HAS Beats hogeschoolgeluiden april 2012 by Hogeschool HAS Den Bosch

hogeschoolgeluiden Afscheid van collegelid STEF VALK Achtergrond bij het KENIA-PROJECT Na 39 jaar met pensioen: MARINUS ROELOFSEN Alles over het businessplan van HAS KENNISTRANSFER

april 2012 jaargang 4, nummer 7 1

inhoudsopgave met pensioen

overige artikelen

Marinus Roelofsen neemt na 39 jaar afscheid van HAS Den Bosch

carrièredag Netwerken staat centraal op Carrièredag 2012

6-7

fotocollage Open dag 17 maart 2012

onderzoek

dossiers

Martin Perescis doet promotieonderzoek naar epilepsie

10-11

businessplan Focus op de professional van vandaag

12-13

Uitreiking e-thermostaat

internationaal Bijdragen aan verbetering onderwijs Bukura Agricultural College

20-21

ict-beats Project ‘Zicht op het applicatielandschap’

24-25

rubrieken editorial nieuws & agenda heartbeat verslag in beeld marc & perry #HAS HAS Limburg estafettecolumn meten is weten kantine van de toekomst

3 4-5 9 14-15 16 17 18 23 26 27

Andor van Dijk wint energiebesparende, slimme thermostaat

22-23 fsc-logo 2

Tekst: Florieke Koers Foto: Margriet Hoffmans

editorial

Tijdperk ten einde Op 29 maart namen we afscheid van Stef Valk. Het was de tweede keer in korte tijd dat we afscheid namen van een collegelid en ik mag toch wel zeggen dat we hiermee een tijdperk hebben afgesloten: het Jeroen-Stef-tijdperk. Ik geloof dat ze twaalf jaar samen aan het hoofd van de HAS gestaan hebben, totdat Jeroen Naaijkens in juni 2010 met een groot feest afscheid nam. Ik zie ons daar nog staan in het Paviljoen, het was vreselijk heet die dag en Nederland moest net voetballen dus keken we de wedstrijd op groot scherm. We hadden een HAS-medewerkersorkest gevormd en brachten mooie liedjes ten gehore van onder meer de Beatles en Guus Meeuwis. Er werd gezongen en ook gegrunt… De band die ’s avonds kwam optreden had last van een wat

lege zaal, want het was zulk mooi weer dat iedereen buiten op het terras stond. Stef’s afscheid was heel anders, echt op z’n Stefs. Anton van Doornmalen van de Raad van Toezicht zong met zijn band een aantal persoonlijke nummers, Marcel Wintels van de Fontys beschreef Stef aan de hand van hun mailverkeer en er was ook nog een verrassingsoptreden van Gé Reinders, zanger van het Limburgse lied. En iedereen ontving een spreukenboekje met spreuken van Stef zelf erin. Stef en Jeroen, twee bijzondere mannen die een HASfundament hebben gelegd waarop de nieuwe collegeleden verder kunnen bouwen aan de ambitie om door te groeien naar een praktijkgericht topinstituut in de agrofoodsector. Bedankt!

Op 29 maart nam collegelid Stef Valk afscheid. Op pagina 14-15 vind je een verslag in beeld van het afscheid. Foto: Karin Jonkers

has beats hogeschoolgeluiden • jaargang 4 • nummer 7 • april 2012 Colofon HAS Beats hogeschoolgeluiden is het interne magazine van hogeschool HAS Den Bosch en HAS KennisTransfer. Het verschijnt tien keer per jaar. Hoofdredacteur Florieke Koers Aan dit nummer werkten mee Marieke Ellenbroek, Lindsay Kemps-Saitch, Suzanne van den Bergh, Margarita Millenaar, Maaike de Graaf, Perry van Kerkhoven, Marc Maas, Jan Buwalda, Frans van Leijden en Erik Weijschedé Fotografie Margriet Hoffmans Tekstcorrectie Marijke Wolfs Vormgeving Yell & Yonkers Drukwerk Drukkerij Tielen Vragen en/of opmerkingen? hasbeats@hasdb.nl 3

nieuws & agenda

newS beatS

Wil je goed op de hoogte blijven van wat er allemaal speelt in en om HAS Den Bosch? Kijk regelmatig op intranet en de website en lees het nieuws als eerste! Of hou ons in de gaten op Twitter en Facebook: @HASDenBosch en facebook.com/hasdenbosch

Albert Zwijgers benoemd tot lector Technologie en Ingrediënten Per 1 maart 2012 heeft hogeschool HAS Den Bosch Albert Zwijgers benoemd tot lector Technologie en Ingrediënten. Na zeven jaar actief te zijn geweest als lector Innovatie in Voeding gaat hij met het lectoraat Technologie en Ingrediënten een nieuwe uitdaging aan. Het nieuwe lectoraat heeft drie aandachtsgebieden: proceskunde, chemie en microbiologie, die ook terugkomen in de aandachtsgebieden voedingsmiddelentechnologie, milieukunde en de biobased-activiteiten binnen HAS Den Bosch. Technologie wordt daarbij gezien als een multidisciplinaire wetenschap met de uitdaging om de verschillende aspecten daarvan zodanig te combineren dat er nieuwe innovatieve processen en/of producten ontwikkeld kunnen worden. Technologie is bij uitstek een applicatiegerichte ‘wetenschap’, die veel uitdagende mogelijkheden in zich heeft voor de creatieve mens. Dit straalt het echter niet altijd uit. Technologie zal daarom ook anders gepositioneerd moeten worden om jonge mensen te enthousiasmeren technologisch georiënteerde richtingen op het vlak van applicatie te gaan kiezen.

Studenten houden event HAS d’HuZes op 26 april

Duurzaam vlees in 2020: wat ga jij eraan doen?

Vier studenten van de opleiding Dier- en veehouderij houden 26 april rondom de HAS en in het Westerpark een event om geld in te zamelen voor HAS d’HuZes. Studenten en de deelnemers aan HAS d’HuZes houden samen een fietsmarathon waarbij ze drie uur lang een speciale spinning bike fietsende moeten houden. Ook kunnen studenten hardlopen en wandelen voor het goede doel. Zij laten zich per km. sponsoren.

Op 19 april 2012 houdt het NZV voor de zesde keer het Inspiration Dinner. Het driegangen diner wordt gehouden bij de ZLTO en er komen een aantal sprekers. Ton Cornelissen, Hans de Haan en Piet Verhoeven laten hun licht schijnen over het veelbesproken onderwerp ‘Het Verbond van Den Bosch’ met betrekking tot duurzaam vlees. Dit onderwerp zal heel wat stof doen opwaaien, want wat zijn de gevolgen voor de sector?

>>> Vragen? Mail hasduzes@hotmail.nl

>>> In de volgende HAS Beats een uitgebreid verhaal

haS in het nieuwS

nieuws & agenda

HAS Den Bosch komt regelmatig in het nieuws. Op deze pagina een kort overzicht. Op intranet kun je de volledige artikelen lezen onder HAS in het nieuws.

Groen onderwijs actief op Floriade Groene onderwijsinstellingen zijn op allerlei manieren betrokken bij die Floriade die op 5 april haar poorten opent in regio Venlo. Opvallend deze keer is dat vooral leerlingen en studenten betrokken zijn bij allerlei activiteiten op deze internationale tuinbouwexpo die eens in de tien jaar wordt georganiseerd. Vakbladgroenonderwijs.nl, 19 maart 2012

a d n e g A Days tional a n r e t l In 19 apri Café 17-18nemend r e d n SO esign l HA cape D 18 apri s d n a atie L anifest M l i r 19 ap ntie eivaka M i e 1-5 m ent mal Ev i n A i 3-5 me ittocht ent 8 mei U slag-ev r e v r a a AS J 1 juni H

Visie vrouw op bedrijf onderzocht ZLTO en Hogeschool HAS Den Bosch zijn een onderzoek gestart naar de rol van vrouwen op agrarische bedrijven in Brabant. De beelden worden nu namelijk veelal gedomineerd door idylle. Volgens Susan van Dijk van Hogeschool HAS Den Bosch is het goed als ZLTO meer zicht krijgt op de visie en ideeën van vrouwen in de groene ruimte. Nieuweoogst.nu, 7 maart 2012

In de ban van de langstudeerboete De langstudeerboete houdt ook Gremio Unio bezig. Hoe moet het verder met actieve studenten die door bestuurof commissiewerk een aantal maanden achterstand dreigen op te lopen? Het is een vergaderpunt dat wekelijks terugkomt. De boete houdt in dat studenten extra collegegeld moeten betalen als ze meer dan een jaar langer over hun studie doen. Bestuurstaken worden hierdoor minder aantrekkelijk. En dat is nu juist waar een studentenvereniging op draait. Recent is het voorstel Collegeldvrij Besturen 3.0 bij de Tweede Kamer ingediend. Dit voorstel beoogt het mogelijk te maken voor studenten die een fulltime bestuursjaar doen – en dus dat jaar geen onderwijs volgen – om zich een jaar uit te schrijven. Hierdoor loopt de studentbestuurder geen extra jaar vertraging op die mee zou tellen voor de langstudeerboete. Of de Tweede Kamer er wat voor voelt, is nog afwachten.

