Abdullah Öcalan - Bir Muhatap Arıyorum

ABDULLAH ÖCALAN

BİR MUHATAP ARIYORUM

1

2

ABDULLAH ÖCALAN

BİR MUHATAP ARIYORUM

Abdul lah ÖCA LAN BİR MUHATAP ARIYORUM Weşanên Serxwebûn: 66

Birinci baskı: Temmuz 1994

(Ateşkes konuşmaları)

Weşanên Serxwebûn: 66

Herausgeber: Agri Ver lag Vogel san ger Str. 286 D-50825 Köln 4

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ ........................................................................................... 7

ÖNSÖZ

ATEŞKES SİYASİ ÇÖZÜMDE TEMEL BİR DÖNEMEÇ OLDU .......................................... 267

1993 yılının baharında PKK tarafından ilan edilen tek yanlı ateşkesin yankılarını, Ağrı Yayınevi bir kitap haline getirip kamuoyuna sunmuştu.

Kapsamlı bir derlemeydi. Ancak bunun dışında Abdullah ÖCALAN yoldaşın önemli konuşmaları ve kendisiyle yapılan röportajlar da vardı. Bir araya getirdiğimiz konuşma ve röportajlarda, 1994 baharında çözümü oldukça acilleşen Kürdistan sorununa ilişkin çok önemli açıklamalar ve tarihsel önemde yaklaşımları içeriyor. Bu anlamda elinizdeki bu kitap güncele, sorunun köklü çözümüne ışık tutuyor ve perspektif sunuyor.

Kitabın adı olan “BİR MUHATAP ARIYORUM” çağrısı, bugün, söylendiği günden daha geçerli ve anlamlıdır. Çözüme “evet” diyen kim, “hayır”da ısrar eden kim? Bu sorunun cevabı o kadar kolaylaştı ki, artık izaha muhtaç olmaktan çıkmış halde.

Bu anlaşılmaz bir durum değil, çünkü Türkiye Cumhuriyeti için hiç kimse iyimser düşünemez noktada. Nitekim son gelişmelerden yansıyan, asıl gerçeğin çok sınırlı bir kısmı. PKK'yi muhatap almayan her yol sonuna gelmiş durumda. Kemalist politika bitişi yaşamakta. Türk egemenleri arasındaki klikleşme ve kavga bundandır. Lafla peynir gemisi yürümedi ve bir daha denize açılamaz bir şekilde karaya oturdu.

Herkes gerçekleri gördü. PKK gücünün çözüme yettiğine inanmak zorunda kaldı. Kürdistan sorununda kendine göre yol tutan bütün güçler güzergahlarını değiştirdiler. Yolunu değiştirmeyen tek güç durumundaki PKK, sorunun merkezi durumunda ve diğer bütün yollar oraya uzanmak zorunda.

Bu ne bir mucize ve ne de bir sürprizdir. Kitapta yer alan röportajlarda bu yönlü sorulan sorular cevabını tam buluyor.

Savaşın ister siyasi, isterse askeri olsun adım adım sonuca doğru gittiği bir aşamada değer kazanan, yararlanılması gereken bu önemli esere gerçekçi yaklaşıp doğru sonuç çıkaran kişi ve güçler, Kürdistan sorununa ve onun muhataplarına bakış açılarında sağlam perspektiflere sahip olurlar.

DAHA BOYUTLU BİR SAVAŞA HAZIRIZ......................... 313

Weşanên Serxwebûn Haziran 1994

TEK YANLI ATEŞKESLE TC'YE BİR ŞANS TANIYORUZ .................................................................................. 9 SİLAHLAR SUSABİLİR AMA SİLAH BIRAKMAYIZ...................................................... 31 EN YOĞUN VE EN SONUÇ ALICI BİR DÖNEMİN İÇİNDE BULUNUYORUZ.......................................................... 37 KÜRT SORUNUNUN ÇÖZÜMSÜZLÜĞÜ TÜRK DEMOKRASİSİNİN ÇÖZÜMSÜZLÜĞÜDÜR.................... 95 EN AZ KENDİMİZ KADAR TÜRKİYE'Yİ DE DÖNÜŞTÜRME İDDİAMIZ VAR ........................................ 143 ÖRGÜTE, HALKA VE SÖZÜMÜZE NE KADAR BAĞLI VE EGEMEN OLDUĞUMUZ ANLAŞILDI ........ 213 ONBİNLERCE İNSAN ÖLMESİN........................................ 225 BAŞARI DIŞINDA HİÇBİR YOL TARİH KARŞISINDA BİZİ AFFETTİREMEZ ............................... 241

ÖCALAN GERÇEĞİ ANLAŞILMIYOR ............................. 335 5

7

Birinci basın toplantısı

TEK YANLI ATEŞKESLE TC'YE BİR ŞANS TANIYORUZ “Kap sam lı bir ateş ke sin gerek ti ği açık tır.

Orta da dağ gibi sorun lar var dır. Ana ya sal düzey den tuta lım mev cut bu çok karşı oldu ğu muz ve ger çek ten halk la rı mı za zarar veren gün lük çatış ma la ra kadar hep si ne görüş me yol la rı nı açma dan ken di mi zi tek taraf lı silah sız lan dır ma mı zın inti har dan daha kötü ola ca ğı nı bili yor su nuz.”

“Aslında bizim muhatap olup olmayacağımız değil, Türkiye'de muhatap bulamama gibi bir sorun vardır.”

8

Değer l i basın men s up l a r ı; önce hoş gel d i n iz diyo r um. Çok önem li bir döne mi yaşar ken, Mam Celal'in de değer li tav si ye le ri ni göz önüne geti re rek, böyle bir basın top lan tı sı düzen le me yi duy du ğu muz sorum lu luk gere ği uygun bul duk.

Ger çek ten günü mü zün en kar ma şık sorun la rın dan biri si, KürtTürk halk la rı nın soru nu dur. Bu soru na açık lık getir me yi boy nu mu zun borcu ola rak görü yo ruz. Orta do ğu halk la rı nın kade rin de Türk ve Kürt halk la rı en önem li iki ulus tur. Bir çok tari hi, siya si neden ler den ötürü büyük bir çatış ma ve kar ga şa duru mu yaşa nı yor. PKK, ger çek ten ulu sal var lı ğı nı duyur ma ve özgür leş me yolun da Kürt hal kı nın müca de le si ne uzun süre dir öncü lük etme ye çalı şı yor. Biz sorun la rı şid det le hal let me yi iste mez dik. Fakat mev cut hükü met le ri de aşan ve olduk ça tari hi neden le re de daya nan bir inkar poli ti ka sı Türkiye'de söz konu su dur. Bu, özel lik le cum hu ri yet döne min de daha da yoğun la şa rak günü mü ze kadar gel miş tir. Kema list poli ti ka lar yal nız ulu sal sorun da değil, demok ra si soru nun da da günü müz de tam bir kilit len me ye yol açmış bulun mak ta dır. Ve en az Kürt halkı kadar, Türk hal kı na da zarar veren bir aşa ma ya gelip dayan mış tır.

9

Ve köklü çözüm ken di si ni dayat mak ta dır.

15 Ağustos'ta baş lat tı ğı mız yeni atı lım döne mi veya diğer bir anla mıy la Kürt isya nı, Kürt dire ni şi bu 9. yılın da, yani 1993 yılı baha rın da önem li bir aşa ma ya gelip dayan mış tır. Bahar döne mi, aynı zaman da tek rar sıcak bir çatış ma nın geliş me teh li ke si nin çok yakın his se dil di ği döne min de baş lan gı cı olu yor. Ayrı yet ten New roz, bir kaç gün sonra kut la na cak. Gerek Tür ki ye, gerek se Kür dis tan hal kı nın göz le ri bugü ne çev ril miş tir. Barış çıl kut la ma ya dair özlem le ri ni belirt mek te dir ler. Bize de olduk ça kap sam lı bir yük le nim var.

Son gün ler de basın bizi ilgi nin olduk ça mer ke zi ne almış tır ve hatta bütün göz le rin bizim üze ri mi ze çev ril di ği ni rahat lık la söy le mek müm kün dür.

Yoğun görüş me talep le ri niz le karşı kar şı ya gel dik. Şüp he siz soru la rı nı zı din le ye ce ğiz. Gele nek sel bazı yak la şım la rım var. Onla rı bura da tek rar la mak iste mi yo rum. Soru la rı nız daha açık la yı cı ola bi lir. Ger çek ten siz ler bura ya geti ri lir ken önem li bir feda kar lık ta bulun duk. Mam Celal'i de bura ya kadar getir mek hayli zor oldu. Önem li bir fır sat tır, biz soru la rı nı zı bek le ye ce ğiz.

– Newroz için ateşkes deklarasyonunuz oldu mu?

Abdullah Öcalan: Bu konu da geliş tir di ği miz bir kara rı bura da açık la ya bi li rim. Özel lik le hükü met çev re le rin de yay gın laş tı rı lan bir görüş var; “PKK, New roz gös te ri le ri ni silah lı ser hil da na dönüş tü re bi lir” diye. Başta belir te yim ki böyle bir iddia geçer siz dir. Biz, ordu bir lik le ri üze ri mi ze gel me dik çe ve çok zorun lu bir meşru savun ma duru mu na düş me dik çe, 20 Mart'tan 15 Nisan'a kadar ateş etme ye ce ğiz, her han gi bir sal dı rı da bulun ma ya ca ğız. İster gös te ri ler sıra sın da olsun, ister bu süre dahi lin de olsun, geli şe cek sal dı rı lar kesin lik le biz den kay nak lan ma ya cak tır.

Böy le lik le ulus la ra ra sı, Tür ki ye ve Kür dis tan kamu o yu nun bir barı şa imkan sunul ma sı biçi min de ki dile ği ne de kar şı lık ver me ye çalı şı yo ruz. Olası bir siya si çözüm yolu na ken di mi zi hazır tut tu ğu mu zu belirt mek isti yo ruz. Ayrı yet ten Tür ki ye yet ki li le ri nin de bek len ti ler için de oldu ğu nu duyu yo ruz. Yeni durum değer len dir me le ri ne ihti yaç duy duk la rı nı sanı yo ruz. Ona da imkan hazır la mak için böyle bir süre ve böyle bir karar bizce yerin de dir. Böy le lik le kamu 10

o yu nun biz den bek len ti le ri ni yeri ne getir miş olu yo ruz.

– Sayın Öcalan, Sayın Talabani'nin mektubu Türkiye kamuoyuna yansıdığında, sizin üç noktada eskiden farklı düşündüğünüz duyuldu. Birincisi, “şartsız ateşkes”; ikincisi, “Türkiye'den ayrılmak istemediğiniz” ve sonuncu olarak “Misak-ı Milli sınırları içinde bu işin çözüleceği” söylendi. Ben, buna dayanarak şunu sormak istiyorum: Şimdi sizin ateşkes diye bahsettiğiniz olay 20 Mart'tan 15 Nisan'a kadar olan süre midir?

Abdullah Öcalan: Bunun önemi şura da dır: Dedi ğim gibi bu, yeni bir değer len dir me ve bir iyi niyet gös te ri si ola rak anla şıl ma lı dır. Ken di mi zi tek taraf lı ola rak tümüy le silah sız lan dır ma mı zın akla bile gele me ye cek bir husus oldu ğu nu çok iyi bili yor su nuz. Kap sam lı bir ateş ke sin gerek ti ği açık tır. Orta da dağ gibi sorun lar var dır.

Ana ya sal düzey den tuta lım mev cut bu çok karşı oldu ğu muz ve ger çek ten halk la rı mı za zarar veren gün lük çatış ma la ra kadar hep si ne görüş me yol la rı nı açma dan ken di mi zi tek taraf lı silah sız lan dır ma mı zın inti har dan daha kötü ola ca ğı nı bili yor su nuz. Bu çok açık bir husus tur. Bura da mühim olan, siya si yön te mi öne çıkar ma ya Türk hükü me ti var mı, yok mu? Kanı dur dur mak isti yor mu, iste mi yor mu? Kürt hal kı na bazı yasal güven ce ler ver mek isti yor mu, iste mi yor mu? Demok ra tik yolu açı yor mu, açmı yor mu? Bu konu da daha da açık söy le ye lim; ulu sal var lı ğı mı zı kabul edi yor mu, etmi yor mu? Sınır lı da olsa, özgür geliş me ye fır sat vere cek mi, ver me ye cek mi? Eşit çe, kar deş çe ve barış çıl yolda iler le me mi ze imkan vere cek mi, ver me ye cek mi? Kısa ca, demok ra tik tarzı, siya si tarzı esas ala cak mı, alma ya cak mı? Eğer bu soru la ra belli cevap lar veri le cek se, biz ateş ke si sonu na kadar da sür dü re bi li riz, biz den her han gi bir sorun kay nak lan maz. Şid det kendi başı na çözüm le yi ci bir araç değil dir. Belirt ti ğim bu soru lar dahi lin de çok önem li siya si sorun la ra çözüm iste n il d i ğ i n i söy l ü y o r um. Bu siya s i yön t e m e biz her zaman kin den daha çok hazı rız. Zaten siz ler le bu görüş me yi de, bunu bütün dünya kamu o yu na, Tür ki ye ve Kür dis tan hal kı na açık la mak için yap mak ta yım.

Evet, anla şıl dı mı? Bir lik için de şunu söy le ye yim: Biz, “Türkiye'den hemen ayrı la lım” diye bir yak la şım için de deği liz. Bu konu 11

da ger çek çi yiz. Bunu da basit bir tak tik yak la şım ola rak anla ma mak gere kir. Bir çok neden le ri var dır; iki hal kın tari hi, siya si, eko no mik duru mu nu anla yan lar, par ça lan ma nın olma ya ca ğı nı bilir ler. Etle-tır nak gibi iç içe geç miş ler. Ben, bir çok röpor taj da vur gu la dım; iliş ki le rin yeni den düzen len me si ni isti yo ruz. Bin yıl lık kör dü ğüm olmuş iliş ki ler, çeliş ki ler var. Özgür ce ve eşit çe yeni den düzen le me, bizim temel anla yı şı mız dır. İkide bir bizi “ayrı lık çı” diye ilan etmek, tam ter si ne ayrı lık çı lı ğı körük le yen bir tutum olu yor. Mev cut iliş ki düze ni, hem Kürt hal kı nın, hem Türk hal kı nın kanı nı, malı nı muaz zam kay bet ti ri yor, zayıf düşü rü yor. Kesin lik le Türk ulu su nun da çıka rı na olan bir iliş ki düze ni oldu ğu inan cın da deği lim. Bu, Kürt hal kı nı da yarı ölü halde tutu yor. Bunu ger çek ten aşmak isti yo ruz. İliş ki le rin yeni den düzen len me si nin daha özgür ve eşit temel de ola bi l e c e ğ i n e inan c ı m ız derin d ir. Buna da biz çok hazı r ız, ama Türkiye'nin mev c ut ana y a s al-yasal düze n i kapa l ı d ır. Eğer bir reform lar döne min den bah se di le cek se, işte bu iliş ki le ri düzen le me nin tam zama nı dır, diyo ruz. Yak la şım lar bu temel de olma lı dır. Ana ya sal düzen le me den bah se di li yor. Biz, bu düzen le me ler de Kürt le rin de yer alma sı nın öne mi ni vur gu lu yo ruz.

Sanı y o r um yete r in c e soru n u z a yanıt veril d i. Üçün c ü husus neydi? Veya soru nu za yete rin ce cevap veril di mi?

– Evet. Ben şöyle anlayabilir miyim? Siz önce 20 Mart'tan 15 Nisan'a kadar ateşkes yapacaksınız, size saldırılmazsa herhangi bir şekilde mukabelede bulunmayacaksınız, karşılık vermeyeceksiniz...

Abdullah Öcalan: Evet...

– Bu süredeki gelişmelere bakarak bu ateşkesi daha uzun süreli sürdürebiliriz, diyorsunuz.

Abdullah Öcalan: Öyle bir niye ti miz var.

– Peki bu ateşkesin devam etmesiyle bu sürede somut olarak ne yapılması gerekiyor?

Abdullah Öcalan: Çok açık soru lar sun dum. Yani bütü nüy le karşı taraf tan yet ki li sorum lu bir yak la şım iste ni li yor. Dağ gibi sorun lar var, diyo rum. Bu sorun la rın çözü mü için muha ta bı mız kim dir? Cum hur baş ka nı sevi ye sin de mi yak la şım gös te ri le cek?

