Eenmalige KERSTVAKANTIEUITGAVE bij je thuis op de mat! KERSTBOODSCHAP van Dick Pouwels HAS D’HUZES met twee teams fietsen naar de top Ons idee over minder ENERGIEVERBRUIK
nummer 4 december 2011 4e jaargang
inhoudsopgave editorial
kerstboodschap
has d’huzes
2012
Fietsploeg officieel voorgesteld aan medewerkers
P3
P6-7
P8-9
valk’s visie
verslag
energie
P10-11
P12-13
P14-15
fotocollage
internationaal
ict beats
Wolter Lutje Schipholt wint fotowedstrijd
FIT-IT: realisatieproject voor een solide ICT-basis
P17
P18-19
P20-21
#HAS
achtergrond
meten is weten
Handicap & Studie Tim Oostelbos
De kracht van eenvoud
P24-25
P26
Schoolfoto’s anno nu
Over samenwerking gesproken
Sinterklaas verwent de kindjes bij HAS Den Bosch
De epub
P23
2
rubrieken nieuws & agenda estafettecolumn marc & perry heartbeat kantine van de toekomst
HAS Ondernemend Café
P4-5 P11 P16 P22 P27
Groot energieproject voor HAS Den Bosch
editorial
Tekst: Florieke Koers
Schoolfoto’s anno nu Weet je het nog, van vroeger? Je was nog een klein meisje of jongetje. Je trok je mooiste jurk aan, of broek en trui, deed je haar netjes en toog een beetje zenuwachtig naar school. De jaarlijkse schoolfoto’s werden weer gemaakt. Om de beurt moesten jij en je klasgenoten naar een apart lokaal, meestal de gymzaal, waar een fotograaf een barkruk had opgesteld voor een witte achtergrond. Je moest dan op die kruk plaatsnemen, je hoofd rechthouden en je armen ontspannen naast je laten hangen. Lastig, vooral met al die grote witte lampen op je gericht. Flits flits. Klaar. Best spannend. Hoe zou je erop staan? Een paar weken later kreeg je ze netjes in een envelop mee naar huis: een paar kleinere en één grote foto van jezelf. En meestal waren ze te licht, of te donker, of je lachte niet genoeg. Zo ging het in ieder geval met mijn schoolfoto’s, anno 1990. Een paar weken geleden maakten we allemaal iets vergelijkbaars mee. Geen witte lampen, dat niet. Ook geen barkruk. En gelukkig kon je zelf een achtergrondkleur kiezen, dat scheelde ook weer. Je kon zelfs van tevoren even kijken naar foto’s van
collega’s om op basis daarvan te beslissen welke kleur het beste bij jou paste. Op de iPad welteverstaan. Ook handig: de digitale camera, kun je meteen zien hoe je erop staat. En anders doen we ‘m gewoon even over. Een dikke puist op je neus? Kan gewoon weggepoetst worden. Het resultaat mag er wezen. Iedereen heeft nu een mooie foto van zichzelf met een rode, blauwe of groene achtergrond. Niet gekregen in een envelop, maar te downloaden op de Z-schijf. Schoolfoto’s anno 2011. Er is dus veel veranderd. Maar één ding blijft volgens mij hetzelfde: ik zag verscheidene collega’s zenuwachtig bij de fotoset rondhangen, vertwijfeld over of hun haar wel goed zat en of ze wel de juiste kleren hadden aangetrokken. De vrouwen waren flink aan het tutten. En de mannen deden zich nonchalant voor. Maar ik had ze allemaal wel door. Het blijft een beetje spannend, zo’n fotoshoot, of je nu klein, groot, jong of oud bent. Heb ik zelf ook. Of het nu 1990 is, of 2011. Florieke
Op deze cover vind je een kleine selectie van de bijna 340 personeelsfoto’s die Margriet Hoffmans de afgelopen tijd maakte. Je eigen foto hebben? Download ‘m op de Z-schijf: apps/foto/personeel. Je kunt de foto downloaden in twee groottes: geschikt voor drukwerk of voor web.
HAS Beats Hogeschoolgeluiden • Jaargang 4 • Nummer 4 • December 2011 Colofon HAS Beats Hogeschoolgeluiden is het interne magazine van hogeschool HAS Den Bosch, HAS KennisTransfer en het Anton Jurgens Institute. Het verschijnt tien keer per jaar. Hoofdredacteur Florieke Koers Aan dit nummer werkten mee: Margarita Millenaar, Osina Soumete, Joris Fiers, Dick Pouwels, Stef Valk, Pauline Rousseau, Maaike de Graaf, Marc Maas en Perry van Kerkhoven Fotografie Margriet Hoffmans Tekstcorrectie Twittekst Vormgeving Studio Jean Philipse Drukwerk Drukkerij Tielen Vragen en/ of opmerkingen? hasbeats@hasdb.nl
fsc-logo 3
nieuws & agenda Newsbeats
Erasmusbeurzen
Wil je goed op de hoogte blijven van wat er allemaal speelt in en om HAS Den Bosch? Kijk regelmatig op intranet en de website en lees het nieuws als eerste! Of hou ons in de gaten op Twitter en Facebook: @HASDenBosch en facebook.nl/hasdenbosch
Sinds alweer enkele jaren is HAS Den Bosch deelnemer van het Erasmusprogramma van de EU. Het Erasmusprogramma stelt studenten in staat om in het buitenland te studeren en stage te lopen met de financiële ondersteuning in de vorm van een beurs, en het stimuleert de samenwerking tussen Europese instellingen van hoger onderwijs. Erasmus wil ook de uitwisseling van docenten en ander personeel bevorderen. Bijgaand een overzichtje van de aantallen uitgaande studenten en medewerkers van de afgelopen 3 studiejaren die (deels) met een Erasmusbeurs bekos- >>> www.haskennistransfer.nl tigd zijn.
Telen zonder daglicht: ervaar plant paradise Een teelt met 90% waterbesparing, is dat mogelijk? Wat gebeurt er als we klimaatonafhankelijk kunnen produceren en zelfs de ideale dag- en nachtlengte kunnen bepalen? En wat betekenen deze technieken voor de toekomst van de tuinbouwsector? Deze en andere vragen komen aan bod in de nieuwe cursus ‘Telen zonder Daglicht’, een initiatief van het Center for Growing Concepts, een samenwerkingsverband tussen hogeschool HAS Den Bosch en PlantLab. Deelnemers aan de cursus kunnen zich aan de hand van een teelt in ‘plant paradise’ laten inspireren door een compleet nieuwe aanpak voor productie van planten. Cursisten leren de inhoud zowel teelttechnisch als vanuit een business-perspectief te benaderen. Onderwerpen die tijdens de cursus aan bod (kunnen) komen zijn: vraaggestuurde productie, productie zonder pesticide, productie met minimale foodmiles, een andere kijk op ‘local for local’, constante jaarrond productie van inhoudsstoffen en meer. Afhankelijk van de doelgroep kan de inhoud van de cursus naar wens worden ingevuld. De docenten zijn Jasper den Besten, lector Nieuwe Teelttechnieken bij hogeschool HAS Den Bosch en Marcel Kers, managing partner van PlantLab. Beiden hebben veel kennis en ervaring opgedaan met de nieuwe techniek en zijn onverdeeld enthousiast. Marcel: “Uit planten halen wat erin zit, krijgt een compleet nieuwe dimensie die je zelf moet ervaren.” >>> www.haskennistransfer.nl
4
Type mobiliteit
planvorming, beheer en onderhoud en het opstellen van een instandhoudingsplan komen aan de orde. Het initiatief en de ontwikkeling voor deze opleiding ligt bij mr. drs. J.W. Edinga, voorzitter van de Vereniging Kennisontwikkeling Groen Erfgoed. Tijdens de eerste collegedag volgde na de kennismaking een interessant gastcollege van dr. Christian Bertram, die sprak over de geschiedenis van tuin, park en landschap, in het bijzonder in de periode 1500-1750. Verschillende tuin- en ontwerpstijlen passeerden hierbij de revue.
20082009
20092010
20102011
Stage
24
44
65
Studie
15
3
11
Docentschap
11
12
13
Staf
6
4
6
Ook voor dit studiejaar zijn er Erasmusbeurzen beschikbaar voor studenten die op stage gaan of gaan studeren binnen de EU, EER, Turkije en Kroatië. Voor meer informatie kunnen studenten terecht op intranet (Studentinfo - Stage Buitenland) en bij de afdeling Communicatie & Internationalisering. Tot slot is er dit studiejaar ook nog budget beschikbaar vanuit het Erasmusprogramma voor docenten en staf die een bezoek willen brengen aan een partnerinstelling. Wanneer je hiervoor interesse hebt, dien je dit eerst met je leidinggevende te bespreken. Hierna kun je contact opnemen met Laura Lap.
Leergang Groen Ruimtelijk Erfgoed met succes van start Op 6 oktober jl. zijn bij HAS KennisTransfer dertien cursisten gestart met de leergang Groen Ruimtelijk Erfgoed: in stand houden van historische tuinen, parken en landschappen. De leergang, die dit jaar voor het eerst wordt gegeven bij HASKennisTransfer, is bedoeld voor mensen die betrokken zijn bij beleids- en planontwikkeling, realisatie en uitvoering in de groene erfgoedsector. Denk bijvoorbeeld aan ruimtelijke ontwikkeling, landschapsarchitectuur en horticultureel erfgoed. Tijdens de leergang worden historische, culturele en esthetische aspecten van tuin, park en landschap behandeld. Ook
Campagne in Duitsland om studenten te werven
In het kader van de wens vanuit HAS Den Bosch om Duitse studenten te werven voor onze opleidingen, heeft het bureau EDU-CON een marktonderzoek gedaan in Duitsland. De resultaten zijn veelbelovend: het is zeer interessant voor HAS Den Bosch om verschillende opleidingen in Duitsland actief in de markt te zetten. Het gaat om acht opleidingen: Horticulture & Business Management, Voedingsmiddelentechnologie, Landscape Design, Stad en streekontwikkeling, Tuin- en landschapsmanagement, Geo Media & Design, Floral Design & Business Management en International Food & Agribusiness. Naar aanleiding van van dit veelbelovende onderzoek is HAS Den Bosch een uitgebreide campagne gestart. De campagne bestaat uit een Duitstalige website, een nieuwsbrief, een social media-plan en listings op verschillende andere websites, maar ook uit voorlichtingen op verschillende plaatsen in Duitsland zelf. >>> www.fh-hasdenbosch.de
Agenda
HAS in het nieuws
Kerstvakantie
26 december6 januari
Nieuwjaarsborrel
9 januari
Food Design Experience
31 januari
Carrièredag
14 maart
Open dag
17 maart
Oriëntatiedagen
27-28-29 maart
HAS Den Bosch komt regelmatig in het nieuws. Op deze pagina een kort overzicht. Op intranet kun je de volledige artikelen lezen onder HAS in het nieuws.