@HaSDenbosch

@M.Laugs Misschien wordt het eens tijd voor goede WiFi en voldoende stopcontacten in de schooltuin van #HASDenBosch #LekkerBuitenWerken Mar 26 @BrugNaarDuurzaamheid Eerste afspraken met bedrijven staan! Er wordt hier hard gewerkt door #JolienDijkman #HASDenBosch Mar 20 @Vlaanderbos Gisteren met onze zoon naar #HASdenBosch open dag. Daarna het gazon geverticuteerd. #tuinieren Mar 18 @TheoKrins Met zoon @ReinierKrins oriënteren op nieuwe studierichting aan HAS in Den Bosch #leuk http://t.co/zmW0dqsL Mar 17

met pensioen

Tekst: Florieke Koers Foto’s: Margriet Hoffmans

Marinus Roelofsen neemt na 39 jaar afscheid van HAS Den Bosch

et was 1972 toen Marinus Roelofsen als docent startte bij HAS Den Bosch. Docent Scheikunde werd hij en bleef hij met veel plezier, 39 jaar lang. Nu hij 65 is geworden, houdt hij de scheikundige experimenten voor gezien. Een nieuwe fase in zijn leven wacht, waar hij nog wel een beetje aan moet wennen. Marinus verdient het om in het zonnetje te worden gezet, want 39 jaar is een hele tijd.

Marinus is levensmiddelentechnoloog en studeerde af op zowel chemie als microbiologie. Hij had in eerste instantie eigenlijk geen plannen om het onderwijs in te gaan. Op een gegeven moment zag hij echter dat er een vacature bij HAS Den Bosch was en dat zette hem aan het denken over de vraag of het misschien toch iets voor hem zou zijn. Hij nam de gok en solliciteerde. De heer Puylaart, toen nog directeur, nam hem aan onder één voorwaarde. Dat hij niets inbracht tegen het katholicisme.

Marinus was namelijk een van de eerste docenten die niet katholiek was en dat was toen echt nog een issue voor een katholieke school. Marinus moet erom lachen, want dat kun je je nu bijna niet meer voorstellen. Hij kwam meteen in het vak scheikunde terecht en dat is al die jaren zijn hoofdvak gebleven. In de tijd dat hij bij HAS Den Bosch begon, hadden alle opleidingen nog hetzelfde propedeusejaar en kreeg iedere student scheikundeles. Daarom waren er vakgroepen en geen opleidingsteams.

“Ik zal nog vaak dagdromen over die fijne tijd op de HAS” In de jaren ’80 van de vorige eeuw werden de modules ingevoerd. Dat betekende even een omslag. Het aantal daadwerkelijk lesuren ging omlaag en er kwamen taakuren voor terug: studenten moesten gaan samenwerken in projectgroepen begeleid door een docent. Eigenlijk zoals dat nog steeds het geval is. Marinus vond dit aan de ene kant een goede ontwikkeling, want studenten leerden vanaf dat moment veel beter zelfstandig werken. Aan de andere kant vond hij het ook wel jammer, want de basisvakken kregen wat minder diepgang.

Leuk om dingen te berekenen Maar wat vindt Marinus nu zo leuk aan Scheikunde dat het hem al die jaren is blijven boeien? Hij vindt het vooral leuk om dingen te berekenen en die resultaten toe te passen op het dagelijks leven. Modelmatig denken vindt hij een goede houvast om de werkelijkheid te bekijken.

Die exactheid past gewoon heel goed bij hem. Regeldingen, daar is hij minder goed in. Marinus heeft dan ook veel bewondering voor de coördinatoren die de modules structuur geven en alle zaken aan elkaar koppelen. Samenwerken met collega’s vindt hij heel erg belangrijk, dat inspireert hem. De manier waarop bij HAS Den Bosch gewerkt wordt, heeft hij als prettig ervaren. Vrijheid en vertrouwen, daar draait het om. En om de studenten natuurlijk. Je moet plezier in hen hebben, motivatie uit een klas kunnen halen. Stagebezoeken vond Marinus altijd prachtig. Hij is overal in het land wel geweest. Marinus vindt het jammer om te stoppen, hij had best nog wat langer door willen werken. Maar ja, het is nu eenmaal zo. Langzaamaan went hij er al een beetje aan. Hij heeft een brede interesse in literatuur, muziek en kunst. Ook gaat hij graag op vakantie. Dat schept weer nieuwe mogelijkheden!

g ezi anw blijk a er die an ani sen m n dv n e e n r e m e o l ele l r d g a jn v e alle en an i d z n te g it a Er aa eeld s op e ling u heid. s in n gra k ’ b e r k a n i i o u l o eg il fd ste Da afsc nne dea s nv coll u e a e eg w heid o elang c k e g d i . w ) e o’ u ! n m e ht c b der ste fot le o 2 jaar ege e, o rac dez ijn afs n e un r p h v s a k h t t e g e ee e n b n g eb l8 m an Lan de Dre ken e or h bij n a deaus et m d ik h nv o r e n h , e v n r a v a e n e e wa bo na ca nv hei ken sproke g ik war n geg hen chtige gen mooie aakt e , bren elegen als e e dan a n g b e b d b a n o ra he ier art ee v gem AS ben n de g zin, z vele rde np e nh (tw fst v n de a to’s woo H e bbe e v o i d e ciël e n f l e i mij k h e e k n e l j d r o i e a h k m j l o a n i e i j e n d v a te b u fi n wi ebon alg har eeft eer de il n kh n tje e n we m essen k h gez r i w k e n i e r S e e w d fl Fe ge een en. Ik ne HA er fijn ijn en goe alle jn zwa eer kun de zi jm j de ermak w i en i r n z k n b i m e i k a e e i v p i t v b k M st jn u spr aro men o de he Als roo n la am zi en. e pl ook a . t e e d s e e w d r e i l o t r en sr er te in j , d za aa en Me ges agd scheid omen km . M erk zaken ani pg j n i d o n w l m e l e k f mij k ie m ge vo ke nt gev vaa jn a ug te we elij it is i k sa eel mo nsen d stude f g f e D n o e m r o . t n b e te van n rtr n gaa zov heb t. I zal en ooi om le m g, va voo n h g d l k t m c a e f u I n a r a a d d. gee rvo een om de ebr erin het oor nde ans chter aam doorg cat nv ken k o zal n e a e e e k n n g d n e b ea k m van d steu r je eda aan AS he rui nam aar eve ver p es te b H g f o geb s k m e m o r e t u da wer en pd sch ate aak de n ik o at een hiatri alle istr em e k i i n g ofse i c jk eb sy )d oel is d r p h R t a adm ogeli n e n s ja h u va m alle 40 ijn rin de gev ben bijna Ma oe f . rio e , e h n l p l a e ( rd ge lleg in a evend tijd moree lan -co en g x n g e e e n n e e e i gem als je bar kom re leid k ver ank e r o d e d l w an aa Een en em tie dri c e dir de 7

carrièredag

Tekst: Suzanne van den Bergh Foto: Margriet Hoffmans

Netwerken staat centraal op Carrièredag 2012

oals ieder jaar werd ook dit jaar bij HAS Den Bosch weer een Carrièredag gehouden: op 14 maart 2012. Het thema van de Carrièredag was dit jaar ‘Ik ga net-werken’. Studenten en medewerkers konden hun contacten met het bedrijfsleven verbeteren door samen te netwerken. Belangrijk voor het vinden van de juiste stage of baan, maar ook voor bekijken van mogelijkheden tot samenwerken en het delen van kennis. Aan afgelopen Carrièredag hebben 61 bedrijven deelgenomen door middel van een ingerichte stand op de informatiemarkt of deelname aan speeddates en het geven van workshops. Die workshops waren enorm populair. Uiteindelijk waren zelfs 16 van de 18 (in de ochtend gegeven) workshops helemaal volgeboekt. Voor de workshops en speeddates hebben uiteindelijk 440 studenten zich ingeschreven. De populairste workshops waren de Chocoladeworkshop van Mars en de businesscase over Quaker Cruesli van Pepsico. De Carrièredag werd afgesloten met een lekkere borrel en veel humor door cabaretduo Michiel Peereboom en Pieter Jouke. Zij deden een show met als thema: ‘Humor op de werkvloer’.