12

Hükü met sevi ye sin de mi yak la şım gös te ri le cek? Ordu sevi ye sin de mi yak la şım gös te ri le cek? Açık ça sı BİR MUHATAP ARIYORUM. – Bu teklifinize karşılık bu zaman süresi içinde cumhurbaşkanı ve hükümet olarak –her kim ise– gelecek tepkide, sizi –Abdullah Öcalan'ı– muhatap alarak yapmasını mı bekliyorsunuz? Hangi mekanizma ile olacak? Yoksa Türkiye'deki Kürt milletvekilleriyle mi olacak? Hangi kurumu bu taleplerinize ilişkin bir muhatap olarak kabul edeceksiniz? Yani böyle bir koşulunuz var mı? Yani böyle bir görüşmede, ille de PKK muhatap alınacak diye...

Abdullah Öcalan: Mam Celal için de “vekil midir, değil midir” diye bir tar tış ma yapıl dı. Yine “HEP vekil midir, değil midir” diye tar tış ma lar olu yor. Şimdi bu konu da da basit düşün me ye gerek yok.

Bu işin bir muha ta bı biziz, diğer tara fı da Tür ki ye Cumhuriyeti'dir.

Kendi düzey le ri ni belir ler ler. Ben bura da da ayrım yap mak iste mi yo rum. Muha ta bı mız cum hur baş kan lı ğı mı, hükü met mi, genel kur may mı olur? Bu onla rın soru nu dur. Ama ben kendi tara fı mız için söy lü yo rum; biz buna muha ta bız ve bu süre ci baş lat ma ya hazı rız.

Eğer daha uygun araç gere ki yor sa, bu işler böyle daha uygun bir araç la iler le ti le bi lir deni li yor sa, bunda da anlaş mak zor değil dir.

Mühim olan işin ilke si dir. İlke yi kabul eder sek, aracı sağ la mak ta zor luk çek me yiz. Mühim olan bura da bir bi ri mi ze tak tik yapıp boşa çıkar mak değil, soru nun özüne ine bil mek tir.

– Bunda Suriye'nin bir rolü oldu mu?

Abdullah Öcalan: Hiç bir rolü olma dı. Suri ye şim di ye kadar bize ne olum lu, ne olum suz hiç bir şey söy le me miş tir. Suriye'de açık her han gi bir yol yok.

– Daha önce benimle yaptığınız bir görüşmede, bağımsız bir Kürdistan istiyordunuz. Şimdi ise Türkiye'nin birliği dahilinde bir Kürdistan'dan bahsediyorsunuz.

Abdullah Öcalan: Bana göre ara la rın da çeliş ki yok tur. Bağım sız lık –sıkça da vur gu la dı ğım gibi– bizim bir söz cü ğün söy len me sin den tuta lım bir hal kın eko no mik, sos yal, siya sal, ulu sal düzey de ken di ni özgür ce ifade etme ye kadar uza nan bir süre ci kap sar. Dar bir ayrı lık çı lık, dar bir mil li yet çi lik daha fazla bağım lı lı ğa yol açar.

13

Fede ras yo na ulaş mış bir Kür dis tan bağım sız lı ğa olduk ça kap sam lı cevap lar vere bi lir. Bir lik halin de olmak, bağım sız lı ğa aykı rı değil dir. Günü müz de bütün ulUs la rın temel soru nu, çok mil li yet çi sınır lar dahi lin de hap sol mak değil, bağım sız lık çıkar la rı nı sağ la ma alan bir lik le re gide me mek tir.

Dola yı sıy la bizim Tür ki ye hal kıy la ara mız da var olan sınır lar dahi lin de, Kürt hal kı nın eşit ve özgür lü ğü ne daya lı bir bir lik ara yı şı mız “bağım sız lı ğa aykı rı dır” biçi min de yorum lan ma ma lı dır.

– Irak'taki Kürtlerin federe develetini olumlu görüyor musunuz?

Abdullah Öcalan: Güney Kürdistan'daki fede ras yon laş ma çaba sı bize göre olum lu değil dir. Oto no mi anla yı şı nı dar bulu yo ruz.

Irak'ın bütün lü ğün den kop ma mış bir Kürdistan'ı fazla ger çek çi bul ma yız. Fakat için de olduk ça geniş bir demok ra si uygu la ya rak Arap ve diğer azın lık lar la da eşit li ğe ve özgür lü ğe daya lı bir fede ras yon laş ma bizce anlam lı dır, tari hi bir adım dır. Bura da önem li olan, Kürt hal kı nın da ken di si ni siya si ve aske ri güven ce ye tam ala bil me si, bunun için kuv vet sahi bi olma sı dır. İra de si dışın da geç miş te çok kar şı laş tı ğı imha la ra maruz kal ma ya rak sağ lam bir düzen le me yi Irak'ta başa ra bi lir.

– Sayın Öcalan, tekrar Türkiye'ye dönersek; tüm silahlı gruplarınıza tam hakim misiniz? Bazı söylentiler vardır.

Abdullah Öcalan: Gün lük ola rak irti bat la rım var dır. Mut lak anlam da hepsi tali mat la rın gerek le ri ni yeri ne geti rir ler. Bah se dil di ği gibi PKK'de bir ayrı lık, kopma söz konu su değil dir. Bun lar san sas yon haber ler dir. Örne ğin Cemil Bayık'ın muha le fet edip büyük bir grup la ayrıl dı ğın dan bah se di li yor. Cemil Bayık şimdi yanı mız da dır.

Omu ri lik kay ma sı var, ame li yat oldu. Bir kaç yıl önce belki bazı ayrı lık lar vardı, ama bu ayrı lık lar ger çek ten par ti mi ze daya tı lan pro vo kas yon lar dı. Günü müz de PKK, her saha da ege men dir, üstün bir emir-komu ta zin ci ri var dır ve bütün PKK'liler, par ti mi zin karar la rı na uyar lar. Hatta karar la ra ölü mü ne bağ lı lar.

– Geçen yılki Newroz'dan bahsettiniz. Silahların susturulmasına ilişkin bu yılki Newroz'u bir koşul olarak görüyorsunuz. Yani siz Mart ve Nisan ayları arasındaki bu yirmişbeş günlük süreyi 14

söy lü yor su nuz. Şimdi bu tavır, pra tik te neler dir? Mese la, Türkiye'nin kırsal bölgelerinde devam etmekte olan birtakım güvenlik operasyonları var. Yani bu operasyonlara son verilmesi bu ateşkesin bir koşulu mudur, yoksa bu ateşkes her halükarda 25 gün devam edecek mi?

Abdullah Öcalan: Biz bura da her han gi bir şart ileri sür mü yo ruz.

Fakat ope ras yon lar bizi imhay la yüz yüze bıra kır sa, savun ma yapa ca ğız. Bunun dışın da bir hare ket te bulun ma ma yı kas te di yo rum.

– Sayın Başkan, ben iki soru sormak istiyorum: Birincisi, eğer bu 25 günlük süre içerisinde bir umut ışığı görülmeyecekse –ki inşal lah öyle olma ya cak– müca de le nasıl, ne şekil de, nere de devam edecek? İkincisi, –ikinizi bir arada görmek çok güzeldir– Kuzey ve Güney'deki Kürtlerin geleceği ne olacak, nasıl bir şekil alacak?

Abdullah Öcalan: Ger çek ten bu süre, bir iyi niyet süre si dir.

Dik kat edi lir se şartı filan yok tur. Tek şartı bizi imha etme ye yönel me mek tir. Ve özel lik le Mam Celal da söy le di ve sanı yo rum Tür ki ye bası nı da epey işle miş, “her kes barış çıl çözüm için bir adım isti yor.” Buna say gı lı olmak için bu belir til miş tir. Özel lik le Newroz'da ateş ke si bazı pro vo kas yon la rın önüne geç mek için, kesin lik le baha ne ver me mek için düşü nü yo ruz. Bir de eğer hükü me tin soru nu siya si düzey de ele alma niye ti varsa, ona da bir fır sat sun mak için belir ti yo ruz.

Eğer bütün bun lar boşa çıkar sa, hemen belir te yim ki, ben bu işe baş lar ken, ne beş kuruş param vardı, ne de bir tek fişe ğim vardı, ama bun la ra rağ men sava şı bura ya kadar geti re bil dik. Ve hemen belir t e y im, çok zor l an d ı ğ ım bir savaş t ır. Bura d a Sayın Yal ç ın Küçük Hoca'nın bir değer len dir me si ni anmak isti yo rum: “ APO'nun savaş kar ş ı s ın d a k i tav r ın d an ben neyi gör d üm?” diye r ek şöyle devam edi yor: “Ben ilk çağ Yunan kah ra man la rın da ki tavrı gör düm.

Sava şa çok karşı olduk la rı halde sava şa zor la nan kah ra man lar...”

Ger ç ek t en öyle d ir. Sava ş a çok karşı oldu ğ u m uz halde, mut l ak anlam da zor la nı yo ruz. Tek rar şunu söy le ye yim; bu dün ya da savaş tan en çok çeki nen kişi kim dir deni lir se, ken dim oldu ğu nu söy le ye bi li rim. Halen de öyle dir. Elime de –belki sem bo lik gele bi lir– tek 15

bir silah almış deği lim. Tek bir eyle mim yok. Ama Kürt hal kı nın var lı ğı nı gün ışı ğı na çıkar ma zorun lu lu ğu orta ya çık tı ğın dan, insan lı ğın vaz ge çil mez bir gere ği ola rak benim tara fım dan anla şıl dı ğın dan sava şı da bu düze ye getir mek zorun da kal dım diyo rum.

Tek rar söy lü yo rum; hemen bıra ka lım bu sava şı! Ve çok müte va zi bazı soru lar sor dum; hal kı mı zın var lı ğı nı sağ la mak ve özgür geliş me yolu na koy mak için muha tap lar bir bi ri ni bul ma lı diyo rum.

Mese le, benim le görü şüp görüş me mek değil dir. Ben ara dan da çıka rım. Bu halka ken di ni demok ra tik ifade etme hakkı tanın sın, kendi tem sil ci le ri ni özgür ce orta ya çıkar sın, nasıl isti yor sa soru nu nu öyle hal let sin, benim asla sava şı dayat ma diye bir der dim yok.

Benim için işken ce dir ve beni de işken ce den kur tar mış olur su nuz.

Ama eski si gibi “yok su nuz, gelip tes lim ola cak sı nız” deni lir se, bu nok ta da ger çek ten ken di mi koru ma gere ği ni düşü nü rüm. Tes li mi ye te hiç yaşa mın olma dı ğı nı düşü nü yo rum. Mev cut “Türk ada le ti” deni li yor. Bu ada let, dara ğa cın dan başka bir şey getir me miş tir. Öyle düşü n ü y o r um. “Yok sayma” poli t i k a s ı n a karşı ken d i m i z i savun ma ya devam ede ce ğiz. Bizim Türk dev le ti ni, Türk ulu su nu imha etmek diye bir soru nu muz yok. Tam tersi, sınır lı da olsa ulu sal var lı ğı mı zı koru ma ve geliş tir me hakkı tanın sın diyo ruz. Benim bura da şaşır dı ğım bir nokta var: Terör nedir? Kim kime karşı nasıl uygu lu yor? Bunun bu kadar ters yüz edil me si, beni kendi adıma değil, ger çek ten ulus la ra ra sı kamu o yu adına utan dı rı yor, öfke len di ri yor. Eski si gibi “Kürdü yok saya rız, bu sefer de isya nı bas tı rı rız, geri kalan la rı da idam ede riz” der ler se, diren me yi devam etti ri riz.

Bu konu da da hazır lık la rın bu yıl, hiç bir seney le kıyas lan ma ya cak bir biçim de ileri düzey de oldu ğu nu belir te yim. Geril la kuv vet le ri; Ağrı Dağı'nda, Muş, Erzu rum yay la la rın da, Der sim dağ la rın da, Toroslar'da, Mardin'de, Botan dağ la rın da, yine Diyar ba kır, Bit lis dağ la rın da sayı la rı yak la şık on bin civa rın da üslen miş durum da dır.

Bu sene hızla elli bine de tır ma na bi lir. Eğer hükü me tin kara rı, “kesin savaş” ise, ben de kesin belir te yim ki, geril la ilk defa bu elli bin civa rı na tır ma nır ve çok kalı cı bir sava şı ger çek leş ti re bi lir.

Yine ser hil dan lar Kürdistan'da ve Türkiye'de yay gın la şır. Yine Türkiye'de de geril la sava şı yay gın laş tı rı lır. Ama tek rar belir te yim, 16

bu bizim ter ci hi miz değil dir. Israr la “tes li mi yet ve imha” daya tı lır sa, bütün siya si yön tem ler bir tara fa iti lir se, barı şa imkan veril mez se bun lar olur.

Güney ile iliş ki le re gelin ce; 14 yıl boyun ca biz bu iliş ki le re Mam Celal'le baş la dık. Bugün gör dü ğü nüz gibi tek rar ileri bir düzey de görüş me le ri miz oldu. Bir bi ri mi ze olduk ça muh taç oldu ğu mu za ina nı yo ruz. Her şey den önce Mam Celal'in ken di si bu iliş ki le re büyük özen gös ter miş tir. Biz buna gere ken kar şı lı ğı ver mi şiz. İna nı yo rum ki bun dan sonra bir daha yıkıl ma ma ca sı na bu iliş ki ler kar deş çe sürer. Kuzey Kür dis tan halkı da, Güney hal kıy la bun dan sonra daha kalı cı iliş ki ler geliş ti re rek, özel lik le onun imha sı na yöne lik teh dit le re, bas kı la ra karşı dura cak ve onu koru ma ya gücü yete cek tir. Yani Güney halkı tec rit edil miş ti, yal nız dı, ama şimdi öyle değil dir.

Sonu na kadar onun var lı ğı nı koru ma ya ve özgür leş tir me ye iliş kin eli miz den gele ni yapa ca ğız. Bunun için –belirt ti ğim gibi– ben den daha fazla Mam Celal çalış mış tır. Mam Celal tamam la sın.

Celal Talabani: Gör dü ğü nüz gibi şu anda barış ve bütün sorun la ra poli tik çözüm için bir bi ri mi ze çok yakı nız. Sayın Öcalan'ın belirt ti ği gibi çok uzun süren bir iliş ki miz var. Bunun kan dökül me si ne son ver mek ve Türkiye'deki kar deş ler ara sın da ki sava şı sona erdir m ek için tari h i bir fır s at oldu ğ u n a ina n ı y o r uz. Irak Kürdistan'ında biz, Türk insa nıy la kar deş oldu ğu mu za ina nı yo ruz ve o insan la rın her han gi bir şekil de zarar gör me me si ni isti yo ruz.

Sayın Öcalan'ın da belirt ti ği gibi barış ve Tür ki ye ile yeni bir kar deş lik yara tıl ma sı amaç lı olan bu şans kaçı rıl ma ma lı dır. Bunun önce Türkiye'de ve daha sonra da Ortadoğu'da barış, düzen ve demok ra si yi geti re ce ği ne ina nı yo rum. Ve bu çağ rı nın, böl ge de Türkiye'yi seven her kes tara fın dan Türkiye'nin demok ra tik ve bir lik içe ri sin de olma sı için kabul görü le ce ği ne ina nı yo rum. Bil di ği niz gibi Irak Kürdistan'ındaki halk çok çekti, top ye kün imha dahil bir çok bas kıy la karşı kar şı ya kaldı. Şunu söy le mek ten mut lu yum; iliş ki miz devam edi yor ve bizi bugü ne getir di. Bunun Ortadoğu'da yaşa yan her ke sin çıkar la rı doğ rul tu sun da olma sı nı dili yo rum. Sade ce Kürt halkı için değil, Türk halkı ve diğer halk lar için, onla rın çıkar la rı için olan bir bir lik te dir.

17

– Siz, Türk hükümetine gönderdiğiniz bu mesajın, çağrının sonucundan ne bekliyorsunuz? 15 Nisan'a kadar size Türk kamuoyundan gizlenmiş diplomatik ilişkiler, kişiler mi oluşacak, yoksa Türk hükümetinin Türk kamuoyuna sunduğu gibi “hayır biz PKK'yi kabul etmiyoruz, bizim muhatabımız değildir” derken bu arada bu başka ilişkileri sizinle, kamuoyundan gizli olarak yürütecek midir? Yani sizinle bu barışı ya da bu çağrıyı nasıl yargılayacaktır? Yani siz kişisel olarak ne bekliyorsunuz? En azından umutlu musunuz? Kişisel olarak yanıt istiyorum, yani PKK adına değil, siz Abdullah Öcalan adına soruyorum. İkinci sorumu da sorayım; sivil giyinmişsiniz, sivil mücadeleye başlıyorsunuz; takım, kravat filan... “Hizbullah'la PKK Türkiye içerisinde anlaştı” diye arkadaşlar dergiye kapak yaptı. Böyle bir şey var mı? “Hizbullah'la PKK Türkiye'de, Amed'de, Batman'da, Botan'da anlaştı” diye. Ama birinci sorum daha önemli.

