Topografie van Talent
Een expeditie naar zin in werk...
Gidsen: Brenda Vos & Harriet Kollen
1
Als een leraar even de weg kwijt is... Een leraar heeft het beste voor met kinderen. Als een kind het even niet meer weet of vastloopt, helpt hij hem weer op weg. De leraar inspireert een kind, hij motiveert en faciliteert. Het ligt voor de hand dat je als leraar een kind verder helpt in zijn ontwikkeling. Maar wat als je als leraar zelf even de weg kwijt bent? Wat als de leraar op de automatische piloot voor de klas staat? Als zijn eigen ontwikkeling voor zijn gevoel stokt? En als de leraar zich onttrekt aan teamactiviteiten? Als je weet dat hij geen energie meer heeft en er weinig uit zijn handen kan komen? Jaarlijks overkomt dit duizenden leraren. Dit leidt soms tot een langdurig ziekteverzuim. Vooral in het primair onderwijs komt het helaas vaak voor. Een kwart van het verzuim is (deels) werkgerelateerd en wordt vaak veroorzaakt door werkdruk en stress. Het herstel van geestelijke schade kan langdurig zijn. Mogelijk is er daardoor in het onderwijs ruim twee keer zo vaak verzuim dat langer dan zes maanden duurt (23%) dan gemiddeld. Elke school heeft ermee te maken. Dat is naar voor de school, het team, de leerlingen. En niet in de laatste plaats: de leraar zelf. Wat gebeurt er met mensen die langdurig of regelmatig ziek zijn? Zij verliezen de verbinding met de school en met de kinderen, maar ook met hun passie en motivatie. Hoe krijgt een leraar weer zin in werk? Het is tijd voor actie...
2
We gaan op expeditie !
Topografie gaat over plaatsbepaling. Als je de weg kwijt bent, weet je even niet meer waar je (voor) staat. Richtinggevend is het opnieuw aanspreken van het talent van mensen. Talent is iemands potentiÍle vermogen waarmee hij of zij verschil kan maken. Het raakt aan wat iemand belangrijk vindt, waar hij voor gaat,wat hem of haar energie geeft. Wanneer mensen het contact met hun talent kwijt raken, en daarmee hun energie, inspiratie en motivatie, treedt vaak ziekteverzuim op. Achter ziekteverzuim schuilt een verhaal van kwetsbaarheid, maar ook van kracht. In het coachingstraject brengen we ieders verhaal in kaart. Op expeditie gaan betekent onderzoeken waar de leraar nu staat, hoe hij daar komen is èn waar hij naar toe wil. Het ontdekken en uitstippelen van de eigen route staat centraal in het leertraject.
3
!
Wat mag je verwachten van een leraar die terugkomt van expeditie? De leraar kan zijn eigen werkhouding en kijk op zijn vak kritisch en constructief doordenken en heeft reflectief vermogen ontwikkeld. De leraar verstaat de kunst van het 'omdenken': denken vanuit kansen en mogelijkheden. De leraar heeft besef van eigen persoonlijke en professionele kwaliteiten en ambities. De leraar beschikt over het vermogen zich te oriĂŤnteren ten opzichte van zijn leerdoelen: het in kaart brengen van zijn ontwikkelingstraject. Personal branding: de leraar beschikt over de vaardigheid om zichzelf als merk te presenteren aan anderen, waarbij hij positieve beelden en associaties oproept. De leraar is in staat hierbij gebruik te maken van zijn persoonlijkheid, kwaliteiten, waarden en interesses om zich te onderscheiden van anderen. De leraar heeft door middel van een aantal handelingsexperimenten ander gedrag geleerd dat hij toepast in de concrete werkpraktijk. De leraar is zich bewust van hij hij zelf kan doen en van hetgeen hij nodig heeft van de organisatie, om weer met zin zijn werk te doen!
