Op Koers 2009-1 by Havenziekenhuis

MAART 2009 NUMMER 1

Steunpunt Krimpen aan den IJssel breidt uit blz. 7 Herniaoperaties in het Havenziekenhuis blz. 8

Een 8.1 voor het Havenziekenhuis blz. 15

Opname informatie blz. 18

EME

N MEE

!!!

MAG

Havenziekenhuis en Instituut voor Tropische Ziekten B.V. is een dochteronderneming van

Dun haar, kale plekken, haaruitval, enz. Wat nu? Wie helpt mij goed? Mogelijk hebben wij een oplossing voor uw haarprobleem. Wij bieden u aan: gehele of gedeeltelijke haarprotheses, van echt- en/of kunsthaar, naar uw wens. Gratis advies en informatie bij:

Allround Haarwerken, Goudsesingel 101, 3031 EE Rotterdam.

Telefoon: 010 - 412 39 39 www.allroundhaarwerken.nl

Behandeling(en) op afspraak Krijg meer zelfvertrouwen met onze hulp als uw haarwerker Onze specialiteit: het leveren van maathaarwerk van echt europees haar (permanente bevestiging) volgens uw wens, model en kleur. Lid van Top HaarwerkersGilde Nederland

Colofon

Voorwoord

Havenziekenhuis Patiëntenmagazine 14e jaargang, nummer 1, maart 2009

Beste lezer, Op Koers is het blad voor patiënten, bezoekers en relaties van het Havenziekenhuis Rotterdam en verschijnt vier keer per jaar. Redactieadres Havenziekenhuis Haringvliet 2, 30011 TD Rotterdam Telefoon 010 - 404 33 00 E-mail: communicatie@havenziekenhuis.nl Website: www.havenziekenhuis.nl Hoofdredactie Karin Alberda Eindredactie Angelique van der Sterren Redactie Margot van der Laan Barbara de Groot Rick Keus, fotografie voorpagina en pagina 1, 4, 5, 6, 8, 12 Met dank aan Mevr. A. van der Berg Dhr. J.E. Blans Mevr. Butter Dhr. E.H. van Dam Prof. dr. C.M.F. Dirven Drs. W. den Hoed Mevr. drs. M. Klaaver Mevr. K. Mulder Mevr. C. Roos Dhr. M. Schellekens Mevr. B. Vial

Voor u ligt alweer de eerste Op Koers van het nieuwe jaar. Ook in 2009 zetten we ons weer volop in om tegemoet te komen aan de wensen van onze patiënten. Wij werken hard aan een mooi nieuw ziekenhuis met gerenoveerde verpleegafdelingen en een gastvrije uitstraling waarin onze patiënten en medewerkers zich thuis voelen. Patiënten hebben op de nieuwe afdelingen meer privacy op volledig nieuw ingerichte één-, twee- en vierpersoonskamers. Ook heeft elke nieuwe verdieping een eigen restaurant. Hier kunnen patiënten en hun bezoekers gezellig samen eten. Inmiddels zijn we al een aardig eind op weg; bijna al onze bedden staan nu op nieuwe afdelingen. Nog dit jaar verwachten wij ook de overige verpleegafdelingen te kunnen renoveren. Ook de samenwerking met onze moederorganisatie het Erasmus MC krijgt steeds meer vorm. KinderHaven is hier een goed voorbeeld van. KinderHaven bestaat inmiddels één jaar en vele patiëntjes en hun ouders hebben baat bij de multidisciplinaire aanpak van hun problemen, die deze polikliniek kan bieden. KinderHaven is door het Erasmus MC-Sophia Kinderziekenhuis en het Havenziekenhuis gezamenlijk opgezet. Op dit moment worden er opnames gemaakt voor het Avro-programma ‘het kinderziekenhuis’ waarbij vooral de succesvolle aanpak door meerdere specialismen gezamenlijk belicht wordt. Steeds meer specialisten van het Erasmus MC voeren operaties uit in het Havenziekenhuis. Bijvoorbeeld professor dr. C. Dirven die sinds januari van dit jaar rugherniaoperaties bij ons uitvoert. Patiënten die door onze neurologen doorverwezen worden naar een neurochirurg voor een herniaoperatie aan de rug kunnen nu dus ook bij ons terecht.

Opmaak Hannique de Jong

Nog een goed voorbeeld van een positieve ontwikkeling is de uitbreiding van de spreekuren in ons Steunpunt in Krimpen aan den IJssel. Naast Geriatrie zijn ook de urologen daar nu actief met een spreekuur op de dinsdagmiddag. Wij verwachten het aantal spreekuren op korte termijn nog verder uit te kunnen breiden, bijvoorbeeld voor Cardiologie en Diabetes.

Uitgeverij Business Communications Uitgevers Postbus 416, 8600 AK Sneek Telefoon 0515 - 429 429 Fax 0515 - 429 422 E-mail: bcuitgevers@planet.nl

Tot slot is de Junior Kamer Rotterdam Haven aan het kijken of ze weer een Sloepenrace kunnen organiseren. Met de Sloepenrace wordt geld ingezameld voor het Havenziekenhuis. Met de opbrengst van de vorige Sloepenrace is onlangs ons Patiënten Service Bureau gerenoveerd. Meer daarover leest u op bladzijde 6 van deze Op Koers. Wij zijn ontzettend blij met de initiatieven van de Junior Kamer Rotterdam Haven en de Stichting Vrienden van het Havenziekenhuis.

Bladmanager & advertentieverkoop Digna Schoonen / Barbara Verschoor Telefoon 0515 - 429 429

Kortom; we zijn het jaar goed gestart in het Havenziekenhuis. Voor alle actuele ontwikkelingen en de voortgang van de verbouwing kunt u kijken op onze website: www.havenziekenhuis.nl en natuurlijk leest u meer in de volgende Op Koers.

Ontwerp De Jongens Ronner Rotterdam / Groningen

Druk: Agropers, Sneek De volgende Op Koers verschijnt in mei 2009

Drs. Johan Dorresteijn Directeur

Drs. Ineke Leenders Voorzitter vereniging medische staf

MAART 2009 NUMMER 1

Op Koers

Particuliere verpleging en verzorging Er kan in uw leven een moment komen dat u niet meer in staat bent om helemaal voor uzelf te zorgen. Dit kan diverse oorzaken hebben: uw leeftijd, een plotselinge ziekenhuisopname of de achteruitgang van uw gezondheid. Het is dan geen gemakkelijke beslissing om hulp in huis te halen. Wij begrijpen dat en wij proberen door onze inzet en betrokkenheid die stap een stuk gemakkelijker te maken.

Thuis in Zorg Wij zijn een bureau voor particuliere thuiszorg. Onze professionele zorgverleners staan dag en nacht voor u klaar. Wij willen er samen met u voor zorgen dat u zolang mogelijk in uw eigen vertrouwde omgeving kunt blijven wonen.

Welke zorg Wij kunnen u het volgende bieden: verzorging en verpleging in uw eigen vertrouwde omgeving advies aan en ondersteuning van familie en andere betrokkenen overleg met uw huisarts en andere (para-)medici begeleiding van terminale zorg

Voor meer informatie: Ons adres:

Thuis in Zorg BV Kortekade 58-60 3062 GT Rotterdam Telefonische bereikbaarheid: Tijdens kantooruren 010 – 213 25 11 Buiten kantooruren 06 – 55 888 771 Bereikbaarheid via fax of internet: Fax: 010 – 231 64 70 e-mail: info@thuisinzorg.nl website: www.thuisinzorg.nl

Op Koers

MAART 2009 NUMMER 1

En verder… ‘Had ik dit eerder geweten’ Een patiënte vertelt over haar ervaringen met de oude en vernieuwde verpleegafdeling

blz. 4 - 5

Operatie verbouwing

blz. 6

Steunpunt Krimpen breidt uit

blz. 7

Herniaoperaties in het Havenziekenhuis

blz. 8 - 9

Havenarts Willem den Hoed: ‘Ik ben een geluksvogel’

Herniaoperaties in het Havenziekenhuis blz. 8 - 9

blz. 10 - 11

Kort nieuws

blz. 11

KinderHaven één jaar

blz. 12 - 13

Een 8.1 voor het Havenziekenhuis

blz. 15

Kunst in het Havenziekenhuis

blz. 15

In veilige handen in het Havenziekenhuis

blz. 16 - 17

Patiëntveiligheid: een zaak van iedereen Opname informatie

blz. 17 blz. 18 - 23

Medisch specialisten

blz. 24

KinderHaven één jaar blz. 12 - 13

MAART 2009 NUMMER 1

Op Koers

Mevrouw Mulder op de nieuwe verpleegafdeling

Mevrouw Mulder:

‘Had ik dit eerder geweten’ Op 17 januari werd de volledig vernieuwde afdeling Chirurgie/Orthopedie in gebruik genomen. Mevrouw Mulder ligt al enkele weken in het Havenziekenhuis en heeft de verhuizing meegemaakt. Een goede reden om haar op te zoeken en naar haar ervaringen te luisteren.

Mevrouw Mulder steekt gelijk enthousiast van wal: ‘Als ik met mijn man langs het Havenziekenhuis reed, vroeg ik me af hoe het zou zijn om daar te liggen. Had ik dit eerder geweten; het is hier helemaal top! Je bent geen nummer maar een mens, er is echt persoonlijke aandacht voor je. Om maar een voorbeeld te noemen: gisteren namen de verpleegkundigen hartelijk en persoonlijk afscheid van mij. Ze nemen hier tijd voor je en leven met je mee. En, als je iets aan je darmen hebt, moet je gewoon bij dokter Schouten zijn.’

rommelig. Zo zag je soms draden en verlengsnoeren liggen. Dan is deze nieuwe afdeling een verademing. De kleuren zijn fris en er zijn mooie, moderne gordijnen.’ Zijn er dan geen verbeterpunten te bedenken? Mevrouw Mulder zwijgt en denkt even na. ‘Jawel, er zijn nog wel wat kinderziektes. Op de muren hangen bijvoorbeeld nog geen schilderijen. Doordat het bobbeltjesbehang is, lijkt het wel eens of de muur op je afkomt. Ze moeten er een schilderij of fotolijst ophangen.’

