GÜVENCESĠZ ÇALIġMA NEDĠR?
1
1-ESNEK ÇALIġMADIR; Yapacağın iĢin, çalıĢacağın saatlerin, alacağın ücretin esnek olduğu bir çalıĢma sistemidir.
2
2-PERFORMANS SĠSTEMĠDĠR; Emekçiler arasında dayanıĢmanın, birlik ruhunun parçalandığı, rekabetin arttığı, eĢit iĢe eĢit ücretin olmadığı bir çalıĢma sistemidir.
3
3-Ġġ GÜVENCENĠN KALDIRILMASIDIR; Devamlılığı olmayan, baskı ve tehditlerin yoğun olduğu, sendikasızlaĢmanın yaygınlaĢtığı bir çalıĢma sistemidir.
4
KAMUDA GÜVENCELĠ ÇALIġMANIN GELDĠĞĠ DURUM: SÖZLEŞMELİ PERSONEL SAYISI
213965
250000
200000
150000
KiĢi 100000
50000
13914
17230
0 2001
2002
2011 5
2002’de 20 bin iken, 2011’de 500 bine ulaşmıştır KAMUDA ÇALIŞAN TAŞERON İŞÇİ SAYISI 498277 500000 450000 400000 350000 Kişi
300000 250000 200000 150000 100000
17000
20000
50000 0
2001
2002
2011 6
2001’de 275 bin 932 olan güvenceli işçi sayısı, 2011 yılı sonunda 156 bin 451’e gerilemiştir.
KAMUDA SÜREKLİ GÜVENCELİ İŞÇİ SAYISI 275932 247415
300000 250000
156451
200000
Kişi 150000 100000 50000 0
2001
2002
2011 7
Kamuda çalışan taşeron işçileri ile sözleşmeli personeli güvencesiz istihdam; memurlar, KİT’lerde çalışan 399 sayılı KHK’ya tabi personel ve kamu işçilerini güvenceli istihdam olarak kabul edecek olursak; güvencesiz istihdamın %2204 oranında arttığı; güvenceli
istihdamın ise %0,4 oranında azaldığı görülmektedir GÜVENCELİ-GÜVENCESİZ İSTİHDAMIN GELİŞİMİ (2001/2011) 2500
2000
(%)
1500 1000
2204
500
0
-0,4
-500 Güvencesiz İstihdam
Güvenceli İstihdam 8
KĠM ĠSTEMEKTEDĠR? Dünya
Bankası
IMF Dünya
Ticaret Örgütü Avrupa Birliği OECD
Yani, EMPERYALİST ÖRGÜTLER 9
NE ĠSTEMEKTEDĠRLER? •KAMUNUN YENİDEN YAPILANDIRILMASINI •KAMU HİZMETLERİNİN ULUSLARARASI TİCARETE AÇILMASINI
(GATS taahhütleri)
10
GATS’LA TÜRKİYE HANGİ TAAHHÜTLERDE BULUNDU? Kamu hizmetleri serbest piyasa ticaretine açılacak. Bunun için; Kamusal alanlar tasfiye edilecek KİT’ler özelleştirilecek Devlet her türlü hizmet alanından elini çekecek Bu alanlar, Ulus ötesi şirketlerin ticaretine terk edilecek 11
1995 yılında yürürlüğe giren GATS (Hizmet Ticareti Genel AnlaĢması) ile;
Başta eğitim ve sağlık olmak üzere, enerji, su, posta, iletişim, ulaşım, kültür, inşaat, mühendislik ve diğer hizmet sektörleri serbest rekabete açılacak…
Türkiye bu anlaşma kapsamında kamu hizmetlerinin % 46’sını piyasaya açacağını taahhüt etmiştir.
12
DÜNYA BANKASI, 1997’de nasıl bir personel sistemi ön gördüğünü açıklamıĢtır:
“DeğiĢen
Dünyada
Devlet”
adlı
raporunda;
fazla sayıda kamu görevlisinin, genellikle düşük ücretin nedeni olduğu, bunun aynı zamanda kalifiye personele daha az ücret sonucunu doğurduğu belirtilerek, profesyonel bürokrasinin geliştirilmesi ve kamudaki personel sayısının azaltılması gerektiğini belirtilmiştir. 13
IMF’nin 1999-2002 yılları arasındaki “Ana Niyet Mektupları” ile “Gözden Geçirme Raporları”nda yer verilen hükümler; Personel maaş ve ücretlerini düşürmek, personeli işten çıkarmak, personel almamak gibi önkoşullar biçiminde ortaya çıkmaktadır.
Niyet Mektupları ve bunların üzerine yapılan stand-by düzenlemeleriyle, kamu personel reformuna yönelik taahhütler yer almıştır. 14
OECD’ de aynı yaklaĢımı sergilemekte ve; “YaĢam
boyu iĢ güvencesi aĢırı rahatlığa ve zayıf performansa neden olabilir” demekte ve iş güvencesinin kaldırılmasını önermektedir.