Student varkenshouderij wil grotere bedrijven
De varkensboer van morgen omarmt de intensieve veehouderij en denkt dat het gemiddelde bedrijf over tien jaar drie keer zo groot is als nu. Dat blijkt uit een enquête onder HAS-studenten in Den Bosch. Volgens de door het Brabants Dagblad ondervraagde studenten groeit de omvang van het gemiddelde bedrijf door naar 6000 varkens. Nu is dat 1900. De zorg voor milieu en dierenwelzijn ontwikkelen mee, aldus de jongeren. Schaalvergroting gaat zo samen met betere zorg voor mens en milieu. Van: Brabantsdagblad.nl, 3 december 2011
Universiteit Wageningen slokt hogeschool op
Hogeschool Van Hall Larenstein heeft in de afgelopen zeven jaar meer dan 12 miljoen aan onnodige kosten afgedragen aan het Wageningen University & Research Centre. De samenwerking tussen de hogeschool en de universiteit Wageningen hangt als een molensteen om de nek van de hbo-instelling. Uit: Volkskrant, 30 november 2011
Homogene brij SO-student wordt derde bij prijsvraag Jong NATUURtalent gezocht Studente Ilse van Rijsingen van de opleiding Stad en streekontwikkeling is derde geworden bij de prijsvraag Jong NATUURtalent gezocht van het programmabureau Natura 2000. In een soepel lopend verhaal zette ze haar visie over verweving van natuur met andere functies en de rol van de landbouw daarin, overtuigend neer. Bij één van de vier vakjuryleden was zij de uitgesproken favoriet, maar ook andere vakjuryleden lieten zich lovend over haar uit. De zaal koos er uiteindelijk voor om haar een derde plaats te geven. “Ik heb meegedaan met de prijsvraag omdat ik mijn ideeën voor de toekomst van natuur eens wilde uitdenken en op papier zetten”, vertelt Ilse. “Natuurlijk hielp de prijs van 1500 euro ook mee. Mijn visie komt eigenlijk echt voort uit het denken vanuit plattelandsontwikkeling: door de verschillende functies van het platteland te verbinden is het mogelijk om zowel maatschappelijk als financieel draagvlak te creëren. Mijn visie, de ‘Kracht van verweving’, is erop gericht het landschap te benaderen als geheel. Dat betekent geen aparte hokjes voor verschillende functies maar een aantrekkelijk landschap in de ogen van de bevolking waarin de functies ontspanning, beleving, biodiversiteit, gezond voedsel en veiligheid verweven zijn. Nieuwe flora en fauna doen hun intrede als we waterberging maken voor klimaatverandering, als we biodiversiteit meenemen in landbouwproductie of als mensen de natuur dichtbij huis direct beleven en gebruiken. Lokale ondernemers zorgen op innovatieve manieren voor beheer van gebieden en werken aan bewustwording. Mensen ervaren de meerwaarde van ‘hun’ natuur en vinden het logisch dat hiervoor uit algemene middelen wordt betaald, omdat het ten voordele is van iedereen.” >>> www.natura2000.nl
Dagelijks met de hand brij maken voor de biggen in het kraamhok is een stevige klus. En zorg dan ook nog maar eens dat de brij homogeen blijft. Marcel en Karin Custers wilden dan ook best graag proefdraaien met de door HASstudent Jeroen van den Boomen ontwikkelde triple b feeder. Sindsdien is het bijvoeren van de biggen een fluitje van een cent. Uit: Varkens, september 2011
Tweet Yassplus Vandaag meeloopdagje gehad, ik heb mijn opleiding gevonden!! #HASDenBosch 7 dec ronn5656 In de trein noa sjoel, wrm ligt de #hasdenbosch neet gewoen in venlo? 25 nov Emmyy_ Voorlichting over vervolgopleidingen #gaaaaap ik weet al lang dat ik naar @HASDenBosch ga :) 22 nov LiekeBijnen Ik snap dat @HASDenBosch duurzaam wil zijn, maar de verwarming mag best aan hoor. Koud hier. 21 nov
5
6
kerstboodschap
Tekst: Dick Pouwels Foto’s: Margriet Hoffmans
2012 A
an het einde van een jaar is er altijd een moment om terug te blikken. Toch zet ik bewust ‘2012’ boven dit stukje. De blik vooruit geeft namelijk perspectief.
Uiteraard wil ik daarmee het voorbijgegane jaar niet onbenoemd laten. Een jaar waarin veel is gebeurd, bij ons allemaal privé, maar ook binnen de HAS. Juist binnen HAS Den Bosch is er alle ruimte om heel veel bijzondere – vaak eenmalige – gebeurtenissen te benoemen, maar laat ik dat nu maar eens niet doen. Die zijn al voldoende belicht op het moment dat ze speelden. Laat ik maar de ruimte nemen om – als we dan toch een beetje terugblikken – stil te staan bij waar het binnen de HAS om draait: het opleiden van studenten en de ondersteuning van de agrofood- en groene sector. Dat zijn onze dagelijkse bezigheden, daarvoor hebben we takenplaatjes , roosters, projectplanningen. Daar zijn we bezig met ‘onze’ studenten, ‘onze’ sector, ‘onze’ bedrijven. Dat dóen we goed en dat moeten we goed blíjven doen, daar ligt ons bestaansrecht. Alle dingen die we daaromheen doen zijn belangrijk, als ze maar ten doel hebben om opleidingen en kennistransfer nog beter, nog meer onderscheidend vorm te geven.
vrouw Claudia, hun kinderen, broer en collega Bert gaan onze gedachten in het bijzonder uit. Na een goede periode, lijken medicijnen te zijn uitgewerkt. Laten we hen ook de komende weken tot steun zijn. Rust en reflectie Dan is er midden in een studiejaar een moment van rust en reflectie: kerstvakantie. Voor iedereen een periode van rust en gezelligheid, tijd ook om feest te vieren: Kerst en de komst van weer een nieuw jaar. Ook dat mag inspiratie geven: Kerst is het ultieme feest dat uitdrukking mag geven aan het feit dat mensen er toe doen, ieder mens op zijn eigen unieke wijze. Met die boodschap kwam Jezus naar ons toe, dat geeft ons ruimte om invulling te geven aan ons eigen leven. Met die gedachte wens ik jullie allemaal fijne Kerstdagen, een goede jaarwisseling en een goede start van 2012.
Het HAS-profiel Gelukkig ziet onze omgeving dat we kwaliteit leveren. Visitaties zijn kritisch, maar kwalificeren al onze opleidingen toch als ‘goed’. Maar de lat gaat op dat punt wel omhoog. Bij de laatste visitaties zag je al bewegingen dat we als ‘groene’ opleidingen een benchmark uit het niet-groene domein kregen. In het akkoord tussen de staatssecretaris van OC&W / de minister van EL&I en de HBO-raad wordt de lat ook hoger gelegd, en ziet het er naar uit dat het HAS-profiel in de breedte van het hbo de maat gaat worden: onderscheidend, hoge kwaliteit, en een goede interactie met het bedrijfsleven. Kwaliteitselementen als studierendement, uitval, maar ook instrumenten als toelating bieden ook voor de HAS nadrukkelijk uitdagingen. Ik noemde die punten al bij de opening van het studiejaar. Al met al een beweging waarin we als HAS duidelijk een voorsprong hebben. Een voorsprong die we wel willen vasthouden, zoals we dat de afgelopen jaren ook hebben gedaan: goed luisteren naar studenten en bedrijven, trots zijn op onze eigen professie en van daaruit ook durven te handelen, te bewegen en te innoveren. Met alle veranderingen ook in de structuur van de organisatie willen we juist daar ruimte voor geven: aandacht, inspiratie, motivatie om er voor te zorgen dat de professionals binnen de HAS hun werk kunnen doen. Steun Een aantal collega’s is vanwege ziekte niet in staat om hun werk te doen. We wensen hen herstel toe en sterkte op de weg daarnaartoe. Naar Gerard van Sonsbeek, zijn 7
HAS d’HuZes
Tekst: Florieke Koers Foto: Margriet Hoffmans
Fietsploeg officieel voorgesteld aan medewerkers
O
p 24 november om 13.00 uur was de officiële aftrap van de fietsactie HAS dHuZes. In de centrale hal van hogeschool HAS Den Bosch waren een flink aantal toeschouwers getuige van de onthulling van een enorme zuil waarop kan worden bijgehouden hoeveel geld er al op is gehaald. Daarnaast werd de fietsploeg voorgesteld.
“Waarom doe ik mee aan HAS d’HuZes”, vroeg Jan Denissen zich hardop af tijdens de aftrap van HAS’dHuZes. “Dat kan alleen maar om persoonlijke redenen zijn. Net als velen met mij, heb ook ik ervaringen met kanker: mensen in mijn omgeving die ermee zijn geconfronteerd, soms zelf zijn overleden. Mensen in jullie omgeving. Je kunt er niet omheen. Ook bij de opleiding Dier- en veehouderij komen we ermee in aanraking en zo rees het idee om mee te doen met de Alpe d’HuZes. En nu is het zover. Allebei de teams zijn ingeloot en wij gaan ervoor op 7 juni 2012! Laat die berg maar komen!” Het doel van HAS d’HuZes: 30.000 euro bij elkaar krijgen voor het KWF/Alpe d’HuZes-fonds. Het fonds wil zoveel mogelijk geld ophalen voor onderzoek naar de bestrijding en preventie van kanker. Dit onderzoek zorgt er hopelijk voor dat kanker niet meer als dodelijke ziekte maar als een chronische ziekte kan worden gezien. Hoe halen ze al dat geld op? Fietsers beklimmen minimaal zes keer op één dag de legendarische Alpe d’Huez in Frankrijk en fietsen zo het geld bij elkaar. In 2011 werd een recordbedrag van meer dan 20 miljoen euro opgehaald. Op 6 en 7 juni 2012 wordt de actie voor de zevende keer gehouden en wordt er gefietst voor de 30 miljoen!