De winnaars Het Carrièredag-comité had voorafgaand aan het evenement een wedstrijd uitgeschreven waar studenten en

medewerkers aan deel konden nemen. De winnaars zijn Marleen Rijke en Emile Clerkx. Gefeliciteerd!! Zij hebben beiden een Pluim t.w.v. 25,- in ontvangst genomen. Hiervoor hadden zij de drie vragenformulieren correct ingevuld waarop parten van logo’s van aan de Carrièredag deelnemende bedrijven werden getoond. Zij moesten de naam van het betreffende bedrijf raden. Daarnaast heeft Memory Group B.V. een eigen wedstrijd uitgezet tijdens de workshops. Zij konden mooie prijzen winnen door mee te doen aan het spel: Ben jij ook een hoogvlieger? De studenten hebben met een gevouwen vliegtuigje bewezen dat ze iets kunnen maken, hanteren en zelf doelen kunnen bereiken. Het Carrièredag-comité heeft een fantastische toekomst-visie voor de Carrièredag 2013, dus de verwachtingen zijn hoog gespannen. Ik ben al nieuwsgierig… Kom jij volgend jaar ook een kijkje nemen?

heartbeat

Tekst en foto: Suzanne van den Bergh

hart

Waar klopt het van kamer 4A-11 van?

V.l.n.r. Marjolein Blom, Sabine Mol en Tineke Blom

n onze rubriek Heartbeat vragen wij aan medewerkers van de HAS naar dat gedeelte van hun werk waar ze voor leven, wat hun passie is. Deze keer vroegen wij aan kamer 4A-11 (afdeling P&O): “Waar gaat jouw hart sneller van kloppen?”

Marjolein Blom (medewerker P&O): “Mijn hart gaat sneller kloppen van wielrennen in de bergen. Samen met mijn vriend of met de fietsclub ga ik regelmatig wielrennen. Vaak doen we dit in de Belgische Ardennen, aangezien dit niet al te ver weg is. Daarnaast ben ik dol op Belgische wafels, dus dat komt mooi uit. Naarmate onze conditie verbetert worden de bergen hoger en de hellingen steiler. Het geeft echt een kick om een berg op te komen zonder ook maar één keer af te stappen. Om dit te bereiken gaan we in het voorjaar onze conditie op pijl brengen. Afgelopen jaar deden we dit in Mallorca (Spanje), dit jaar gaan we naar Zuid-Frankrijk.” Tineke Blom (secretaresse): “Ik vind het leuk om mezelf vrijwillig in te zetten voor activiteiten. Ik ben vrijwilliger bij de hockeyclub, waar mijn kinderen hockeyen. Hiervoor maak ik de planning van de bar- en rijdiensten. Ik vind het belangrijk om iets terug te doen voor de organisatie als ouder. Ik vind het leuk

om samen te werken met anderen en samen de club staande te houden. Daarnaast ben ik de penningmeester van het CDA Oirschot-de Beerzen. Het is een leuke, maar ook leerzame ervaring. Het is nieuw voor me om een bestuursfunctie in de politiek te hebben. Van op die manier samenwerken kun je heel wat leren.” Sabine Mol (medewerker P&O): “Ik ben echt een zomermens, houd van de warmte. Mijn hart gaat dan ook sneller kloppen als het lente wordt. Ik houd van gezelligheid, onder de mensen zijn en onderneem dan ook graag van alles met vrienden of familie. Ik dans graag en houd van hardlopen, daar kan ik mijn energie in kwijt! Maar ook van het P&O-vak gaat mijn hart sneller kloppen. De dienstverlenende en adviserende rol van het vak vind ik leuk. Ik vind het fijn om te werken in het spanningsveld van organisatie en medewerkers en het geeft me een goed gevoel als ik beide kanten naar tevredenheid heb kunnen ondersteunen.”

onderzoek

Tekst: Florieke Koers Foto’s: Margriet Hoffmans

Martin Perescis doet promotieonderzoek naar epilepsie

artin Perescis is begin dit jaar met een promotiebeurs voor docenten begonnen aan zijn promotieonderzoek over epilepsie. Als extra bonus onderzoekt hij neurotransmitters die een cannabisachtige stof in de hersenen aanmaken. Het onderzoek doet hij op basis van data die voor eerder onderzoek al verworven werden.

Martin, docent bij Toegepaste Biologie, studeerde in 2007 af binnen de vakgroep Biologische Psychologie en hij is sinds die tijd betrokken gebleven bij de vakgroep. Hoewel Martin graag het onderwijs in wilde, merkte hij dat het op een gegeven begon te kriebelen om weer onderzoek te gaan doen. “Het is ontzettend leuk om studenten te begeleiden bij hun onderzoek, maar op een gegeven moment vroeg ik me wel af of ik het zelf nog kon. Toen ik weer eens op de koffie was bij de vakgroep, spraken we over hoeveel data er bij eerder onderzoek verzameld

“Ik ben geïnteresseerd in individuen. De gefokte dieren zijn genetisch hetzelfde wat betreft het krijgen van epilepsieaanvallen. Hoe dat tot uiting komt, verschilt echter per dier. Het is al gebleken dat omgevingsfactoren hier niet veel invloed op hebben, dus zoek ik het ergens tussen de genen en de omgeving: op het gebied van neurotransmitters in het interne milieu van het dier. Wat ik wil weten is wat die diversiteit veroorzaakt en hoe je het kunt beïnvloeden. Dit is zowel van medisch als van maatschappelijk belang.”

“Een van de neurotransmitters die bij epilepsie betrokken is, maakt een cannabisachtige stof aan” was die nog niet geanalyseerd is. We wilden daar graag iets mee doen. En zo was het idee voor een promotieonderzoek geboren.” Met een promotiebeurs voor docenten kreeg Martin de kans om aan de slag te gaan. “Mijn salaris wordt voor twee dagen per week betaald door de beurs en ik kan die tijd besteden aan mijn onderzoek. Eén belangrijke voorwaarde: het moet ten goede komen aan het onderwijs. Voor wat hoort wat.”

De relatie tussen hersenen en gedrag Biologische psychologie is de wetenschap die zich bezighoudt met de relatie tussen hersenen en gedrag. “Dat betekent kort door de bocht onderzoek doen naar gedrag en daar biologische achtergronden bij zoeken. Denk bijvoorbeeld aan nature and nurture (aangeboren of aangeleerd, red.).” De vakgroep heeft vijfentwintig jaar geleden een diermodel voor absence-epilepsie ontwikkeld. Bepaalde ratten bleken in staat van rust epilepsieaanvallen te krijgen. Toen is er met die ratten een lijn gefokt zodat je met hen heel gericht onderzoek kunt doen naar epilepsie. Dit model is inmiddels algemeen geaccepteerd en er is veel over gepubliceerd. Het onderzoek van Martin gaat verder binnen dit model. 10

Cannabis Er is nog een bonus. “Een van de neurotransmitters die bij epilepsie betrokken is, maakt een cannabisachtige stof aan. We hebben daarmee een mogelijkheid om veel te ontdekken over wat cannabis doet met de hersenen. Wat voor invloed alcohol heeft op de ontwikkeling van het brein van ongeboren baby’s en pubers is goed omschreven. Interessant is of dit ook geldt voor cannabis. We willen hiermee een maatschappelijke discussie aanzwengelen.” Fundamenteel onderzoek binnen HAS Den Bosch is niet alledaags, realiseert Martin zich. “Ik ben ervan overtuigd dat er een win-win-situatie is voor zowel mijzelf als de HAS. Ik kan zo mijn kennis en ervaring op het gebied van onderzoek up to date houden en overbrengen op de studenten van Toegepaste Biologie. Daar leren ze veel van. De komende jaren gaat het verschillende stageplaatsen voor studenten opleveren. De eerste twee beginnen in september. Ik leer er op mijn beurt ook veel van natuurlijk, want ik verwacht tegen dezelfde valkuilen aan te lopen als de studenten doen tijdens hun projecten. Gelukkig sta ik niet alleen: we doen het als vakgroep samen. Ieder heeft daarbij zijn eigen rol in het project.”

has kennistransfer

Tekst: Marieke Ellenbroek Foto: Marloes Bakker

Focus op de professional van vandaag

p 3 en 4 april presenteerde HAS KennisTransfer het businessplan kennistransfer waarmee de HAS in de markt gaat scoren. ‘Kies jouw positie in het veld’ is de leuze op het kaartje dat alle HAS-medewerkers ontvingen voor deze bijeenkomst. Om in voetbaltermen te blijven: het succes van het plan is een prestatie van het hele team. Niemand uitgezonderd. HAS KennisTransfer heeft alle medewerkers als speler in het veld nodig. Iedereen ontving tijdens de bijeenkomst een EK-gadget. Tijdens de bijeenkomst vertelde een aantal collega’s over de nieuwe opstelling en deed coach Godfried Hijl een boekje open over de tactiek. In dit interview licht assistent-coach Coen van Ruiten de belangrijkste onderdelen toe: “De essentie van het plan is vrij simpel: hogeschool HAS Den Bosch groeit en kennistransfer groeit mee. Die ontwikkeling is vanzelfsprekend, aangezien de HAS niet zonder kennistransfer kan en vice versa. Zelf zie ik dat voor me als een yin-en-yang-figuur. Twee ‘eigen’ werelden die onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Elkaar aanvullend en versterkend.”