15
TĠSK asıl olarak sözleĢmelilik üzerinde durmakta ve Ģöyle demektedir:
Uygulanması gereken Kamu Verimlilik Programına paralel olarak, devleti temsil niteliği olan; asli ve sürekli görev ifa eden belirli sayıda personel hariç,
kamu görevlilerinin çok büyük bölümü yıllık sözleşme ile çalıştırılmalıdır… Bireysel, yani her kamu görevlisinin kendi dönemsel verimlilik hedefi olmalı; ödül/ceza sistemi buna göre düzenlenmelidir. Kamu istihdamı alanında çağın en önemli gereği esneklik süreçlerine
uygunluktur.” (İLTER F. “Kamu Personel Rejiminde Reform İhtiyacı”,TİSK,İşveren Dergisi, Şubat 2003)
16
TOBB
da özellikle kamu çalışanlarının sayısının azaltılması talebinde bulunmaktadır.
TOBB’a göre; Kamu personel rejiminde esaslı bir değişiklik yapılarak, stratejik öneme haiz bürokratlar hariç, kamu personeli, özel hukuk sözleşmelerine göre çalışmalıdır. Norm kadro çalışmaları süratle tamamlanmalıdır. Personel ücret ve yükselme koşulları liyakate ve performansa dayanmalıdır.”
(TOBB,11 Ocak 2004 tarihli Hükümete Sunulan Rapor) 17
TESEV de TĠSK gibi sözleĢmelilik istemektedir TESEV’ in(Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etüdler Vakfı) önerisi, “Kamu personelinin sadece yönetsel kadroları kapsayacak biçimde sayılarını çok önemli ölçüde azaltmak ve geri kalan kamu çalışanlarını sözleşmeli çalışma düzeni içine almak suretiyle çalışanları „statüsel çalışma‟ ile „sözleşmeli çalışma‟ olmak üzere iki kategoride toplamak” şeklinde özetlenebilir. (TESEV, Türkiye‟de Devlet ve Reform Raporu)
18
HEDEF NEDĠR?
Kamu hizmetlerinin özelleştirilmesi ve ticarileştirilmesi,
Kamusal alanın tümüyle “piyasa ilişkileri” içine çekilmek istenmesi (Gerek kamu hizmeti, gerekse bu hizmetleri yürüten kamu emekçileri açısından)
19
657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda DeğiĢiklik: Hükümet tarafından, TBMM‟ye 9 Haziran 2010‟da “Devlet Memurları Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı” sunulmuştur. 23 maddeden oluşan bu tasarı TBMM‟de beklerken, hemen hemen tüm maddeler bu kez kamuoyunda „Torba Yasa‟ olarak adlandırılan kanun tasarısına dahil edilmiştir. 20
6111 Sayılı Kanunla; (Torba Yasa) (BAZI
ALACAKLARIN YENĠDEN YAPILANDIRILMASI ĠLE SOSYAL SĠGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SĠGORTASI KANUNU VE DĠĞER BAZI KANUN VE KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELERDE DEĞĠġĠKLĠK YAPILMASI HAKKINDA KANUN)
Memurun görevine bağlı çalışma saat ve süreleri ile görev yeri dikkate alınmaksızın çalıştırılması olanaklı hale getirilmiştir.
Bu düzenleme ile esnek istihdam memurlar için de geçerli hale getirilmiştir.
21
Memurların çalışma saat ve süreleri ve görev yeri tespiti konusunda idare önemli yetkilerle donatılmıştır.
Yine adı geçen kanun ile; sicil sistemi kaldırılarak performans ve performansa dayalı ücret sistemi getirilmiştir.
22
Yapılan değişikle disiplin cezaları da değiştirilmiştir.
Önemli düzenlemelerden birisi 657 Sayılı Yasa’nın 125. maddenin “E-Devlet Memurluğundan Çıkarma” başlıklı bölümünde yapılmış ve “Kamu hizmetlerinin yürütülmesini engelleme” “işten çıkarma” olarak yer almıştır.
Düzenleme bir yandan iş güvencesini tehdit ederken, diğer yandan da memurlar üzerinde son derece geniş ölçekli baskı kurulmasının önünü açmıştır. 23
Torba
Kanunla başlayan ve KHK‟larla ilerletilmeye çalışılan Kamu Personel rejimi değişikliklerinin, başka değişikliklere başlangıç niteliği taşıdığı da anlaşılmaktadır.
24
25
ÇalıĢma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik; Bir
açıklamasında,“Bundan sonra 657‟nin tümden ele alınıp, personel rejimimizin, çağın gereklerine, Türkiye‟nin şartlarına uydurulması konusunda bir çalışma gerçekleştirilecek. İlgili taraflarla konuşulacak. Mümkün mertebe, uzlaşı çerçevesinde bu işi çözmemiz gerekiyor” demiştir. (Hürriyet, 11.11.2011) 26
yine baĢka bir açıklamasında da ;
“46 yıllık 657 sayılı Memur Yasası ile vedalaşacaklarını” söylemiş “657 sayılı Devlet memurları yasası yaşlandı artık emekliye ayrılması gerekiyor” diyerek yapılacak köklü değişiklerin haberini vermiştir. (Milliyet, 29.10.2011)
27
Memura iş güvencesi kalkıyor!
