‘WET GIJZELT NATUUR’ Ten strijde tegen rigide en complexe regelgeving De Europese natuurregelgeving hoeft niet op de schop, is de voorlopige conclusie na de fitness check door de Europese Commissie eind vorig jaar. Wel kan de implementatie beter. Natuurbeschermingsorganisaties zijn tevreden. Andere geluiden, tegen een rigide en complexe regelgeving en eveneens vanuit groene argumenten, klinken echter ook. HARRY VAN DOOREN
M
eer dan een half miljoen Europeanen tekenden de petitie voor behoud van de huidige regelgeving (Vogel- en Habitatrichtlijn en Natura 2000). De coalitie van Vogelbescherming Nederland, Wereld Natuur Fonds (WNF) en Natuurmonumenten mobiliseerde met succes 33.000 landgenoten. De grootste en meest succesvolle openbare publieke raadpleging in de geschiedenis van Europa. Voorlopige uitkomst van de fitness check: aan de richtlijnen hoeft niet te worden gesleuteld, maar de implementatie kan en moet beter. Een gemiste kans betogen advocate Christine Visser (Straatman Koster Advocaten) en ecoloog Roderick Groen (Arcadis) in een gesprek met Milieumagazine: “We onderschrijven de Europese inzet voor behoud en herstel van kwetsbare natuur, maar zetten onze vraagtekens bij de effectiviteit van de huidige regelgeving en de interpretatie ervan door de overheid en de rechter”. Roderick Groen: “Nederland telt 160 Natura 2000gebieden waardoor elke maatschappelijke ontwikkeling van enige schaal al gauw raakt aan beschermde natuur. Waar vooruitgang gewenst is, bood ons poldermodel raad: als een ingreep schade dreigde te veroorzaken aan beschermde natuurwaarden, moest de natuur op die plek - of elders - worden versterkt. De ontwikkelaar moest in de natuur investeren om zijn plannen te realiseren.” “Het Europese Hof heeft met de uitspraak over de verbreding van de A2 in 2014 , het ‘Briels-arrest’, de deur voor dergelijke win-win situaties dichtgegooid”, zegt Christine Visser. “Volgens het Hof kan eventuele schade op de ene plek niet elders worden ‘gerepareerd’, zelfs niet als het saldo ruimschoots positief is voor de natuurwaarden. Slechts wanneer sprake is van ‘dwingende redenen van groot openbaar belang’ en er geen alternatieven zijn, is een uitzondering mogelijk.” “Met deze strikte interpretatie, blokkeert de Vogel en 30 MILIEUMAGAZINE | NR 1/2 | FEBRUARI 2016
Omweg voor de zwarte specht?
Habitatrichtlijn (VHR) elke ontwikkeling die lokaal schade zou kunnen veroorzaken, maar per saldo positief uitpakt. Er wordt geheel voorbij gegaan aan sociale, economische en culturele belangen, waaraan in diezelfde VHR expliciet wordt gerefereerd.” De eenzijdige focus op schade treft niet alleen economische ontwikkelingen, maar frustreert evengoed duurzame recreatieve voorzieningen, zegt Groen. “Dankzij een ‘natuurinclusieve benadering’ was er binnen beschermde natuur bijvoorbeeld ruimte voor fiets- en wandelroutes. Met de nu opgeworpen hordes is het verstandiger om fietspaden ver van beschermde habitats weg te houden, om niet te stranden in langlopende procedures. Investeren in natuurkwaliteit is nu zelfs een juridisch risico. Gevolg: het ‘haalbare’ fietspad wordt ontdaan van natuurbeleving en -educatie, maakt een enorme omweg en vraagt veel meer asfalt. Een potentiële win-win wordt loose-loose. Het draagvlak voor natuur en natuurbescherming lijdt hieronder. Natuur verdwijnt achter een hek en natuurbescherming verwordt tot een machtig wapen voor nimby’s (not in my back yard, red.) en een nachtmerrie voor iedereen die wat wil ontwikkelen. Zo schiet wetgeving zijn doel voorbij.”