ՀԱՅԵՐԵՆԻ ՔԵՐԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ համառոտ ձեռնարկ
This grammar booklet includes the basic Armenian grammar rules. It aims to expand vocabulary and develop conversation skills. This is not a complete Armenian grammar textbook.
By: Haykanush Melkonyan
St. Leon Armenian School Fair Lawn, NJ 2011
ՀԱՅԵՐԵՆ ԱՅԲՈՒԲԵՆ Աա Բբ
Գգ
Դդ
Եե
Զզ
Էէ
Ըը
Թթ Ժժ
Իի
Լլ
Խխ Ծծ
Կկ
Հհ
Ձձ
Ղղ
Ճճ
Մմ
Յյ
Նն
Շշ
Ոո
Չչ
Պպ
Ջջ
Ռռ
Սս
Վվ
Տտ
Րր
Ցց
Ււ
Փփ
Քք
Օօ
Ֆֆ
ՀԱՅԵՐԵՆ ԱՅԲՈՒԲԵՆ
Ա - այբ Բ - բեն Գ - գիմ Դ - դա Ե - եչ Զ - զա Է-է Ը - ըթ Թ - թօ Ժ - ժէ Ի - ինի Լ - լիւն Խ - խէ Ծ - ծա Կ - կեն Հ - հօ Ձ - ձա Ղ - ղատ Ճ - ճէ
Մ - մեն Յ - հի Ն - նու Շ - շա Վ - վօ Չ - չա Պ - պէ Ջ - ջէ Ռ - ռա Ս - սէ Վ - վեւ Տ - տիւն Ր - րէ Ց - ցօ Ւ - հիւն Փ - փիւր Ք - քէ Օ-օ Ֆ - ֆէ
38 տառ
Ձայնաւոր տառեր
Ձoյլ ձայնաւորներ
Բաղաձայն տառեր
գ + ի + ր → գիր
գրել
գրիչ
գիրք
ձեռագիր
բառ & բառ → բարդ բառ քայլ երգ քայլերգ
բառ ա բառ → բարդ բառ
արեւ
ծաղիկ
արեւածաղիկ
խաղալ
խօսիլ
երգել
գետ + ակ
մայր + իկ
գետակ
մայրիկ
ձագ + ուկ
գիր + իչ
ձագուկ
գրիչ
որս + որդ
աշակերտ + ուհի
որսորդ
աշակերտուհի
մաքուր + ութիւն մաքրութիւն
դաս + արան
հիւանդ + անոց
դասարան
հիւանդանոց
դպրոց + ական
hինգ + երորդ
դպրոցական
hինգերորդ
հայ + երէն
հայր + ենի
հայերէն
հայրենի
անոյշ + եղեն անոյշեղեն
սէր + ելի
համ + եղ
սիրելի
համեղ
վախ + (կ)ոտ
լոյս + աւոր
վախկոտ
լուսաւոր
Վարդան + անց Վարդանանց
քաջ + աբար քաջաբար
Մեքսիկ(ա) + ացի Մեքսիկացի
:):):):): վեր + սկսիլ վերսկսիլ
ան + վերջ անվերջ
դժ + գոհ
տ + գեղ
դժգոհ
տգեղ
տժ + գոյն
ապ + երջանիկ
տժգոյն
ապերջանիկ
արեւ
սար
լեռ սպիտակ
արեգակ
ճերմակ
պզտիկ
հեռաձայն
փոքր
հեռախօս
սեւ
մեծ
ճերմակ աղտոտ պզտիկ
մաքուր կարճ երկար
սեր
սէր
հոտ
հօտ
Բառը ունի մէկ վանկ
եզակի թիւ + եր → յոգնակի թիւ
արջ + եր ↓ արջեր Բառը ունի մէկեն աւելի վանկ
եզակի թիւ + ներ → յոգնակի թիւ
