มาตรฐานการติดตั้งทางไฟฟ้าสำหรับประเทศไทย [บทที่ ๖) by แสงตะวัน ยามอัสดง

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า ดวงโคม เต้ารับ เต้าเสียบ มอเตอร์ไฟฟ้ า หม้อแปลงไฟฟ้ า คาปาซิเตอร์ บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

โคมไฟฟ้ า...ข้อกาหนดทัว่ ไป ติดตัง้ แล้ว ต้องไม่มีสว่ นที่มีไฟฟ้ าเปิ ดโล่ง เหมาะสมกับสภาพแวดล้อมที่ตดิ ตัง้ เมื่ออยู่ใกล้วสั ดุตดิ ไฟได้ ต้องมีการป้ องกันวัตถุตดิ ไฟได้ ไม่ให้รอ้ น เกิน 90OC ดวงโคมที่หนักเกิน 2.5 กก. หรือใหญ่กว่า 400 มม. ห้ามใช้ขว้ั รับ หลอดรับดวงโคม ต้องติดตัง้ ให้สามารถตรวจสอบการต่อสายระหว่างดวงโคมกับสายวงจร ย่อยได้โดยสะดวก บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

สาย การต่อสาย และต่อแยก สายต้องมีการป้ องกันทางกายภาพ และป้ องกัน อุณหภูมิสายสูงเกินกาหนด ขนาดไม่ตา่ กว่าขนาดกระแสดวงโคมและ ไม่เล็กกว่า 1.0 ตร.มม. (สาหรับดวงโคม 1 ชุด) ขัว้ เกลียว ส่วนเกลียวต้องต่อกับสายศูนย์ จุดต่อสายหรือต่อแยก ต้องไม่อยู่ในก้านดวงโคม การต่อสายในดวงโคมให้มีได้เท่าที่จาเป็ นเท่านั้น สายในตูแ้ สดงสินค้า ต้องเดินในช่องเดินสาย บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

สวิตช์ เต้ารับ เต้าเสียบ...ชนิ ด พิกดั กระแส แรงดัน และประเภทเหมาะสม ไม่เป็ นประเภทที่ใช้เป็ นขัว้ หลอดได้ดว้ ย ใช้กลางแจ้ง หรือที่เปี ยกชื้น ต้องกันน้ าเข้าได้ (ดูจาก IP) เต้ารับชนิ ดฝังพื้น ต้องเป็ นชนิ ดที่เหมาะสม ต้องติดตัง้ ให้พน้ จากน้ าท่วม

บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

เต้ารับ N

L G

ขนาดสายเต้ารับ ไม่เล็กกว่า 1.5 ตร.มม. เต้ารับใช้งานเฉพาะ สายต้องมีขนาดกระแสไม่ตา่ กว่าพิกดั เต้ารับ แต่ไม่ตอ้ งใหญ่กว่าขนาดสายวงจร ย่อยนั้น เต้ารับในวงจรย่อยต้องเป็ นชนิ ดมีขว้ั สายดิน และมี การต่อลงดิน ขัว้ สายเต้ารับ ต้องจัดเรียงขัว้ เฟส นิ วทรัล และสาย ดิน แบบทวนเข็มนาฬกิ า เมื่อมองจากด้านหน้า บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

ขอบเขต

มอเตอร์ไฟฟ้ า

• ใช้สาหรับ การติดตัง้ มอเตอร์ วงจรมอเตอร์ และเครื่องควบคุมมอเตอร์ทวั ่ ไป • ในบริเวณอันตราย ดูรายละเอียดในเรื่อง บริเวณอันตรายเพิ่มเติมต่างหาก บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

วงจรมอเตอร์ เครื่องปลดวงจร และป้ องกันกระแสลัดวงจร เครื่องควบคุมมอเตอร์ เครื่องป้ องกันโหลดเกิน มอเตอร์ เครื่องควบคุมด้านทุตยิ ภูมิ (กรณี เวาด์โรเตอร์มอเตอร์) 8

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

หัวข้อการบรรยาย •ตอน ก. ทัว่ ไป •ตอน ข. สายไฟฟ้ าสาหรับมอเตอร์ •ตอน ค. การป้ องกันการใช้งานเกินกาลัง •ตอน ง.& จ. การป้ องกันกระแสลัดวงจร •ตอน ฉ.& ช. วงจรและเครื่องควบคุมมอเตอร์ •ตอน ซ. เครื่องปลดวงจร •ตอน ฌ. มอเตอร์ระบบแรงสูง •ตอน ญ.& ฎ. การป้ องกันส่วนที่มไี ฟฟ้ า และต่อลงดิน บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

พิกดั และการใช้งาน พิกดั (ตามการผลิต) • พิกดั ใช้งานต่อเนื่ อง • พิกดั ใช้งานไม่ต่อเนื่ อง

ลักษณะการใช้งาน • ใช้งานต่อเนื่ อง • ใช้งานไม่ต่อเนื่ อง (ตามโหลด)

บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

ที่ตงั้ มอเตอร์ ต้องติดตัง้ ในสถานที่ท่สี ามารถระบายอากาศได้สะดวก และเข้าถึงเพื่อ การบารุ งรักษาได้โดยง่าย ยกเว้น มอเตอร์ท่เี ป็ นส่วนประกอบของ บริภณั ฑ์สาเร็จรูป มอเตอร์แบบเปิ ดที่มแี ปรงถ่าน ต้องติดตัง้ ในสถานที่ หรือมีมาตรการ ป้ องกัน ไม่ให้ประกายไฟที่อาจเกิดขึ้นกระเด็นไปถูกวัสดุ ตดิ ไฟได้ ในสถานที่มฝี ่ ุนละอองหรือวัสดุปลิวได้ซ่ึงสามารถเกาะติดหรือเข้าใน มอเตอร์ได้มากพอที่จะทาให้ระบายอากาศไม่สะดวก ต้องใช้มอเตอร์ แบบปิ ด บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

วงจรและ สายสาหรับมอเตอร์ วงจรมอเตอร์ หลายตัว วงจรมอเตอร์ ตัวเดียว ใช้งานต่อเนื่ อง และไม่ต่อเนื่ อง

บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

ขนาดสายไฟฟ้ าสาหรับมอเตอร์ตวั เดียว.. มอเตอร์ใช้งานต่อเนื่อง ขนาดกระแสของสาย (ICON)  1.25 x IFL และ สายไฟฟ้ าต้องไม่เล็กกว่า 1.5 ตร.มม. มอเตอร์ท่มี ีความเร็วหลายค่า นามาใช้งานแบบไม่ต่อเนื่ อง การคิดขนาดกระแสให้คดิ แบบมอเตอร์ใช้งานไม่ต่อเนื่ อง (ขนาดกระแส ใช้ตารางที่ 6-1)

บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

ตารางที่ 6-1 ขนาดกระแสของสายสาหรับมอเตอร์ ท่ใี ช้ งานไม่ ต่อเนื่อง ร้ อยละของพิกัดกระแสบนแผ่ นป้ ายประจาเครื่อง ประเภทการใช้ งาน ใช้ งานระยะสัน้ เช่นมอเตอร์ หมุน ปิ ด-เปิ ดวาล์ว ฯลฯ ใช้ งานเป็ นระยะ เช่นมอเตอร์ ลิฟต์ มอเตอร์ ปิด-เปิ ดสะพาน ฯลฯ ใช้ งานเป็ นคาบ เช่นมอเตอร์ หมุน ลูกกลิ ้ง ฯลฯ ใช้ งานทีเ่ ปลี่ยนแปลง

