KrimpcafĂŠ Hoe om te gaan met leegstand in zorgvastgoed (in krimpgebieden) 13 november 2014 Provinciehuis Groningen
In de prachtige Statenzaal van de provincie Groningen heet Angelique van Wingerden iedereen van harte welkom bij deze experimentele editie van het krimpcafÊXL. Met weer een actueel onderwerp, namelijk zorgvastgoed en leegstand in krimpgebieden. Deze keer niet met inleiders en workshops, maar met spelers uit het veld die de deelnemers dilemma’s voorleggen, waarover een dialoog kan ontstaan en eventuele oplossingen kunnen worden aangedragen.
Dagvoorzitter Marianne Besselink, gedeputeerde van de provincie Groningen, overhandigt de evaluatie van 4 jaar KKNN aan de voorman van het noordelijke MKB. Dit is de eerste stap naar het verbreden van het krimpnetwerk met ondernemers.
De heer Oosterhoff geeft aan dat ondernemers graag betrokken zijn en nu ook al actief meedenken in de regionale woon- en leefbaarheidsplannen.
Hoe om te gaan met leegstand in zorgvastgoed? De krimpcafés trekken vele bezoekers. Daaronder tal van (ervarings)deskundigen, uit de meest uiteenlopende vakgebieden. Zo vormt zich elke bijeenkomst weer een ongekende denktank. Die bleef niet onbenut tijdens de bijeenkomst op 13 november in het Provinciehuis van Groningen. Aan de bezoekers de vraag ‘Hoe om te gaan met leegstand in zorgvastgoed in krimpgebieden?’ De oplossingen leidden soms tot verrassende inzichten. Dagvoorzitter Marianne Besselink, onderstreept het nog maar eens: ‘De Krimpcafés vormen een zeer waardevol onderdeel van het Kennisnetwerk Krimp Noord-Nederland (KKNN). Dat is ondermeer te danken aan de actuele thema’s’, vertelt ze. Besselink put uit een boekwerkje waarin vier jaar KKNN is geëvalueerd. De uitkomsten zijn dermate positief dat het KKNN nog vier jaar door gaat.
Badkuipmodel Coen Weusthuis, van Weusthuis en Partners geeft vervolgens een toelichting op het probleem. ‘Er is momenteel veel leegstand in verzorgingshuizen’, zegt hij. ‘Dat komt onder andere door de kostenbeheersing op (ouderen) zorg en het scheiden van wonen en zorg. Moeten we die tehuizen nu maar slopen of is er dan sprake van waardevernietiging?’ Volgens Weusthuis vertoont de vraag naar intramurale zorg een badkuipmodel: de vraag daalt vanaf 2009, maar na een dieptepunt in 2015 gaat die toch weer oplopen. In 2030 zal de huidige capaciteit weer helemaal nodig zijn en daarna zelfs tekort schieten!
Welke oplossingen vallen er te bedenken? Om daar een stap in te zetten pitchen vier betrokkenen wat hun belang is en tegen welke dilemma’s zij aan lopen.
Dilemma’s Zo staat Joop Brink, wethouder in Coevorden voor de vraag wie de regie moet gaan voeren? De gemeente, zorgaanbieders of corporaties? Hij vraagt het publiek tevens mee te denken of het wel mogelijk is lokale afspraken te maken.
Einde van participatiemaatschappij Onno Bremmers van Woonzorg Nederland zou de overcapaciteit het liefst inpakken om het later, als de situatie dat vereist, weer uit te kunnen pakken. Maar hoe doe je dat? En leidt het sluiten van verzorgingshuizen juist niet tot het einde van de participatiemaatschappij, gezien de steunfunctie in vrijwilligerswerk en mantelzorg?
Recht op voorziening dichtbij Bertil Droste van Zonnehuisgroep Noord ziet zich gedwongen de zorg te concentreren. Dilemma daarbij is de vraag of iedere burger recht heeft op een voorziening dicht bij zijn vertrouwde woonplaats als thuis wonen niet meer mogelijk is? ‘Verder vraagt de capaciteitsverdeling over de dorpen om een beleidsvisie. Wie moet dat op zich nemen?’ vraagt Droste aan het publiek.
Multiproblem Tot slot is het woord aan Sigrid Hoekstra van WoonFriesland. Zij schetst het beeld van een afnemend aanbod in Zorg, Welzijn en Wonen tegenover een groeiende vraag naar zorg vanwege multiproblem gevallen, de toenemende vergrijzing en krimp.
Voor de pauze kan het publiek vragen stellen aan het panel ter verduidelijking van de gestelde dilemma’s.
