Programmaboekje La Hispanoflamenca: Navidad 19/12/2010

La Hispanoflamenca: ยกNavidad!

10|11

19.12.2010 Oude Muziek 2/3

In coproductie met

Praktisch 15u00 start concert | concertzaal 16u15 vermoedelijk einde concert 16u15 gratis taart & warme drank | foyer

Met de steun van Brasserie HA’ en Huize Colette

Oude Muziek 2010 | 2011 Joel Frederiksen & Ensemble Phoenix Munich: 1/3 ‘Fire-Passion In English Lute Song’ di 28 september 2010 La Hispanoflamenca: ¡Navidad! zo 19 december 2010

2/3

Gli Incogniti o.l.v. Amandine Beyer: ‘False Consonances of Melancholy’ Matteis, Purcell di 17 mei 2011

3/3

Programma Puer Natus est Un niño nos es nascido

Cancionero de Uppsala (1556)

Dadme albricias hijos de Eva

Cancionero de Uppsala

Stella Splendens Llibre vermell de Montserrat (14de eeuw) Maria Matrem

Llibre vermell de Montserrat

A los matines era

Anon.

Riu, riu, chiu

Mateo Flecha (1481-1553)

Hanacpachap Cussicuinin

Anon.

Calatas Joan Ambrosio Dalza (? – 1508) Niño Dios d’amor herido

Francisco Guerrero (1528-1599)

Es Nascido

Pedro de Cristo (1550-1618)

O magnum mysterium Tomás Luis de Victoria (1548-1611) Oh, reyes magos benditos

Juan del Encina (1468-1530)

Diferencias sobre Vacas

Francisco Páez (?-?)

O Kerstnacht, schooner dan de dagen

Anon.

Herders, Hij is geboren

Anon.

19.12.2010 | La Hispanoflamenca: ¡Navidad!

Naar het kribbetje kijken en vanuit je ooghoek het kruis al zien. Een gesprek met Bart Vandewege | Door Diederik Verstraete Bart Vandewege is een bezige bij. We treffen hem een uurtje of twee voor een korte repetitie met Collegium Vocale Gent in deSingel – op het programma vocale religieuze muziek van Johann Sebastian Bach en Christoph Graupner. De vlucht vanuit Madrid naar Brussel is goed verlopen: Bart Vandewege woont al lange tijd in Spanje, waar hij veel meer doet dan speuren naar vergeten geraakte maar boeiende muziek van Spaanse grootmeesters uit renaissance en barok. Zo is hij sinds enkele jaren artistiek leider van Vozes, het nieuwe koor van het best bekende Spaanse barokensemble, Al Ayre Español.

Een tiental jaar geleden richtte Bart Vandewege een ensemble op dat de historische band tussen Spanje en de Zuidelijke Nederlanden als geen ander belichaamt: La Hispanoflamenca. Dit ensemble specialiseert zich in de eerste plaats in de muziek uit de 16de en vroege 17de eeuw, toen de Zuidelijke Nederlanden deel uitmaakten van het door Spanjaarden bestuurde Habsburgse Rijk. Heel wat componisten uit onze streken reisden daarbij naar het Iberisch schiereiland en stonden er in hoog aanzien. Omgekeerd waren er ook enkele Spanjaarden die erin slaagden een carrière aan het hof in Brussel uit te bouwen. Het is dankzij twee opnamen met muziek van zo een Spanjaard, Pedro Ruimonte, dat La

Hispanoflamenca heel wat aandacht heeft gekregen. In de Handelsbeurs zijn Bart en zijn kompanen te gast met een totaal ander project: ‘¡Navidad!’. Dit programma laat met de kerstperiode verbonden muziek uit Spanje én uit Vlaanderen horen, om zo de oude historische band in ere te herstellen, althans voor even.

Vanwaar de noodzaak aan een ensemble zoals La Hispanoflamenca?