“Allebei de teams zijn ingeloot en wij gaan ervoor op 7 juni 2012! Laat die berg maar komen!” Flinke dijbenen De twee teams bestaan uit Charles Krijnen, Peter Jacobs, Jan Buwalda, Rob Heijs, Geert Peeters, Fenna Westerduijn, Anny van der Wielen, Jan Denissen, Arnold de Vries, Marc Maas, Henny Holleman, Tonny Nijholt, Ria van Sonsbeek en Pieter Vereecken. Hoe vaak ze uiteindelijk daadwerkelijk de Alpe d’Huez opfietsen telt voor de enthousiaste fietsers niet zo mee: het geld dat ze ermee ophalen is voor hen veel belangrijker. Ze hadden voor de gelegenheid de racefiets meegebracht en ook waren ze 8
mooi uitgedost met een wielrentrui met HAS Den Bosch erop. Als een echte ploeg werden ze voorgesteld. Er werd gesproken over flinke dijbenen en een mooi achterwerk, maar ook over doorzetten en de liefde voor het fietsen. Sponsoracties Om sponsors te werven worden de komende maanden allerlei acties georganiseerd. Een grote actie is bijvoorbeeld de legeflessenactie. Iedereen kan zijn of haar lege flessen inleveren in de centrale hal en de eerste volle kliko is al ingezameld. Ook studenten zijn bezig een actie op te zetten. Informatie over de acties, maar ook over de resultaten ervan kun je vinden op de homepage van intranet onder actueel/hasduzes. Rechtstreeks doneren kan natuurlijk ook: op rekeningnummer 121904768 van hogeschool HAS Den Bosch o.v.v. ‘Alpe d’HuZes’. Dick
Pouwels deed tijdens de aftrap als eerste een persoonlijke gift en kon het kleine fietsje op de zuil al een stukje omhoog zetten. Vragen? HAS_d_Huzes@hasdb.nl Meer weten over Alpe d’HuZes? www.opgevenisgeenoptie.nl Volg alle sponsoracties en de opgehaalde bedragen op intranet! Meer foto’s zien? https://picasaweb.google.com/ hogeschoolhasdenbosch/ HASDHuZes?authkey= Gv1sRgCPr1vsHPiLbqAw of scan de QR-code op je mobiel! Het officiële HAS d’HuZes-fietsteam.
9
valk’s visie
Tekst: Stef Valk
Over samenwerking gesproken
S
amenwerking is hét toverwoord van vandaag. Iedereen beklemtoont altijd en overal het belang van samenwerking. Dé oplossing voor alle uitdagingen en problemen is samenwerking. Sommige politici en beleidsmakers menen zelfs dat je samenwerking kunt afdwingen. Samenwerken is natuurlijk ook van groot belang: samen aan de slag, samen de handen uit de mouwen, de handen aan de ploeg… En iets minder roepers en helpers aan de zijlijn of tussenlaag (de managers en adviseurs): het zou werkelijk helpen. En tóch, laten we eens vanuit een andere invalshoek de praktijk van alledag bekijken. Het nut en doel van samenwerking, hoe ook maar geheten, is toch altijd een betere benutting van beschikbare capaciteit (in tal van opzichten: van middelen, van talenten en creativiteit, van gebouwen, machines, etc.), en/of kostenreductie. Zeer recent zag ik een prachtige kas in Bleiswijk, maar helaas onderbezet. Een profijtelijke samenwerking levert meerwaarden op voor elk van de samenwerkende partijen, een effectieve en productieve samenwerking is gebaseerd op een welbegrepen eigen belang, een belang dat wordt gedeeld met de samenwerkingspartners. Iedereen komt wat halen, iedereen komt wat brengen.
10
Iedereen die in dit samenwerkingsverband is verbonden, heeft echt het gevoel van: die coöperatie is van ons. Echter onder het mom van samenwerking en het praten daarover, gaat vaak iets anders schuil. De samenwerking krijgt dan vaak het nietszeggend adjectief ‘strategisch’ of er worden andere, veelal Angelsaksische, termen gebruikt. In die gesprekken over samenwerking gaat het dan altijd ook over macht: het verwerven of consolideren daarvan. Ook daar is op zichzelf niks mis mee, machtsposities zijn soms ook productief. Maar doorgaans is het zo dat in een
estafettecolumn arena waarin het onder het mom van samenwerking gaat over macht en posities, er uiteindelijk slechts verliezers zijn. Jarenlang is gewerkt aan een samenwerking tussen Van Hall en Larenstein en WUR, wat het resultaat is, valt te lezen in de Volkskrant van 30 november. Eén en één is drie Kun je eigenlijk zien of het gaat om een samenwerking van de eerste of de tweede soort zoals ik die hierboven noemde? Waaraan zie of merk je dat? Ik denk dat je dat kunt zien na jarenlange ervaringen. In samenwerkingsverbanden van het eerste type ligt de nadruk, het accent, op werken: gewoon aan de slag. Ieders werk, ieders hand, ieders bijdrage wordt op waarde geschat. Er wordt met elkaar gedeeld, er wordt van elkaar geleerd. Het cliché één en één is drie, krijgt betekenis. Elk van de partners ziet het eigen belang, heeft het daar ook over, maar ziet ook de meerwaarde van de inbreng van de ander, de gezamenlijke arbeid. En het allerbelangrijkste: je kunt zien dat iedereen plezier heeft en beleeft aan de samenwerking. De passie en het enthousiasme spat eraf.
“Ontwikkeling, vernieuwing en innovatie zijn zeker niet op de eerste plaats een kwestie van systeem of structuur, maar juist van cultuur” In verbanden van het tweede type ligt het accent, nee sterker nog, gaat het alleen maar over samen en zelden over werken. Samenwerken is een doel op zich geworden, het gedeelde belang en de aantoonbare meeropbrengst voor elk van de partijen raakt uit het zicht. Waarom doen we het ook alweer? Niemand heeft meer het gevoel dat de coöperatie van alle partners is, het wij-gevoel is weg, maar ook het ik-gevoel. In dit type samenwerkingsverbanden gaat het altijd over systemen, structuren, programma’s, programmamanagers, afstemming en coördinatie (afstemming van wat eigenlijk, met welk doel?). Dit type verbanden begint ook altijd met heel veel stukken, een chique verklaring en veelal is daar ook weer een vreemde taal voor nodig, er moeten handtekeningen gezet worden en de pers erbij gehaald. In het eerste type is daarvoor meestal een grote terughoudendheid. Eerst aan het werk, eerst resultaat en dan… we zien het wel als het echt moet.
Esther, bedankt voor het doorgeven van de pen. Je sloot je column af met de opmerking dat ik wel kan meepraten over internationalisation at home. Nou, dat kan ik zeker. Vorige week ben ik thuis zeker drie dagen achter de laptop aan het internationaliseren geweest. Vacansoleil, ANWB, Eurocampings, Vrijuit… Ik heb in die drie dagen alle campings in Frankrijk voorbij zien komen en nog heb ik niks geboekt voor komende zomer. Dat kan aan mij liggen natuurlijk, maar het ligt toch zeker ook aan de websites van dat soort organisaties. Die zijn nog onoverzichtelijker dan een conceptrooster van een willekeurige roostermaker. Je zou bijna gaan verlangen naar het good old reisbureau. Overigens, good old is Engels voor ‘goeie ouwe’. Ik laat met opzet een Engelse term vallen omdat dat, ook in het kader van internationalisering, moet van de accreditatiecommissie. De opleidingen in onze sector hebben net de visitatie achter de rug en één van de opmerkingen was dat het met internationalisering wel goed zit, maar dat het toch nog beter kan. Bijvoorbeeld door af en toe meer Engelstalige literatuur te gebruiken. Nu heb ik niks tegen Engelstalige literatuur (echt niet Marie-Constance), maar ik vraag me af of daarmee onze studenten internationaler worden. Ik volg zelf op dit moment ook een studie waar je duidelijk kunt zien dat ze ook een bezoek van de commissie hebben gehad. Zo ongeveer alle boeken die zijn voorgeschreven zijn namelijk Engelstalig. Op de vraag waarom dat zo was, werd eerlijk geantwoord: “omdat de accreditatiecommissie dat voorschrijft”. Wat dat betreft past de eigenwijze HAS-manier (zelf nadenken waarom je iets wilt) beter bij mij: met betrekking tot internationalisation at home vooral een koppeling zoeken met de praktijk en met de belevingswereld van onze studenten. En dat hoeft wat mij betreft echt niet in alle modules, als onze studenten zich na vier jaar studie maar staande weten te houden en hun weg weten te vinden in de internationale agribusiness. Ik ben benieuwd hoe het met het Engels van Patrick Sengers is?
r o o v s l e g En e’ w u o e i e ‘go iers to: Joris F
Tekst en fo
Richting geven De realiteit van alledag is dat beide types vaak door elkaar lopen. Voor mij staan een paar dingen vast, profijtelijke succesvolle samenwerking laat zich niet afdwingen, ook al noem je het coöperatie. Belangrijker nog is in mijn overtuiging: ontwikkeling, vernieuwing en innovatie zijn zeker niet op de eerste plaats een kwestie van systeem of structuur, maar juist van cultuur. De cultuur van aanpakken, aan de slag, aan het werk. Het accent hoort altijd te liggen op werken. Besturen is in deze visie richting geven en vooral niet hoe precies, wie met wie en langs welke route. Laat dat aan de mensen over die het daadwerkelijk gaan doen. 11
verslag
Tekst: Florieke Koers Foto’s: Margriet Hoffmans
HAS Ondernemend Café: hoe boer je beter? Vertel je verhaal!
E
en bijzonder thema dit keer van het HAS Ondernemend Café, met twee inspirerende sprekers: aardbeienteler Jan Robben en Jasper Spierings van Landwinkel Spierings. Ruim 100 mensen waren deze keer naar de bijeenkomst gekomen om te genieten van een stamppottenbuffet en van het thema: ‘Beter Boeren’.
