SPECIAL SLAAP- EN SNURKCENTRUM AAN DE MAAS 2010
Sl a ap- en snurkcentrum aan de Maas
TISN A R G TE NEME MEE
Slaapapneu: een enorme impact op je leven blz. 5 Aad van Bruchem: ‘Ik voel mij nu duizend procent beter’ Havenziekenhuis en Instituut voor Tropische Ziekten B.V. is een dochteronderneming van
blz. 9
En verder… S la
ap- en snurkcentrum aan de Maas
Slaapapneu: een enorme impact op je leven blz. 5
ApneuVereniging blij met inzet van slaapcentra blz. 13
KNO-arts: ‘Slaapapneu is vaak een anatomisch probleem’ blz. 18 2
Op Koers
SPECIAL SLAAP- EN SNURKCENTRUM AAN DE MAAS
Snurkers groter risico in het verkeer
blz. 7
Aad van Bruchem: ‘Ik voel mij nu duizend procent beter’
blz. 9
Slaap- en snurkcentrum aan de Maas in beeld
blz. 10
Doe de slaperigheidstest, houdt uw vermoeidheid verband met slaapapneu?
blz. 12
ApneuVereniging blij met inzet van slaapcentra
blz. 13
Slaap- en snurkproblemen zijn geen aanstellerij ‘Vermoeidheid kan wijzen op allerlei aandoeningen’
blz. 14
Veelgestelde vragen over het obstructief slaapapneu
blz. 16
KNO-arts: ‘Slaapapneu is vaak een anatomisch probleem’
blz. 18
Als slecht slapen je werk belemmert
blz. 21
De specialisten van het Slaapen snurkcentrum aan de Maas
blz. 22
Tips voor een gezonde nachtrust
blz. 24
Colofon Redactieadres Havenziekenhuis Afdeling Communicatie & Marketing Postbus 70031
Voorwoord In Nederland zijn meer dan 1 miljoen snurkers waarvan tussen de 45.000 en 60.000 apneu-patiënten. Ruim de helft daarvan loopt door onwetendheid onbehandeld rond met klachten. De vrij vage klachten, zoals slaperigheid overdag, prikkelbaarheid, vergeetachtigheid en hoofdpijn, worden vaak verward met een burn-out of depressie.
Drs. Monique Klaaver
3000 LN Rotterdam E-mail: communicatie@havenziekenhuis.nl Telefoon: 010 - 404 34 47
Redactie Jasmijn Hofman Karin Alberda
Fotografie Rick Keus
Uitgever Business Communications Uitgevers Postbus 416 8600 AK Sneek Telefoon: 0515 - 429 429 Fax: 0515 - 429 422
Het Slaap- en snurkcentrum aan de Maas van het Havenziekenhuis is gespecialiseerd in de diagnose en behandeling van patiënten met het obstructief slaapapneu syndroom (OSAS). Goede samenwerking tussen de verschillende disciplines die betrokken zijn bij de behandeling staat daarbij voorop. Het Havenziekenhuis staat bekend om haar goede medische zorg mét aandacht. Dat thema vindt u ook terug in de persoonlijke en gerichte aanpak van de specialisten en andere medewerkers van het Slaap- en snurkcentrum. Meer hierover leest u in het interview met patiënt Van Bruchem op bladzijde 5 van dit magazine. De constructieve samenwerking met het Erasmus MC draagt bij aan de goede resultaten die bij het Slaapcentrum worden geboekt. De specialisten van het Erasmus MC verwijzen alle patiënten waarbij slaapapneu vermoed wordt voor behandeling door naar het Slaap- en snurkcentrum van het Havenziekenhuis. Er vindt ook regelmatig overleg plaats met verschillende disciplines in het Erasmus MC. In deze Special van ons patiëntenmagazine Op Koers komen de specialisten van het Slaap- en snurkcentrum aan de Maas aan het woord, maar ook leest u wat het kan betekenen voor je werk als je lijdt aan slaapapneu. Arbo-arts De Rooij vertelt hierover in een interview op bladzijde 21. De ApneuVereniging zet zich al jarenlang volop in voor de belangen van patiënten met OSAS. Er zijn regelmatig bijeenkomsten en ieder jaar houdt de ApneuVereniging onderzoek onder de slaapklinieken in Nederland. Op bladzijde 13 vertelt de voorzitter van de ApneuVereniging u waarom hjj zo blij is met de ontwikkelingen binnen de slaapklinieken. Het Havenziekenhuis is er trots op dat zij als enige slaapcentrum in Zuid Holland twee sterren heeft gekregen van de ApneuVereniging voor de kwaliteit van haar behandeling.
E-mail: bcuitgevers@planet.nl
Wij wensen u veel leesplezier! Bladmanager & advertentieverkoop Digna Schoonen Barbara Verschoor
drs. Johan Dorresteijn directeur Havenziekenhuis
drs. Monique Klaaver longarts, verbonden aan het Slaap- en snurkcentrum aan de Maas
Telefoon: 0515 - 429 429
Druk Agropers, Sneek
Rotterdam, november 2010
SPECIAL SLAAP- EN SNURKCENTRUM AAN DE MAAS
Op Koers
3
Longarts Monique Klaaver
Slaapapneu: een enorme impact op je leven U zit op de meest vreemde momenten te knikkebollen en als u uit bed komt, bent u nog steeds moe. En u heeft geen idee waar het door komt. Bij het horen van deze symptomen zijn de artsen van het Slaap- en snurkcentrum aan de Maas meteen klaarwakker: het zou wel eens slaapapneu kunnen zijn. ‘Dat heeft een enorme impact op iemands leven’, vertelt longarts Monique Klaaver van het Havenziekenhuis.
‘Natuurlijk waren we al ingericht op slaap- en snurkproblemen’, vertelt de longarts, ‘maar sinds dit voorjaar valt alles onder één noemer.’ Onder die gezamenlijke naam werken drie artsen (longarts, KNO-arts en neuroloog) en speciale verpleegkundige. ‘We presenteren ons als team naar de buitenwereld’, zegt Klaaver, die kan worden gezien als de spin in het web van het slaapcentrum. ‘Dat is voor patiënten veel handiger.’ Klaaver gaat ervan uit dat die bundeling van krachten patiënten veel tijdwinst oplevert. ‘De lijnen tussen de artsen zijn heel kort, we lopen gemakkelijk even bij elkaar binnen en hebben geregeld overleg. Dat maakt ook de wachttijden voor de patiënt korter.’ Bijkomend voordeel is volgens de longarts dat het Havenziekenhuis een overzichtelijk ziekenhuis is. ‘Patiënten zien hier steeds dezelfde arts en die kleinschaligheid is vaak prettig.’ Het Havenziekenhuis werkt ook nauw samen met het Erasmus Medisch Centrum. Mensen met slaap- of snurkproblemen worden in principe in het Havenziekenhuis behandeld. De artsen uit het Erasmus MC zijn echter wel betrokken bij het overleg van het slaapcentrum. De belangrijkste rol in het slaapcentrum dicht Klaaver echter toe aan de speciale verpleegkundige Sandy de Bruin en Jos de Viet. ‘Een goede begeleiding is echt heel belangrijk.’