Grand café Stomaverpleegkundige is super Mevrouw Mulder is een tijdje stil en vervolgt dan: ‘Als ik iets mag zeggen over de zorg, dan is het jammer dat de jonge dokters vaak wisselen.’ Daarna volgt ze vol vuur: ‘Maar de stomaverpleegkundige is super. Die loopt echt van hot naar her en haar benen onder haar lijf vandaan. Ze is heel duidelijk, stelt je op je gemak en als je in de put zit, praat ze je er weer uit!’

Op de afdeling is een restaurant gemaakt in de sfeer van een grand café. Is mevrouw Mulder daar al geweest? ‘Ik ben er een keer naartoe gelopen. Alleen zat ik er in mijn uppie en dat vond ik eng. Maar, ik wil gelijk een pluim geven aan het keukenpersoneel, want die doen ontzettend hun best. En de kok heeft nog ouderwets leren koken. De stampot is echt gaar en het draadjesvlees valt uit elkaar. Gewoon zoals het hoort!’

Bloemetje en koffie met gebak Hoe heeft mevrouw Mulder de verhuizing ervaren? ‘De verhuizing was perfect geregeld. Er stond een bloemetje voor je klaar en ’s avonds kregen we koffie met gebak. Gelukkig kan ik het goed met mijn buurman vinden. Dat kan wel een nadeel van een tweepersoonskamer zijn, want stel dat je elkaar niet ligt. Als ik mocht kiezen, zou ik waarschijnlijk voor een vierpersoonskamer kiezen.’

Gratis televisie en radio De vernieuwde afdeling heeft ruime, lichte kamers, modern sanitair en gratis televisie en radio. Merkt mevrouw Mulder het verschil? ‘Ha, ha’, lacht ze, ‘natuurlijk, de oude afdeling was minder mooi en wat MAART 2009 NUMMER 1

Op Koers

Patiënt in het grand café van het Havenziekenhuis

Operatie verbouwing Begin dit jaar is opnieuw een gerenoveerde verpleegafdeling van het Havenziekenhuis in gebruik genomen. Dit keer was het de beurt aan de afdeling Chirurgie/Orthopedie op de derde verdieping aan de Maaszijde. Maar er waren nog meer opleveringen. In maart is de nieuwe verpleegafdeling voor Kort verblijf/Dagbehandeling opgeleverd. Tevens is het Patiënten Informatie Centrum opgeknapt.

De opleveringen maken deel uit van het grote renovatieplan van het Havenziekenhuis. Inmiddels staan bijna alle bedden op de nieuwe verpleegafdelingen. Er wordt hard verder gebouwd aan de overige afdelingen. We verwachten deze verpleegafdelingen nog dit jaar te renoveren.

eten op een tijdstip dat past in hun dagprogramma. Ook bezoek kan hier terecht voor koffie, thee en water. Er liggen kranten en tijdschriften. Patiënten die in bed moeten blijven, worden natuurlijk ook goed verzorgd. Zij maken gebruik van roomservice.

Patiënten Informatie Centrum De bedden van de verpleegafdelingen van het Havenziekenhuis liggen op de tweede, derde en vierde verdieping van het huidige gebouw. De nieuwe patiëntenkamers zijn ruimer en hebben rustige basiskleuren met veel glas, planten en kunst. De zespersoonskamers verdwijnen, er komen alleen nog één-, twee- en vierpersoonskamers. Bij ieder bed komt een flexibele arm met gratis radio en LCD TV.

Grand café Op iedere afdeling komt in plaats van een dagverblijf een restaurant in de sfeer van een grand café. Dit restaurant is geopend van 7.00 - 21.00 uur. Patiënten kunnen hier 6

Op Koers

MAART 2009 NUMMER 1

In eerste instantie was er geen budget om het Patiënten Informatie Centrum te renoveren. De opbrengst van de Sloepenrace 2008, georganiseerd door de Junior Kamer Rotterdam Haven, maakte dit alsnog mogelijk. Het gerenoveerde informatiecentrum past bij het nieuwe Havenziekenhuis en heeft een mooie sfeervolle en gastvrije ruimte. Niet alleen de ruimte is opgeknapt, ook de naam is veranderd. Voortaan kunnen patiënten terecht bij het nieuwe Patiënten Service Bureau.

Steunpunt Krimpen aan den IJssel breidt uit Op 25 september 2008 opende het Havenziekenhuis het Steunpunt Krimpen aan den IJssel. Deze polikliniek is gevestigd in woonzorgcentrum Tiendhove, onderdeel van Zorggroep Rijnmond. Het Steunpunt draait goed en breidt stapje voor stapje uit. Barbara Vial, teamleider van het Steunpunt, praat u bij.

Barbara Vial: ‘We draaien inmiddels een half jaar en iedereen is enthousiast. Patiënten zijn blij dat ze dichtbij hun woonomgeving zonder file de specialist kunnen bezoeken. Medewerkers en specialisten vinden het leuk om op een andere locatie te werken.’

Spreekuren Waarvoor kun je nu bij het Steunpunt terecht? Barbara: ‘Op donderdag kunnen patiënten terecht bij de geriater. Dat is een arts die gespecialiseerd is in ouderengeneeskunde. Vaak hebben oudere mensen meerdere aandoeningen tegelijkertijd. De geriater kijkt daarbij niet alleen naar de lichamelijke kant, maar naar de oudere mens als geheel. Dus bijvoorbeeld ook hoe het thuis gaat en of iemand zich nog kan redden. Juist voor oudere patiënten is het goed als ze in hun eigen omgeving kunnen worden geholpen. Dat levert minder spanning en verwarring op. Nieuwe patiënten kunnen op donderdagochtend bij de geriater terecht, patiënten voor controle ’s middags. Ouderengeneeskunde is één van de speerpunten van het

Havenziekenhuis. Het is daarom fijn dat we deze zorg bij mensen in de wijk kunnen bieden.’

Uitbreidingen Zijn er nog andere uitbreidingen? ‘Jawel’, knikt Barbara, ‘Urologie draait sinds februari spreekuur in het Steunpunt. In eerste instantie voor patiënten die voor controle komen. Ook is er een spreekuur voor echografisch onderzoek. Echografie is een onderzoek dat gebruik maakt van geluidsgolven en zo kunnen organen in beeld worden gebracht. Vaak moet het onderzoek ’s ochtends nuchter gebeuren. Dan is het wel zo prettig als je dichtbij geholpen kunt worden en niet in alle vroegte in de file hoeft te gaan staan. Op korte termijn verwachten we nog meer spreekuren te gaan draaien. Bijvoorbeeld Cardiologie en Diabetes. En wat zijn de reacties van patiënten? Barbara: ‘Onze patiënten zijn blij dat ze de Algerabrug niet meer over hoeven om in het Havenziekenhuis te komen. Mensen blijven tenslotte toch graag bij hun eigen ziekenhuis.’

Steunpunt Krimpen aan den IJssel Steunpunt Krimpen a/d IJssel is gevestigd op de begane grond van Woonzorgcentrum Tiendhove, Nieuwe Tiendweg 13 te Krimpen a/d IJssel. U kunt er terecht voor de volgende spreekuren: • Geriatrie: donderdagochtend voor nieuwe patiënten en dondermiddag voor controle • Urologie: dinsdagmiddag • Echografie: dinsdagochtend Voor het spreekuur van de geriater is een wachttijd van maximaal twee weken. Voor echografie maximaal een week, u kunt meestal de eerstkomende dinsdag terecht. Wanneer u gebruik wilt maken van een van de spreekuren kunt u dit vermelden bij het maken van een afspraak. U kunt daarvoor bellen naar: • Polikliniek Geriatrie, tel. 010 - 404 38 28 • Echografie (afd. Radiologie), tel. 010 - 404 37 66 • Polikliniek Urologie tel. 010 - 404 33 24

MAART 2009 NUMMER 1

Op Koers

Prof. dr. Dirven

Herniaoperaties in het Havenziekenhuis De samenwerking tussen het Havenziekenhuis en het Erasmus MC krijgt steeds meer vorm. Hierdoor is het Havenziekenhuis weer een specialist rijker: de zeer ervaren neurochirurg prof. dr. Dirven. Vanaf 1 januari dit jaar kunnen patiĂŤnten in het Havenziekenhuis worden geopereerd aan een hernia of vernauwing van het wervelkanaal. PatiĂŤnten hoeven nu niet meer uit te wijken naar een ander ziekenhuis. 8

Op Koers

MAART 2009 NUMMER 1

Sinds twee jaar is prof. dr. Dirven hoogleraar Neurochirurgie in het Erasmus MC. Als neurochirurg voert hij operaties uit aan hersenen, ruggenmerg en zenuwen. In het Erasmus MC opereert en behandelt hij veelal tumoren in het hersengebied. Sinds 1 januari is dr. Dirven ook aan het Havenziekenhuis verbonden. Hij opereert patiënten met een Hernia Nuclei Pulposi (hernia van de rug) en kanaalstenose (vernauwing van het wervelkanaal).

Goede samenwerking Het Havenziekenhuis en het Erasmus MC werken op steeds meer vlakken nauw met elkaar samen. Dr. Dirven: ‘Je ziet dat beide ziekenhuizen steeds meer gebruik maken van elkaars capaciteiten, specialisten en technieken. De toegankelijke zorg van het Havenziekenhuis wordt gecombineerd met de expertise van het Erasmus MC. Dit geldt ook voor Neurochirurgie.

Hernia: opereren of niet? Wat voor patiënten worden geopereerd? ‘Grofweg zie ik twee groepen patiënten’, vertelt dr. Dirven. ‘De ene groep is vaak wat jonger en bij hen wordt de pijn in de rug en het been veroorzaakt door een hernia. Bij de andere patiënten, die meestal wat meer op leeftijd zijn, wordt de pijn veroorzaakt door een vernauwing van het wervelkanaal.’ Van een hernia hebben de meeste mensen wel eens gehoord. Kort gezegd zorgt een uitpuilende tussenwervelschijf voor een beknelling van de zenuw. Dit noemen we een hernia. Toch opereert de neurochirurg patiënten met een hernia liever niet. ‘Bij 90% van de mensen doet de natuur zijn werk en geneest de hernia vanzelf. Wel kan dit weken of zelfs maanden duren. In 10% van de gevallen operen we wel. Dit doen we bijvoorbeeld als de hernia niet spontaan geneest of als de zenuw ernstig bekneld is.’

Beknelling door kalk De wachtlijsten voor patiënten die een herniaoperatie moeten ondergaan zijn erg lang. Er zijn te weinig operatiekamers beschikbaar voor deze ingrepen, omdat er steeds meer en complexere hersenoperaties worden uitgevoerd. Het Havenziekenhuis biedt deze ruimte wel. Patiënten met een hernia of vernauwing van het wervelkanaal kunnen in het Havenziekenhuis snel terecht voor goede zorg. Ik ben blij dat ik patiënten in het Havenziekenhuis kan helpen.’

Voordelen voor patiënt De nieuwe neurochirurg werkt nauw samen met de neurologen van het Havenziekenhuis. Neuroloog dr. Vroon was nauw betrokken bij de uitbreiding van de afdeling Neurologie. ‘We zijn erg blij met de komst van neurochirurg Dirven. In het Havenziekenhuis krijgen we veel doorverwijzingen van patiënten met een hernia. Het was altijd de vraag in welk ziekenhuis de patiënt geopereerd kon worden als een operatie nodig bleek. De wachtlijsten voor deze operatie zijn gigantisch. Er zijn zelfs patiënten die uitwijken naar Antwerpen. Nu we in eigen huis opereren, kunnen we patiënten het hele pakket aanbieden. De patiënt staat daarbij voorop. Voor hen is het prettig dat ze niet meer uit hoeven te wijken naar een ander ziekenhuis. Ze blijven gewoon in behandeling bij het Havenziekenhuis en kunnen rekenen op een goede en snelle diagnose en behandeling.’

Een vernauwing van het wervelkanaal komt vooral bij oudere mensen voor. Dit kanaal wordt naarmate je ouder wordt steeds nauwer omdat kalk zich afzet tegen de randen. Hierdoor hebben de zenuwen, die door het kanaal heenlopen, minder ruimte en raken ze bekneld. ‘Een vernauwing geneest niet vanzelf zoals bij een hernia vaak wel het geval is’, licht dr. Dirven toe. ‘Eigenlijk wordt het alleen maar erger en kunnen deze patiënten door de pijn nauwelijks lopen. Hierdoor zijn ze erg aan huis gebonden. Het is een ontzettend dankbare operatie om te doen. Na de operatie zie je dat patiënten hun hele sociale leven weer oppakken, omdat ze hun bewegingsvrijheid terug hebben. Dat is erg mooi om te zien.’

Verwijzing en behandeling Voor een afspraak met de neurochirurg hebben patiënten een verwijzing nodig van de neuroloog. ‘Patiënten worden allereerst bij de afdeling Neurologie gezien’, legt neuroloog Vroon uit. ‘Hier bekijken we de klachten van de patiënt en laten we zonodig een MRI-scan maken. Doordat we goede afspraken hebben met het MRI Centrum kunnen patiënten binnen een week voor een MRI terecht.’ Mocht de MRI-scan uitwijzen dat een operatie noodzakelijk is, dan verwijzen we de patiënt door naar de neurochirurg die de patiënt behandelt. Na de operatie houdt de patiënt contact met de neurochirurg en de neuroloog. De patiënt blijft in vertrouwde handen.’

Mini cv: Naam: Titel: Geboorteplaats en jaar: Studie: Specialisatie tot neurochirurg: Promotie: Favoriete vrijetijdsbesteding:

Clemens Dirven Prof. dr. Noordoostpolder ’59 Geneeskunde Nijmegen Groningen Kinderhersentumoren in 1998 Buiten zijn en fotograferen

MAART 2009 NUMMER 1

Op Koers

Havenarts Willem den Hoed:

‘Ik ben een geluksvogel’ Willem den Hoed is zijn hele leven havenarts geweest. Op zijn zestigste besloot hij hiermee te stoppen. In zijn praktijk aan de Westerkade met uitzicht op de haven, praten we over zijn ervaringen met zeelieden en het Havenziekenhuis. Nauwelijks over de drempel gestapt, steekt Willem den Hoed al van wal met een mooi verhaal. Hij vertelt over de bemanning die een barracuda had gegeten en zo ziek werd dat er een compleet nieuwe bemanning moest worden overgevlogen naar het schip (zie kader op de pagina hiernaast). Maar daarna gaan we terug naar het begin. Willem: ‘Direct na mijn afstuderen in Leiden, kon ik in deze praktijk komen werken. Ik was getipt door een studiegenoot. Zijn huisarts die tevens havenarts was, kon een tweede arts in zijn praktijk gebruiken. Het trok me wel dat ik in de haven kon wonen en werken. Ik weet wel dat iedereen me voor gek verklaarde dat ik aan de Westerkade ging wonen. Het was tenslotte een saai industriegebied met kantoren. Nu kunnen alleen nog yuppen deze locatie betalen. Na twee jaar kon ik de praktijk overnemen. Er waren destijds vijf huisartsenpraktijken voor zeelieden in het hele havengebied. Twee daarvan hadden meer dan 90% van de zeelieden als patiënt, waaronder mijn praktijk.’

Gezellig zeemanshuis Mist u de praktijk niet? ‘Ik mis de gezelligheid’, knikt Willem den Hoed. ‘s Ochtends reden de taxi’s af en aan. Sommige zeelieden werden hier afgezet en kenden alleen de naam van hun schip. Wat er aan de hand was en waar hun schip lag, moest je maar uitzoeken. Mijn 10

Op Koers

MAART 2009 NUMMER 1

secretaresses hadden het drukker dan ik. De taxichauffeurs bleven wachten en dronken een kop koffie. De praktijk was dan net een klein, gezellig zeemanshuis. Als het nodig was stuurde ik mensen door naar het Havenziekenhuis waar ze altijd direct geholpen konden worden. Dat was goed geregeld.’

Geen woord Nederlands Lastig communiceren met zeelieden die geen woord Nederlands kennen. En de taalkennis van Willem den Hoed zelf? ‘Nou’, zegt Willem, ‘ik ben nog van de generatie dat je drie moderne talen leerde op de middelbare school: Engels, Frans en Duits. Daar kom je wel een eind mee. Maar, sommige zeelieden hadden een plaatje van een lichaam bij zich en zetten dan een kruisje bij het lichaamsdeel waar ze pijn hadden. Met name op de Afrikaanse schepen zaten hele families die bedongen hadden dat ze hier naar de dokter mochten. Dan hadden ze een briefje bij zich met: ‘total body pain’. Vaak gaven we ze vitamine B en gingen ze weer met een grote glimlach naar buiten.’ Willem den Hoed zwijgt even en zegt dan: ‘Ik ben een geluksvogel dat ik havenarts kon worden. De combinatie van een huisartsenpraktijk, het werken in de haven en het ontmoeten van zoveel mensen, is het mooiste wat er is!’

Uit de praktijk van Willem den Hoed: Barracuda ‘Ik kan me nog herinneren’, vertelt Willem den Hoed, ‘dat een complete bemanning ziek was geworden door het eten van één vis: de barracuda! Je moet je voorstellen dat een kleine vis plankton eet. In bepaalde soorten plankton zit gif. De kleine vissen worden door grotere opgegeten en zo krijg je een opeenstapeling van gif. De barracuda is de laatste vis in die keten. Het gif kan nauwelijks door koken of bevriezen worden geneutraliseerd. Al enkele uren na het eten van een vis met zo’n hoge concentratie gif worden mensen ziek. Omdat met name het zenuwstelsel wordt aangetast, kan er van alles gebeuren. Vrijwel altijd is er een prikkeling rond de mond en in de handen en vingers, waarbij het hart sneller gaat kloppen, buikpijn, diarree en misselijkheid optreden. Soms zie je het bizarre fenomeen dat de patiënt alles wat heet is als koud ervaart en omgekeerd een ijsblokje als een gloeiend kooltje waarneemt. Dit laatste verschijnsel is overigens erg zeldzaam. De gehele bemanning van dat schip moest worden vervangen. Je kunt je voorstellen wat dat kost. De kapitein is twee maanden ziek geweest en tien kilo afgevallen. Gewoon domme pech, doordat je niet weet in welke vis het gif zit. Een duur betaalde vis voor die rederij!’

Kort nieuws ApneuVereniging bekroont Havenziekenhuis met twee sterren De patiëntenvereniging van mensen met slaapapneu heeft op vrijdag 13 februari het Havenziekenhuis uitgeroepen tot Topkliniek en bekroond met twee sterren. Bij patiënten met slaapapneu vernauwen de luchtwegen tijdens de slaap waardoor ze even geen lucht meer krijgen en wakker schrikken. Veel patiënten worden ’s nachts beademd met een CPAP-apparaat zodat ze voldoende lucht krijgen. De ApneuVereniging heeft een onderzoek gehouden onder 1.500 patiënten die een CPAP-apparaat gebruiken. Van de 80 ziekenhuizen heeft de vereniging 30 klinieken benoemd tot Topkliniek; deze hebben één tot vijf sterren in ontvangst mogen nemen. Met twee sterren heeft het Havenziekenhuis de meeste sterren van heel Zuid-Holland gekregen. In het onderzoek scoorde het Havenziekenhuis bijzonder goed op wachttijd en doorlooptijd. De gemiddelde wachttijd in het Havenziekenhuis is twee weken. Doordat in het Havenziekenhuis verschillende afdelingen - zoals de longarts, KNO-arts, neuroloog en diëtist - efficiënt met elkaar samenwerken is de doorlooptijd kort. De patiënten zijn ook tevreden over de tijd en aandacht die er voor ze is. Voor patiënten met slaapapneu is er een speciale verpleegkundige die extra begeleiding en uitleg geeft over de behandeling. Longarts Klaaver: ‘Als klein ziekenhuis zijn we bijzonder trots op deze prestatie. Je hoeft niet groot te zijn om goed te presteren.’

Plannen voor een verre vakantie? Het is niet het eerste waar u aan denkt als u plannen maakt voor uw verre vakantie. Maar een goede voorbereiding om uw vakantie niet in het water te laten vallen is van groot belang. Een reis naar bepaalde landen kan gezondheidsrisico's met zich meebrengen. Voor veel bestemmingen heeft u dan ook vaccinaties nodig. Wie op reis gaat komt graag gezond weer thuis. Laat u daarom adviseren door de Travel Clinic van het Havenziekenhuis Rotterdam. U kunt er terecht voor vaccinatie, advies en opvang voor, tijdens en na uw vakantie. U kunt een afspraak maken met de Travel Clinic via www.travelclinic.com of door te bellen naar 0900 - 503 40 90 (15 cent per minuut).

Havenkoor zingt 2.500 euro bijeen Tijdens de presentatie van de nieuwe DVD van Havenkoor De Sleeptros op woensdag 4 februari ontving directeur Johan Dorresteijn een cheque ter waarde van 2.500 euro uit handen van CEO Ben Vree van Smit Internationale. Het Havenkoor heeft dit volledige bedrag bijeengezongen. Sinds half maart is de DVD ‘On Maidentrip’ verkrijgbaar bij het Patiënten Service Bureau van het Havenziekenhuis. Het repertoire van Havenkoor De Sleeptros bestaat uit shanty’s, dit zijn liederen van zeelui die vroeger met houten schepen over zee zeilden. Maar ook brengen ze haven- en scheepvaartgerelateerde liederen ten gehore. De DVD kost slechts 15 euro waarvan de helft ten goeden komt aan het Havenziekenhuis. MAART 2009 NUMMER 1

Op Koers

KinderHaven één jaar Patiëntjes vinden baat bij gezamenlijke diagnose en behandelplan

In de afgelopen jaren is het aantal kinderen met astma, allergie, eczeem en gedragsproblemen als ADHD sterk toegenomen. Bovendien komen deze ziekten vaak samen voor. Dat vraagt om gecombineerde zorg in een kindvriendelijke omgeving. Met dit doel is de KinderHaven polikliniek van het Havenziekenhuis in februari 2008 een nieuwe afdeling gestart voor kinderen van 0 tot 18 jaar met astma, allergie en eczeem. Inmiddels bestaat de KinderHaven polikliniek één jaar. Een belangrijke mijlpaal in de succesvolle multidisciplinaire aanpak van deze bijzondere kinderpolikliniek. In het eerste jaar zijn bijna 1.000 kinderen behandeld in KinderHaven.

Op woensdagmiddag is er een speciaal multidisciplinair spreekuur waarbij kinderen door meerdere specialisten worden gezien. Aan het eind van de middag is er een teambespreking waarbij elke specialist zijn of haar visie geeft op de kinderen die die middag gezien zijn. Daarna volgt gezamenlijk overleg over de diagnose en het behandelplan. Ook worden in KinderHaven bijzondere testen gedaan bij kinderen met voedselallergie. Deze ‘dubbelblinde voedselprovocatietests’ geven definitief uitsluitsel over de aanwezigheid van allergie voor precies die voedingsmiddelen waarvoor het kind mogelijk overgevoelig is. Het onderzoek wordt geheel volgens de nieuwste internationale richtlijnen uitgevoerd, iets wat in ons land maar zeer sporadisch mogelijk is. Ook worden in KinderHaven kinderen behandeld voor neurologische problemen, bijvoorbeeld gedragsproblemen of hoofdpijn. Zij worden dan gezien door de kinderneuroloog en de neuropsycholoog. Vele patiënten hebben de weg via specialisten en huisartsen naar KinderHaven inmiddels weten te vinden en vooral de multidisciplinaire aanpak heeft in het afgelopen jaar al tot zeer goede resultaten geleid.

Goede samenwerking De polikliniek is opgezet door het Erasmus MC-Sophia Kinderziekenhuis en het Havenziekenhuis. De kinderlongartsen, allergologen, kinderdermatologen, neurologen en de andere medewerkers van KinderHaven zijn samen verantwoordelijk voor de zorg. Het Sophia

Kinderziekenhuis is al ruim 30 jaar hét centrum voor onderzoek en behandeling van kinderen met astma, eczeem en allergie en past die kennis en ervaring gericht toe in de kleinschalige persoonlijke omgeving van KinderHaven. De kwaliteit van het advies en de behandeling van de patiëntjes, die vaak al langere tijd van specialist naar specialist rondlopen met hun problemen, is daar zeer bij gebaat.

Persoonlijke aandacht Bij de ontwikkeling van KinderHaven is veel aandacht besteed aan de belevingswereld van kinderen. Geen onpersoonlijke onderzoekskamers maar een kleurrijke gezellige omgeving met veel speelgoed en een grote vuurtoren waar kinderen en ouders zich meteen thuis voelen. Patiënten kunnen op korte termijn een afspraak maken voor poliklinische controle, allergologisch onderzoek of longfunctieonderzoek. Ook zijn er goede contacten met de huisartsen en andere verwijzers zodat er snelle efficiënte communicatie kan plaatsvinden over beoordelingen en het behandeladvies. De lijnen met het Erasmus MC-Sophia zijn kort. Als het nodig is kunnen patiëntjes van KinderHaven daar meteen aanvullend worden gezien, en het elektronisch medisch dossier maakt dat alle gegevens daar en in KinderHaven beschikbaar zijn. Kortom, in KinderHaven kunnen wij hoge kwaliteit van zorg combineren met goede service en korte wachttijden voor de patiëntjes in een prettige omgeving.

Multidisciplinaire aanpak in een kindvriendelijke omgeving werkt goed Doordat wij als kinderartsen, andere specialisten en medewerkers van KinderHaven intensief samenwerken in een kindvriendelijke kleinschalige omgeving kunnen we gezamenlijk een diagnose en behandelplan opstellen waarbij alle mogelijke gezichtspunten op de problematiek van het kind tot hun recht komen. De multidisciplinaire aanpak is uniek in de behandeling van dit soort aandoeningen van kinderen en leidt tot goede resultaten.

MAART 2009 NUMMER 1

Op Koers

MAART 2009 NUMMER 1

Een 8.1 voor Havenziekenhuis Het Havenziekenhuis onderzoekt continu de tevredenheid van de patiënten. Iedereen die opgenomen wordt in ons ziekenhuis krijgt het enquêteboekje ‘Wel Thuis’. In 2008 hebben bijna 1.800 patiënten de vragenlijst ingevuld. Het Havenziekenhuis is blij met alle reacties en opmerkingen, want daardoor kan de zorg voor patiënten verder verbeterd worden.

Rapportcijfer Patiënten geven het Havenziekenhuis in 2008 een gemiddeld rapportcijfer van 8.1. Vooral ontvangst, persoonlijke omgang en deskundigheid van de medewerkers scoren goed. Zo was 97% van de patiënten in 2008 tevreden tot zeer tevreden over de manier waarop de arts en de verpleegkundige met hen omgingen en over de deskundigheid van de behandeling.

Verbeterpunten Natuurlijk zijn er ook verbeterpunten. Bijvoorbeeld het verstrekken van informatie, met name bij het vertrek uit het ziekenhuis. Het Havenziekenhuis speelt hierop in, door patiënten steekproefsgewijs na hun ontslag uit het

ziekenhuis op te bellen om over hun mening te praten. Suggesties kunnen zo rechtstreeks worden gebruikt voor verbeteringen.

Opvallend Opvallend is, dat de tevredenheid over de faciliteiten op de vernieuwde verpleegafdelingen Geriatrie en Neurologie duidelijk hoger geworden is. Zo was 93% tevreden over de kamers op deze afdelingen. Voor het ziekenhuis als geheel was dit 78%. De verwachting is dan ook dat, naar mate de renovatie vordert, de tevredenheid over de faciliteiten van het ziekenhuis verder zal stijgen.

Poliklinieken Momenteel wordt op verschillende poliklinieken ook de tevredenheid gemeten. Dit gebeurt steekproefsgewijs aan de hand van het enquêteboekje ‘Bedankt voor uw bezoek’. De onderzoeken zijn anoniem en na verwerking worden de gegevens vernietigd. De resultaten van de laatste patiënttevredenheidsonderzoeken zijn overigens te vinden op de website van het Havenziekenhuis www.havenziekenhuis.nl.

Kunst in het Havenziekenhuis Iedere vier maanden organiseert het Havenziekenhuis samen met een kunstenaar een expositie. Tot juni 2009 exposeert Anneke van Egmond haar schilderen in verschillende wachtruimtes (eerste, tweede en derde verdieping) en het trappenhuis van het Havenziekenhuis. Tekenen is altijd al een passie geweest van Anneke van Egmond. Ze is al heel wat jaren actief bij de Vrije Academie in Rotterdam. Anneke is begonnen met aquarel, gevolgd door acryl, modeltekenen en op dit moment olieverf. ‘Het leuke is, dat je nooit uitgeleerd raakt, je blijft experimenteren.’ Als Anneke aan het tekenen of schilderen is, lijkt het wel of zij zich in een andere wereld begeeft. De tijd gaat volstrekt aan haar voorbij. ‘Het geeft zo’n rust en voldoening dat eigenlijk iedereen het zou moeten doen.’ Met haar schilderijen wil zij dan ook een stukje rust overbrengen. U kunt de schilderijen op eigen gelegenheid bekijken of rondgeleid worden door de kunstenares. Interesse? Neem contact op met Barbara de Groot, afdeling Communicatie & Marketing, telefoon: 010 - 404 34 47. MAART 2009 NUMMER 1

Op Koers

In veilige handen in het Havenziekenhuis Samenwerking met Vopak op het gebied van veiligheid en gezondheid Koninklijke Vopak N.V.

De kranten staan vol van incidenten in de gezondheidszorg, waardoor patiënten onnodige schade zouden oplopen. Het Havenziekenhuis houdt zich structureel bezig met de verhoging van de veiligheid van patiënten om onnodige schade te voorkomen. Eén van de manieren waarop dat aangepakt wordt, is door samen te werken met de Koninklijke Vopak N.V. Mark Schellekens, hoofd kwaliteit en veiligheid van het Havenziekenhuis, vertelt over deze bijzondere vorm van samenwerking tussen een commercieel bedrijf en een non-profit organisatie. Mark: ‘In 2007 woonde ik een bijeenkomst bij over patiëntveiligheid. Daarin werd geadviseerd om samenwerking te zoeken met een bedrijf uit een andere sector waar veiligheid ook een belangrijke rol speelt. Reden voor dit advies was dat andere sectoren vaak al langere tijd met veiligheidsprocedures bezig zijn dan de gezondheidszorg. Wat ligt er voor het Havenziekenhuis meer voor de hand dan contact te leggen met een havenbedrijf in Rotterdam waar veiligheid prioriteit nummer één is?’

Overeenkomst De voorzitter van de Stichting Vrienden van het Havenziekenhuis Ben Vree legde via de directie van het Haven16

Op Koers

MAART 2009 NUMMER 1

ziekenhuis contact met Koninklijke Vopak N.V. De raad van bestuur van Vopak was direct enthousiast en stelde haar expertise beschikbaar. In 2007 tekenden de heren J.P. Broeders (chairman executive board Vopak), F.D. de Koning (executive board Vopak) en N.T. Verbree (corp. director operational excellence Vopak) een overeenkomst met het Havenziekenhuis om samen te gaan werken op het gebied van veiligheid en gezondheid.

Vopak Vopak houdt zich al vier eeuwen bezig met de opslag van vloeibare bulkgoederen, zoals olieproducten. In de missie van Vopak staat onder meer dat zij aan de hoogste veiligheidsnormen willen voldoen. ‘Maar’,

betoogt Mark enthousiast, ‘ze hebben veiligheid niet alleen hoog in hun vaandel staan, ze hebben tevens een voorsprong van veertig jaar in het denken over veiligheid. Daar kan het Havenziekenhuis alleen maar van leren!’

Veiligheidsobservatierondes Kun je een voorbeeld noemen? Mark: ‘Bij Vopak hebben ze veiligheidsobservatierondes (safety walk arounds). Die rondes willen we hier ook gaan houden. Onze directeur, Johan Dorresteijn, en de managers lopen op zo’n ronde door het Havenziekenhuis en kijken waar onveilige situaties zijn. Bijvoorbeeld een pas gedweilde vloer waar geen waarschuwingsbordje bij staat, een patiënt die scheef in bed ligt terwijl de bedhekken naar beneden zijn of een linnenkar die voor een nooduitgang staat.’

Veiligheid is van iedereen Wat levert het Vopak op om met het Havenziekenhuis te werken? Mark: ‘Wij leren van hen op het gebied van veiligheid en zij leren van ons op het gebied van gezondheid. Zo zijn we bezig om hun medewerkers een reanimatiecursus aan te bieden.’ Hij gaat op de punt van

zijn stoel zitten en zegt dan: ‘Veiligheid is ieders verantwoordelijkheid. We verwachten dat iedere medewerker bijdraagt aan zijn eigen veiligheid én aan die van anderen. Dat is ook één van de gedachten achter die veiligheidsobservatierondes: laten zien dat veiligheid van íedereen is! Zwart-wit gezegd: je werkt hier veilig of je werkt hier niet. Patiënten moeten erop kunnen vertrouwen dat ze bij ons in veilige handen zijn.’

Patiëntveiligheidskaart En patiënten, kunnen die zelf ook meewerken aan hun veiligheid? ‘Ja’, knikt Markt, patiënten kunnen hier zeker aan bijdragen. Zo kunnen zij bijvoorbeeld opschrijven welke medicijnen ze gebruiken en vragen stellen als de medicijnen er anders uit zien. Of het zeggen wanneer ze iets niets begrijpen. Ook is het belangrijk dat de patiënt alle informatie geeft over de gezondheidstoestand en de instructies en adviezen goed opvolgt. We gebruiken in het ziekenhuis de patiëntveiligheidskaart. Daarop kunnen patiënten lezen wat zij zelf kunnen doen om hun verblijf in het ziekenhuis veilig te laten verlopen. Veiligheid is tenslotte een zaak van ons allemaal!’

Patiëntveiligheid: een zaak van iedereen

Het Havenziekenhuis wil de zorg in het ziekenhuis zo veilig mogelijk laten verlopen. Patiënten kunnen zelf meehelpen aan een veilige behandeling. Met de kaart: ‘Help mee aan uw veilige behandeling’ krijgen patiënten een aantal tips en suggesties over wat zij zelf kunnen doen om hun verblijf in het ziekenhuis zo veilig mogelijk te maken. MAART 2009 NUMMER 1

Op Koers

Opname informatie U bent of wordt opgenomen in het Havenziekenhuis. Om uw verblijf zo goed mogelijk te laten verlopen, willen wij u via deze Op Koers alvast wegwijs maken in ons ziekenhuis. Heeft u na het lezen nog vragen, stel deze dan gerust aan onze medewerkers. Onze medewerkers zetten zich in om uw verblijf in het Havenziekenhuis zo aangenaam mogelijk te maken. Wij bieden u de best mogelijke geneeskundige zorg in een gastvrije, open en gezellige omgeving. In onze benadering gaan wij ervan uit dat iedere patiënt een gast is met zijn eigen wensen en voorkeuren. Wij hopen dat onze medische en verpleegkundige zorg, maar ook onze service, leidt tot een aangenaam verblijf in ons ziekenhuis.

Opname Op de dag van opname meldt u zich op de afgesproken tijd bij het opnamebureau. Hier wordt uw opname geregeld. Daarna krijgt u van een medewerker van het Patiënten Service Bureau informatie over het ziekenhuis en wordt u naar de afdeling gebracht. Op de afdeling wordt u ontvangen door de verpleging. Zij leggen u de gang van zaken op de afdeling uit. Is er iets niet duidelijk? Vraag dat dan gerust. Wat neemt u bij opname mee? • persoonlijke gegevens • verzekeringsbewijs • legitimatiebewijs • eigen lectuur/handwerk • bedkleding • kamerjas of duster • schoenen of pantoffels • toiletartikelen, zeep, tandpasta, tandenborstel, etc. Gebruikt u thuis medicijnen? Neem deze dan mee naar het ziekenhuis en geef ze aan de verpleging. U krijgt alle medicijnen die u nodig heeft van het ziekenhuis. Het is namelijk gevaarlijk om medicijnen van thuis en van het ziekenhuis door elkaar te gebruiken. Bent u overgevoelig (allergisch) voor bepaalde medicijnen, etenswaren of andere stoffen? Geef dit dan 18

Op Koers

MAART 2009 NUMMER 1

door aan uw arts en de verpleging. Zij kunnen er dan bij uw behandeling rekening mee houden. Ook als u een dieet volgt kunt u dit doorgeven aan de verpleging op de afdeling. Patiëntvertegenwoordiger Soms is het nodig dat iemand uw belangen behartigt als u dit zelf even niet kunt. Deze momenten komen bijna altijd onverwacht. Daarom is het belangrijk dat u van tevoren aangeeft wie uw vertegenwoordiger is. De persoon die u aanwijst als uw vertegenwoordiger moet u goed kennen en goed weten wat ú wilt. Bijvoorbeeld uw echtgenoot of echtgenote, één van uw kinderen, een familielid of een goed vriend of kennis. Op de eerste dag van uw opname krijgt u een formulier dat u samen met uw vertegenwoordiger kunt ondertekenen.

Veiligheid Vluchtroute Om uw veiligheid te vergroten adviseren wij u om te bekijken waar de dichtstbijzijnde brandmelder hangt en welke vluchtroute u moet volgen bij een calamiteit. Diefstalpreventie Een ziekenhuis is een openbaar gebouw en is daarom voor iedereen toegankelijk. Wij adviseren u daarom om

De huisregels van het Havenziekenhuis • •

• • •

• • • • • •

Van 22.00 uur tot 7.00 uur kunt u niet bellen of gebeld worden. U kunt in het Havenziekenhuis gebruik maken van uw mobiele telefoon. Op sommige plaatsen is mobiel bellen niet toegestaan. Dit is dan duidelijk aangegeven. Fotograferen is in het ziekenhuis om privacy redenen niet toegestaan. Het gebruik van drugs, in welke vorm dan ook, is verboden. Roken is in het ziekenhuis niet toegestaan. Er is een buitenlocatie aangewezen waar u kunt roken: het patiëntenterras op de 5e verdieping van het ziekenhuis. Tijdens het bezoekuur kunt u maximaal twee mensen (tegelijkertijd) op de zaal ontvangen. Als u een dieet volgt is het verstandig dit door te geven aan uw bezoek. Wij vragen u, te allen tijde, correct gekleed te zijn. Wanneer u thuis medicijnen gebruikt, kunt u die bij opname afgeven aan de verpleging. Wij raden u dringend aan om waardevolle spullen thuis te laten. Het is niet toegestaan dieren mee naar binnen te nemen. In speciale gevallen wordt een uitzondering gemaakt.

uw persoonlijke eigendommen, zoals kleding, horloges, protheses, etc. tijdens uw verblijf in het ziekenhuis niet ‘in het zicht’ te laten liggen. Vooral als er veel mensen tegelijk aanwezig zijn, bijvoorbeeld tijdens het bezoekuur, loopt u het risico dat deze zaken door anderen worden meegenomen.

Aansprakelijkheid voor eigendommen Regeling schade, verlies of diefstal Het kan gebeuren dat er tijdens uw verblijf in het ziekenhuis per ongeluk schade ontstaat aan uw eigendommen of dat er spullen kwijtraken. Meldt u dit dan direct aan de leidinggevende van de afdeling. Hij of zij vult dan samen met u een schadeformulier in. De leidinggevende zorgt er dan voor dat de door u gemelde schade verder behandeld wordt. U krijgt hier een schriftelijke bevestiging van. Wanneer vergoeden wij wel en wanneer niet? Het ziekenhuis is aansprakelijk als er, buiten uw schuld, schade of verlies ontstaat aan spullen die u in het dagelijks leven nodig heeft. Bijvoorbeeld uw bril of prothese. Het moet dan wel duidelijk zijn dat het ziekenhuis of de medewerkers van het ziekenhuis verantwoordelijk zijn voor de schade of het verlies. De hoogte van de eventuele schadevergoeding wordt berekend op basis van richtlijnen van onze verzekeraar. Het is daarbij belangrijk dat u bij het indienen van een schadeclaim de aankoopnota of rekening heeft. Wanneer vergoeden wij niet? Het ziekenhuis is niet aansprakelijk voor vermissing, diefstal of beschadiging van waardevolle spullen die u in het dagelijks leven niet direct nodig heeft. Bijvoorbeeld sierraden. Laat waardevolle spullen daarom thuis of geef

ze mee naar huis. U voorkomt hiermee dat uw spullen kwijtraken of worden gestolen. Wilt u toch waardevolle spullen bewaren in het ziekenhuis? Dan kunt u deze spullen opbergen in de kluis van het ziekenhuis. U krijgt een bewijs van de in bewaring gegeven spullen. Bewaar dit bewijs goed. Als u weer uit het ziekenhuis vertrekt heeft u dit bewijs nodig om uw spullen terug te krijgen. U kunt ook het kastje op uw kamer gebruiken om spullen in op te bergen. Het gebruik van dit kastje is op eigen risico.

Dagindeling Omdat de dagindeling in het ziekenhuis er waarschijnlijk heel anders uit ziet dan u thuis gewend bent, geven wij hieronder een overzicht van hoe de dag in het ziekenhuis in het algemeen verloopt.

06.00 - 06.30 uur 08.00 uur 10.00 uur 12.00 uur 13.00 - 14.00 uur 14.30 uur 15.00 - 16.00 uur 17.00 uur 19.30 uur 19.00 - 20.00 uur 22.00 uur

begint de dag en wordt u gewekt. wordt het ontbijt gebracht. is er koffie. wordt de warme maaltijd opgediend. rustuurtje. wordt de thee gebracht. is er bezoekuur. wordt het avondeten gebracht. is er nog een kopje koffie. is er bezoekuur. gaat het grote licht uit. U kunt nog wel gebruik maken van uw eigen bedlampje. Houdt u wel rekening met uw medepatiënten.

MAART 2009 NUMMER 1

Op Koers

Maaltijden en dieet Het keukenteam en de voedingsassistentes doen hun best om u elke dag te voorzien van uitstekende maaltijden. Het ziekenhuis werkt aan een nieuw voedingsconcept. Op ieder afdeling komt in plaats van een recreatieruimte een restaurant in de sfeer van een grand café. Patiënten kunnen hier zelf hun maaltijden samenstellen en eten op een tijdstip dat hen het beste uitkomt. Tot die tijd worden de maaltijden verstrekt door middel van ‘Meals on Wheels’. Dit betekent dat u op het moment van de maaltijd pas hoeft te kiezen wat u wilt eten. Uiteraard wordt er rekening gehouden met uw dieet of eetgewoonten. Verlaten van de kamer of afdeling Op sommige verdiepingen is een recreatieruimte voor patiënten ingericht. In deze ruimte staat een TV en u vindt er tijdschriften en spelletjes. U kunt van de recreatieruimte gebruik maken als u geen bedrust hoeft te houden. Wilt u wel aan de verpleegkundige melden wanneer u van de afdeling gaat. Dan weet men waar u bent voor een eventueel onderzoek of een behandeling. Het is wel de bedoeling dat u op tijd op de afdeling terug bent voor het innemen van medicijnen en voor de maaltijden.

U rijdt ca. 3 km langs het water (Maas); bij de derde verkeerslichten ziet u rechts het Havenziekenhuis (schuin tegenover zwembad Tropicana).

Parkeermogelijkheden Let op: Betaald parkeren. Betalen is alleen mogelijk met een chipknip! Parkeren op het terrein is niet mogelijk. Auto: Aan het Haringvliet (noord/zuid) Aan de Oosterkade (loopafstand tot ziekenhuis circa 50 meter) Aan het ’s Lands Werf (loopafstand tot ziekenhuis circa 200 meter) Fiets, brommer of motor: Fietsen, bromfietsen en motoren kunt u plaatsen in de onoverdekte (bromfietsen en motoren) of overdekte (fietsen) stalling.

Bezoek Bezoektijden alle afdelingen: 15.00 - 16.00 uur 19.00 - 20.00 uur Bezoektijden Hartbewaking en Intensive Care: 11.00 - 20.00 uur (op afspraak) In het belang van de patiënt kunt u het bezoek op deze afdelingen het beste beperkt houden. In overleg kunnen we afwijken van de vaste bezoektijden. Op deze afdeling zijn geen bloemen toegestaan. Let op: kinderen beneden 12 jaar mogen niet zonder begeleiding in het ziekenhuis rondlopen.

Bereikbaarheid Per openbaar vervoer Het Havenziekenhuis is goed bereikbaar met het openbaar vervoer. Metro: uitstappen bij metrostation Oostplein (loopafstand naar ziekenhuis is ca. 300 meter) of uitstappen bij metrostation Blaak (loopafstand ca. 10 minuten). Tram: lijn 7 of 21. Uitstappen bij tramhalte Oostplein. Bus: lijn 46. Uitstappen bij bushalte Oostplein. Per auto Van de A16/E19 neemt u de afslag Rotterdam Centrum/Capelle aan den IJssel (afslag 25). Vervolgens volgt u de borden Rotterdam Centrum. 20

Op Koers

MAART 2009 NUMMER 1

Vertrek Vaak is van tevoren bekend hoe lang uw verblijf in het ziekenhuis ongeveer zal duren. Soms is dit moeilijk vooraf te bepalen. Dan kunt u dit overleggen met uw arts. Als de datum van uw vertrek min of meer bekend is, dan hoort u dit van uw behandelend arts of de verpleging. U krijgt dan ook informatie over wat er moet gebeuren na uw ontslag uit het ziekenhuis. Bijvoorbeeld over eventuele nabehandeling, dieet,

fysiotherapie, etc. Meestal laat uw behandelend arts u na uw ontslag terugkomen op de polikliniek om te kijken hoe het met u gaat. Hiervoor krijgt u dan een afspraak mee. Verder stuurt uw specialist uw huisarts een brief als u uit het ziekenhuis wordt ontslagen. Wel thuis Wij willen graag dat uw verblijf in ons ziekenhuis zo aangenaam mogelijk is. Heeft u ideeën over hoe wij uw behandeling en/of verblijf zouden kunnen verbeteren? Dan horen wij dit graag. Op de afdeling krijgt u het enquêteboekje ‘Wel thuis’. Wij hopen dat dit wilt invullen en terugsturen. Vervoer naar huis Als u naar huis mag is het verstandig om van tevoren met de verpleging af te spreken hoe u naar huis gaat en hoe laat. Soms wordt u met de ambulance of een taxi naar huis gebracht. Dit gebeurt alleen als hier een medische reden voor is. De kosten van het vervoer worden dan in principe door de zorgverzekering betaald. Wilt u met de taxi naar huis zonder dat hier een medische reden voor is? Dan moet u de kosten van het vervoer naar huis zelf betalen.

Zorg en behandeling Medische zorg Uw ‘eigen’ behandelend specialist is verantwoordelijk voor uw medische behandeling. Hij of zij werkt vaak samen met andere artsen en deskundigen in het ziekenhuis. Zo kan het gebeuren dat u in het ziekenhuis door een andere arts wordt geholpen dan de arts die u op de polikliniek heeft gezien. Naast medisch specialisten kunt u ook een arts-assistent of een co-assistent aan uw bed zien. Een arts-assistent is een volledig bevoegde arts, die wordt opgeleid tot specialist. Arts-assistenten doen alle onderzoeken en behandelingen die uw specialist ook zou doen. Zij zijn meestal ook verantwoordelijk voor de dagelijkse medische gang van zaken. Arts-assistenten werken onder de verantwoordelijkheid van een specialist. Een co-assistent is nog in opleiding tot arts en heeft veel minder taken. De co-assistent en de arts-assistent stellen zich altijd aan u voor en leggen dan uit welke taken zij van de specialist overnemen. Verpleegkundige zorg Binnen het Havenziekenhuis worden patiënten gemengd verpleegd. Dat wil zeggen dat mannen en vrouwen samen op één kamer verblijven. Wilt u niet worden verpleegd op een ‘gemengde’ kamer? Dan kunt u dat melden bij de opname. U wordt dan op een kamer geplaatst met alleen heren of alleen dames. Heeft u eerst gekozen voor gemengd verplegen, maar u krijgt hier later spijt van? Dan kunt u om overplaatsing vragen. De verpleging kan dit voor u regelen. Diëtetiek Tijdens uw opname in het ziekenhuis kan de diëtist

ingeschakeld worden voor een dieet- en/of voedingsadvies op maat. Zij werken zowel klinisch als poliklinisch vanuit een multidisciplinaire invalshoek. Indien wenselijk kan na ontslag de voedingstherapie worden voortgezet in overleg met de behandelend diëtist. De polikliniek is uitsluitend bedoeld voor patiënten die verwezen worden door een specialist van het Havenziekenhuis. Fysiotherapie Het kan zijn dat u tijdens uw opname behandeld wordt door een fysiotherapeut. Soms is het nodig dat deze behandeling na uw ontslag poliklinisch wordt voortgezet. Dan kunt u gewoon bij de afdeling Fysiotherapie van het Havenziekenhuis blijven komen. Verder is de afdeling Fysiotherapie van het havenziekenhuis open voor patiënten die worden doorverwezen door een specialist.

Begeleiding Geestelijke zorg In ons ziekenhuis zijn een pastor en een moslim geestelijk verzorger aanwezig. Zij zijn een vertrouwenspersoon voor u en uw familie, wat uw levensovertuiging ook is. Als u wilt nemen zij contact op met een vertegenwoordiger van uw eigen kerk of moskee. De verpleging kan een afspraak voor u maken. U kunt ook bellen via telefoonnummer: 010 - 404 33 00 en vragen naar één van de geestelijk verzorgers. Stilte centrum Op de 5e verdieping is een ruimte ingericht voor stilte, meditatie en gebed. Deze ruimte is voor iedereen toegankelijk. Transferverpleegkundige Soms heeft u na ontslag uit het ziekenhuis nog hulp nodig. Bijvoorbeeld huishoudelijke hulp of hulp bij persoonlijke verzorging. Het kan ook zijn dat u (tijdelijk) in een verpleeg- of verzorgingshuis moet worden opgenomen. De transferverpleegkundige helpt bij het aanvragen van de hulp die u nodig heeft. Maatschappelijk werk Ziekte heeft soms grote gevolgen. Bijvoorbeeld voor uw financiële situatie of voor uw relatie. De maatschappelijk werkers van het ziekenhuis kunnen u en uw familie helpen omgaan met uw nieuwe situatie. De verpleging kan een afspraak voor u maken. Vrijwilligers In het Havenziekenhuis zet een aantal mensen zich vrijwillig in voor patiënten en bezoekers. Deze vrijwilligers zorgen voor net dat beetje extra gastvrijheid tijdens uw verblijf in het ziekenhuis. Zij doen bijvoorbeeld een boodschap bij het winkeltje in de centrale hal, brengen de krant rond, maken het fruit schoon dat u heeft gekregen, verzorgen bloemen, helpen bij het aanvragen van telefoon, tv of het invullen van de patiëntenenquête. MAART 2009 NUMMER 1

Op Koers

Ook helpen de vrijwilligers de voedingsassistente met het rondbrengen van de maaltijden en gaan zij rond met de bibliotheek.

Rechten en plichten De relatie tussen patiënt en hulpverlener is goed gereld. In deze relatie hebben zowel u als de hulpverlener rechten en plichten. Een overzicht van de belangrijkste rechten en plichten uit deze wet, de Wet op de Geneeskundige Behandelings Overeenkomst (WGBO) vindt u hieronder. Recht op informatie U heeft het recht op duidelijke informatie over uw ziekte of aandoening en behandeling. Vraag dus gerust naar de gevolgen van de behandeling, zoals pijn, ongemak en eventuele andere gevolgen. Vaak is er een folder met informatie over uw ziekte of onderzoek. Zo niet, dan kan uw arts een aantal punten op papier zetten. Verder kunt u natuurlijk altijd uitleg vragen als u iets niet begrijpt. Soms helpt het als u uw vragen van tevoren opschrijft of als u iemand meeneemt naar een gesprek met uw arts. Hij of zij kan u dan helpen uw vragen te stellen. En samen onthoud je nu eenmaal meer. Het kan ook helpen om, na afloop van een gesprek, de belangrijkste punten nog eens op een rij te zetten. Zo kunt u controleren of alles goed heeft begrepen. Toestemming U heeft zelf inspraak in uw behandeling. Uiteindelijk beslist u altijd zelf of u wel of niet wordt behandeld. Recht op inzage medisch dossier Uw hulpverlener is verplicht een dossier bij te houden. Hierin staan alle gegevens over uw behandeling. Deze gegevens zijn vertrouwelijk. Behalve uzelf en de hulpverleners die aan uw behandeling meewerken mag niemand uw dossier lezen. Dit mag alleen als u daar toestemming voor geeft. Als u wilt kunt u een kopie van uw dossier of een gedeelte daarvan krijgen. U kunt dit aan uw arts vragen. Soms moet u voor een kopie een klein bedrag betalen. Recht op privacy Als patiënt heeft u recht op bescherming van uw persoonlijke gegevens. Hulpverleners moeten vertrouwelijk met uw gegevens omgaan. U kunt er dan ook van uit gaan dat alles wat u met uw hulpverlener bespreekt geheim blijft. Alleen de personen die betrokken zijn bij de behandeling zijn op de hoogte van uw gegevens. Informatie mag niet worden doorgegeven aan bijvoorbeeld uw partner, familie of vrienden. Dit mag alleen met uw toestemming. Reanimatiebeleid In het Havenziekenhuis volgt men het beleid dat reanimatie (hartmassage en beademing) als standaardprocedure wordt uitgevoerd. In voorkomende gevallen, of als u een wilsverklaring heeft, kan hiervan worden 22

Op Koers

MAART 2009 NUMMER 1

afgeweken. Wilt u er meer over weten dan kunt u dit altijd bespreken met uw behandelend arts. Klachtrecht In de relatie tussen hulpverlener en patiënt gaat soms iets mis. Klagen is niet altijd gemakkelijk.Toch is het belangrijk dat u het ons laat weten als u ontevreden bent. Het is altijd verstandig eerst te praten met de betrokken hulpverlener. Misschien is er sprake van een misverstand of heeft u de informatie verkeerd begrepen. Dan kunnen we dit rechtzetten of samen met u naar een oplossing zoeken. Komt u er met uw hulpverlener niet uit? Dan kunt u de hulp inschakelen van de klachtenbemiddelaar van het Havenziekenhuis. De klachtenbemiddelaar bemiddelt tussen de patiënt en de hulpverlener. Komt u er dan nog niet uit? Dan zijn er verschillende mogelijkheden om van uw klacht werk te maken. De klachtenbemiddelaar kan u daarbij helpen. Meer informatie over klachtenopvang en bemiddeling krijgt u in de folder ‘Hebt u een klacht? Waar kunt u terecht als u niet tevreden bent. U vindt deze folder bij het Patiënten Informatie Centrum in de centrale hal. Legitimatie In alle ziekenhuizen is het verplicht dat u zich kunt legitimeren. Dit is onder andere nodig om misbruik van verzekeringsbewijzen te voorkomen. U kunt zich legitimeren met een origineel en geldig legitimatiebewijs (geen kopie) zoals een paspoort, identiteitsbewijs, rijbewijs of een verblijfsvergunning.

Gebruik patiëntengegevens Patiëntgegevens maken kwaliteitsbewaking mogelijk Als ziekenhuis zijn we verplicht de kwaliteit van onze zorg systematisch te bewaken en te verbeteren. Dat kan alleen, wanneer het ziekenhuis continu onderzoek doet naar de kwaliteit van de zorg. Hiervoor gebruiken we de gegevens van onze patiënten. Bijvoorbeeld gegevens over de rede van opname, de opname zelf, de medisch specialist die de patiënt opneemt, de behandeling in het ziekenhuis, en of er complicaties (zoals een infectie) zijn geweest. De uitkomst van dit onderzoek bepaalt of het ziekenhuis maatregelen moet nemen om de kwaliteit in het ziekenhuis te verbeteren. Privacy gewaarborgd De gegevens van patiënten zijn streng beveiligd. Alle gegevens, die in het kader van de kwaliteitsbewaking worden verzameld, worden anoniem gebruikt zodat uw privacy niet in gevaar komt. Het gebruik van gegevens voor kwaliteitsbewaking is in een reglement vastgelegd. Bezwaar maken In principe worden de (anonieme) gegevens van alle patiënten gebruikt voor het meten van de kwaliteit van de zorgverlening in het ziekenhuis. Heeft u hier bezwaar tegen, dan moet u dit duidelijk aangeven.

