aandacht voor gezondheid
Op koers
vogelvlucht
Berichten van en over het Haven ziekenhuis
#ouderenzorg Havenziekenhuis ontvangt Achmea Pluscertificaat Ouderenzorg. Wij zijn blij met deze erkenning van onze bijzondere zorg voor ouderen.
#opendag
Lynn wil graag gipsmeester worden en zette tijdens onze open dag samen met gipsmeester Max de pols van haar moeder in het gips.
#zorgkaartNL
Patiënten geven het Havenziekenhuis een 8,7! Meer info over deze beoordelingen of het Havenziekenhuis zelf waarderen? Kijk dan op www.zorgkaartnederland.nl
#wachtkamerTV
Het mammateam van het Havenziekenhuis, van links naar rechts Hanneke van der Waal, Anja Sparreboom en Liesbeth van Wingerde
Combinatie topzorg en persoonlijke aandacht
Nieuw borstkankercentrum Het Erasmus MC en het Havenziekenhuis hebben hun kennis en ervaring op het gebied van borstkanker gebundeld en het Academisch Borstkankercentrum Erasmus MC – Havenziekenhuis opgezet. Het nieuwe centrum is op 4 april 2014 officieel geopend door Ronald en Bartina Koeman. Borstkanker is één van de meest voorkomende soorten kanker bij vrouwen. Vrouwen die ermee worden geconfronteerd moeten kunnen rekenen op uitstekende zorg. Bij het Academisch Borstkankercentrum kunnen alle vrouwen met borstkanker worden behandeld met als uitgangspunt ‘snel en efficiënt waar het kan, alle experts rond de patiënt waar het nodig is’. Patiënten kunnen zowel bij het Erasmus MC locatie Daniel den Hoed als bij het Havenziekenhuis terecht. Wanneer naar het Havenziekenhuis? Iemand die wordt doorverwezen vanuit het bevolkingsonderzoek kan bij het Havenziekenhuis terecht. voorjaar - zomer | 2014
Dat geldt ook voor een voelbare afwijking aan de borst die nader onderzocht moet worden. Patiënten kunnen op korte termijn terecht bij het Havenziekenhuis waar een snelle uitslag volgt. In het geval van kwaadaardigheid wordt iedere patiënt besproken binnen het team dat bestaat uit verschillende specialisten met academische kennis en ervaring. Gezamenlijk wordt dan het behandelplan gemaakt dat helemaal wordt afgestemd op de patiënt. Als het nodig is, zijn er korte lijnen met artsen en wetenschappelijk onderzoekers van het Academisch Borstkankercentrum op de locatie Daniel den Hoed. Wanneer naar het Erasmus MC? Een jonge vrouw met erfelijke borstkanker wordt in principe verwezen naar het Erasmus MC, locatie Daniel den Hoed. Het gaat dan om ingewikkelde vormen van borstkanker. Dat geldt bijvoorbeeld ook voor een jonge vrouw met een kinderwens die door chemotherapie onvruchtbaar zou kunnen worden. Voor dergelijke patiënten is alle beschikbare expertise, met alle betrokken
specialismen dicht om die patiënten heen, noodzakelijk.
aan wetenschappelijk onderzoek vanzelfsprekend vrijwillig.
Korte wachttijden De meeste onderzoeken binnen het Academisch Borstkankercentrum vinden op één dag plaats. De voorlopige uitslag volgt in de meeste gevallen ook binnen een dag. Is een operatie noodzakelijk, dan kan deze ook vaak binnen twee weken plaatsvinden, als deze is gepland in het Havenziekenhuis.
Op elkaar ingespeeld De verschillende disciplines van het Academisch Borstkankercentrum werken intensief samen. Het gehele behandelteam bespreekt wekelijks alle patiënten en elke specialist brengt zijn of haar specifieke kennis in. De patiënt krijgt zo de behandeling die precies bij haar of zijn ziekte en persoonlijke omstandigheden past.
Wetenschappelijk onderzoek Onderzoek naar effectieve behandelingen van borstkanker met minder bijwerkingen blijft nodig. Vroege opsporing en betere behandeling van kanker hebben de kans op genezing immers al enorm verbeterd. Een verbeterde behandeling vernietigt meer kankercellen en heeft vaak minder bijwerkingen of andere nadelige gevolgen. Daardoor zullen de overlevingskansen en de kwaliteit van leven voor patiënten met kanker verder verbeteren. Binnen het Academisch Borstkankercentrum wordt veel van dit soort onderzoek verricht. Voor patiënten is deelname
Het aantal poliklinieken met wachtkamertelevisie is uitgebreid. Patiënten zien hierop o.a. afdelingsinformatie, actueel nieuws, patiëntenervaringen en foto’s.
#Layar
In deze Op Koers vindt u digitale extra’s, zoals filmpjes en tips, door de Layar App te gebruiken. U kunt de Layar App gratis downloaden in de appstore van uw telefoon. Scan daarna de pagina’s waarop u het Layar logo ziet om de digitale extra’s te vinden. U vindt deze extra’s ook op de website van het Havenziekenhuis.
Meer informatie of vragen?
Als u vragen heeft over het Academisch Borstkankercentrum Erasmus MC - Havenziekenhuis dan kunt u contact opnemen via telefoonnummer: 010 703 50 00. Meer informatie vindt u op website van het centrum: www.academischborstkankercentrum.nl
Bekijk een filmpje van oncologisch chirurg Linetta Koppert, één van de initiatiefnemers van het borstkankercentrum.
Gratis doktersroman Blijf op de hoogte en meld u aan voor de digitale nieuwsbrief via de website www.havenziekenhuis.nl/ nieuws. Bij aanmelding ontvangt u de doktersroman van het Havenziekenhuis. Volg ons ook op:
Op koers
Zo herken je een melanoom
Huidkanker of gewoon een vlekje? Een nieuw bruin bultje of vlekje op uw huid hoeft niet meteen een reden tot paniek te zijn. Wanneer belt u de dokter? Dermatoloog Willemijn Plokker-Bos zet vier aandachtspunten op een rij.
1
“De meeste gewone moedervlekken zijn vlak, soms ook verheven. De kleur en vorm zijn normaal gesproken regelmatig. De kleur varieert van huidkleurig en bruin tot donkerbruin. Soms groeien er haren uit, dat is normaal. Als een moedervlek gaat jeuken, bloeden of ineens van grootte, vorm of kleur verandert, moet u de huisarts bellen. Een moedervlek kan onrustig worden, soms kunnen er kwaadaardige veranderingen optreden (melanoom).”