Uitkomsten Het publiek ging pragmatisch en soms creatief aan het werk. De meest opvallende uitkomsten leest u verderop.
Gemeente Coevorden Dilemma1: Wie moet het leegstandsprobleem agenderen? De gemeenschap moet het samen met de overheid agenderen, de uitvoering is aan de corporaties en zorgpartijen. Dilemma2 : Kun je lokale afspraken maken? Maak eerst regionale afspraken, want de woningmarkt en het zorglandschap worden regionaal bepaald. Hoe lichter de zorgvraag, hoe lokaler het valt te organiseren. De gemeente kan initiĂŤren en faciliteren. De kleinschalige (her) ontwikkeling kan zij stimuleren, net als samenwerking met de instituten.
Woonzorg Nederland Dilemma 1: Hoe kunnen we met het oog op de toekomstige vergrijzingsgolf de verzorgingshuizen conserveren? Geef de verzorgingshuizen een multifunctionele invulling, organiseer in een vleugel van het gebouw andere activiteiten. Zoals een leerwerk bedrijf, ruimte voor dagbesteding van de GGZ, geef asielzoekers er een plek, kunstenaars, gescheiden mensen die tijdelijk onderdak nodig hebben, organiseer een Bed & Breakfast. Dilemma 2: Leidt de sluiting van verzorgingshuizen tot het einde van de participatiemaatschappij, gezien de steunfunctie in vrijwilligerswerk en mantelzorg? Dat hangt van de organisatiegraad van het dorp af. Dit is alleen het geval als het verzorgingshuis monopolist zou zijn in verbindingen en dat is zelden zo. Zorg voor persoonlijke binding. Koester je vrijwilligers en geef ze een nieuwe plek. Ga het vrijwilligerswerk opnieuw organiseren.
Zonnehuisgroep Noord Dilemma 1: Heeft iedere burger recht op een voorziening in zijn vertrouwde woonplaats als hij niet meer thuis kan wonen? Het wonen moet meer geclusterd worden in leegstaand, maatschappelijk vastgoed. Ontwikkel meer flexibele gebouwen die meerdere functies ondersteunen en vang zo het badkuipmodel op. Denk vooruit en leef je in, in de doelgroep van de toekomst. Ga uit van de toekomstige vraag. Dilemma 2: Is het noodzakelijk te komen tot een helder regionaal capaciteitsbeleid? Een dilemma met veel discussie. De meningen bleken verdeeld. De nee zeggers vinden dat in wijken en dorpen verschillende zorgvragen spelen, die lokaal opgepakt moeten worden. Geef ruimte aan oplossingen vanuit de burgers. De ja zeggers waren van menig dat je op regionale schaal voor een basiskwaliteit moet zorgen. Het staat de dorpen vervolgens vrij om zelf een ‘plus’ toe te voegen. De gemeenten stellen zo’n plan op en de provincie wordt gevraagd te faciliteren, te ondersteunen en te stimuleren.
WoonFriesland Dilemma 1: Moeten we accepteren dat je niet meer kunt wonen waar je wilt, maar woont waar je kunt? Vraag het de ouderen zelf. Wat hebben we ervoor over om te wonen waar we willen? Willen we daarvoor betalen middels een soort verzekering voor ouderenzorg? Zoek creatieve oplossingen, bijvoorbeeld in tijdelijke mantelzorgunits. Er zijn financiĂŤle grenzen. Nu kun je toch ook niet overal wonen waar je wilt? Daarnaast werd opgemerkt dat er meer gebruik gemaakt moet worden van netwerken die er al zijn, zoals die van de kerk in het dorp. Dilemma 2: Er wordt meer zelfredzaamheid van burgers verwacht. Wat te doen met de groep die niet mee kan komen? Investeer in sociale cohesie. Laat het buurtwerk/opbouwwerk/de wijkverpleegkundige terugkeren.
Diversiteit De dilemmahouders zijn na afloop van de workshop verrast over de diversiteit in oplossingen. Of het hen tot andere inzichten heeft geleid? Misschien tot ander beleid? Lees het over zes maanden in de KKNN nieuwsbrief.
Link naar de evaluatie vier jaar Kennisnetwerk Krimp Noord-Nederland Link naar de presentatie van Coen Weusthuis en de pitches Link naar Zorgvastgoed in krimpgebieden – vliegtuigen in de woestijn?
Tekst: Eduard van den Hoff (eduardvandenhoff@publiciteit.nl) Fotografie en opmaak: Contact: info@kennisnetwerkkrimp.nl