4
Het coachingstraject & onze aanpak Als je fundamenteel wilt veranderen en als je werkelijk iets wilt bereiken, sta je voor de taak je te oriĂŤnteren ten opzichte van dit doel, nieuwe perspectieven te ontdekken, om vervolgens je positie in te nemen. OriĂŤntatie op je eigen identiteit en overtuigingen is essentieel voor het maken van passende keuzes. Hoe meer iemand in contact staat met wat hij als zinvol ervaart, hoe groter de kans dat hij daadwerkelijk bereikt waar hij voor gaat. Met energie, aandacht en daadkracht als gevolg. En dat is precies wat een organisatie nodig heeft: slagkracht, mensen die er zin in hebben! Wat heeft de leraar nodig om goed toegerust op expeditie te gaan? Gidsen, medereizigers en supporters! Zij moedigen aan, houden scherp en geven advies. Samen bouw je bruggen. De gidsen zijn Harriet Kollen en Brenda Vos. Hun uitrusting bestaat uit een rijke ervaring in onderwijsland en specifieke coachingsvaardigheden zoals: reflectie, talentverkenning en het leren ombuigen van negatieve overtuigingen. De medereizigers - het groepsproces- maken de expeditie tot een gezamenlijk zelfonderzoek. De schoolleider is een belangrijke supporter, die nodig is tijdens de reis. De schoolleider kan de praktische inbedding van het leertraject faciliteren: essentieel in het coachingstraject is de inbedding en toepassing van het geleerde op de werkplek van de leraar.
5
Tijdspad !
Het begeleidingstraject duurt ongeveer 12 weken. De tijdsinvestering voor de deelnemer is gemiddeld 1 dag per week. Het leerproces vindt plaats in groepsbijeenkomsten, via individuele coachingsgesprekken en door middel van het bijhouden van een logboek. De groepsgrootte is tussen de 8 en 12 deelnemers. Er zijn vijf groepsbijeenkomsten van een hele dag gepland die iedere drie weken plaatsvinden. In de tussenliggende weken worden er vier individuele coachingsgesprekken gehouden van elk 1,5 uur. Tevens zal de leraar gedurende het traject een aantal praktijkopdrachten uitvoeren op de eigen werkplek. Na zes maanden organiseren we een terugkomdag. Even op een rijtje, bevat het hele traject de volgende onderdelen: -
Intake-gesprek met schoolleider en leraar. 5 groepsbijeenkomsten van een hele dag. 4 individuele coachingssessies van 1,5 uur. Terugkomdag na 6 maanden.
6
Inhoud coachingstraject Intake-gesprek In het intakegesprek met de gidsen, schoolleider en leraar zullen we concretiseren op welke wijze we het traject in de werkpraktijk van de leraar en schoolleider kunnen inpassen. We brengen het belang van de organisatie in beeld en stemmen deze af op het coachingstraject. De groepsbijeenkomsten zijn als volgt gethematiseerd: 1. Waar sta je nu? 2. Waar kom je vandaan? 3. Waar wil je naar toe? 4. De werkplek op de kaart. 5. Professionele koers begeleiding 6. Terugkomdag
7
Bijeenkomst 1: Waar sta je nu? De eerste bijeenkomst staat in het teken van kennismaking en op verhaal komen. De huidige situatie van de leraar staat centraal. Tevens besteden we aandacht aan (zelf)reflectie. Reflectie heeft als doel om zicht te krijgen op de eigen motieven, waarden, (professionele) identiteit, overtuigingen, verwachtingen, inspiratiebronnen en kwaliteiten, zodanig dat de leraar zicht krijgt op waar hij nu staat. De volgende onderwerpen komen we tegen langs de route: Iedere deelnemer formuleert voor zichzelf een instapvraag. Een instapvraag is een zogenaamde 'trage' vraag. Een vraag die je niet met logisch nadenken kunt oplossen, maar waar zelfonderzoek voor nodig is. Feedback van anderen krijgt een plek op een moodboard. Eerste handelingsexperiment opzetten in de praktijk van de leraar. Verandering moet je doen. Dit betekent in een veilige omgeving experimenteren met nieuw gedrag. De deelnemers zullen concrete praktijkopdrachten opzetten op basis van hun eigen leerbehoefte. Uitleg reflectiemodel (zie bijlage) en oefenen met reflectievaardigheden.