Abdullah Öcalan: Birin ci soru mu önem li?

– Benim için birinci soru önemli. Siz Abdullah Öcalan olarak bu çağrıdan ne bekliyorsunuz? Bir de bizden her şeyin gizlendiğine inanıyorum Türkiye'de. Yani Cengiz Çandar gibi olursanız her şeyi öğreniyorsunuz ama, bizim gibi adam olursanız öğrenemiyorsunuz. Ben bir Türk olarak ve sizin oradaki mücadelenize çok üzülen, yani Kürt ve Türk halkının savaşına çok üzülen bir insan olarak da öğrenmek hakkımdır, diyorum.

Abdullah Öcalan: Neyin giz len di ği ni sanı yor su nuz?

–Yani Türk hükümeti, Türk kamuoyuna şöyle söylüyor: “Biz PKK'yi muhatap almıyoruz.” Acaba “almıyoruz” derken, Türk halkına durum böyle yansırken, bizim bilemediğimiz birtakım diplomatik manevralarla sizinle illegal görüşmeler oluyor mu?

Abdullah Öcalan: Bütün sami mi ye tim le söy le ye yim, orta da gizli kapak lı görüş me ler yok tur. Hükü me ti ni zin kendi hal kı na karşı bir ta kım manev ra lar için de olup olma dı ğı konu sun da da, anla dı ğı nız anlam da bir şey söy le mek duru mun da olma mak la bera ber, bazı ger çek le rin dar poli tik amaç lı korun mak isten di ği açık. Örne ğin, Demirel'in bun dan iki gün önce ki tavrı ola rak “biraz daha bek le ye yim, bu açık la ma lar nasıl ola cak tır, ona göre tavır belir le riz” deme si 18

var dır. İkin ci gün bunun tam tersi bir tavır oluş tu. Yine Özal'ın tele viz yon da ki konuş ma sı nı bana ilet ti ler, “soru na daha ciddi yak la şım lı bir konuş may dı” dedi ler. Şimdi ben belir te yim, ne de olsa ikisi ara sın da bir çeliş ki var, ona da ben bir kat kı da bulu na yım diye bir soru num yok. Ki bana göre de Özal bu sava şı mın ağır sorum lu lu ğu nu üst le nen kişi le rin başın da geli yor. Deni le bi lir ki bunun için haya tı nı da orta ya koy muş ve bütün gücüy le de çalış mış tır. Şimdi çözüm konu sun da da daha ağır lık lı bazı görüş ler belir ti yor.

Bunun tak t ik l e iliş k i s i nedir veya bazı çev r e l e r in dayat m a s ı mıdır? Bunu da söy le ye bi le cek durum da deği lim. Benim bütün temen n i etti ğ im, ger ç ek t en ina n a r ak böyle bir yak l a ş ım için d e midir, değil midir? Çünkü ben bunu önce, bazı görüş me ler de de belirt tim. Özal'ın geliş me le ri böyle ele alma ya cesa re ti, gücü var mıdır, yok mudur? Bu konu da ger çek ten ile ri ye yöne lik bazı adım lar atmak isti yor mu, iste mi yor mu? Emin olsay dım, kar şım da tam siya si bir muha tap ola rak değer len di rir; “buy run çözüm için iler le ye lim” der dim. Benim buna cesa re tim de, gücüm de var. Ama karşı taraf için aynı duru mu söy le ye mi yo rum.

Demirel'e gelin ce, son dere ce çeliş ki li oldu ğu nu belirt me li yim ve kendi özgür ira de siy le konuş tu ğu nu da san mı yo rum. Bu kadar uzun yıl –otuz yıla yakın– bir poli t i k a mer k e z in d e yer ala c ak s ın, Türkiye'deki poli tik kesi min en önde gelen le rin den biri si ola cak sın, ama soru na iliş kin dişe doku nur tek bir söz söy le me ye cek sin. Baş ba kan ola ca ğı zaman, “Kürt kim li ği ni tanı yo ruz” dedi. Bir baş ba kan bu sözü söy le di ğin de, arka sı nı bir-iki cüm ley le daha getir mez mi? Maa le sef getir me di. Bunun yeri ne 20 Aralık'tan baş la dı –ki baş ba kan olduk tan 20 gün son ra dır– günü mü ze kadar Özal döne miy le kıyas lan ma ya cak bir biçim de yoğun bir bom bar dı man ve ayrı yet ten Şırnak'ta görül dü ğü gibi bir kaç kat li am pro vo kas yo nu denen di. Şimdi bun lar da biz zat Demirel'in iste ğiy le olu yor mu, olmu yor mu bile mi yo rum. Bu Şır nak, bana göre tam bir pro vo kas yon, çünkü bizim Ş ırnak'a bir sal d ı r ı m ı z ın olma y a c a ğ ı n ı bili y or d um. Eğer insan lar yer altı na geç me miş olsay dı, bini aşkın insan öle cek ti. Bu emri kim verdi? Bu açığa çık ma dı. Eğer Türk hal kın dan bir şey giz 19

len miş se, bu nok ta da giz len miş tir diyo rum. Orta da bazı emir ler veri li yor ve bu emir le re kimse sahip çık mı yor. Demi rel, “Kürt kim li ği” diyor, erte si gün hiç bir şey söy le ye mi yor. Bu deği şik lik ler niye böyle olu yor?

Diğer bazı çev re ler daha var dır; ordu nun görü şü nün ne oldu ğu nu bile mi yo ruz. Milli Güven lik Konseyi'nden bah se di lir. Bu kuru mun duru mu nedir? Türkiye'de çok tar tı şı lı yor. Ger çek hükü met tir deni li yor. Mec li sin çok yet ki siz oldu ğu, yine hükü me tin de hake za öyle oldu ğu söy le ni yor. Bütün bun lar spe kü las yon konu su dur. Ama Türkiye'de siya sal ikti da rın bir çok güç süz lü ğü nün yanın da, par ça lan mış lı ğın dan da bah se de bi li riz. Sizin, bura da Türk hal kın dan bir şey giz le ni yor mu, giz len mi yor mu soru nuz dan ziya de, bu çok güç süz lü ğü ve par ça lan mış lı ğı göz önüne getir me niz gerek ti ği ni belir te bi li rim. Hiç bi ri si kendi başı na bir ilke ye daya lı poli ti ka yı ileri süre mi yor. Izdı rap, çözüm süz lük bura da. Çok temen ni edi yo rum; Tür ki ye de bir poli tik mer kez olsa da, işte bizim bugün orta ya koy du ğu muz gibi çok açık tar tış ma la rı veya bazı ilke le ri söy le ye bil se, bize de “tes li mi yet” ve “imha” dışın da bir yol öner sey di. Böyle bir şey yok. Kimse cesa ret li tek bir söz söy le ye mi yor. Kimin kim den kork tu ğu açık lan ma lı dır. Kont rge ril la üze ri ne çok konu şu lu yor. Bu kuru mun var lı ğı nedir? NATO ülke le rin de gla dio, Türkiye'de kont rge ril la, bu kadar faili meç hul cina yet! Bu konu da hiç mi bir şey söy len me ye cek?

Evet, Hizbullah'a gele ce ğim. Orta da cina yet ler var. Bir nolu sorum lu su hükü met midir, o zaman sahip çık sın. Bu soru la rı sor mak ta ve ceva bı nı almak ta hak kı mız var. Kürt soru nu na iliş kin bir değer len dir me mi yapı yor, yap tı ğı bu değer len dir me ye sahip çık sın. Şimdi otuz yıl lık poli ti ka cı ola cak sın, “var mı, yok mu” soru su na otuz yıl boyun ca bir cevap ver me ye cek sin! Türk hal kı na en büyük say gı sız lık –Kürt hal kı na olan dan daha fazla– bura da dır. Ben bura da Türk hal kı na bir şey ler söy le mek isti yo rum: Bun lar ger çek ten tem sil ci le ri niz mi? Eğer tem sil ci le ri niz se, yürü tü len bu sava şın ne kadar için de si niz, ne kadar onay lı yor su nuz? Ben Kürt halkı için bazı talep ler den bah set tim veya bu konu da kendi pra ti ği mi ze iliş kin bazı değer len dir me ler yap tım. Türk halkı, bizi imha etmek isti yor 20

mu? Kürt le ri top tan inkar edi yor mu? Örne ğin, Kürt hal kı na sınır lı bir radyo-tele viz yon la mera mı nı ifade etme özgür lü ğü nü tanı mak isti yor mu? Şimdi hem “bin yıl dır bir lik ve bütün lük için de kar deş çe yaşı yo ruz” diye cek si niz, hem de Türkiye'de –dün Demirel'in ken di si söy le di; “dört bin tane radyo var”– Kürt le rin tek bir rad yo su olma ya cak! Böyle kar deş lik olur mu? İşte sizin bu konu da hiç bir cevap ver me ye gücü nüz yok, diyo rum. Ulus la ra ra sı alana yöne lik bu kadar tele viz yon, radyo yayı nı yapı yor su nuz –Türki cum hu ri yet le re de baş la dı–, ama Kürt hal kı na yöne lik ise ufak bir tele viz yon yayı nı bile yapıl mı yor? Eğer Kürt halkı kar deş se, eğer bir de kim li ği tanı nı yor sa, bu soru yu sor mak ta hak kı mız var. Türk halkı buna ne diyor? Türk hal kı nın vic da nı varsa, Türk halkı kar deş lik ten yanay sa, Türk halkı bir hal kın ken di ni biraz özgür ce ifade etme si ni isti yor sa –bıra ka lım ayrı dev let olma yı–, böyle müte va zi bir şekil de ken di ni ifade etme hak kı na kavuş ma sı nı isti yor sa, kendi yöne ti ci le ri ne biraz “ciddi olun” diye bi li yor mu? Asıl muğ lak lık, asıl say gı sız l ık diye b i l e c e ğ i m iz durum bura d a söz konu s u. T ürkiye'de demok ra si yok, Türkiye'de halka saygı yok. Evet sade ce Kürt hal kı na değil, Türk hal kı na da saygı yok. Doğru poli ti ka yapıl mı yor.

Otuz yıl dır Türk hal kı na yöne lik her han gi bir poli tik geliş me söz konu su değil. Ben, ızdı ra bın bura da oldu ğu nu söy lü yo rum. Bile mi yo rum, yete rin ce anla şı lı yor mu?

Ulus la ra ra sı kamu o yu açı sın dan ise şunu söy le ye bi li rim: TC'ye bas kı lar arta cak tır. Benim de edin di ği miz izle nim, Tür ki ye hükü me ti ne bir zaman tanı ma duru mu var dır. Bu süre nin –tabii kesin bil mi yo rum ama edin di ği miz izle nim le re göre– sona erdi ği biçi min de dir.

Ciddi ola rak TC'yi siya si çözü me zor la ma var dır. Başta ABD olmak üzere, Avrupa'nın da TC'yi siya si çözü me zor la dı ğı kanı sın da yım ve anor mal geliş me nin bunun la bağ lan tı sı ola bi lir diye düşü nü yo rum.

Ve sanı y o r um bu geliş m e yoğun l a ş a c ak t ır da. Benim Mam Celal'den de edin di ğim izle nim budur; bunun yoğun bir biçim de geli şe ce ği dir. “Bunu Batı daya tı yor” diye değil de, Türkiye'nin kendi için de siya si çözü me açık olma sı gere ki yor. Açık olmaz sa, epey daral tı la cak tır. Dip lo ma tik saha da aley hi miz de ki süreç ter si ne çev ri le cek tir. Bunun da önem li bir sıkış ma ya yol aça ca ğı bek len me 21

li dir. Bu konu da kesin veri ler olma mak la bir lik te, bence bu yönlü bir geliş me söz konu su dur.

– Sayın Öcalan, bu “muhatap” meselesinde Sayın Talabani'nin mektubunda bir unsur var; diyorsunuz ki, “Meclisteki Kürt milletvekilleri, hatta HEP olması da şart değil, muhatap olabilirler.”

Bir, ona açıklık getirmenizi rica edeceğim. Bir de bundan sonraki süreçte Talabani'nin bir arabuluculuk rolü olabilir mi?

– Celal Talabani: Hayır, PKK var, Türk hükü me ti var. Sayın Öca lan çok açık konu şu yor...

– Sayın Öcalan isterse, yaparım diyor...

Abdullah Öcalan: İster HEP, ister Mam Celal bu konu da bazı süreç l e r i baş l at m ış l ar d ır veya bazı süreç l e r i halen yaşı y or l ar.

HEP'in bu konu da ki yak la şım gücü sınır lı dır. Her şey den önce ken di le ri yete rin ce orga ni ze ve tem sil düze yin de değil ler, fakat iliş ki le ri yumu şat ma da, siya si plat for ma dök me de olum lu işlev göre bi lir ler diye bir görü şü müz vardı. Bu çer çe ve de yürü tük le ri görüş me le ri, zarar lı bul mu yo ruz. Bu konu da zaman zaman da güç ver me ye çalı şı yo ruz. Bu da “Apo HEP'e tali mat veri yor” biçi min de yan lış anla şıl dı. Tali mat filan değil di. Bu konu da iste di ği miz şuydu: Bazı siya si plat form la ra çıka bil sin ler, bu konu da ken di le ri ni biraz da açığa çıkar mış lar dır, onun için güç vere lim. Yani hem demok ra si ye hiz met ede bi lir ler, hem de orta mı biraz siya sal yön te me alış tı rır lar diye düşün dük. Ama tam bir ara bu lu cu rolün den bah se der se niz, bu biraz zor dur. Ken di le ri de hazır değil. Nite kim bizim de iliş ki çer çe ve miz bunu biraz dar bulu yor. Bunu belir te bi li rim.

Mam Celal için de, eğer söy len di ği gibi, Türkiye'deki yet ki li ler demin sor du ğum soru lar çer çe ve sin de hazır lar sa, böyle bir ile ti şi me, böyle bir vası ta ya ihti yaç duyar lar sa, bizim için bir engel yok.

Daha iyi bir kav ra yı şa yol açma sı açı sın dan Mam Celal'in tec rü be si de var dır. Bizim le uzun bir süre dir iliş ki halin de dir, daha iyi bir anla yış orta mı nı geliş tir me de kat kı sı ola bi lir. Fakat bu konu da ger çek ten fazla bir şey bek le me mek gere kir; sade ce yeni yön te mi daha yoğun laş tır mak ta, öne çıkar mak ta rol oyna ya bi lir. Biz bunda en ufa cık bir sakın ca gör me di ği miz gibi, yar dım cı olma ya da çalı şı rız.

Sizin soru nuz yete rin ce cevap lan dı mı?

22

–Tabii, teşekkür ederim.

Abdullah Öcalan: Yal nız bura da küçük bir nokta daha ekle me li yim: Gerek Türkiye'nin ikti dar da ki par ti le ri olsun, gerek se muha le fet te ki par ti le ri olsun orta ya koy du ğu muz mev cut çer çe ve ye, yani soru nun demok ra tik ve siya sal boyut lu ele alın ma sı na yeter li ve hazır değil ler. Şunu belirt me li yim: Muğ lak lık var. Anla şıl ma sı açı sın dan belir ti yo rum. Sanı yo rum soru nuz la ilin ti li dir. Muha le fet te de, ikti dar da da ciddi bir yet mez lik var dır. Kişi ola rak, parti prog ra mı ola rak, bir de tec rü be bakı mın dan denen miş ler dir; fazla çözüm gücü ola bi le cek le ri ne dair ben de umut lu deği lim. Özal'ın bası na “yeni olu şum” diye yan sı yan bir değer len dir me si var; biraz da işler o nok ta ya gel miş, hatta “İkin ci Cum hu ri yet” tar tış ma la rı diye bir kav ram dan da bah se di li yor. Ben bu soru la rı ve bu soru la rın kar şı lı ğı olan bu kav ram la rı boş bul mu yo rum; bana göre de mev cut par ti ler –ikti dar da olsun, muha le fet te olsun– sorun la rı kav ra ma gücü nün çok uza ğın da dır lar. Türkiye'nin gel di ği nok ta nın çok geri si ne düşü yor lar. Ağır la şan sorunları kav ra mak ta zor luk çeki yor lar veya kav ra ma diye bir dert le ri yok. Dola yı sıy la fazla umut lu deği lim. Yani siz benim umut lu olup olma mam dan bah set ti niz, çok umut lu olmak ister dim. Bunun neden le ri var. Örne ğin, Akbu lut git ti ği zaman, Mesut biraz libe ral dir, biraz da Alman cı dır, bir şey ler yapar dedim.