“Om me voor te bereiden heb ik de sprekers even gegoogled”, zei dagvoorzitter Floris Venneman. “Want dat is toch wat we tegenwoordig doen als we iets over iemand willen weten. Jan Robben maakt hier handig gebruik van. Hij noemt zichzelf op Twitter dan ook ‘ondernemer 3.0’ en ik ben benieuwd wat dat voor hem inhoudt. Ook Jasper Spierings vond ik op internet. Hij heeft een bedrijf dat een inspiratiebron is voor iedereen die iets heeft met het landleven.” Online begeleiden van aardbeienkwekers Jan Robben haakte hier meteen op in. “Ondernemen betekent voor mij kansen zien, vernieuwen, en partners opzoeken om de dingen die je graag doet mee te delen en elkaar te versterken. Ik heb het natuurlijk wel moeten leren, hoe je nu het beste kunt ondernemen. Daar heb ik
12
Jasper Spierings
veel leergeld voor betaald. Ik ben nu van mening dat je je passie moet volgen en partners inschakelen voor de dingen waar je minder goed in bent. Dat werkt beter dan alles maar zelf willen doen.” Jan Robben Aardbeien is gevestigd in Oirschot. Hij heeft veel ervaring in de aardbeienteelt en al veel prijzen en nominaties ontvangen op het gebied van duurzaamheid en smaak. “Ik heb in de loop der jaren een naam opgebouwd in aardbeienland. Waar ik ook kwam, ik heb er mijn verhaal verkocht. De ene aardbei is de andere niet en mensen moeten nog steeds ontdekken dat ze iets te kiezen hebben op dit gebied. Ik zoek de consument actief op en probeer ze er via die weg van bewust te maken dat er wel degelijk keus is.” Jan is zeer vernieuwend als het gaat om de inzet van digitale media. “Een paar jaar geleden ben ik begonnen met een blog en later ben ik ook gaan twitteren. Het is
Jan Robben
een geweldige manier om te laten zien wat je allemaal doet. Iedereen zit tegenwoordig op internet en gaat zelf op zoek naar informatie. Daarnaast heb ik veel aan de culinaire journalistiek: free publicity heeft mijn naam echt bekend gemaakt. Leer je kanalen kennen, ook al duurt het even voor je de juiste hebt gevonden. Dat is superbelangrijk.” Jan houdt zich naast marketing ook veel bezig met het ontwikkelen van nieuwe concepten. Recent startte hij de Aardbeienacademie. “Omdat het lastig blijft aparte aardbeienconcepten in de winkel te krijgen, ben ik het anders aan gaan pakken: mensen kunnen zich bij mij inschrijven, plantjes kopen en zelf aardbeien gaan kweken. Online begeleid ik ze dan bij het verzorgen van de plantjes en bij het op tijd oogsten van de aardbeien.” Stad en platteland verbinden Na de pauze was het de beurt aan Jasper Spierings. Jasper komt van een melkveehouderij die in de afgelopen jaren flink is uitgebreid. “De melkveetak is de basis van ons bedrijf. Wij hebben Brandrode runderen die grazen in natuurgebieden van Natuurmonumenten. Op een gegeven moment zijn we de Landwinkel gestart: hier zijn allerlei seizoensproducten verkrijgbaar, veelal afkomstig uit de regio. In eerste instantie kochten we alles in, maar later zijn we ook producten zelf gaan maken, zoals kaas, op ambachtelijke wijze geproduceerd. Daarnaast hebben we een eigen viskwekerij en een groothandel voor vijvers en aquariums. ”Het duurde wel even voordat de Landwinkel op poten stond. “Mensen komen echt niet ineens vanzelf op je bedrijf om boodschappen te doen. Ik heb ons verhaal vele malen verteld, en we hebben zelfs eens op het punt gestaan om ermee te stoppen. Maar uiteindelijk hebben we het gered. Dat ik de eerste Smaakmaker was,
“Een paar jaar geleden ben ik begonnen met een blog en daarna ben ik ook al snel gaan twitteren” in het kader van Den Bosch hoofdstad van de Smaak, heeft hier flink aan bijgedragen.” Boer Spierings heeft een hoge aaibaarheidsfactor volgens Jasper. “Dat is ook hoe we ons profileren en dat vinden de klanten aantrekkelijk. In de toekomst gaan we de bestaande takken verbreden en verder uitbouwen. Zo zijn we een nieuwe stal aan het bouwen en komt er een bedrijfsovername aan. Daarnaast willen we stad en platteland met elkaar verbinden. We proberen contact te maken met mensen die niet zoveel van het landleven weten en proberen ze daarin te betrekken. We willen eigenlijk een soort van toeristische poort worden. Wij hebben een leven dat anderen niet hebben: we staan dichtbij de natuur en leven met de seizoenen en het weer. Dit willen we met anderen delen!” Meer foto’s zien? https://picasaweb.google.com/ hogeschoolhasdenbosch/ HASOndernemendCafe24November2011 of scan de QR-code op je mobiel! 13
energie
Tekst: Florieke Koers
Groot energieproject voor HAS Den Bosch
E
nergieverbruik. Klimaatbeheerssysteem. Zonnepanelen. Duurzaamheid. En een beter milieu begint bij jezelf. Zomaar wat begrippen die langskomen tijdens het gesprek over energie en HAS Den Bosch met directeur Facilitaire Diensten Joost Veltman en Geert van Schijndel, adviseur Milieu bij HAS KennisTransfer. Zij zijn de initiatiefnemers van een groot project om binnen HAS Den Bosch bewuster om te gaan met energie. En dus ook zuiniger.
Hogeschool HAS Den Bosch heeft zich gecommitteerd aan de MJA3: de Meerjarenafspraak Energie-Efficiency. Deze afspraak is gemaakt tussen overheid en instellingen en houdt in dat de partijen samen tussen 2005 en 2020 een energie-efficiency proberen te bereiken van 30 procent. 20 procent daarvan moet binnenshuis worden bereikt, de rest buitenshuis. Daarnaast heeft de instelling ook een handtekening gezet onder het Bossche Energie Convenant: 24 bedrijven en instellingen tekenden voor de gezamenlijke doelstelling om in de komende drie jaar minimaal 10% energie te besparen en/of duurzaam op te wekken ten opzichte van 2009. Maar ook zonder deze afspraken is het onder de loep nemen van het energieverbruik nuttig. In het kader van ons groene imago en maatschappelijke betrokkenheid mogen we zeker niet achterblijven wat betreft energiebesparing. Er is veel kennis en kwaliteit in huis op dit gebied en we moeten dit niet alleen inzetten om studenten iets te leren, maar ook om onze eigen situatie te verbeteren. En nog een belangrijke reden: minder energieverbruik bespaart natuurlijk ook gewoon geld. En hoe is het met ons energieverbruik gesteld? Geert-Jan: “Studenten hebben recent onderzoek gedaan naar het energieverbruik binnen HAS Den Bosch. Dit
14
bleek de pan uit te rijzen. Ons klimaatbeheerssysteem is ernstig verouderd. Het is vijftien jaar oud. En als je terugkijkt naar vijftien jaar geleden, toen was bewust omgaan met energie nog niet zo’n issue. Het systeem dat we nu hebben werkt vooral reactief: het kan bijvoorbeeld storingen opsporen. Maar we willen naar een systeem dat proactief werkt. Je kunt dan precies meten wat er allemaal gebeurt en daar invloed op uitoefenen. Het is een intelligent systeem. Ons huidige systeem is dat niet. Een voorbeeld van het uitoefenen van invloed is het ‘vegen’ van een afdeling: met één druk op de knop gaan dan alle lichten uit.” Joost: “Dit is een mooi moment om met het klimaatbeheerssysteem aan de slag te gaan. Er komt een grote verbouwing aan en als je een bouwvergunning aanvraagt, heeft dit meteen invloed op de milieuvergunning. Deze was inmiddels ook verouderd en samen met de convenanten waar we ons aan hebben gebonden is dit een uitgelezen kans om het energieverbruik aan te pakken.” Zijn er nog meer plannen behalve het aanpakken van het klimaatbeheerssysteem? Joost: “Ja, er worden allerlei maatregelen genomen om het energieverbruik te verminderen. Zo ben ik bezig met
een proef met verlichting. We hebben een deel van de C-vleugel uitgevoerd met led-verlichting en proberen vast te stellen welk lichtniveau en kleurstelling het optimale resultaat geeft, naast een behoorlijke reductie van het verbruik. Het is een ander soort licht, maar dat is echt een kwestie van wennen. Bovendien heb ik op mijn eigen kamer, ook als proef, lampen die je handmatig en apart van elkaar kunt bedienen: de zogenaamde ‘bewuste aanschakeling’. Want als het heel licht is buiten, heb je echt niet alle verlichting die in je kantoor is nodig. En daarnaast gaan natuurlijk de lampen automatisch uit als er geen beweging meer is. Het bevalt tot nog toe heel goed en ik zou dit soort verlichting op den duur in alle kantoren willen inbouwen. Ook de zonnepanelen zouden meer gebruikt kunnen worden. Studenten zouden hier ook goed onderzoek naar kunnen doen. Helaas gebeurt dit op het moment nog niet, maar het plan is dat daar verandering in komt. En nog een voorbeeld: de proef die we aan het doen zijn met de elektrische auto’s. Dit is een vorm van energiebesparing buitenshuis.”
“Mensen moeten leren anders om te gaan met energie” Kunnen medewerkers zelf ook iets doen? Geert-Jan: “Jazeker. Aan de ene kant worden er allerlei maatregelen genomen die nodig zijn om energievermindering tot stand te brengen, maar aan de andere kant zijn we ook bezig met bewustwording. Mensen moeten leren anders om te gaan met energie. Een beter milieu begint bij jezelf. Een oude slogan, maar nog steeds actueel. Iedereen zou zich meer bewust moeten zijn van waar hij/zij mee bezig is en wat dat aan energie kost. En kritisch zijn: moet de computer wel echt aan blijven staan of kan-ie eigenlijk wel uit? Ik zie het zo: we moeten individueel nadenken over waar we mee bezig zijn, en met behulp van de techniek kunnen we het beter en makkelijker maken.” Joost: “Alle beetjes helpen. Wist je dat als we allemaal onze elektrische deurbel zouden afschaffen en weer gingen ‘kloppen’, we twee kerncentrales minder in bedrijf hoeven te houden. Zo zie je maar, vele kleintjes maken één grote!”