8
Bijeenkomst 2: Waar kom je vandaan? In deze bijeenkomst kijken we terug naar het verleden en de oorspronkelijke drijfveren van de leraar om voor de klas te staan. Tevens onderzoeken we hoe zijn inspiratie en drijfveren zich in de loop van de tijd hebben ontwikkeld. Hierbij kijken we ook naar de externe omstandigheden die van invloed zijn op gedrevenheid en motivatie. Welke factoren hebben de motivatie versterkt en welke hebben deze onder druk gezet? In hoeverre levert gedrevenheid een innerlijke strijd (conflicterende waarden) op? Met een drijfveren-expeditie op zee varen we langs de volgende onderwerpen: We verkennen drijfveren, mogelijkheden om aan te meren, risico's om af te drijven, stroming en (tegen)windrichtingen. Met andere woorden: intrinsieke en extrinsieke motivatie. Kennis van eigen keuzemotieven, werkstijl en leerstijl. Omgaan met conflicten, zowel innerlijke tegenstrijdigheden als externe belemmeringen. Eerste handelingsexperiment evalueren en tweede opzetten.
9
Bijeenkomst 3: Waar wil je naar toe? In deze bijeenkomst staat de toekomst centraal. We richten ons op wat de leraar wil bereiken en wat zijn ambities zijn. We richten ons op de kwaliteiten die de leraar in huis heeft om zijn doel te bereiken. We maken hiervoor gebruik van de methode van talentopstellingen. Deze methode maakt het mogelijk om letterlijk in de ruimte onze idealen en kwaliteiten in kaart te brengen. De leraar stippelt zijn route die nodig is om zijn bestemming te bereiken door het plaatsen van zijn kwaliteiten op de kaart. De volgende onderwerpen komen aan bod tijdens de talententocht: Reflectievaardigheden en vaardigheden in het geven van feedback aan elkaar. Talentontwikkeling; bewustzijn van richting die je op wilt en hoe je daar komt. Tweede handelingsexperiment evalueren en derde opzetten.
10
Bijeenkomst 4: De werkplek op de kaart Tijdens deze dag nodigen we de schoolleiders van de leraar een dagdeel uit om aanwezig te zijn. De leraren zullen hun handelingsexperimenten presenteren en met de school(leider) in gesprek gaan over verwachtingen die wederzijds leven. Dit creĂŤert inzicht in wat de leraar nodig heeft van zijn werkomgeving (collega's, directie) om in een prettige werkomgeving te kunnen functioneren. Tevens richten we ons op vaardigheden die nodig zijn om deze behoeften daadwerkelijk aan te kunnen (en durven) geven. We spreken nieuw gedrag aan met serie handelingsexperimenten in de concrete werkpraktijk. Zo wordt nieuw gedrag verankerd in het dagelijkse praktijk. De volgende onderwerpen komen aan bod: - Inzicht in eigen behoeften om op de werkplek goed te kunnen functioneren. - Uitwisseling leraren en schoolleiders over wederzijdse verwachtingen. - Durven uitspreken van wensen, dromen en behoeften.
11
Bijeenkomst 5: Professionele koers bepaling In de laatste bijeenkomst maakt ieder zijn kaart af en heeft daarmee overzicht van zijn eigen leertraject. Leraren presenteren elkaar de landkaart van het leertraject, kunnen hun kwaliteiten benoemen en geven een beeld waar ze zich als professional op richten (bestemming). Volgende onderwerpen komen aan bod: - presentatievaardigheden (Pecha Kucha) en feedbackvaardigheden. - concrete plannen waarborgen. - afscheid nemen.
12
Bijeenkomst 6: Terugkomdag Tijdens deze bijeenkomst blikken we terug op de tussenliggende tijd en we kijken vooruit naar de komende tijd. - Wat gaat goed? - Waar loop je tegen aan? - Wat heb je nodig? Het doel is om het leerproces te verankeren.