“Bij kennistransfer ligt de focus op de professional van vandaag” Hoe werkt dat dan, die versterking? “De kern van de versterking vind je in de driehoek onderwijs – kennisontwikkeling – kennistransfer: hogeschool HAS Den Bosch ziet meerwaarde in onderwijs en kennistransfer. In het bedrijfsleven en met name bij het MKB bestaat een grote behoefte aan toepasbare kennis voor producten procesinnovaties. Doordat het MKB vaak geen eigen R&D-afdeling heeft, kan HAS Den Bosch hierin een grote rol spelen. We kunnen zowel meedenken op het terrein van producten dienstontwikkeling als op het terrein van marktintroductie. Bij de opleidingen ligt de focus op de professional van morgen, bij kennistransfer ligt de focus op de professional van vandaag. Dit is al geruime tijd het beleid van de HAS en zal de komende jaren verder worden uitgebouwd en stevig worden verankerd in de organisatie.”

Waar ligt de kracht van HAS KennisTransfer? “HAS KennisTransfer kan goed omgaan met de ‘frictie’ die er van nature bestaat tussen de dynamiek van een onderwijsinstelling en de dynamiek en de vraag in de markt. De markt vraagt om snelheid en professionaliteit. Duidelijke afspraken, resultaatverplichting en een klantgerichte aanpak. In het onderwijs ligt uiteraard de nadruk op het goed opleiden van de student. HAS KennisTransfer opereert voortdurend op dat snijvlak en moet beide culturen (onderwijs en markt) verbinden. Onze kracht ligt in de realisatie van die verbinding: wij maken de kennis uit het onderwijs toegankelijk en ‘gebruiksklaar’ voor de markt. Wij vormen het loket, de koppelaar en de mediator tussen de twee werelden.”

In hoeverre is er sprake van een cultuurverschil tussen onderwijs en kennistransfer? “De markt is gefocust op resultaten, het onderwijs is gericht het leerproces. Vanwege onze zakelijke en markgerichte manier van opereren, ligt onze primaire focus bij de klant. Om de HAS-motor draaiende te houden, moeten we op een professionele manier werken en denken. Dus: onder meer heldere afspraken maken, goed financieel beheer voeren, transparantie geven over je werkwijze, verplichtingen nakomen, nazorg bieden en aan relatiebeheer doen. Wij willen immers graag dat we onze klanten van nu behouden en er nieuwe klanten bijkomen. Daarnaast is het onze zorg dat de projecten die we binnenhalen, aansluiten op de beschikbare expertise en de mogelijkheden binnen het onderwijs. En in het geval van een bedrijfsopdracht: projecten die passen bij de wensen en de behoeften van de student en die uit te voeren zijn in het tijdsbestek van de afstudeerperiode. Een hele klus, die van beide kanten de nodige flexibiliteit vraagt.”

Waar liggen de speerpunten voor de komende periode?

Wat is de belangrijkste boodschap die je collega’s wilt vertellen?

“Zoals ik al zei is de relatie met de klant cruciaal. Deze moet uitstekend zijn. Dus nog meer aandacht voor de positie van de HAS binnen de verschillende klantgroepen. Daarbinnen gaan we meer, gestructureerd en HAS-breed inzetten op relatiebeheer en accountmanagement.”

“Wat uit verschillende gesprekken en sessies naar voren kwam, is dat de interne organisatie en de HAS-brede samenwerking essentieel zijn voor het slagen van dit businessplan. Behalve dat onze manier van werken door de hele organisatie gedragen moet worden, is het ook van belang dat we dit gezamenlijk doen. Want ga maar na: studenten, docenten, stagebegeleiders: ze komen allemaal in contact met bedrijven en ze zijn ambassadeur van HAS Den Bosch. Voor de buitenwereld is er geen verschil. Kennistransfer, opleidingen, we staan allemaal voor één HAS. Oog voor elkaars belang en betrokkenheid bij het totale HAS-concept is dus een must.”

“Betrokkenheid vanuit de hele organisatie is een must”

De technische staf van HAS KennisTransfer. V.l.n.r. Godfried Hijl, Coen van Ruiten en Rob Stuart. 13

afscheid stef valk

f in de

Ste ntvangen

demans o ilma Glou W n e ls e h. Dick Pouw van HAS Den Bosc l a h le a centr

Marcel Wintels van de

Fontys blikt terug op zijn

Tekst: Florieke Koers Fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: Karin Jonkers

Stef blijft ze

lf ook even

relatie met Stef.

istert

De zaal lu

ens het afs

rdigd tijd vertegenwoo tef is goed

Het gezin va

bij de ontv angst om g

asten te ve

rwelkomen .

cheid.

Stef beda nkt een bloem zijn steun en toeve etje. rlaat Wilm aG

loudeman s

ma.

t program

iet van he

tig en gen aandach

met

verSLaG in beeLD

een ht levert

n Toezic

ad va n de Ra alen va m rn o o an D Anton v ge. le bijdra muzika

Stef en z liedjes ijn vrouw Rie t die An ton zin zijn ontroerd gt. doo

r de pe

Jan Denissen

maakt grapje

Stef’s vrouw Riet heeft een van haar kleinkinderen op schoot.

nger van

ders, za n Gé Rein concert va

ssing Een verra lied. se Limburg

s over Stef’s

rsoonli

jke

opvolging.

het Tot slot: lekker aa

n de borrel met

een hapje eten.

marc & perry

Tekst: Marc Maas en Perry van Kerkhoven Foto: Magriet Hoffmans

Het gaat om wie je bent

Hoi Perry

Geachte vijftig- Marc,

Wat zijn wij lelijk. De ‘mens’ bedoel ik natuurlijk. De confrontatie Ik heb geleerd mijn lichaam te accepteren. met je eigen soort is het grootst in de sauna. De spiegel is keihard Drie dochters in de (bijna) huwbare leeftijd en voor de naakte mens. Vreselijk, wat ben ik een gedrocht. Mijn een kritische eega zijn voldoende. Ik weet mijn lichaam wekt niet eens voortplantingsdriften op. Vol overgave plaats. Maar toch: als ik er netjes uit zie en lig ik te ‘zweten’. Ongegeneerd. Je weet wat ik bedoel, toch? ik krijg complimenten, dan flakkert mijn ego Wanneer een keer een jong vrouwelijk exemplaar zich in de op. Mannetje. Alfahengst. Goeroe. Ik ben 53, saunaomgeving waagt, gluur je als ‘man’ af en toe naar haar mijn nek is wat scheef, mijn linker knie mist (geschoren) lichaamsdelen. Vreselijk hè, dames? Ik weet het. kraakbeen, mijn enkels kraken. Ouder worden De meeste bezoekers zijn echter van mijn leeftijd en stralen betekent voor mij ook dat ik leer accepteren vooral verslagenheid en midlifecrisis uit, met ophopingen op de wie ik echt ben. En die George Clooney is al zo verkeerde plekken. Wordt wakker… Dit ideaalbeeld is aangepraat. grijs als een duif. Ik geef toe dat hij in andere We kunnen niet lijken op Doutzen Kroes of die Clooney met zijn eigenschappen hoger scoort, maar ik ben nog prachtige jonge vrouw. Bierbuiken en putjes in de billen, het is niet donker van boven. Nu ik deels ziek thuis zit, tegen te houden. Gelukkig hebben we in onze ‘communicatie’ realiseer ik me dat ik een ideaalbeeld nastreef. met elkaar kleren aan. Door de kleding laat ons nog iets te Dat gaat dus niet zo goed, ook hoogvliegers wensen over. Ik spreek voor mezelf natuurlijk. Bij ‘andere’ moeten van tijd tot tijd landen. Het gaat niet om dieren heb ik dat helemaal niet. Dieren zijn in hun de kleren, al doen die soms meer dan we denken. naaktheid (bijna) altijd mooi. Heeft dit met onze uitgestelde Het gaat op de lange termijn om wie je bent. houdbaarheidsdatum te maken? Zelfs olifanten en neushoorns Ik probeer dat te accepteren en ik probeer te zijn gracieus. Maar het aanzicht van de naakte ‘oude’ mens? genieten van wat ik goed kan. Dieren zijn in hun Eigenlijk is die prachtig. Gelukkig is bij mij het karakter, het naaktheid inderdaad prachtig. Zullen we in ieder innerlijk en de geur belangrijker dan het uiterlijk, toch? geval onze baard laten staan?