Slaaptest De verpleegkundigen zijn voor patiënten in het onderzoekstraject het belangrijkste aanspreekpunt. Zij leggen ook uit wat slaapapneu – ook wel Obstructief Slaap Apneu Syndroom (OSAS) genoemd – precies inhoudt. Wie terechtkomt in het slaapcentrum, krijgt
nog niet meteen de diagnose slaapapneu. De ernst van de aandoening moet eerst worden vastgesteld met een slaaptest, ofwel een polygrafie. Dat betekent een nachtje slapen in het Havenziekenhuis, gekoppeld aan een apparaat dat meet wat er ’s nachts gebeurt met je ademhalingspatroon. Ook registreert het apparaat de slaaphouding en meet het de beweging van de borst en buik, het zuurstofgehalte en de hartslag. ‘Je krijgt een eigen kamer en je mag zo hard snurken als je wilt’, lacht Klaaver. Weer serieus: ‘Het is de bedoeling dat je je thuis voelt en doet wat je thuis ook doet, anders kunnen we niets testen.’ Na de polygrafie komt een patiënt terug bij de arts en dan krijgt hij de uitslag. De hoeveelheid ademstops en het zuurstofgehalte tonen aan of hij slaapapneu heeft, of gewoon erg hard snurkt. ‘Overigens denken veel patiënten zelf dat ze gewoon goed slapen’, vertelt Klaaver. ‘Vaak is het de partner die er last van heeft en zegt: ‘zie je wel!’ Het enige wat patiënten zelf merken is dat ze overdag steeds zo onverklaarbaar moe zijn. Na een nacht slapen voelen ze zich soms alsof ze de marathon van Rotterdam hebben gelopen.’
Topkliniek Het Slaap- en snurkcentrum heeft van de ApneuVereniging, de belangenbehartiger van alle patiënten met klachten van slaapapneu, als enige ziekenhuis in de regio Zuid-Holland twee sterren gekregen. Die sterren staan voor de kwaliteit van de behandeling.
SPECIAL SLAAP- EN SNURKCENTRUM AAN DE MAAS
Op Koers
5
Ademstops Die vermoeidheid is vooral te verklaren door de hoeveelheid ademstops. Klaaver: ‘Sommige patiënten stoppen wel een halve minuut per keer met ademhalen. Daardoor komt er minder zuurstof in je bloed. Op een gegeven moment schrik je een beetje wakker en ga je weer door met ademhalen, zonder dat je echt wakker wordt. Er is dan geen sprake meer van een gezond slaappatroon. Bij meer dan vijf ademstops per uur, spreken we van lichte slaapapneu. Maar we zien ook mensen die wel dertig ademstops per uur hebben. ‘En dat kan best gevaarlijk zijn’, waarschuwt Klaaver. ‘Zo iemand heeft grote kans om later hart- en vaatziekten te ontwikkelen. En denk ook aan burn-out, of het risico op een auto-ongeluk door extreme slaperigheid.’ Snurkt iemand en zijn er minder dan vijf ademstops per uur, dan valt dat nog onder de noemer snurken. Ook dat is vervelend, maar dan vooral voor de partner. In dat geval komt de patiënt terecht bij de KNO-arts.
Behandeling Welke behandeling een patiënt met slaapapneu krijgt, hangt af van de ernst. Allereerst krijgen ze het advies een gezonder leefpatroon te ontwikkelen. Overgewicht is een grote risicofactor, maar ook overmatig gebruik van alcohol, koffie of medicijnen. Bij een lichte vorm kan de
Speciale verpleegkundigen Wordt u onderzocht of behandeld voor het slaapapneusyndroom? Dan is de kans groot dat u vooral te maken krijgt met Sandy de Bruin en Jos de Viet. Zij zijn aangesteld als gespecialiseerde verpleegkundigen voor het Slaap- en snurkcentrum aan de Maas. Met welke arts u ook te maken krijgt, welke vraag u ook heeft, zij zijn altijd uw directe contactpersoon. Ze begeleiden en ondersteunen u in het hele onderzoekstraject, maar zorgen ook voor de nacontrole. ‘Hun rol is heel belangrijk’, zegt longarts Monique Klaaver. ‘Zij zorgen voor korte lijnen en de drempel om contact te zoeken is laag.’
6
Op Koers
SPECIAL SLAAP- EN SNURKCENTRUM AAN DE MAAS
KNO-arts een beugel of bitje (MRA) voorschrijven. Dat haalt de onderkaak wat naar voren, zodat er meer ruimte komt in de keelholte. Is er sprake van een ernstiger vorm, meer dan dertig ademstops per uur, dan komt een patiënt in aanmerking voor een CPAP-apparaat (Continuous Positive Airway Pressure). Aan het CPAP-apparaat is een masker aangesloten dat zorgt voor een constante luchtstroom, waardoor de luchtgang openblijft. Na een testperiode in het ziekenhuis krijgt de patiënt thuis een apparaat met bijbehorend masker aangemeten. Dat wordt geleverd door een gespecialiseerd bedrijf in samenspraak met onze verpleegkundige en de longarts. ‘De meeste patiënten zijn gebaat bij een neusmasker. Maar als je slaapt met je mond open, dan moet je een masker hebben dat zowel je mond als je neus bedekt’, legt de longarts uit. ‘Het slapen aan een CPAP-apparaat is vrij ingrijpend’, vindt Klaaver. ‘In feite krijg je dan levenslang, want je moet heel je leven slapen met een masker op. Aan de andere kant zijn veel mensen wel erg blij dat er iets kan worden gedaan, dat er een behandeling bestaat. Ze voelen zich vaak na een tijdje slapen met zo’n masker weer zo fris als een hoentje.’ Gedurende de jaren blijft de patiënt wel onder controle van het team van Slaapen snurkcentrum.
Snurkers groter risico in het verkeer Apneu-snurkers hebben door hun slaapgebrek zeven keer meer kans op verkeersongelukken dan niet-snurkers. Dat is uit meerdere onderzoeken naar voren gekomen. Doordat de ademhaling van mensen met apneu geregeld meer dan 10 seconden stokt, zijn apneu-patiënten vaak ’s morgens niet uitgerust. Ze hebben daardoor een kleiner concentratievermogen en een groter risico om achter het stuur in slaap te vallen.
Vrachtwagenchauffeurs met (ernstig) overgewicht kunnen een gevaar op de weg zijn omdat zij een grotere kans lopen om achter het stuur in slaap te vallen. Veel mensen met overgewicht kampen met slaapapneu, waardoor zij veelvuldig wakker schrikken en hierdoor niet uitrusten. Over het algemeen hebben vrachtwagenchauffeurs vaker last van overgewicht, en dus van slaapapneu, dan andere automobilisten. Slaapapneu kan overigens alleen daadwerkelijk vastgesteld worden met een onderzoek, zoals standaard in het Slaap- en snurkcentrum van het Havenziekenhuis uitgevoerd wordt.