มอเตอร์ พิกัด ใช้ งาน 5 นาที

มอเตอร์ พิกัด มอเตอร์ พิกัด มอเตอร์ พิกัด ใช้ งาน 15 นาที ใช้ งาน 30 และ ใช้ งานต่ อเนื่อง 60 นาที

110

120

150

140

110

120

150

200

บทที่ 6... ลือชัย ทองนิ ล 7

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

สายของมอเตอร์ชนิ ดวาวด์โรเตอร์ Secondary controller

1.25 IFL 1.25 ISEC

บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

K1 x ISEC (ตารางที่ 6-2) 15

ตารางที่ 6-2 ขนาดสายระหว่ างเครื่ องควบคุมมอเตอร์ และ ตัวต้ านทานในวงจรทุตยิ ภูมิของมอเตอร์ แบบ วาวด์ โรเตอร์ ขนาดกระแสของสายคิดเป็ นร้ อยละ ประเภทการใช้ งานของตัวต้ านทาน ของกระแสด้ านทุตยิ ภูมิท่ โี หลดเต็มที่ เริ่ มเดินอย่างเบา 35 เริ่ มเดินอย่างหนัก 45 เริ่ มเดินอย่างหนักมาก 55 ใช้ งานเป็ นระยะห่างมาก 65 ใช้ งานเป็ นระยะห่างปานกลาง 75 ใช้ งานเป็ นระยะถี่ 85 ใช้ งานต่อเนื่องกัน 110

บทที่ 6... ลือชัย ทองนิ ล 8

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

ตัวอย่าง มอเตอร์ชนิ ดวาวด์โรเตอร์ ขนาด 100 แรงม้า 3 เฟส 380 V. พิกดั กระแสด้าน Pri. 150 A. ด้าน Sec. 115 A. ชุดตัวต้านทานเป็ นแบบ ใช้งานต่อเนื่ อง ติดตัง้ แยกจากเครื่องควบคุม จงกาหนดขนาดกระแส ของสายไฟฟ้ า

150A

115A

บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

1.25 IFL

วิธที า

150A

115A

1.25 ISEC

K1 x ISEC

(ตารางที่ 6-2)

ขนาดกระแสของสายไม่ตา่ กว่า :Primary

= 1.25 x 150 = 187 A. Secondary = 1.25 x 115 = 144 A. จากเครือ่ งควบคุมไปตัวต้านทาน (Table 6-2) = 1.1 x 115 = 127 A. บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า ตารางที่ 6-2 ขนาดสายระหว่ างเครื่ องควบคุมมอเตอร์ และ ตัวต้ านทานในวงจรทุตยิ ภูมิของมอเตอร์ แบบ วาวด์ โรเตอร์ ขนาดกระแสของสายคิดเป็ นร้ อยละ ประเภทการใช้ งานของตัวต้ านทาน ของกระแสด้ านทุตยิ ภูมิท่ โี หลดเต็มที่ เริ่ มเดินอย่างเบา 35 เริ่ มเดินอย่างหนัก 45 เริ่ มเดินอย่างหนักมาก 55 ใช้ งานเป็ นระยะห่างมาก 65 ใช้ งานเป็ นระยะห่างปานกลาง 75 ใช้ งานเป็ นระยะถี่ 85 ใช้ งานต่อเนื่องกัน 110

บทที่ 6... ลือชัย ทองนิ ล

มอเตอร์ใช้งานไม่ต่อเนื่ อง มอเตอร์ทว่ ั ไป & วาวด์โรเตอร์มอเตอร์

วาวด์โรเตอร์มอเตอร์ (กระแสด้านทุตยิ ภูม)ิ

• ICON  K2 x IFL

• ICON  K2 x ISEC

บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

มอเตอร์ใช้งานไม่ต่อเนื่ อง

K2 (ตารางที่ 6-1) Secondary 1.25 IFL controller 1.25 ISEC

K1 x ISEC (ตารางที่ 6-2)

บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

ดูจากกระแสโหลด เต็มที่

วงจรที่มมี อเตอร์หลายตัว

1.25 ของมอเตอร์ตวั ใหญ่สุด + IFL มอเตอร์ท่ีเหลือ

1.25 x IFL บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

ตัวอย่าง สายป้ อนจ่ายไฟให้มอเตอร์ใช้งานต่อเนื่ องดังนี้ 50 hp. 3 Ph. 380 V. 79 A. Squirrel Cage Motor 30 hp. 3 Ph. 380 V. 49 A. Wound Rotor Motor 25 hp. 3 Ph. 380 V. 32 A. Synchronous Motor ต้องการหาขนาดกระแสของสายของมอเตอร์แต่ละตัว และสาย ป้ อน บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

(1.25 x 79) + 49 + 32

วิธที า

 มอเตอร์ 50 hp. ICON = 1.25 x 79 = 98.75 A. 79A 49A  มอเตอร์ 30 hp. ICON = 1.25 x 49 = 61.25 A.  มอเตอร์ 25 hp. ICON = 1.25 x 32 = 40 A. สายป้ อน ICON = (1.25 x 79) + 49 + 32 = 179.5 A. บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

1.25 x 32

32A

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

สายป้ อนมีมอเตอร์ใช้งานไม่ต่อเนื่ องด้วย หามอเตอร์ตวั ใหญ่ก่อน…ดังนี้ มอเตอร์ใช้งานไม่ต่อเนื่ องหา ICon ตาม T6-1 ของมอเตอร์ใช้งานต่อเนื่ องใช้ค่า IFL (ใช้ค่า 100%)

ICon

 1.25 x IFL,MAX + IM1…IMN ตัวใหญ่สุด บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

ขนาดกระแสของสายไฟฟ้ า 1.25 ของมอเตอรตัวใหญ่สุด + IFL มอเตอร์ท่ีเหลือ

IFL

ICON ตามตาราง 6-1

IFL

ไม่ต่อเนื่ อง ใช้งานต่อเนื่ อง บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

ตัวอย่าง  มอเตอร์ 3 เฟส 380 V. ดังนี้  M1 50 hp. 79 A. พิกดั ใช้งาน 5 นาที ใช้สาหรับลูกกลิ้งบด

แป้ ง M2 30 hp. 49 A. พิกดั ใช้งาน 5 นาที ใช้เป็ นมอเตอร์ปิดเปิ ดวาล์ว M3 40 hp. 50 A. พิกดั ใช้งานต่อเนื่ อง ใช้งานตามพิกดั

ต้องการหาขนาดกระแสของสายป้ อน บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

ขนาดกระแสของสายไฟฟ้ า 1.25 x ตัวใหญ่สุด + IFL มอเตอร์ท่เี หลือ

49A

79A

50A

Table 6-1 บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

M1

50 hp. 79 A. พิกดั ใช้งาน 5 นาที ใช้สาหรับลูกกลิ้งบดแป้ ง

M2

30 hp. 49 A. พิกดั ใช้งาน 5 นาที ใช้เป็ นมอเตอร์ปิด-เปิ ดวาล์ว ตารางที่ 6-1 ขนาดกระแสของสายสาหรั บมอเตอร์ ท่ ใี ช้ งานไม่ ต่อเนื่อง ร้ อยละของพิกัดกระแสบนแผ่ นป้ ายประจาเครื่ อง มอเตอร์ พิกัด ใช้ งาน 5 นาที

ประเภทการใช้ งาน ใช้ งานระยะสั ้น เช่นมอเตอร์ หมุน ปิ ด-เปิ ดวาล์ว ฯลฯ ใช้ งานเป็ นระยะ เช่นมอเตอร์ ลิฟต์ มอเตอร์ ปิด-เปิ ดสะพาน ฯลฯ ใช้ งานเป็ นคาบ เช่นมอเตอร์ หมุน ลูกกลิ ้ง ฯลฯ ใช้ งานทีเ่ ปลี่ยนแปลง

110

120

150

140

110

120

150

200 29

บทที่ 6... ลือชัย ทองนิ ล

วิธที า M1 (Table 6-1, ได้ K2 = 85%) ICON

= 0.85 x 79 = 67 A.