գլխարկ + ներ ↓ գլխարկներ
եզ → եզներ բեռ → բեռներ
գառ → գառներ
թոռ → թոռներ ծոռ → ծոռներ
դուռ → դուռներ
լեռ → լեռներ
ծունկ → ծունկներ
մատ → մատներ
հարս → հարսներ
մուկ → մուկներ
ձուկ → ձուկներ
նուռ → նռներ
մարդ
→
մարդիկ
կին
→
կանայք
անորոշ յօդ
որոշիչ յօդ
մը մ’
ը ն
Գիրք մը բեր
→ Գիրքը բեր
Գիրք մ’ունիմ
→ Գիրքն ունիմ
իմ գիրքը
ս
գիրքս
քո գիրքը
դ
գիրքդ
Ուղղական
գիրք
գիրքեր
Հայցական
գիրք
գիրքեր
Սեռական
գիրք-ի
գիրքեր-ու
Տրական
գիրք-ի
գիրքեր-ու
Բացառական
գիրք-է
գիրքեր-է
Գործիական
գիրք-ով
գիրքեր-ով
Գիրքը գրախանութի մէջ է: Գիրքերը գրախանութի մէջ են:
Ես գիրք մը գնեցի:
Ես գիրքեր գնեցի:
Գիրքի գրուածքը Հայերեն է: Գիրքերու գրուածքը Հայերեն է:
Նկարներ կան գիրքի մէջ: Նկարներ կան գիրքերու մէջ:
Գիրքէ նոր բաներ սորուեցայ: Գիրքերէ նոր բաներ սորուեցայ:
Գիրքով իմ դասը կը կարդամ: Գիրքերով իմ դասերը կը կարդամ:
Ածականը գոյականին առջեւ կը դրուի ու անոր մասին ծանոթութիւն կը տայ:
մեծ լիճ բարձր լեռ
քարե պատ մայրական սէր
կանանչ խոտ
հայրական տուն
պզտիկ տղայ
մարմարե արձան
գեղեցիկ աղջիկ
դպրոցական շենք
1. դրական
Այս խնձորը մեծ է:
2. բաղդատական
... աւելի, քան ...
Այս տանձը աւելի մեծ է, քան այս խնձորը :
ամենա3. գերադրական
-ագոյն ամենէն
Այս խնձորը մեծագոյնն է: Այս խնձորը ամենամեծն է: Այս խնձորը ամենէն մեծն է:
մեծ
աւելի մեծ
ամենէն մեծը
փոքր նաւ
աւելի փոքր նաւ
ամենափոքր նաւը
Մակբայը բային առջեւ կը դրուի ու անոր մասին ծանօթութիւն կը տայ:
գործողութեան ձեւ
-աբար
-ապես
-օրէն
Քաջաբար պաշտպանել Խորապես ցաւակցել Դանդաղօրէն բարձրանալ
գործողութեան տեղ ամենուր, հեռու, առաջ, դիմաց, ետ, դուրս, ներս, մէջտեղ, վար, վեր ,...
գործողութեան ժամանակ այժմ, արդեն, առայժմ, հիմա, շուտ, կանուխ, ուշ, հետո, միշտ, երբեք, այսօր, երեկ, վաղը, ապա, դեռ, նախապես...
գործողութեան չափ ու քանակ աւելի, շատ, քիչ, բազմիցս, բոլորովին, հաճախ, գրեթե, նորէն, դարձեալ, կրկին ...