13
Kosten Mensen met wie wij werken weten wat verzuim kost: wat het de organisatie kost, wat het je persoonlijk kost, wat het collega's en de leerlingen kost, en wat het familie, vrienden en kinderen kost. Wij weten ook wat het op kan brengen als je er echt zaak van gaat maken: zin in werk! Per leraar: â‚Ź4400,-- voor het hele traject. Dit betekent inclusief intake, 6x groepsbijeenkomsten, 5 x individuele coaching, terugkomdag, lunches (tijdens de groepsbijeenkomsten), koffie en thee. Eventueel extra coachingsstrippenkaart van 5 individuele gesprekken als aanvullingsmogelijkheid voor â‚Ź750,--
14
Reisverslagen Leraar: '"Vooraf wist ik niet wat me stond te wachten. Eerlijk gezegd had ik de moed al een beetje opgegeven om aan een zoveelste traject te beginnen. Ik had ook zo iets van nou laat maar even zien dan. In de introductiebijeenkomsten stonden twee dames me op te wachten. We waren met een groep van 20 mensen. Ze pakten me direct vast; niet letterlijk trouwens, maar ik zat zoals ze het later noemden gewoon direct ingehaakt. Een verhaal dat woorden gaf aan mijn eigen verhaal. Uiteindelijk zijn van die 20 deelnemers 12 mensen mee gaan doen. Dat werd ook duidelijk bij die introductie, je moet er wel bij willen zijn. Ik wilde dat...". Personeelsfunctionaris: "Al jaren voer ik gesprekken met langdurig zieken in de organisatie. De verhalen zijn heel verschillende. Het overheersende gevoel bij mezelf werd steeds meer het zelfde. Machteloosheid, je hele repertoire al ingezet, denken 'Ja ik ben er', en dan weer opnieuw kunnen beginnen...". Schoolleider: "Ik heb toch heel wat vertrouwen in mijzelf als coach. Meestal kan ik mensen met een aantal gesprekken ook echt zelf wel verder helpen. Maar soms kom je verzuim tegen van een complexiteit die je zelf ook niet goed aan kan. Dan weet ik niet goed of ik nu moet doorpakken of juist loslaten, of mensen ruimte nodig hebben of duidelijke grenzen...".
15
De gidsen Harriet Kollen ‘Bloei Coaching & Inspiratie’: Harriet is een gedreven en enthousiaste professional met 25 jaar onderwijs in haar bagage. Zij gaat voor de zaak van anderen en van zichzelf. Zij verstaat de kunst om binnen scholen, kennisgerichte organisaties, creatieve instellingen en ondernemingen verschil te maken door actief bij te dragen aan dat waar de mensen binnen de organisatie voor willen gaan. Zo treedt zij op als coach, teamcoach en projecttrekker. Zij daagt uit. Klopt het waar je voor wilt gaan? Ben je met Harriet aan het werk, dan weet je dat je gedrevenheid, creativiteit en resultaatgerichtheid in huis haalt. Zij bewandelt andere paden. Daar moet je wel lef voor hebben! Zij maakt zaak van de zaak en verbindt zich aan dat wat voor haar klopt, jij ook? Dan kan het zo maar eens enorm gaan klikken. Zie ook: www.bloei-coaching.nl en http://www.linkedin.com/in/harrietkollencoach
Brenda Vos 'Talentontwikkeling & Talentopstellingen': Kenmerkend is haar vermogen mensen met een open, aandachtige en nieuwsgierige houding te benaderen. Brenda ervaart plezier in het opzoeken van vrije ruimte waarin creativiteit, een heldere gedachtegang, humor en diepgang elkaar kunnen ontmoeten. Ze is systeemtherapeut, doceert kinderfilosofie en begeleidt leer- en verandertrajecten voor organisaties. Als docent talentontwikkeling is ze verbonden aan het Honours College van de Universiteit Utrecht. Tevens publiceert ze wetenschappelijke artikelen op het gebied van talentontwikkeling en systeemdenken voor onderwijs en organisatieontwikkeling. Zie ook www.brendavos.nl. en http://www.linkedin.com/in/brendavos