Maa le sef daha fazla bomba yağ dır dı. O gitti Demi rel geldi, bu biraz daha libe ral ola bi lir dedim –biraz da bizim kat kı mız la baş ba kan olmuş tu–, o da Mesut'u arat ma dı. Yani yağ mur dan kur tul ma ya çalı şır ken, dolu ya tutul duk. Şimdi yeni olu şum dan bah se di li yor; eğer yeni olu şum, ger çe ken yeni olu şum sa...

– Umudunuz ikinci cumhuriyet...

Abdul lah Öca lan: Evet, ikin c i cum h u r i y et tar t ış m a l a r ı var, umut lu olmak isti yo rum. İkin ci cum hu ri yet geliş ti ri lir ken –tabii ana ya sal temel de de ele alın ma ya çalı şı lı yor– ana ya sa nın içine Kürt ve Türk eşit ve özgür yer leş ti ri lir se ve bu temel de bazı yasal düzen le me ler yapı lır sa, yeni olu şum ger çek ten ikin ci bir cum hu ri yet le sonuç la na bi lir. Ve bu, çok ciddi bir adım ola bi lir. Bana göre de Tür ki ye, artık biraz da bu temel de çok köklü, radi kal bir dönü şüm le ağır sorun la ra çözüm geti re bi lir.

23

Acaba Özal, bu konu da ger çek ten bir şey ler yap mak isti yor mu, ger çek ten gücü var mı? Ben hep bun la rı söy lü yo rum –mazur görün, çünkü geç mi şi var–, bütün iyi niyet li yak la şım lar, sonra çok tra jik bir biçim de acı ve çok sert bom bar dı man lar la ve özel savaş yön tem le riy le kar şı lık buldu. Eğer doğru kar şı lık veri lir se, biz eli miz den gelen kat kı yı suna rız. İkin ci cum hu ri yet tar tış ma la rı na, yeni olu ş u m a, onun ana y a s al çer ç e v e s i n e siya s al bazda müca d e l e y i aktar mak, demok ra tik yön te mi kul lan mak için PKK, son dere ce yara tı cı dav ra na rak kat kı da bulu na cak tır, diyo rum. Ama bu konu da soru nun PKK'den değil de, Türkiye'nin mev cut tıkan mış siya si yapı sın dan kay nak lan dı ğı nı söy le ye yim. Türkiye'de siya si yapı tıkan mış tır, eko no mi tıkan mış tır, demok ra si geliş mi yor ve bunu ben değil, Türkiye'nin bütün yazar-çizer le ri her gün doza jı artan bir biçim de söy lü yor lar.

Biraz da çözü mü bunda gör mek isti yo rum. Umut biraz budur.

Yani çok kesin bir umut mudur, sade ce buna mı bağ lı sın, der se niz, değil ama Türkiye'yle bir lik te bu çer çe ve de bir umudu koru mak isti yo rum.

Evet ikin ci soru nuz olan Hizbullah'ı sonuç lan dı ra yım: Şimdi, Hizbullah'ın ger çe ği ne iliş kin sanı rım kısa bir değer len dir me ister si niz.

Bana göre Hiz bul lah, tümü kap sa ma sa bile önem li oran da –ve emni yet le bağ lan tı lı ola rak söy lü yo rum– Kürdistan'daki MHP'dir veya Kür dis tan lı laş tı rıl mış MHP'dir. Son gün ler de bazı değer len dir me le ri –Bat man ağır lık lı Hiz bul lah ola yın da– oku dum; emni ye tin olduk ça içine gir di ği bir olu şum oldu ğu anla şı lı yor. Tah min etmiş tim; bu doğ r u l a n ı y or. Ger ç ek t en çok teh l i k e l i bir oyun; yal n ız 1992'de 500'ü aşkın cina ye te yol açıl dı. Bu vuru lan la rın da ger çek ten PKK ile iliş ki le ri yoktu, hepsi suç suz insan lar dı ve hatta büyük bir kıs mı nın siya si oldu ğu nu da san mı yo rum. Şöyle bir yön tem dir: Hiz bul lah, hal kın PKK'ye taban teş kil etme si, ona yak laş ma sı duru mun da başı na ne gele ce ği ni gös ter mek için geliş ti ril miş bir tak tik tir.

Türkiye'de bir dönem ler MHP, sola karşı bu sin dir me göre vi ni üst len di. Ben bu konu da hükü me te bir uya rı da bulun mak isti yo rum: Demirel'in ken di si, Türkiye'de uzun süre Tür ki ye solu na yöne lik 24

MHP'yi bir sin dir me aracı ola rak kul lan dı. MHP'nin olu şu mun da mev cut bir çok hükü met le bir lik te, özel lik le Demirel'in sorum lu lu ğu var dır. Aynı oyunu, Hizbullah'ta da gös ter miş tir. Hizbullah'ın daha önce ki hükü met ler döne min de ki örgüt len me si bu kadar geliş miş değil dir, “faili meç hul cina yet le ri” bu kadar yay gın değil dir. Ama 1992'de bu cina yet ler çığ gibi büyü dü. Ya hükü me tin kont ro lün de değil dir, ya da hükü met göz yum muş tur. Ve bu, ağır bir duru mu ifade edi yor. İnsan lar böyle kat le di le mez. Bu hükü me tin, bu kat li am lar dan en azın dan bir kaç faili bulup orta ya çıkar ma sı gere kir di.

O zaman orta ya iki sonuç çıkar: Ya hükü met ger çek ten emni yet için d e bazı güç l e r e hakim değil d ir, ya da yeşil ışık yak m ış t ır.

Kamu o yu bu konu da açık lık isti yor. Ben bir bunu soru yo rum. İkin ci si, “biz de Kür düz, kema liz me kar şı yız” diyen Hiz bul la hi çev re ler var, böyle bir ta kım İsla mi kuru luş lar dan da bah se di li yor.

Biz bun la rın –dolay lı da olsa– bazı çev re le riy le diya log için de olduk. Ben den giden mesaj şudur: Eğer siz ger çek ten böy ley se niz ve ger çek ten kan dök mek iste mi yor sa nız, biz de size ateş etme ye ce ğiz. Özel lik le Rama zan ayı boyun ca ve daha son ra ki süreç de dahil olmak üzere biz ateş etme ye ce ğiz. İster se niz daha olum lu iliş ki ye de yöne li ne bi lir, dedik. Ben, bizim bütün bir lik le re, ateş açma yın diye haber ver dim. Nite kim ateş açıl ma dı. Bir de mer kez adına bir bil di ri yayın lan dı. Sanı yo rum şim di lik bu “faili meç hul cina yet ler”de belli bir azal ma var. Hizbullah'ın bir çev re si, bu cina yet ler den uzak dur mak isti yor. Bu, olum lu bir adım dır. Bun dan sonra da geliş ti ril me si ni uma rız. Fakat bazı “faili meç hul cina yet ler” daha var. Zaten bizim bir ama cı mız da bura da ger çek ten cina yet le re karış mak iste yen ler le iste me yen le ri ayır det mek tir. Bu, sınır lı bir adım dır. Bu adımı daha da geliş tir mek isti yo ruz. Uma rım ki bir çok gaze te ci ye de yöne lik olan bu cina yet le rin önünü biraz kese riz ve biz bu konu da ağır lı ğı mı zı kul lan ma ya da devam ede ce ğiz.

– Peki bu, Türkiye'ye karşı müca de le de işbir li ği anla mı na gelen bir anlaşma mı oluyor?

Abdullah Öcalan: Henüz böyle bir durum yok tur.

– Şimdi biraz güncel konunun dışına çıkıldı. Ben bir soru sormak istiyorum: Üç-dört gün sonra Newroz var. Siz demin açıkla25

“Politika kapısını Türkiye için de aralayacağız.”

26

dığınız gibi, bir karar aldınız ve özellikle de dikkati çektiğiniz bir nokta olarak provokasyonlardan bahsettiniz. Yani “Newroz'da birtakım çevreler provokasyonlara girmek isteyeceklerdir. Bunlara karşı tedbir alacağız” dediniz. Geçen yıl da gerek Ankara tarafından, gerekse sizin tarafınızdan birtakım açıklamalar yapılmıştı, ama hiç net bir açıklama yoktu. Mesela bugün Ankara'nın bir açıklaması vardı; yine geçtiğimiz hafta hükümet tarafından yapılan bir açıklamada “Newroz'da biz PKK bayraklarına –yasalar izin vermediği için– izin vermeyeceğiz, buna karşı tedbir alacağız” şeklindeydi. Dolayısıyla bir yerde şöyle düşünebilir miyiz? Yani sizin bahsettiğiniz, o provokasyon ortamı dediğiniz hususlara bunlar yarayabilir mi? Siz Newroz'da Güneydoğu insanından, Türkiye'de yaşayan Kürtlerden ne bekliyorsunuz? Newroz'da nasıl hareket etmesini, ne yapmasını bekliyorsunuz? Çok açık olarak söyleyebilir misiniz? Çünkü bu muğlaklık kaldığı sürece, her yıl kan dökülüyor.

Abdullah Öcalan: Açık ça belir te yim: Newroz'un barış çıl bir biçim de kut lan ma sı nı iste riz. Benim Kür dis tan hal kı na söy le ye bi le ce ğim; Newroz'u çok kap sam lı bir biçim de ve özgür ce kut la ma sı dır.

Milli renk le ri var dır, kul lan sın. Şunu da söy le ye yim; bu milli renk le ri biz icat etme dik. Kesk û sor û zer, yüz yıl lar dan beri kalan renk ler dir. O renk ler den elbi se giyer, puşu bağ lar. Bir şal bağ la dı diye sal dır mak, uygar lı ğa sığ maz.

– Ama efen dim, ortam bu kadar ger gin leş miş ken –şimdi Türkiye'de de ortam son derece gergin– bazı çevrelerde bir ajitasyon oluşmuş. Tabii dediğiniz renklerden ayrı olarak diyorum.

Mesela geçen yıl gördüğümüz, sizin resimlerinizle güvenlik kuvvetlerinin üzerine yürümek, işte o zaten ajite olmuş ortamı daha da fazla ajite etmek...

Abdullah Öcalan: Şimdi anlı yo rum; yani bir kaç resim kul la nıl dı diye, bir-iki slo gan atıl dı diye buna böyle tara ma ile cevap ver mek çok aşı rı dır.

(Celal Talabani'ye hita ben) Tu gihiş ti ye, tiştê min got. Ez dibêjim ku kincêk kesk û sor û zer li xwe kirin, ne hace te. Kesên dibêjin yekê din “Bijî Apo” dîsa ne mecbûre. Ez vê yekê dibêjim.

27

Yani bir slo gan atma nın kar şı lı ğı tara ma olma ma lı dır. Yaka la sın!

Bizim ki ler silah kul lan ma ya cak tır. Asla, bir asker vur ma ya cak lar.

Güzel, değil mi? Yasa la rı na ters ise karşı taraf slo gan atanı tut sun, hapse atsın. (Bila bigre di hepsê ke, çima diku je.) Tah rik bunun nere sin de, tah rik varsa, on yıl ceza ver sin, tah ri kin ceza sı ölüm müdür? Bu konu da biraz anla yış lı olun ma lı; Avrupa'da bin söz söy le ni yor. Avrupa'daki demok ra si ye baka lım; her kes her türlü slo ga nı atmaz mı, hükü me te küf ret me ye kadar git mez mi? Bun la rın hepsi olu y or. Hiç b i r i s in d e imha ceza s ı uygu l a n ı y or mu? Biz d en Newroz'da iste ne bi le cek şey, “PKK silah lı giri şim de bulun ma sın”dır. Biz buna olum lu cevap veri yo ruz. Tersi bir giri şim de bulun ma ya ca ğız. Hiç bir asker ve polis endi şe len me sin. Onla rı vuran olur sa, onlar da vur sun, diye ce ğiz.

– Yani sizin tarafınızdan bu Newroz'da hiçbir şekilde silahlı girişimde bulunulmayacak...

Abdullah Öcalan: PKK'nin sorum lu lu ğu nu duyan lar bunu yap ma y a c ak l ar, diyo r um. Bizi din l e m e y en l e r i hükü m et güç l e r i de vurur; biz de tuta rız ve hesa bı nı sora rız. Bu çok açık. Ama dedi ğim gibi bir slo gan atıl dı, bir elbi se giyil di, bir bay rak açıl dı diye vur mak da doğru değil dir. Yine tutuk la sın, ceza ver sin, diyo rum. Bu daha makul ve doğru bir yön tem dir.

– Evet, teşekkür ederim.

– Konuyu değiştirebilir miyiz? Kaç yıldan beri takım elbiseyle basın karşısında bulunmadınız?..

– Kravatı kaç yıldan beri takmıyor sunuz?

– Bu kıyafeti siz mi seçtiniz?..

Abdullah Öcalan: Yirmi üç yıl dır.

– İlk kez mi giyiyorsunuz?

– Celal Talabani: Zamanê nuhe. Sala nuhe. New ro za nuhe.

–Yirmi üç yıldır ilk kez mi takıyorsunuz, giyiyorsunuz?

Abdullah Öcalan: Yok, zaman zaman dip lo ma tik görüş me ler de kul la nı yo rum. Çoğu nu zu böyle görün ce, ben de say gı yı ifade etmek için giy dim. Her an aske ri giy sim öbür taraf ta dır, ister se niz giyip gele yim...

– Böylesini tercih ederiz...

28

Abdullah Öcalan: Ben Türkiye'de memur luk yap tım. Aslın da çokça kra vat tak mış tım. Ayrı ca kıya fet dev ri mi yap tım.

– Sayın Öcalan, madem meseleyi biraz yumuşattık, sizinle ilk röportajı yapanlar yargılanmıştı, hatırlarsınız; şimdi Türkiye'den büyük bir gazeteci grubu geliyor ve basın toplantısı yapıyorsunuz, aslında bu da olumlu bir gelişme değil mi?

Abdul lah Öca lan: Şüp h e s iz bu bir iler l e m e y i ifade edi y or.

Olum lu bir adım dır. Ben ilk görüş me ye baş la dı ğım da da şunu söy le miş tim; –sanı yo rum sayın Birand'dı– benim de değer len dir mek te zor luk çek ti ğim bir görüş me dir bu; fakat sizin cesa re ti niz, bana da cesa ret verdi. Tür ki ye bası nıy la bu yön tem le çalış mak bana göre yan lış değil, dedim. Nite kim o zaman bazı la rı garip kar şı la mış tı, hatta eleş tir miş ler di; “şöyle basın, böyle basın” diye. Ben, bu çer çe ve nin önem li oldu ğu nu ve Türkiye'de de eğer basın özgür lü ğü ne iliş kin bir sap ta ma da bulu na cak sak, bunun önem li bir adım teş kil ede bi le ce ği ni söy le dim. Ve halen bu inan cı mı koru yo rum. Önem li dir ve basın özgür lü ğü nün de önem li bir işa re ti dir. Tabii bir sürü eleş ti ri ler var, ama dedi ğim gibi önem li dir ve geliş ti ri le bi lir.

– Sayın Öcalan, siz 1988'den beri görüştüğünüz hemen hemen bütün gazetecilere birtakım şartlar ileri sürmekle birlikte, onlar vasıtasıyla hep ateşkes çağrıları yaptınız. “Biz ateşkese hazırız, silahtan yana değiliz, bu işin demokratik yollarla çözülmesine inanıyoruz” diye mesajlar verdiniz. Şimdi ben, bu Newroz öncesindeki bu ateşkes çağrınızın, en azından 25 günlük silahı susturma kara rı nı zın zaman la ma sı nı merak edi yo rum. Niye geçen Newroz'da değil de şimdi? Niye iki ay sonra değil de şimdi? Bir yerlerden size bir işaret mi geldi?