Daaag, Marc

Perry

Linkedin. twitter. Facebook. hyves. Youtube. Flickr. Picasa. Marktplaats.

nujij. tripadvisor. u-tune.nl. vimeo. Partyﬂock. Google buzz. ning.

#has

Tekst: Margarita Millenaar

Meetup. Foursquare. Fora. wikipedia. wordpress. blogger. FOK!Forum.

autoforum. Kieskeurig. Lonely Myspace. wayne. Zideo. wikiPlanet. als Zoover. opleidingsvorm Geenredactie. netlog. relatieplanet. Linkedin. #HAS wasMobyPicture. vorig studiejaar een vierdelige serie in HAS Beats waarin twitter. een aantal social media onder de loep werd genomen. Twitter kwam

Facebook. hyves. Flickr. Picasa. Marktplaats. voorbij, maar Youtube. ook LinkedIn, YouTube en Wikipedia. Maar er nujij. gebeurttripadviveel meer op digitaal gebied. Daarom ook dit jaar een serie met weer nieuwe onderwerpen. Deze keer Wiki als opleidingsvorm.

sor. u-tune.nl. vimeo. Partyﬂock. Google buzz. ning.Meetup. Foursquare. Fora. wikipedia. wordpress. blogger. FOK!Forum.autoforum. Kieskeurig. Iedereen heeft wel eens gehoord over Wikipedia, de met verschillende versies die over en weer circuleren. online ‘amateurencyclopedie’ die in de top 10 van meest gebruikte websites in Nederland en wereldwijd zelfs in de top 5 staat. En anders heb je er wel over gelezen in de HAS Beats van vorig jaar juli. Wikipedia is een wiki. Wiki is een applicatie of webtoepassing, waarmee webdocumenten gezamenlijk kunnen worden bewerkt. De meest bekende is Wikipedia, maar er zijn talloze wiki’s op internet te vinden. Voorbeelden hiervan zijn Wiktionary/WikiWoordenboek en Leerwiki. Ook voor hobby’s, bijvoorbeeld online games als World of Warcraft worden dagelijks wiki’s verder ontwikkeld. Wiki’s zijn inzichtelijk en zorgen voor een bron van constante informatie. De bron die de informatie geeft, komt vanuit de mensen zelf. Zij gebruiken hun kennis om informatie op internet te verbeteren en aan te passen. En ze corrigeren elkaar. Waarom zou je gebruik maken van een wiki? Het belangrijkste voordeel aan een wiki is dat het zeer laagdrempelig is. Iedereen kan zonder voorkennis bij de wiki betrokken worden. Je hebt helemaal geen technische bagage nodig om bijdragen in de wiki te kunnen publiceren. Daarnaast is de pagina altijd up to date. Veranderingen worden per direct doorgevoerd nadat de gebruikers de tekst hebben gecorrigeerd. Wat je als nadeel van een wiki kunt ervaren is dat het niet een gelikte site is. Belangrijk is dat in ieder pagina een link moet staan naar bijvoorbeeld de beginpagina of een doorverwijzing naar een andere pagina. Zonder deze doorverwijzingen worden het zogenoemde ‘dode’ pagina’s.

Geen dubbele aanpassingen op hetzelfde onderdeel in verschillende documenten en niet meer één persoon die het document steeds moet aanpassen en vernieuwen. Ook kunnen ze precies van elkaar zien wie wat veranderd heeft en wanneer. Dit is ook een voordeel voor de docenten. Verder ontvangen alle gebruikers een update bij wijzigingen. Ook wordt iedere wijziging bewaard en er kunnen discussies over de betreffende pagina’s ontstaan. Het is een meer transparante wijze van werken, voor zowel de student als docent. Het grootste voordeel van een wiki op Blackboard creëren in plaats van via een Wikipediaformat is dat alle studenten en docenten al toegang hebben hebben tot Blackboard. Of je nou een wiki wilt gebruiken als kladblok bij een groepswerk, als syllabus, als projectontwikkeling, als dataverzameling of als documentatieoverzicht, het kan allemaal.

Lonely Planet. Zoover. Myspace. wayne. Zideo.Geenredactie. MobyPic-

ture. netlog. relatieplanet. Linkedin. twitter. Facebook. hyves. Youtube.

Flickr. Picasa. Marktplaats. nujij. tripadvisor. u-tune.nl. vimeo. Party-

ﬂock. Google buzz. ning.Meetup. Foursquare. Fora. wikipedia. wordpress. blogger. FOK!Forum.autoforum. Kieskeurig. Lonely Planet. Zoover.

Myspace. wayne. Zideo.Geenredactie. MobyPicture. netlog. relatiepla-

net. Linkedin. twitter. Facebook. hyves. Youtube. Flickr. Picasa. Markt-

plaats. nujij. tripadvisor. u-tune.nl. vimeo. Partyﬂock. Google buzz. ning.

Meetup. Foursquare. Fora. wikipedia. wordpress. blogger. FOK!Forum.

autoforum. Kieskeurig. Lonely Planet. Zoover. Myspace. wayne. Zideo. Geenredactie. MobyPicture. netlog. relatieplanet. Linkedin. twitter. HASpedia

Bij de opleiding Toegepaste Biologie hebben ze ook Picasa. Marktplaats. nujij. tripadviFacebook. hyves. Youtube. Flickr. de voordelen van een wiki voor opleidingsdoeleinden gezien. Vooral voor studenten die samen een project moeten maken, kan het organiseren van een wiki in de leeromgeving Blackboard uitkomst bieden. Het voordeel voor de studenten is dat er geen gedoe meer is

sor. u-tune.nl. vimeo. Partyﬂock. Google buzz. ning.Meetup. Foursquare. Zelf aan de slag? Kijk op http://www.youtube.com/watch?v=7wa1fag_7vY

Fora. wikipedia. wordpress. blogger. FOK!Forum.autoforum. Kieskeurig. 17 Lonely Planet. Zoover. Myspace. wayne. Zideo.Geenredactie. Moby

haS limburg PrOjeCtGrOeP hOuDt je OP De hOOGte via De

Tekst: Frans van Leijden

LiMbLOG

inds afgelopen najaar is de projectgroep HAS Limburg actief bezig te onderzoeken hoe de nieuwe vestiging van HAS Den Bosch in Limburg eruit moet komen te zien. Op 13 en 14 februari hielden we twee informatiebijeenkomsten voor de HAS-medewerkers over de vorderingen die we maken. Maar ook op een andere manier houden we iedereen op de hoogte: kort na de kerstvakantie ging de Limblog online op intranet. In de HAS Beats de komende tijd iedere uitgave een paar fragmenten uit de blog. 20 maart 2012 De afgelopen weken veel op pad geweest. Want we zoeken een pand voor HAS Limburg in Venlo. Op loopafstand van het station, een uitstraling die past bij de HAS en groot genoeg om de komende jaren in te kunnen groeien. Gelukkig is er aanbod genoeg. De aanlokkelijkheid in de afgelopen decennia om te investeren in vastgoed wreekt zich nu in een behoorlijke leegstand van bedrijfspanden. Een kopersmarkt dus als je op zoek bent naar huisvesting voor een school. Op loopafstand van het station Venlo vinden we zomaar vijftien beschikbare panden. Uiteraard voldoen ze lang niet allemaal aan onze criteria, maar we hebben goede hoop uiteindelijk een ge-

“Op loopafstand van het station Venlo vinden we zomaar vijftien beschikbare panden” schikt pand te kunnen vinden. Het aanbod is zeer divers. Variërend van het voormalige, haast historisch ogende pand van de Raad van Arbeid, tot de optie om in het hypermoderne Theater Maasboulevard ruimte te huren. De makelaars weten ons inmiddels feilloos te vinden en volgende week maken we ook nog een rondje door het zogenaamde gemeentelijke vastgoed. Starten in september 2013 lijkt nog ver weg, maar gezien de staat waar sommige panden in verkeren en dus aangepast moeten worden aan onze eisen, is een jaar voor de voorbereiding geen overdreven luxe. Een optie die nog steeds open ligt, 18

is dat we samen met de UM Venlo (de masters van de Universiteit Maastricht die in Venlo aangeboden worden) een pand betrekken. Zodra we in Venlo op onszelf wonen staat de koffie (met vlaai) klaar!

