ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ ΧΟΡΗΓΟΙ: GALENICA AE - OLVOS SCIENSE AEBE ΣΥΓΡΑΦΕΑΣ - ΕΚ∆ΟΤΗΣ: Παπαχαρίσης Γεώργιος, Φαρµακοποιός, τηλ: 210 7487256 ∆ΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ: Μάχη ∆εϊµέζη - ΠΑΡΑΓΩΓΗ: Σταθάτος ΑΕΒΕ ΙSBN 978-960-930190-9
Πρόλογος Ένα ταξίδι στην ιστορία. Ένα ταξίδι στο παρελθόν, ένα ταξίδι µαγικό είναι το συγκεκριµένο βιβλίο. Μέσα από µια επίπονη προσπάθεια τριών χρόνων εξερεύνησης, ταξιδιών, µελέτης, αποκρυπτογράφησης καθίσαµε σ’ ένα ξύλινο τραπέζι έχοντας µπροστά µας το υλικό της προσπάθειας µας. Τον πλούτο γνώσεων που θα µπορούσαν να µας προσφέρουν βιβλία, χειρόγραφα, πάπυροι, σηµειώσεις, αφηγήσεις. Και ξεφυλλίζοντας λες και µπήκαµε σε µια µηχανή του χρόνου για να µας ταξιδέψει πίσω. Φτάσαµε στα προ Χριστού για να µελετήσουµε τις αγωνίες, και τη προσπάθεια των ανθρώπων να µείνουν υγιείς. Οι παθήσεις δεν διαφέρουν και πολύ εδώ και χιλιάδες χρόνια. Η συστηµατοποίηση τους και η θεραπευτική τους αντιµετώπιση χάνεται στα βάθη του χρόνου. στους αρχαίους Κινέζους του 3000 π.Χ. και τους Αιγυπτίους της ίδιας εποχής. Η µατιά µας ήταν προς τα εκεί. Γιατί εµείς βρεθήκαµε κοντά στον Ερµή τον Τρισµέγιστο για να µάθουµε να κατασκευάζουµε τα πρώτα φάρµακα. ∆ιδαχθήκαµε και ταξιδέψαµε µε τον πατέρα της Ιατρικής τον Ιπποκράτη. Ήµασταν κοντά του όταν συνιστούσε και µας έδινε εντολές για την κατασκευή φαρµάκων. Θεραπεύσαµε πολύ κόσµο έτσι. Μαζί µε το ∆ιοσκουρίδη και ανάµεσα στις Ρωµαϊκές λεγεώνες περιοδεύσαµε όλη τη Μεσόγειο, καταγράφοντας όλα τα φυτά και τις φαρµακευτικές τους ιδιότητες και προτείναµε θεραπείες. Συζητήσαµε µε ανθρώπους σε διάφορα µέρη της Ρωµαϊκής αυτοκρατορίας για το πώς χρησιµοποιούν τα βότανα και τα προτείναµε για να θεραπευθούν ασθενείς. Μαζί µε τον Αρεταίο συστηµατοποιήσαµε την περιγραφή των νόσων και προτείναµε αξιοσηµείωτες θεραπείες. Ήµασταν εκεί όταν ιδρύθηκε η Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Οι συνεχείς της πόλεµοι, η επέκταση της, η επίδραση του Χριστιανισµού πάνω στην Ιατρική, η ανταλλαγή θεραπειών µε την Περσία, τον Αραβικό κόσµο, τις Ινδίες, τα βόρεια παράλια της Αφρικής. Ο µυστικισµός και η επίκληση του Θείου. Η δέηση µε τη χορήγηση του φαρµάκου. Συντάξαµε µαζί µε παλιούς και επίσηµους ιατρούς ιατροσόφιο µε θεραπευτικές συνταγές προς το φιλόξενο βασιλέα Κωνσταντίνο Πορφυρογέννητο. Περπατήσαµε στα πλακόστρωτα σοκάκια της Κωνσταντινούπολης για να φτάσουµε στα εργαστήρια του Νικ. Μυρεψού. Ένας από τους βοηθούς του ήµουν όταν γράφαµε το ∆υναµερόν. Ενδιαφέρθηκαν πολλοί απ’ τη ∆ύση και ήρθαν να το πάρουν για να “παντρέψουν” τον ορθολογισµό της ∆ύσης µε την φαντασία και την πρακτικότητα της Ανατολής. Και το κατέστησαν βασικό εργαλείο για τέσσερις αιώνες στο Παρίσι. Ήµασταν παρόντες στην πτώση αυτού του τεράστιου πολιτισµού που µεγάλο µέρος απ’ το πνευµατικό του έργο το µεταφέραµε στον Άγιο Όρος, να’ ναι κάτω απ’ τη σκέπη του Θεού. Τη συναντούµε ακόµη και σήµερα τη Βυζαντινή λιτότητα, την ατµόσφαιρα της εποχής αν επισκεφθούµε και σήµερα το Άγιον Όρος. Εκεί στις βιβλιοθήκες τους κι µιλώντας µε τους ανθρώπους που απαρνήθηκαν τα εγκόσµια αντιγράψαµε και µεταφράσαµε όλους τους