15 tips voor energiebesparing op het werk: • Zet geen meubels vlak voor een radiator, deze houden de warmte tegen. • Vochtige lucht verwarmen duurt langer dan droge lucht. Zet elke dag enkele ramen 15 minuten open, met de verwarming uit. Je bespaart al gauw meer dan 5 m3 gas per jaar. • Zet de thermostaat overdag 1 graadje lager en kleed je iets warmer aan. Je bespaart op deze manier al gauw 7% van je gasverbruik. • Zet de verwarming een uur voordat je weggaat laag (op 13 of 15 graden) of uit. En voorkom tocht, dus zet geen ramen of deuren tegen elkaar open. • Let op met koffie en thee: was je je ‘milieuvriendelijke mok’ na elk kopje koffie snel even af, dan kun je beter kiezen voor onze composteerbare wegwerpbekers. • Wil je wel je mok afwassen? Doe dit met meerdere tegelijk in een teiltje, en niet onder een stromende kraan. • Schakel apparatuur volledig uit, dus ook niet op stand-by laten staan. • Laat geen lampen onnodig branden wanneer je niet in het betreffende vertrek aanwezig bent. • Laad apparaten alleen op deze echt leeg zijn. Laat geen opladers in het stopcontact zitten wanneer je geen apparaten aan het opladen bent. Een oplader blijft stroom gebruiken. • Werk eens een dagje thuis, of kom op de fiets of met trein. Een collega die in de buurt woont? Carpoolen scheelt energie en geld. • Eten is om op te eten, weggooien is een enorme energieverspilling: koop niet meer dan je nodig hebt, en bewaar de voedingsmiddelen zorgvuldig. • Scheidt afval als plastic, papier en glas, hergebruik van materiaal bespaart grondstoffen. • Print zo min mogelijk en als je print, print dan dubbelzijdig.
Heb jij ook een goed idee om energie te besparen en wil je dit met je collega’s delen? Stuur je idee dan naar hasbeats@hasdb.nl en de origineelste inzending wint een duurzame thermostaat voor thuis! Inzenden kan tot 1 februari 2012. Op 10 februari maken we bekend wie er gewonnen heeft. Deze datum kiezen we niet voor niets: dan is het de landelijke warmetruiendag!!
• Zet je computer en beeldscherm na een werkdag uit. Helemaal uit dus. En stel je computer zo in dat deze na een bepaalde tijd overgaat op de slaapstand. En misschien wel de belangrijkste… • Spreek elkaar aan op gedrag met betrekking tot energieverbruik.
15
marc & perry
Tekst: Perry van Kerkhoven en Marc Maas
Kerstmarc, Geef het maar toe: jij vindt de feestdagen ook leuk. Net als ik. Ik zou me liefst twee weken met het gezin ingraven. Dan gaan we niet teveel op visite, we hebben best veel boeken liggen en we slapen 12 uur op een dag. O ja, en iemand zorgt voor eten. Ik vind december sowieso een leuke maand. Dat begint al met Sinterklaas. Niets, maar dan ook geen enkele Kerstman van Coca-Cola haalt het bij onze goedheiligman. We doen niet wild, maar we doen het vooral samen. Voorlopig blijven de vriendjes van mijn dochters buiten en vieren we het gezellig. In mijn ogen gezellig. Dan komt mijn verjaardag, die ik vaak niet vier, maar ik mag graag de cadeaus ontvangen. En dan Kerst. We gaan uit eten, weer met de dochters. Die zijn met moeders ook goed toonbaar, dus dat is leuk voor vader. Beetje pasja ben ik wel. Als het initiatief maar niet teveel van mij moet komen. Ik merk wel, dat ik het heel leuk vind als anderen iets voor mij doen: koken, cadeaus kopen, spelletjes spelen. Eigenlijk ben ik geen Boogschutter, maar een Leeuw. Een luie Leeuw. Maar best een lieve. Mijn dochters vinden het zelfs leuk om met mij naar de stad te gaan. Aandacht, aandacht, aandacht. Marc, is mijn decembermoment ook jouw decembermoment? Groeten van Perry
Aandacht en nog meer aandacht Hoi Perry, Aandacht, aandacht, ik wil net als jij aandacht. Ik probeer mijn drukke leven voortdurend te sturen. Te sturen en te veranderen. Ik wil aandacht met Twitter, met Facebook; ik spui mijn mening op allerlei fora. Ik wil aandacht. Heerlijk die aandacht van die jonge kapster. Ook als docent wil ik de aandacht en duld ik geen andere ‘aandachtstrekkers’ in de les (=smartphones). Het is niet anders: mijn leven is een grote draaikolk van aandacht, niet alleen in december. Jij denkt deze ‘heksenketel’ te ontvluchten en in de vakanties uit te wijken naar een plek waar je met je gezin bij een haardvuur gezellig tot elkaar kan komen. Vergeet jij dit de rest van het jaar te doen? Of is dit zelfbedrog? Wil je met dit vluchtgedrag niet de focus (=aandacht) op jezelf vestigen? Eis je in deze ‘vakantie’ niet de aandacht van jouw geliefden op? Volgens mij zijn we eenzamer dan ooit, en nooit klaar in het drukke ‘leven’. Gevangenen van de tijd. Wanneer neem ik nu tijd voor een één-op-één gesprek met iemand? Wij spreken elkaar alleen vluchtig op de trap of op de gang. Mijn wens voor 2012: geniet van je vakantie(s) en GEEF aandacht, dan krijg je het spontaan terug. De verbinding komt vanzelf. Want wat er werkelijk in iemand omgaat kom je alleen te weten met… aandacht. Marc
16
fotocollage Sinterklaas verwent de kindjes bij HAS Den Bosch Foto’s: Marjet Overmars, Esther Mauriks en Claire Lenders
17 17
internationaal
Tekst: Florieke Koers Foto: Wolter Lutje Schipholt
Wolter Lutje Schipholt wint fotowedstrijd
B
eelden vergaren van studenten die in het buitenland studeren of stage lopen, dat was het doel van de fotowedstrijd die de afdeling Communicatie & Internationalisering eind september hield onder alle studenten van HAS Den Bosch. Studenten konden tot 1 november hun mooiste buitenlandfoto insturen. Winnaar was Wolter Lutje Schipholt met een foto van de Untere Donaustrasse in Wenen. “Wolter heeft gewonnen omdat hij een originele foto heeft ingestuurd”, verklaart Gemma Hermes de keuze voor de winnaar. “Het is niet gewoon een mooie foto van een ver buitenland, maar een foto die prikkelt, vragen oproept. Ook het verhaal dat hij erbij vertelde, was bijzonder en
“De foto verbeeldt de internationale ervaringen die ik heb opgedaan”
18
anders dan van de andere studenten.” “De foto is geschoten aan de Untere Donaustrasse in Wenen”, licht Wolter zijn inzending toe. “Aan de linkerkant van de foto ligt de boot van Wenen naar Bratislava, de Twincity Liner. Rechts op de foto is graffiti te zien. De ar-
tiest legt met de graffiti de vinger op de zere plek en benadrukt thema’s uit de wereldproblematiek. De appel/ wortel grijpt zich bij de ‘keel’ door de chemische fabriek en het afval op de achtergrond, de injectienaald en de tekst GMO (Genetic Modified Organism) op de envelop. De foto verbeeldt de internationale ervaringen die ik heb opgedaan. De boot verwijst naar mijn passie voor reizen en de graffiti naar mijn studie Stad en streekontwikkeling.” Internationale module Wolter volgde de internationale module ‘Rural Development around Europe’ in Slowakije, aan de grootste agrarische universiteit van Slowakije: Polnohospodarska Univerzita in Nitra. Dit is een partnerinstelling van HAS Den Bosch. “Ik vond het echt een enorme ervaring. Er werd veel aandacht besteed aan zowel theorie als praktijk. We sliepen in hetzelfde complex als waar we les kregen en daarnaast gingen we regelmatig op excursie.” Het internationale aspect beviel Wolter heel goed. “Ik heb er enorm veel mensen ontmoet, veelal studenten. Veel Slowaken natuurlijk, maar ook Portugezen, Spanjaarden, Polen, één Rus, Litouwers, Bulgaren, Slovenen en Roemenen. Werkelijk een smeltkroes van culturen. Ik heb nog steeds contact met enkelen van hen. Ik ben drie weken geleden naar Litouwen geweest. Onder andere om daar met twee studenten af te spreken die ik in Slowakije had
De fotowedstrijd in cijfers Aantal ingezonden foto’s: 26 Aruba: Australië: Brazilië: Canada: Chili: Costa Rica: Duitsland: Finland: Ierland: Kenia: Nieuw Zeeland: Oostenrijk: Slowakije: Spanje: Suriname: Zuid-Afrika:
1 x TB 1 x TLM, 1 x FD 1 x TB 1 X DV 1 X DV 1 x TB 1 X VM, 2 x DV, 1 x TLM 1 X TLM 2 x BA 1 x BA 1 x TA, 1 x FD, 1 x VM 1 X SO 1 x SO 1 x BA, 1 X VM 1 X FD 1 X SO, 1 x FD, 1 X DV
ontmoet. En van de zomer was ik in Spanje, ook afgesproken met twee bekenden uit Slowakije. Dus je kunt wel stellen dat ik in de tijd daar een internationaal netwerkje heb opgebouwd.” Basics van de Slowaakse cultuur Na drie maanden voelde Wolter zich al aardig thuis in Slowakije. “Ik sprak de taal al een beetje en wist mijn weg in Nitra. Daarnaast begon ik bijvoorbeeld ook de mentaliteit van de docenten en studenten te begrijpen. Ik denk dat als ik er drie maanden langer had gezeten, ik de basics van de Slowaakse cultuur onder de knie had gehad. Ik ben er best trots op dat ik me dat land zo snel eigen heb gemaakt.” Toch waren er natuurlijk ook wel dingen die Wolter niet nog een keer zou doen. “Dingen waarbij je financieel benadeeld kan worden bijvoorbeeld, in ons geval de kamersleutel verliezen. Dat verlies was onverwachts prijzig, bijna 500 euro. Daar kun je niks tegen inbrengen, zeker niet toen ons verteld werd: “You not pay? You not pass exam!” Pas na betaling kregen we netjes onze cijferlijst.” Naast de module die Wolter volgde, heeft hij ook nog rondgereisd door Slowakije en in de omliggende landen: Hongarije, Oostenrijk en Tsjechië. De verschillen met Nederland zijn volgens hem best groot. “De levensstandaard ligt over het algemeen lager. Dit is te zien aan de verpauperde (monumentale) gebouwen, maar ook aan bijvoorbeeld de belachelijk lage prijzen op marktjes. Supermarktprijzen zijn hetzelfde als hier en vooral de gegoede Slowaak doet hier echt niet al zijn inkopen. Tevens zijn er grote shoppingmalls met merkkleding, die zeven dagen per week geopend zijn van 9 tot 9. Dit vind ik echt onbegrijpelijk: een gemiddeld salaris van een Slowaak is denk ik nog minder dan de helft van ons gemiddelde salaris. Wegen zijn slecht, maar de bus is hét openbaar vervoer. Voor 4 euro kun je 150 km met de bus. Het verschil tussen arm en rijk is gewoon groter.” Ook het studentenleven in Nitra beviel hem goed. “Het studentenleven was gewoon vet. Met drie universiteiten in de stad waren er veel gelegenheden om uit te gaan en je te vermaken. Ik woon nu gewoon bij mijn ouders, maar ik durf met zekerheid te zeggen dat het studentenleven in Den Bosch niet kan tippen aan het studentenleven in Nitra. Los van de bierprijs!” Wolter mag als winnaar zijn foto laten afdrukken op canvas.