M2 (Table 6-1, ได้ K2 = 110%) ICON = 1.1 x 49

= 54 A.

M3 ใช้งานต่อเนื่ อง กระแส 50 A. ICON = (1.25 x 67) + 54 + 50 = 187.75 A. บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

วงจรมอเตอร์ที่มโี หลดอื่นรวมด้วย 1.25 ของมอเตอร์ตวั ใหญ่สุด + IFL มอเตอร์ท่ีเหลือ + โหลดอื่น

โหลดอืน่

ลือชัย ทองนิล

ดีมานด์แฟกเตอร์ของสายป้ อนวงจรมอเตอร์ สภาพการ ทางาน ใช้ดีมานด์แฟกเตอร์ได้ มอเตอร์ใช้งาน ไม่พร้อมกัน

เครือ่ งจักร

การผลิต ลือชัย ทองนิล

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

เมือ่ มีคาปาซิเตอร์อยู่ดว้ ย วงจรมอเตอร์ท่มี ีคาปาซิเตอร์ต่อใช้ งานรวมอยูด่ ว้ ย การคิดขนาด กระแสของสายไฟฟ้ าให้พจิ ารณา ผลของกระแสที่เปลี่ยนไปจากการ ใช้คาปาซิเตอร์ดว้ ย

บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

การติดตัง้ …การต่อสายแยกจากสายป้ อน สายทีต่ ่อแยกต้องมีเครื่องป้ องกันกระแสเกิน และเป็ นไปตาม ข้อกาหนด ข้อใดข้อหนึ่ ง ดังนี้

 สายเดินในช่องเดินสายและ ยาวไม่เกิน 3 ม. หรือ

 สายต่อแยกมีขนาดกระแสไม่ตา่ กว่า 1/3 ของ สายป้ อน และยาวไม่เกิน 7.5 ม. หรือ

 สายต่อแยกมีขนาดกระแสเท่ากับสายป้ อน บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

การต่อแยกสายป้ อน สายป้ อน

เดินในช่องเดินสาย และ ยาวไม่เกิน 3 เมตร (ไม่กาหนดขนาด)

ต้องมีเครื่องป้ องกัน กระแสลัดวงจร

สายป้ อน หรือ บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

การต่อแยกสายป้ อน

ขนาดกระแสไม่ตา่ กว่า 1/3 ของ สายป้ อนและยาวไม่เกิน 7.5 ม

ต้องมีเครื่องป้ องกัน กระแสลัดวงจร หรือ บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

การต่อแยกสายป้ อน

3 ขนาดกระแสเท่ากับสายป้ อน ไม่จากัดความยาว

ต้องมีเครื่องป้ องกัน กระแสลัดวงจร

บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

หัวข้อการบรรยาย •ตอน ก. ความรูท้ ว่ ั ไป •ตอน ข. สายไฟฟ้ าสาหรับมอเตอร์ •ตอน ค. การป้ องกันการใช้งานเกินกาลัง •ตอน ง.& จ. การป้ องกันกระแสลัดวงจร •ตอน ฉ.& ช. วงจรและเครื่องควบคุมมอเตอร์ •ตอน ซ. เครื่องปลดวงจร •ตอน ฌ. มอเตอร์ระบบแรงสูง •ตอน ญ.& ฎ. การป้ องกันส่วนที่มไี ฟฟ้ า และต่อลงดิน บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

Overload Relay ใช้เพือ่ ป้ องกันวงจรมอเตอร์และ อุปกรณ์ เนื่ องจากการใช้งานเกิน กาลังหรือเริม่ เดินไม่สาเร็จ ไม่รวมมอเตอร์สูบน้ าดับเพลิง ชนิ ด Thermal Overload Relay เครื่องป้ องกันอุณหภูมิสูงเกิน

บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

การปรับตัง้ ค่า (มอเตอร์เกิน 1 hp) ใช้งานต่อเนื่ อง Thermal Overload Relay

ข้อ 6.3.14

Service Factor ไม่นอ้ ยกว่า 1.15 ชนิ ดที่ระบุอณ ุ หภูมิเพิม่ ไม่เกิน 40OC มอเตอร์อน่ื ๆ

= 125% (140%) = 125% (140%) = 115% (130%)

เครื่องป้ องกันอุณหภูมิสูงเกิน มอเตอร์มี IFL ไม่เกิน 9 A.

= 170% = 156% = 140%

มอเตอร์มี IFL 9.1-20 A. มอเตอร์มี IFL

เกิน 20 A.

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

Overload protection  มอเตอร์ใช้งานต่อเนื่ อง อนุ ญาตให้  ใช้เครื่องป้ องกันติดตัง้ ที่ตวั มอเตอร์ทาหน้าที่ป้องกัน มอเตอร์จากการเริ่มเดินไม่สาเร็จได้ ถ้ามอเตอร์ประกอบ อยูก่ บั บริภณ ั ฑ์  มอเตอร์ท่ีต่อใช้ในวงจรย่อยทัว่ ไป  ขนาดไม่เกิน 1 hp. แต่ละตัวไม่ตอ้ งมีเครื่องป้ องกันโหลด เกิน ก็ได้ บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

ตอน ง. การป้ องกันกระแสลัดวงจร (สาหรับมอเตอร์แรงตา่ เท่านัน้ ) เวลา

ป้ องกันมอเตอร์ จากการลัดวงจร

CB มอเตอร์

ป้ องกันมอเตอร์ ใช้งานเกินกาลังและ ป้ องกันสายไฟฟ้ า

มอเตอร์

กระแส 4-8 Ie Max 2 Is

บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

การกาหนดพิกดั ...มอเตอร์เครื่องเดียว  พิกดั เครื่องป้ องกันกระแสลัดวงจร ต้องไม่เกินที่กาหนดในตารางที่ 6-3  เลือกพิกดั ใหญ่กว่าได้ ถ้าค่าที่คานวณได้ไม่ตรงกับขนาดมาตรฐานของผูผ้ ลิต ถ้าเครื่องป้ องกันกระแสเกินปลดวงจรขณะเริ่มเดินให้ปรับตัง้ ขนาดที่สูงกว่าได้.. ดังนี้  ฟิ วส์ไม่หน่ วงเวลาขนาดไม่เกิน

600A ปรับสูงขึ้นได้ไม่เกิน 400%

 ฟิ วส์หน่ วงเวลาขนาด ปรับสูงขึ้นได้ไม่เกิน 225%  วงจรทอร์กมอเตอร์ ให้ใช้ขนาดตามที่ระบุท่ี nameplate ถ้าไม่ตรงให้ปรับสูงถัดไปได้  CB ไม่เกิน 100A ปรับสูงได้ไม่เกิน 400%

