WATER EN BODEM
ZUIVER PLANTAARDIG Fytoremediatie met bomen en planten Rietkragen die afvalwater zuiveren zijn inmiddels ingeburgerd als ‘fytoremediatie’. Dat hennep radioactiviteit vastlegt, is minder bekend. Laat staan dat je met een natuurlijke paraplu uitloging kunt stoppen. Groene sanering in vogelvlucht. HARRY VAN DOOREN
D
ow Chemical in Terneuzen plantte twee jaar geleden 240 populieren om een locatie die met onder andere dioxaan en ethylbenzeen is vervuild, onder controle te houden. De populieren vormen als het ware een haag waardoor de pluim van het verontreinigde grondwater zich niet verder verspreidt. Populieren zijn snelgroeiende en dorstige bomen die het opgenomen grondwater verdampen via de bladeren. Een deel van de verontreinigingen wordt langs die weg afgebroken door UV-licht, maar het meest zuiverende werk wordt ondergronds gedaan door bacteriën die rond de boomwortels leven. Die eten als het ware de vervuiling op. Populieren en wilgen - waar Dow eerder mee experimenteerde - zijn bij uitstek geschikt om olie-achtige verontreiniging te lijf te gaan.
Tsjernobyl & Fukushima Zeer tot de verbeelding spreekt het vermogen van hennep om radioactieve vervuiling uit de bodem op te nemen. Rond Tsjernobyl wordt op die manier nog steeds radioactiviteit ‘geoogst’. In Fukushima (Japan) is veel belangstelling voor deze methode. De potente werking van hennep tegen radioactiviteit is veel beschreven, al staan landen als de VS dergelijke sanering alleen toe met soorten zonder verslavende eigenschappen. Fytoremediatie met bomen en planten vergt een lange adem, maar heeft zowel uit kosten- als milieuoogpunt vaak de voorkeur boven de meer ingrijpende aanpak met mechanische pompen. Voor Tsjernobyl is het enige alternatief afgraven en afvoeren. Een onbetaalbare operatie. Kerstbomen als paraplu De prijs gaf ook de doorslag bij een bijzondere groene sanering in de provincie Groningen. Aan de voormalige stortplaats aan de Schaalbergerweg in Ter Apelkanaal geven gedumpte batterijen, klusresten en huishoudelijke apparaten hun giftige inhoud af aan de
bodem. Naast de gebruikelijke zware metalen zit er opvallend veel barium in het grond- en oppervlaktewater. “In dichtbevolkt gebied zou je moeten pompen en het grondwater zuiveren”, erkent bodem- en duurzaamheidsspecialist Matthijs Wetterauw (Arcadis). “Dat is kostbaar en je moet het tot in lengte van dagen volhouden en monitoren. Of je zou de stortplaats moeten ‘inpakken’. Maar met een stortplaats van deze omvang is dat geen sinecure.” Op de afgelegen locatie is het voorkomen van uitloging van ongewenste stoffen naar het grondwater een goedkopere oplossing. “De eerste stap is het terrein bol afwerken, zodat er geen plassen met regenwater blijven staan die langzaam in de grond verdwijnen. Stap twee is zorgen dat het aanwezige water in de grond niet verder weg kan zakken.” Beplanting dus, het liefst zo dicht mogelijk, zodat zowel de parapluwerking als het verdampingsvermogen toeneemt. “De spar voldoet uitstekend, temeer omdat hij alle seizoenen veel regenwater opvangt dat aan de naalden blijft hangen en verdampt aan de wind. De wortels nemen bovendien een deel van het regenwater op dat de bodem wel bereikt. Daarnaast is de spar als kerstboom commercieel aantrekkelijk.” Dat laatste is essentieel om een uitbater te vinden. Wetterauw: “Er is geen koper die de ondergrondse risico’s wil overnemen. Vandaar het idee er een beheerder op te zetten die het bos op eigen kosten moet onderhouden, maar het ook commercieel mag uitbaten.” MEI 2015 | NR 5/6 | MILIEUMAGAZINE 29