Daden van verzet / Jeroen Struys
Steeds luider weer klinkt er in de kunsten een oproep tot sociaal engagement. De Handelsbeurs ont vangt sociale stemmen, van uit de jazzwereld over experimentele dans tot de Toeareg-rock-’nroll van Tamikrest. Hedendaagse dans staat niet meteen bekend als het vuur aan de lont van de revolutie. Toch hangt er over Ballets Confidentiels een geest van rebellie. ‘Ik stelde vast dat er geen plaats meer was voor dans in het theater’, zegt de Brusselse Johanne Saunier, die begon bij het dansgezelschap Rosas van Anne Teresa De Keersmaeker. ‘Als er geen plek voor je is binnen het systeem, moet je eruit breken. Ballets Confidentiels treedt op straat op, in kerken en in cafés. Zon der publiciteit, zonder pers, zonder festivals.
Maar met des te meer impact. En bovendien: buiten het systeem ben je helemaal vrij. Zo wer den de Ballets onbewust toch een vorm van poli tiek protest. Men pro beert ons te verdelen, terwijl we net contact moeten zoeken met elkaar. Ik geloof in kleine, fragiele daden van verzet, eerder dan in grote statements. Verzet gaat in kleine stappen.’ Voor haar dansvoorstel ling All Coming Together sloeg de danseres de handen in elkaar met de avontuurlijke pia nist Pierre Slinckx. Hij ging aan de slag met Coming Together, een compositie van de Amerikaanse virtuoos Frederic Rzewski. Die laatste liet zich inspire ren door een brief die Sam Melville schreef vanuit de gevangenis van Attica, waar hij mee de befaamde rellen van 1971 leidde. ‘In die tekst
12
heeft hij het over onverschillige brutali teit en onophoudelijk lawaai’, zegt Saunier. ‘Woorden die vandaag de dag nog altijd her kenbaar klinken.’
Geen slogans, geen vuisten
Vanuit de VS komt er wel vaker een geest van verzet overgewaaid. Na hun burgerrechten bewegingen kiemt er ook vandaag een generatie van kritische stemmen. Waaronder de jonge belofte Jazzmeia Horn, een uitmuntende zange res die in haar naam haar roeping vond en in New York haar thuis. Op haar plaat A Social Call roept ze op tot sociaal engagement. ‘Voor mij is jazz meer dan alleen maar een drankje drinken in een jazzclub. Laten we het over de issues hebben die ertoe doen, én er iets aan doen. Ik kan
woestijn. Toen ze zich in 2012 verenigden, ver klaarden ze de onafhan kelijkheid van Azawad, in het noordoosten van Mali. Maar amper een jaar later viel een bende van Al Qaida binnen, die het kalifaat uitriep. Het Franse leger kwam de regio bevrijden, maar inmiddels ligt ze ten prooi aan buitenlandse machten en economi sche belangen.
“Voor mij is jazz meer dan alleen maar een drankje drinken in een jazzclub.’' — JAZZMEIA HORN
de wereld niet redden, maar ik kan wel men sen samenbrengen met muziek.’ Ook bij haar gaat het niet om de grote state ments: geen slogans, geen vuisten. Het is niet 1968, maar 2018. Toch gaat ze op zoek naar een nieuwe vrijheid in kunst en muziek.‘De maatschappij wil ons tot makke lammetjes maken, en dan zeker wij, zwarte vrouwen. Maar op het podium
heb ik controle. Ik zie een rechtstreekse lijn tussen mijn bevrijding op het podium en die van vrouwen over de hele wereld.’ Zo wordt improvisatie een vorm van emancipatie.
Na het kalifaat
Verzet is voor sommige muzikanten haast een noodzaak. Bij het Mali nese Tamikrest weten ze maar al te goed wat verdrukking is. De band behoort tot de Toearegs, een nomadenvolk uit de
13
De opzwepende muziek van Tamikrest is als Toeareg-rock-’n-roll. Om de nummers te schrijven, trok zanger en gitarist Ousmane Ag Mossa terug de woestijn in. ‘Als je het wil hebben over de situatie, moet je er in leven. Helaas beschouwen veel men sen de woestijn als een markt om te verkopen aan multinationals. Dat is een grote bedreiging voor het voortbestaan van ons volk. Voor ons is de woestijn een plek van vrijheid.’ DO 18.10
Tamikrest: ‘Kidal’ Desert blues uit de Sahara DI 20.11
Ballets Confidentiels: ‘All Coming Together’ Hedendaagse dans op een minimalistisch meesterwerk DO 22.11
Jazzmeia Horn Jazz standards, spirituals en soulvolle R&B