28 maart 2012 Ziezo, net terug van een bezoek aan het prachtige stadje Gennep. 17.000 Inwoners maar toch stadsrechten inclusief een ooievaarsnest bovenop het stadhuis. Kan Den Haag niet aan tippen. Ik was in Gennep voor een gesprek met wethouder Ingrid Voncken-Janssen. Oud-HAS’ser en fan van HAS Limburg. Voor het kweken van goodwill voor HAS Limburg is het informeren van de bestuurlijke laag in het Limburgse belangrijk. Niet in de laatste plaats om die goodwill ook vertaald te zien worden in harde munt. Zo zijn er de afgelopen maanden en weken gesprekken geweest met diverse provinciale en gemeentelijke bestuurders en hun ambtelijke medewerkers. Op provinciaal niveau waren dat de deputés Patrick van der Broeck en Mark Verheijen, en op gemeentelijk niveau Stephan Satijn (Venlo), Cees van Rooij en Leon Litjens (Horst aan de Maas), Jan Loonen (Venray), Peter Fleuren (Peel en Maas) en de bovengenoemde Ingrid Voncken (Gennep). Stuk voor stuk zijn deze bestuurders enthousiast over onze plannen om in september 2013 in Venlo een tweede HAS te vestigen. Ook zijn zij graag bereid om hun invloed aan te wenden om het lokale bedrijfsleven te motiveren mee te werken aan het onderwijs dat wij gaan aanbieden in de regio. Die samenwerking betekent dan met name het beschikbaar stellen van praktijkfaciliteiten, het optreden als gastdocent en het aanbieden van stage- en afstudeerplaatsen. Leuk werk is dit! Wil je de gehele blog lezen? Kijk op intranet onder het kopje Limblog op de homepage. Er worden met regelmaat nieuwe stukjes gepubliceerd.

Fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: Margriet Hoffmans

OPen DaG 17 Maart 2012

fotocollage

internationaal

Tekst: Florieke Koers Foto’s: Gert-Jan Duives

Bijdragen aan verbetering onderwijs Bukura Agricultural College

n november 2011 is hogeschool HAS Den Bosch, samen met adviesbureau Q-point, DLV Plant, Radboud Universiteit Nijmegen en de Keniaanse Egerton University met wie een consortium is gevormd, een door de Nuffic gefinancierd vierjarig project in Kenia gestart. Begin januari werd een eerste verkennende reis naar Kenia gemaakt.

Maar waarom participeert een middelgrote specialistische hogeschool eigenlijk in een project in zo’n ver buitenland? We vragen het aan Esther Mauriks, beleidsmedewerker internationalisering bij de Afdeling Communicatie & Internationalisering. “Voor HAS Den Bosch sluit deelname goed aan bij de speerpunten die zijn uitgewerkt in de Beleidsnotitie Internationalisering 2011-2014”, stelt Esther. “De ambitie om onze hogeschool verder te ontwikkelen op het gebied van internationalisering heeft als doel de toekomstige professionals in de agrarische sectoren voor te bereiden op de internationale werkomgeving in én buiten Nederland waarin zij terecht komen na

Gert-Jan Duives met alle docenten van Bukura. 20

hun studie. Al onze studenten gaan daarom op stage in het buitenland en ook wordt veel met partnerinstellingen in andere landen samengewerkt. Dit heeft bijvoorbeeld uitwisselingen van studenten, maar ook van docenten als resultaat. In het licht van de inhoud van de beleidsnota is het van belang dat ook docenten en andere medewerkers van HAS Den Bosch in staat worden gesteld hun internationale ervaringen op te doen en/ of uit te breiden. Het project in Kenia draagt hieraan bij. Ook is een dergelijk project goed voor onze profilering op internationaal gebied en tonen we hiermee maatschappelijke betrokkenheid.”

Gert-Jan Duives: “We hebben onderzocht hoe we de doelen uit het projectvoorstel meetbaar kunnen maken.”

Onderzoekende fase

Gemotiveerd

In augustus hebben vier verschillende consortia ieder een offerte (in de vorm van een strategisch en operationeel projectvoorstel, voorzien van een begroting) uitgebracht op de projectaanvraag van de Nuffic. “Zo’n tender is heel spannend”, vindt Esther. “Er komt veel bij kijken. Je moet heel veel informatie aanleveren en alles moet in een bepaald format gegoten worden. Alle betrokkenen hebben meegeschreven aan het project. Twee maanden na het indienen, werd bekend gemaakt dat het project is toegekend aan het consortium waar HAS Den Bosch deel van uitmaakt. Dit was half oktober. Half november was vervolgens de aftrap van het project dat loopt tot 2015. Op dit moment bevindt het project zich nog in de onderzoekende fase. Het projectvoorstel dat is gedaan, wordt nu aangescherpt en een tijdsplanning gemaakt.”

Gert-Jan Duives was de eerste docent die begin januari namens HAS Den Bosch een reis maakte het Bukura Agricultural College in Kenia. “We hebben onderzocht hoe we de doelen uit het projectvoorstel meetbaar kunnen maken. Daarnaast hebben we een workshop gegeven aan stakeholders uit het bedrijfsleven waarin we onder meer de ambities die binnen het project zijn gesteld, hebben toegelicht. Het was een manier om aansluiting te zoeken met het bedrijfsleven en dit viel in goede aarde: ze waren blij verrast dat hun mening werd gevraagd. We hebben daarmee flink wat draagvlak gecreëerd. Ook heb ik met een aantal docenten van het College hun curriculum doorgenomen en met hen samen bekeken welke verbeteringen mogelijk zijn. De vertaling van de theorie naar praktijksituaties gebeurt onvoldoende. Veel docenten hebben zelf nauwelijks kennis van de beroepspraktijk waarin hun studenten terechtkomen. Omdat er hoegenaamd geen samenwerking is met het bedrijfsleven, zijn docenten niet op de hoogte van de ontwikkelingen en loopt het onderwijs achter op de werkelijkheid.” GertJan vond alle docenten enorm gemotiveerd. “Bijna alle docenten zijn academisch geschoold en hebben moeite uit bepaalde denkpatronen te stappen. Ze willen dit allemaal echter erg graag en ik vond ze erg open over hun situatie en hun motivatie om te veranderen. Daarbij spreken ze zonder uitzondering uitstekend Engels, wat de communicatie erg vergemakkelijkt.” Gert-Jan ervoer de reis als heel positief. “Hoewel de faciliteiten daar redelijk basic waren, werden we in de watten gelegd en reageerde iedereen enthousiast op onze komst.” Dit studiejaar nog moet het project zijn definitieve vorm krijgen.

Speerpunten Q-point is penvoerder van het project dat als doel heeft om de Dairy and Horticulture programmes van het Keniaanse Bukura Agricultural College zodanig te verbeteren, dat de opleidingen beter aansluiten op de Keniaanse arbeidsmarkt. Andere speerpunten zijn het verder commercialiseren van de sector en het bijdragen aan de voedselveiligheid. Namens HAS Den Bosch zal een aantal docenten van de opleidingen Tuinbouw en akkerbouw en Dier- en veehouderij in de komende vier jaar naar Kenia afreizen om hun expertise in te zetten ten behoeve van het behalen van de doelstellingen.

minder energieverbruik

Tekst en foto: Suzanne van den Bergh

Andor van Dijk wint energiebesparende, slimme thermostaat

fgelopen maand hebben onze collega’s veel goede ideeën gemaild om het energieverbruik bij HAS Den Bosch te verminderen. De creatiefste inzender heeft een energiebesparende thermostaat voor thuis gewonnen! En deze winnaar is Andor van Dijk, docent bij Milieukunde.

Het idee dat Andor ingezonden heeft, is om ventilatoren boven en onder de lift te plaatsen. Deze ventilatoren kunnen energie opwekken als de lift zich naar boven en naar beneden begeeft. De jury (Geert-Jan van Schijndel en Joost Veltman) vond dit idee om het energieverbruik op de HAS te verminderen het meest innovatieve idee van alle inzendingen. Andor heeft hiermee een energiebesparende thermostaat voor thuis gewonnen. Andor hoorde het idee van een medewerker van Aegon, die het helaas niet verder uit kon werken. Bij HAS Den Bosch zal het idee maar een beetje energiebesparing opleveren, maar voor grotere gebouwen waar meer gebruik wordt gemaakt van de lift(en) kan het wel veel energie schelen. En alle beetje helpen. Andor is intern bezig om kennis en draagvlak te vinden om het idee als pilot bij HAS Den Bosch op te kunnen zetten. Zo wordt

hij geholpen door Dimitri Lamers, Herman Jilesen en gastdocent Bart Verhagen. Extern kan voor expertise via ons netwerk contact worden gezocht met Ad van Wijk, buitengewoon hoogleraar Future Energy Systems TU Delft. Andor is in ieder geval laaiend enthousiast over het idee en ziet er brood in.