Hükümetin bir süredir dar bir bürokrat kadroyla 657 sayılı devlet memurlarını ilgilendiren yasa üzerinde çalıştığı ve yeni sistemin günün şartlarına uygun olarak dizayn edildiği ortaya çıktı.
Hazırlanan yeni taslakla, 657 sayılı yasadaki memurun tanımı değişecek. Memurun iş güvencesi ortadan kaldırılacak. Görevini iyi yapmayan memur işten çıkarılabilecek. Memurun verimliliği de ölçülecek. Çok çalışan çok, az çalışan az maaş alacak. Yeri değiştirilen bürokrat mahkemeye başvurup geri dönemeyecek. 2023 Vizyonu'na, hükümetin kamu personel sistemini değiştirme hedefi de girdi. Hükümet, yeni bir memuriyet sistemi için düğmeye bastı. Çalışmanın Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yürütüldüğü ve sistemde radikal değişiklikler yapılmasının planlandığı öğrenildi.
28
Enerji Bakanı Taner YILDIZ; Hükümet
cephesinden memurlarla ilgili açıklamalara bakan da katılmış ve gün ışığından daha fazla yaralanmak ve verimliliği arttırmak için memurların mesaisini saat 6-7 civarında başlatmak ve Cumartesi gününü de çalışma günlerine dahil etmek için hazırlık yaptıkların söylemiştir. (Radikal, 14.10.2011) 29
30
DAHA NELER DEĞĠġECEK
İş güvencesinin ortadan kaldırılması,
Memurluk yerine sözleşmelilik düzenine geçilmesi,
Kadro gereği „eĢit iĢe eĢit ücret‟ yerine bireysel performansa göre ücret verilmesi,
Böylelikle esnek çalışma ilişkilerinin kamuda yaygınlaşması amaçlanıyor.
31
Emekçilerin
denetimi artacak, Çalışma koşulları ve iş yükü artacak, İşsizlik ve yoksullaşma süreci hızlanacak, Sendikalaşma fiilen engellenecek, Tüm ülke çapında tam anlamıyla bir „ücretli kölelik düzeni‟ egemen olacaktır. 32
18 Ekim 2012 Tarihli ve 28445 Sayılı Resmi Gazete'de Yayımlanan 4 Ekim 2012 Tarihli ve 2012/3839 Sayılı 2013 YILI PROGRAMI’NDA; …eğitim
ve öğretim dönemi dışındaki
zamanların etkin kullanımı, eğitimlere ait etki analizlerinin yapılması, öğretmen ve
öğrenci yeterliliklerinin değerlendirilmesi temel ilkeler olacaktır. 33
…Eğitimin
kalitesinin artırılması amacıyla okul ve eğitim kurumlarının hizmet standartları belirlenecek, Performans Yönetim Sistemi kurulacaktır.
34
Sonuç ve performans odaklı, öğretmen, yönetici, müfettiş yeterlilikleri tanımlanacak, yeterlilikler artırılacaktır. Kalite Güvence Sisteminde belli puanı geçen okul/kurumlara Kalite Beratı verilecektir.
35
NE YAPMALIYIZ? Yeni saldırı planlarının emperyalist
politikaların bir parçası olduğu gerçeğinden yola çıkarak bu konularda politik tartışmalar yürütülmesi ve ideolojik olarak neler yapılmak istendiğini emekçilere anlatılması gerekmektedir. 36
NE YAPMALIYIZ?
Farklılıklarımızı değil yaşadığımız ortak sorunları, emekçi ve ezilen kimliliğimizi öne çıkarmalıyız.
Ortak sorunlarımız ve taleplerimiz etrafında birleşik mücadele yürütmenin zeminini yaratmalıyız.
Mevcut haklarımızı korumak ve yeni kazanımlar elde etmek üzere, sözleşmeli/kadrolu, uzman/memur, güvenceli/güvencesiz emekçiler olarak bir bütün mücadele etmeliyiz.
Süreci kendi lehimize çevireceğimize ve kazanacağımıza dair umutlu, inançlı ve kararlı olmalıyız.
Örgütlülüğümüzü büyütmeli, haklarımız ve geleceğimiz için direnmeliyiz.
37
NE YAPMALIYIZ? UMUTLU, İNANÇLI, KARARLI OLMALIYIZ!
SALDIRILARA TESLİM OLMAMALIYIZ!!
38
NASIL YAPMALIYIZ? 39
NASIL YAPMALIYIZ? İşyerlerinde kurduğumuz bağları güçlendirmeli, her işyerinin öznel sorunlarının çözümünde taraf olduğumuzu fiili tavrımızla göstermeliyiz. Emekçilerle
birebir yüz yüze gelmeli, sorunlarımızı ve çözüm yollarını tartışmalı ve ortaklaştırmalıyız.
40
İşyerinde
tüm emekçilerin bilgilenmesi ve sürece katılımını sağlayacak toplantı ve bilgilendirme faaliyetleri yürütmeliyiz. Sorunların
çözümünde fiili ve meşru her türlü yöntemi denemeliyiz. Somut
taleplerimizi kazanana kadar direngen eylemler hayata geçirmeliyiz. 41