Bart Vandewege: “Het ontstaan van dit ensemble heeft te maken met een samenloop van omstandigheden. Eerst en vooral was er het gegeven dat ik in Spanje woon, waardoor ik in ieder geval al meer in contact kwam met Spaanse polyfonie, een repertoire waaraan ik graag meer aandacht wilde besteden. Daarnaast kom ik in Vlaanderen en Nederland voortdurend met collega-zangers in aanraking die maar wat graag dat Spaanse polyfone repertoire willen aanpakken. Anderzijds is er ook de gemeenschappelijke geschiedenis tussen de Nederlanden en Spanje die me steeds meer intrigeert en waar ik enorm geboeid door ben. Er was een vrij lange periode in de geschiedenis dat de Zuidelijke Nederlanden deel uitmaakten van het Spaans-Habsburgse Rijk: van het midden van de 16de tot het begin van de 18de eeuw.”

In hoeverre heeft die gemeenWas er nog een andere reden buischappelijke geschiedenis haar ten de interesse voor het specifieke stempel gedrukt op Vlaanderen?

Spaans-Vlaamse repertoire en de geVandewege: “Ik krijg in Spanje regel- meenschappelijke geschiedenis om matig de vraag ‘Wat is nu juist het ver- het ensemble op te richten? schil tussen Nederland en Vlaanderen?’.

Buiten de gemeenschappelijke taal, geloof ik dat de religieuze geschiedenis een bepalende invloed heeft gehad: de periode dat Vlaanderen deel uitmaakte van het Spaanse Rijk was zeer bepalend voor het katholieke aanzicht van Vlaanderen, dat zo lang dominant is geweest, terwijl het noorden met het protestantisme een totaal andere weg is opgegaan.”

En leeft het besef van een gedeelde geschiedenis met Vlaanderen ook nu nog in Spanje?

Vandewege: “De meeste mensen weten wel degelijk dat er een historische band bestaat tussen Spanje en Vlaanderen, al blijft dat wel vrij abstract.

Enerzijds spreekt men met bewondering over Vlaanderen en anderzijds lijkt het soms iets wat voor sommige conservatieven niet voor honderd procent verteerd is. Zo is er de Spaanse uitdrukking ‘Poner una pica en Flandes’ – een vlag planten in Vlaanderen – die gebruikt wordt om iets aan te duiden wat ongelofelijk moeilijk is om te verwezenlijken en dat toch doen. Zo ook de uitdrukking ‘ponerse flamenco’ – zich gedragen als een Vlaming. Die heeft ermee te maken dat de Vlamingen in de 16de-17de eeuw niet zo graag gezien waren in Spanje: ze kregen vaak de beste posten en staan dus op een bepaalde manier symbool voor iemand die er met de beste stukken vandoor gaat. Steevast is het eigenlijk zo dat je op allerlei verborgen gevoelige zaken uit het verleden stoot, wanneer je er even naar doorvraagt.”

Vandewege: “Absoluut: dat van de stemkleuren. Ik wilde echt eens uitproberen wat het geeft wanneer je stemmen van hier vermengt met typische stemmen uit het zuiden. Wanneer er een Spaanse sopraan auditie komt doen bijvoorbeeld, heb je heel vaak het gevoel dat het een mezzo is die zingt, tot je merkt dat ze wel degelijk de hoogte van een sopraan heeft.

Dat heeft ermee te maken dat zangers uit het zuiden en meer bepaald uit Spanje een warmere klank produceren, rijker ook, met opvallend meer boventonen dan zangers of zangeressen van hier. Voor werk in een ensemble vind ik dat soort klank eigenlijk veel interessanter. Het heeft volgens mij fysieke redenen, want heel veel Spaanse sopranen hebben veel boventonen. Anderzijds is het logisch dat de bas in het ensemble iemand uit Vlaanderen of Nederland is – in Spanje of Italië is dat stemtype veel minder makkelijk te vinden.

In historische registers uit de 16de eeuw zie je vaak dat de bassen Vlamingen zijn, en de tenoren uiteraard zuiderlingen.”

De doorbraak kwam er dan met de opnames van muziek van Ruimonte?