Het is dan ook belangrijk dat mensen met apneu een huisarts en specialist raadplegen om de diagnose van de aandoening te stellen en om een geschikte behandeling te krijgen. De ziekte is namelijk niet alleen gevaarlijk voor de patiënt zelf, maar ook voor anderen......
Uit een studie blijkt ook dat apneu de reactietijd aan het stuur vergroot en zorgt voor een daling van de de waakzaamheid, zelfs in lichte gevallen van apneu zonder slaperigheid. Het risico op een aanrijding is dubbel zo groot als bij mensen die niet aan het syndroom lijden. Uit aandachtstests blijkt verder dat de prestaties in beide groepen vergelijkbaar zijn, maar dat mensen met apneu het veel moeilijker hebben om twee dingen tegelijkertijd te doen en om hun aandacht toe te spitsen. De conclusie? De gevolgen van slaapapneu voor de verkeersveiligheid zijn misschien nog veel groter dan men al dacht. Een lichte vorm van slaapapneu zorgt al voor een vertraging van een halve seconde bij het remmen. Hoe zou dat dan zijn met mensen die met een ernstige vorm van de ziekte kampen? SPECIAL SLAAP- EN SNURKCENTRUM AAN DE MAAS
Op Koers
7
Aad van Bruchem werd geholpen in het Slaapcentrum ‘Ik voel mij nu duizend procent beter’ Aad van Bruchem is nog maar 53 jaar. Maar hij voelde zich wel 83. Steeds moe, futloos. Alsof hij nooit eens echt uitgeslapen was. Sinds een half jaar slaapt hij dagelijks met een masker op: hij bleek slaapapneu te hebben. ‘Ik voel mij duizend procent beter!’
Van Bruchem kwam er eigenlijk per ongeluk achter wat hij mankeerde. Al jaren liep hij met vage klachten. ‘Ik voelde me vaak een zeur. Moe, moe, moe. Als ik eens op visite zat, dan zat ik binnen tien minuten te knikkebollen. Ook thuis was ik niet meer vooruit te branden. Ik klus graag, maar ik maakte nooit meer iets af. Ik verloor mijn eigenwaarde: zo bén ik helemaal niet!’ Toen kwam de druppel: ‘Op een gegeven moment lag ik dwars in de gang toen ik een plintje wilde vastmaken. Ik was flauwgevallen en zag heel de wereld aan voor een doedelzak. Daarna ben ik toch maar eens naar de huisarts gegaan en hij verwees me naar het Havenziekenhuis.’
Bomen zagen Eenmaal in het Havenziekenhuis op de tafel voor de CT-scan viel Aad van Bruchem spontaan in slaap. Totdat de laborant hem wakker maakte, en zei: ‘U snurkt enorm, heeft u wel eens aan slaapapneu gedacht?’ Nee, daar had hij nog nooit over nagedacht. Zijn vrouw mopperde wel eens over zijn luidruchtigheid en ging dan maar slapen in de logeerkamer. Dat vond hij eigenlijk overdreven. ‘Maar dat was echt niet overdreven’, realiseert hij zich nu. ‘Ik zaagde hele bomen om! Het was gewoon gênant.’ Ook op zijn werk ging het steeds minder goed. Van Bruchem reist als servicemonteur heel de wereld over. Zijn bedrijf maakt verpakkingsmachines. Als er één stuk is, wordt hij er op af gestuurd. Dat betekent dus veel vliegen, jetlags en soms onderbroken nachten. ‘Je gaat de slaperigheid al gauw daar aan wijten’, verklaart Aad van Bruchem. Moeilijker werd zijn slaperigheid te verklaren als hij gewoon op kantoor was. ‘Als ik weinig te doen had, dan zat ik al snel te suffen. Ik ging soms naar de wc om maar even tien minuten mijn ogen dicht te kunnen doen. Soms bleef ik drie kwartier weg!’ Hij schaamde zich
tegenover collega’s. ‘Het is heel moeilijk uit te leggen wat je mankeert.’
Het Slaap- en snurkcentrum Het Slaap- en snurkcentrum aan de Maas heeft Aad van Bruchem wel goed kunnen uitleggen wat er aan de hand was. Hij dacht dat hij goed sliep, maar zijn snurken weerhield hem ervan om in een gezonde diepe slaap te komen. In het Slaapcentrum heeft Van Bruchem twee nachten doorgebracht om hem te testen. Hij bleek per uur maar liefst 36 ademstops te hebben, een ernstig geval van slaapapneu. De arts verbood de servicemonteur acuut om nog in de auto te stappen. ‘Terecht’, zegt Aad van Bruchem achteraf. ‘Ik was soms hele stukken kwijt van een ritje. Dan wist ik echt niet meer hoe ik van A naar B was gekomen. Soms zat ik opeens helemaal aan de rechterkant op de vluchtstrook, terwijl ik toch zeker wist dat ik links reed. Levensgevaarlijk!’ Sandy, de speciale ‘slaapverpleegkundige’, nam hem onder haar hoede. Zij heeft hem geduldig steeds alles uitgelegd. Wat kon hij er zelf aan doen (afvallen), wat mocht hij niet (autorijden) en wat kon hij verwachten? (binnen een paar weken weer uitgerust zijn)? Alle vragen kon hij bij haar kwijt, en nog steeds.
Masker Sindsdien slaapt de servicemonteur thuis met een masker op, dat hij kreeg aangemeten via het Havenziekenhuis. ‘Eerlijk gezegd’, erkent hij ‘geloofde ik niet dat het zou werken. Maar ik kan melden dat het heel effectief is. Ik snurk niet meer – dat zegt mijn vrouw ook – en ik ben nu gewoon uitgerust.’ Deze zomer is Aad van Bruchem ook weer begonnen op zijn werk, nadat hij bijna een jaar in de Ziektewet heeft gezeten. Hij heeft zijn leven terug. ‘Het Slaapcentrum heeft echt mijn ogen geopend.’ SPECIAL SLAAP- EN SNURKCENTRUM AAN DE MAAS
Op Koers
9
Het Slaap- en snurkcentrum aan de Maas in beeld Patiënten die worden doorverwezen met het vermoeden dat zij slaapapneu hebben, komen terecht in het Slaapcentrum van het Havenziekenhuis. Zij kunnen daar snel terecht voor onderzoek en ook de diagnose kan op korte termijn gesteld worden. Ondertussen verblijven de patiënten in een gastvrije en comfortabele omgeving. Als er sprake blijkt te zijn van obstructief slaapapneu (OSAS) dan kan de behandeling in het Slaapcentrum gestart worden. Wij lopen mee met het onderzoek en een deel van de behandeling van Aad van Bruchem.
Aad van Bruchem krijgt uitleg over OSAS van longarts Klaaver.
Voorbereidingen voor de polygrafie, de slaapapneu analyse.
10
Op Koers
SPECIAL SLAAP- EN SNURKCENTRUM AAN DE MAAS
Als uit onderzoek zou blijken dat de kaak van Aad van Bruchem te ver naar achteren staat dan kan een bitje worden aangemeten.