Թուականը առարկաններու թիւ կամ թուային կարգ կը ցուցանէ:
մէկ
վեց
երկու
եօթն
երեք
ութն
չորս
ինն
հինգ
տասն
տասն + մէկ = տասնմէկ
քսան
հիսուն
ութսուն
երեսուն
վաթսուն
իննսուն
քառասուն
եօթանասուն
հարիւր
երկու հարիւր
հազար
չորս հազար երեք հարիւր քսանմէկ
առաջին երկրորդ
երրորդ hինգերորդ
չորրորդ
վեցերորդ եօթերորդ ութերորդ իններորդ տասերորդ
Դերանունը կը դրուի անուններուն տեղը՝ անոնք չկրկնելու համար: անձերու անուններ
անձնական դերանուն
եզակի թիւ
հոգնակի թիւ
առաջին դէմք
ես
մենք
երկրորդ դէմք
դուն
դուք
երրորդ դէմք
ան
անոնք
եզակի թիւ
հոգնակի թիւ
Ուղղական
ես
մենք
Հայցական
զիս
մեզ
Սեռական
իմ
մեր
ինծի
մեզի
Բացառական
ինձմէ
մեզմէ
Գործիական
ինձմով
մեզմով
Տրական
Ես գրիչ ունիմ: Գրիչը տուր զիս: Իմ գրիչը կապոյտ է: Հաճիս, գրիչ բեր ինծի համար: Գրիչը վերցուր ինձմէ: Մայրիկս կը հպարտանայ ինձմով:
եզակի թիւ
հոգնակի թիւ
Ուղղական
դուն
դուք
Հայցական
քեզ
ձեզ
Սեռական
քու
ձեր
քեզի
ձեզի
Բացառական
քեզմէ
ձեզմէ
Գործիական
քեզմով
ձեզմով
Տրական
Դուք դպրոց կ՛երթանք: Ուսուցիչը կը բարեւէ ձեզ: Ձեր դասարանը մեծ է: Հոն սեղաններ կան ձեզի համար: Ուսուցիչը գոհ է ձեզմէ: Ան ձեզմով նամակ ուղարկեց ծնողներուն:
եզակի թիւ
հոգնակի թիւ
Ուղղական
ան
անոնք
Հայցական
զայն
զանոնք
Սեռական
անոր
անոնց
Տրական
անոր
անոնց
Բացառական
անկէ
անոնցմէ
Գործիական
անով
անոնցմով
ինք զինք իր իրեն իրմէ իրմով
իրենք զիրենք իրենց իրենց իրենցմէ իրենցմով
Բայը ցոյց կը տայ գոյականին եվ դերանունին ինչ ըլլալը կամ ինչ ընելը:
խաղալ
խօսիլ
պարել
լողալ
թռչիլ
երգել
առաջին դէմք երկրորդ դէմք երրորդ դէմք
ներկայ անցեալ ապառնի
եզակի թիւ յոգնակի թիւ
սահմանական հրամայական
ներկայ ժամանակ եզակի թիւ առաջին դէմք երկրորդ դէմք երրորդ դէմք
եմ ես է
յոգնակի թիւ
ենք եք են
անցեալ ժամանակ եզակի թիւ առաջին դէմք երկրորդ դէմք երրորդ դէմք
էի էիր էր
յոգնակի թիւ
էինք էիք էին
սահմանական եղանակ ներկայ ժամանակ
եզակի թիւ
յոգնակի թիւ
առաջին դէմք
կը կարդամ
կը կարդանք
երկրորդ դէմք
կը կարդաս
կը կարդաք
երրորդ դէմք
կը կարդայ
կը կարդան
անցեալ ժամանակ
եզակի թիւ
յոգնակի թիւ
առաջին դէմք
կարդացի
կարդացինք
երկրորդ դէմք
կարդացիր
կարդացիք
երրորդ դէմք
կարդաց
կարդացին
ապառնի ժամանակ
եզակի թիւ
յոգնակի թիւ
առաջին դէմք
պիտի կարդամ
պիտի կարդանք
երկրորդ դէմք
պիտի կարդաս