ขนาดเกิน 100A ปรับสูงได้ไม่เกิน 300%

บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า ตารางที่ 6-3 พิกัดหรื อขนาดปรั บตัง้ สูงสุดของเครื่ องป้ องกันการลัดวงจรระหว่ างสาย และป้ องกันการรั่ วลงดินของวงจรย่ อยมอเตอร์ ร้ อยละของกระแสโหลดเต็มที่ ฟิ วส์ ฟิ วส์ เซอร์ กิตเบรกเกอร์ เซอร์ กิตเบรกเกอร์ ชนิดของมอเตอร์ ทางานไว หน่วงเวลา

มอเตอร์ 1 เฟส ไม่มีรหัสอักษร มอเตอร์ กระแสสลับ 1 เฟส ทั ้งหมด และมอเตอร์ 3 เฟส แบบกรงกระรอก และแบบซิงโครนัส ซึง่ เริ่ มเดินโดยรับ แรงดันไฟฟ้าเต็มทีห่ รื อเริ่ มเดินผ่านตัว ต้ านทานหรือรีแอ็กเตอร์  ไม่มีรหัสอักษร  รหัสอักษร F ถึง V  รหัสอักษร B ถึง E  รหัสอักษร A

300

ปลดทันที

175

➀

➁

700 



➂

 

300 300 250 150

175 175 175 150

เวลาผกผัน ➃ 250

ชนิ ดของมอเตอร์ วิธกี ารเริ่มเดินมอเตอร์ รหัสอักษร ชนิ ดเครื่องป้ องกันฯ ที่ใช้ 700 700 700 700

250 250 200 45 150

ตารางที่ 6-4 รหัสอักษรแสดงการล็อกโรเตอร์ รหัสอักษร เควีเอต่ อแรงม้ า ขณะล็อกโรเตอร์ A 0 - 3.14 B 3.15 - 3.54 C D

3.55 - 3.99 4.0 - 4.49

E F

4.5 - 4.99 5.0 - 5.59

ข้อสังเกต •มอเตอร์ตาม IEC ไม่มรี หัสอักษร •หารหัสอักษรได้จากกระแสล็อกโรเตอร์ ตามตารางที่ 6-4 •กระแสเริ่มเดินประมาณ 6-8 เท่า ของกระแสโหลดเต็มที่ •CB ที่ใช้ ประมาณ 2-2.5 เท่า บทที่ 6... ลือชัย ทองนิ ล 23

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

ตอน จ. การป้ องกันกระแสลัดวงจรของสายป้ อน CB ตัวใหญ่สุด + IFL มอเตอร์ท่เี หลือ

Table 6-3

บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

ตัวอย่าง การกาหนดขนาด CB

มอเตอร์ แบบกรงกระรอก เริ่มเดินโดยรับแรงดันไฟฟ้ า เต็มที่ ดังนี้ CB = 2 x 17 = 34 A. เลือกใช้ CB 40 A.

17 A.

10 hp. รหัสอักษร B

79 A.

50 hp. รหัสอักษร E

63 A.

40 hp. รหัสอักษร F

ลือชัย ทองนิ ล 24

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

ตัวอย่าง การกาหนดขนาด CB CB = 2 x 79 = 158 A. ใช้ CB 175 A. CB = 2.5 x 63 = 158 A. ใช้ CB 175 A. 17 A.

10 hp. รหัสอักษร B

79 A.

50 hp. รหัสอักษร E

63 A.

40 hp. รหัสอักษร F ลือชัย ทองนิล

CB สายป้ อน CB = 175+17+63 = 255 A. เลือกใช้ CB 250 A.

40A

175 A

17 A.

79 A.

63 A.

10 hp. รหัสอักษร B

50 hp. รหัสอักษร E

40 hp. รหัสอักษร F

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

สายป้ อนที่มโี หลดอื่นด้วย CB ตัวใหญ่สุด + IFL มอเตอร์ท่เี หลือ + IL

ลือชัย ทองนิ ล

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

วงจรควบคุม มอเตอร์

วงจรควบคุมที่ต่อแยกจากด้านโหลดของ CB วงจรย่อย ต้องมีการป้ องกันกระแสเกิน ยกเว้น วงจรควบคุมประกอบรวมในกล่อง เดียวกับเครือ่ งควบคุม เมื่อเครือ่ งปลดวงจรมอเตอร์อยู่ในตาแหน่ งปลด วงจรต้องถูกปลดออกด้วย 53

ลือชัย ทองนิ ล

เครื่องควบคุมมอเตอร์ คืออะไร? คืออุปกรณ์ท่สี งั ่ ให้ มอเตอร์ทางาน รวมถึงเครื่อง ป้ องกันโหลดเกิน ด้วย

ชนิ ด Magnetic Contactor สวิตช์ทางานด้วย มือ และ Solid State ลือชัย ทองนิล

หน้าที่ ต้องเริ่มเดิน-หยุด มอเตอร์ได้ และ ต้องตัดกระแส เมื่อมอเตอร์หมุน ไม่ไหวได้ดว้ ย 54

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

416

การกาหนดพิกดั มาตรฐานกาหนดให้มพี ิกดั (hp or kW) ไม่ตา่ กว่าขนาด มอเตอร์ ยกเว้น มอเตอร์ขนาดไม่เกิน 2 hp แรงดันไม่เกิน 416 โวลต์ ให้ใช้สวิตช์ใช้งานทัว่ ไปพิกดั ไม่นอ้ ยกว่า 2 เท่าของ กระแสมอเตอร์ เป็ นเครื่องควบคุมได้ บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

ตาราง ชัน้ การใช้งาน (Utilization Categories) ตามาตรฐาน IEC Categories AC-1 AC-2 AC-3 AC-4 AC-5a AC-5b AC-6a AC-6b AC-7a

Typical Application Non-inductive or Slightly inductive loads, Resistance Furnaces Slip-ring Motor: Starting, Switching off Squirrel-cage Motors: Starting, Switching off Motor During Running Squirrel-cage motors: Starting, Plugging, Inching Switching of Electric Discharge Lamp Controls Switching of Incandescent Lamps Switching of Transformers Switching of Capacitor Banks Slightly Inductive Loads in Household Appliance and Similar Appliances

AC-7b AC-8a

Motor Loads for Household Appliances Hermetic Refrigerant Compressor Motor Control with Manual Resetting of Overload Release Hermetic Refrigerant Compressor Motor Control with Automatic Resetting of Overload Release

AC-8b

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

ตาแหน่ งติดตัง้ สวิตช์บงั คับด้วยมือ เป็ นเครื่องควบคุม

เครื่องจักร ที่มอเตอร์ตอ้ งมองเห็นเครื่องควบคุม และห่างจากเครื่องควบคุมไม่เกิน 15 ม. บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

เครื่องปลดวงจร

ลือชัย ทองนิล

ตาแหน่ งติดตัง้ 1 เครื่องปลดวงจรมองเห็นได้จากเครื่องควบคุม และห่างกันไม่เกิน 15 เมตร มีขอ้ ยกเว้น.. เครือ่ งปลดวงจร เครือ่ งควบคุม

เครือ่ งจักร

บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

ยกเว้น  มอเตอร์แรงสูง ไม่ตอ้ งมองเห็นก็ได้ถา้ ที่เครื่องควบคุมมีป้าย เตือน และเครื่องปลดวงจรใส่กุญแจได้ในตาแหน่ งปลด

บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

ตาแหน่ งติดตัง้ เครื่องปลดวงจร เครื่องควบคุม

เครื่องจักร

2 เครื่องปลดวงจรมองเห็นได้จาก ที่ตงั้ มอเตอร์และเครื่องจักรที่ขบั บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล ยกเว้น... 31

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

ยกเว้น มองไม่เห็นจากที่ตงั้ มอเตอร์ได้ ถ้าเครื่องปลดวงจร มองเห็นได้จากที่ตงั้ เครื่องควบคุมมอเตอร์และห่างไม่เกิน 15 ม. และเครื่องปลดวงจรล็อกกุญแจได้ในตาแหน่ งปลด

บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

มองไม่เห็นจาก ที่ตง้ั มอเตอร์ 63

ในสถานที่มมี อเตอร์เครื่องเดียว ใช้บริภณ ั ฑ์ประธานเป็ น เครื่องปลดวงจรได้ ถ้า พิกดั สอดคล้องตาม ตารางที่ 6-3 มองเห็นได้จากเครื่อง ควบคุม และ ห่างกันไม่เกิน 15 เมตร บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

เครื่องจักร

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

พิกดั และชนิ ดเครื่องปลดวงจร พิกดั กระแสไม่ตา่ กว่า 1.15 เท่า ของกระแสมอเตอร์ ชนิ ด เป็ นสวิตช์สาหรับโหลด Inductive หรือ CB อุปกรณ์อน่ื ๆ ดังนี้ เครื่องป้ องกันกระแสเกินวงจรย่อย (สาหรับมอเตอร์ขนาด ไม่เกิน 1/8 hp.) สวิตช์ใช้งานทัว่ ไปพิกดั ไม่ตา่ กว่า 2 เท่าของกระแส มอเตอร์ (มอเตอร์แรงตา่ ไม่เกิน 2 hp.) บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

ต่อ65

ชนิดเครื่องปลดวงจร….ต่อ ใช้สวิตช์ใช้งานทัว่ ไป โดยมีป้ายเตือน “ห้ามสับ-ปลดขณะมีโหลด” สาหรับ DC Motor ขนาดเกิน 40 hp. หรือ AC Motor ขนาดเกิน 100 hp. มอเตอร์ท่ใี ช้เต้าเสียบ เต้าเสียบเป็ นเครือ่ ง ปลดวงจรได้ ใช้สวิตช์ใช้งานทัว่ ไปได้ สาหรับทอร์กมอ เตอร์ บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

เครื่องปลดวงจรใช้ตวั เดียวกับเครื่องควบคุม ใช้ สวิตช์ หรือ CB ที่สอดคล้องกับขนาด มอเตอร์ เป็ นทัง้ เครื่องควบคุมและปลดวงจร ได้ ถ้า สามารถปลดตัวนาทุกสายเส้นไฟได้ และ มีเครือ่ งป้ องกันกระแสเกินที่ปลดทุกสายเส้น

ไฟได้ ลือชัย ทองนิล

เครื่องปลดวงจรประจาแต่ละตัว มอเตอร์แต่ละตัว ต้องมีเครื่องปลดวงจรประจาตัว ยกเว้น… มอเตอร์เหล่านัน้ ใช้งานเครื่องจักรตัวเดียวกัน หรือ มอเตอร์เหล่านัน้ ใช้เครื่องป้ องกันกระแสเกินตัวเดียวกัน (ตามที่

อนุ ญาตในมาตรฐาน) หรือ มอเตอร์เหล่านัน้ อยู่ในห้องเดียวกัน สามารถมองเห็นได้ทงั้ หมด จากจุดที่ตงั้ เครื่องควบคุมและห่างไม่เกิน 15 ม. บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

ยกเว้น อนุ ญาตให้ใช้เครื่องปลดวงจรเครื่อง เดียวกัน สาหรับ กลุ่มของชุดควบคุมที่ขบั ชิ้นส่วน

ต่างๆ ของเครื่องจักรเดียวกัน และ ทัง้ เครื่องปลดวงจรและเครื่อง ควบคุม ต้องมองเห็นจากตัง้ เครื่องจักรที่ใช้งานและห่างกันไม่เกิน 15 ม. บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

หัวข้อการบรรยาย •ตอน ก. ความรูท้ ว่ ั ไป •ตอน ข. สายไฟฟ้ าสาหรับมอเตอร์ •ตอน ค. การป้ องกันการใช้งานเกินกาลัง •ตอน ง.& จ. การป้ องกันกระแสลัดวงจร •ตอน ฉ.& ช. วงจรและเครื่องควบคุมมอเตอร์ •ตอน ซ. เครื่องปลดวงจร •ตอน ฌ. มอเตอร์ระบบแรงสูง •ตอน ญ.& ฎ. การป้ องกันส่วนที่มไี ฟฟ้ าและต่อลงดิน บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

มอเตอร์แรงสูง เป็ นข้อกาหนดเพิ่มเติมจากมอเตอร์แรงตา่ เครื่องควบคุม ต้องระบุ แรงดันไฟฟ้ าสาหรับวงจรควบคุม ท่อโลหะอ่อนหรือท่อโลหะอ่อนกันของเหลวที่ใช้เดินเข้า มอเตอร์ ห้ามยาวเกิน 1.8 ม.

บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

มอเตอร์แรงสูง  ต้องมีการป้ องกัน O/L ด้วยเครื่อง ตรวจจับอุณหภูมหิ รือกระแส หรือ การป้ ทัง้ สองอย่ าง องกัน O/L  ด้าน Sec. ของ Wound Rotor Motor ถือว่ามีการป้ องกันด้วย อุปกรณ์ทางด้าน Pri. แล้ว  O/L Relay ต้องปลดสายทุกเส้นได้ พร้อมกัน  O/L Relay ต้องไม่ Reset โดย อัตโนมัติ นอกจากจะไม่ทาให้ มอเตอร์เริ่มเดินได้เอง หรือไม่เป็ น อันตราย

สายวงจรและเครื่องควบคุม การป้แองกั นกระแสเกิ น มอเตอร์ ต่ละเครื ่อง ต้องมี การป้ องกันการใช้งานเกินกาลัง การป้ องกันกระแสลัดวงจร

ยกเว้น มอเตอรที่มคี วามสาคัญ มาก ให้ใช้เครื่องตรวจจับเพื่อส่ง สัญญาณเตือน แทนได้

บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล 36

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

การป้ องกันกระแสลัดวงจร ต้องมีการป้ องกันกระแสลัดวงจรด้วย ฟิ วส์ หรือ CB ขนาดที่ เหมาะสม เครื่องป้ องกันฯ ต้องไม่สามารถต่อวงจรได้เองโดยอัตโนมัติ ยกเว้น การลัดวงจรชั่วขณะ และการต่อวงจรไม่เกิดอันตราย ต่อบุ คคล เครื่องป้ องกันกระแสลัดวงจร กับ O/L ใช้เป็ นตัวเดียวกันได้ บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

เครื่องควบคุมและปลดวงจร เครื่องควบคุมและปลดวงจรย่อยมอเตอร์ ต้องมีพิกดั กระแส ไม่ตา่ กว่า O/L Relay ที่ตงั้ ไว้ เครื่องปลดวงจรต้องใส่กุญแจได้ในตาแหน่ งปลด

บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

ตอน ญ.การป้ องกันส่วนที่มไี ฟฟ้ า (ใช้กบั มอเตอร์แรงสูงและแรงตา่ )  ส่วนทีม่ ไี ฟฟ้ าของชุดมอเตอร์  สาหรั บส่วองกั นทีม่ นไี ผูฟฟ้ท้ ่เี าที ม่ วข้ กี ารป้ องกัน ที ซ ่ ่ ึ ง ต้ อ งมี ก ารป้ องกั น การป้ กี ย ่ อ ง แรงดันเกิน 50 V. ขึ้นไปและมี แล้ว และระหว่างการปฏิบตั งิ านต้อง โอกาสสัมผัสได้ ต้องมีการป้ องกัน เข้าไปปรับหรือปฏิบตั งิ านใกล้ ต้อง ด้วยเครื่องห่อหุม้ หรือ ปูดว้ ยฉนวน หรือยกพื้นเป็ นฉนวน  ติดตัง้ ในห้อง หรือที่ลอ้ ม ทีเ่ หมาะสม นอกจากผูท้ เี่ ข้าสัมผัส  ติดตัง้ บนยกพื้น หรือบนโครงสร้างที่ จะยืนบนฉนวนไฟฟ้ า สูง  อยู่สูงจากพื้นเกิน 2.4 ม. ขึ้นไป

บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

การต่อลงดิน (แรงตา่ และแรงสูง) โครงโลหะของมอเตอร์และเครื่องควบคุมต้องต่อลงดิน หรือไม่ตอ้ ง ต่อลงดินได้ถา้ หุม้ ฉนวน หรือติดตัง้ ในที่ห่างจากการสัมผัส หรือกัน้ อย่างเหมาะสม มอเตอร์แรงดันไม่เกิน 50 V. ไม่ตอ้ งต่อลงดินถ้ารับไฟจากหม้อ แปลงแบบแยกขดลวด มอเตอร์แรงดันเกิน 50 V. ต้องต่อลงดิน ยกเว้น เป็ นชนิ ดฉนวน สองชัน้ บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

การป้ องกันกระแสเกิน ข้อกาหนดการติดตัง้ หม้อแปลง

ห้องหม้อแปลง ลานหม้อแปลง

หม้อแปลง บทที่ 6... ลือชัย ทองนิ ล 39

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

หม้อแปลงไฟฟ้ า

ที่ตง้ั

ชนิ ด แห้ง ฉนวนของเหลวติดไฟได้ ฉนวนของเหลวติดไฟ ยาก

หม้อแปลงและห้อง ต้อง อยู่ในที่เข้าถึงได้สะดวก เพือ่ การตรวจสอบและการ บารุงรักษา

มีการระบายอากาศอย่าง เพียงพอกับการใช้งาน

ฉนวนของเหลวไม่ตดิ ไฟ ลือชัย ทองนิล

การติดตัง้ ห้องหม้อ แปลง ลานหม้อ แปลง

นัง่ ร้านหม้อ แปลง ลือชัย ทองนิล

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

การป้ องกันหม้อแปลงไฟฟ้ า กระแสเกิน

L/A

การป้ องกัน แรงดันเกิน ลือชัย ทองนิล

การป้ องกันกระแสเกิน  ถ้าด้านไฟเข้าเป็ น Non Load Break SW. ต้องมีป้ายเตือนให้

ปลดแรงตา่ ก่อน ต้องมีการป้ องกันกระแสเกินทัง้ ด้านไฟเข้าและไฟออก ตามตาราง ที่ 6-5 ถ้าไม่ตรงขนาดมาตรฐานของผูผ้ ลิต ให้ใช้ขนาดสูงถัดขึ้นไปได้ PT. ที่ตดิ ตัง้ ในอาคาร ต้องมีการป้ องกันกระแสเกินด้านไฟเข้า ยกเว้น สาหรับเครื่องวัดฯ ของการไฟฟ้ าฯ ลือชัย ทองนิล

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

ตารางที่ 6-5 ขนาดปรับตัง้ สูงสุดของเครื่องป้ องกันกระแสเกินสาหรับหม้อแปลงระบบแรงสูง ขนาด อิมพีแดนซ์ ของหม้อ แปลง

ด้านไฟเข้า

ด้านไฟออก

แรงดันมากกว่า 1,000 โวลต์ เซอร์กติ เบรก ฟิ วส์ เกอร์

แรงดันไม่เกิน 1,000 โวลต์ เซอร์กติ เบรกเกอร์หรือ ฟิ วส์

ไม่เกิน 6%

600%

300%

250%

125%

มากกว่า 6% แต่ไม่เกิน 10%

400%

300%

250%

225%

125%

บทที่ 6... ลือชัย ทองนิ ล

หม้อแปลงไฟฟ้ า L/A

 หม้อแปลงต้องมีคุณสมบัตทิ าง ไฟฟ้ าเหมือนกัน  แต่ละลูกต้องมีการป้ องกันกระแส เกินทัง้ แรงสูงและแรงตา่  ทุกลูกต้องมีสวิตช์ทสี่ ามารถสับ-ปลด ได้พร้อมกัน

ไม่เกิน 300% (125%)

ไม่เกิน 125%

การป้ องกันกระแสเกิน การต่อขนานหม้อแปลง บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล 42

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

การต่อลงดินตัวหม้อแปลง ตัวถังหม้อแปลง เครื่องห่อหุม้ รัว้ ต้องต่อลงดิน ตามบทที่ 4 ขนาด สายดินเป็ นทองแดงไม่เล็กกว่า 35 ตร.มม. หมายเหตุ การต่อลงดินดังกล่าวนี้ ต้องแยกจากการต่อลงดินของ ระบบแรงตา่ บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

ต้องมีการกัน้ ดังนี้ มีวธิ กี ารกัน้ ที่เหมาะสม เมือ่ ติดตัง้ ในที่ซ่ึง อาจเกิดความเสียหายทางกายภาพได้ หม้อแปลงแบบแห้ง ต้องมีเครื่องห่อหุม้ ที่ ไม่ตดิ ไฟ ส่วนที่มไี ฟฟ้ าเปิ ดโล่ง ต้องกัน้ ตามบทที่ 1  ส่วนที่มไี ฟฟ้ าเปิ ดโล่ง ต้องมีป้ายเตือน

บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

การป้ องกันกระแสเกิน

ข้อกาหนดการติดตัง้ หม้อแปลง ห้องหม้อแปลง ลานหม้อแปลง

หม้อแปลง บทที่ 6... ลือชัย ทองนิ ล

การติดตัง้ หม้อแปลง ติดตัง้ ภายนอกอาคาร บนนัง่ ร้านหม้อแปลง บนลานหม้อแปลง ในเครื่องห่อหุม้ (Pad Mounted)

ติดตัง้ ภายในอาคาร ในเครื่องห่อหุม้ ในห้องหม้อแปลง

บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

ข้อกาหนดจาเพาะสาหรับหม้อแปลงชนิ ดต่างๆ

ในอาคาร

•ขนาดไม่เกิน 112.5 kVA ติดตัง้ ห่างจากวัสดุไวไฟไม่นอ้ ยกว่า 0.3 ม. หรือ กัน้ ด้วยแผ่นกันความร้อน หรือ อยูใ่ นเครื่องห่อหุม้ •ขนาดเกิน 112.5 kVA ต้องติดตัง้ ในห้องหม้อแปลง ยกเว้น….. 1. มีระบบอุณหภูมิฉนวนไม่ตา่ กว่า 150OC และกัน้ ด้วยแผ่นกัน้ ความร้อนหรืออยูห่ า่ งจากวัสดุตดิ ไฟได้ 2. มีระบบอุณหภูมิฉนวนไม่ตา่ กว่า 150OC และอยูใ่ นเครื่อง ห่อหุม้ ปิ ดมิดชิด

นอก อาคาร

•ต้องมีเครื่องห่อหุม้ ที่ทนสภาพอากาศ และหม้อแปลงที่ ขนาดเกิน 112.5 kVA ต้องอยูห่ า่ งจากวัสดุตดิ ไฟได้ไม่ น้อยกว่า 0.3 ม.

ชนิ ดแห้ง

ลือชัย ทองนิล

ข้อกาหนดจาเพาะสาหรับหม้อแปลงชนิ ดต่างๆ ติดตัง้ ได้ทง้ั ใน และนอกอาคาร

ในอาคาร ต้องอยู่ในห้องหม้อแปลง

ชนิ ดฉนวน ของเหลวไม่ตดิ ไฟ

นอก อาคาร ลือชัย ทองนิล

เหมือนหม้อแปลงทัว่ ไป 90

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

ข้อกาหนดจาเพาะสาหรับหม้อแปลงชนิ ดต่างๆ •ต้องอยู่ในห้องหม้อแปลง ยกเว้น หม้อแปลงสาหรับเตาหลอมขนาดไม่ เกิน 75 kVA แต่ตอ้ งมีรว้ั ล้อมรอบ

ติดตัง้ ได้ทง้ั ใน และนอกอาคาร

ในอาคาร ชนิ ดฉนวน ของเหลวติดไฟได้ และติดไฟยาก

•ต้องมีการปิ ดกัน้ ไฟที่เกิดจากของเหลว ของหม้อแปลงลามไปติดอาคาร เมื่อ..

oอยูใ่ กล้อาคารหรือวัสดุท่ตี ดิ ไฟได้ oอยูใ่ กล้ทางหนี ไฟ ประตู หรือหน้าต่าง

นอก อาคาร

•ส่วนที่มีไฟแรงสูง ต้องห่างจากอาคารไม่ น้อยกว่า 1.80 ม.

ลือชัย ทองนิล

การป้ องกันกระแสเกิน ข้อกาหนดการติดตัง้ หม้อแปลง

ห้องหม้อแปลง ลานหม้อแปลง

หม้อแปลง บทที่ 6... ลือชัย ทองนิ ล 46

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

ห้องหม้อแปลง

บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

ห้องหม้อแปลง ฉนวนของเหลวติดไฟได้ & ติดไฟยาก  ห้องหม้อแปลงต้องอยู่ในบริเวณทีข่ นย้ายหม้อแปลงทัง้ ลูกและระบายอากาศ ได้ สะดวก หากใช้ท่อลมต้องเป็ นชนิ ดทนไฟ  ต้องเข้าตรวจสอบและบารุ งรักษาได้สะดวก  การระบายความร้อน ระบบหมุนเวียนอากาศตามธรรมชาติ ขนาด 1 ตร.ม./1000 kVA ใช้พดั ลมดูดอากาศออก

ขนาดพัดลม 8.4 ลบ.ม./นาที/Total kW Loss เครื่องปรับอากาศ

ขนาด 3,412 btu/h/kWloss บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

ระยะห่างและการระบายอากาศ 1 ม. 1 ม.

0.6 ม.

Max. Temp. 40OC

บทที่ 6... ลือชัย ทองนิ ล

โครงสร้างห้อง ผนังและ หลังคา พื้น

SUMP

• คอนกรีตเสริมเหล็ก หนา 125 มม. (65 มม.) • อิฐ คอนกรีตบล็อก หนา 200 มม. (100 มม.) หรือ • สอดคล้องตามมาตรฐานการป้ องกันอัคคีภยั วสท. • คอนกรีตเสริมเหล็กหนา 125 มม. • ขนาดที่สามารถบรรจุนามันหม้อแปลงลูกที่มากที่สุดได้ไม่นอ้ ย กว่า 3 เท่า และ • บรรจุหนิ เบอร์ 2 จน เต็ม • ถ้าบ่อพักอยู่นอกห้อง ต้องมีท่อ OD 50 มม. ระบายของเหลว ออกภายนอก บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

0.60 ม. ช่องอากาศเข้า

1.0 ม.

ช่องอากาศออก 1.0 ม.

หินเบอร์ 2

SUMP 1.0 ม.

1.0 ม.

SUMP ท่อขนาด OD 50 mm. บทที่ 6... ลือชัย ทองนิ ล

ห้องหม้อแปลง  ประตู เป็ นเหล็กหนาไม่นอ้ ยกว่า 1.6 มม. และ มีประตูฉุกเฉิ นชนิ ดที่เปิ ดออก ภายนอก  มีธรณี ประตู สูง 100 มม.  สวิตช์ ต้องเป็ นชนิ ด Load Break  ต้องมีการต่อลงดิน (ขนาดสายต่อหลักดินไม่เล็กกว่า 35 ตร.มม.)  ต้องมีแสงสว่างอย่างเพียงพอ ไม่นอ้ ยกว่า 200 ลักซ์  มีค่มู อื การปฐมพยาบาล ด้วยการผายปอด  ห้ามมีระบบท่ออื่น ๆ ทีไ่ ม่เกีย่ วข้อง อยู่หรือผ่านห้อง  ในห้องห้าม เก็บวัสดุทไี่ ม่เกีย่ วข้องกับการใช้งานทางไฟฟ้ า และเก็บวัสดุ เชื้อเพลิง บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

ห้องหม้อแปลง… ฉนวนของเหลวไม่ตดิ ไฟ & แบบแห้ง เหมือนห้องหม้อแปลงทัว่ ไป ยกเว้น ไม่ตอ้ งมี SUMP (หม้อแปลง ฉนวนของเหลวไม่ตดิ ไฟ ต้องมีท่อระบายของเหลวออกนอกห้อง) ความหนาของผนังห้องลดลงได้… คอนกรีตเสริมเหล็ก

65 มม. อิฐทนไฟ คอนกรีต บล็อก 100 มม.

บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

ลานหม้อแปลง (Transformer Yard) ต้องมีท่ลี อ้ มที่ใส่กุญแจได้ และ เข้าถึงได้เพื่อการตรวจสอบและ บารุ งรักษา ส่วนที่มไี ฟฟ้ าแรงสูงเหนื อที่ว่าง เพื่อปฏิบตั งิ าน สูงไม่นอ้ ยกว่า 2.75 ม. หรือมีท่กี นั้ เพื่อป้ องกัน การสัมผัส บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

100

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

ลานหม้อแปลง (Transformer Yard)  ระยะห่าง   

ระหว่างรัว้ กับหม้อแปลง 1 ม. ระหว่างหม้อแปลง 0.60 ม. ระหว่างรัว้ กับส่วนที่มไี ฟฟ้ า 1.2 ม.