Abdullah Öcalan: Anla ta yım: Hayır, özel işa ret le re daya lı ola rak geliş me di. Mam Celal'le görüş tük. Ki sade ce Mam Celal'den de geliş ti demi yo rum. Benim edin di ğim izle nim, ulus la ra ra sı kamu o yu siya s i yön t e m in artık açığa çıka r ıl m a s ı n ı isti y or. Sanı y o r um ABD'deki baş kan lık deği şi mi nin de bunda etki si var. Yine çokça söy le nen bir söz var; Türkiye'ye tanı nan bir süre nin artık sona erdi ği ve 1993 baha rı na kadar bu süre nin dol du ğu yönün de. Ben bu konu da da kesin bir bil gi ye sahip deği lim, ama muh te me len dip lo 29

ma tik iliş ki ler de Türkiye'yle bu tür görüş me ler olmuş tur; “mese le yi zorla hal le der sen, al sana 1993 baha rı na kadar süre, çöze mez sen artık siya si çözü me ağır lık ver me li sin” denil miş tir. Bu, biraz etki li olmuş tur. İkin c i s i, 1992'de bize bir tas f i y e-imha süre c i daya t ıl d ı. Bu, Güney'deki savaş la ve Kuzey'de de iç ope ras yon la biti ri le ce ği miz biçi min dey di. Sanı yo rum iki si nin de ger çek leş me di ği görül dü ve hatta Kürdistan'ın çok kap sam lı bir dev rim ci geliş mey le karşı kar şı ya oldu ğu orta ya çıktı. Geli şen izle nim ler budur. Çok kap sam lı bir dev rim sel geliş me var. Yine çok kanlı bir süre ce de giri li yor. Kanlı bir süre ce giril di ği konu sun da hem ülke için de ve hem de ülke dışın da bir çok çevre hem fi kir dir. Bu kanlı süre ci biraz fren le mek için sanı yo rum bazı dip lo ma tik kanal lar yoğun baskı geliş ti ri yor lar veya yoğun istem de bulu nu yor lar. Hükü me tin de şöyle bir duru mu söz konu su ola bi lir –cum hur baş kan lı ğı, hatta genel kur may lık da dahil–; işle rin pek de düşü nül dü ğü gibi geliş me di ği nin, tas fi ye nin ger çek leş me di ği nin, çatış ma nın daha da kanlı ola bi le ce ği nin, bunun da ger çek ten siya si tıka nık lık kadar eko no mik ifla sı da hız lan dı ra ca ğı nın ve demok ra si ye de bir arpa boyu yol aldı ra ma ya ca ğı nın anla şıl ma sı bence etki li dir. Şunu da belir te yim; bütün Türkiye'nin ve ulus la ra ra sı ala nın gözü bura day mış, ben bu kadar bek le mi yor dum. Demek ki çok sonuç bek li yor lar mış. Yani yal nız sizin gaze te le ri niz değil, özel lik le en büyük dev let ler den tuta lım Türkiye'nin de resmi çev re le ri ne kadar hepsi bunu bir dönüm nok ta sı ola rak gör mek isti yor. Hepsi öyle görü yor. Ben de –bu bize his set ti ril di, zaten basın da bunu işli yor– işte bunu vesi le bile rek, eğer köklü yeni dönü şüm ler ola cak sa, bunda PKK'yi bütün çıp lak lı ğıy la bir kez daha dile getir mek için bu top lan tı ya karar vere rek önem ver dim.

Muh te me len bu neden ler le yeni bir dönüm nok ta sın dan bah set mek düşü nü le bi lir diyo rum. Yani yeni bir dönüm nok ta sı dır demi yo rum, ama bu düşün ce hızla geli şi yor. Ortam bunu daya tı yor, diyo rum.

Böy le ce sonuç lan dı rı yo rum. Ayrı ayrı görüş me imka nı mız var dır, bazı la rı nız la ayrı ayrı görü şe ce ğiz. Tek rar teş ek kür ede rim.

30

Nokta dergisinin 21-27 Mart tarihli sayısında yer alan röportaj:

SİLAHLAR SUSABİLİR AMA SİLAH BIRAKMAYIZ “Ben ARGK'yi silahsızlandırma ya da dağıtma diye hiçbir kelime sarfetmedim. Siyasi yöntemi daha fazla öne çıkarmak için silahların susabileceğini söyledim.”

Nokta: Barış çağrınızda içten misiniz?

Abdullah Öcalan: Ba rış me sa jım açık tır ve ke sin dir. Dün ya da ben den da ha çok sa vaş tan nef ret eden in san yok tur. Biz so run la ra çö züm is ti yo ruz. Si ya sal yön te me açı ğız. Kar şım da bir mu ha tap arı yo rum. Hü kü met be ni is te mez se, ben ara dan çe ki li rim. İl le de be nim ol ma şar tım yok. Uy gun gö rü len bi çim de bir di ya log ku ru lur.

Da ha faz la ka nın Türk hal kı na da Kürt hal kı na da, bir fay da sı yok tur. Ge çen sü re bu nu gös ter miş tir. Biz ke sin lik le da ha faz la kan dö kül me si ne kar şı yız. Ba rış me sa jım be nim ara dan çe ki le ce ğim dir. Si ya si bir sü reç baş lı yor.

– Örgüt sizi dinleyecek mi?

– Ben ör güt üze rin de ha ki mim ve kont rol ede bi li rim. New roz’da kim PKK adı na si lah sı kar sa o pro vo kas yon dur. Türk dev le ti onu öl dür mez se biz öl dü rü rüz. Ke sin lik le ce za sı nı ve ri riz.

– Bu siyasi süreçte ARGK’nin (PKK’nin gerilla birlikleri) durumu ne olacak?

– ARGK’nin ko nu mu öy le bir den aşı la cak bir ko num de ğil dir.

Po li tik bir ko nu mu var dır ve o ko nu mu sür dü re cek tir. ARGK bir 31

halk sa vun ma gü cü dür. Bü tün dü zen le me ler ya pı lır, teh li ke ler or ta dan kal kar, or du da kök lü ted bir ler alı nır. Or du bi zim için bir teh dit, bir im ha ara cı de ğil bir ko ru ma ara cı olur sa ARGK’nin ba zı gö rev le ri ni ona ve re bi lir. Ba zı gö rev le ri ni halk sa vun ma gü cü ola rak tu ta bi lir. Ya ni bir çö zü me git mek zor ol maz. Ta bii bun la rı ko nuş mak er ken dir. Ben ARGK’yi si lah sız lan dır ma ya da da ğıt ma di ye hiç bir ke li me sar fet me dim. Si ya si yön te mi da ha faz la öne çı kar mak için si lah la rın su sa bi le ce ği ni söy le dim.

– PKK siyasi çözüme ulaşmayı somut olarak nasıl planlıyor?

– Fe de ral bir mec lis ve hü kü met dü şü nü le bi lir. Or du nun ye ni den dü zen len me si dü şü nü le bi lir. Yi ne Kür dis tan’ın ken di si ni sa vun ma sı dü şü nü le bi lir. Bu ko nu lar da dik kat edi le cek en önem li un sur in san var lı ğı nı ga ran ti ye al ma, öz gür ge liş me yi sağ la ya bil me. Ve bu nu sağ lam gü ven ce le re bağ la ya bil me.

– Türk hükümeti sizinle “off the record” bir anlaşmaya girmeyi hiç denedi mi?

– Ha yır. Hiç bir tek lif gel me di.

– Sizce Talabani çok sert biçimde karşınızdayken, arabuluculuğun mimarlığına nasıl ulaştı?

– Ba zı ne den le ri var. Özel lik le Tür ki ye ile Irak ara sın da ge li şen iliş ki dü zey le ri. Yi ne bu ara da Bar za ni’ye ve ri len ağır lık, ken di si nin za y ıf bir ko n um d a ol m a s ı, ay r ı c a ulus l a r a r a s ı ka m u o y un d a da PKK’nin 1992’de tas fi ye edi le me ye ce ği ni an la mış ol ma sı dır. Bü yük bir ih ti mal le, ben ce ba zı dev let ler den böy le bir yak la şı mın da ha ol gun ol du ğu bi çi min de me saj lar al mış tır. Bu ne den le sı cak ba kı yor.

– Toplantıda Özal ve Demirel’in tutumlarını eleştirdiniz. Onların topu sürekli Kürt kimliği taşıyan kişilere attığını söylediniz. Şimdi siz topu onlara attınız, ne düşünüyorsunuz?

– Ba na mü te va zi bir gö rev dü şü yor du. Ken di le ri bi raz an la yış lı ol sun lar, be ni cid di ye al sın lar. Zor du ru ma dü şür mek is te mi yo rum on la rı. Fa kat boş bu lu nup üze ri mi ze ge lir ler se... Ken di le ri ka dar Tür ki ye’yi ya şa nır ha le ge tir mek is te dik. En az ken di le ri ka dar kar deş halk la rı ya kın laş tır mak is te dik. Bu nu an la ma dı on lar. Ce sa ret le ri yok. Bı ra kın an laş ma yı, çok sı kış mış lar dı. İna nır mı sı nız, on la rın 32

adı na üzü lü yo ruz. Bir po li ti ka cı ken di ni bu ha le ge ti rir mi? Bö ye si ne dar, böy le si ne po li ti ka üre te mez du ru ma so kar mı? Na sıl ta ham mül ede bi li yor lar? Keş ke bi raz yar dım cı ola bil sey dim on la ra.

– Elinize hiç silah almadığınızı söylüyorsunuz. Bunu Türkiye’ye döndüğünüzde yargılanmamak için mi vurguluyorsunuz?

– Bu ko nu da ba na bü yük bir zu lüm ya pıl dı ğı nı dü şü nü yo rum.

So ru nu bu ka dar teh li ke li nok ta ya ge ti ren be nim kö le hal kım la kar şı ta ra fın her şe yi as ke ri yön tem le zor ba ca çö züm le me ye kalk ma sı dır.

Bi raz hal kı mı zı, bi raz da si ya si ya pı yı, mec lis üye le ri ni suç lu gö rü yo rum ve yar gı la ma ge re ği du yu yo rum. Bu ko nu da müs te ri him. Bir hal kın ken di ni bu ka dar kö le leş tir me si hiç bir ge rek çe ka bul et mez.

Ve bir halk üze rin de hiç bir ge rek çe ile bu ka dar bas kı uy gu la na maz.

Suç lu yo rum tüm bun la rı.

– Karşımıza sivil çıkmanız son derece radikal bir değişim değil mi?

– Tam ter si ne bu bir ya nıl gı nın aşıl ma sı. Öca lan’ın ken di si si zin gör dü ğü nüz den çok fark lı. Be nim ka dar ya şam üs tün de du ran, ya şa mın in ce lik le ri ve ay rın tı la rı ile il gi le nen çok az. Be nim ya nı ma ge len ler en kaz gi bi dir. Umu du nu ve her şe yi ni yi tir miş tir.

– Kamplarınızda hayat çok, zor. Özellikle Türkiye içindekiler de. Siz bu kamplarda yaşamaya ne kadar dayanabilirdiniz?

– Bu in san la rı mı zın ger çek ten bir kah ra man lı ğı dır. Bu şart la ra da yan mak Vi et nam’da bi le gö rül me miş tir. Be nim da yan ma gü cüm on la rın da yan ma gü cü nü ifa de edi yor.

– Siyasi dayanma gücünden çok inanılmaz derecede zor olan fiziki şartlardan sözediyorum...

– Bu güç lük ler ger çek ten hay ran lık uyan dı rı yor. İn san lar ora da çok zor luk lar çe ki yor lar, ek mek kı rın tı la rı ile ay la rı çı kar dık. Bu be nim için bü yük bir me ka niz ma so nu cu ba şa rıl mış bir ya şam dı. O ya şa mın ku ru cu su yum.

– Çocukları seviyor musunuz?

– Ço cuk la ra olan sev gim bir çok la rın dan de ği şik tir. Son rö por ta jım da bir de ğer len dir me var dı. Ço cuk la ra iha net et me yen ki şi yim. Ço cuk la rın sev gi si ni şöy le açık la ya bi li rim: Ço cuk la rın duy gu ve dü şün ce le ri ne iha net et me den, in kar et me den bu in san la ra, bu top lu ma ka bul et tir mek on la ra çok bağ lı yım.

33

– Çocuğunuz var mı?

– Bi raz kü çüm se yi ci bu lu yo rum ken di açım dan. Şöy le bir dü şün cem var: Hal kın ara sın da bu ka dar çok ço cu ğu gö rün ce, bun la rın bir dün ya sı nın ol ma dı ğı nı dü şü nün ce çok du yar la nı yo rum. Baş tan be ri dü şün dü ğüm bu zor du rum da ki ço cuk la ra bir dün ya na sıl ku ru lur?

– O halde kendi çocuğunuz olmasını tercih etmediniz.

– Bu dü şün cem be ni zor la dı. İl gi du ya mı yo rum bu ko nu ya. Ama di ğer ço cuk la rın mut la ka bir ge le ce ği ol ma sı ge rek ti ği ve bu nu sağ la ma yan ana ve ba ba lar çok suç lu ol duk la rı için de, ba zı yak la şım la rım var bu ko nu da. Tüm in san lık suç lu dur. Ço cuk la rı nı çok sev dik le ri ni söy ler ler ama ben on la rı ço ğu za man say gı sız bu lu yo rum, ço cuk la rı na kar şı. Yal nız ca Türk hal kı de ğil, tüm dün ya suç lu bu ko nu da. Ço cuk la ra ve ka dın la ra kar şı ya pı lan la ra kar şı yım. Suç lu bu lu yo rum er kek le ri? Ço cuk la rı çok sev dik le ri ni söy lü yor lar ama ben çok say gı sız ca bu lu yo rum dav ra nış la rı nı. Ço cuk la rı nı se ven ler ço cuk la rı için böy le bir dün ya yı ka bul et me me li ler. Böy le tip şey ler ka dın lar için de ge çer li dir.

– Bu aşamadan sonra nasıl yaşacaksınız? Komutan Öcalan olarak olmasa gerek herhalde?

– Şüp he siz alış mış ol du ğum ya şam dan de ği şik bir ya şa ma ge çe ce ğim. Bu be ni zor la ya bi lir. Fa kat ken di po zis yo nu mu iliş ki le rin yı kıl ma sı ka dar, ye ni den dü zen len me si ne de ve re bi li rim. Ye ni den dü zen le me çok çe ki ci bir ça lış ma dır ve sa nı yo rum ken di mi hız lı bir şe kil de adap te ede bi li rim. Yık tı ğım ka dar yap ma ya da tut ku num.

– Öcalan’ın ne tür insani yönleri var?

– Ben Tür ki ye’yi sev miş tim. An ka ra’da bu lun dum 1970’ler de, il gi duy muş tum ve ken di mi ver me ye ha zır dım. Fa kat git tik çe da ra lan dün ya ve hiç bek le me di ği miz ge liş me ler bi zi ora dan ko part tı. Şim di be nim dö nü şüm bi raz da Tür ki ye’nin dö nü şü mü ne bağ lı. Bu nu de vam lı ve re ce ğim. Dö nü şüm de he sap so ra cak la rım var, ken di le ri ne kar şı gö rev le ri mi ye ri ne ge ti re cek le rim var. Biz ne nan kö rüz, ne de hak sız lık la ra bo yun eğe cek du rum da yız. Gö rü yor su nuz Tür ki ye’nin so run la rı ile çok il gi li yim. Bu nun so nuç la rı da yan sı ya cak tır. Tür ki ye bu ko nu da ken di ni ha zır la ma lı dır. Ben de ğil. Şim di bi raz his se di yor lar ama ben bu nu on la ra da ha faz la his set ti re ce ğim.

34

– Bütün bu yaptıklarınız, ortaya koymak istediğiniz tablo çok mu ütopik?

– Hayır, üto pik ol mak tan zi ya de, böy le gün le rin ya ka lan ma sı he pi mi zin öz le di ği bir şey. Ben za ten o gün le rin gel me si için yok sul ca bir ça ba ya gi riş tim. Es ki gün le rin özü ze de len me sin di ye bu ey lem le ri dü zen le dim. Bu ço cuk la rın ba şı na bun lar ge ti ril me me li de di ğim için bun la ra gi riş tim. Ve ha la da sö zü mün pe şin de yim.

35

ARGK Eyalet Komutanları ile 14 Nisan 1993 tarihinde yapılan telsiz konuşmaları:

EN YOĞUN VE EN SONUÇ ALICI BİR DÖNEMİN İÇİNDE BULUNUYORUZ “Ateşkes gün de mi ta ma men ya ka la ya bil me ve onu leh te gö tü re bil me nin iyi bir baş lan gı cı ol du.

