NOVEMBER 2008 NUMMER 4
Steunpunt Krimpen aan den IJssel van start blz. 6 SNAQ’s tegen ondervoeding blz. 4
Onderzoek moet meer bekendheid geven aan pijnlijke aandoening blz. 8
Havenziekenhuis blij met vrijwilligers blz. 14
N
EME
N MEE
!!!
MAG
Havenziekenhuis en Instituut voor Tropische Ziekten B.V. is een dochteronderneming van
H AARWERKSTUDIO
P ETRA VAN DE L AAR R O T T E R D A M
&
S P I J K E N I S S E
Petra van de Laar is specialist in het vervaardigen van haarwerken, in haar eigen atelier, voor mensen die te maken krijgen met volledige of gedeeltelijke kaalheid door alle soorten alopecia (medicijnen, erfelijkheid, ziekte) Petra is een door de SEMH gecertificeerd haarwerkspecialist en erkend door alle zorgverzekeraars. Bezoekt u ook aan huis en ziekenhuis. Groene Hilledijk 346a 3075 EC Rotterdam Tel. (010) 432 83 47 Dorpsstraat 49 3209 AD Spijkenisse Tel. (0181) 680 466 e-mail: info@petravandelaar.nl Vraag ook naar onze informatiefolder! www.petravandelaar.nl
Dun haar, kale plekken, haaruitval, enz. Wat nu? Wie helpt mij goed? Mogelijk hebben wij een oplossing voor uw haarprobleem. Wij bieden u aan: gehele of gedeeltelijke haarprotheses, van echt- en/of kunsthaar, naar uw wens. Gratis advies en informatie bij:
Allround Haarwerken, Goudsesingel 101, 3031 EE Rotterdam.
Telefoon: 010 - 412 39 39 www.allroundhaarwerken.nl
Behandeling(en) op afspraak Krijg meer zelfvertrouwen met onze hulp als uw haarwerker Onze specialiteit: het leveren van maathaarwerk van echt europees haar (permanente bevestiging) volgens uw wens, model en kleur. Lid van Top HaarwerkersGilde Nederland
Colofon Havenziekenhuis Patiëntenmagazine 13e jaargang, nr. 4, november 2008 Op Koers is een informatieblad voor de patiënten en bezoekers van het Havenziekenhuis Rotterdam Haringvliet 2, 3011 TD Rotterdam Telefoon 010 - 404 33 00 Telefax 010 - 412 15 17 e-mail: karin.alberda@havenziekenhuis.nl website: www.havenziekenhuis.nl Hoofdredacteur Karin Alberda
Voorwoord Beste lezer, Het Havenziekenhuis is volop in beweging. Wij zijn aan het verbouwen, ontplooien een aantal nieuwe activiteiten in Krimpen aan den IJssel, het jaarlijkse Captains Dinner met de huisartsen heeft plaats gevonden en we hebben een flink aantal nieuwe leden in onze Cliëntenraad, om maar een paar ontwikkelingen te noemen.
Aan dit nummer werkten mee Karin Alberda Nynke Feenstra Cristel van Rijsewijk Rick Keus (fotografie pagina 1, 8, 10, 11, 12 en 14) Jos Brakkee (fotografie omslag en pagina 7)
Zoals u in de media heeft kunnen lezen is de veiligheid in de operatiekamers van de Nederlandse ziekenhuizen een belangrijk issue. Ook het Havenziekenhuis werd eind september 2008 geconfronteerd met een incident op de OK, veroorzaakt door een bacterie in een narcosemiddel in een flesje. De werkwijze met dit middel is aangepast, waardoor dit niet meer kan plaats vinden. Op grond van de aanbevelingen van een externe en een interne onderzoekscommissie hebben wij samen met de medewerkers van de OK alle procedures en richtlijnen getraind en de andere Nederlandse ziekenhuizen geïnformeerd over onze bevindingen.
Met dank aan Cliëntenraad Barbara de Groot Dr. W.I. van der Meijden Drs. H. van der Zee Marieke Kuiper Inge Klein Ovink Leon Hueting
In september is het steunpunt Krimpen aan den IJssel geopend in zorgcentrum Tiendhove. Een buitenpoli waar patiënten terecht kunnen voor onder andere geriatrisch en echografisch onderzoek zonder dat een vermoeiende reis naar het Havenziekenhuis in het centrum van de stad nodig is. Het steunpunt in Krimpen aan den IJssel is een gezamenlijk initiatief van de Zorggroep Rijnmond en het Havenziekenhuis.
Ontwerp De Jongens Ronner Rotterdam / Groningen Opmaak Hannique de Jong Uitgeverij Business Communications Uitgevers Postbus 416, 8600 AK Sneek Telefoon 0515 - 429 429 Fax 0515 - 429 422 E-mail: bcuitgevers@planet.nl Bladmanager & advertentieverkoop Digna Schoonen Barbara Verschoor Telefoon 0515 - 429 429 Druk: Agropers, Sneek De volgende Op Koers verschijnt in maart 2009
De verbouwing ligt goed op koers. Zo hebben we een paar maanden geleden twee nieuwe verpleegafdelingen in gebruik genomen met ruime lichte kamers, modern sanitair, gratis radio en televisie én een eigen afdelingsrestaurant. Ook in de directe omgeving onderneemt het Havenziekenhuis nieuwe activiteiten. We hebben de begane grond van het Coopra gebouw aan het Haringvliet, vlakbij het ziekenhuis, kunnen huren met de bedoeling daar straks een aantal poliklinieken te vestigen, zoals interne geneeskunde, dermatologie, kaakchirurgie en oogheelkunde. Nu is de Travel Clinic al op deze locatie gevestigd. Het Havenziekenhuis maakt ook dankbaar gebruik van de diensten van een grote groep vrijwilligers. Over het belang van de rol van onze vrijwilligers en hun werk in het ziekenhuis kunt u lezen in het interview met Leon Hueting, vrijwilliger op verschillende afdelingen van ons ziekenhuis. Binnen de ziekenhuisorganisatie zelf zitten we ook niet stil. We zijn bezig met een reorganisatie met als belangrijkste doel "meer handen aan het bed" en meer betrokkenheid van de medisch specialisten bij het ziekenhuisbeleid. De voorbereidingen voor de nieuwe organisatie worden nu getroffen en in januari zal er gewerkt gaan worden volgens de nieuwe organisatiestructuur. Kortom; het Havenziekenhuis is volop in actie om het voor u, onze patiënten, zo prettig mogelijk te maken. Voor alle actuele ontwikkelingen kunt u kijken op onze website: www.havenziekenhuis.nl. En natuurlijk leest u meer in deze Op Koers!
Drs. Johan Dorresteijn Directeur
Drs. Ineke Leenders Voorzitter vereniging medische staf
NOVEMBER 2008 NUMMER 4
Op Koers
1
JB&A grafische communicatie is een combinatie van drie bedrijven die samen grafisch maatwerk leveren. Grafisch ontwerpbureau, drukkerij en reproservice zorgen voor totaaloplossingen van concept en ontwerp tot en met de verzending van communicatiemiddelen. JB&A werkt voor (semi)overheid, zorginstellingen en bedrijfsleven. Gevestigd in Rotterdam en Delft, is JB&A actief in de Benelux.
Bergambachtstraat 2 3079 DA Rotterdam t 010 482 90 44 f 010 483 44 95 info@jbena.nl www.jbena.nl
En verder…
Acne ectopica Meer bekendheid voor pijnlijke huidaandoening en patiënten beter en sneller helpen
‘SNAQ’s’ tegen ondervoeding
blz. 4
‘Steunpunt Krimpen aan den IJssel is onze eerste ‘buurtwinkel’ voor patiënten’
blz. 6
Huisartsen en specialisten van het Havenziekenhuis ontmoeten elkaar tijdens ‘Captains Dinner’
blz. 10
De klachtenbemiddelaar is er voor iedereen
blz. 11
Nieuwe samenstelling Cliëntenraad
blz. 12
Kunst in het Havenziekenhuis
blz. 13
Patiëntveiligheid: een zaak van iedereen
blz. 16
Stichting Vrienden van het Havenziekenhuis
blz. 17
Opname informatie
blz. 18
Medisch specialisten
blz. 24
blz. 8
Vrijwilliger Leon Hueting 65 jaar en al 11 jaar vrijwilliger in het Havenziekenhuis blz. 14
NOVEMBER 2008 NUMMER 4
Op Koers
3
De diëtisten Inge Klein Ovink en Marieke Kuiper zijn de sleutelfiguren in de aanpak van ondervoeding in het Havenziekenhuis.
Sneller beter door aandacht voor ondervoeding Ziektegerelateerde ondervoeding is een onderschat probleem binnen de Nederlandse gezondheidszorg. Uit onderzoek blijkt dat in Nederlandse ziekenhuizen 25-40 % van de patiënten ondervoed is. De gevolgen van ondervoeding kunnen zeer ernstig zijn. Zo is de kans op een heroperatie groter en er is een verhoogde kans Per 1 september is er een pilot gestart om ondervoeding in het Havenziekenhuis tijdig te herkennen en te behandelen. We zijn begonnen op de afdelingen Chirurgie en Interne Geneeskunde. De preoperatieve polikliniek volgt later dit jaar en de overige verpleegafdelingen starten begin 2009. De behandeling van ondervoeding bestaat uit het tijdig 4
Op Koers
NOVEMBER 2008 NUMMER 4
herkennen van de verslechterde voedingstoestand, het op tijd aanbieden van aanvullende bijvoeding of snacks en het op het juiste moment inschakelen van de diëtist. Om de mate van ondervoeding vast te stellen maakt het Havenziekenhuis gebruik van de SNAQ (Short Nutritional Assessment Questionnaire). Dit is een vragenlijst die tijdens het opnamegesprek met de patiënt wordt
ingevuld. Aan de hand van de antwoorden op de vragen kan de behandeling worden bepaald en ingezet. De SNAQ-methode blijkt uit recent wetenschappelijk onderzoek een betrouwbaar en kosteneffectief instrument om patiënten met een verhoogd risico op ondervoeding te screenen.
Hoe ziet de behandeling van ondervoeding in het ziekenhuis er in de praktijk uit? Patiënten die na het afnemen van de SNAQ matig ondervoed zijn krijgen energie- en eiwitrijke hoofdmaaltijden en 3 keer per dag een snack. Deze snacks zijn zorgvuldig geselecteerd. Zo moeten de snacks volgens landelijke richtlijnen voldoende eiwitten en energie bevatten. Snacks die aan deze criteria voldoen zijn bijvoorbeeld een snicker, een broodje bapao of poffertjes. Patiënten kiezen door middel van een menukaart zelf welke snack ze op dat moment willen. Patiënten die ernstig ondervoed zijn krijgen ook energieen eiwitrijke hoofdmaaltijden en drie keer per dag aanvullende bijvoeding of een snack. Daarnaast wordt de diëtist ingeschakeld. De diëtist brengt de voedings-
toestand in kaart door het gewichtsverloop, de Body Mass Index (BMI) en het ziekteverloop te inventariseren. De eiwit- en energiebehoefte worden berekend. Aan de hand daarvan wordt de voedingsinname afgestemd op de behoefte. Er vindt regelmatig evaluatie plaats. De diëtist voorziet de patiënt tevens van tips en adviezen voor de thuissituatie en zal indien nodig de patiënt overdragen naar een diëtist uit de eerste of derde lijn na ontslag. Verantwoordelijk voor de uitvoering op de afdeling zijn de verpleegkundige en de voedingsassistent. Zij verzorgen het screenen, het wegen, het inschakelen van de diëtist, het uitdelen van de maaltijden en extra snacks en het observeren van de voedingsinname van de patiënt. “Al deze inspanningen moeten er toe leiden dat we zoveel mogelijk ondervoede patiënten in kaart brengen en er voor iedereen op tijd voedingsmaatregelen worden getroffen. De ziekenhuisopname wordt hierdoor minder lang en er treden minder complicaties op” aldus de diëtisten van het Havenziekenhuis, Inge Klein Ovink en Marieke Kuiper.
De SNAQ menukaart wordt gebruikt voor klinische patiënten, zodat ze kunnen zien welke snack of bijvoeding ze willen.
NOVEMBER 2008 NUMMER 4
Op Koers
5
Samenwerking Havenziekenhuis en Zorggroep Rijnmond:
‘Steunpunt Krimpen aan den IJssel is onze eerste ‘buurtwinkel’ voor patiënten’ Op 25 september 2008 opende het Havenziekenhuis het steunpunt Krimpen aan den IJssel. Deze polikliniek is gevestigd in woonzorgcentrum Tiendhove in Krimpen aan den IJssel, onderdeel van Zorggroep Rijnmond. Een mooi voorbeeld van de nieuwe verticale samenwerking tussen, in dit geval, het ziekenhuis en het verpleeg/verzorgingshuis.
Op 25 september 2008 opende het Havenziekenhuis het steunpunt Krimpen aan den IJssel. Deze polikliniek is gevestigd in woonzorgcentrum Tiendhove in Krimpen aan den IJssel, onderdeel van Zorggroep Rijnmond. Een mooi voorbeeld van de nieuwe verticale samenwerking tussen, in dit geval, het ziekenhuis en het verpleeg/verzorgingshuis. “Ouderengeneeskunde is één van de speerpunten van het Havenziekenhuis. Toen Zorggroep Rijnmond zich spontaan meldde en wilde praten over samenwerking, hoefden we niet lang na te denken. De klik was er meteen.” Drs. Johan Dorresteijn, directeur van het Havenziekenhuis, is erg enthousiast over de mogelijkheden die de samenwerking biedt.
Verticaal samenwerken Goede samenwerking met huisartsen en verpleeg-, bedrijfs- en havenartsen is belangrijk. Het Havenziekenhuis wil ook de verpleeg- en verzorghuizen nog meer bij de zorg betrekken. Zij kennen de patiënt en kunnen veel informatie geven. Zo kan de zorg goed worden afgestemd. Ook gebruikt het Havenziekenhuis de expertise van het Erasmus MC om goede zorg aan wetenschappelijk onderzoek te koppelen. 6
Op Koers
NOVEMBER 2008 NUMMER 4
Praktische voordelen Johan Dorresteijn: “Met de samenwerking met Zorggroep Rijnmond laten we meteen zien wat we bedoelen. We gaan nu samen service bieden aan de patiënten. We komen naar de patiënten toe. Zij kunnen vaker in hun eigen omgeving blijven en dat geeft een hoop rust. Daar kunnen we ook de verpleeghuisarts en de verzorgers in het huis vragen hoe het met de patiënt gaat en wat de klachten zijn. Dat levert vaak net die extra informatie op die het makkelijker maakt om de behandeling te bepalen. In het nieuwe Steunpunt Krimpen aan den IJssel kunnen niet alleen bewoners van woonzorgcentrum Tiendhove terecht, maar ook patiënten uit de omgeving. Een heel praktisch voordeel: zij hoeven nu niet meer de file bij de Algerabrug te trotseren om in het Havenziekenhuis te komen. Dat scheelt de patiënt en zijn begeleider veel tijd.”
‘Buurtwinkel’ voor patiënten Steunpunt Krimpen aan den IJssel is het eerste geriatrische steunpunt dat buiten het ziekenhuis, in de buurt van de patiënten wordt gevestigd. Patiënten uit Krimpen aan den IJssel en omgeving kunnen hier dicht bij huis in Tiendhove terecht voor zorg op maat. Voorlopig is er een geriatrisch spreekuur, verzorgd door
dr. G. Ziere, klinisch geriater in het Havenziekenhuis en een geriatrisch verpleegkundige. Voor echografisch onderzoek kunnen patiënten terecht op het spreekuur bij onder andere mevr. C. Moolenaar. Later komen er in Tiendhove waarschijnlijk nog andere specialismen bij.
Geriatrisch spreekuur Dr. G. Ziere, klinisch geriater in het Havenziekenhuis, legt uit: “De geriater behandelt verouderingsziekten. Ouderen hebben vaak meerdere aandoeningen tegelijk. Dan is het belangrijk om het totaalplaatje te bekijken. Hoe gaat het lichamelijk en geestelijk met de patiënt? Een patiënt kan bijvoorbeeld verward worden door de lichamelijke klachten die hij heeft. Hoe ziet zijn sociale omgeving eruit? Al die factoren kunnen elkaar beïnvloeden. Ook op het medicijngebruik moet je heel alert zijn. Een ouder wordend lichaam kan medicijnen soms minder goed verdragen of reageert er anders op dan we zouden verwachten. We doen ook onderzoek naar het verbeteren van de zorg voor ouderen, als onderdeel van een landelijk initiatief dat door de staatsecretaris is uitgezet.” Het gaat hier om patiënten van gemiddeld 75 jaar en ouder. Juist voor deze patiënten is het goed als ze in hun eigen omgeving kunnen worden geholpen. Dat levert minder spanning en verwarring op. Ook de partners of familieleden die de patiënt verzorgen, de mantelzorgers, kunnen ondersteuning krijgen. Zij staan er niet alleen voor. Het steunpunt zorgt ervoor dat de geriatrische zorg nog beter wordt ingebed in het totale zorgaanbod voor ouderen.
Radiologie van het Havenziekenhuis verzorgt mede het spreekuur op Steunpunt Krimpen aan den IJssel: “Vaak doen we eerst een echografisch onderzoek. Dat is geen vervelend of pijnlijk onderzoek en het is ook goedkoper dan veel andere onderzoeken. Je kunt er veel zaken mee uitsluiten en aantonen. Dan weet je in ieder geval waar je niet meer naar hoeft te zoeken, voordat je de patiënt lastig valt met een minder prettig onderzoek. Logisch dat we dit onderzoek ook aanbieden op het steunpunt. Wij kregen al veel aanvragen van huisartsen uit Krimpen aan den IJssel. Vaak moet het onderzoek ’s ochtends nuchter gebeuren. Dan is het wel zo prettig als je dichtbij geholpen kunt worden en niet in alle vroegte in de file hoeft te gaan staan.”
Zelfde idealen, zelfde regio Zorggroep Rijnmond en het Havenziekenhuis zien genoeg mogelijkheden voor de toekomst. Johan Dorresteijn: “We zitten op één lijn als het gaat om onze kijk op zorg. Daar komt bij dat Zorggroep Rijnmond veel verpleeg- en verzorghuizen heeft in het gebied waar ook het Havenziekenhuis zich op richt. Met Zorggroep Rijnmond klikte het meteen goed. Maar als er andere verpleeg- en verzorghuizen willen samenwerken, dan staan wij daar altijd voor open. Het gaat er tenslotte om de patiënt de beste zorg te verlenen. Daar willen we met z’n allen de handen voor ineen slaan!”
Spreekuur voor echografisch onderzoek Ook voor echografisch onderzoek is het nieuwe steunpunt een uitkomst. Mevr. C. Moolenaar van de afdeling
V.l.n.r. Mevrouw R. Heijkoop, locatiemanager Woonzorgcentrum Tiendhove, de heer J. Dorresteijn, directeur van het Havenziekenhuis en mevrouw A.A. Aeyelts Averink-Winsemius, wethouder van de gemeente Krimpen aan den IJssel.
Mevrouw A.A. Aeyelts Averink-Winsemius, wethouder van de gemeente Krimpen aan den IJssel verricht de officiële opening van het Steunpunt.
NOVEMBER 2008 NUMMER 4
Op Koers
7
Dr. Wim van der Meijden (l) en drs. Hessel van der Zee (r).
Onderzoek moet meer bekendheid geven aan pijnlijke aandoening
‘Er is nog veel verborgen leed bij patiënten met chronische huidziekte acne ectopica’
“Omdat de ziekte nog redelijk onbekend is bij huisartsen, dermatologen en gynaecologen, lijden patiënten vaak onnodig lang pijn. Het Havenziekenhuis en het Erasmus MC doen samen onderzoek naar deze pijnlijke vorm van huidontstekingen. Om er meer bekendheid aan te kunnen geven. En natuurlijk met als doel patiënten beter en sneller te kunnen helpen.”
Aan het woord zijn dr. Wim van der Meijden, dermatoloog in het Havenziekenhuis en drs. Hessel van der Zee, arts-onderzoeker. Samen met promovendus Hessel van der Zee, verbonden aan het Erasmus MC (dermatologie en immunologie), duikt van der Meijden dieper in deze bijzondere huidziekte met de naam hidradenitis suppurativa (acne ectopica).
Pijn en littekens Hidradenitis suppurativa is een ernstige ontsteking van de huid in de oksels, de liezen en de schaamstreek. Een pijnlijke ziekte die voor ernstige littekens zorgt. “De aandoening zit in de huid, gaat echt de diepte in. Antibiotica en vitaminezuren werken niet voldoende. Dat maakt het een frustrerende ziekte voor de patiënt, maar ook voor de behandelaar. Want je wilt natuurlijk niets liever dan de patiënt van zijn pijn afhelpen.”
Grondige aanpak Wat wel helpt is het operatief verwijderen van de ontstoken huid. Dr. Wim van der Meijden gaat daarbij grondig te werk. “Vaak wordt er op de eerste hulp een incisie gemaakt in de ontsteking om zo de druk en de pijn weg te nemen. Dat is maar een tijdelijke oplossing. De kans dat de ontsteking terugkomt, is dan maar liefst 95%. De traditionele chirurgie snijdt de ontsteking weg en hecht de wond of maakt deze dicht met een stukje huid. Ik opereer ‘radicaler’. Zo’n ontsteking zit diep. Ik haal er niet alleen het ‘dak’ af, maar neem ook de ‘kelder’ weg. We hechten de wond niet, maar laten deze in een aantal weken vanzelf genezen. Dat zorgt wel voor littekens, maar er kunnen zo geen infecties ontstaan. Als je hecht, kun je toch huidbacteriën in de wond opsluiten.” De grondige aanpak van Van der Meijden zorgt voor een aanzienlijke verbetering van 80 tot 90%. De ontsteking komt op die plaats bijna nooit terug. De patiënten reageren erg positief; zij zijn van de pijn verlost, het litteken nemen ze erbij.
Uitgebreid onderzoek Promovendus Hessel van der Zee, zijn begeleider prof. dr. Errol Prens en dr. Wim van der Meijden vormen het onderzoeksteam. Van der Zee legt uit: “De ziekte ontstaat niet door een bacterie. Waarschijnlijk heeft het te maken met het afweersysteem. We doen verschillende onderzoeken. Hoe ziet de ziekte eruit? Welke bacteriën, erfelijke factoren en andere ziekten kunnen een rol spelen? Ook bekijken we verschillende behandelingen op het gebied van immunologie. Ik vergelijk de afweersystemen van gezonde mensen met die van patiënten
met deze huidziekte. Opvallend is dat 90 tot 95% van de patiënten veel rookt. Ook dat nemen we mee in onze onderzoeken.”
Internationale standaard Op een recente bijeenkomst van deskundigen in Parijs (European Academy of Dermatology and Venereology) zijn goede afspraken gemaakt. Van der Zee: “Alle deskundigen uit de wereld kwamen daar bij elkaar. We hebben afgesproken dat we dezelfde ‘meetlat’ gaan gebruiken om bij patiënten de ernst van de ziekte te kunnen beoordelen. Alleen zo kunnen we onze onderzoeksresultaten met elkaar vergelijken en ons steeds verder specialiseren. Daarvoor gaan we internationaal samenwerken.”
Verborgen leed De ziekte ontstaat als de patiënt tussen de 20 en 30 jaar oud is. Het duurt gemiddeld 10 jaar voordat duidelijk is dat het om deze huidaandoening gaat. In Nederland heeft 1% van de volwassen bevolking hier last van. Van der Meijden: “We opereren nu zo’n 7 jaar patiënten met deze aandoening; aanvankelijk met name in het Erasmus MC, maar sinds medio 2008 vooral in het Havenziekenhuis. Hoe meer patiënten we zien, hoe meer patiënten hopelijk in een vroeger stadium van de ziekte met de behandeling kunnen beginnen. Daarnaast is een voordeel van een groot aantal patiënten dat er relatief makkelijk onderzoek gedaan kan worden. Daardoor kunnen we op termijn hopelijk veel verborgen leed voorkomen!”
Hèt centrum in de regio Het Havenziekenhuis heeft goede mogelijkheden voor de chirurgische behandeling van deze huidziekte (mits de verzekeraar daar een adequate vergeoding voor wil geven) en wil graag hèt centrum worden voor de regio Rotterdam en voor een deel van Zuidwest Nederland. “Hoe meer we weten over de ziekte, hoe beter we de huisartsen, dermatologen, gynaecologen en chirurgen kunnen informeren. Zij kunnen dan de patiënten veel beter beoordelen en sneller doorverwijzen naar ons centrum. We streven naar een zo kort mogelijke doorlooptijd. Binnen één week moeten patiënten kunnen worden gezien en moet de diagnose zijn gesteld. Binnen een maand zouden ze dan moeten kunnen worden geopereerd. Er zijn in verschillende ziekenhuizen vaak al een ‘liesbreukstraat’ (zoals in het Havenziekenhuis) en een ‘diabetesplein’. Wij willen van ons centrum de ‘hidradenitis suppurativa-straat’ maken en daarmee het centrum voor de regio worden.” NOVEMBER 2008 NUMMER 4
Op Koers
9
Ton Dorresteijn van Diergaarde Blijdorp legt het belang van ‘keuzes maken’ uit.
Huisartsen en specialisten van het Havenziekenhuis ontmoeten elkaar tijdens Captains Dinner’ Op donderdag 18 september werd een vervolg gegeven aan een oude traditie van het Havenziekenhuis; het Captains Dinner. Vorig jaar werd deze bijeenkomst ter gelegenheid van het 80 jarige bestaan voor het eerst in
10
Op Koers
NOVEMBER 2008 NUMMER 4
ere hersteld. Ruim 60 huisartsen en andere verwijzers waren aanwezig bij het Captains Dinner en ontmoetten daar de medische staf en de directie van het Havenziekenhuis. Het Captains Dinner is voor zowel huisartsen als de medische staf een prima gelegenheid om persoonlijk kennis te maken met elkaar, te netwerken en de onderlinge communicatie verder te verbeteren. En dat komt dan weer ten goede aan de dienstverlening richting patiënten, zowel van de huisarts als het ziekenhuis. Ook was er een gastspreker; Ton Dorresteijn, directeur van Diergaarde Blijdorp. Hij gaf in een levendige presentatie aan hoe de bedrijfsontwikkeling bij Blijdorp in de afgelopen jaren vorm heeft gekregen, maakte vergelijkingen met de zorgsector en gaf aan hoe belangrijk het is om daarin duidelijke keuzes te maken.
De klachtenbemiddelaar is er voor iedereen Klachtenbemiddeling en de klachtencommissie van het Havenziekenhuis
Wij hopen natuurlijk dat u zich thuis voelt in ons ziekenhuis. En dat u onze zorg waardeert en onze medewerkers professioneel en vriendelijk vindt. Als u dat gevoel heeft en dat graag wilt laten weten dan kunt u bijvoorbeeld de ‘Wel Thuis’ enquête invullen als u weer naar huis gaat na uw verblijf in het Havenziekenhuis. Maar het kan ook gebeuren dat u niet zo tevreden bent en dat u een klacht hebt. Ook een klacht kunt u kwijt in de ‘Wel Thuis’ enquête of via het klachtenformulier dat verkrijgbaar is via een medewerker op de afdeling of bij het Patiënten Informatie Centrum in de centrale hal op de begane grond. Het Havenziekenhuis heeft een klachtenbemiddelaar in dienst. De klachtenbemiddelaar helpt u om de meest geschikte weg te vinden voor het behandelen van uw klacht en stelt zich hierbij onpartijdig op.
V.l.n.r. mevrouw P. Klaver-Schaar, mevrouw B. Vial, de heer B. van der Weijden, de heer K. Raiisadat, mevrouw M. Cohen (Klachtenbemiddelaar) en mevrouw mr. S.B. de Pauw Gerlings
De klachtenbemiddelaar, mevrouw M. Cohen-Zeegers, is op maandag, dinsdag en donderdag bereikbaar van 9.30 tot 15.00 uur op telefoonnummer 010 - 4043671. Indien de bemiddeling niet tot het gewenste resultaat leidt, dan kunt u met uw klacht terecht bij de klachtencommissie van het Havenziekenhuis. De klachtencommissie heeft als taak een oordeel te geven over de gegrondheid van een klacht die aan de commissie wordt voorgelegd. Na behandeling op een hoorzitting komt de commissie tot een uitspraak. Ook doet de commissie naar aanleiding van een klacht aanbevelingen aan de directie, als signaal voor de kwaliteitsverbetering van het ziekenhuis. De taken van de klachtencommissie staan beschreven in de Klachtenregeling van het Havenziekenhuis. De werkwijze van de klachtencommissie staat beschreven in het Huishoudelijk Reglement.
De klachtencommissie van het Havenziekenhuis bestaat uit: - Mevrouw mr. S.B. de Pauw Gerlings, jurist, voorzitter (niet werkzaam in het ziekenhuis) - De heer B. van der Weijden, maatschappelijk werker, lid, - Mevrouw B. Vial, hoofd zorgeenheid geriatrie, lid, - De heer dr. K. Raissadat, orthopeed, lid, - Mevrouw P. Klaver-Schaar, neuroloog, lid De commissie wordt ondersteund door een ambtelijk secretaris. De klachtencommissie komt gemiddeld vier keer per jaar bijeen. Tijdens die vergaderingen worden alle binnengekomen klachten besproken.
NOVEMBER 2008 NUMMER 4
Op Koers
11
De Cliëntenraad in nieuwe samenstelling met de heer J. Dorresteijn en de dames I. Leenders, A. Borst en E. Jordaan.
Nieuwe samenstelling Cliëntenraad Het Havenziekenhuis vindt het belangrijk dat ‘de patiënt’ de aandacht krijgt die hij/zij verdient. Twee jaar geleden is daarom de Cliëntenraad opgericht en met groot enthousiasme van start gegaan. Vanaf die tijd heeft de Cliëntenraad zich bezig gehouden met de belangen van de patiënten van het Havenziekenhuis. Dat doet zij door gevraagd en ongevraagd adviezen uit te brengen aan de directie van het Havenziekenhuis. De volgende onderwerpen passeerden daarbij de revue: • Reorganisaties van het ziekenhuis • Verbouwingen • Het beleid op het gebied van zorg, gezondheid en welzijn, voeding, huisvesting en patiëntveiligheid • Patiëntenvoorlichting De Cliëntenraad komt eenmaal per maand bijeen. Tijdens 12
Op Koers
NOVEMBER 2008 NUMMER 4
deze vergadering worden actuele zaken besproken en adviezen aan de directie van het ziekenhuis opgesteld. De Cliëntenraad heeft contacten met diverse functionarissen en afdelingen in huis, zoals de Ondernemingsraad, de klachtenbemiddelaar etc. Tevens is het ziekenhuis lid van NCZ (Netwerk Cliëntenraden in de Zorg). De huidige voorzitter is secretaris van dit overkoepelend orgaan; zo zit onze Cliëntenraad dichtbij de bron. De Cliëntenraad is erg blij met de ontwikkelingen binnen het Havenziekenhuis. De mooie nieuwe verpleegafdelingen passen helemaal in deze tijd en zullen het verblijf van de patiënten veraangenamen. Ook de nieuwe huisstijl geeft een modernere uitstraling en de opening van het steunpunt in Krimpen aan den IJssel brengt een
aantal faciliteiten van het ziekenhuis onder direct handbereik van een belangrijke regionale patiëntengroep. In de afgelopen maanden heeft de Cliëntenraad, met hulp van buitenaf, haar visie en missie geformuleerd. Het is nu duidelijker wat het doel van de Cliëntenraad is en hoe daar invulling aan gegeven kan worden. Inmiddels is er ook een aantal nieuwe leden benoemd, zodat de Cliëntenraad nu weer “op volle sterkte” is. De continuïteit van de bestaande Cliëntenraad is daarbij gewaarborgd want twee leden (waaronder de voorzitter) houden zitting in de huidige raad.
Op maandag 13 oktober werd de nieuwe Cliëntenraad geïnstalleerd.
De samenstelling is nu als volgt: Mevrouw I. E.M. Kranenburg (voorzitter), de heer J.F. de Jong (secretaris), mevrouw S.E. Ruíz, de heer M.R. Keyser, de heer C. Willemse, mevrouw K.L. Ran-Visser, mevrouw A. Groeneveld, de heer H. Claassen, de heer J. Thomasse en de heer J. van Peet. Enkele leden hebben als patiënt of ‘partner van’ ervaring met het Havenziekenhuis. Anderen hebben ervaring in de gezondheidszorg als werkende of hebben een studie in die richting voltooid. Daarnaast hebben alle leden nog een ding gemeen: zij dragen het Havenziekenhuis een warm hart toe en willen graag meedenken over onderwerpen die voor patiënten belangrijk zijn.
Kunst in het Havenziekenhuis Iedere twee maanden organiseert het Havenziekenhuis samen met een kunstenaar een expositie. Momenteel zijn er in het Havenziekenhuis werken te zien van Thea van der Meer. Tot 27 november 2008 exposeert zij haar schilderijen op de begane grond, het trappenhuis en de eerste en tweede etage van het Havenziekenhuis. Thea van der Meer schildert vanuit haar hart. Geen werk is daarom hetzelfde. Altijd herkenbaar in haar schilderijen zijn de elementen kleur, beweging en gevoel. Het spontane, contact met mensen en ongedwongene, daar wordt zij door geïnspireerd. Thea van der Meer schildert nu 8 jaar en zou niet meer zonder (kleur) kunnen. Zonder vooropgezet plan maakt zij elk schilderij uniek. Mocht u geïnteresseerd zijn in één van haar schilderijen dan kunt u contact opnemen met Barbara de Groot, secretariaat Facilitair Bedrijf, 010 - 4043422 Bent u nieuwsgierig geworden? U kunt de schilderijen natuurlijk op eigen gelegenheid bekijken, maar u kunt ook een officiële rondleiding krijgen. De kunstenares geeft dan zelf uitleg bij haar werk. U kunt zich aanmelden via Barbara de Groot, telefoonnummer 010 - 4043422.
‘Bloemen’ van Thea van der Meer.
NOVEMBER 2008 NUMMER 4
Op Koers
13
65 jaar en al elf jaar vrijwilliger in het Havenziekenhuis “Hij is mijn steun en toeverlaat�
Leon Hueting is elf jaar vrijwilliger in het Havenziekenhuis. In september is hij vijfenzestig geworden. Wat betekent dit werk voor hem en voor het ziekenhuis?
Leon Hueting begint zijn werkdag op de afdeling Interne met het rondbrengen van een gratis krant. Met een stapel Metro’s op de arm gaat hij de patiëntenkamers af. Hij draagt een pieper bij zich. Als die afgaat, belt hij de afdelingssecretaresse om te vragen wat hij kan doen. Een patiënt moet naar de röntgenafdeling gebracht worden. Als hij dit heeft gedaan, gaat hij naar voedingsassistente Miep Kruijt en vraagt haar wat hij kan doen. Vandaag kan hij bestek in servetten rollen voor de warme maaltijd die vanaf twaalf uur wordt opgediend. Ook kan hij de glazen water verversen die op de nachtkastjes staan. Als hij niet te veel opgepiept wordt voor het halen en brengen van patiënten, kan hij ook nog fruit uitdelen.
Opgeruimd karakter “Leon is voor mij een enorme hulp, voor de verpleging ook,” vertelt Miep Kruijt in haar afdelingskeuken. “Op de afdeling Interne liggen veel patiënten die geholpen moeten worden, omdat ze niet uit bed kunnen. Leon is heel behulpzaam. Ook heeft hij een luisterend oor voor patiënten.” En wat haar ook aan hem bevalt is dat hij “opgeruimd is en eigenlijk nooit chagrijnig.”
Extra’s Er zijn dagen waarop Leon er nauwelijks aan toekomt Miep te helpen. Afgelopen vrijdag nog. De hele ochtend heeft hij patiënten gebracht en gehaald. Niet alleen voor de afdeling Interne, ook voor andere afdelingen. Sommige patiënten heeft hij in de rolstoel weggebracht voor een onderzoek, andere met bed en al. “Het duurt soms even voor er een lift komt. Voor een verpleegkundige die daar op moet staan wachten terwijl ze het al zo druk heeft, geeft dit stress. Ik ben blij dat ik hen dit werk uit handen kan nemen,” vertelt Leon Hueting. Het is tien uur en om die tijd drinkt hij een kop koffie in het personeelsrestaurant. Het is een heldere, zonnige dag en
het uitzicht op de Maas is fantastisch. Leon: “Als vrijwilliger moet je zelf ook een beetje zien wat je kan doen. Je mag geen taken van het betaalde personeel overnemen. Dus ik doe de extra’s: een praatje maken, de bloemen verzorgen, een extra kopje thee zetten voor een zieke.” Daarnaast is Leon via het UVV (Unie van Vrijwilligers) projectleider in het Havenziekenhuis. Wat inhoudt dat hij nieuwe vrijwilligers introduceert en wegwijs maakt in het ziekenhuis.
Ingestort Leon was 54 toen hij met dit werk begon. Hoe is het zo gekomen? “Ik heb in de horeca gewerkt en ben hoofd civiele dienst geweest in het Van Dam Ziekenhuis. Na de fusie met het Bethesda moesten meer dan veertig mensen weg. Ik was daar een van. Onverwachts stond ik op straat. Ik had een wachtgeldregeling, maar wilde graag weer aan het werk. Dat lukte niet vanwege mijn leeftijd en het salaris dat ik had. Ik had best minder willen verdienen, maar dat kon toen niet vanwege de CAO. Uiteindelijk ben ik geestelijk ingestort en afgekeurd.” Zijn onderbuurvrouw was vrijwilliger in het Havenziekenhuis. Toen zij ziek werd, kon hij haar taken overnemen. Dat is inmiddels al weer elf jaar geleden.
Toetjes uitdelen Leon werkt drie ochtenden per week en haalt veel voldoening uit zijn werk. Aan stoppen denkt hij niet. “Je praat met allerlei mensen, kunt iets voor ze doen. Je hebt leuke contacten met collega’s.” Aan het einde van de ochtend helpt Leon met het uitdelen van de toetjes. Voor sommige patiënten maakt hij het bekertje ook open. Als iedereen klaar is met eten, ruimt hij mee op. Hij brengt de etenswagen terug en gaat dan naar huis. Morgen is hij vrij. Woensdag begint zijn werkdag weer met het uitdelen van de krant.
Het Havenziekenhuis is erg blij met haar vrijwilligers Het Havenziekenhuis heeft persoonlijke aandacht hoog in haar vaandel staan en mede daarom is bewust gekozen voor het inzetten van vrijwilligers in haar organisatie. Vrijwilligers bieden opvang, begeleiding en extra service aan patiënten en hun familie en kunnen daarmee helpen het verblijf in het ziekenhuis aangenamer te maken. Het feit dat zij hun diensten aanbieden uit vrije keus, onbetaald en zonder druk van buitenaf wordt door het Havenziekenhuis en haar patiënten bijzonder gewaardeerd. In het totale pakket van zorg is de bijdrage van vrijwilligers relatief klein, maar voor patiënten van grote betekenis.
NOVEMBER 2008 NUMMER 4
Op Koers
15
Patiëntveiligheid: een zaak van iedereen Het Havenziekenhuis wil de zorg in het ziekenhuis zo veilig mogelijk laten verlopen. Patiënten kunnen zelf meehelpen aan een veilige behandeling. Met de kaart: ‘Help mee aan uw veilige behandeling’ krijgen patiënten een aantal tips en suggesties over wat zij zelf kunnen doen om hun verblijf in het ziekenhuis zo veilig mogelijk te maken.
Tips en suggesties: • • • • •
Geef alle informatie over uw gezondheidstoestand. Geef het aan als u iets niet begrijpt. Bespreek vooraf het verloop van uw operatie. Schrijf op welke medicijnen u gebruikt. Stel vragen als de medicijnen er anders uitzien dan u verwacht. • Volg de instructies en adviezen goed op. Deze tips zijn vooral bedoeld als aanvulling op het werk van de medewerkers van het Havenziekenhuis. Deze tips zijn dan ook nooit een vervanging van de professionele veiligheidsmaatregelen. Het zijn geheugensteuntjes die de patiënt helpen om goed op te letten dat er geen fouten worden gemaakt.
16
Op Koers
NOVEMBER 2008 NUMMER 4
Stichting Vrienden van het Havenziekenhuis “Wij maken het verblijf in het ziekenhuis een beetje aangenamer”
De Vrienden en Vriendinnen van het Havenziekenhuis willen graag die zaken voor patiënten, bezoekers en medewerkers realiseren waar het ziekenhuis niet aan toe komt. Meestal door gebrek aan geld. Zo kon het Havenziekenhuis in het verleden met hulp van de Stichting bijvoorbeeld haar recreatieruimtes opknappen, nieuwe rolstoelen aanschaffen en airconditioning plaatsen voor patiënten die chemotherapie moeten ondergaan. Verder schonk de Stichting ter gelegenheid van het 80-jarig bestaan in 2007 een bedrag waarmee binnenkort vijf computers met internetaansluiting voor patiënten worden geplaatst. Dit betekent dat patiënten voortaan met vrienden en familie kunnen mailen en dat zij vanuit het ziekenhuis privé-zaken kunnen regelen.
Hoe komt de Stichting aan geld? Er is een aantal vaste donateurs, maar we zijn altijd op zoek naar nieuwe weldoeners. Met een jaarlijkse contributie van 15 euro bent u al Vriend of Vriendin van het Havenziekenhuis. U ontvangt dan ook het relatiemagazine Op Koers. Wilt u liever een éénmalige schenking doen? Dan kan natuurlijk ook. Op de antwoordkaart kunt u het blokje Begunstiger invullen en het bedrag dat u wilt schenken. Wij zijn erg dankbaar voor deze bijdragen en zorgen er altijd voor dat deze goed terecht komen. Wilt u zich aanmelden als Vriend of Vriendin van het Havenziekenhuis of wilt u een éénmalige schenking doen? U kunt zich opgeven met de bijbehorende antwoordbon.
ANTWOORDBON Ik geef mij op als: Vriend/vriendin, met een jaarlijkse contributie van €
(minimaal € 15,00)
Begunstiger met een eenmalige bijdrage van € (a.u.b. aankruisen wat u kiest)
Naam: Straat: Postcode en Woonplaats:
De Vrienden van het Havenziekenhuis p/a directiesecretariaat - Antwoordnummer 3011 - 3000 WB Rotterdam (Een postzegel plakken is niet nodig)
NOVEMBER 2008 NUMMER 4
Op Koers
17
Opname informatie U bent of wordt opgenomen in het Havenziekenhuis. Om uw verblijf zo goed mogelijk te laten verlopen, willen wij u via deze Op Koers alvast wegwijs maken in ons ziekenhuis. Heeft u na het lezen nog vragen, stel deze dan gerust aan onze medewerkers. Onze medewerkers zetten zich in om uw verblijf in het Havenziekenhuis zo aangenaam mogelijk te maken. Wij bieden u de best mogelijke geneeskundige zorg in een gastvrije, open en gezellige omgeving. In onze benadering gaan wij ervan uit dat iedere patiënt een gast is met zijn eigen wensen en voorkeuren. Wij hopen dat onze medische en verpleegkundige zorg, maar ook onze service, leidt tot een aangenaam verblijf in ons ziekenhuis.
Opname Op de dag van opname meldt u zich op de afgesproken tijd bij het opnamebureau. Hier wordt uw opname geregeld. Daarna krijgt u van een medewerker van het Patiënten Informatie Centrum informatie over het ziekenhuis en wordt u naar de afdeling gebracht. Op de afdeling wordt u ontvangen door de verpleging. Zij leggen u de gang van zaken op de afdeling uit. Is er iets niet duidelijk? Vraag dat dan gerust. Wat neemt u bij opname mee? • persoonlijke gegevens • verzekeringsbewijs • legitimatiebewijs • eigen lectuur/handwerk • bedkleding • kamerjas of duster • schoenen of pantoffels • toiletartikelen, zeep, tandpasta, tandenborstel, etc. Gebruikt u thuis medicijnen? Neem deze dan mee naar het ziekenhuis en geef ze aan de verpleging. U krijgt alle medicijnen die u nodig heeft van het ziekenhuis. Het is namelijk gevaarlijk om medicijnen van thuis en van het ziekenhuis door elkaar te gebruiken. Bent u overgevoelig (allergisch) voor bepaalde medicijnen, etenswaren of andere stoffen? Geef dit dan 18
Op Koers
NOVEMBER 2008 NUMMER 4
door aan uw arts en de verpleging. Zij kunnen er dan bij uw behandeling rekening mee houden. Ook als u een dieet volgt kunt u dit doorgeven aan de verpleging op de afdeling. Patiëntvertegenwoordiger Soms is het nodig dat iemand uw belangen behartigt als u dit zelf even niet kunt. Deze momenten komen bijna altijd onverwacht. Daarom is het belangrijk dat u van tevoren aangeeft wie uw vertegenwoordiger is. De persoon die u aanwijst als uw vertegenwoordiger moet u goed kennen en goed weten wat ú wilt. Bijvoorbeeld uw echtgenoot of echtgenote, één van uw kinderen, een familielid of een goed vriend of kennis. Op de eerste dag van uw opname krijgt u een formulier dat u samen met uw vertegenwoordiger kunt ondertekenen.
Veiligheid Vluchtroute Om uw veiligheid te vergroten adviseren wij u om te bekijken waar de dichtstbijzijnde brandmelder hangt en welke vluchtroute u moet volgen bij een calamiteit. Diefstalpreventie Een ziekenhuis is een openbaar gebouw en is daarom voor iedereen toegankelijk. Wij adviseren u daarom om
De huisregels van het Havenziekenhuis • •
• • •
• • • • • •
Van 22.00 uur tot 7.00 uur kunt u niet bellen of gebeld worden. U kunt in het Havenziekenhuis gebruik maken van uw mobiele telefoon. Op sommige plaatsen is mobiel bellen niet toegestaan. Dit is dan duidelijk aangegeven. Fotograferen is in het ziekenhuis om privacy redenen niet toegestaan. Het gebruik van drugs, in welke vorm dan ook, is verboden. Roken is in het ziekenhuis niet toegestaan. Er is een buitenlocatie aangewezen waar u kunt roken: het patiëntenterras op de 5e verdieping van het ziekenhuis. Tijdens het bezoekuur kunt u maximaal twee mensen (tegelijkertijd) op de zaal ontvangen. Als u een dieet volgt is het verstandig dit door te geven aan uw bezoek. Wij vragen u, te allen tijde, correct gekleed te zijn. Wanneer u thuis medicijnen gebruikt, kunt u die bij opname afgeven aan de verpleging. Wij raden u dringend aan om waardevolle spullen thuis te laten. Het is niet toegestaan dieren mee naar binnen te nemen. In speciale gevallen wordt een uitzondering gemaakt.
uw persoonlijke eigendommen, zoals kleding, horloges, protheses, etc. tijdens uw verblijf in het ziekenhuis niet ‘in het zicht’ te laten liggen. Vooral als er veel mensen tegelijk aanwezig zijn, bijvoorbeeld tijdens het bezoekuur, loopt u het risico dat deze zaken door anderen worden meegenomen.
Aansprakelijkheid voor eigendommen Regeling schade, verlies of diefstal Het kan gebeuren dat er tijdens uw verblijf in het ziekenhuis per ongeluk schade ontstaat aan uw eigendommen of dat er spullen kwijtraken. Meldt u dit dan direct aan de leidinggevende van de afdeling. Hij of zij vult dan samen met u een schadeformulier in. De leidinggevende zorgt er dan voor dat de door u gemelde schade verder behandeld wordt. U krijgt hier een schriftelijke bevestiging van.
Bijvoorbeeld sierraden. Laat waardevolle spullen daarom thuis of geef ze mee naar huis. U voorkomt hiermee dat uw spullen kwijtraken of worden gestolen. Wilt u toch waardevolle spullen bewaren in het ziekenhuis? Dan kunt u deze spullen opbergen in de kluis van het ziekenhuis. U krijgt een bewijs van de in bewaring gegeven spullen. Bewaar dit bewijs goed. Als u weer uit het ziekenhuis vertrekt heeft u dit bewijs nodig om uw spullen terug te krijgen. U kunt ook het kastje op uw kamer gebruiken om spullen in op te bergen. Het gebruik van dit kastje is op eigen risico.
Dagindeling Omdat de dagindeling in het ziekenhuis er waarschijnlijk heel anders uit ziet dan u thuis gewend bent, geven wij hieronder een overzicht van hoe de dag in het ziekenhuis in het algemeen verloopt.
06.00 - 06.30 uur Wanneer vergoeden wij wel en wanneer niet? Het ziekenhuis is aansprakelijk als er, buiten uw schuld, schade of verlies ontstaat aan spullen die u in het dagelijks leven nodig heeft. Bijvoorbeeld uw bril of prothese. Het moet dan wel duidelijk zijn dat het ziekenhuis of de medewerkers van het ziekenhuis verantwoordelijk zijn voor de schade of het verlies. De hoogte van de eventuele schadevergoeding wordt berekend op basis van de dagwaarde van het zoekgeraakte of beschadigde voorwerp. Het is daarom belangrijk dat u bij het indienen van een schadeclaim de aankoopnota of rekening heeft. Wanneer vergoeden wij niet? Het ziekenhuis is niet aansprakelijk voor vermissing, diefstal of beschadiging van waardevolle spullen die u in het dagelijks leven niet direct nodig heeft.
08.00 uur 10.00 uur 12.00 uur 13.00 - 14.00 uur 14.30 uur 15.00 - 16.00 uur 17.00 uur 19.30 uur 19.00 - 20.00 uur 22.00 uur
begint de dag en wordt u gewekt. wordt het ontbijt gebracht. is er koffie. wordt de warme maaltijd opgediend. rustuurtje. wordt de thee gebracht. is er bezoekuur. wordt het avondeten gebracht. is er nog een kopje koffie. is er bezoekuur. gaat het grote licht uit. U kunt nog wel gebruik maken van uw eigen bedlampje. Houdt u wel rekening met uw medepatiënten.
NOVEMBER 2008 NUMMER 4
Op Koers
19
Maaltijden en dieet Het keukenteam en de voedingsassistentes doen hun best om u elke dag te voorzien van uitstekende maaltijden. Het ziekenhuis werkt aan een nieuw voedingsconcept. Op ieder afdeling komt in plaats van een recreatieruimte een restaurant in de sfeer van een grand café. Patiënten kunnen hier zelf hun maaltijden samenstellen en eten op een tijdstip dat hen het beste uitkomt. Tot die tijd worden de maaltijden verstrekt door middel van ‘Meals on Wheels’. Dit betekent dat u op het moment van de maaltijd pas hoeft te kiezen wat u wilt eten. Uiteraard wordt er rekening gehouden met uw dieet of eetgewoonten. Verlaten van de kamer of afdeling Op sommige verdiepingen is een recreatieruimte voor patiënten ingericht. In deze ruimte staat een TV en u vindt er tijdschriften en spelletjes. U kunt van de recreatieruimte gebruik maken als u geen bedrust hoeft te houden. Wilt u wel aan de verpleegkundige melden wanneer u van de afdeling gaat. Dan weet men waar u bent voor een eventueel onderzoek of een behandeling. Het is wel de bedoeling dat u op tijd op de afdeling terug bent voor het innemen van medicijnen en voor de maaltijden.
U rijdt ca. 3 km langs het water (Maas); bij de derde verkeerslichten ziet u rechts het Havenziekenhuis (schuin tegenover zwembad Tropicana).
Parkeermogelijkheden Let op: Betaald parkeren. Betalen is alleen mogelijk met een chipknip! Parkeren op het terrein is niet mogelijk. Auto: Aan het Haringvliet (noord/zuid) Aan de Oosterkade (loopafstand tot ziekenhuis circa 50 meter) Aan het ’s Lands Werf (loopafstand tot ziekenhuis circa 200 meter) Fiets, brommer of motor: Fietsen, bromfietsen en motoren kunt u plaatsen in de onoverdekte (bromfietsen en motoren) of overdekte (fietsen) stalling.
Bezoek Bezoektijden alle afdelingen: 15.00 - 16.00 uur 19.00 - 20.00 uur Bezoektijden Hartbewaking en Intensive Care: 11.00 - 20.00 uur (op afspraak) In het belang van de patiënt kunt u het bezoek op deze afdelingen het beste beperkt houden. In overleg kunnen we afwijken van de vaste bezoektijden. Op deze afdeling zijn geen bloemen toegestaan. Let op: kinderen beneden 12 jaar mogen niet zonder begeleiding in het ziekenhuis rondlopen.
Bereikbaarheid Per openbaar vervoer Het Havenziekenhuis is goed bereikbaar met het openbaar vervoer. Metro: uitstappen bij metrostation Oostplein (loopafstand naar ziekenhuis is ca. 300 meter) of uitstappen bij metrostation Blaak (loopafstand ca. 10 minuten). Tram: lijn 7 of 21. Uitstappen bij tramhalte Oostplein. Bus: lijn 46. Uitstappen bij bushalte Oostplein. Per auto Van de A16/E19 neemt u de afslag Rotterdam Centrum/Capelle aan den IJssel (afslag 25). Vervolgens volgt u de borden Rotterdam Centrum. 20
Op Koers
NOVEMBER 2008 NUMMER 4
Vertrek Vaak is van tevoren bekend hoe lang uw verblijf in het ziekenhuis ongeveer zal duren. Soms is dit moeilijk vooraf te bepalen. Dan kunt u dit overleggen met uw arts. Als de datum van uw vertrek min of meer bekend is, dan hoort u dit van uw behandelend arts of de verpleging. U krijgt dan ook informatie over wat er moet gebeuren na uw ontslag uit het ziekenhuis.
Bijvoorbeeld over eventuele nabehandeling, dieet, fysiotherapie, etc. Meestal laat uw behandelend arts u na uw ontslag terugkomen op de polikliniek om te kijken hoe het met u gaat. Hiervoor krijgt u dan een afspraak mee. Verder stuurt uw specialist uw huisarts een brief als u uit het ziekenhuis wordt ontslagen. Wel thuis Wij willen graag dat uw verblijf in ons ziekenhuis zo aangenaam mogelijk is. Heeft u ideeën over hoe wij uw behandeling en/of verblijf zouden kunnen verbeteren? Dan horen wij dit graag. Op de afdeling krijgt u het enquêteboekje ‘Wel thuis’. Wij hopen dat dit wilt invullen en terugsturen. Vervoer naar huis Als u naar huis mag is het verstandig om van tevoren met de verpleging af te spreken hoe u naar huis gaat en hoe laat. Soms wordt u met de ambulance of een taxi naar huis gebracht. Dit gebeurt alleen als hier een medische reden voor is. De kosten van het vervoer worden dan in principe door de ziektekostenverzekering betaald. Wilt u met de taxi naar huis zonder dat hier een medische reden voor is? Dan moet u de kosten van het vervoer naar huis zelf betalen.
Zorg en behandeling Medische zorg Uw ‘eigen’ behandelend specialist is verantwoordelijk voor uw medische behandeling. Hij of zij werkt vaak samen met andere artsen en deskundigen in het ziekenhuis. Zo kan het gebeuren dat u in het ziekenhuis door een andere arts wordt geholpen dan de arts die u op de polikliniek heeft gezien. Naast medisch specialisten kunt u ook een arts-assistent of een co-assistent aan uw bed zien. Een arts-assistent is een volledig bevoegde arts, die wordt opgeleid tot specialist. Arts-assistenten doen alle onderzoeken en behandelingen die uw specialist ook zou doen. Zij zijn meestal ook verantwoordelijk voor de dagelijkse medische gang van zaken. Arts-assistenten werken onder de verantwoordelijkheid van een specialist. Een co-assistent is nog in opleiding tot arts en heeft veel minder taken. De co-assistent en de arts-assistent stellen zich altijd aan u voor en leggen dan uit welke taken zij van de specialist overnemen. Verpleegkundige zorg Binnen het Havenziekenhuis worden patiënten gemengd verpleegd. Dat wil zeggen dat mannen en vrouwen samen op één kamer verblijven. Wilt u niet worden verpleegd op een ‘gemengde’ kamer? Dan kunt u dat melden bij de opname. U wordt dan op een kamer geplaatst met alleen heren of alleen dames. Heeft u eerst gekozen voor gemengd verplegen, maar u krijgt hier later spijt van? Dan kunt u om overplaatsing vragen. De verpleging kan dit voor u regelen.
Diëtetiek Tijdens uw opname in het ziekenhuis kan de diëtist ingeschakeld worden voor een dieet- en/of voedingsadvies op maat. Zij werken zowel klinisch als poliklinisch vanuit een multidisciplinaire invalshoek. Indien wenselijk kan na ontslag de voedingstherapie worden voortgezet in overleg met de behandelend diëtist. De polikliniek is uitsluitend bedoeld voor patiënten die verwezen worden door een specialist van het Havenziekenhuis. Fysiotherapie Het kan zijn dat u tijdens uw opname behandeld wordt door een fysiotherapeut. Soms is het nodig dat deze behandeling na uw ontslag poliklinisch wordt voortgezet. Dan kunt u gewoon bij de afdeling Fysiotherapie van het Havenziekenhuis blijven komen. Verder is de afdeling Fysiotherapie van het havenziekenhuis open voor patiënten die worden doorverwezen door een specialist.
Begeleiding Pastorale zorg In ons ziekenhuis zijn een pastor en een moslim geestelijk verzorger aanwezig. Zij zijn een vertrouwenspersoon voor u en uw familie, wat uw levensovertuiging ook is. Als u wilt nemen zij contact op met een vertegenwoordiger van uw eigen kerk of moskee. De verpleging kan een afspraak voor u maken. U kunt ook zelf bellen via telefoonnummer: 010 - 4043526. Stilte centrum Op de 5e verdieping is een ruimte ingericht voor stilte, meditatie en gebed. Deze ruimte is voor iedereen toegankelijk. Kerkdiensten Iedere zondagmorgen om 10.00 uur wordt er in het ziekenhuis een kerkdienst gehouden. Wilt u de dienst meevieren? Geef dit dan door aan de verpleging. U kunt ook naar de kerkdienst als u bedrust moet houden of in een rolstoel zit. U wordt dan door een vrijwilliger opgehaald en weer teruggebracht. U kunt de dienst ook volgen via de radio, kanaal 4. Transferverpleegkundige Soms heeft u na ontslag uit het ziekenhuis nog hulp nodig. Bijvoorbeeld huishoudelijke hulp of hulp bij persoonlijke verzorging. Het kan ook zijn dat u (tijdelijk) in een verpleeg- of verzorgingshuis moet worden opgenomen. De transferverpleegkundige helpt bij het aanvragen van de hulp die u nodig heeft. Maatschappelijk werk Ziekte heeft soms grote gevolgen. Bijvoorbeeld voor uw financiële situatie of voor uw relatie. De maatschappelijk werkers van het ziekenhuis kunnen u en uw familie helpen omgaan met uw nieuwe situatie. De verpleging kan een afspraak voor u maken. NOVEMBER 2008 NUMMER 4
Op Koers
21
Vrijwilligers In het Havenziekenhuis zet een aantal mensen zich vrijwillig in voor patiënten en bezoekers. Deze vrijwilligers zorgen voor net dat beetje extra gastvrijheid tijdens uw verblijf in het ziekenhuis. Zij doen bijvoorbeeld een boodschap bij het winkeltje in de centrale hal, brengen de krant rond, maken het fruit schoon dat u heeft gekregen, verzorgen bloemen, helpen bij het aanvragen van telefoon, tv of het invullen van de patiëntenenquête. Ook helpen de vrijwilligers de voedingsassistente met het rondbrengen van de maaltijden en gaan zij rond met de bibliotheek.
Rechten en plichten De relatie tussen patiënt en hulpverlener is goed gereld. In deze relatie hebben zowel u als de hulpverlener rechten en plichten. Een overzicht van de belangrijkste rechten en plichten uit deze wet, de Wet op de Geneeskundige Behandelings Overeenkomst (WGBO) vindt u hieronder. Recht op informatie U heeft het recht op duidelijke informatie over uw ziekte of aandoening en behandeling. Vraag dus gerust naar de gevolgen van de behandeling, zoals pijn, ongemak en eventuele andere gevolgen. Vaak is er een folder met informatie over uw ziekte of onderzoek. Zo niet, dan kan uw arts een aantal punten op papier zetten. Verder kunt u natuurlijk altijd uitleg vragen als u iets niet begrijpt. Soms helpt het als u uw vragen van tevoren opschrijft of als u iemand meeneemt naar een gesprek met uw arts. Hij of zij kan u dan helpen uw vragen te stellen. En samen onthoud je nu eenmaal meer. Het kan ook helpen om, na afloop van een gesprek, de belangrijkste punten nog eens op een rij te zetten. Zo kunt u controleren of alles goed heeft begrepen. Toestemming U heeft zelf inspraak in uw behandeling. Uiteindelijk beslist u altijd zelf of u wel of niet wordt behandeld. Recht op inzage medisch dossier Uw hulpverlener is verplicht een dossier bij te houden. Hierin staan alle gegevens over uw behandeling. Deze gegevens zijn vertrouwelijk. Behalve uzelf en de hulpverleners die aan uw behandeling meewerken mag niemand uw dossier lezen. Dit mag alleen als u daar toestemming voor geeft. Als u wilt kunt u een kopie van uw dossier of een gedeelte daarvan krijgen. U kunt dit aan uw arts vragen. Soms moet u voor een kopie een klein bedrag betalen. Recht op privacy Als patiënt heeft u recht op bescherming van uw persoonlijke gegevens. Hulpverleners moeten vertrouwelijk met uw gegevens omgaan. U kunt er dan ook van uit gaan dat alles wat u met uw hulpverlener bespreekt geheim blijft. Alleen de personen die betrokken zijn bij de behandeling zijn op de hoogte van uw 22
Op Koers
NOVEMBER 2008 NUMMER 4
gegevens. Informatie mag niet worden doorgegeven aan bijvoorbeeld uw partner, familie of vrienden. Dit mag alleen met uw toestemming. Reanimatiebeleid In het Havenziekenhuis volgt men het beleid dat reanimatie (hartmassage en beademing) als standaardprocedure wordt uitgevoerd. In voorkomende gevallen, of als u een wilsverklaring heeft, kan hiervan worden afgeweken. Wilt u er meer over weten dan kunt u dit altijd bespreken met uw behandelend arts. Klachtrecht In de relatie tussen hulpverlener en patiënt gaat soms iets mis. Klagen is niet altijd gemakkelijk.Toch is het belangrijk dat u het ons laat weten als u ontevreden bent. Het is altijd verstandig eerst te praten met de betrokken hulpverlener. Misschien is er sprake van een misverstand of heeft u de informatie verkeerd begrepen. Dan kunnen we dit rechtzetten of samen met u naar een oplossing zoeken. Komt u er met uw hulpverlener niet uit? Dan kunt u de hulp inschakelen van de klachtenbemiddelaar van het Havenziekenhuis. De klachtenbemiddelaar bemiddelt tussen de patiënt en de hulpverlener. Komt u er dan nog niet uit? Dan zijn er verschillende mogelijkheden om van uw klacht werk te maken. De klachtenbemiddelaar kan u daarbij helpen. Meer informatie over klachtenopvang en bemiddeling krijgt u in de folder ‘Hebt u een klacht? Waar kunt u terecht als u niet tevreden bent. U vindt deze folder bij het Patiënten Informatie Centrum in de centrale hal. Legitimatie In alle ziekenhuizen is het verplicht dat u zich kunt legitimeren. Dit is onder andere nodig om misbruik van verzekeringsbewijzen te voorkomen. U kunt zich legitimeren met een origineel en geldig legitimatiebewijs (geen kopie) zoals een paspoort, identiteitsbewijs, rijbewijs of een verblijfsvergunning.
Gebruik patiëntengegevens Patiëntgegevens maken kwaliteitsbewaking mogelijk Als ziekenhuis zijn we verplicht de kwaliteit van onze zorg systematisch te bewaken en te verbeteren. Dat kan alleen, wanneer het ziekenhuis continu onderzoek doet naar de kwaliteit van de zorg. Hiervoor gebruiken we de gegevens van onze patiënten. Bijvoorbeeld gegevens over de rede van opname, de opname zelf, de medisch specialist die de patiënt opneemt, de behandeling in het ziekenhuis, en of er complicaties (zoals een infectie) zijn geweest. De uitkomst van dit onderzoek bepaalt of het ziekenhuis maatregelen moet nemen om de kwaliteit in het ziekenhuis te verbeteren. Privacy gewaarborgd De gegevens van patiënten zijn streng beveiligd. Alle gegevens, die in het kader van de kwaliteitsbewaking worden verzameld, worden anoniem gebruikt zodat uw
privacy niet in gevaar komt. Het gebruik van gegevens voor kwaliteitsbewaking is in een reglement vastgelegd. Bezwaar maken In principe worden de (anonieme) gegevens van alle patiënten gebruikt voor het meten van de kwaliteit van de zorgverlening in het ziekenhuis. Heeft u hier bezwaar tegen, dan moet u dit duidelijk aangeven.
Voorzieningen Oud papier en glas Oud papier en glas worden apart ingezameld. Oud papier kunt u kwijt in de blauwe papiermanden. Verder vindt u op iedere afdeling een glasbak. Post ‘s Morgens wordt op alle afdelingen de post rondgebracht. Wilt u zelf post versturen? Deze kunt u afgeven bij het afdelingskantoor of het Patiënten Informatie Centrum in de centrale hal. Radio Elk bed heeft een radioaansluiting. Op kanaal 4 wordt op zondagmorgen de kerkdienst uitgezonden. Telefoon en televisie U kunt een telefoon en/of een televisie huren via Patiëntline. U kunt dit op de dag van uw opname regelen. U kunt ook gebruikmaken van uw mobiele telefoon. Op de nieuwe verpleegafdelingen is er standaard radio en televisie aanwezig bij ieder bed en hoeft u dit niet aan te vragen. Winkel In de centrale hal van het ziekenhuis vindt u een winkel van Albron Food & Shop. Hier kunt u bijvoorbeeld bloemen, fruit, tijdschriften en delicatessen kopen. U kunt er ook terecht om (samen met uw bezoek) iets te eten of te drinken.
Openingstijden: maandag t/m vrijdag van 8.30 - 20.00 uur feestdagen, zaterdag en zondag van 14.30 - 20.00 uur. Oplaadpunt Chipknip In de centrale hal van het ziekenhuis aan de zuil tegenover de ingang vindt u een oplaadpunt voor de Chipknip. Patiënten Informatie Centrum In de centrale hal van het ziekenhuis vindt u het Patiënten Informatie Centrum. Dit is een plaats waar patiënten en bezoekers terecht kunnen voor bijvoorbeeld aanvullende informatie over uw ziekte, onderzoek en behandeling, folders, contact met lotgenoten, een luisterend oor, enzovoort. Verder kunt u hier terecht voor klachtenformulieren en meer informatie over klachtenopvang en klachtenbemiddeling.
Kosten In principe wordt de rekening van uw verblijf in het Havenziekenhuis direct naar uw ziektekostenverzekeraar gestuurd. Het is daarom erg belangrijk dat wij goede gegevens van u hebben. Is er iets in uw gegevens veranderd? Bent u bijvoorbeeld verhuisd? Of bent u overgestapt naar een andere zorgverzekeraar? Dan kunt u uw gegevens bij de inschrijfbalie laten veranderen. Het kan gebeuren dat u een rekening krijgt van een andere zorginstelling dan het Havenziekenhuis. Dit komt omdat wij voor bepaalde behandelingen en onderzoeken samenwerken met andere ziekenhuizen of laboratoria. Voor sommige behandelingen heeft het Havenziekenhuis vooraf een machtiging nodig van uw zorgverzekeraar. Deze machtiging kunt u zelf bij uw zorgverzekeraar aanvragen. Met deze machtiging weet u zeker dat uw behandeling wordt vergoed.
NOVEMBER 2008 NUMMER 4
Op Koers
23
Medisch specialisten Vakgroep
Voorletters en naam
ANESTHESIOLOGIE Anesthesiologie Anesthesiologie Anesthesiologie Anesthesiologie
Dhr. drs. P. La Guardia Dhr. dr. T. Linden Prof. dr. J. Klein Dhr. drs. M. Meijer
APOTHEEK Apotheek
Mw. drs. E. de Jong
CARDIOLOGIE Cardiologie Cardiologie Cardiologie Cardiologie
Dhr. drs. B. Ilmer Mw. drs. C.M. Leenders Dhr. drs. D. Neumann Dhr. dr. C. Storm
CHIRURGIE Chirurgie Chirurgie Chirurgie Chirurgie Chirurgie DERMATOLOGIE Dermatologie Dernatologie Dermatologie
GERIATRIE Geriatrie Geriatrie GYNAECOLOGIE Gynaecologie Gynaecologie
Dhr. drs. G.J. Collet Mw. dr. J.H. van Dam Mw. drs. K.H.A. van Eeghem Dhr. dr. W.R. Schouten Dhr. dr. A.G. Menon
Dhr. dr. W.I. van der Meijden Mw. drs. S. Konijn-den Hengst Mw. drs. A.A.J. BoonstoppelRoutheut
Dhr. dr. G. Ziere Dhr. drs. A.J. Arends
Dhr. dr. J. de Graaff Mw. drs A.K.E. Prinsen
INTERNE GENEESKUNDE Interne Geneeskunde Dhr. dr. A.G.C. Bauer Interne Geneeskunde Mw. drs. Y. van Beek-Nieuwland Interne Geneeskunde Dhr. dr. P.J.J. van Genderen Interne Geneeskunde Dhr. dr. D. Overbosch Interne Geneeskunde Dhr. dr. P.J. Wismans Interne Geneeskunde Mw. drs. M. de Mendonca Melo INTENSIVIST Intensivist Intensivist
KAAKCHIRURGIE Kaakchirurgie Kaakchirurgie Kaakchirurgie Kaakchirurgie Kaakchirurgie Kaakchirurgie Kaakchirurgie KINDERHAVEN Internist-Allergoloog Kinderlongarts Kinderlongarts Kinderdermatoloog Kinderdermatoloog
24
Op Koers
Mw. drs. B. Dellen Dhr. drs C. De Lind van Wijngaarden
Dhr. drs. C.A. Bertheux Dhr. drs. J.G. van der Hee Dhr. drs. F.R. Praal Dhr. drs. L.J. Rijksen Dhr. dr. G.J. van Beek Mw. dr. J.M. Kwakman Dhr. dr. D. Rink
Dhr. dr. H. de Groot Mw. dr. M.W.H. Pijnenburg Prof. dr. J.C. de Jongste Prof. dr. A.P. Oranje Mw. dr. F.B. de Waardvan der Spek
NOVEMBER 2008 NUMMER 4
Vakgroep
Voorletters en naam
Kinderneuroloog Kinderneuroloog Kinderarts-pulmonoloog Kinderarts
Prof. dr. W.F.M. Arts Mw. drs. L. Rehbock Dhr. dr. H.A.W.M. Tiddens Dhr. dr. H.M. Janssens
KEEL-, NEUS EN OORHEELKUNDE KNO Mw. drs. R.M. Teeuw KNO Mw. drs. A.A.C Aukema KNO Dhr. dr. W.P.A. Kelders KLINISCHE CHEMIE Klinische chemie
Prof. dr. J. Lindemans
LONGZIEKTEN Longziekten Longziekten Longziekten
Mw. drs. M.A.C. Klaaver Mw. drs. T.H. Mennema Dhr. drs. J.W.G. van Gendt
MICROBIOLOGIE Microbiologie Microbiologie
Mw. dr. M.C. Vos Mw. drs. J. Severin
NEUROLOGIE Neurologie Neurologie Neurologie Neurologie Neurologie Neurologie
Dhr. drs. R.J.W. Dunnewold Dhr. drs. A.H.C. Geerlings Mw. drs. P. Klaver-Schaar Dhr. drs. B.J.M. van Moll Dhr. drs. H.J. Vroon Dhr. drs. J. Heerema
OOGHEELKUNDE Oogheelkunde
Dhr. drs. J.P. Martinez Ciriano
ORTHOPEDIE Orthopedie Orthopedie
Dhr. drs. O. van Leeuwen Dhr. drs. K. Raissadat
PARASITOLOGIE Parasitologie
Dhr. dr. J. van Hellemond
PATHOLOGIE Pathologie
Dhr. dr. J.L. Simons
PIJNPOLI Pijnpoli Pijnpoli Pijnpoli
Dhr. dr. F.J.P.M. Huygen Mw. dr. C. Schultenkämper Dhr. dr. B. Köder
PSYCHIATRIE Psychiatrie Psychiatrie
Dhr. drs. D. van der Meer Dhr. drs. R.A. van der Pol
RADIOLOGIE Radiologie Radiologie
Dhr. drs. E.P.M. van Helmond Dhr. drs. S.G. Oei
UROLOGIE Urologie Urologie
Dhr. dr. S.M. Haensel Dhr. drs. E.R. Boevé
PSYCHIATRIE Psychiatrie Psychiatrie
Dhr. drs. D. van der Meer Dhr. drs. R.A. van der Pol
Particuliere verpleging en verzorging Er kan in uw leven een moment komen dat u niet meer in staat bent om helemaal voor uzelf te zorgen. Dit kan diverse oorzaken hebben: uw leeftijd, een plotselinge ziekenhuisopname of de achteruitgang van uw gezondheid. Het is dan geen gemakkelijke beslissing om hulp in huis te halen. Wij begrijpen dat en wij proberen door onze inzet en betrokkenheid die stap een stuk gemakkelijker te maken.
Thuis in Zorg Wij zijn een bureau voor particuliere thuiszorg. Onze professionele zorgverleners staan dag en nacht voor u klaar. Wij willen er samen met u voor zorgen dat u zolang mogelijk in uw eigen vertrouwde omgeving kunt blijven wonen.
Welke zorg Wij kunnen u het volgende bieden: verzorging en verpleging in uw eigen vertrouwde omgeving advies aan en ondersteuning van familie en andere betrokkenen overleg met uw huisarts en andere (para-)medici begeleiding van terminale zorg
Voor meer informatie: Ons adres:
Thuis in Zorg BV Kortekade 58-60 3062 GT Rotterdam Telefonische bereikbaarheid: Tijdens kantooruren 010 – 213 25 11 Buiten kantooruren 06 – 55 888 771 Bereikbaarheid via fax of internet: Fax: 010 – 231 64 70 e-mail: info@thuisinzorg.nl website: www.thuisinzorg.nl