19
ict beats
Tekst: Florieke Koers
FIT-IT: realisatieproject voor een solide ICT-basis en oplossing grootste knelpunten
I
n de vorige ICT Beats kon je al lezen dat de afdeling ICT een kwaliteitsonderzoek heeft laten uitvoeren om te kijken of de afdeling de juiste dingen doet, en of ze die dingen dan ook goed doen. Een inventarisatie van wat de gebruikers als knelpunten zien in de organisatie was daarbij het uitgangspunt. Het kwaliteitsonderzoek diende als basis voor het realisatieproject FIT-IT, dat loopt tot oktober 2012. De basis op orde brengen en daarnaast de belangrijkste knelpunten aanpakken, dat is de kern van dit FIT-IT-plan. Want het kan niet vaak genoeg benoemd worden: zonder solide basis hebben vooruitstrevende toekomstplannen geen enkele zin. “Het FIT-IT-plan is een concreet plan, een soort werkhandboek voor de komende maanden”, licht Marianne Poodt, hoofd van de afdeling ICT, toe in een gesprek. “Het is een verzameling verbeterprojecten waar de gebruikers nauw bij betrokken worden. Het projectmatig werken is nieuw voor de afdeling ICT en is dus een hele verandering. Daar moeten de medewerkers aan wennen. Verandering in niet vanzelfsprekend en de inzet van de medewerkers is cruciaal voor het welslagen ervan. Want de mensen maken dat de verandering succesvol is. In het verleden werd er veel ad hoc gewerkt. We gaan nu meer gestructureerd werken. Voordat we handelen, wordt er goed nagedacht en een plan gemaakt. Dit plan wordt opgesteld naar aanleiding van de wensen en eisen vanuit de klant. Als je een tuin wilt aanleggen, ga je immers ook eerst een ontwerp maken. Zo moet je het ook zien met het projectmatig werken waar we nu binnen de afdeling ICT mee gestart zijn. We zijn ervan overtuigd dat dit een belangrijke voorwaarde is voor het verbeteren van de ICT-dienstverlening.” Projecten Met zo’n vijftien tot twintig projecten worden de komende maanden de basis en het laaghangend fruit aangepakt. “Een kleine tien zijn er nu al opgestart. Een voorbeeld van het werken aan de basis is het verbeteren van het netwerk. Het is traag, en er moeten te vaak werkzaamheden uitgevoerd worden waardoor bijvoorbeeld de mailomgeving (Groupwise) tijdelijk niet beschikbaar is. Dit pakken we momenteel aan. Laaghangend fruit daarbij is het draadloze netwerk. Dit is redelijk eenvoudig mee te nemen en als we dit op kunnen lossen, zijn heel veel studenten en medewerkers geholpen. Belangrijk dus om hier prioriteit aan te geven. Een ander voorbeeld van een knelpunt waar snel iets aan gedaan moet worden: de centrale printers. Samen met de gebruiker zijn we aan het kijken waar behoefte aan is: op hoeveel plekken moet bijvoorbeeld een (kleuren)printer komen of de mogelijkheid om te scannen. In mei 2012 moeten we met deze projecten al een heel eind gevorderd zijn.” Niet reactief maar proactief Er zijn echter niet alleen projecten opgestart gericht op de techniek, ook de processen worden aangepakt en we 20
geven veel aandacht aan groei en ontwikkeling van de de ICT-medewerkers.. “In onze aanpak staan de wensen en behoeften van de eindgebruikers centraal (vraaggericht) en niet het technische middel (aanbodgericht)”, zegt Marianne. “Daarvoor is het belangrijk processen te analyseren en inzicht te krijgen in hoe ze lopen. Vervolgens maken we een ontwerp voor het ondersteunen van deze processen. Ook willen we gebruikers meer inzicht geven in het verloop van het proces zoals bijvoorbeeld de afwikkeling van een call. In de toekomst zullen bijvoorbeeld binnenkomende vragen opgenomen worden in een soort track & trace-systeem. De ICT-medewerkers, maar ook de gebruikers kunnen dan precies zien waar een vraag zich in het proces bevindt. Daarnaast kunnen we zien over welke onderwerpen veel vragen zijn. Hier kunnen we dan proactief actie op ondernemen. We zijn op intranet al begonnen met een tip van de week. Onderwerpen waar veel vragen over zijn, kunnen daarin opgenomen worden.”
“In onze aanpak staan de wensen en behoeften van de eindgebruikers centraal (vraaggericht) en niet het technische middel (aanbodgericht)” Nieuwe rol Eerst denken, dan doen. Eerst de basis en de grootste knelpunten, daarna doorontwikkelen vanuit een heldere toekomstvisie. Zo ziet het eruit volgens Marianne. “De medewerkers op de afdeling zijn nog een beetje op zoek naar de nieuwe rol die ze gaan vervullen. Iedereen is echter bereidwillig en zeer klantgericht. Door de projectmatige manier van werken komen bij mensen ook allerlei vaardigheden naar boven die eerst onder de oppervlakte bleven. Dat is echt mooi om te zien. Zij krijgen hierbij ondersteuning van Jop Hagreize. Hij is voor twee dagen per week ingehuurd om de processen tot oktober 2012 te begeleiden.”
FIT-IT-projecten De FIT-IT-projecten zijn opgedeeld in drie groepen: ICT Fundament, Onderwijs en Ondersteunend. Een aantal projecten loopt al, andere moeten nog gestart worden. Uiterste deadline voor de oplevering van alle FIT-IT projecten: oktober 2012. In de komende uitgaven van de HAS Beats zullen we specifiek aandacht besteden aan een aantal van deze projecten. Ook zullen jullie via het intranet over de voortgang worden geïnformeerd.
Categorie
Producten
Nog te starten
ICT Fundament
Aanscherpen en implementeren besturingsmodel informatiebeleid
Nog te starten
ICT Fundament
Opstellen beleidsplan inclusief informatiearchitectuur
In uitvoering
ICT Fundament
Inrichten ICT-beheerprocessen (methodiek ITIL)
In uitvoering
ICT Fundament
Selecteren en implementeren ICT-registratie-systeem inclusief het vastleggen van alle configuraties
In uitvoering
ICT Fundament
Beschrijven HAS applicatielandschap en gegevensstromen voor de kernapplicaties
In uitvoering
ICT Fundament
Herinrichten netwerk en beveiligde internet/emailomgeving
In uitvoering
ICT Fundament
Realisatie gebouwdekkend draadloos netwerk (wifi)
In uitvoering
ICT Fundament
Vervanging/Uitbreiding capaciteit centrale (kleuren)printers
In uitvoering
ICT Fundament
Maken business case voor upgrade naar nieuw werkplekbesturingssysteem (Windows 7)
Nog te starten
Onderwijs
Optimaliseren identiteitsmanagement en toegang tot netwerk (in 1 keer aanloggen)
In uitvoering
Onderwijs
Invoering nieuw studentenregistratiesysteem (Alluris)
Nog te starten
Onderwijs
Verbeteren toegankelijkheid informatie op basis van ‘any time, any place, any device’
Klaar
Onderwijs
Vervanging van verouderde lerarendesks door moderne desks met geïntegreerde ICT/audio-voorzieningen in HAS-gebouw en uitbreiding hiervan in voormalige STOAS-deel
Klaar
Ondersteunend
Opstellen communicatieplan
Nog te starten
Ondersteunend
Inrichting remote (op afstand) beheeromgeving voor werkstations
Nog te starten
Ondersteunend
Knelpunten t.a.v. telefonie via netwerk (VOIP) inventariseren en oplossen
Klaar
Ondersteunend
Nieuwe website bouwen
Nog te starten
Ondersteunend
Selecteren en implementeren HRM-systeem/salarissysteem
In uitvoering
Ondersteunend
Uitbreiding gebouwbeheersysteem Planon
Klaar
Ondersteunend
Oplossen problematiek rond digitalisering facturen (Corsa)
In uitvoering
Ondersteunend
Oplossen problematiek rond Green-I Portal
Klaar
Ondersteunend
Update financieel systeem (Exact)
Nog te starten
Ondersteunend
Oplossing aanbieden voor versturen grote bestanden
21
heartbeat Waar klopt
Tekst en foto’s: Osina Soumete
het hart van 1A 21 sneller van?
I
n onze rubriek Heartbeat vragen wij aan medewerkers van de HAS naar dat gedeelte van hun werk waar ze voor leven, wat hun passie is. Maar ook: waar leven ze in hun vrije tijd voor? Deze keer liepen we met de fotocamera naar 1A 21 met de vraag: “Waar gaat jouw hart sneller van kloppen?” Ria van de Ven, practicumbegeleider Food Design Centre: “Mijn hart begint sneller te kloppen van bevlogen leerlingen. Bij sommige leerlingen spat de creativiteit er echt vanaf. Als docent vraag je je dan soms af waar ze die creativiteit vandaan halen. De manier waarop zij omgaan met creativiteit vind ik altijd bijzonder om te zien. Vanwege de lessen zijn we veel bezig met eten. Samen met collega’s mogen we sommige dingen uitproberen voor nieuwe lessen, dat is altijd gezellig. Ik vind het ook prettig om af en toe door de school te lopen, want ik voel me hier ontzettend thuis. Als ik ergens werk, ga ik er honderd procent voor en als je iemand aan je zijde hebt die je altijd helpt en feedback geeft, is dat echt fijn. Paul en ik kennen elkaar al langer, namelijk al twintig jaar. Ik zat op dezelfde lerarenopleiding als Paul. Ik ben trouwens ook blij dat wij op dit voor ons nieuwe kantoortje zitten. Het is misschien klein, maar het is voor iedereen herkenbaar. Voor studenten en collega’s.”
22
Ria van de Ven en Paul Soetekauw
Paul Soetekauw, practicumbegeleider Food Design Centre: “Ik vind het fijn als ik studenten hard zie werken aan een opdracht of als ze zich goed hebben voorbereid voor een bepaalde opdracht of project. Het is fijn om studenten behulpzaam te zijn, bijvoorbeeld als ze begeleiding nodig hebben bij een opdracht of project. Dan sta ik altijd voor ze klaar. Bovendien is het prettig als studenten respect voor je hebben. Daar begint mijn hart ook sneller van te kloppen. Vooral als je de leerlingen in het eerste jaar ziet binnenkomen als beginnelingen en na een paar jaar de school weer ziet verlaten als echte volwassenen. Laatst las ik een artikel over food design van een voormalige HAS-student in een tijdschrift over voeding. Als docent voel je je dan heel trots. Samenwerken met Ria vind ik ook prettig. We zaten samen op de lerarenopleiding in Nijmegen en we kenden dezelfde mensen. We hadden zelfs dezelfde vrienden. In het verleden heb ik als kok gewerkt bij een instelling. Sinds ik bij de HAS werk, kijk ik op een andere manier naar eten. Ik kijk bijvoorbeeld naar de voedingswaarden van producten of voor welke doelgroep je voedsel bereidt. Mijn hart gaat altijd sneller kloppen van eten en dat zal ook zo blijven.”
Linkedin. Twitter. Facebook. Hyves. Youtube. Flickr. Picasa. Marktplaats.
NuJIJ. Tripadvisor. U-Tune.nl. Vimeo. Partyflock. Google Buzz. Ning.
#has
Tekst: Margarita Millenaar
Meetup. Foursquare. Fora. Wikipedia. Wordpress. Blogger. FOK!Forum.
Autoforum. Kieskeurig. Lonely Planet. Zoover. Myspace. Wayne. Zideo. GeenRedactie. Netlog. Relatieplanet. Linkedin. #HAS wasMobyPicture. vorig studiejaar een vierdelige serie in HAS Beats waarin Twitter. een aantal social media onder de loep werd genomen. Twitter kwam
Hyves. Youtube. Marktplaats. NuJIJ. Facebook. voorbij, maar ook LinkedIn,Flickr. YouTubePicasa. en Wikipedia. Maar er gebeurt veelTripadvimeer op digitaal gebied. Daarom ook dit jaar een serie met weer nieu-
Vimeo. Partyfl ock.deel: Google Buzz. Ning.Meetup. Foursquare. sor. U-Tune.nl. we onderwerpen. In dit eerste de EPUB.
Fora. Wikipedia. Wordpress. Blogger. FOK!Forum.Autoforum. Kieskeurig.
Je leest je dictaat voortaan Lonely Planet. Zoover. Myspace. Wayne. Zideo.GeenRedactie. MobyPicop de tablet
ture. Netlog. Relatieplanet. Linkedin. Twitter. Facebook. Hyves. Youtube. Je zult je misschien afvragen, E-wat? EPUB staat voor Electronic PUBlication. Een bestandsformaat dat speciaal ontwikkeld is als open digitaal boekformaat. Je kunt daardoor je favoriete boek lezen op je computer / iPad / smartphone / tablet of ander digitaal middel. Het is een bestandsformaat dat het je heel makkelijk maakt om digitaal door een tekst te bladeren. Bedrijven die nu al EPUB-boeken aanbieden zijn bijvoorbeeld bol.com en Libris.
bestanden dus de computer, iPad of smartphone kan ze zonder problemen openen. En makkelijk, want niemand hoeft meer te sjouwen met zware boeken en readers, deze zitten namelijk allemaal in het door jou gekozen apparaat. Te verwachten is dat steeds meer dictaten in de toekomst op deze manier aangeboden zullen worden.
Flickr. Picasa. Marktplaats. NuJIJ. Tripadvisor. U-Tune.nl. Vimeo. Party-
flock. Google Buzz. Ning.Meetup. Foursquare. Fora. Wikipedia. Word-
Kieskeurig. Lonely Planet. Zoover. press. Blogger. FOK!Forum.Autoforum.Hoe? Waarom een EPUB gebruiken op de HAS? Dit bestandsformaat is niet alleen geschikt voor boeken. Je kunt ook achtergrondinformatie, boekwerken of readers aan je collega’s of de studenten aanbieden in EPUB-formaat. Tegenwoordig zijn we immers allemaal ontzettend ‘mobiel’. Misschien denk je nu, ach ik gebruik pdf- of doc-bestanden en die werken prima. Maar heb je wel eens op je smartphone zo’n bestand proberen te openen en te lezen? Dan valt je op dat de pagina wel op één scherm past, maar dat de letters zo klein zijn dat je bijna de Hubble-telescoop nodig hebt om het te kunnen lezen. Of dat de letters wel goed te lezen zijn, maar dat je niet weet waar de pagina of zelfs een zin of woord begint of eindigt. Voor dit soort dingen is een EPUB dus ontzettend handig! Want een EPUB is gemaakt voor reflowable content. Oftewel de tekst past zich aan je scherm aan. Bij een klein scherm bijvoorbeeld worden de zinnen automatisch korter gemaakt. Bij formaten zoals pdf is dat niet het geval.
Nu kun je helaas niet zomaar een bestand inlezen. Net zoals je een browser nodig hebt om een internetpagina te openen en Adobe Acrobat Reader om een pdf te openen, heb je ook een speciaal programma nodig voor een EPUB. Een EPUB-reader voor je computer is Calibre of Adobe Digital Editions. De meeste nieuwe smartphones hebben een ingebouwde reader voor EPUB’s. Mocht je dit niet hebben, kun je voor je ‘smart’ apparaten gebruik maken van bijvoorbeeld Aldiko. Voor al je i-speeltjes, zoals iPhones en iPads, kun je naar de iTunes-store voor het programma iBooks.
Myspace. Wayne. Zideo.GeenRedactie. MobyPicture. Netlog. Relatiepla-
net. Linkedin. Twitter. Facebook. Hyves. Youtube. Flickr. Picasa. Markt-
plaats. NuJIJ. Tripadvisor. U-Tune.nl. Vimeo. Partyflock. Google Buzz. Ning.
Je eigen EPUB Meetup. Foursquare. Fora. Wikipedia. Blogger. FOK!Forum. MochtWordpress. je nu razend enthousiast zijn geworden over de EPUB, dan kun je ies Langenhoff benaderen, want zij kan ondersteuning bieden bij het maken van EPUB’s. We hebben een echte HAS-pionier die al gebruik heeft gemaakt van deze technologie voor zijn studenten: Patrick Sengers. Patrick heeft van zijn moduleboek een EPUB gemaakt, met de technische ondersteuning van ies. Voor het omzetten naar een EPUB heeft ies je bestand nodig in doc-formaat of een ander bewerkbaar tekstformaat. En wil je het zelf thuis eens proberen? Calibre heeft ook een eigen functie om bestanden om te zetten naar EPUB-formaat.
Autoforum. Kieskeurig. Lonely Planet. Zoover. Myspace. Wayne. Zideo. GeenRedactie. MobyPicture. Netlog. Relatieplanet. Linkedin. Twitter. Gebruiksvriendelijk, snel, makkelijk Een EPUB is dan ook gebruiksvriendelijk, snel en makkelijk. Gebruiksvriendelijk, want het past zich automatisch aan jouw apparaat aan. Snel, het gaat om kleine
Facebook. Hyves. Youtube. Flickr. Picasa. Marktplaats. NuJIJ. Tripadvi-
sor. U-Tune.nl. Vimeo. Partyflock. Google Buzz. Ning.Meetup. Foursquare.
Fora. Wikipedia. Wordpress. Blogger. FOK!Forum.Autoforum. Kieskeurig.
Lonely Planet. Zoover. Myspace. Wayne. Zideo.GeenRedactie. Moby 23
handicap&studie
Tekst: Florieke Koers Foto: Tom Oostelbos
Tim Oostelbos laat zich niet leiden door zijn ziekte
H
ij wilde iets doen met groen en milieu. Eigenlijk zou hij het liefste aan de slag gaan bij Greenpeace. Daarom startte Tim Oostelbos een paar jaar geleden met de opleiding Milieukunde. Het was toch niet helemaal wat hij zocht en hij stopte er weer mee. Het jaar erop begon hij opnieuw: Stad en streekontwikkeling. Dat was het wel voor hem. Afgelopen zomer studeerde hij af. Best bijzonder, want Tim heeft een ernstige vorm van taaislijmziekte.