Aad van Bruchem gaat een nachtje slapen in het Slaap- en snurkcentrum aan de Maas. Er wordt een polygrafie gemaakt om te kunnen bepalen of zijn klachten worden veroorzaakt door slaapapneu.
Bij een slaapscopie worden patiënten kort onder narcose gebracht. Er wordt dan gekeken of de neusademhaling goed is, of het zuurstofgehalte in het bloed daalt en hoe hard het snurkgeluid is. KNO-arts Bram Struijs kijkt hier met behulp van een kijkertje aan een buigzame slang in de keel-, neusen mondholte van de patiënt, waar het snurken vandaan komt.
Fred van der Have (klinische neurofysioloog) onderzoekt mogelijk neurologische aspecten van de slaapapneu van Aad van Bruchem door een polysomnografie af te nemen. Behalve het ademhalingspatroon en het zuurstofgehalte, wordt hierbij ook de hersenactiviteit tijdens de slaap gemeten.
Slaapverpleegkundige Sandy de Bruin laat Aad van Bruchem zien hoe hij het CPAP-masker moet gebruiken. De behandeling kan beginnen.
SPECIAL SLAAP- EN SNURKCENTRUM AAN DE MAAS
Op Koers
11
Doe de slaperigheidstest houdt uw vermoeidheid verband met slaapapneu?
Als u overdag vaak slaperig bent, dan kan dat een indicatie zijn voor slaapapneu. Een eenvoudige test geeft aan of uw vermoeidheidsklachten wellicht door deze aandoening veroorzaakt kunnen worden. De ESS-test (Epworth Sleepiness Scale) is een internationaal erkende test en een goed hulpmiddel. De test mag echter nooit worden beschouwd als vervanging van een medische diagnose. De volgende vragen hebben betrekking op uw gewone manier van leven in de afgelopen tijd. Probeer, zelfs als u deze dingen niet onlangs heeft gedaan, in te schatten
hoe deze van invloed op u zouden zijn geweest. Kies op de volgende schaal het meest toepasselijke getal voor elke situatie: 0 = er is geen kans dat ik wegdommel 1 = er is een geringe kans dat ik wegdommel 2 = er is een matige kans dat ik wegdommel 3 = er is een grote kans dat ik wegdommel Hoe hoger uw puntenaantal, hoe groter de kans dat uw problemen door slaapapneu worden veroorzaakt.
Situatie Zitten en lezen TV kijken Bijwonen van een theatervoorstelling of vergadering Als passagier in een auto tijdens een rit van 1 uur zonder pauze ’s Middags, wanneer de omstandigheden uitrusten toelaten Zitten en met iemand praten Rustig zittend na de lunch (zonder alcohol) Als bestuurder van een auto, wanneer in het verkeer enkele minuten moet gewacht worden Totale score :
Kans op indutten 0, 1, 2 of 3 0, 1, 2 of 3 0, 1, 2 of 3 0, 1, 2 of 3 0, 1, 2 of 3 0, 1, 2 of 3 0, 1, 2 of 3 0, 1, 2 of 3 -------------
Een score van 8 punten of meer wordt beschouwd als slaperig, een score van 17 of meer punten als zeer slaperig. Als u 10 of meer punten scoort bij deze test is het verstandig om na te gaan of u genoeg slaap krijgt, of dat uw slaaphygiĂŤne verbeterd kan worden (zie ook het artikel op bladzijde 24). Wij adviseren u om bij een score van boven de 8 punten een afspraak bij de huisarts te maken. 12
Op Koers
SPECIAL SLAAP- EN SNURKCENTRUM AAN DE MAAS
ApneuVereniging blij met inzet van slaapcentra De meeste apneu-patiënten zijn wel bekend met de ApneuVereniging. Logisch, want de vereniging timmert aardig aan de weg. De ApneuVereniging is de enige patiëntenvereniging voor mensen met slaapapneu in Nederland. De organisatie wil de kennis over slaapapneu verbeteren en komt op voor de belangen van patiënten, hun ouders, kinderen of andere familieleden. Zij kunnen er terecht voor voorlichting en informatie over slaapapneu en de behandelingsmogelijkheden.
De ApneuVereniging is actief op verschillende terreinen. Zo is er een speciale website met een patiëntenforum waarop patiënten ervaringen uitwisselen. Eenmaal per kwartaal geeft de ApneuVereniging een magazine uit met artikelen over diagnose en behandeling en er worden regionale bijeenkomsten georganiseerd. Tijdens die bijeenkomsten worden lezingen gehouden door behandelaars, verzekeraars en leveranciers en er worden ervaringen uitgewisseld. Ook is er een speciaal patiënteninformatienummer (0900-2020675) en foldermateriaal over apneu. Het werk in de vereniging wordt alleen door vrijwilligers gedaan. Zij putten hun motivatie uit hun eigen ervaringen en weten wat het is om jarenlang met onbestemde en vaak ernstige klachten rond te lopen zonder dat er een juiste diagnose gesteld wordt en een gerichte behandeling ingezet kan worden. De vereniging houdt zich ook bezig met onderzoek. Sinds 2004 wordt met jaarlijks onderzoek stelselmatig de hele keten in kaart gebracht, van verwijzing door de huisarts tot diagnose in de slaapkliniek en de behandeling en tevredenheid over maskers en leveranciers. Daarvan wordt niet alleen door de leden dankbaar gebruik gemaakt, maar ook door medici en zorgverzekeraars.
Regionaal contact De ApneuVereniging organiseert regelmatig bijeenkomsten in de meer dan 21 regio’s verspreid over het land. Ieder voor- en najaar zijn er verschillende soorten bijeenkomsten variërend van mini-symposia tot huiskamerbijeenkomsten en grotere evenementen in ziekenhuizen.
Onderzoek naar Slaapklinieken In 2009 organiseerde de ApneuVereniging een onderzoek naar de kwaliteit en behandelmethodes van de verschillende slaapklinieken in Nederland. Ruim 5.600 respondenten deden mee aan het onderzoek. In totaal gaf de ApneuVereniging een kwaliteitskeurmerk
Piet-Hein van Mechelen, voorzitter van de ApneuVereniging ‘Slaapapneu is een ernstige aandoening met vervelende gevolgen. Zowel voor de eigen gezondheid van patiënten als op emotioneel en sociaal gebied voor de patiënt en zijn of haar directe omgeving. Wij zijn blij dat er steeds meer gespecialiseerde centra ontstaan die zich gericht bezig houden met de diagnose en behandeling van slaapapneu. Van de bijna 200 ziekenhuizen en klinieken in Nederland hebben er zo’n 50 ervaring met diagnose en behandeling van apneu en dat aantal neemt gestaag toe.’ E
aan dertig van de tachtig klinieken die zich bezig houden met slaapapneu. Het Slaap- en snurkcentrum aan de Maas kreeg als enige ziekenhuis in Zuid Holland twee sterren voor haar uitstekende zorg. Opvallend in het onderzoek is overigens dat de tevredenheid en waardering onafhankelijk zijn van het aantal diagnoses en de omvang van de kliniek. Zo worden patiënten in het Havenziekenhuis zeer gericht en naar volle tevredenheid behandeld in het Slaap- en snurkcentrum, onder andere door de grote betrokkenheid van de individuele artsen en de ruimte voor extra aandacht die mogelijk is binnen de kleinschalige en warme omgeving van dit Rotterdamse binnenstadsziekenhuis aan de Maas. Adres en contactgegevens van de ApneuVereniging: info@apneuvereniging.nl, www.apneuvereniging.nl
SPECIAL SLAAP- EN SNURKCENTRUM AAN DE MAAS
Op Koers
13
Neuroloog Maarten Liedorp en laborant Klinische Neurofysiologie Fred van der Have overleggen over een polysomnograďŹ e van een patient.
Slaap- en snurkproblemen zijn geen aanstellerij Maarten Liedorp en Bart Smits zijn de neurologen van het Slaap-en snurkcentrum aan de Maas. ‘Neurologen? Wat hebben die nou te maken met slaapproblemen?’
Liedorp en Smits maken deel uit van het ‘slaapteam’ van het Havenziekenhuis, samen met de KNO-arts en de longarts. ‘In eerste instantie komen veel mensen met slaap- of snurkproblemen bij één van deze artsen terecht’, vertelt Liedorp. ‘Dan gaat het in veel gevallen inderdaad om een vorm van slaapapneu, waarbij patiënten ’s nachts geregeld stoppen met ademhalen en dus steeds vermoeider raken. Naast problemen met de ademhaling is er ook nog een aantal aandoeningen waarbij de slaap vanuit de hersenen niet goed wordt aangestuurd. Deze aandoeningen vallen onder het specialisme Neurologie. Liedorp en Smits zijn om die reden dan ook verbonden aan het Slaap- en snurkcentrum aan de Maas.
Neurologische slaapstoornissen Overmatige bewegingen van armen of benen voor of tijdens de slaap zijn vaak een signaal voor neurologische slaapaandoeningen. Smits geeft aan waar het om kan gaan. ‘Het Restless Legs Syndrome (rusteloze benen syndroom) geeft vooral problemen in de late avonduren. Mensen met RLS krijgen een onaangenaam gevoel in de benen. Daardoor gaan mensen vaak schudden met de benen. Door RLS kunnen mensen moeite hebben om in slaap te vallen, waardoor ze mogelijk per dag wat te kort slapen. Ook Periodic Leg Movement Disorder (PLMD) komt regelmatig voor. Daarbij heeft de patiënt tijdens de slaap last van plotselinge korte bewegingen van vooral de benen. De bewegingen komen vaak om de paar minuten terug en je kunt er wakker van worden en daardoor overdag slaperig zijn. REM sleep behaviour disorder zorgt voor abnormale bewegingen tijdens de REM slaap, het deel van de slaap waarin we dromen. Het lijkt bij deze aandoening net of iemand ook echt met armen en benen zijn droom ‘uitoefent’. Dit kan zelfs zo heftig zijn dat iemand zichzelf of de bedpartner verwondt. De behandeling voor deze aandoeningen bestaat uit medicijnen en werkt over het algemeen goed.
Geen aanstellerij Liedorp en Smits zien een groot voordeel in het samenwerkingsverband en de korte lijnen. Smits: ‘Die multidisciplinaire aanpak is heel belangrijk. Door alle
specialismen onder te brengen in één slaapcentrum krijgt het onderzoeksproces voor de patiënt structuur. Ons Slaapcentrum is heel laagdrempelig. Dat is belangrijk omdat veel mensen denken dat ze zich aanstellen als ze slaapproblemen hebben. In de medische wereld is lange tijd weinig aandacht geweest voor dat soort problemen. Daar ‘moet je mee leren leven’ werd er vaak gezegd. Tegenwoordig zien artsen veel meer de impact van slaapproblemen op het dagelijkse functioneren van mensen. Als je dat kunt verhelpen, dan is het heel dankbaar werk. De meeste mensen zijn ontzettend blij dat er iets aan hun vermoeidheid te doen is.’ Om er achter te komen wat er écht aan de hand is vraagt de neuroloog goed door.’ Hoe laat gaat iemand naar bed, hoe laat wordt hij wakker, neemt hij medicijnen, alcohol of koffie, zijn er onwillekeurige bewegingen, en als het nodig is doen we een polysomnografie. Dat is een uitgebreidere test dan de polygrafie, die meestal door de longarts wordt afgenomen. Deze test wordt gedaan als er nog steeds twijfel is over de juiste diagnose. Behalve het ademhalingspatroon en het zuurstofgehalte, wordt hierbij ook de hersenactiviteit gemeten tijdens de slaap. Daarmee kun je zien of iemand echt slaapt’, legt Liedorp uit.
Omgekeerd slaappatroon Heeft iemand bijvoorbeeld last van narcolepsie, dan is het slaap- en waakritme omgekeerd. ‘Patiënten weten dan het verschil niet meer tussen droom en werkelijkheid. Normaal gesproken doet je geest van alles in je droomslaap, maar dan is je lichaam uitgeschakeld. Bij mensen met narcolepsie werken de signalen soms verkeerd: zo kan iemand wakker worden, terwijl zijn lichaam nog slaapt. Dat kan heel beangstigend zijn’, zegt Liedorp. ‘Geest en lichaam zijn dan ontkoppeld. Je kunt je voorstellen dat je daar ook heel moe van wordt. Sommige mensen raken zelfs in een depressie.’ De artsen van het Slaapcentrum willen graag dat mensen weten dat er vaak iets aan slaapproblemen te doen is. Smits: ‘Er is een grote categorie mensen met onduidelijke klachten. Die willen we bereiken.’ Volgens Liedorp kan juist de multidisciplinaire aanpak van het Slaap- en snurkcentrum helpen om de puzzel van vage klachten op te lossen. SPECIAL SLAAP- EN SNURKCENTRUM AAN DE MAAS
Op Koers
15
Veelgestelde vragen over het obstructief slaapapneu Mensen met slaapapneu hebben vaak jarenlang getobd met allerlei onbestemde klachten, vele artsen bezocht en de nodige onderzoeken ondergaan, voordat de juiste diagnose gesteld kon worden. Er leven dan ook veel vragen rond deze aandoening. De artsen en slaapverpleegkundigen van het Slaap- en snurkcentrum aan de Maas beantwoorden een aantal van die vragen graag voor u.
Wat zijn de symptomen van obstructief slaapapneu? Monique Klaaver, longarts Mensen met obstructief slaapapneu slapen zelf vaak goed. De partner vertelt soms dat hij/zij ernstig snurkt of ademstilstanden heeft. Klachten overdag: • makkelijk in slaap vallen • minder energie en/of moeite met zich concentreren • vergeetachtigheid • stemmingswisselingen • makkelijk prikkelbaar zijn • hinderlijk luid snurken
Waardoor kan obstructief slaapapneu veroorzaakt worden? Willem Kelders, KNO-arts De grootste bijdragende factor is overgewicht bij patiënten. Daarnaast alle mogelijke problemen tussen de neus en de longen die de ademhaling 16
Op Koers
SPECIAL SLAAP- EN SNURKCENTRUM AAN DE MAAS
kunnen belemmeren. Denk aan vergrote amandelen van de neus of keel bij kinderen en jong volwassenen. Afwijkingen van de kaak kunnen hier ook aan bijdragen. Andere oorzaken zoals alcohol drinken voor het slapen, roken en medicijnen waar u suf van wordt ook een rol spelen. In enkele gevallen zijn de ademstops alleen in rugligging. Dan kan verandering van uw houding tijdens uw slaap het oplossen. Slaaptekort of slapeloosheid veroorzaken zelf geen ademhalingsstilstanden gedurende de slaap. Wel geeft dit mogelijk dezelfde klachten. Onrustige benen als je gaat slapen is ook een ziektebeeld dat een andere behandeling vereist.
Hoe gevaarlijk is het obstructief slaapapneu syndroom? Bart Smits, neuroloog Er zijn directe gezondheidsrisico’s zoals een hoge bloeddruk en toename van de kans op hart en vaatziekten. Tevens is het risico op overlijden 3-6 keer verhoogd in vergelijking met gezonde mensen. Er zijn ook andere gevaren voor mensen met het obstructief slaapapneu syndroom. Vooral slaperigheid overdag is een groot gevaar. Denk
eens aan autorijden en beroepschauffeurs. De risico’s van een afgenomen concentratie en het in slaap vallen achter het stuur vormen een bedreiging voor de gezondheid van de individuele chauffeur en voor de verkeersveiligheid.
Wat zijn de effecten van het obstructief slaapapneu syndroom op de gezondheid? Maarten Liedorp, neuroloog Problemen die in verband gebracht kunnen worden met slaapapneu zijn: • • • • • •
hoge bloeddruk hersenbloeding hartaanval hartfalen suikerziekte (Diabetes Mellitus type 2) nierproblemen
Mijn partner heeft veel last van mijn gesnurk. Het lijkt het of ik steeds harder ga snurken. Wat kan ik er aan doen? Jos de Viet, slaapverpleegkundige Los van de behandeling van apneu, die in deze special uitgebreid aan de orde komt, kan het volgende helpen om het snurken te verminderen: vermijden van slaapmedicatie, geen alcohol in de twee uur voor het naar bed gaan, stoppen met roken en eventuele maagzuurklachten behandelen. Verder het verbeteren van de neuspassage
door een neusspray op recept (geen Otrivin!), afvallen, een MRA (zie blz. 19) of positietherapie zoals een balletje in de pyjama naaien wanneer men alleen op de rug snurkt. Soms helpt het om speciale neuspleisters te dragen wanneer de neusingang vernauwd is. Ook kan hier een operatie voor worden verricht.
Zo’n CPAP masker ziet er behoorlijk eng uit. Is het niet griezelig om ermee te slapen? Sandy de Bruin, slaapverpleegkundige Het CPAP apparaat is niet gevaarlijk. Het bestaat uit twee of drie onderdelen. Het apparaat dat de lucht uit uw slaapkamer blaast. Deze wordt middels een slang voorgeleid naar het masker. Deze heeft u op uw neus. Hierdoor wordt de lucht dan extra ondersteund ingeademd. Dit doet geen pijn, maar is wel wennen; het ziet er vreemd uit en het blaast.
Kan apneu ook operatief behandeld worden? Quirine Ledeboer, KNO-arts In enkele gevallen zijn er operatieve mogelijkheden. Dit is afhankelijk van waar en waardoor de ademstop ontstaat. De KNO-artsen beoordelen dit nauwkeurig en dan zal er gezamenlijk een plan met u worden besproken over de mogelijkheden. Een voorbeeld is een operatie waarbij de keelholte ruimer wordt gemaakt door huig en keelamandelen te verwijderen.
Heeft u andere vragen over slaapapneu? Neem dan contact op met uw huisarts of kijk op de website van het Havenziekenhuis. SPECIAL SLAAP- EN SNURKCENTRUM AAN DE MAAS
Op Koers
17
De KNO-artsen van het Slaap- en snurkcentrum aan de Maas, van links naar rechts Bram Struys, Quirine Ledeboer en Willem Kelders.
Slaapapneu en snurken goed te behandelen KNO-arts: ‘Het is vaak een anatomisch probleem’ Je ziet ze al zitten in de wachtkamer, beschrijft KNO-arts Willem Kelders: mensen die wat zwaarder zijn die zitten te knikkebollen. Ze komen met vage klachten over vermoeidheid en prikkelbaarheid, maar hebben geen idee wat er aan de hand is. Toch is er veel aan slaapapneu te doen.
Als KNO-arts krijgt Kelders heel veel patiënten met slaap- en snurkproblemen in zijn behandelkamer. Hij stelt aan de hand van een vragenformulier vast óf en in welke mate er sprake is van slaapapneu. Veel vragen gaan over snurken, één van de duidelijkste symptomen van slaapapneu. Maar Kelders benadrukt dat niet elke ‘snurker’ ook echt slaapapneu heeft. Op het formulier staan vragen als: ‘hoe hard snurkt u?’ en ‘slaapt u nog samen met uw partner?’ Over het algemeen geeft de partner – die vaak al een rustiger slaapplek heeft opgezocht – hierop antwoord. Hoe hoger het aantal punten, hoe groter de kans op slaapapneu. De patiënten met snurkproblemen (hooguit vijf ademstops per uur) en met lichte tot matige slaapapneu blijven bij één van de drie KNO-artsen van het Havenziekenhuis. De ernstige gevallen (meer dan dertig ademstops per uur) worden doorverwezen naar de longarts.
Risicofactoren Eerst kijken artsen naar de risicofactoren voor het ontwikkelen van slaapapneu: overgewicht, roken, drinken, brandend maagzuur en medicijngebruik. Daar valt volgens Kelders al heel wat te winnen. De meeste patiënten hebben overgewicht, en als ze afvallen, wordt het snurken vaak al minder. Ook roken en drinken kunnen de klachten verergeren. Een gezonder leefpatroon kan veel oplossen, zegt Kelders. Verder kunnen spierverslappers en slaappillen een rol spelen: als de mondspieren verslappen, dan is de kans groter dat de tong de luchtweg blokkeert. Als een veranderd leefpatroon niet helpt, dan is de volgende stap: onderzoeken waar de obstructie in de luchtweg precies zit. Kelders: ‘Vaak is er sprake van een anatomisch probleem.’ Zo kan een te grote of te slappe tong een goede ademhaling blokkeren, evenals een slappe huig of vergrote amandelen. De oorzaak moet
dus eerst worden vastgesteld. Dat gebeurt via een slaapscopie. Een slaapscopie kan worden uitgevoerd tijdens een dagbehandeling. Je krijgt dan een slaapmiddel. ‘Dat luistert heel nauw’, vertelt Kelders. ‘De anesthesist brengt de patiënt in een betrouwbare kunstmatige slaap. Die mag niet wakker worden, maar het moet ook geen zware narcose worden. Als hij geen adem haalt, kunnen we nog niet zien wat er aan de hand is. Via de neus kijken we waar de luchtweg dichtvalt.’
Bitje Is er sprake van een te slappe huig of te grote amandelen, dan kunnen die operatief worden verkleind of verwijderd. Een tweede mogelijkheid is dat de kaak te ver naar achteren staat. In dat geval kan een bitje (MRA, ofwel een Mandibulair Repositie Apparaat) worden aangemeten. Dat bitje zorgt ervoor dat de kaak naar voren blijft staan tijdens de slaap, zodat de lucht er makkelijk langs kan. Soms is echter een kaakoperatie nodig. Ook het verstrakken van het gehemelte (coblatie) kan helpen. De arts maakt dan, onder plaatselijke verdoving, met een naald littekens in het gehemelte, waardoor minder trilling in de mondholte ontstaat. De meeste verzekeraars vergoeden de behandeling van slaapapneu, maar ze trekken de grens bij ‘slechts’ hard snurken. ‘Want daar kun je honderd mee worden’, zeggen de verzekeraars. Toch hoeft dat geen belemmering te zijn om naar het Slaapcentrum te komen, vindt Kelders: de kosten vallen mee. Zo kost een coblatie of een bitje een paar honderd euro. De slaapscopie wordt meestal wel gedekt door de verzekering. Volgens Kelders is vijftig procent van de mensen tevreden na de eerste behandeling. Is er nog een tweede ingreep nodig, dan is daarna tachtig procent van de patiënten geholpen.
SPECIAL SLAAP- EN SNURKCENTRUM AAN DE MAAS
Op Koers
19
Werkgevers hebben weinig begrip voor slaapapneu Nog niet alle werkgevers nemen slaap- en snurkproblemen serieus. Dat wordt wel tijd, vindt arboarts Karel de Rooij, want slaapapneu kan grote consequenties hebben voor het werk. Het goede nieuws is dat de aandoening vaak goed behandelbaar is. Daarom vindt De Rooij korte lijnen met het slaapcentrum van het ziekenhuis belangrijk.
Vijftien jaar geleden kreeg Karel de Rooij een te zware man uit de sociale werkplaats op zijn spreekuur. Op zijn werk viel hij steeds in slaap. Het onbegrip was groot, er werden al grapjes gemaakt: ‘je kunt hem alleen wakker krijgen voor het eten’. De werkelijkheid lag heel anders. Hij had slaapapneu. De Rooij is arts bij Arboned, een dienst die werkgevers helpt bij het opstellen en uitvoeren van hun arbeidsomstandigheden- en verzuimbeleid. Hij kreeg op zijn spreekuur geregeld werknemers met onduidelijke klachten: ‘ik ben zo moe, maar ik weet niet waar het door komt.’ Lastig om op basis van zo’n klacht een diagnose te stellen, vond hij. Totdat hij een avondcursus ging volgen in een ziekenhuis in Den Haag. ‘Toen begon het kwartje te vallen. Slaapapneu-patiënten zijn veelal mannen van middelbare leeftijd met overgewicht. En als hun partner erbij is, dan melden die vaak ook nog dat ze hard snurken. Dat hebben ze zelf vaak niet in de gaten. ‘Als ik zo iemand slaperig in mijn spreekkamer zie zitten, dan weet ik genoeg’, zegt de arboarts. De Rooij schat in dat hij zulke patiënten elke maand wel een keer tegenkomt. ‘Soms zie je de diagnose al binnenwandelen.’
Slapen op het werk Zijn taak als arboarts is vooral om werknemers weer zo snel mogelijk aan het werk te krijgen. Daar zit ook meteen een groot probleem. ‘Mensen met slaapapneu functioneren vaak heel slecht op hun werk, omdat ze overdag te moe zijn, of steeds in slaap vallen. Dat gebeurt bijvoorbeeld als ze eentonig werk hebben: ze vallen soms in slaap aan een lopende band. Vervelend, want dat roept een gevoel van schaamte op ten opzichte van collega’s. Gevaarlijker wordt het als je vrachtwagenchauffeur bent en in slaap valt achter het stuur.’ Niet voor
niets gaan er geluiden op om vrachtwagenchauffeurs te verplichten om zich jaarlijks te laten testen op slaapstoornissen. Bij werkgevers heerst volgens De Rooij nog vaak onbegrip voor de gevolgen van slaapapneu. Die zouden wat hem betreft de werkzaamheden of de werktijden tijdelijk kunnen aanpassen voor apneupatiënten. ‘Het zou al helpen als ze een poosje minder risicovol werk zouden krijgen, of zouden mogen rijden buiten filetijd.’ Andersom mag van de werknemers ook worden verwacht dat ze proberen iets te doen aan hun klachten, bijvoorbeeld hun leefstijl aanpassen: afvallen of stoppen met roken. In veel gevallen helpt dat al om de klachten te verminderen.
Samenwerking Is de aandoening hardnekkiger, dan zal toch een behandeling in het ziekenhuis nodig zijn. Dat kan variëren van een anatomische ingreep tot het laten aanmeten van een slaapmasker. ‘Als patiënten eenmaal hebben gehoord dat hun klachten verklaarbaar zijn en dat er meestal iets aan te doen is, dan willen ze ook graag snel worden geholpen. Daarom is het goed als de lijnen tussen de dokter – huisarts of arboarts – en het ziekenhuis kort zijn.’ De Rooij zegt veel heil te zien in een samenwerkingsverband tussen ArboNed en het slaapcentrum van het Havenziekenhuis. ‘We willen graag direct de juiste contactpersoon van het Havenziekenhuis bellen als we iemand doorverwijzen: één aanspreekpunt van het slaapcentrum. Dat scheelt voor patiënten veel wachttijd, omdat ze dan direct bij de juiste arts komen. De apneuvragenlijst voor het ziekenhuis kan ik ook invullen. Die kan ik vooraf digitaal doorsturen. Dat kost mij even vijf minuten meer werk, maar dan kan een werknemer sneller worden geholpen en dus sneller terugkeren in het werkproces. Werkgever blij, maatschappij blij.’ SPECIAL SLAAP- EN SNURKCENTRUM AAN DE MAAS
Op Koers
21
Specialisten van het Slaap- en snurkcentrum aan de Maas Longartsen Drs. S.E. (Sigrid) van Brummelen
Drs. M.A.C. (Monique) Klaaver
Drs. T.H. (Bianka) Mennema
Drs. Q.C.P. (Quirine) Ledeboer
Drs. B. (Bram) Struijs
De longartsen behandelen ernstig slaapapneusyndroom
KNO-artsen Dr. W.P.A. (Willem) Kelders
De KNO-artsen behandelen snurkklachten bij licht slaapapneu
Neurologen Drs. M. (Maarten) Liedorp
Dr. S.M. (Sonia) Rosso
Drs. B.W. (Bart) Smits
De neurologen behandelen overige slaapstoornissen, zoals restless legs syndrome
22
Op Koers
SPECIAL SLAAP- EN SNURKCENTRUM AAN DE MAAS
Dr. L. (Liselotte) Ruts
Wegwijs in het Slaap- en snurkcentrum aan de Maas Contact
Een afspraak afzeggen
Bezoekadres
Heeft u een afspraak gemaakt, maar kunt u niet komen? Laat dit dan zo snel mogelijk weten. In uw plaats kunnen we dan een andere patiënt helpen.