պիտի կարդաք
երրորդ դէմք
պիտի կարդայ
պիտի կարդան
սահմանական եղանակ ներկայ ժամանակ
եզակի թիւ
յոգնակի թիւ
առաջին դէմք
կը վազեմ
կը վազենք
երկրորդ դէմք
կը վազես
կը վազեք
երրորդ դէմք
կը վազէ
կը վազեն
անցեալ ժամանակ
եզակի թիւ
առաջին դէմք
վազեցի
վազեցինք
երկրորդ դէմք
վազեցիր
վազեցիք
երրորդ դէմք
վազեց
վազեցին
ապառնի ժամանակ
եզակի թիւ
յոգնակի թիւ
յոգնակի թիւ
առաջին դէմք
պիտի վազեմ
պիտի վազենք
երկրորդ դէմք
պիտի վազես
պիտի վազեք
երրորդ դէմք
պիտի վազէ
պիտի վազեն
սահմանական եղանակ ներկայ ժամանակ
եզակի թիւ
յոգնակի թիւ
առաջին դէմք
կը խօսիմ
կը խօսինք
երկրորդ դէմք
կը խօսիս
կը խօսիք
երրորդ դէմք
կը խօսի
կը խօսին
անցեալ ժամանակ
եզակի թիւ
առաջին դէմք
խօսեցայ
խօսեցանք
երկրորդ դէմք
խօսեցար
խօսեցաք
երրորդ դէմք
խօսեցաւ
խօսեցան
ապառնի ժամանակ
եզակի թիւ
յոգնակի թիւ
յոգնակի թիւ
առաջին դէմք
պիտի խօսիմ
պիտի խօսինք
երկրորդ դէմք
պիտի խօսիս
պիտի խօսիք
երրորդ դէմք
պիտի խօսի
պիտի խօսին
հրամայական եղանակ ապառնի ժամանակ եզակի թիւ
երկրորդ դէմք
յոգնակի թիւ
կարդա՛
կարդացէ՛ք
վազէ՛
վազեցէ՛ք
խօսէ՛
խօսեցէ՛ք
սահմանական եղանակ
հրամայական եղանակ
Շաղկապը երկու բառեր կամ երկու նախադասութիւններ կը կապէ իրարու :
Ես եւ դուն աշակերտ ենք: Աստիճաններով վեր ու վար կ՛ընինք: Ես հայ եմ, իսկ բարեկամս իտալացի է: Հանդեսին աշակերտները կը երգեն կամ կը պարեն: Ես կ՛երգեմ, բայց չեմ պարիլ: Մայրս գիտեր թե Հանդեսն այսօր է: Ես կը գամ, եթե ինծի օգնես: Ես աշակերտ եմ, այսինքն՝ դպրոց կ՛երթամ: Դպրոցը փակ է, քանի որ ձիւն կը գայ: Համերգին ներկայ էի, թէպետ հիւանդ էի: Խնձոր կը սիրեմ, նաեւ խաղող: Այգի պիտի գնանք, միայն թե անձրեւ չգայ: Բոլորը եկան,նոյնիսկ բարեկամները հեռուեն: Ես ուժեղ եմ, որովհետեւ մարզանք կ՛ընեմ: Ես ալ քեզ նման պարել պիտի սովորեմ:
ՍՏՈՐԱԿԷՏ
բառերը իրարմէ կը բաժնէ, նաեւ խօսքին մէջ փոքր դադարի մը համար կը դնենք
Տանձը, խնձորը եւ նարինջը պտուղներ են: Եկեղեցիին մէջ, վարի հարկը, Հայ դպրոցն է:
ՎԵՐՋԱԿԷՏ
նախադասութեան վերջավորութեան կը դնենք
Ես հայ եմ: Իմ հայրենիքը Հայաստանն է:
ՄԻՋԱԿԷՏ
խօսքին մէջ երկար դադարի մը համար եւ չակերտէն առաջ կը դնենք
Բոլորը նստեցան. համերգը կը սկսէ: Մայրիկը ըսաւ. «Գոհ եմ ձեզմէ»:
ԿԱԽՄԱՆ ԿԷՏ
նախադասութեան վերջավորութեան կը դնենք, երբ միտքը անաւարտ է
Ամեն բան վերջացաւ...