Ya ni bir ne vi si ya si ham le adı mıy dı. Düş ma nın bek le me di ği ve ha zır lık lı ol ma dı ğı bir yak la şım tar zıy dı.”

“Amaçlar için gerekirse 40 yıl da olsa dağda durmayı göze alabileceğiz.”

36

Siz ler le, or ta ya çı kan son si ya sal ge liş me ler ve için de ya şa dı ğı nız so mut ger çek ler ışı ğın da önü müz de ki dö ne me iliş kin uy gun adım la rın na sıl atı la bi le ce ği ni de ğer len di re ce ğiz. Ba zı la rı nı zın –Der ya An duk* ve Der ya Sor'un– gö rüş le ri gel miş tir ve ben zer gö rüş ler dir. Ön ce lik le mev cut ge liş me le ri kı sa ca de ğer len di re bi li riz.

Or ta ya çı kan du rum, ta ma men ini si ya tif al tın da si ya si ge liş me le ri le hi mi ze çe vi re bi le ce ği miz bir du rum dur. Gün de mi ta ma men ya ka la ya bil me ve onu leh te gö tü re bil me nin iyi bir baş lan gı cı ol du.

Ya ni bir ne vi si ya si ham le adı mıy dı. Düş ma nın bek le me di ği ve ha zır lık lı ol ma dı ğı bir yak la şım tar zıy dı. Do la yı sıy la ini si ya tif biz dey d i. Di ğ er güç l er l e ulus l a r a r a s ı yak l a ş ım l a r ı da et k i l e y e r ek, mev cut du ru mu az çok le hi mi ze çe vi re bil dik. Ve ha len de bu te mel de ro lü nü oy nu yor.

Sa n ı y o r um as k e r i açı d an da ra h at l a t ı c ı bir du r u m a yol aç mış t ır. E ğer de r in d en kav r a n ır ve ça l ış m a l a r a doğ r u yak l a ş ım gös te r i lir s e, açık ki bi r az da h a ra hat ne f es ala r ak or d u laş ma işi *: Eyalet komutanlıklarının rumuzları.

37

ni iler let me im ka nı nı ver miş tir. Kal dı ki, et ki li bir sa v un ma y ı da za ten içe r i yor. Ak tif bir sa vun ma her za man müm kün dür ve hiç bir ko ş u la bağ la na maz. Hiç kim s e de bu nu baş k a tür lü an la ya maz. Do la yı s ıy la az ka yıp lı ey lem im k a nı da bu dö ne min di ğer bir so n u cu olu yor. Özel lik le or du laş ma nın eği tim ve ör g üt len m e ola n ak l a r ı ol d uk ç a ar t ı y or. Ta b ii an l a m a y a bağ l ı d ır bu.

Geç miş te gö r ül d ü ğü gi bi, sü r eç le r e hak k ı ve r il mez s e ola nak lar bo ş a da çı kar tı la bi lir. Me s e le, fır s at ve ola na ğı iyi de ğer len dir mek te ya tar.

Ulu sal ve ulus la ra ra sı ka mu o yu nun çok du yar lı ol ma sı ve ye ni ge liş me le rin gün de mi bü tü nüy le iş gal et me si, sa nı yo rum ba zı ye ni ta lep le re yol açı yor. An la şıl dı ğı ka da rıy la bu ta lep ler, si ya si or ta ma bi raz da ha ge liş me şan sı nın ver di ril me si, özel lik le hal kın hem si ya si ve hem de ge re kir se sa va şa ken di ira de siy le çe kil me an la mın da as ke ri ola rak ken di ni bi raz da ha ha zır la ya bil me si bi çi min de olu yor. Yi ne dip lo ma tik sa ha nın ro lü nü oy na ya bil me si için bi raz da ha za ma na ih ti yaç du yu lu yor. Mev cut pra ti ği bi raz da ha iyi gör mek, bu te mel de ye ni ba zı po li ti ka ve ka rar lar oluş tu rup ha ya ta ge çir mek bi raz da ha za man is ti yor. Kö şe ye sı kı şan ve ne fes ala maz du ru ma ge ti ri len TC po li ti ka sı na kar şı ta vır la rın da ha açık ser gi len me si nin an cak böy le ola ca ğı söy le ni yor. Ve ge liş me nin bu yön de ve is te ni len tarz da ol du ğu bi li ni yor. Bu, Tür ki ye ka mu o yu için de böy le dir. De mok ra tik çö zü me ina nan ke si min bi raz ne fes al dı ğı, bu yo lun on lar için de bir ge liş me fır sa tı ya rat tı ğı gö rü lü yor. Ba sın ilk de fa bu ko nu da bi raz da ha ba ğım sız yak la şım gü cü gös te ri yor. Öy le an la şı lı yor ki, bu sü re cin de rin leş ti ril me si önem ta şı yor.

Ay r ı ca, böy le bir adım atar ken, baş lan gıç ta biz de kar ş ı ta raf t an faz l a bir şey bek l e m i y or d uk. Kar ş ı ta r a f ın de ğ il ama, çok sa y ı d a gü c ün ko n u m u n u et k i l e m e y i e sas alı y or d uk. Bu ama ca ta ma men ula ş ıl mış tır. Za ten ken di du ru mu muz da ak tif bir sa v un m a y ı ve bu ara d a mev c ut gü c ün eği t im ve ör g üt l en me s i ni dü zen le me yi ge rek li kıl mak tay dı. Bu adı mın bu na fır s at ta nı ma s ı amaç lan dı ki, bu ama ca da ula ş ı lı y or. Yi n e kar ş ı ta raf da h a et ki li ope r as y on lar ge liş tir me yi, özel lik le New roz kat li a- 38

mıy la kit le le r i sin dir me yi he s ap lı yor d u ve bel k i de bu adım ol ma s ay dı bu nu da ha faz la el de ede bi lir di. Bu da önem li öl çü d e ön len miş tir. Do la y ı s ıy la atı lan adım, umu la n ın da öte s in de bir ge liş me or ta y a çı kart mış tır.

“Dönem ordulaşmaya muazzam fırsat veriyor” Şim di bu adı mı na sıl de rin leş ti re ce ğiz? So run bu ra da dır. An la şıl dı ğı ka da rıy la yak la şım la rı nız, ba zı şart lar la bu sü re ci da ha da iler let me bi çi min de olu yor. Biz de de ha kim olan an la yış bu. Fa kat bu ra da iki yan lış tan uzak dur mak ge re ki yor. Bun lar dan bi ri si, tak tik ma nev ra im ka nı na baş vur ma dan düz bir sal dı rı an la yı şı için de ol mak ve ya her ko şul al tın da gü cü tü ke tin ce ye ka dar kul lan mak tır.

Bu, dar bir as ke ri yak la şım dır. Bu yak la şım doğ ru ol ma dı ğı gi bi, bu ka dar faz la güç, yer ve ola nak da yok tur. Böy le bir an la yış için de olan la rın gü cü doğ ru kul la na ma dı ğı ve ge liş ti re me di ği or ta da dır.

Za ten bu ken di li ğin den li ğin fark lı bir bi çi mi olu yor ki, bu nun da ge liş me sağ la ma sı müm kün de ğil dir. Bu sa va şı ge liş ti re me me, dü zen le ye me me ve çok ağır ka yıp la ra yol aç ma ola yı, ba zı so rum suz ki şi lik le rin or ta ya çı kar dı ğı bir du rum dur. Böy le bir sa vaş tar zı na bun dan son ra mü sa a de edil me ye ce ği açık tır ve bu nu bi li yo ruz. Zor be la oluş tur du ğu muz gü cün bu ha le ge ti ril me si nin as la ka bul edi le me ye ce ği ni kış sü re ci bo yun ca ol duk ça açı ğa çı kar dık. Güç ten ha ber siz, gü cün ha zır lan ma sın dan ha ber siz ve sa de ce üze ri ne otu rup gü cü tü ket me ma ki na sı gi bi iş le yen ba zı zih ni yet ler, ki şi lik ler var.

Bu ki şi lik le rin ve bu tar zın eli ne gü cü bı rak mak, or du laş ma yı bı rak mak de mek, tas fi yey le so nuç lan dır mak de mek tir. Bu, ar tık biz de ya şam hak kı bul ma ma sı ge re ken bir yak la şım olu yor. As lın da bu ra da cid di bir sa vaş çı lık da yok tur, doğ ru bir he def plan la ma sı ve he de fe ger çek çi yak la şım da yok tur; sa de ce zor be la bir ara ya ge tir di ği miz gü cü ucuz ca har ca mak var dır. Bu an la yı şa ar tık or du laş ma da yer ver mek di ye bir du rum söz ko nu su ola maz. İkin ci yan lış an la yış, (ki bi rin ci siy le bağ lan tı lı dır ve onun di ğer bir yü zü dür), böy le si ne dö nem ler de da hil bü tün dö nem le ri ucuz bir bek len ti, tem bel lik, laç ka lık ve çü rü me bi çi min de de ğer len dir mek 39

tir. Ey lem ve ya şam an la yı şı ne ka dar ucuz sa, böy le si dö nem le ri de öy le ucuz de ğer len di rir. Çok sı kı bir eği tim ve in şa sü re ci ol ma sı ge re ken bir dö ne mi, laç ka lık, yoz luk ve çü rü me dö ne mi ne dö nüş tü rür. Gü cü da ğı tır ve as ga ri or du laş ma gö rev le ri ne bi le yak la şa maz.

Ya ni böy le si sü reç le ri çok kö tü kul la nır. Sağ li be ral de di ye me ye ce ği miz bir tas fi ye ci lik bi çi min de de ğer len di rir. Bu an la yış da bol ca gö rül müş tür ve yal nız bu dö nem de de ğil, her dö nem de or ta ya çık mış tır. Özel lik le ham le dö nem le rin de bu yak la şım hay li za rar ver miş tir. Bu yak la şım, gü cü ba şı na bir be la gi bi gö rür; ken di si ne la zım ola cak bir güç le ken di ya şa mı nı, ki şi li ği ni do yur ma ya ça lı şır.

Bu an la yı şa da epey yük le nil miş ve bu kış sü re ci bo yun ca ya pı lan yar gı la ma lar la ar tık bun la rın ya şa tı la ma ya ca ğı ke sin leş miş tir.

De di ğim gi bi, bu an la yış lar, dö ne mi de rin li ği ne de ğer len dir mek şu ra da kal sın; ucuz, yü zey sel ve so rum suz yak la şa rak ve rim siz li ğe dö nüş tü re bi lir ler. Hiç şüp he siz or du laş ma sı cak sa va şım için de ge li şir. Bu, tar tış ma gö tür mez bir ger çek tir. Fa kat ne fes al ma nın da ha ola nak lı ol du ğu bir dö nem de de or du laş ma nın çok bü yük bir hız la ge liş ti ri le ce ği açık tır. Kal dı ki sı cak sa va şım onun bir de ne me bi çi mi dir. On dan ön ce si ise eği tim ve ör güt le me dir. Do la yı sıy la böy le bir dö nem, or du laş ma ya mu az zam fır sat ve ri yor. Ni te lik ve ni ce lik ola rak ge liş me sin de önem li bir fır sat tır. Bu ko nu da ko şul lar bi raz da ide al ha le gel miş tir. Bel ki çok yo ğun bir sa vaş çı lık ya şan ma ya bi lir. Za ten bu na ne ka dar ge rek ol du ğu ve im kan la rı mı zın ne ka dar el ver di ği ay rı bir me se le dir. Fa kat bu nun bi le ola bil me si, çok iyi ge liş ti ril miş bir or du in şa sıy la müm kün dür. Or du in şa sı nın biz de sı nır lı ge liş ti ği göz önü ne ge ti ril di ğin de, ha len bu ko nu da ya pı la cak çok işin ol du ğu an la şı lır. Or du laş ma nın yet kin leş ti ril me si ve sa va şa ha zır bir du ru ma ge ti ril me si bü yük bir an la ma sa hip tir. Biz de bir çok alan lar da bu nun ne ka dar sağ lan dı ğı, her tür lü sa va şa el ve re cek ni ce li ğe ve ni te li ğe ne ka dar ula şıl dı ğı, so rul ma ya de ğer bir hu sus tur.

Mev cut ola nak lar ne ka dar de ğer len di ril miş tir, mev zi len me ne ka dar otur tul muş tur? Sa nı yo rum ha len bu nun yo ğun ça ba sı ya şa nı yor. Şu bir ger çek: En yo ğun ve en so nuç alı cı bir dö ne min için de bu lu nu yo ruz. Bu nun da yan dı ğı di ğer bir ze min de si ya sal ze min dir.

Psi ko lo jik sa va şın son bir-iki yıl dır ne ka dar tah rip kar dav ran dı ğı 40

ve kit le yi pa si fi ze et mek için müt hiş ça lış tı ğı bi li ni yor. Bu si ya si ze mi ni can lan dır mak ve tek rar ge li şim ra yı na sok mak, or du laş ma da bü yük önem ta şır. Bu ko nu da ba zı gö rev ler za ma nın da ye ri ne ge ti ril me miş ti ve as lın da si ya si or du laş ma ol duk ça dar be de ye miş ti.

Hal kın si ya si or du laş ma sı ol duk ça iler le miş ol ma sı na rağ men, yet me yen ör güt len me ve iliş ki ler hal kı sa hip siz bı rak mış tı. Ve bu da bir kor ku ya, pa si fi kas yo na yol aç mış tı. Şim di bu nun da aşıl ma sı ge re ki yor ve böy le si bir dö nem bu nu aş tır ma da yar dım cı ola bi lir. Ya ni iyi de ğer len dir mek ge re ki yor. Bu ko nu da ge ril la nın tam sağ la ya ma dı ğı bir ge liş me söz ko nu su. Kit le sel ge liş me ye göz ku lak ol mak, ko ru mak, ör güt le mek, kar şı lık lı ola rak ge liş mek açı sın dan önem li dir. Sa nı yo rum bu nun için de iyi bir dö nem dir. Ta bii di ğer fa a li yet ler de de rin li ği ne ele alı nı yor. Bir dö ne meç ten bah se di yo ruz; dip lo ma tik alan ar tık işin içi ne gir miş tir ve ar tık onu çe şit li alan lar da de ğer len di re ce ğiz. Yi ne bir lik-it ti fak ge liş me le ri de kök lü bir dö ne me cin içi ne so kul muş tur; bu da ge liş ti ri le cek tir. Bü tün bun lar ha re ke tin ön cü lü ğün de ya pıl dı ğı için, ne ka dar çev re top la nır sa ha re ket o ka dar ge niş bir si ya sal dip lo ma tik sa ha ya da ya nır. Ki bu da, sa va şın so nuç la rı nı da ha çok le hi mi ze çe vi rir ve da ha da ba şa rı lı kı lar.

Türkiye'nin res mi çev re le ri, or du ol sun si ya si çev re ler ol sun, her ne ka dar “duy ma dık, gör me dik” di yor lar sa da, do lay lı yol dan me saj la rı sü rek li ver me ye ça lı şı yor lar. Ken di ara la rın da yo ğun ola rak tar tı şı yor lar. Ve mev cut ge liş me bir iki li ğe yol aç tı ğı da gö rü lü yor.

Bil mem iç ope ras yon la rı dur dur ma, ge nel af, de mok ra tik or ta mı da ha da ge liş tir me, ola ğa nüs tü ha li müm kün se kal dır ma gi bi bir ta kım de ğer len dir me ler ya pı lı yor. Hiç şüp he siz, bu nun la mev cut sı kı şık lı ğı aş mak is ti yor lar; yok sa iyi ni yet ten kay nak lan mı yor ve ger çek bir çö züm is te dik le ri için de ğil. Ta bii on lar da tak tik ge liş tir me ih ti ya cın da dır lar. Bu tak tik ler her ne ka dar on la rın du rum la rı nı ko lay laş tır ma ya yö ne lik se de, iyi kar şı lık ve ri lir se bi ze de ko lay lık sağ la ya bi lir ve si ya si çö züm ola nak la rı nı ge liş ti re bi lir. Şim di bu nu da ha iyi gör mek müm kün dür. Si ya si çö zü mün ka mu o yu na da mal ol ma sı, mev cut po li ti ka sız lı ğın so nu nu ge ti re bi lir. Ar tık or du nun kör şid de ti inan dı rı cı ol mu yor. Yi ne hü kü me tin po li ti ka sız lı ğı tep ki top lu yor. Bu du rum ve si ya si çö züm im ka nı ka mu o yu na da mal olun ca, 41

adam lar ba zı adım lar at mak zo run da dır lar. Bü tün iç ve dış ka mu o yu ile uzun sü re kar şı kar şı ya ge le mez ler; bu na da ya na maz lar. Do lay lı da ol sa bi zim yol aç tı ğı mız önem li bir so nuç tur. Bun lar çı kış yap ma ya ça lı şır ken, ol duk ça ta viz ver mek zo run da dır lar. Bun la rı da iyi gör mek ge re kir ve bu na ge liş me şan sı ver dir mek doğ ru bir yak la şım dır. Ta bii eğer sağ an la şıl maz ve üze ri ne re for mist çe ya tıl maz sa, ge liş me le re hiz met ede bi lir.