 ความสูงรัว้ 2.0 ม.  มีป้ายเตือนข้อความ “อันตรายไฟฟ้ าแรงสูง” และ “เฉพาะเจ้าหน้าที่ท่ีเกี่ยวข้อง เท่านัน้ ”  พื้น ต้องใส่หนิ เบอร์สองหนาไม่นอ้ ยกว่า 100 มม. ยกเว้นส่วนที่ตดิ ตัง้ บริภณั ฑ์

บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

101

ลานหม้อแปลง บนดาดฟ้ าของอาคาร เหมือนลานหม้อแปลงบนดิน เพิ่มเติมดังนี้ พื้นดาดฟ้ าและอาคารต้องมีความแข็งแรงเพียงพอ มีระบบป้ องกันฟ้ าผ่า ตามมาตรฐาน วสท. หม้อแปลงฉนวนของเหลวติดไฟได้ตอ้ งมีบ่อพักขนาดบรรจุของ้หลวได้ ไม่นอ้ ยกว่า 3 เท่า และใส่หนิ เบอร์ 2 จนเต็ม บ่อพักต้องมีวธิ ปี ้ องกัน นา้ ขังและป้ องกันฉนวนของเหลวจากหม้อแปลงไหลลงพื้นที่สาธารณะ

บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

102

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

การต่อลงดินของรัว้ และตัวถังหม้อแปลง

บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

103

104

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

คาปาซิเตอร์ ข้อกาหนดการติดตัง้ คาปาซิเตอร์แรงตา่ การกาหนดขนาด สายไฟฟ้ า เครื่องป้ องกัน กระแสเกิน และอื่นๆ ข้อกาหนดการติดตัง้ คาปาซิเตอร์แรงสูง

บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

105

ขนาดของคาปาซิเตอร์ วงจร 1 เฟส ๏

kvar = 2 fCV2x10-9

วงจร 3 เฟส ๏

kvar = 6 fCV2x10-9 C หน่ วยเป็ น F

kvar เมือ่ แรงดันเปลีย่ นไป kvar2 = kvar1 x (V2/V1)2 บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

106

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

ข้อกาหนดการติดตัง้ คาปาซิเตอร์ท่บี รรจุของเหลวติดไฟได้ ปริมาณรวมกันมากกว่า 11 ลิตร ต้องติดตัง้ ในห้อง นอกอาคารที่มรี วั้ หรือติดบนเสา คาปาซิเตอร์ตอ้ งมีเครื่องห่อหุม้ หรือติดตัง้ โดยการมีรวั้ หรือวิธกี าร อื่น เพื่อป้ องกันการสัมผัสส่วนที่มไี ฟฟ้ าโดยบังเอิญ ยกเว้น คาปา ซิเตอร์นนั้ เข้าถึงได้เฉพาะบุ คคลที่มหี น้าที่เกี่ยวข้องเท่านัน้

บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

107

การคายประจุ ต้องคายประจุให้แรงดันลดลงเหลือไม่เกิน 75 โวลต์ ภายใน 3 นาที การคายประจุเป็ นแบบใดแบบหนึ่ ง มีวงจรต่อคร่อมอย่างถาวร

หรือ ใช้อุปกรณ์ต่อวงจรอัตโนมัติ

ห้าม คายประจุดว้ ยอุปกรณ์ท่ที างานด้วยมือ

บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

108

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

ขนาดสายไฟฟ้ าและเครื่องปลดวงจร ขนาดกระแสของสายไม่ตา่ กว่า 1.35 x IC เมือ่ ต่อใช้งานกับมอเตอร์ ขนาดกระแสของ สายต้องไม่ตา่ กว่า 1/3 ของขนาดกระแสของ สายมอเตอร์ ขนาดกระแส 30A

ขนาดกระแสต้องไม่ตา่ กว่า 10A บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

109

การป้ องกันกระแสเกิน คาปาซิเตอร์ทุกชุด ต้องมีการป้ องกันกระแสเกินทุกสายเส้นไฟ ยกเว้น ต่อด้านหลัง O/L ของมอเตอร์ พิกดั ปรับตัง้ ให้ตา่ ที่สุด ขนาดที่แนะนา (ไม่ใช่มาตรฐาน) HRC Fuse, I = 1.65 x IC ๏ เซอร์กติ เบรกเกอร์, I = 1.5 x IC ๏

บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

110

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

เครื่องปลดวงจร คาปาซิเตอร์แต่ละชุดต้องมีเครื่องปลดวงจรทุกสายเส้นไฟ ยกเว้น ต่อ ด้านหลัง O/L ของมอเตอร์ ในสภาพใช้งานปกติ ต้องปลดวงจรได้โดยไม่เสียหาย และปลดวงจร ทุกเส้นได้พร้อมกัน พิกดั กระแสไม่ตา่ กว่า 1.35xIc

บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

111

หน้าสัมผัสแม่เหล็กไฟฟ้ า  การกาหนดขนาด ต้องดู Utilization Categories ด้วย คาปาซิเตอร์ ควรใช้ AC-6b การต่อลงดิน เปลือกโลหะของคาปาซิเตอร์ ต้องต่อลงดิน ยกเว้น คาปาซิเตอร์ท่ี ติดตัง้ บนโครงสร้างชนิ ดที่เปลือกของคาปาซิเตอร์มแี รงดันไม่เท่ากับ ดิน บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

112

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

การติดตัง้ ในวงจรมอเตอร์ การกาหนดขนาดตัวนาและ O/L Relay ให้คดิ ถึงกระแสที่เปลี่ยน เนื่ องจากคาปาซิเตอร์ดว้ ย

OLRใหม่ = OLRเดิมx PF1/PF2 บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

113

คาปาซิเตอร์แรงสูง การคายประจุ

การป้ องกันกระแสเกิน

 คายประจุให้เหลือไม่เกิน 75 โวลต์  คาปาซิเตอร์แต่ละตัว (หรือกลุ่ม) ภายใน 10 นาที ต้องมีการตรวจจับและตัดกระแส ลัดวงจรทีท่ าให้แรงดันภายในตัวถัง  มีวงจรคายประจุทตี่ ่อถาวร หรือ เกิน อัตโนมัตกิ ไ็ ด้  คายประจุโดยผ่านอุปกรณ์กไ็ ด้ เช่น  เครื่องป้ องกันกระแสเกิน เป็ นชนิ ด 1 เฟส ได้ มอเตอร์ หม้อแปลง  พิกดั ตา่ สุดเท่าทีจ่ ะเป็ นไปได้

บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล 57

114

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

คาปาซิเตอร์แรงสูง  ต้องมีสวิตการแยกวงจร ช์แยกวงจร  ถ้าสวิตช์ไม่สามารถตัดกระแสโหลด ได้ ต้องมี Interlock กับเครื่องปลด วงจร หรือมีเครื่องหมายเตือน

การสับและปลดวงจร  ใช้สวิตช์ทที่ างานได้พร้อมกันทุก เฟส  พิกดั กระแสไม่ตา่ กว่า 1.35xIc  เป็ นชนิ ดตัดกระแสโหลดได้  สามารถทน Inrush Current และ กระแสลัดวงจรได้

บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

115

วงจรคาปาซิเตอร์แรงสูง สวิตช์แยกวงจร เครื่องปลดวงจร เครื่องป้ องกันกระแสเกิน คาปาซิเตอร์ บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

116

ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6 บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า

การต่อลงดิน และเครื่องหมายแสดงพิกดั เปลือกโลหะของคาปาซิเตอร์ตอ้ งต่อลงดินตามที่กาหนดในบทที่ 4 ยกเว้น คาปาซิเตอร์ท่ตี ดิ ตัง้ บนโครงสร้างชนิ ดที่เปลือกคาปาซิเตอร์มี แรงดันไม่เท่ากับดิน ไม่ตอ้ งต่อลงดิน ขนาดสายดินไม่เล็กกว่า 35 ตร.มม.

บทที่ 6... ลือชัย ทองนิล

117

THE END ด้วยความปรารถนาดี ลือชัย ทองนิล

บทที่ 6... ลือชัย ทองนิ ล 59

118

ลือชัย ทองนิล