Vandewege: “Eigenlijk was de muziek van Ruimonte op zich al een reden om dit soort ensemble op te richten. Ik kende enkele missen van hem, en wist dat hij lamentaties gecomponeerd had, maar die waren onvindbaar. Hij intrigeerde me enorm: iemand uit Zaragosa die twintig jaar in Brussel heeft gewerkt, dat moest iemand geweest zijn met heel wat in zijn mars, anders kreeg je als Spanjaard de

kans niet om hier in Brussel te komen werken. De uiteindelijke vondst van het manuscript van de lamentaties was dan de ultieme aanzet om het ensemble te lanceren. ”

¡Navidad! is echter een gemengd programma, met muziek die zowel Spaanse als Vlaamse roots heeft en verband houdt met Kerstmis.

Vanwaar de stap van Ruimonte naar de Kerst?

Vandewege: “Goh, het programma ‘Navidad!’ bestaat al eventjes. Enkele jaren geleden hoorde ik mensen over La Hispanoflamenca praten, en ze hadden het over “dat groepje van die triestige muziek”. Niet onlogisch natuurlijk na twee cd’s met een requiem en lamentaties: prachtige polyfonie, maar het publiek daarvoor is wel beperkt. Vandaar de drang om eens een vrolijker programma te maken waar een groter publiek van kan genieten: heel afwisselend, met vier zangers en één instrumentalist die als een extra kleurtje ‘vihuela de péñola’ speelt, een typisch Spaans instrument. Ook de samenstelling van het programma is op variatie gericht: het is vooral een mengeling van meer populaire liederen in het Spaans en aan het einde ook in het Nederlands, in afwisseling met meer verheven werken op Latijnse tekst. ”

Zijn er belangrijke verschillen tussen de Spaanse en de Vlaamse kerstliederen?

Vandewege: “Er zijn er wel ja. In Spanje houden ze enorm van religieuze dramatiek. Ze kunnen wel met veel charme een liedje zingen over het kindje Jezus, maar terwijl ze naar de kribbe en het stalletje in Bethlehem kijken, zien ze vanuit een

ooghoek steevast ook meteen al het kruis waaraan diezelfde Jezus ruim dertig jaar later zal sterven. Zeker in het zuiden van Spanje zien de mensen – ook nu nog – de kerstperiode eerder als iets wat aan dé belangrijkste religieuze periode van het jaar, de passietijd, vooraf gaat. Eenmaal Driekoningen voorbij, wrijven de mensen zich al in de handen om aan de voorbereidingen van de stoeten naar aanleiding van het passiegebeuren te kunnen beginnen.”

Er zit ook een opmerkelijk stuk tussen van de Portugees Pedro de Cristo?

Vandewege: “Ja, misschien wel het meest bijzondere werk in het programma is ‘Es Nascido’ van de Cristo, een ‘ensalada’ of – letterlijk – een slaatje met verschillende ingrediënten. Het is eigenlijk een stukje theater, het wordt bij momenten zelfs een beetje pathetisch. Eigenlijk een perfecte illustratie van die fascinatie voor het kruis én voor de duivel, die zo typisch is voor het Iberische schiereiland.

Het pathos is steeds belangrijk, ook in het kerstgebeuren, wat je niet meteen zou verwachten uiteraard. In sterk contrast daarmee staan de Nederlandse kerstliederen aan het einde van het programma, zoals het prachtige ‘O Kerstnacht, schooner dan de dagen’, op tekst van Vondel.

Herman van Veen heeft dit overigens ooit nog gezongen samen met het Amsterdam Baroque Orchestra en Ton Koopman.”

Biografie La Hispanoflamenca Magdalena Padilla , sopraan Steve Dugardin, contratenor Antonio Trigueros, tenor Bart Vandewege, bas en algemene leiding Felipe Sánchez, vihuela en vihuela de péñola De term ‘pintura hispanoflamenca’ omschrijft de Vlaamse invloed op de 15de eeuwse Spaanse schildersschool en was de modernste en verfijnste van zijn tijd.