Bu te mel de yo ğun bir sü reç ya şa nı yor ve önü müz de ki sü reç bu ko nu da ha ya ti bir rol oy na ya ca ğa ben zi yor. Hem bi zim üze ri miz de ki is tem ler, hem de kar şı ta raf üze rin de ki bas kı lar, bu sü re cin da ha da de rin leş ti ri le rek yü rü tül me si ge rek ti ği ve bu nun sağ lık lı ola ca ğı bi çi min de dir. Kar şı ta raf ne ka dar tu tar lı ve amaç la rın da dü rüst ol maz sa da, ağır bas kı lar ona ba zı adım lar at tı ra bi lir. Ve on la rı böy le bir si ya si gö rüş me ye, si ya si yön te me ağır lık ver me ye zor la ya bi lir.

Mev cut sin yal ler bi raz bu nun müm kün ola bi le ce ği ni de gös te ri yor. İra de le ri dı şın da da ol sa bu böy le dir. Ta bii is te dik le ri bu de ğil di, fa kat de di ğim gi bi, bir dün ya ile, bü yük bir ka mu o yuy la da uzun sü re kar şı kar şı ya ge le mez ler. De mek ki, biz bu sü re ci, bu çer çe ve de akıl lı de ğer len di rir sek, hak lı po li ti ka mız da ha da so nuç ala bi lir.

Ta bii bu nun sü re si ni kes tir mek de önem li dir. Bu sü re ci ne ka dar sür dü re ce ğiz? Bu ko nu da bi ze ula şan yak la şım la rı nız de ği şik tir; ba zı la rı nız kı sa bir sü re yi, ba zı la rı nız da ge liş me le rin do ğal sey ri ne bı rak ma yı uy gun gö rü yor. Sü re ko nu sun da da he men şu nu söy le ye yim: Bu sü re bir şey yap ma ma sü re si de ğil, tam ter si ne si ya si ve as ke ri or du laş ma da dev bir ham le sü re si dir. Hiç kim se bu nu yan lış an la ma sın ve “hiç si lah pat la ma ya cak, iş te fa a li yet ler de bir ra hat la ma ve iş le rin üze ri ne ra hat lık la otur ma dö ne mi dir” gi bi de ğer len dir me sin. Tam ter si ne, hiç bir dö nem le kı yas lan ma ya cak ka dar bir ça lış ma dö ne mi dir. Bu sü re cin bi ze iliş kin en önem li yö nü şu dur: Ge çen se ne ya şa nan ve ol duk ça ka yıp la ra da yol açan ve bi raz da faz la plan lı ol ma yan ba zı sal dı rı bi çim le ri var dı, şim di o sal dı rı bi çim le ri ni ikin ci pla na bı ra kı yo ruz ve öy le sal dı rı yap ma ya ca ğız. Kal dı ki, bu ateş kes adı al tın da ki sü reç ol ma say dı da biz o tür sal dı rı lar yap ma ya cak tık. Çün kü, ge çen yıl bi le bu sal dı rı tü rü nü ol duk ça eleş tir miş tik. Yol aç tı ğı ka yıp lar göz önü ne ge ti ril di ğin de, bu tip sal dı rı la 42

rın kal dı rı la ma ya ca ğı ve bu bi çi miy le gö tü rü le me ye ce ği açık tır. Bu nu ya pan la rın as lın da sağ cı lık la rı nı giz le mek için yap tık la rı nı şim di da ha iyi an lı yo ruz. Ya ni o ba zı sal dı rı bi çim le ri bi zim sa vaş tar zı mız de ğil di. Onu, bu sü reç ol sa da ol ma sa da o bi çi miy le yap ma ya cak tık. Şim di bu nu bi raz da ha be lir gin bir tak tik ha li ne ge ti ri yo ruz.

Bu nun dı şın da ki tak tik sa va şı mı mı zı sür dü rü yo ruz. Ör ne ğin, si vil iş bir lik çi ya pı üze rin de ki bas kı la rı mız ta bii ki de vam ede cek tir. Bu sü reç te ol sun baş ka sü reç te ol sun, her za man top lum üze rin de ki si ya sal de ne ti me, onun ör güt len me si ne ve ba zı he def le rin gö tü rül me si ne de vam edi lir. Za ten şöy le ba zı ko şul lar da ile ri sü re ce ğiz: Me se la, on la rın si vil kit le ye ve ya ge ril la ya yö ne lik sal dı rı ham le le ri ge liş tik çe, bu na iki mis liy le kar şı lık ve ri le cek tir.

Adam ya ka la ma ya ça lı şı yor, ta bii ki şe hir de ki yurt se ver de ken di ni ko ru ya cak tır. Ya ka lan ma mak için meş ru sa vun ma hak kı nı kul la na cak tır. Ko ru cu onu vur ma ya ça lı şır ken, ta bii ki o vu ra cak tır. Ajaniş bir lik çi, yurt se ve rin pe şin dey ken, o da on la rın pe şi ni bı rak ma ya cak tır. Ya ni sa de ce ge ril la üze rin de ki de ğil, si vil halk üze rin de ki bas kı ve ope ras yon lar de vam et tik çe, bi zim de ey lem le ri miz ta bii ki de vam ede cek tir. Bu, ön ce den de böy ley di, şim di de böy le dir ve bun dan son ra da böy le ola cak tır. Ya ni hiç kim se bu yak la şım la rı baş ka tür lü an la ma sın ve “ateş kes tir, iş te onun için ey lem yap ma dık” di ye ken di ni al dat ma sın. Şe hir ler de de iş ken ce ve ope ras yon lar de vam et tik çe, bi zim ey lem le ri miz de de vam ede cek tir. Ta bii en uy gun bir bi çim de ve da ha az ka yıp la.

On lar ge ril la üze ri ne de ar tan bas kı ve ope ras yon lar la gel dik le rin de, ge ril la da bu nun ön lem le ri ni çok yön lü ala cak ve hat ta teh li ke li ope ras yon la rı nı ön ce den ha ber alıp bun la rı bo şa çı kar ma nın bü tün ey lem bi çim le ri ni de ne ye cek tir. Adam im ha yı plan lı yor ve ge nel bir sal dı rı ge liş ti ri yor; bu na her dü zey de kar şı lık ver mek her za man ge rek li ve müm kün dür. Bun dan ön ce de müm kün dü, bun dan son ra da müm kün dür. Ya ni bu nun da yan lış an la şıl ma ma sı ge re kir.

Dik kat edi lir se, bu yak la şım doğ ru tak tik le rin dev re ye so kul ma sı na açık lık ge ti ri yor. Düş ma nın böy le sal dı rı kol la rı ra hat lık la gö rü le bi lir; bun lar za ten açık tır ve ba zı yer ler de de vam eder. De vam et ti mi, o za man ora da her tür lü ey lem yü rü tü lür. Bu nun da, de di ğim gi bi, 43

da ha der li top lu ve da ha plan lı bir tak tik ham le ye im kan ha zır la dı ğı açık tır. Ya ni bu dö nem de sa kın dı ğı mız tek hu sus, as lın da bu sü reç ol ma say dı da sa kı na ca ğı mız, gü cü mü zü çok kö tü kul lan mak, hiç bir ted bir al ma dan ve sal dı rı adı al tın da zor be la ha zır la dı ğı mız gü cü so rum suz ca kul lan mak tır. Ya ni sa vaş tır ma adı al tın da gü cü bi tir mek tir. Bu tu tu ma ar tık ke sin lik le son ve ri yo ruz. Yi ne ye ri ne ge ti ri le me yen eği tim ve ör güt le me gö rev le ri var. Bu na da son ve ri yor ve bu gö rev le rin mut lak ba şa rı sı nı esas alı yo ruz.

Gö rü lü yor ki, sü reç is ter uza sın is ter uza ma sın, bu, tak tik ler de cid di bir de ği şik lik an la mı na gel mi yor. Tam ter si ne, doğ ru tak tik le ri esas al ma ve yü rüt me şan sı nı ol duk ça net bir şe kil de su nu yor. Ger çek ten or du ve sa vaş ola yı na tak tik ler da hi lin de rol oy nat mak is te yen le rin ol duk ça iş le ye bi le cek le ri bir yak la şım olu yor. Böy le olun ca, “bu sü re ne ka dar uzar, biz de sı kın tı ya ra tır mı, ya rat maz mı” so ru la rı faz la an lam lı de ğil dir. Önem li olan tak ti ğin dü zen len me si dir, yi ne si ya sal ge liş me nin (ta bii ge ril la nın he de fi de si ya sal ge liş me dir) önü nün açık tu tul ma sı dır, yi ne or du laş ma nın yet kin leş ti ril me si dir, ni cel ve ni tel bü yü me si nin sağ lan ma sı dır. Ağır lık lı ola rak sa vun ma dö ne min de yiz; sa vun ma dö ne mi nin ak tif po li ti ka la rı na açık lık ka zan dı rıl ma sı dır, bu po li ti ka la rı ilk de fa der li top lu ha ya ta ge çir me dir, si ya si he def le rin üze ri ne git me dir, as ke ri he def le rin de bü yük bir kıs mı nın üze ri ne git me dir. Bu şe hir de de böy le dir, kır sal alan da da böy le dir. He men şu nu be lir te yim; gü cü müz ol du di ye bu nu ya rı ya rı ya kır dı ra cak bir sal dı rı ya gi ri şe me yiz. Geç miş yıl lar da bi raz böy le ya pıl dı, ama bu yan lış tı ve önem li oran da tak tik dı şı lık tı. Son aşa ma sı da ol sa stra te jik sa vun ma dö ne mi ni ya şa dı ğı mız bel li dir ve bu nun tak tik le rin den bah se di yo ruz. Hiç şüp he siz bu nun içi ne ha re ket li sa vaş lar da gi rer, ama ağır lık lı yö nü böy le dir. Ger çek dı şı du rum la ra ken di mi zi dü şür me nin an la mı yok tur.

Bü tün bun lar göz önü ne ge ti ril di ğin de gö rü lü yor ki, bu sü re nin uza tı lıp uza tıl ma ma sı o ka dar önem li de ğil dir. Önem li olan mev cut ini si ya ti fin eli miz de ol ma sı ve bu nu is te di ği miz gi bi kul lan mak tır.

Evet bu sağ lan mış tır ve bun dan son ra sı için de sağ la ma ya ça lı şı yo ruz. Ben özü böy le be lir ti yo rum. Ya ni il le bir sü re den bah se di le cek se, mev cut kon jonk tür göz önü ne ge ti ri le rek böy le sü re ler söy le ne 44

bi lir ve bu da sem bo lik tir. Ba zı ar ka daş la rın en di şe le ri var ve on la ra açık lık ge tir mek için söy lü yo rum bun la rı. Sü re ci bi raz de rin leş tir mek ve ge liş me le re iv me ka zan dır mak için ba zı ta rih ler be lir le ne bi lir... Bu sü re ci de böy le sem bo lik bir bi çim de de ğer len di re bi li riz. Özel lik le kar şı ta ra fın du ru mu nu göz önü ne ge ti re rek bu nu söy lü yo rum. Da ha iyi bir tak tik de rin lik sağ la ya bil mek açı sın dan be lir ti le bi lir. Kı sa ca du ru mu böy le de ğer len di ri yo rum. Sa nı yo rum an la ya bil di niz.

“Gücü körce kullanma yaklaşımı affedilmezdir” Şim di kı sa ca siz le rin de gö rüş le ri ni al ma ya ça lı şa ca ğız. Ya ni ob jek tif bir du rum de ğer len dir me si ne siz ler de kat kı da bu lu na bi lir si niz. So mut ger çe ği ya şa dı ğı nız için gö rüş le ri niz önem li dir. Bun la rı al ma ya ve or tak so nu ca var ma ya ça lı şa ca ğız. Ön ce Der ya Zağ ros’tan baş la ya bi li riz. Zag ros, siz de dik le ri mi zi an la dı nız mı?

Derya Zağros: Evet, anlaşıldı Başkanım. Selamlar, saygılar.

Belirtilenleri biz dinledik ve bu konuda ekleyebileceğimiz fazla bir şey yok. Ön ce lik le, ko nu ya ha kim ol ma sı açı sın dan Par ti Önderliği'nin sürece daha iyi yön verebileceği inancındayız. Fakat bu süreci özellikle bizlerin, güçlerin başında bulunan arkadaşların iyi değerlendirmesi çok önemlidir. Şimdi düşmanın taktiği şöyle olabilir: Gücü belli bir süre atıl bırakmak ve ardından geniş bir yönelime geçmek. Bu konuda kaygımız vardır. Düşmanın böyle bir hazırlığı büyük bir ihtimaldir bizce. Dolayısıyla bu politik gelişmeler ve kazanımlar esas alınarak, gücümüzü tedbirli bir biçimde yerleştirmek ve hazırlamak, savaşın her safhası için hazır tutmak ve özellikle de ordulaşmayı derinleştirmek gerekir. Sürecin böyle daha kazançlı değerlendirilebileceği inancındayız. Kendi alanımızda buna ağırlık vereceğiz. Başka pozitif olarak ekleyeceğimiz yeni bir şey yoktur.

– Gü cü nü zü da ha da dü zen le me ve sağ lam laş tır ma için sa nı rım da ha el ve riş li bir or ta ma yol açı yor. Za ten si zin alan da ki güç le rin or du laş ma ya bi raz uzak yak la şım la rı var. Uzun sü re dir ne sa va şı 45

yü rü te bi li yor lar ve ne de or du laş ma yı ge liş ti re bi li yor lar. Yıl lar dır bu an la yış ya şa nı yor. Bu sü reç, bu nu aş ma da bir fır sat ola rak de ğer len di ri le bi lir. Ya ni bu ko nu da eleş ti ri ler ve yar gı la ma lar ya pıl mış tır.

Gü cün ba şın da ki le rin yıl lar ca as ga ri bir eği tim bi le yap ma ma la rı ve dört bir ta raf tan hal kı mı zın da her şe yi ni or ta ya ko ya rak zor be la ora ya bi rik tir di ği miz güç üze rin de böy le yat ma la rı, çok acı ma sız bir bi çim de ce za lan dı rı la cak bir du rum dur. Ben bu nu za ten bü tün alan la ra söy le ye ce ğim. Biz ge ce gün düz böy le ola nak ge liş ti re ce ğiz ve in san ha zır la ya ca ğız, ora da ise bo şa çı kar tı la cak ve üze ri ne ya tı la cak; bu nu ya pa nın yer le bir edi le ce ği açık tır. Ar tık bu nu gö zet mek ten so rum lu su nuz. Sı ra dan bir güç eği ti mi, dü zen le me si, mev zi len dir me si yok, fa kat kör ce kul lan ma var; bu, çok gö rü len fa kat af fe dil mez olan bir yak la şım dır. He pi ni zin en bü yük ku su ru, bu tu tum sa hip le ri ne za ma nın da ge re ken tav rı al dı ra ma yı şı nız ol du. Ko mu ta bu ko nu da ade ta ça nak tut tu. Böy le sah te ko mu tan lık lar epey ce oluş tu. Şim di bu dö ne mi de böy le kul lan ma la rı ke sin lik le ka bul edi le mez. Bu nun her tür lü ted bi ri ga yet ta bii alı na cak. Ya ni gü cü çok et ki li bir sa vaş gü cü ha li ne ge tir mek ve ger çek bir ge ril la or du su nu kur mak ge re kir. Bun da her ke sin ro lü nü ve iş le vi ni iyi bil me si ge re kir. Sı ra dan sa vaş çı dan man ga ko mu ta nı na ve en üst dü ze ye ka dar her ke sin ro lü ne dir, iş le vi ne dir, yir mi dört sa at gö re vi ne na sıl bağ lı dır? Hiç ol maz sa bu dö nem de böy le bir ya pı yı ya rat mak ge re kir.