Voorzieningen Oud papier en glas Oud papier en glas worden apart ingezameld. Oud papier kunt u kwijt in de blauwe papiermanden. Verder vindt u op iedere afdeling een glasbak. Post ‘s Morgens wordt op alle afdelingen de post rondgebracht. Wilt u zelf post versturen? Deze kunt u afgeven bij het afdelingskantoor of het Patiënten Informatie Centrum in de centrale hal. Radio Elk bed heeft een radioaansluiting. Op kanaal 4 wordt op zondagmorgen de kerkdienst uitgezonden. Telefoon en televisie U kunt een telefoon en/of een televisie huren via Patiëntline. U kunt dit op de dag van uw opname regelen. U kunt ook gebruikmaken van uw mobiele telefoon. Op de nieuwe verpleegafdelingen is er standaard radio en televisie aanwezig bij ieder bed en hoeft u dit niet aan te vragen. Winkel In de centrale hal van het ziekenhuis vindt u een winkel van Albron Food & Shop. Hier kunt u bijvoorbeeld bloemen, fruit, tijdschriften en delicatessen kopen. U kunt er ook terecht om (samen met uw bezoek) iets te eten of te drinken. Openingstijden: maandag t/m vrijdag van 8.30 - 20.00 uur feestdagen, zaterdag en zondag van 14.30 - 20.00 uur.

Oplaadpunt Chipknip In de centrale hal van het ziekenhuis aan de zuil tegenover de ingang vindt u een oplaadpunt voor de Chipknip. Patiënten Informatie Centrum In de centrale hal van het ziekenhuis vindt u het Patiënten Informatie Centrum. Dit is een plaats waar patiënten en bezoekers terecht kunnen voor bijvoorbeeld aanvullende informatie over uw ziekte, onderzoek en behandeling, folders, contact met lotgenoten, een luisterend oor, enzovoort. Verder kunt u hier terecht voor klachtenformulieren en meer informatie over klachtenopvang en klachtenbemiddeling.

Kosten In principe wordt de rekening van uw verblijf in het Havenziekenhuis direct naar uw ziektekostenverzekeraar gestuurd. Het is daarom erg belangrijk dat wij goede gegevens van u hebben. Is er iets in uw gegevens veranderd? Bent u bijvoorbeeld verhuisd? Of bent u overgestapt naar een andere zorgverzekeraar? Dan kunt u uw gegevens bij de inschrijfbalie laten veranderen. Het kan gebeuren dat u een rekening krijgt van een andere zorginstelling dan het Havenziekenhuis. Dit komt omdat wij voor bepaalde behandelingen en onderzoeken samenwerken met andere ziekenhuizen of laboratoria. Voor sommige behandelingen heeft het Havenziekenhuis vooraf een machtiging nodig van uw zorgverzekeraar. Deze machtiging kunt u zelf bij uw zorgverzekeraar aanvragen. Met deze machtiging weet u zeker dat uw behandeling wordt vergoed.

MAART 2009 NUMMER 1

Op Koers

Medisch specialisten Vakgroep

Voorletters en naam

ANESTHESIOLOGIE Anesthesioloog Anesthesioloog Anesthesioloog Anesthesioloog

Mw. drs. C. Dekker Dhr. drs. P. La Guardia Dhr. prof. dr. J. Klein Dhr. dr. T. Linden

APOTHEEK Apotheker

Mw. drs. E. de Jong

CARDIOLOGIE Cardioloog Cardioloog Cardioloog Cardioloog

Dhr. drs. B. Ilmer Dhr. Dr. B.J. Krenning Mw. drs. C.M. Leenders Dhr. drs. D. Neumann

CHIRURGIE Chirurg Chirurg Chirurg Chirurg Chirurg

Dhr. drs. G.J. Collet Mw. dr. J.H. van Dam Mw. drs. K.H.A. van Eeghem Mw. H. Greevenstein Dhr. dr. W.R. Schouten

DERMATOLOGIE Dermatoloog Dermatoloog

Mw. drs. S. Konijn-den Hengst Dhr. dr. W.I. van der Meijden

GERIATRIE Geriater Geriater

Dhr. drs. A.J. Arends Dhr. dr. G. Ziere

GYNAECOLOGIE Gynaecoloog Gynaecoloog

Dhr. dr. J. de Graaff Dhr. dr. L. Pijpers

INTERNE GENEESKUNDE Internist Dhr. dr. A.G.C. Bauer Internist Mw. drs. Y. van Beek-Nieuwland Internist Dhr. dr. P.J.J. van Genderen Internist Mw. drs. M. de Mendonca Melo Internist Dhr. dr. D. Overbosch Internist Dhr. dr. P.J. Wismans INTENSIVE CARE Intensivist Intensivist KAAKCHIRURGIE Kaakchirurg Kaakchirurg Kaakchirurg Kaakchirurg Kaakchirurg Kaakchirurg Kaakchirurg Kaakchirurg KINDERHAVEN Internist-Allergoloog Kinderlongarts Kinderlongarts Kinderdermatoloog Kinderdermatoloog

Mw. drs. B. Dellen Dhr. drs. C. de Lind van Wijngaarden Dhr. dr. G.J. van Beek Dhr. drs. C.A. Bertheux Dhr. drs. C.H. de Hamer Dhr. drs. J.G. van der Hee Mw. dr. J.M. Kwakman Dhr. drs. F.R. Praal Dhr. drs. L.J. Rijksen Dhr. dr. D. Rink

Dhr. drs. M.S. van Maaren Dhr. prof. dr. J.C. de Jongste Mw. dr. M.W.H. Pijnenburg Dhr. prof. dr. A.P. Oranje Mw. dr. F.B. de Waardvan der Spek Kinderneuroloog Dhr. prof. dr. W.F.M. Arts Kinderneuroloog Mw. drs. L. Rehbock Kinderarts-pulmonoloog Dhr. dr. H.A.W.M. Tiddens Kinderlongarts Mw. dr. H.M. Janssens

Op Koers

MAART 2009 NUMMER 1

Vakgroep

Voorletters en naam

Kinderlongarts Klinisch psycholoog

Mw. dr. I. Groothuis Dhr. drs. A. Rietman

KEEL-, NEUS EN OORHEELKUNDE KNO-arts Mw. drs. A.A.C Aukema KNO-arts Dhr. dr. W.P.A. Kelders KNO-arts Mw. drs. R.M. Teeuw KLINISCHE CHEMIE Klinisch chemicus

Dhr. prof. dr. J. Lindemans

LONGZIEKTEN Longarts Longarts Longarts

Dhr. drs. J.W.G. van Gendt Mw. drs. M.A.C. Klaaver Mw. drs. T.H. Mennema

MICROBIOLOGIE Microbioloog Microbioloog

Mw. drs. J.A. Severin Mw. dr. M.C. Vos

NEUROCHIRURGIE Neurochirurg

Dhr. prof. dr. C.M.F. Dirven

NEUROLOGIE Neurologen Neurologen Neurologen Neurologen Neurologen Neurologen

Dhr. drs. R.J.W. Dunnewold Dhr. drs. A.H.C. Geerlings Dhr. drs. J. Heerema Mw. drs. P. Klaver-Schaar Dhr. drs. B.J.M. van Moll Dhr. drs. H.J. Vroon

OOGHEELKUNDE Oogarts

Dhr. drs. J.P. Martinez Ciriano

ORTHOPEDIE Orthopeed Orthopeed

Dhr. drs. O. van Leeuwen Dhr. drs. K. Raissadat

PARASITOLOGIE Parasitoloog

Dhr. dr. J. van Hellemond

PATHOLOGIE Patholoog Patholoog

Dhr. dr. R. de Krijger Dhr. prof. dr. J.W. Oosterhuis

PIJNPOLI Pijnspecialist Pijnspecialist Pijnspecialist

Dhr. dr. F.J.P.M. Huygen Dhr. dr. B. Köder Mw. dr. C. Schultenkämper

PLASTISCHE CHIRURGIE Plastisch chirurg Dhr. drs. A. Hofman Plastisch chirurg Dhr. dr. J.B. Jaquet Plastisch chirurg Dhr. drs. R. Tjong Joe Wai PSYCHIATRIE Psychiater

Dhr. drs. D. van der Meer

RADIOLOGIE Radioloog Radioloog

Dhr. drs. E.P.M. van Helmond Dhr. drs. S.G. Oei

UROLOGIE Uroloog Uroloog Uroloog

Dhr. drs. E.R. Boevé Dhr. dr. S.M. Haensel Mw. drs. J.H. van MontfransWolterbeek

JB&A grafische communicatie is een combinatie van drie bedrijven die samen grafisch maatwerk leveren. Grafisch ontwerpbureau, drukkerij en reproservice zorgen voor totaaloplossingen van concept en ontwerp tot en met de verzending van communicatiemiddelen. JB&A werkt voor (semi)overheid, zorginstellingen en bedrijfsleven. Gevestigd in Rotterdam en Delft, is JB&A actief in de Benelux.

Bergambachtstraat 2 3079 DA Rotterdam t 010 482 90 44 f 010 483 44 95 info@jbena.nl www.jbena.nl