αρχαίους γιατρούς, συντηρώντας τη θεραπευτική αιώνων. Βρήκαµε βιβλία και συλλογές από το Γαληνό, τον Ιπποκράτη, τον ∆ιοσκουρίδη, τον Ματιόλο, Αρνέλαο, Σεραπίων, Αβετζινά, Πλάτωνα, Πέτρο, Ισπανιόλο, Πλίνιο, Εσπέριο, Αρχέλαο, Φιλοποιο, Θεόφραστο, Ασκληπιό, Γιλβερτη, Κορτέζη και τα περιλάβαµε σ’ ένα τόµο. Ένας µοναχός στην ιερά σκήτη της Αγίας Άννης µας το εµπιστεύθηκε. Με τον Πύρρο τον Θετταλό, ήµασταν στην Πόλη όταν ξεκίνησε η Ελληνική επανάσταση και φύγαµε για το Άγιον Όρος, όταν η εκεί κοινότητα µας έδωσε εντολή να κατασκευάσουµε πυρίτιδα. Και µετά την απελευθέρωση στα 1818 τύπωσα µε την πρώτη φαρµακοποιία στα Ελληνικά. Και το “εγκόλπιον των ιατρών” που στάθηκε ο µοναδικός σύµβουλος και οδηγός των ιατρών του αναγεννηµένου ελληνικού κράτους. Παρακολουθήσαµε την φαρµακοποιία και την ιατρική στα τέλη του δεκάτου ενάτου αιώνα µέσα από βιβλία σαν την “ιατρική των οικογενειών” και την επίδραση της από την ευρωπαϊκή ιατρική. Και ξαναβρεθήκαµε ξανά στην εποχή µας εκεί για να τα αναψηλαφήσουµε. Να δώσουµε σκοπό και νόηµα σ’ αυτό που κάνουµε σήµερα. Μας βοήθησε η γαληνότητα του τοπίου του Άγιου Όρους. Εκεί που νιώθεις ότι επικοινωνείς µε το Θεό πραγµατικά. Περπατώντας τους µοναχικούς δρόµους, εσύ και η φύση. Χρώµατα να γεµίζουν το µυαλό σου, µυρωδιές, καθαρότητα, αγνότητα. Και κάπου εκεί χαµένος ένας ασκητής, ένας καπνός από τζάκι και δίπλα στη φωτιά η απλή συζήτηση, η τόση ζεστασιά... το σκονισµένο βιβλίο και το ταξίδι. Ένα ταξίδι στην ιστορία. Γιατί όπως έλεγε και ο ΓΚΑΙΤΕ: “Όποιος την ιστορία του την ίδια δεν ξέρει, το πώς και το γιατί εδώ και 3000 χρόνια, στης ασθένειας το σκοτάδι µένει, και ζει µονάχα απ’ τη µια στην άλλη µέρα”.
Ευχαριστίες Στην Ιερά Μονή Ξενοφώντος για την ευγενική φιλοξενία, τη διευκόλυνση µε το αυτοκίνητο, όλους τους µοναχούς της Μονής αλλά ιδιαίτερα στον Πατήρ Θεωνά, που χωρίς τη βοήθειά του δεν θα γινόταν το βιβλίο. Στη Σκήτη του Προφήτη Ηλία, τον Γέροντα Ιωακείµ και τον αεικίνητο Πατήρ Φιλήµονα. Στην Ιερά Μονή Παντοκράτορα τον Γέροντα Γαβριήλ και τον βιβλιοθηκάριο Πρόχορο. Στις Ι. Μ. Βατοπαιδίου, Μεγίστης Λαύρας, Παντελεήµονος, στη Σκήτη Αγ. Άννας, Ι. Μ. Ιβήρων, Ι. Μ. Αγ. Ανδρέα για τις διευκολύνσεις που µας έκαναν στις επισκέψεις στις βιβλιοθήκες τους. Στους ανθρώπους της OLVOS SCIENCE που µας έκαναν την τιµή να εκδώσουν αυτό το βιβλίο. Τους ευχαριστώ όλους εκ βάθους καρδίας
ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΒΑΡΕΛΑ - ΣΕΡΕΤΗ
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Κεφάλαιον Ι
Ιστορική αναδροµή στη φαρµακευτική από τους αρχαίους χρόνους ως την αναγέννηση................................................ΣΕΛ. 9
Κεφάλαιον II
Η φαρµακευτική και η θεραπευτική στο βυζάντιο...........................................................ΣΕΛ. 23
Κεφάλαιον III
Μοναχισµός και θεραπευτική στο Αγιον όρος......................................................ΣΕΛ. 37
Κεφάλαιον IV
Φαρµακευτικές συνταγές από την αρχαιότητα ως τον εικοστό αιώνα............................................ΣΕΛ. 49
Ο Αθηναίος γιατρός Ιάσονας (2ος αιώνας π.χ.) εξετάζει έναν ασθενή ψηλαφώντας την κοιλιά ένα γιγάντιαιο δοχείο βρίσκεται δεξιά. (Βρετανικό Μουσείο - Λονδίνο)