16
Reflectiemodel: kernvragen bij 6 niveaus reflectie Omgeving Het gaat wat er speelt in de omgeving, om situaties waarmee je geconfronteerd wordt. Kernvragen: Wat kom ik tegen? Waar heb ik mee te maken? Waar reageer ik op, wanneer en met wie? Gedrag Het gaat hier om de manier waarop jij je gedraagt in de interactie met je omgeving. Kernvragen: Wat doe ik? Hoe handel ik? Kwaliteiten Jouw vaardigheden en competenties beĂŻnvloeden wat je doet, ofwel je gedrag. Kernvragen: Wat kan ik? Welke kwaliteiten zet ik in? Overtuigingen Het gaat in deze laag om de ideeĂŤn of vooronderstellingen die aan je kwaliteiten en handelen ten grondslag liggen. Kernvragen: Waar geloof ik in? Waar ga ik vanuit? Wat is voor mij waar en waardevol? Identiteit Dit niveau heeft betrekking op de manier waarop je naar jezelf kijkt. Kernvragen: Wat is mijn zelfbeeld? Hoe zie ik mezelf als professional? Hoe zie ik mijn eigen rol in de concrete situatie waar ik mee te maken hebt? Idealen Dit niveau heeft betrekking op wat jou ten diepste drijft en inspireert. Het gaat om bevlogenheid, over idealen en wat jij werkelijk belangrijk vindt. Kernvragen: Waar wil ik echt voor gaan? Waar doe ik het eigenlijk allemaal voor? Bron: Gebaseerd op persoonlijkheidsmodel van Dilts (1990) en model van veranderingsniveaus van Korthagen (2002/2010).
17
Uitnodiging Topografie van Talent Coachingstraject 'Topografie van Talent'...Een expeditie naar zin in werk Als je even de weg kwijt bent... Ken je het gevoel dat je er even geen zin meer in hebt? Dat je er tegenop ziet om morgen weer voor de klas te moeten staan? Of voel je leeg en lusteloos. Het hoeft niet zo te te blijven. Als je even de weg kwijt bent, heb je een kaart nodig om je opnieuw te kunnen oriënteren. Wanneer je even niet meer weet wat je energie geeft en waarom je ook al weer graag in het onderwijs werkt, nodigen we je uit mee te gaan op expeditie. Samen met de andere reizigers brengen we ieders verhaal in kaart. Op expeditie gaan betekent onderzoeken waar je nu staat, hoe je daar komen bent èn waar je graag naar toe zou willen. Het ontdekken en uitstippelen van de eigen route staat centraal in het leertraject.
Wat kan meegaan op expeditie jou opleveren? - Op verhaal komen; jouw ervaringen delen met medereizigers.
-
Ontdekken waarom je ook al weer zo graag wilde werken in het onderwijs… Praktische handvatten ontdekken om de dingen waar je tegen opziet echt anders aan te pakken, een manier die jou en de school past. Weten waar jij allemaal goed in bent. Mogelijkheden vinden om in gesprek te blijven over wat jij nodig hebt om goed onderwijs te verzorgen, wat je wilt bijdragen aan de ontwikkeling van de kinderen en de school. - Weer zin krijgen in je werk!
Expeditieplan Het begeleidingstraject duurt ongeveer 12 weken en kost je gemiddeld een dag per week. Het leerproces vindt plaats in vijf groepsbijeenkomsten, via vier individuele coachingsgesprekken en op jouw werkplek door praktijkopdrachten. Na zes maanden organiseren we een terugkomdag. De groepsbijeenkomsten zijn als volgt gethematiseerd: 1. Waar sta je nu? 2. Waar kom je vandaan? 3. Waar wil je naar toe? 4. De werkplek op de kaart 5. Professionele koersbepaling
Gidsen Harriet Kollen en Brenda Vos begeleiden de expeditie. Graag maken we kennis met jou om te verkennen of je zin hebt om met ons mee op reis te gaan. Met hartelijke groet, Brenda Vos & Harriet Kollen
18