Andere inzendingen Naast Andors inzending zijn er ook andere goede en (eenvoudig) haalbare ideeën zijn geopperd, bijvoorbeeld om deurdrangers aan de deuren te plaatsen van lokaal 1A16/17 en om alle tl-verlichting in het gebouw te vervangen door meer energiezuinige hoogfrequent tl-armaturen. (Geert-Jan: “Dit laatste is op enkele plaatsen al gedaan, maar nog lang niet overal.”) Twee ideeën willen we er wat uitgebreider uitlichten.

Andor van Dijk krijgt van Geert-Jan van Schijndel (r) de thermostaat uitgereikt. 22

estafettecolumn Surf bewust op het internet Als je een zoekopdracht uitvoert in Google kost ditevenveel energie als het koken van een glas theewater. Hoe komt dit? Google zoekt standaard in de servers van alle talen, ondanks dat je aan deze informatie niets hebt. Oplossing: stel bij Google in, in welke talen hij mag zoeken. Hierdoor zoekt hij in drie servers in plaats van bijvoorbeeld honder servers. (Geert-Jan van Schijndel: “De besparing vindt hierbij vooral plaats op de servers van Google zelf. Het is niet zo dat we hiermee direct binnen de HAS besparen, maar alle besparing is mooi meegenomen. En misschien nog wel belangrijker: ben je er bewust van dat ‘normale bezigheden’ meer energie kosten dan je misschien verwacht.”)

Dauerlüftung vaker sluiten Boven het glas in veel ramen zit er een luchtmogelijkheid. Op de HAS blijkt de meeste dauerlüftung dag en nacht open te staan. Door deze vaker dicht te zetten, scheelt het een hoop warmteverlies. Kortom: de verwarmingen hoeven minder hoog te staan. (Geert-Jan: “Let wel op dat je deze dauerlüftungen wel regelmatig open zet in verband met verversing van de lucht.”)

Project vermindering energiegebruik HAS Joost Veltman en Geert-Jan van Schijndel zijn de initiatiefnemers van een groot project om binnen HAS Den Bosch bewuster en zuiniger om te gaan met energie. Joost Veltman is manager Facilitaire Diensten en Geert-Jan van Schijndel adviseur milieu bij HAS KennisTransfer. Samen zijn zij al druk bezig geweest met het bedenken en uitvoeren van toepassingen die helpen om minder energie te verbruiken bij hogeschool HAS Den Bosch. Door middel van deze wedstrijd willen zij meer bekendheid creëren voor hun project. Daarnaast zijn er vele leuke ideeën uit voortgekomen. Een concrete actie die voortkomt uit het project is het vervangen van het huidige gebouwbeheerssysteem (GBS). Met dit nieuwe GBS kan het klimaat beter geregeld worden. Tevens biedt dit GBS ook de mogelijkheid om het verbruik nog beter te registeren en te monitoren. Resultaten van toekomstige besparingsmogelijkheden kunnen hierdoor snel in kaart gebracht worden. Er is veel kennis en kwaliteit in huis op dit gebied en we moeten dit niet alleen inzetten om studenten iets te leren, maar ook om onze eigen situatie te verbeteren. En nog een belangrijke reden: minder energieverbruik bespaart natuurlijk ook gewoon geld.

Tekst en foto: Erik Weijschedé

ake it happen!

Tsja Frans, hoe was dat? Nou reizen is een leuke bezigheid, zoals ook jij weet. Ik ben voornamelijk in Zuidoost-Azië geweest, dus voor tips weet je me te vinden. Een jaar lang reizen zonder zorgen, het is iedereen aan te bevelen. Eigenlijk hadden alles perfect voor elkaar, samenwonen, leuke banen, leuke vrienden. Maar toch, we wilden wel eens iets anders. Dus wat doe je dan? Je zegt alles op wat je hebt en je vertrekt gewoon. Klinkt heel makkelijk en dat is het ook. Het enige dat je nodig hebt is de échte wil om het te doen. Make it happen! En wacht niet tot het te laat is. We kennen allemaal wel iemand die altijd roept dat hij na zijn pensioen zijn droom gaat vervullen. Maar we kennen ook allemaal wel iemand die zijn pensioen niet eens haalt. Ik ontmoette op reis de broer van de dirigent van één van de beste orkesten ter wereld. Hij was met tegenzin dirigent, maar hij verdiende er genoeg geld mee om over een paar jaar zijn droom te verwezenlijken. Nou je raadt het al. Om het thuisfront op de hoogte te houden van onze reis hebben we een eigen website gemaakt. Tegenwoordig is dat heel simpel en met alle sociale media wordt het alleen maar makkelijker. Korte updates via Twitter, video’s via YouTube, foto’s via Flickr, onze route op Google Maps, en natuurlijk een eigen Facebook fanpage. En via Skype heb je met twee klikken een videoverbinding met je ouders en zijn ze weer op de hoogte van je avonturen. Gevolg van dit alles: je bent nooit meer ver van huis. Sociale media brengt mensen bij elkaar. Zo is het makkelijk om weer in contact te komen met oud-klasgenoten van de basisschool. Maar sociale media drijven mensen ook uiteen. In de trein kijken mensen meer op hun smartphone dan naar de mensen om zich heen. Als professional zie ik het belang van sociale media, maar als persoon ben ik liever sociaal zonder die media. Een hele uitdaging. Marcel Spaas houdt zich bezig met het thema ‘Duurzaam doen’. Marcel, mijn aandacht heb je! >>> www.erikenkaat.nl

Ideeën en opmerkingen zijn altijd welkom. Loop binnen bij Geert-Jan (4D-28) of stuur een mail naar SvGJ@hasdb.nl

ict beats

Tekst en foto: Lindsay Kemps-Saitch

Project ‘Zicht op het applicatielandschap’

n oktober 2011 is de afdeling ICT gestart met het ICT-actieplan FIT IT. Dit actieplan heeft een doorlooptijd van een jaar en wordt in oktober 2012 afgerond. Doel: een solide ICT-fundament waarop we als organisatie verder kunnen bouwen. Binnen het plan FIT IT zijn verschillende deelplannen geformuleerd. ‘Zicht op het applicatielandschap’ is er daar één van. Joost van Veldhoven is projectleider.

Joost vertelt enthousiast in een inspirerend gesprek wat het project inhoudt en wat de HAS ermee wil bereiken. Doel van het project is volgens Joost om in kaart te brengen welke applicaties we gebruiken binnen HAS Den Bosch en hoe die applicaties samenwerken. “In eerste instantie wilden we een plaat hebben, waarop in één oogopslag te zien is welke applicaties we hebben binnen de HAS. Dit is een tekening van ons ‘applicatie-landschap’. We hebben ons hierbij gericht op de kernapplicaties. Dat zijn de belangrijkste applicaties binnen de HAS. Applicaties die de belangrijke processen ondersteunen.” Anders vertaald: applicaties die onze kernactiviteiten helpen soepel te verlopen. Denk hierbij aan Exact, Personeelsdatabase, studentendatabase en Selligent.

De boer op “Om de tekening van het applicatielandschap te kunnen maken”, zegt Joost, “hebben we geput uit onze eigen systemen en vervolgens zijn we in gesprek gegaan met de gebruikers. We hebben diverse collega’s gesproken van verschillende afdelingen en hun input naast onze tekening gelegd. Het bleek dat er toch wel wat applicaties zijn die wij nauwelijks kennen en waarvan het onduidelijk is wie de gebruiker(s) zijn en wie er voor verantwoordelijk zou kunnen zijn.” Dit heeft o.a. te maken met het feit dat je tegenwoordig zelf allerlei applicaties kunt downloaden of webapplicaties kunt gebruiken. Daarnaast werkten wij als ICT-afdeling in het verleden anders. Er kwam een vraag binnen bij de ICT-afdeling om een bepaald probleem binnen een applicatie of proces op te lossen. Dat werd dan gedaan. Alleen als je jarenlang op deze maner werkt en iedere keer een deeloplossing biedt, gaat de samenhang verloren. En dat is niet bevorderlijk voor gegevensstromen en het gebruik van applicaties. Soms is het houtjetouwtje geregeld, de andere keer juist degelijk, maar je wilt een standaard kwaliteit hebben. Dit moet goed geregeld zijn.”