Sabine liet haar voet opereren
‘Dit had ik jaren eerder moeten doen’ Al meer dan 10 jaar had Sabine veel last van het bot dat aan de zijkant van haar voeten uitstak. Een operatie gaf verlichting. Sabine: “Niet alleen aan de zijkant stak bot uit, ook bovenop mijn voeten zat een flinke bobbel. Ik kon geen enkele smalle schoen aan en droeg destijds altijd sportschoenen met mijn veters los. Mijn moeder dacht dat de klachten daardoor kwamen, maar later bleek dat het een erfelijkheidskwestie is: mijn beide oma’s en een nicht hebben het ook.”
Geen pijn “Na de bevalling van mijn kinderen werden de klachten erger. Logisch, want er komt een zwaarder gewicht op je voet. Omdat ik in het Havenziekenhuis goede ervaringen had, maakte ik daar een afspraak bij orthopeed dokter Raissadat. Hij vertelde mij wat de operatie inhield en dat ik daarna misschien een dag flinke pijn zou hebben. Nou, ik had al jaren zó’n pijn dat die ene dag er ook nog wel bij kon. Maar dat viel reuze mee: de operatie ging goed en ik heb helemaal geen pijn gehad. Na een nacht in het ziekenhuis moest ik een week op krukken lopen, daarvoor kreeg ik tips van de
3
“Ouderdomsvlekken of levervlekken zijn egale lichtbruine vlekken, die vooral op de handrug en in het gezicht voorkomen. Ze ontstaan door veroudering van de huid in combinatie met veel zon in het verleden. Worden ze donkerbruin of zwart? Bel de huisarts.”
4
“Als een groepje pigmentcellen verandert in kankercellen is er sprake van een melanoom, letterlijk: ‘zwart gezwel’. Dat kan overal op het lichaam gebeuren. Een melanoom kan een moedervlek zijn die donkerder is geworden, waarin verschillende kleuren zijn ontstaan, of die een grillige rand heeft gekregen. Er kan ook sprake zijn van een (bruin)zwart bultje. Soms is een melanoom deels of geheel pigmentloos (wit-roze) en dan moeilijk als zodanig herkenbaar. Een melanoom kan jeuken of bloeden. Het is een gevaarlijke vorm van huidkanker. Ga bij twijfel dus altijd naar de huisarts.”
Via de gratis App ‘Huidmonitor’ checkt u zelf plekjes op uw huid. Kijk ook op www.checkjevlekje.nl.
fysiotherapeut van het Havenziekenhuis. Daarna kreeg ik vijf weken loopgips. Daar heb ik heel wat mee afgelopen.” Smalle zomerschoenen “Ik was zo tevreden over dokter Raissadat, dat ik mijn andere voet inmiddels ook heb laten behandelen. Ik kan het echt iedereen aanraden: dokter Raissadat is een lieve man die echt naar je luistert. Voor het eerst sinds jaren loop ik weer zonder pijn. Ik kan niet wachten tot de smalle zomerschoenen in de winkel staan. Dit had ik jaren eerder moeten doen.”
‘Patiënten zijn vaak enorm opgelucht’ Karim Raissadat: “Hallux Valgus is de officiële naam van de klacht waarbij de grote teen vergroeit. Hij gaat scheef staan en er komt een flinke bult aan de binnenkant van de voorvoet. Het vinden van een passende schoen wordt lastig en de voet ziet er minder fraai uit. Als er verder geen klachten zijn, is mijn motto: niet opereren. Maar soms kan de bult aan de voet flink pijn gaan doen, vooral als men de voet belast. Dan kunnen wij de klacht in principe goed verhelpen met een relatief eenvoudige operatie. Hiervoor bestaan meerdere operatietechnieken, wij gebruiken de methode die het beste resultaat oplevert. Daarbij halen we de bult weg, we maken
2
“Wat ook veel voorkomt, zijn ouderdomswratjes. Ik noem ze ook wel wijsheidswratjes. Bijna iedereen van 50 jaar en ouder krijgt deze goedaardige bultjes op de huid, meestal op de borst, rug of in het gezicht. Ze kunnen vele kleuren vertonen, van huidskleurig tot donkerbruin. Soms komen meerdere kleuren voor in één wrat. Ze voelen ruw aan en hebben een hobbelig, brokkelig oppervlak.
De gemiddelde grootte is 0,5-1 cm, soms worden ze groter. Deze plekken blijven altijd goedaardig.”
vaak ook de pees los die de teen naar buiten drukt. We maken de voorvoet smaller, meestal gebruiken we ook een schroef. De teen komt dan recht te staan.”
Patiënten zijn na de operatie vaak enorm opgelucht. Men kan ook snel bij ons terecht, de wachttijden zijn kort en operaties kunnen binnen een paar weken worden gepland.
Veel ervaring “De pijn valt meestal erg mee, de patiënt krijgt een goede verdoving en na de operatie extra pijnmedicatie. Daarvoor moet de patiënt een nacht in het ziekenhuis blijven. Na een aantal weken mag het gips eraf en kan de patiënt de voet weer gewoon belasten. Wij hebben veel ervaring met deze operatie, per jaar opereren we zo’n 30 tot 40 mensen. De kans dat de Hallux Valgus niet meer terugkomt, is erg groot.
Oorzaken Waardoor Hallux Valgus precies komt, is niet duidelijk. Erfelijkheid speelt een rol evenals het dragen van schoenen: bij volken die blootsvoets leven, komt deze aandoening niet voor. Mensen krijgen de aandoening soms alleen aan één voet en vrouwen hebben er vaker last van dan mannen. Gelukkig is het een aandoening die eenvoudig en blijvend verholpen kan worden.”
De orthopedisch chirurg behandelt aandoeningen en letsels aan de botten, gewrichten, spieren, pezen en banden. Problemen kunnen worden veroorzaakt door aangeboren afwijkingen, groeistoornissen, slijtage of door een ongeval. In het Havenziekenhuis werken twee orthopeden. Zij behandelen diverse aandoeningen en letsels, zoals artrose (slijtage aan kraakbeen), botbreuken, gescheurde spieren en botontkalking. Speciale aandachtsgebieden in het Havenziekenhuis zijn: traumatologie (botbreuken) en implantaten/protheses. Meer informatie over de afdeling Orthopedie op www.havenziekenhuis.nl/patienten/afdeling-specialisme/orthopedie
‘Goed slapen is zó belangrijk’ Sandy de Bruin, OSAS-verpleegkundige: “Ademstilstanden tijdens de slaap komen bij veel mensen voor. Gebeurt dat vaker dan vijf keer per uur, dan is er sprake van OSAS: Obstructief Slaap ApneuSyndroom. OSASpatiënten kunnen overdag abnormaal slaperig of oververmoeid zijn. In ons Slaap- en Snurkcentrum aan de Maas kan een team van specialisten onderzoeken of iemand OSAS heeft. De behandeling hangt af van de oorzaak en ernst.” Kapje op de neus “Ernstige slaapapneu kan behandeld worden met CPAP-therapie. Hierbij houdt een beademingsapparaat de luchtwegen ‘s nachts open. De patiënt draagt een neuskapje, dat via een slang met het apparaat verbonden is. Dit is best wennen, maar het resultaat is fit en uitgerust wakker worden. Mijn collega en ik staan dagelijks klaar om patiënten hierbij te ondersteunen.” Luisterend oor “We geven voorlichting, stellen de CPAP-therapie in en beantwoorden alle vragen. Er is nauwe samenwerking tussen de verschillende specialisten en de OSAS-verpleegkundige. Dankzij onze ervaring kunnen we beter inspelen op wat mensen meemaken. We luisteren goed en stellen mensen gerust bij onzekerheid. Soms zeggen patiënten dat ze hun leven weer terug hebben. Geweldig, daar doen we het voor.” Meer weten over OSAS? Via Layar vindt u een beeldverslag van de behandeling van OSAS, een speciale uitgave van Op Koers over dit onderwerp én antwoorden op veel gestelde vragen.
OP KOERS
Havenziekenhuis start nieuwe fase verbouwing
Zorg met aandacht voor de toekomst Patiënten kunnen in het Havenziekenhuis rekenen op ‘zorg met aandacht’. Naast goede medische zorg en persoonlijke aandacht wil het ziekenhuis aan de Maas patiënten een zo aangenaam mogelijk verblijf bieden. Daarom is in 2007 gestart met een grootscheepse renovatie: Operatie Verbouwing. Een groot deel van het Havenziekenhuis is onder handen genomen. Alle verpleegafdelingen zijn gerenoveerd en met de nieuwe poliklinieken zijn al flinke stappen gemaakt. NIEUWE POLIKLINIEKEN Ook op de polikliniek staat aandacht voor de patiënt voorop. Er zijn ruime spreek- en onderzoekskamers en de medewerkers doen hun uiterste best om patiënten zo snel mogelijk te helpen. Soms is wachten echter onvermijdelijk, maar dat is geen straf in de wachtkamers van de nieuwe poliklinieken. Hier kunnen patiënten even tot rust komen op één van de stoelen of aangename banken met een (gratis) kop koffie of thee, bladerend in een tijdschrift of kijkend naar de televisie met nieuws en informatie over het ziekenhuis. Dit jaar krijgen de specialismen Cardiologie en Urologie een nieuwe polikliniek. De eerste poli wordt al in de zomer opgeleverd. Daarnaast wordt de afdeling Intensive Care vernieuwd en uitgebreid.
Wat is er al gerealiseerd? Sinds 2007 is een groot deel van het Havenziekenhuis gerenoveerd. Alle verpleegafdelingen hebben een ingrijpende facelift ondergaan en de poliklinieken van locatie Buitenhaven zijn verbouwd. Maar er was ook aandacht voor algemene voorzieningen in het ziekenhuis. In Brasserie Aan de Maas op de 5e verdieping kunnen patiënten en bezoekers terecht voor een hapje en een drankje, terwijl ze genieten van het uitzicht over de Maas. Daarnaast beschikt het ziekenhuis over een modern stiltecentrum en een islamitische gebedsruimte. Patiënten geven hoge cijfers voor de faciliteiten van het ziekenhuis op ZorgkaartNederland.nl. Gemiddeld krijgt het Havenziekenhuis een 8,7 van haar patiënten.
MODERNE ENTREE Het karakteristieke gebouw van het Havenziekenhuis krijgt een nieuwe ingang aan de Maasboulevardzijde waarbij speciaal rekening wordt gehouden met oudere patiënten. De ingang is beter toegankelijk voor mindervaliden en de Spoedeisende Hulp krijgt een overkapping. In de architectuur van de entree komen de contouren van het dak van het ziekenhuis terug. Het dak heeft de vorm van de boeg van een schip en staat symbool voor de lang lopende band tussen het ziekenhuis en de Rotterdamse haven. In het raam van de ingang wordt de indrukwekkende skyline van de stad geëtst. Het Havenziekenhuis is immers een
op-en-top Rotterdams ziekenhuis met een belangrijke functie voor met name de binnenstad en de haven. OP VOLLE TOEREN Tijdens de verbouwing draait het ziekenhuis op volle toeren door. Alle poliklinieken hebben de gewone spreekuren. Dit geldt ook voor de poli’s die verbouwd worden. Uiteraard wordt overlast zo veel mogelijk beperkt.
Foto’s van vroeger
Benieuwd naar het Havenziekenhuis in de jaren 60 en eerder? Op www.pinterest.com/havenziekenhuis vindt u foto’s van vroeger.
Het Havenziekenhuis online Op de website van het Havenziekenhuis kunt u een voudig informatie opzoeken. Bijvoorbeeld over uw bezoek aan de polikliniek, een specifieke behandeling of uw specialist. Wat vindt u zoal op onze website?
1
Bij een onderzoek of een bezoek aan een specialist op de polikliniek komt veel kijken. Wat zijn de wachttijden, hoe maak je een afspraak, wat neem je mee, waar haal je de afsprakenkaart op en hoe bereid je je voor op een gesprek met de arts? Op onze website vindt u alle noodzakelijke informatie voor uw bezoek.
2
Voor of na het bezoek aan de polikliniek kunt u op zoek zijn naar informatie. Bijvoorbeeld over de afdeling of het specialisme, de artsen of gespecialiseerd verpleegkundigen die er werken en de actuele wachttijden voor een behandeling. Al deze informatie vindt u terug op de website.
4
3
Op zoek naar een leuke baan in de zorg? De meest recente vacatures en informatie over opleidingen en vrijwilligerswerk vindt u bij ‘Werken & Leren’.
4
Het Havenziekenhuis heeft drie locaties. Bij 'Contact en Route' vindt u een handig overzicht met alle contactgegevens en u kunt uw route met het OV of de auto plannen.
9
6
2
Ook vindt u er tips over parkeren en een plattegrond van de gebouwen.
5
Kunt u de juiste informatie niet op de website vinden? Gebruik dan onze zoekfunctie op de website of ga direct naar onze contactgegevens. Telefonisch of per e-mail helpen we u graag verder.
6
Voor bezoekers is er informatie over onze ruime bezoektijden en de voorzieningen in het ziekenhuis. Ook kunt u via de webshop een cadeautje laten bezorgen bij een patiënt.
7
Blijf op de hoogte van nieuwe spreekuren en behandelingen, belangrijke ontwikkelingen, de verbouwing, patiëntenervaringen en bijeenkomsten via het menu ‘Nieuws’. Ook kunt u zich hier aanmelden voor onze nieuwsbrief.
5
BEZOEK ONS ONLINE www.havenziekenhuis.nl
8
U kunt voor uw bezoek aan de website uw smartphone, tablet of pc gebruiken. De website past zich automatisch aan het formaat van uw scherm aan. Zo kunt u zowel thuis als onderweg eenvoudig informatie opzoeken.
7 1 3
8
9
Moeite met lezen? U kunt de tekst van de website laten voorlezen door op de knop 'Lees voor' te klikken. Ook kunt u de tekstgrootte wijzigen met de toetsen CTRL + voor vergoten en CTRL – voor verkleinen. Of door in uw browser te klikken op ‘inzoomen’ of ‘uitzoomen’.
OP KOERS
Onlosmakelijk verbonden met het Rotterdamse Havenziekenhuis
100 jaar Instituut Tropische Ziekten Honderd jaar geleden, in het voorjaar van 1914, is het Instituut voor Tropische Ziekten opgericht; een instituut dat van oudsher is verbonden met het Rotter damse Havenziekenhuis en zich richtte op de zorg voor de zeeman en de binnen schipper. De oprichting van dit Instituut speelt ook nu een grote rol voor het Havenziekenhuis, dat sinds jaar en dag een thuishaven is voor wereldburgers, Rotter dammers, zeelieden en binnenschippers. VAN INSTITUUT NAAR ZIEKENHUIS Het begon allemaal op 14 mei 1914 met de oprichting van de ‘Leidsche Vereeniging tot bevordering van de studie der Tropische Geneeskunde’, toen gehuisvest aan het Rapenburg in Leiden. In hun jaarverslag werd het doel van de vereniging als volgt verwoord: ‘de bevordering van de studie der tropische-, scheeps- en havenziekten, en van de daarop betrekking hebbende hygiëne, zoomede de aanvulling van de opleiding van artsen voor de Koloniën, van scheeps- en van havenartsen en van andere daarvoor in aanmerking komende personen’ (bron: ‘Van Zeemanhospitaal tot Havenziekenhuis’, door prof. M.J. van Lieburg). In 1925 werd de Rotterdamse Havenpolikliniek aan de Maashaven
geopend en twee jaar later, op 18 oktober 1927, werd in het vroegere Hotel Continental aan de veel centraler gelegen Oosterkade 10 (nu Maasboulevard) het Ziekenhuis voor Scheeps- en Tropische Ziekten in gebruik genomen. ONDERWIJS, ONDERZOEK EN ZORG Het Instituut voor Tropische Ziekten hield zich van begin af aan vooral bezig met de bevordering van onderwijs, onderzoek en zorg voor zeelui. Binnen het Instituut wordt nu
nog steeds volop onderzoek gedaan naar ziekten en gezondheidsrisico’s bij zeelieden en reizigers voor werk en plezier. Bijvoorbeeld het ontlastingonderzoek dat nu loopt bij drie Nederlandse universiteiten en Travel Clinics, waaronder de Travel Clinic van het Havenziekenhuis en het Erasmus MC. Er is veel animo onder de bezoekers van de Travel Clinic om aan dit onderzoek mee te doen. Sinds november 2012 wordt de ontlasting van tropenreizigers op resistente darmbacteriën onderzocht. Dr. Perry van Genderen, internist bij
het Havenziekenhuis en directeur van de Travel Clinic Havenziekenhuis: ‘De belangrijkste vraag: of reizen van invloed is op de import van resistente darmbacteriën in Nederland, kan door dit grootschalige onderzoek beantwoord worden. Dit is van groot belang omdat bacteriën steeds vaker resistent zijn tegen antibiotica. Ook de gezinsleden van de reizigers worden meegenomen in de studie. Zo hopen we te weten te komen of resistente darmbacteriën kunnen worden overgedragen binnen huishoudens.’
TROPENGENEESKUNDE EN REIZIGERSZIEKTEN Niet voor niets is Tropengeneeskunde (naast basiszorg en Ouderengeneeskunde) één van de speerpunten van het Havenziekenhuis. Het Havenziekenhuis en Instituut voor Tropische Ziekten is sinds de oprichting in 1927 marktleider op dit gebied. Dr. David Overbosch, tropenarts bij de Travel Clinic van het Havenziekenhuis: ‘Het Havenziekenhuis is voortgekomen uit het Instituut voor Tropische Ziekten. Als één van de oudste havenziekenhuizen ter wereld, beschikken de specialisten die hier werken over specifieke deskundigheid en kennis op het gebied van tropische ziekten en reizigersziekten. Deze expertise is ondergebracht bij de Travel Clinic, die voorop loopt als het gaat om preventieve zorg, onderwijs en wetenschappelijk onderzoek.’ Het Havenziekenhuis zal in de loop van dit jaar meerdere malen stilstaan bij de 100ste verjaardag van het Instituut voor Tropische Ziekten. Bijvoorbeeld tijdens het ‘Captains Dinner’ voor huisartsen en verpleeghuisartsen uit de regio Rijnmond. Zij zijn dan te gast bij de medische staf van het Havenziekenhuis voor een diner en een symposium, dat dit jaar het thema ‘tropen- en reizigers geneeskunde’ heeft.
Meer informatie?
Wilt u meer informatie over de Travel Clinic? Kijk dan op www.travelclinic.com
WORD VRIEND VAN HET HAVENZIEKENHUIS De Stichting Vrienden van het Havenziekenhuis zamelt geld in voor het Havenziekenhuis, waardoor projecten gerealiseerd kunnen worden voor patiënten, bezoekers en medewerkers, die niet uit het reguliere ziekenhuisbudget betaald kunnen worden.
GIFT Voor een klein bedrag per jaar bent u al Vriend van het Havenziekenhuis. Wilt u de Stichting Vrienden van het Havenziekenhuis ondersteunen met een gift? Vult u dan onderstaande bon in en stuur deze in een ongefrankeerde envelop naar:
Denkt u bijvoorbeeld aan: opknappen recreatieruimtes, nieuwe rolstoelen, wachtkamervoorzieningen en computers voor patiënten op de verpleegafdelingen.
Stichting Vrienden van het Havenziekenhuis t.a.v. Directiesecretariaat Antwoordnummer 2222 3000 WB Rotterdam Betaald parkeren
Meer informatie
Kijk op onze website www.vriendenvanhethavenziekenhuis.nl
Ik geef me op als: riend/vriendin van het Havenziekenhuis met V een jaarlijkse contributie van € (minimaal €15,00) egunstiger met een eenmalige bijdrage van B € Naam Adres Postcode E-mail
Woonplaats
Ophalen en wegbrengen + parkeerplaatsen mindervaliden
Bereikbaarheid en parkeren bij het Havenziekenhuis Het Havenziekenhuis is goed bereikbaar met de auto, trein, metro, tram en fiets. Ook kunt u gebruik maken van de gratis parkeer- en OV service door onze electrische Haventaxi de Sleeptros. AUTO & PARKEREN Via de website kunt u de route met de auto plannen. U parkeert binnen 200 meter van het ziekenhuis bij Tropicana (1), op het Haringvliet aan twee zijden (2), bij ’s Lands Werf (3) of op de Oosterkade (4). Het is betaald parkeren met chipknip
of mobiele telefoon en contant bij Tropicana. Patiënten die slecht ter been zijn kunnen worden afgezet bij de hoofdingang. OPENBAAR VERVOER Met de metro stapt u uit bij metrostation Oostplein (loopafstand naar ziekenhuis is ca. 300 meter) of bij metrostation Blaak (loopafstand ca. 10 minuten). U kunt ook met tram 21 of 24 gaan en uitstappen bij halte Oostplein. Komt u met de trein? Dan stapt u uit bij station Blaak. Plan uw route via onze website.
TIP Gebruik de gratis shuttleservice 010 - 404 38 88
PARKEER- & OV SERVICE Haventaxi De Sleeptros brengt u van en naar de parkeerterreinen rondom het Havenziekenhuis en van en naar Oostplein en Blaak voor tram, bus en metro. Ook rijdt de taxi naar locatie Buitenhaven op Haringvliet 72 en terug. Vraag ernaar bij de Receptie of bel de Haventaxi via 010 - 404 38 88 of 06 - 4741 50 93.
Meer informatie
Informatie over routes en parkeren vindt u op www.havenziekenhuis.nl/ contact-route
OP KOERS
Landelijk onderzoek darmkanker
Betere kwaliteit dankzij unieke samenwerking binnen Darmcentrum
Elk jaar overlijden 5.000 mensen aan darmkanker, jaarlijks komen er 13.000 nieuwe patiënten bij. Bij vroege ontdekking is de kans op genezing groter en de behandeling minder zwaar. Om mogelijke darmkanker in een vroeg stadium te ontdekken is in januari dit jaar het landelijke bevolkingsonderzoek naar darmkanker van start gegaan. Alle mannen en vrouwen van 55 tot en met 75 jaar krijgen iedere twee jaar een uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek. Bij dit bevolkingsonderzoek wordt gekeken of er bloed in de ontlasting zit. Dat is niet altijd met het blote oog zichtbaar. Daarom wordt een beetje ontlasting onderzocht in een laboratorium. Als het nodig is, volgt daarna een onderzoek (scopie) van de darmen. Dat kan bijvoorbeeld bij het nieuwe Scopiecentrum van het Havenziekenhuis, waar de wachttijd kort is. Meedoen is gratis en vrijwillig. Mocht er een behandeling nodig zijn, dan bent u bij het Academisch Darmcentrum Erasmus MC – Havenziekenhuis aan het juiste adres. U wordt er snel, veilig en zeer persoonlijk behandeld. Hoe dat in zijn werk gaat kunt u zien in het fotoverslag op: www.havenziekenhuis.nl/ bevolkingsonderzoek-darmkanker
Academisch Darmcentrum Erasmus MC - Havenziekenhuis
Topzorg met aandacht De specialisten van het Erasmus MC en Haven ziekenhuis hebben hun krachten gebundeld in het Academisch Darmcentrum. Hoe vaker een medische ingreep wordt verricht op dezelfde locatie, hoe groter de kennis en ervaring die zorgprofessionals hierin ontwikkelen. En hoe groter ook de kwaliteit en veiligheid van de behandeling.
Mede daarom hebben de specialisten van het Erasmus MC en het Havenziekenhuis op het gebied van darmaandoeningen hun krachten gebundeld in het Academisch Darmcentrum Erasmus MC – Havenziekenhuis. Patiënten kunnen hier rekenen op topzorg met persoonlijke aandacht. U kunt er terecht voor bijvoorbeeld darmkanker, de ziekte van Crohn,
een ontsteking van de dikke darm, fistels of aambeien. U wordt behandeld door een breed deskundig medisch team. Tegelijkertijd kunt u vertrouwen op goede persoonlijke begeleiding. Ervaren chirurgen zorgen er bovendien voor dat operaties veilig en zorgvuldig verlopen. Topzorg van academische kwaliteit, met een menselijk gezicht. Daar kunt u op rekenen bij het Academisch Darmcentrum van
Azmi Latif geeft het Academisch Borstkankerteam een compliment
‘Ik ben super goed geholpen!’ Als je de boodschap ‘borst kanker’ krijgt, stort je wereld in. Azmi Latif werd er juist strijdlustig door. De behan deling door het team van het Academisch Borstkanker centrum Erasmus MC – Havenziekenhuis noemt ze ‘ongelofelijk’. ‘Op deze men sen kun je ècht vertrouwen.’
Wat gebeurt er?
Hoe verloopt het bezoek? Bekijk de stappen van de behandeling: www.havenziekenhuis.nl/ academisch-darmcentrum
Borstkankerspecialisten Topzorg met persoonlijke aandacht. Snel en efficiënt waar het kan en met inzet van alle mogelijke expertise waar het nodig is. Daar kunt u op vertrouwen bij de zorg in het Academisch Borstkankercentrum Erasmus MC - Havenziekenhuis. De artsen van het Academisch Borstkankercentrum zijn o.a. gespecialiseerd in: -a lle goedaardige en kwaadaardige afwijkingen of klachten aan de borst; -b ehandeling van borstkanker bij jonge vrouwen, inclusief de problematiek (kinderwens, borstreconstructie); -b orstkanker bij mannen.
Geen hard knobbeltje, maar een opgezwollen plekje voelde Azmi Latif een jaar geleden ineens. Ze dacht totaal niet aan borstkanker, maar liet het plekje toch door de huisarts controleren. Deze adviseerde een röntgenfoto. ‘Dus ging ik vrijdags naar het Havenziekenhuis, waar ik meteen een echo kon laten maken. De dinsdag erna kreeg ik de uitslag: een agressieve vorm van borstkanker. Een week later lag ik op de operatietafel.’ VERTROUWEN Terugblikkend stelt Azmi dat ze in een achtbaan terechtkwam. ‘Drie weken na de operatie kreeg ik chemotherapie, direct gevolgd door bestralingen en hormoontherapie. Alles ging razend snel, ik had geen tijd om ergens lang bij stil te staan. Het nieuws was een harde klap, maar ik zat vooral in de strijdmodus, met mijn gezin, familie en vrienden. Het team van het Academisch Borstkankercentrum Erasmus MCHavenziekenhuis was ongelofelijk, ik ben een grote fan geworden.
het Erasmus MC en het Havenziekenhuis. Meer weten? Kijk op www.academischdarmcentrum.nl. U kunt (met een verwijsbrief) een afspraak maken via 010 - 404 34 30.
Ze weten precies wat ze doen en zijn sociaal zeer betrokken. Dat heb je als patiënt nodig. Je weet niet wat je overkomt, je bent emotioneel, angstig en moet maar vertrouwen op de artsen en hun team. Dat kàn hier echt, ze hebben me stap voor stap door het hele proces geholpen.’ SUPERCOOKY Tijdens de chemotherapie verminderde Azmi’s trek in eten. Maar omdat haar lichaam behoefte aan voeding had, at ze braaf de noten
en zaden die vriendinnen en familie brachten. ‘Tussen de chemo’s door bedacht ik een ‘supercooky’, gemaakt van die noten en zaden plus 17 andere gezonde ingrediënten. Het had de juiste ‘bite’ en voedingswaarde en vormde een geweldige focus om beter te worden. Ik bak de cookies nog steeds, wil ze graag met anderen delen.’ GENIETEN VAN ELKE DAG De behandeling is aangeslagen, de vooruitzichten zijn goed. Azmi en
haar gezin zijn door de situatie wel veranderd. ‘We voelen en denken anders, genieten van elke dag. Vroeger vond ik het vanzelfsprekend dat mijn lichaam goed functioneerde. Nu vind ik het bewust geweldig dat ik mijn eten kan proeven en dat ik weer wimpers heb.’
Meer informatie:
www.supercooky.nl www.academischborstkankercentrum.nl
Artsen en andere medewerkers werken zeer nauw met elkaar samen. Dankzij deze krachtenbundeling krijgt u snel de juiste diagnose en de meest effectieve behandeling. U weet altijd wie uw eerste aanspreekpunt is. U kunt terecht op twee locaties: het Havenziekenhuis en het Erasmus MC, locatie Daniel den Hoed. Zien en horen hoe het team te werk gaat? Bekijk het kennismakingsfilmpje op www.academisch borstkankercentrum.nl
OP KOERS
Zorg met aandacht voor ouderen SENIOR VRIENDELIJK ZIEKENHUIS
Goede zorg mét persoonlijke aandacht, dat is waar het Havenziekenhuis voor staat. Naast Tropengeneeskunde en algemene basiszorg is Ouderengeneeskunde één van onze speerpunten. Bekijk ons zorgaanbod voor ouderen op deze pagina.
Zorg bij aandoeningen van de hersenen, de zenuwen en spieren, zoals Parkinson, hernia en slaapstoornissen.
Zorg bij stem- en gehoorproblemen, zoals oorsuizen, allergieën, snurken of een verstopte neus.
Zorg bij problemen met het hart en/ of de vaten, zoals hoge bloeddruk, hartfalen en ritmestoornissen.
Zorg bij ziekten die met de inwendige organen en stofwisseling te maken hebben, zoals hoge bloeddruk, nierziekten en diabetes.
Zorg bij problemen met de geslachts organen of urinewegen, zoals urineverlies, kanker, nierziekten en problemen met de bekkenbodem.
Zorg voor ouderen met meerdere aandoeningen, zoals vallen, verward heid, geheugenstoornissen en onverklaarbare achteruitgang in het dagelijks functioneren.
Zorg bij oogaandoeningen, zoals staar, glaucoom en afname van gezichtsscherpte.
Zorg bij problemen met de adem haling en luchtwegen, zoals longontsteking, astma, COPD en longkanker.
Zorg bij borstaandoeningen, zoals goedaardige tumoren en borstkanker.
Zorg bij maag- en darmproblemen, zoals darmkanker.
Zorg bij aandoeningen aan botten, gewrichten en spieren, zoals botontkalking en knie- en heup implantaten.
Zorg bij huidaandoeningen, zoals psoriasis, eczeem, moedervlekken, acne of spataders.
Op de foto: actrice Loes Luca, vriendin van het Havenziekenhuis, hier als moeder én dochter
Onlangs ontving het Havenziekenhuis het keurmerk ‘Seniorvriendelijk Ziekenhuis’. Ouderen krijgen extra aandacht bij het Havenziekenhuis en het Havenziekenhuis is dan ook erg blij met het keurmerk.
Op koers
Waar of niet waar?
Over plasproblemen bestaan veel misverstanden. Dit zijn de vier meest voorkomende: ‘Plasproblemen zijn het gevolg van prostaatkanker’ Niet waar. Mannen denken vaak dat plasproblemen het gevolg zijn van prostaatkanker. In verreweg de meeste gevallen is daar geen sprake van. De meeste plasklachten worden veroorzaakt door een goedaardige prostaatvergroting en kunnen dus geen kwaad. Bent u ongerust? Vraag uw huisarts om advies. ‘Prostaatklachten zijn moeilijk op te lossen’ Niet waar. Veel plasproblemen zijn te verhelpen. Slechts een klein deel van de patiënten wordt geopereerd. Meestal volstaat advies, bekkentherapie of tabletten. ‘Incontinentie is alleen een probleem van vrouwen’ Niet waar. Ook een man kan last hebben van ongewild urineverlies, vaak als gevolg van een overactieve blaas. Alleen oudere mannen hebben last van plasproblemen Niet waar. Ook jongere mannen kunnen problemen met plassen hebben.
Als plassen niet goed genoeg gaat
Plasproblemen bij mannen Plassen met een te slappe straal, nadruppelen of moeite met leegplassen: alle mannen kunnen ermee te maken krijgen. Blijf er niet mee rondlopen, veel plasproblemen kunnen prima worden opgelost. Mannen praten meestal niet graag over plasproblemen. Toch kunnen deze voor veel hinder en ongemak zorgen. “Als je ongewild urine verliest of heel vaak moet plassen, dan kan
dat je onzeker maken. Zodat je bijvoorbeeld niet meer naar verjaardagen gaat of stopt met sporten”, zegt uroloog Stefan Haensel. “Zo blijf je onnodig lang doorlopen met klachten die vaak verholpen kunnen worden.” De meeste plasklachten ontstaan doordat de prostaat gegroeid of van vorm veranderd is. Hierdoor komt de plasbuis in de knel. De huisarts kan medicijnen voorschrijven, maar soms gaat het plassen dan nog niet goed genoeg. “De uroloog kan de klachten
beter onderzoeken en breder in beeld brengen, bijvoorbeeld door de hoeveelheden geplaste urine en de kracht van de plasstraal te meten. Ook een plasdagboek geeft nuttige informatie. Eventueel volgt een kort lichamelijk onderzoek van de plasbuis en blaas. Zo weet de patiënt snel waar hij aan toe is.” Behandeling is mogelijk met medicijnen, die de prostaat zachter maken of verkleinen. Oefeningen van een bekkenbodemfysiotherapeut kunnen
eveneens helpen. “Indien nodig kunnen we de plasbuis meer ruimte geven door de prostaat te opereren. We zijn erin gespecialiseerd en doen deze operatie regelmatig. De wachttijden zijn kort, de sfeer in ons ziekenhuis is ontspannen. Patiënten zijn na afloop dan ook zeer tevreden. Met plasproblemen hoef je dus echt niet te blijven tobben.”
Wist u dat?
Scan deze pagina voor tips en weetjes over plasproblemen.
‘Hier werken fijne mensen!’ Een mooie 9 geeft Aad van Waardenburg het Havenziekenhuis als rapportcijfer. Zijn compliment plaatste hij op www.zorgkaartnederland.nl: ‘Cardioloog Leenders en het Havenziekenhuis hebben mijn ‘hart’ gestolen!’ U voelde zich niet lekker. Wat waren de klachten? Aad van Waardenburg: “Ik ben al langer hartpatiënt en had de laatste tijd last van vermoeidheid, overmatig transpireren en benauwdheid. De huisarts verwees me door naar een cardioloog en ik maakte een afspraak bij de Pijn op de borst-poli van het Havenziekenhuis.”
Welke behandeling kreeg u hier? “Er werden direct afspraken gemaakt voor een inspanningstest en er volgde een bloedonderzoek. De vriendelijkheid van medisch en nietmedisch personeel viel me meteen op. Daarna werd in het Erasmus MC de zuurstofopname van mijn hart uitgebreid onderzocht. Ook daar was de zorgverlening zeer vriendelijk en buitengewoon correct.” En de uitslag? “Die viel gelukkig reuze mee. Ik had daarvoor een afspraak gemaakt op de buitenpolikliniek van het Havenziekenhuis in Krimpen aan den IJssel. Cardioloog Leenders nam alle
tijd voor een open gesprek, waarin ze vertelde dat ik last had van ‘oude littekens’ van eerdere infarcten. Ik kreeg adviezen om mijn gewicht te verlagen en eind dit jaar meld ik mij weer voor een controlebezoek.” U bent dus tevreden? “Bijzonder tevreden! Hier werken fijne meelevende mensen, er wordt goed geluisterd en adequaat gehandeld. Het inloopspreekuur bij deze Pijn op de borst-poli is praktisch. Bovendien is in dit ziekenhuis alles lekker dicht bij de hand. Dokter Leenders en het Havenziekenhuis hebben werkelijk mijn ‘hart’ gestolen!”
Zorgkaart Nederland Waardeer het Haven ziekenhuis zelf op zorgkaartnederland.nl
‘In 1954 scheurde mijn lever’ Als 17-jarige matroos viel Johan Ozinga in het ruim van een schip. Hij scheurde zijn lever en overleefde een spannende operatie. “De coaster waarop ik voer, was in 1954 soda aan het laden in de Waalhaven. Door een ongelukkige val kwam ik in het ruim terecht. De ambulance bracht me naar het Havenziekenhuis. Daar bleek dat mijn lever gescheurd was.” “Dokter Koster opereerde me en vertelde mijn ouders dat ik de eerste was die zo’n heftige operatie overleefde. Ik moest aansterken met een dieet. Dus bakte Havenziekenhuiskok Marius van Amen dagelijks biefstuk of lever voor me. Verder
is de vrijheid in het ziekenhuis me bijgebleven: er kwamen voortdurend mensen op bezoek en op zaal werd gewoon gerookt.” “Sommige zusters woonden een paar verdiepingen hoger. Na enkele weken mocht ik regelmatig mee, voor een potje kaarten in de recreatiezaal. We hadden veel lol. Toen de directrice dat zag, een keurige vrouw in blauw uniform en wit kapje, zei ze: ‘Zo jongeman, jij kunt bijna naar huis’. Vier weken later ging ik weer naar zee!”
Meer verhalen lezen?
Lees het verhaal van voormalig kok Marius van Amen.
Op koers
Op reis? Prikken! Ziek worden op vakantie of zakenreis is niet fijn. Zorg daarom dat u vooraf de juiste vaccinaties haalt. Waar doet u dat en welke inentingen zijn nodig? Reizigersverpleegkundige Astrid Nolet van de Travel Clinic geeft antwoord op vijf vragen. (op de foto Vanessa Jonckx) koorts verplicht. Andere vaccinaties worden aanbevolen door het Landelijk Coördinatiecentrum Reizigersadvisering.” 4. Waar kan ik het best terecht? “Bij de Travel Clinic van het Havenziekenhuis. Wij vaccineren zo’n 22.000 mensen per jaar, niet alleen vakantiegangers en zakenreizigers maar bijvoorbeeld ook mensen die emigreren. Mensen met chronische ziekten kunnen bij ons terecht op een speciaal spreekuur en ook voor zwangeren of mensen met kleine kinderen hebben we veel gerichte informatie. Ons team is zeer ervaren, we weten precies wat voor vaccinaties voor welke bestemming nodig zijn. En natuurlijk geven we duidelijk antwoord op alle mogelijke vragen.”