‘Hispanoflamenca’ wordt ook gebruikt als benaming van een architectuurstijl uit diezelfde periode.

La Hispanoflamenca specialiseert zich in 16de en 17de eeuwse polyfonie uit de Lage Landen en het Iberisch schiereiland.

Componisten uit het noorden die hun geluk zochten in het zuiden genieten daarbij speciale aandacht, alsook de Spanjaarden die net in de tegenovergestelde richting reisden. De bezetting van La Hispanoflamenca bestaat uit zangers die regelmatig op het concertpodium staan met ensembles zoals het Collegium Vocale Gent, La Capella Reial de Catalunya, Al Ayre Español en het Amsterdam Baroque Choir. La Hispanoflamenca was meermaals te gast op het Festival van Vlaanderen, in BOZAR, het Festival Oude Muziek Utrecht en het Festival Musica Sacra te Maastricht. Hun cd’s met o.m. de verloren gewaande lamentaties van Pedro Ruimonte, een Spaans componist die lange tijd werkzaam was aan het hof van Albrecht en Isabella te Brussel, wer-

den door de internationale pers uitbundig geprezen. Een recente co-productie met dit orkest onder leiding van Enrico Onofri resulteerde in een concertreeks met werken van Pedro Rabassa (1683-1767), een zanger-componist actief in Barcelona en Sevilla.

Bart Vandewege is actief als zanger, dirigent en componist. Hij profileert zich vooral in de wereld van de oude en de hedendaagse muziek. Hij zingt o.a. bij Collegium Vocale Gent, Amsterdam Baroque Choir, Huelgas Ensemble, Il Gardellino, La Petite Bande, Concerto Köln, en Freiburger Barockorchester, met dirigenten als Gustav Leonhardt, René Jacobs, Jos Van Immerseel, Roy Goodman, Christopher Hogwood, Skip Sempé en Marcus Creed. Als gastdirigent realiseerde Bart Vandewege diverse cd-opnames met vergeten composities van Fétis en Lemmens, tot werk van de Amerikaanse componist Elliott Carter.

In 2008 werd hij aangesteld als samensteller en artistiek leider van Vozes, het nieuwe koor van het ensemble Al Ayre Español. Hij was tot 2004 programmamaker bij Radio 3 /Klara en is thans actief als artistiek supervisor bij opnames, zoals recentelijk bij premiere-recordings van composities van Mauricio Kagel en Cristóbal Halffter. Als componist werkt hij meestal in functie van theater, film en dans, in opdracht van o.m. de Vlaamse Opera, de VRT, Les Ballets C de la B, en diverse theatergezelschappen in Europa.

Binnenkort in de Handelsbeurs Gli Incogniti o.l.v. Amandine Beyer Matteis, Purcell di 17.05.2011

Mayu Kishima & Akane Sakai 9.02.2011 Dat de Japanse violiste Mayu Kishima tijdens de Koningin Elisabethwedstrijd in 2009 niet bij de eerste zes laureaten eindigde, lokte veel discussie en verontwaardiging uit. In de Handelsbeurs krijgt de jonge violiste alsnog haar laureatenconcert. Ze speelt onder meer Prokofjev en Ysaÿe, twee componisten waarmee ze tijdens de wedstrijd hoge ogen gooide.

Handelsbeurs concertfoto’s Indien de omstandigheden dit toelaten, worden onze klassieke concerten door onze huisfotografen gefotografeerd.

Daarbij is er aandacht voor wat op maar ook naast het podium en in de backstage gebeurt. Wil je nog nagenieten van een concert, ga dan de dagen erna naar www.handelsbeurs.be/afterparty voor onze verrassende en ontroerende concertfoto’s.

Tekst Diederik Verstraete | Foto Gli Incogniti & Amandine Beyer © Jors | Coördinatie Claire Denoyette | Opmaak Jasper Persoons | V.U.: Michael Joostens © Handelsbeurs Concertzaal, Kouter 29, 9000 Gent