“We hebben nu goed in kaart wat we gebruiken aan applicaties”

Samen met de kerngebruiker “ We hebben nu goed in kaart wat we gebruiken aan applicaties. We weten wat er is en wat de applicaties doen, alleen weten we vaak nog niet wie de kerngebruiker is van een bepaalde applicatie. Voor de toekomst van ICT binnen de HAS is dit van groot belang. De kerngebruikers weten hoe bepaalde werkzaamheden worden uitgevoerd: welke stap wordt wanneer gezet? Ofwel: hoe werkt een proces? Wij ondersteunen dit als ICT-afdeling. In de nabije toekomst willen we de ICT naar de organisatie brengen. Dus mensen die veel met een applicatie werken, vertellen ons hoe we met maximaal gebruik van ICT de applicatie inrichten om processen goed te ondersteunen. We halen de kreukels eruit, wat fout is gegroeid in het verleden wordt nu verholpen. Zo worden processen gestroomlijnd, worden belangrijke gegevens op één plek opgeslagen en zijn we ons altijd bewust van het grotere geheel. We denken zo: als ik hier iets aanpas in de applicatie, heeft dat gevolgen voor die, maar ook voor die en die…”

Passie in het werk Joost vertelt met veel passie over zijn werk. “Eigenlijk ben ik iemand die gewoon graag alleen achter de computer zit. Laat mij maar een complex probleem oplossen. Maar juist de dimensie om met je gebruiker ofwel klant in gesprek te gaan, is daarbij essentieel. Samen op zoek te gaan hoe we ICT kunnen laten werken voor de kernactiviteiten die we uitvoeren, is voor mij de uitdaging. Ik zie graag blije mensen om me heen en ik vind het super als ik daar aan bij kan dragen. Daar haal ik plezier uit. Dat heeft te maken met hoe ik als mens in het leven sta.”

‘Zicht op applicatielandschap’ als onderdeel van FIT IT ICT is hard aan de slag om het plan FIT IT uit te voeren . Een belangrijke onderdeel daarvan is ‘informatiebeleid’. “Daar wordt ik echt enthousiast van”, aldus Marianne Poodt, hoofd ICT. “Door middel van inspiratiesessies zijn we in gesprek gegaan met de gebruikers, onze klanten. De belangrijkste vraag die we hebben gesteld: ‘hoe willen we werken in de toekomst?’ ICT vertaalt dat dan weer in ICT-oplossingen. Erg inspirerend, actief de vraag van de organisatie op te halen door deze sessies. We weten nu echt wat er leeft, we hebben iedereen gesproken, van lectoraten tot docenten, stafmedewerkers en studenten. Belangrijke onderwerpen die naar voren kwamen: samenwerkingsomgeving en flexibel werken.” Alle input wordt gebruikt voor het opstellen van nieuwe projecten die na afronding van FIT IT gaan lopen. Het project ‘Zicht op het applicatielandschap’ wordt eind april gepresenteerd en kan daarna binnen FIT IT verder worden uitgerold.

Joost van Velthoven in gesprek met Claire Lenders over het applicatielandschap. 25

Tekst: Maaike de Graaf

Meten isWeten Wat zien ik? Determineren met de iPad

aaike de Graaf werkt sinds twee jaar als docentonderzoeker ecologie bij HAS Den Bosch. Het valt haar altijd op dat HAS Den Bosch over een ongelooﬂijk uitgebreid assortiment meetapparatuur voor allerlei typen onderzoek beschikt. Maar ook stelde ze vast dat deze instrumenten soms erg goed verstopt zijn en dat slechts weinigen weten van hun bestaan. Samen met Herman Jilesen bedacht ze de rubriek ‘Meten is weten’. Deze keer de Ipad. Jouw meetapparaat in een volgend nummer? Mail je idee naar Maaike of Herman.

Je kunt nog zoveel fancy apparatuur gebruiken, maar onderzoek is en blijft afhankelijk van waarnemen. Kijken, luisteren, ruiken en soms ook voelen. En dat vervolgens op waarde weten te schatten. In ons onderzoeksdomein van de groene wereld begint dit proces vaak met het op naam brengen van een soort of variëteit. Boeken zijn daarover volgeschreven en die stapel heeft menigeen een zere rug bezorgd van het sjouwen. Die tijd is voorbij. Met de komst van de smartphone en zijn apps kunt u kilo’s naslagwerken

vervangen door een 135 gr wegende smartphone. Te klein echter voor didactische doeleinden: probeer eens met acht studenten en een iPhone-app een vogel te determineren. Daarom heeft HAS Den Bosch sinds kort een iPad (652 g) met daarop de determinatie-apps voor vissen, amfibieën, reptielen, vogels, vlinders en ‘wilde’ planten. Bijkomend voordeel: in tegenstelling tot de boekwerken, speelt de iPad ook het geluid van de vogel of kikker af. En zijn er veel meer foto’s en ook verspreidingskaarten beschikbaar. Determineren dus maar! Maar het wordt nog leuker, sprak de enthousiaste ecoloog. Je kunt je waarnemingen direct het web opsturen (naar waarneming.nl) via webobs.nl. Direct voorzien van de juiste gps-coördinaten. Dus nooit meer ellenlange cijferreeksen overschrijven van gps naar veldboekje, gevolgd door overtypen in Excel, waarna je eindeloze, scheelmakende foutcontroles en -correcties moet doorlopen omdat eenmaal ingevoerd in GIS, je paarsgeteende ruigpootijsvogel ineens in Lutjebroek bleek te zijn waargenomen. Terwijl je het vogeltje toch echt had waargenomen in het Bossche broek... Oeps, typefout. Gebruiken dus, die iPad (te leen bij de infodesk)! En ondergetekende laten weten welke determinatie-apps u nog meer geïnstalleerd wilt hebben.

Tekst: Jan Buwalda

Kantine van de toekomst

Melk met terroir

e Kantine van de Toekomst is een snelkookpan met praktische ideeën van studenten, docenten en de cateraar van hogeschool HAS Den Bosch. Onze doelstelling is om samen te werken aan een hogeschoolrestaurant dat duurzamer, gezonder en innovatief is. In deze rubriek staat iedere uitgave één van deze ideeën centraal.

De titel van dit artikel doet in eerste instantie niet denken aan de kantine van de toekomst. Toch ligt in deze titel een stille wens verscholen dat we op termijn in de kantine van de toekomst melk met terroir kunnen verkrijgen. Melk met terroir betekent ongeveer melk met de plaatselijke smaak. Deze plaatselijke smaak wordt onder andere beinvloed door de bodem, het weer en zelfs door wat er in de lucht zit. Via mijn koks- en gastronomieopleiding ben ik veelvuldig in aanraking gekomen met het begrip terroir. Het is erg belangrijk om je gasten uit te kunnen leggen uit welke streek de producten komen en wat de invloed op de smaak is. De huidige restaurantbezoeker verwacht een verhaal bij wat hij of zij eet. Waarom zouden we dit niet met melk kunnen doen? Een extra dimensie toevoegen aan een ‘bulkproduct’. Vorig jaar heb ik het artikel ‘Melk met terroir’ bij het keuzevak Mineralenmanagement, Kwaliteit en Milieu geïntroduceerd (Tekst artikel: http:// edepot.wur.nl/142085). Dit vak geef ik samen met Jan Robben en wordt aan derde- en vierdejaars studenten Dier- en veehouderij gegeven. Er wordt veel aandacht besteed aan bemesting en effecten daarvan op kwaliteit van de bodem en daarmee op de gewassen die er op verbouwd worden. Wat we tegenwoordig ook meenemen is dat we door middel van bemesting ook indirect de kwaliteit/smaak van het eindproduct, in dit geval de melk, beïnvloeden. In voorgaande jaren werd ‘de kwaliteit’ van melk door de meeste studenten afgedaan met: ik lever mijn melk toch aan de melkfabriek (meestal Friesland Campina), kwaliteit speelt daar in zoverre een rol dat ik

wordt afgerekend op vet- en eiwitpercentages. De uiteindelijke consument was daarmee voor de veehouder helemaal niet in beeld. Dit jaar echter waren de studenten zich wel degelijk bewust dat de consument steeds meer bepaald wat er in de schappen ligt. Dus melk met terroir zou best wel eens een begrip kunnen worden in de supermarkten en daarmee en dus ook in de kantine van de toekomst!

Volgende keer in de HAS Beats

hogeschoolgeluiden

Interview met Ellen den Brabander, lid van de Raad van Toezicht • Het Inspiration Dinner • Margje Voeten doet samen met studenten onderzoek naar wilde grazers • Special International Days 27

hogeschoolgeluiden

april 2012, jaargang 4, nummer 7 28