1. Waarom prikken? “Omdat in veel landen nog altijd ziekten heersen die in ons land bijna niet meer voorkomen. Denk aan hepatitis A (of geelzucht), mazelen, difterie of rode hond. Een ziekte als mazelen is meestal niet dodelijk, maar je kunt er erg ziek van worden, als volwassene al helemaal. Er kunnen ook ernstige complicaties ontstaan, zoals een hersenontsteking. Bovendien zijn veel ziekten besmettelijk. Redenen genoeg om, voordat u op reis gaat, de juiste bescherming te regelen.”
2. Dat geldt toch alleen voor verre bestemmingen? “Nee hoor, ook in landen als Turkije en Kroatië komen geelzucht en ziekten zoals difterie en tetanus voor. Ook voor vakanties naar diverse landen in Europa zijn vaccinaties dus raadzaam.” 3. Zijn vaccinaties verplicht? “Sommige inentingen wel, die heb je nodig om een land in te mogen. Bepaalde landen stellen bijvoorbeeld de vaccinatie voor gele
2
5. Kan ik ook pillen krijgen in plaats van prikken? “Nee, maar als we weten dat iemand bang is voor prikken, plannen we gewoon wat meer tijd in. Zo kunnen we mensen extra op hun gemak stellen. Meld het daarom als u belt voor het maken van een afspraak, dan houden we daar rekening mee.” Heeft u vragen over vaccinaties voor kinderen? Of wilt u de antwoorden op meer vragen lezen? Scan deze pagina voor meer informatie.
Oorproblemen bij kinderen? Blijf alert! Oorproblemen bij kinderen moet je niet verwaarlozen. Ze kunnen leiden tot gedragsproblemen of chronische gehoorproblemen. Een acute middenoorontsteking herken je aan hevige oorpijn, vooral bij platliggen, en koorts. “Oorproblemen kunnen ook minder duidelijk aanwezig zijn”, zegt KNO-arts Bram Struijs. “Kinderen met vocht achter de trommelvliezen kunnen minder goed horen. Dat kan leiden tot gedrags problemen of achterstand in de spraak- en taalontwikkeling. Als de middenoorontsteking vaak terugkeert, verwijst de huisarts door naar de KNO-arts. Als KNO-arts bekijk ik niet alleen het kind, ik luister ook naar de ouders. Dan kan ik beslissen om in te grijpen, met medicijnen of een operatie. Ieder kind is anders, elke aanpak ook.” De KNO-artsen in het Havenziekenhuis zien veel kinderen in de polikliniek. “Het kan spannend zijn als de dokter wil kijken in een pijnlijk oor. Soms moet dat even. Lukt het onderzoek niet, dan ga ik niet door tot het kind overstuur op de stoel zit. Ik bouw liever vertrouwen op, maak een nieuwe afspraak. Vaak is het kind de volgende keer beter te onderzoeken.” Scan deze pagina voor een fotoverslag van een keel- of ooroperatie en drie vragen aan de KNO-arts.
“ZORG MET AANDACHT
3
is één van de redenen dat ik hier ben komen werken”
4 1 5
Hightech onderzoekskamer Op de afdeling Radiologie bevindt zich deze hightech multifunctionele onderzoekskamer. Er worden allerlei röntgenonderzoeken met contrastvloeistof verricht en ook kleine ingrepen gedaan. Het team op deze foto bereidt zich voor op een hartcatheterisatie. Wie doet wat en waarmee?
1
Nadat hij de patiënt een plaatselijke verdoving heeft gegeven, brengt de cardioloog de catheter in. Deze gaat via een slagader naar het hart van de patiënt. Via de contrastpomp spuit de cardioloog contrastvloeistof
in de kransslagader, waarna hij met de röntgenbuis een opname maakt. Na het onderzoek verwijdert hij de catheter en drukt hij het wondje met een drukbandje dicht.
2
Met het voetpedaal bedient de cardioloog de röntgenbuis. Deze is draaibaar en kantelbaar, zodat vanaf alle kanten opnamen mogelijk zijn. Doordat de contrastvloeistof oplicht, wordt de kransslagader in beeld gebracht; het beeld verschijnt op de monitor. De röntgenbuis wordt gebruikt voor allerlei onderzoeken, bijvoorbeeld ook van maag, darmen en nieren.
3
Op de rechter monitor verschijnt informatie over de patiënt: hartritme, bloeddruk, zuurstofgehalte en de druk die met de catheters wordt gemeten. Op de linker monitor kan de cardioloog de kransslagader goed bekijken.
4
De röntgenlaborant assisteert de cardioloog. Zij helpt met het afdekken van de patiënt en geeft het materiaal aan. Net als de cardioloog blijft zij tijdens het onderzoek aan de behandeltafel staan. Doordat er steriel gewerkt kan worden, kunnen in deze kamer ook kleine ingrepen worden gedaan zoals pacemakers
inbrengen, pijnbestrijding of kleine gynaecologische ingrepen.
5
De gespecialiseerde ICverpleegkundige begeleidt de patiënt tijdens het onderzoek. Ze houdt het hartritme in de gaten en dient als het nodig is medicatie toe. In de ruimte achter het grote raam registreert en verwerkt zij de onderzoeksgegevens.
Wie is de man aan het voeteneind van het bed? Wat ligt er precies op de instrumententafel? Wat gebeurt er tijdens een hartcatheterisatie? Scan deze pagina en lees meer over hartcatherisatie en bekijk de webfilm.
Havenziekenhuis-directeur Cor Calis geeft in een filmpje aan hoe hij persoonlijk aankijkt tegen ‘zorg met aandacht’ in het Havenziekenhuis.
Op Koers is een uitgave van het Havenziekenhuis en verschijnt twee keer per jaar. Havenziekenhuis Haringvliet 2, Rotterdam 010 - 404 33 00 Locatie Buitenhaven Haringvliet 72, Rotterdam Locatie Buitenpoli Krimpen Patrijzenstraat 59, Krimpen a/d IJssel informatie@havenziekenhuis.nl www.havenziekenhuis.nl www.zorgmetaandacht.nl