ԱՊԱԹԱՐՑ
կը դնենք կը, մը եւ չի մասնիկներուն մեջ ը եւ ի տառերուն տեղ, բաղաձայնեն առաջ
Տանձ մը կը ուտէ:
Տանձ մը կ՛ուտէ:
Տանձ մը չի ուտէ:
Տանձ մը չ՛ուտէ:
Տանձ մը ունիմ:
Տանձ մ՛ունիմ:
ՊԱՐՈՅԿ
հարցման նշան է, կը դրուի հարցումին բառի վերջին ձայնաւորին վրայ
Անունդ ի՞նչ է:
ՇԵՇՏ
հրամայական նշան է, կը դրուի բառի վերջին ձայնաւորին վրայ
Անի՛, բարձր մի՛ խօսիր:
ԲՈՒԹ
կը դնենք բառի վերջին տառի վրայ, բառը չկրկնելու համար
Ես հայերեն կը խօսիմ, դուն անգլերեն կը խօսիս: Ես հայերեն կը խօսիմ, դուն՝ անգլերեն:
ԵՐԿԱՐ
բացականչական նշան է, կը դրուի բառի վերջին ձայնաւորին վրայ, երբ զարմանք կամ հուզում կ՛արտահայտենք
Ի՜նչ գեղեցիկ տեարան մըն է: Վա՜յ, գիրքս տունը մոռցայ: կը դնենք տողերու սկիզբը՝ խօսողներու
ՄԵԾ ԳԾԻԿ խօսքերը զատելու համար – Մաման ո՞ւր գնաց: – Մաման շուկայ գնաց: ՉԱԿԵՐՏ
չակերտի մէջ կ՛առնենք մէկու մը խօսքը, երբ զայն նոյնութեամբ կրկնենք, նաեւ գրուածքին անունը
Քոյրիկս հարցուց. «Մաման ո՞ւր գնաց»: Թումանեանի «Գիքորը» կարդացած եմ: ԳԾԻԿ
կը դնենք բառին վանկերու միջեւ, երբ բառը տողին վրայ չի տեղաւորում
Հայկի ընտանիքը եւ բարեկամները կոչուե ցան հայ:
անուն առարկայ
ինչ ըլլալը ինչ ընելը
Հայկը դպրոց կ՛երթայ: Անին հիւանդ է: Անձրեւ կը գայ:
Հայկը դպրոց կ՛երթայ, իսկ Անին հիւանդ է ու դպրոց չի գնար:
Աշուն
տերեւ
ծառ
թափուիլ դեղին տերեւ
գետին խոնաւ գետին
Տերեւները կը թափուին : Դեղին տերեւները կը թափուին : Դեղին տերեւները կը թափուին գետնին : Աշնան դեղին տերեւները կը թափուին գետնին : Աշնան դեղին տերեւները ծառէ կը թափուին գետնին :
Աշնան դեղին տերեւները ծառէ կը թափուին խոնաւ գետնին :
Աշնան դեղին տերեւները ծառէ կը թափուին խոնաւ գետնին,եւ ես կը սիրեմ քայլել այդ տերեւներու մէջ :
Պարոյկ կը դնենք նախադասութեան այն բառի վրայ, որուն հարցումը կը վերաբերի կամ կ’օգտագործենք հարցական բառեր:
Արամը դպրոց կ’երթայ: Արա՞մը դպրոց կ’երթայ:
Արամը դպրո՞ց կ’երթայ:
Արամը դպրոց կ’երթա՞յ:
Արամը եւ իր քոյրը դպրոց կ’երթան: Ո՞վ դպրոց կ’երթայ: Ո՞վքեր դպրոց կ’երթան: Արամը ի՞նչ կ’ընէ: Արամը ինչո՞ւ դպրոց կ’երթայ: Արամը ինչպե՞ս դպրոց կ’երթայ: Արամը ե՞րբ դպրոց կ’երթայ: Արամը քանի՞ տարի դպրոց կ’երթայ: Արամը ո՞ւմ հետ դպրոց կ’երթայ: Արամը որտե՞ղ հետ դպրոց կ’երթայ:
ԱՂՕԹՔ ԱՅԲԲԵՆԱՐԱՆԻ Արարիչ Բովանդակ Գոյութեանց. Դատաւոր Երկնից. Զօրաւոր Էութիւն. Ըստհուն Թագաւոր Ժամանակաց, Իրաց, Լուսոյ, Խաւարի, Ծովուց, Կենսականաց, Համայնից, Ձայն Ղողանջական, Ճեմարան Մտաց. Յիսուս Նազովրեցի, Շնորհ Ոգեշունչ. Չարից Պաղատիչ, Ջանադիր Ռաբբի. Սրբոց Վկայարան, Տեր մեՐ Ցանկալի. Ւ Փառք Քրիստոսիդ: