ONVER RPAKTE BOOD BOODSCHAPPEN Stormachtige opmars verpakkingloze winkel? Onnodige verpakkingen vergen grondstoffen, transport- en opslagruimte en zijn goed voor zo’n 250 kilo afval per Nederlander per jaar. 2015 is echter het jaar van de doorbraak van de verpakkingloze supermarkt in Nederland. In Groningen opende Opgeweckt Noord in mei de deuren en Utrecht begroette Bag & Buy in september. Hoop of hype? HARRY VAN DOOREN
S
Spanje voorop Internationaal is het Catalaanse Granel met elf winkels in Noord Spanje vlaggendrager van de naakte boodschap. Unpackaged in Engeland begon in 2006 als een van de eerste, maar ging vorig jaar over de kop, kort na de opening van een nieuwe ‘superstore’. Effecorta in Italië heeft sinds 2009 drie winkels en Unverpackt opende begin dit jaar in het Berlijnse Kreuzberg. Veel concepten leunen op een coöperatieve gedachte en een aantal is net als de Nederlandse winkels be16 MILIEUMAGAZINE | NR 9 | OKTOBER 2015
gonnen met crowdfunding voor een startkapitaal van €50.000 tot €100.000. De filosofie is bewust consumeren, ‘slow food’ en kwaliteit. Of zoals de ‘zero wast shop’ Robuust in Antwerpen het verwoordt: ‘we willen klanten vooral kennis meegeven over hoe duurzaam leven herbronnend, tijdbesparend, leuk en goedkoper kan zijn.‘ De sfeer is die van rustieke luxe en de prijzen passen daarin. Het succes van Granel verbaast des te meer als je ziet dat een kilo standaardbloem €2,50 kost en een kilo basmatirijst €6. Winkels voor de happy few, is de voor de hand liggende kritiek. Zonder op het gebied van kwaliteit appels met peren te vergelijken, lijkt het er niet op dat de afwezige verpakking
BAG & BUY
upermarkt is een groot woord voor deze luxe speciaalzaken die droge kruidenierswaren als bloem, rijst, pasta en koffie uit silo’s en schepbakken verkopen. Klanten nemen hun eigen potten mee om ze te vullen met precies zoveel als ze nodig hebben. Met een assortiment van 300 tot 400 producten komen deze winkels niet in de buurt van een gemiddelde supermarkt waar zo’n 8000 producten in de schappen liggen. Grote filialen gaan tot 22.000 artikelen. Opgeweckt Noord in Groningen claimt voor 60% van het supermarktaanbod een alternatief te hebben en zet daarbij in op regionale seizoensgebonden en biologische producten. In die volgorde, want mede-oprichtster Dorothea Piek is geen fan van biologische producten die de halve wereld overvliegen. Om een zo compleet mogelijk aanbod te krijgen zijn verpakkingen onvermijdelijk. Piek: “Vloeibare zuivel mag alleen verpakt worden aangeboden. Tanks waaruit je melk kan tappen zijn in winkels niet toegestaan.” Mascarpone uit een grote emmer werd geen succes. “Zodra het deksel eraf gaat, moet die binnen een dag leeg, anders kun je het weggooien.” Voor het vleesaanbod neigt Piek naar in papier verpakte diepvriesproducten, omdat voor onverpakt vers vlees de strenge regels van een slagerij gelden. Voor de in de winkel verstrekte verpakkingen (glas en papier) betaalt de klant statiegeld.