Haringvliet 2, 3011 TG Rotterdam Telefoon: 010 - 404 33 00
E-mail Slaap- en snurkcentrum aan de Maas
Hoe kunt u ons bereiken?
Slaapcentrum@havenziekenhuis.nl
Met de auto Website www.havenziekenhuis/ slaapensnurkcentrum.nl Afsprakennummer 010 - 404 33 24. De totale doorlooptijd tot de diagnose is ongeveer zes weken. De wachttijd voor een afspraak is gemiddeld twee weken. Er wordt ook meteen een afspraak gemaakt voor de diagnose en een afspraak met de specialist.
De afspraak
Op de A16/E19 neemt u de afslag Rotterdam Centrum/Capelle aan den IJssel (afslag 25). Vervolgens volgt u de borden Rotterdam Centrum. U rijdt circa 3 km langs het water (Maas). Bij de derde verkeerslichten gaat u rechts (net voorbij Tropicana) en meteen de eerste straat weer links. U bent nu op het Haringvliet. Het eerste gebouw aan uw linkerhand is het Havenziekenhuis. Het Slaap- en snurkcentrum bevindt zich op de vierde verdieping. Op onze website kunt u een routebeschrijving van deur tot deur opvragen.
Parkeren Een afspraak maken De spreekuren bij het Slaap- en snurkcentrum aan de Maas zijn altijd volgens afspraak. U kunt van maandag tot en met vrijdag van 8.30 - 17.00 uur telefonisch een afspraak maken via 010 - 404 33 24. Wel heeft u een verwijzing nodig van uw (huis)arts. Bij uw bezoek heeft u een afsprakenkaart nodig. U kunt deze bij de receptie van het Havenziekenhuis op de begane grond laten maken. Hiervoor hebben we de volgende gegevens van u nodig: • naam • adres • telefoonnummer • geboortedatum • verzekeringsbewijs • identificatiebewijs en BurgerServiceNummer (BSN) Longziekten Afsprakennummer 010 - 404 33 24 Voor slaapapneu KNO Afsprakennummer 010 - 404 34 07 Voor snurken, slaapapneu Neurologie Afsprakennummer 010 - 404 33 24 Voor overige slaapstoornissen
Parkeren op het terrein van het Havenziekenhuis is helaas niet mogelijk. Wél kunt u in de omgeving van het ziekenhuis betaald parkeren. Denk eraan dat betalen alleen mogelijk is met een chipknip. Als u slecht ter been bent, dan kunt u uitstappen bij de Kiss & Ride-zone voor de hoofdingang. Daarna kan de auto buiten het terrein van het ziekenhuis geparkeerd worden.
Openbaar vervoer Het Havenziekenhuis is goed bereikbaar met het openbaar vervoer. De loopafstand vanaf de haltes varieert van een paar minuten tot tien minuten (station Blaak). • Trein: uitstappen bij station Blaak • Metro: uitstappen bij metrostation Oostplein of Blaak • Tram: lijn 7 of 21, uitstappen bij tramhalte Oostplein • Stadsbus: lijn 46, uitstappen bij bushalte Oostplein Via onze website krijgt u een advies op maat voor het openbaar vervoer.
Nuttige websites • www.apneuvereniging.nl • www.kno.nl • www.gezondeslaap.nl • www.trefpuntslaap.nl • www.slaapproblemen.nl • www.insomnie.nl • www.allesoverdromen.nl • www.nachtmerries.nl • www.slaapklachten.nl • www.lareb.nl (over bijwerkingen van geneesmiddelen)
SPECIAL SLAAP- EN SNURKCENTRUM AAN DE MAAS
Op Koers
23
Tips voor een gezonde nachtrust Een goede nachtrust is voor iedereen belangrijk, ook voor patiënten met slaapapneu die alleen al als gevolg van hun aandoening vaak oververmoeid raken. Hoe kunt u ervoor zorgen dat u in ieder geval genoeg slaap krijgt en dat u gemakkelijk in slaap valt?
Vóór het slapen gaan • Koffie en meer dan één glas alcohol verstoren de slaap • Gebruik geen zware maaltijd vlak voor het slapen gaan • Vermijd angsten, spanningen en emoties (bijvoorbeeld televisieprogrammaʼs) • Een vast ritueel voor het naar bed gaan, bevordert het inslapen • Vraag uw partner om een ontspannende massage of masseer u eenvoudig zelf • In de winter kunt u baat hebben bij een warm (niet te heet, en niet langer dan 10 minuten) bad of voetenbad. Neem dit bad uiterlijk een uur voordat u in bed stapt
Slaapdrankjes Drink liever geen suiker in uw thee, dat geeft juist weer energie. Anijs werkt slaapbevorderend en helpt tegen onrustig dromen. Los een anijsblokje op in een kopje melk; een theelepel honing erbij en vlak voor u gaat slapen zo heet mogelijk opdrinken. Ook het drinken van een kopje kruidenthee kan helpen om lekker ontspannen in slaap te komen. Goede kruiden zijn kamille en lindebloesem
De slaapkamer Om lekker te kunnen slapen is het van belang dat uw slaapkamer goed geventileerd en lekker fris is. Let er op dat het er niet tocht of te warm is. Het is ook beter dat u in een donkere kamer slaapt. Stilte is een zeer belangrijke voorwaarde voor een
goede nachtrust. Ondanks het feit dat hersenen slapen, horen ze wel alles. Zorg voor een goed matras en een goed hoofdkussen dat nek en schouders ondersteunt. Om te ontspannen helpt het om twee druppels salie- of lavendelolie op een zakdoek te sprenkelen en bij u in de buurt te leggen
Slaapweetjes • Mensen brengen ongeveer een derde van hun leven in bed door • Vrouwen slapen lichter dan mannen. • Oudere mannen denken veel beter te slapen dan vrouwen van hun leeftijd. In werkelijkheid is het met de nachtrust van de mannen juist slechter gesteld. • Sla bevat slaapopwekkende stoffen - sla eten maakt slaperig • De gemiddelde Nederlander gaat om 23.24 uur naar bed en staat om 7.18 uur weer op. • De helft van de Nederlanders ouder dan dertig jaar heeft wel eens last van slaapstoornissen. • Ongeveer 30% van de bevolking tussen de 30 en 60 jaar snurkt. • Mannen snurken twee keer meer dan vrouwen. • De neiging tot slaapwandelen komt het meest voor in de jeugd. • Uit onderzoek is gebleken dat 15% van de kinderen tussen vijf en twaalf jaar tenminste één periode hebben waarin ze slaapwandelen
Welterusten!