Studeren met een handicap. Tim denkt er eigenlijk niet zo over na. Natuurlijk was hij anders, maar eigenlijk wilde hij liever ‘normaal’ zijn en dus kregen docenten en studenten er in eerste instantie niets over te horen. Later kwam hij erachter dat het toch beter was er wel over te praten, en dat deed hij dan ook. Tijdens ons gesprek weidt hij er toch niet heel uitgebreid over uit. Liever praat hij over zijn studie en wat hij allemaal heeft geleerd en ervaren. Gewoon meedraaien “Ik vond Stad en streekontwikkeling een ideale studie”, zegt hij. “Heel breed, je leert over alle functies van het platteland wel iets. Je kunt er dus alle kanten mee op! Op projectmatige basis werken vond ik heel prettig, vooral wanneer het real life projecten betrof. Ik vond het idee dat je ’t ook echt ergens voor deed heel uitdagend.” Op stage ging Tim zo ver mogelijk weg: naar Indonesië. “Ik wilde erg graag een andere cultuur ervaren en tegelijkertijd mooie natuur zien. Die combinatie vond ik daar.” De eerste drie jaar van zijn studie volgde Tim in het normale tempo. “Dat ging over het algemeen wel goed. Ik wilde ook niet dat ik schoolopdrachten anders zou moeten doen dan de anderen en het liefst had ik de mensen om me heen nooit iets verteld over mijn ziekte. Sommige dingen waren wel lastig, zo heb ik tijdens mijn meewerkstage te zwaar getild. Daar heb ik wel last van gehad. Uiteindelijk heb ik het wel verteld hoor, van mijn ziekte, maar ik wilde gewoon meedraaien, net als de anderen. Op advies van de begeleiding vanuit HAS Den Bosch heb ik het laatste jaar in twee jaar gedaan. Dit vond ik zelf in eerste instantie overdreven, maar achteraf is het wel goed geweest. Ik denk dat de school mij beter heeft aangevoeld dan ikzelf.” De HAS vond Tim een prettige plek om studeren. “Lekker kleinschalig en een fijne sfeer. Prettig dat je weet dat je op een hogeschool ook met een ziekte je studie af kunt ronden, net als ieder ander.” Op de rem trappen Christ Tielemans, de mentor van Tim, en Monique Huberts, contactpersoon van de werkgroep Handicap & Studie voor onder meer de studie Stad en streekontwikkeling, zijn het met dit laatste helemaal eens. Monique:
24
Tim Oostelbos
“Het is mooi om te zien dat mensen die het hbo waardig zijn, maar het door een bepaalde beperking niet kunnen bijbenen op de normale manier, toch een kans krijgen. Dat de HAS de mentaliteit heeft om dit aan te pakken is een grote kracht en dat is iets wat we te alle tijden moeten zien te behouden.” “Tim is een jongen die het er niet bij laat zitten”, vult Christ aan. “En hij is net zo eigenwijs als de meeste andere studenten. Hij wilde gewoon zijn, en wilde in principe geen extra aandacht. We hebben hem af en toe echt moeten afremmen en we hebben regelmatig met hem bekeken of zijn studieplanning wel haalbaar was. Hij wilde graag naar Indonesië op stage en dat vonden wij best lastig. Een student is zelf verantwoordelijk voor de keuze van het land maar we hadden sterk de behoefte om hem daarin te coachen en goede afspraken met elkaar te maken. Docenten zijn volgens Monique vaak bereid om rekening te houden met een beperking. Ze denken bijvoorbeeld mee over een eventueel andere vorm van toetsing of geven meer structuur aan hun lessen. Het is belangrijk dat de student zijn beperking niet als excuus gebruikt om dingen niet te hoeven doen, zelf meedenkt over mogelijke oplossingen.
die wordt uitgezet onder jongeren tussen de 12-22 jaar. Het is de bedoeling dat minimaal 200 jongeren bij afgeronde duurzaamheidsprojecten in de provincie NoordBrabant langsgaan. Ze maken een filmpje van het bezoek en zenden dit in. De drie leukste filmpjes worden beloond met een geldbedrag. Het bevalt me heel goed om hieraan mee te werken. Helaas is het maar tijdelijk. Ik doe vrijwilligerswerk bij Greenpeace en het liefste zou ik daar een betaalde baan vinden. Maar het is best lastig, want die zijn er niet zoveel. Wie weet wat er straks nog op mijn pad komt…” Zich laten leiden door zijn ziekte doet hij in geen geval. “Alhoewel ik wel goed op mijzelf let, ik luister naar mijn lichaam. Sporten helpt me daarbij. En positief in het leven staan.”
Goed op jezelf letten Na zijn afstuderen is Tim voor het ministerie van EL&I gaan werken. “Via de opdrachtgever van mijn afstudeeropdracht ben ik benaderd om aan een project mee te werken. Binnen het project zetten we een prijsvraag op
“Prettig dat je weet dat je op een hogeschool ook met een ziekte je studie af kunt ronden, net als ieder ander”
Wat wordt er verstaan onder een functiebeperking? Onder een functiebeperking wordt verstaan alle aandoeningen die (vooralsnog) blijvend van aard zijn en die een vertragend effect kunnen hebben op de studievoortgang. Je kunt hierbij o.a. denken aan het volgende: · Visuele, auditieve en motorische handicaps (slechthorend, slechtziend); · Stoornissen in de taal en spraak (dyslexie, dyscalculie); · Chronische en psychische ziektes (M.E., faalangst, ADHD); · Stoornissen in het autistisch spectrum (PDD-NOS, Asperger).
Hoeveel studenten studeren momenteel bij ons met een functiebeperking? In de onderstaande tabel is weergegeven hoeveel mensen met een functiebeperking er in de afgelopen vier jaar bij ons, de werkgroep Handicap & Studie, bekend waren. Tussen haakjes staat hoeveel procent dit is van de totale instroom. De inmiddels gestopte studenten zijn niet meegenomen in het overzicht. Dyslexie, dyslcalculie
Psychische ziektes & faalangst
Chronische ziektes/fysiek
Stoornissen in het autistisch spectrum
AD(H)D
2008-2009
56 (10%)
8 (2%), faalangst 10 (2%)
12 (2%)
6 (1%)
5 (1%)
2009-2010
89 (14%)
9 (2%), faalangst 9 (2%)
15 (2%)
6 (1%)
2 (0,5%)
2010-2011
93 (14%)
11 (2%), faalangst 9 (1%)
18 (3%)
13 (2%)
10 (2%)
2011-2012
101 (15%)
6 (1%), faalangst 9 (1%)
20 (3%)
13 (2%)
15 (2%)
25
Tekst en foto: Maaike de Graaf
Meten is weten M
aaike de Graaf werkt sinds twee jaar als docentonderzoeker ecologie bij HAS Den Bosch. Het valt haar altijd op dat HAS Den Bosch over een ongelooflijk uitgebreid assortiment meetapparatuur voor allerlei typen onderzoek beschikt. Maar ook stelde ze vast dat deze instrumenten soms erg goed verstopt zijn en dat slechts weinigen weten van hun bestaan. Samen met Herman Jilesen bedacht ze de rubriek ‘Meten is weten’. Deze keer: het theezakje… Jouw meetapparaat in een volgend nummer? Mail je idee naar Maaike of Herman.
De kracht van eenvoud Bij innovatief onderzoek denk je, onbedoeld, vaak aan ingewikkelde apparatuur. Dat hoeft niet altijd: vaak schuilt de kracht van onderzoek in de eenvoud. Dus deze keer bespreek ik het theezakje als instrument. En wel de piramidezakjes van Lipton, gevuld met rooibos- en groene thee. Twee Utrechtse onderzoekers ontwikkelden een methode om deze theezakjes in te zetten voor het bepalen van afbraaksnelheden van organisch materiaal in de bodem. De methode komt erop neer dat je de theezakjes weegt, begraaft en na 90 dagen weer opgraaft. Het gewichtsverlies van de thee is een maat voor de decompositiesnelheid. Omdat Lipton een strenge kwaliteitscontrole kent, zijn de zakjes steeds gevuld met hetzelfde materiaal. Daarnaast is het zakje zelf niet afbreekbaar (en dus terug te vinden), wereldwijd verkrijgbaar en goedkoop. Dit maakt de theezakjes bruikbaar als gestandaardiseerde methode om de afbraak van organisch materiaal (decompositie) in verschillende milieus te meten. Metingen die regelmatig gebruikt worden in landbouw, ecologie en milieukunde. Inmiddels wordt de methode toegepast door in afbraak geïnteresseerde onderzoekers (onder meer stagiaires Toegepaste Biologie die in Schotse hoogvenen de effecten van N-depositie meten en Toegepaste Biologie-studenten die decompositie in maïsakkers en
26
grasland willen meten), voor onderwijs (100 Toegepaste Biologie-studenten die sowieso de principes van afbraak onder de knie moeten krijgen) en voor crowd sourcing. Wat betreft dit laatste gaan de resultaten van al het Toegepaste Biologie-onderzoek ook in een wereldwijde database waarin de resultaten worden bewaard van theezakjesexperimenten onder een range van verschillende omstandigheden. De foto laat een experiment in de praktijk zien.
Tekst: Pauline Rousseau
Kantine van de Toekomst Duurzame burger, onverantwoorde consument?
D
e Kantine van de Toekomst is een snelkookpan met praktische ideeën van studenten, docenten en de cateraar van hogeschool HAS Den Bosch. Onze doelstelling is om samen te werken aan een hogeschoolrestaurant dat duurzamer, gezonder en innovatief is. In deze rubriek staat iedere uitgave één van deze ideeën centraal. Sinds de oprichting van ‘De Kantine van de Toekomst’ zijn er al enkele ideeën doorgevoerd en geïmplementeerd in de kantine. Deze ideeën waren gestoeld op onderzoeken die door onze eigen studenten zijn gedaan onder de grootste doelgroep van de kantine: studenten en docenten. Maar wanneer een hierop geïnspireerd nieuw product werd aangeboden in de kantine, bleek er weinig interesse te zijn. Een verklaring hiervoor zou de burger-consumentparadox kunnen zijn. Veel mensen vinden duurzaamheid belangrijk, maar zetten dit niet om in duurzaam consumentengedrag. Het is voor de verkopen in de kantine belangrijk om te snappen hoe deze burger-consumentparadox in elkaar zit. Wat we als burger vinden van duurzaamheid zit opgeslagen in het ‘semantisch geheugen’. Dat heeft weinig effect op de manier waarop we als consument boodschappen
doen, want dat doen we op ons ‘procedurele geheugen’. Als je in de kantine een lunch gaat kopen, dan wil je dit vooral snel doen, en veel gebeurt routinematig. Het enige waar je over nadenkt, is de prijs: wat is de beste deal? Wanneer we in de kantine succesvol duurzame producten willen verkopen zijn er twee mogelijkheden: de hele context veranderen en alleen nog maar duurzame producten verkopen zodat de gedachten van de consument op een andere manier worden geprikkeld. Of kunnen we aansluiten bij een materieel voordeel voor de studenten en docenten: bijvoorbeeld dat het duurzame product goedkoper of lekkerder is. Voor dat laatste hebben wij gekozen. Nieuw in het assortiment zijn bijvoorbeeld de dikke, bruine boterhammen en de scharreleiersalade waar je je vingers bij opeet!
Volgende keer in HAS Beats Een bijzondere bedrijfsopdracht: Kennismaker Melkvee • HAS KennisTransfer bakt cupcakes voor HAS d’HuZes • Student Anneke Zee ging naar het buitenland met HAS Global Talent • HAS Den Bosch krijgt nieuwe voortuin 27
nummer 4, december 2011
28