Bel ki çe şit li ye ter siz lik ler ve zor luk lar dan ötü rü ge çen dö nem ler bu na im kan ver mi yor du ama, şim di im kan lar bu nun için ol duk ça ye ter li dir. İn san ira de si nin en çok so nuç ala ca ğı bir ge liş me aşa ma sı içe ri sin de yiz. Ken di ala nı nı za, yal nız as ke ri or du laş ma ve ha ki mi yet de ğil, si ya si or du laş ma ve ha ki mi yet de son de re ce yet kin otur tu la bi lir. Ama geç mi şin ba zı yan lış an la yış la rı nı esas alıp “ken di mi zi da ha da sağ la ma ala bi li riz” de mek de, so nu nu ge tir mek de mek tir.

Bu ger çek le rin özen le an la şıl ma sı ge re ki yor.

Yi ne her tür lü ey lem li lik söz ko nu su. Ala nın bel ki yüz de sek se nin de hem as ke ri, hem si ya si ik ti dar otur tu la cak. Ya ni bir ne vi dev let leş me du ru mu na gö re ken di mi zi ayar la ya ca ğız. Ben he pi ni ze söy lü yo rum: Par ti nin ha zır güç le ri üze ri ne ik ti dar ol mak her hal de iyi bir ik ti dar ol ma özel li ği de ğil dir. Biz ik ti da rı düş ma na 46

kar şı, yi ne mev cut ge ri ci li ğe kar şı otur tu ruz. As ke ri ik ti dar da, si ya si ik ti dar da, ül ke ve halk ze mi ni üze rin de düş ma na kar şı yü rü tü lür. İk ti dar ol mak is te yen ler ken di le ri ni bu te mel de ka nıt la ya cak l ar d ır. Yok s a ha z ır gü c ün üze r i n e böy l e ko m u t an ağa l ık l a r ı kur mak, bu nu böy le köy lü kur naz lı ğıy la ve kü çük-bur ju va kur naz lı ğıy la iş gal et mek, kim se nin faz la ce sa ret ede ce ği bir du rum de ğil dir. Kim olur sa ol sun, ya pı için de ken di ni ya şa ta cak yer ara yı şı için de ol mak bu aşa ma da ka bul edi le me ye cek bir du rum dur.

Ya ni her ke se ya rar lı bir yer ver mek ve iş gör dür mek bu dö ne min ru hu dur, özü dür. Her kes için ya pa cak iş de çok tur. Ya rı-dev let ol mak tan bah se di yo ruz, hem as ke ri, hem si ya si ola rak bir hü kü met gü cü gi bi ol mak tan bah se di yo ruz. Ken di ne gü ve nen ler bu nun her tür lü ey le mi ni ya par lar. Ya ni as ke ri ey lem de da hil, onun her tür lü dü zen le ni şi ne ve ye ter li ha le ge ti ri li şi ne ken di le ri ni ve rir ler. Şim di bu ko nu lar ol duk ça so mut tur. Hiç kim se, mev cut or ta ma ken di pa si fiz mi ni, sek ter li ği ni, sağ cı lı ğı nı da yat ma sın ve bu tür şey le ri ört bas et me sin.

Za ten yap tı ğı nız dü zen le me ler var. Son gön der di ği niz ra por la rı oku ya ma dık, bi ze ulaş tı ama aça ma dık. Sa nı yo rum bu söy le nen hu sus lar an la şı lır dır. Bu te mel de güç dü zen le me si, güç bü yü tül me si, güç yer leş ti ril me si ve yö ne ti mi ba şa rıy la yü rü yor. Bi le mem, bu ko nu da cid di bir en gel var mı?

Derya Zağros: Şu aşamada ciddi bir engel yok. Zaten biz öncelikle önümüze koyduğumuz bu düzenleme faaliyetini hemen hemen bitirdik. Yani güçler, ulaşılması gereken bütün alanlara ulaşmışlardır. Ve şu anda bir alandaki güç dışında güçlerimizin hepsi hareketli durumdadır. Kısaca, gerekli çekidüzen artık verilmiştir.

Dolayısıyla bu aşamada derinleştirme, pekiştirme, daha çok eğitim, yine her ihtimale karşı bazı hedefleri tespit etme, bu konuda hazırlıkları tamamlama gibi faaliyetler yürütüyoruz. Mevcut durumumuz budur ve ciddi bir engel yoktur.

– Bi raz da ha ala nı de ğer len dir me ye ça lı şı rız.

Derya An duk, si zin du ru mu nuz na sıl, siz na sıl sı nız? Bu söy le dik le ri mi zi an la dı nız mı?

47

Derya Anduk: İyi günler, selamlar, saygılar Başkanım. Belirtilenleri aldık.

– Bu yak la şı ma ne di yor su nuz? Si zin de ğer len dir me ni zi oku muş tuk; her hal de bu na ben zer şey ler söy lü yor su nuz. Siz de ki ye ni ge liş me ne dir? Ye ni pers pek tif ler da ha so mut na sıl çi zi le bi lir?

Derya Anduk: Başkanım, bu durumu geçen gün aramızda tartıştık. Tartışmanın genel bir özeti raporda yansıtıldı. Şu anda yaptığınız değerlendirme, bizim ulaşamadığımız bazı noktaları da aydınlatmıştır. Bizim açımızdan doyurucu olmuştur. Ortada gerçekten de üzerinde düşünülerek derinliğine ulaşılması gereken bir taktik vardır. Biz buna biraz yüzeysel baktık ve birçok yönünü de göremedik. Aslında düşman gibi biz de hazırlıksız yakalandık. Bir de böyle zamanında uyum sağlayamadık ve yeterince değerlendiremedik. Yani birçok yönüyle değerlendirmeye çalıştık ama, gerçekten bizim açımızdan yeni bir pratik gerektiriyordu ve bu anlamda yetersiz kalındı. Fakat bazı önemli hazırlıklar da değerlendirildi. Yoğun bir eğitim çalışması, yine teknik imkanların yaratılması ve güçlerin takviyesi gibi çalışmalarla süreç değerlendirilmiştir. Ortalama günde bir manga güç katılıyor. Böyle bir büyüme var. Bunların düzenlenmesi ve konferans kararlarının uygulaması yapılıyor.

Düşmanın da bu süreci değerlendirme yönelimi var. Yani bu ateşkes durumundan yararlanarak kitleye oldukça yöneldiler, çok sayıda köy yaktılar ve oldukça baskı yaptılar. Geçmişte fazla hareket edemiyorlardı, bu ateşkes durumundan dolayı böyle hareketlilik oldukça gergin oldu. (...) Özellikle de ateşkesten yararlanarak daha fazla uyguladılar. Bu nedenle biz şunu düşündük; eğer ateşkes uzatılacaksa (ki yarar vardır), o zaman gerillaya, kendisiyle birlikte halkı savunma inisiyatifinin de verilmesi gerekecek. Çünkü gerilla birliklerinin yanıbaşında köyleri yakıyorlar; buna kayıt sız kal mak da, hem kit le açı sın dan, hem ge ril la açı sın dan olumsuz bir etki yaratıyor.

– Anlaşıldı. Ga yet ta bii, eğer ak tif bir sa vun ma nın ge rek le ri ni de rin li ği ne an la mış ol say dı nız, ge ril la ya ve ya hal ka sal dır dı ğın da kar şı lık ver me hak kı nız var dı. Hat ta da ha iyi ve ha zır lık lı dar be ler vur 48

ma dış ta lan ma mış tı. Ye ter siz ve yü zey sel an la yış tan kay nak la nı yor sa nı rım. Bir de ba zı ye ter siz lik ler ko şul la rın zor lu ğun dan ile ri ge li yor du ki, şim di bun la rın önü açıl mış tır. Biz açık la ma yı ya par ken bu hu su su açık ça be lir te ce ğiz. Ge rek hal ka sal dı rı ve ge rek se ge ril la ya sal dı rı dur maz sa, o za man en ak tif bir bi çim de ve es ki sin den da ha ba şa rı lı bir tarz da kar şı lık ve ri le cek tir. Pa sif bir sa vun ma hiç bir dö nem bi zim tak ti ği miz de ğil dir ve hiç bir ge rek çey le de sa vu nu la maz.

Bu nu unut ma mak ge re ki yor. Si zin ala nı nı za iliş kin de ba zı sap ta ma la rı da ha son ra yap ma ya ça lı şı rız. Şim di lik kı sa ca gö rüş le ri ni zi al mak la ye ti ni yo ruz. Çi ya ye Si pan, si zin du ru mu nuz na sıl, na sıl sı nız? Çiyayê Sipan: Selamlar, saygılar Başkanım.

– Söylediklerimizi an la dı nız mı? Çiyayê Sipan: Belirtilenleri anladık. Biz arkadaşlarla daha önce belli değerlendirmeler yapmıştık. Aynı kapsamda olmasa da, belli noktalara ulaşmıştık. Şimdi belirtilen düşünceleri daha derinliğine anlama ve uygulama çalışması içine gireceğiz. Yalnız bu duruma ek olarak şunu da belirtmek istiyoruz: Bu çetelerin fiili silah bırakma biçiminde bir yaklaşımları var. Bu sürede eğer onların da affedilebileceği belirtilirse, onların üzerinde de belli bir etkilenmeye yol açacaktır. Bunu belirtebiliriz. Önümüzdeki süreçte bizim çalışmalarımız, daha çok kitle örgütlenmesi, üslenme hazırlıkları, mevzilenme, mevzi sağlamlaştırma, belirtilen ordu düzenini oturtma olacaktır. Mevcut durumda bütün gücümüz eğitim ve yargılama süreçlerini tamamladı, böyle bir süreçten geçti. Tüm gücümüz hemen hemen hazır durumdadır. Şu anda yüzotuz kişilik bir arkadaş gücüyle belli düzenlemelere giriyoruz. Planlamalar dahilinde güçlerimizi uygun alanlara oturtmaya çalışacağız. Bizim açımızdan herhangi bir sorun yok. Yönetimlerde bazı değişiklikler yapıyoruz, bazı arkadaşların kendilerini vermeme durumlarından dolayı belli değişikliklere gidiyoruz. Bu yönlü bir çalışmamız var. Bunları belirtiyorum.

– Zaten ko ru cu la ra yö ne lik ola rak pro pa gan da da ya pı la bi lir.

Sa n ı y o r um Ola ğ a n üs t ü Ha l in kal d ı r ıl m a s ıy l a bir l ik t e on l a r ın 49

“Dağdan indirme ve af meselesi söz konusu olursa, başkalarının bazı yerlerden indirilmesi gerekiyor.”

50

var lık la rı na son ve ri le cek. Ya ni ken di le ri bi raz da sır tüs tü bı ra kı lı yor. Ateş kes sü re si bo yun ca bu vur gu la nır. “Si lah la rı nı zı tes lim edin. Hat ta bi ze sı ğı na bi lir si niz. Bi ze sı ğı nır sa nız af fe di lir si niz. Si lah la rı bı ra kın, dev let de ar tık bu sü re ce gir miş tir. Si lah la rı bı rak maz sa nız en çok za rar gö ren siz ler olur su nuz” de ni lir. Bu te mel de bir bil di ri ha zır la nır ve ye ni bir yak la şım la bir lik te üze ri ne gi di lir. Bu, di ğer iş bir lik çi çev re le ri de kap sa ya bi lir ve iş bir lik çi lik le ri ne son ver me bi çi min de olur. Za ten Hiz bul lah için ya pıl mış tı. Bu sü reç bo yun ca bun lar için de ben zer bir şey ya pı la bi lir ve bu da ha et ki li ola bi lir. Za ten di ğer it ti fak iliş ki le ri miz ge liş ti ri li yor. Ora da da çe şit li re for mist güç ler ola bi lir, on lar la iliş ki ler ge li şir ve on lar da bel li öl çü de mev zi len di ri lir.

Si z in ora s ı i çin şüp h e s iz or d u n un otur t ul m a s ı önem l i d ir.

Bel k i şim d i bu n un fır s a t ı n ı iyi ya k a l a d ı n ız. Hem ye n i d en dü z en l e m e ve hem de gü c ü bü y üt m e, ora s ı i çin bü y ük ö nem ta ş ı y or. Zor l u bir kış sü r e c in d en son r a bu n u en iyi de ğ er l en di r e b i l e c ek bir a lan du r u m un d a s ı n ız. Sa n ı y o r um G üney'den kap s am l ı bir güç l e tak v i y e edi l e c ek s i n iz, ay r ı c a ye n i güç ala c ak s ı n ız ve böy l e c e si y a s i ve as k e r i ola r ak ik t i d ar l aş m ak için ne ge r e k i y or s a ona ula ş a c ak s ı n ız. Düş m an bu n u bil d i ğ i için ora y a bi r az aşı r ı yük l en m ek is t e d i. Bel k i bun d an son r a da yük l en m ek is t e y e b i l ir. Do l a y ı s ıy l a hem sa v a ş a ha z ır l an mak ve onu kar ş ı l a m ak, hem de or d u l aş m a y a ve dü z en l e m e ye yük s ek bir yer ver m ek önem l i d ir. Mev c ut güç l e r i sı k ı sı kı y a de ğ er l en d ir m e s i ge r e k en bir a lan du r u m un d a s ı n ız. Her iki ta r af t an, K uzey'den ve G üney'den bi r az güç ala b i l ir s i n iz.

Hem yö n e t im dü z e y in d e, hem de güç ni c e l i ğ i ve ni t e l i ğ i dü ze y in d e ba z ı za y ıf l ık l a r ı n ız var; bun l a r ı gi d e r e b i l ir, bir ç ok mev z i y e da h a doğ r u yer l e ş e b i l ir ve ko o r d i n as y o n u ge l iş t i r e bi l ir s i n iz. Yi n e kit l e iliş k i l e r i n i sağ l a m a ala b i l ir ve şe h ir l er üze r in d e k i bas k ı n ı z ı ge l iş t i r e b i l ir s i n iz. Ya n i ya p a c a ğ ı n ız çok şey var ve bun l a r a e pey fır s at do ğ u y or gi b i m e ge l i y or.

Ga f il ol m a d an, çok de r in l ik l i ola r ak bu sü r e c i de ğ er l en d ir mek bü y ük ö nem ta ş ır. Si z in l e iliş k i l i di ğ er du r um l ar hak 51

kın d a da son r a bil g i ala b i l i r iz.

“Orada devletleşme görevimiz vardır” Çiyayê Sor siz na sıl sı nız? Çiyayê Sor: Selamlar, saygılar Başkanım.

– Anladınız mı de dik le ri mi? Siz ne di yor su nuz? Si zin de de ğer len dir me le ri ni zi oku duk ve ona açık lık ge tir me ye ça lış tık. İla ve ten be lir te ce ği niz hu sus lar ola bi lir mi? Çiyayê Sor: Başkanım, önceden bazı kaygılarımız vardı. Özellikle düşmanın samimi olmadığı konusunda. Demagojik birçok şeyle kitleyi etkilemeye çalışıyordu. Endişelerimiz de biraz bu yönlüydü. Şimdi yapılan açıklamalar bizi oldukça aydınlattı. Bu durum bizim açımızdan doyurucu oldu. Bunların üzerinde derinlemesine duracağız ve burada gerektiği gibi değerlendireceğiz. Bu konuda Parti Önderliği'nin alacağı tüm kararlara biz sonuna kadar ve ölümüne bağlı kalacağız. Bu durum böyle. Geçen sürece gelince, buranın kış koşulları biraz geç açıldı. Fakat erkenden ulaşma durumumuz da oldu. Ulaşmakla birlikte düşman üzerimize geldi ama, düşmanın bu taktiği boşa çıkarıldı. Şimdi eğitimde giderek bir süreklileşme var ve çalışmalarımız devam ediyor. Ayrıca bölgelerin hemen hemen tümüne ulaşmış sayılıyoruz. Fakat henüz sonuçları net elimizde değildir. Bunlar geldiğinde daha da net değerlendirip ona göre gereken bilgiyi vereceğiz.

Belirteceğimiz diğer bir husus, koordinatör yardımcısı olan arkadaş aslında bunu hak etmemiştir. Bu durum bizim toplantıya kadar, yani geçici bir önerimizdi. Diğer uygun arkadaşlar alanda bulunmadıkları için bu böyle oldu. Bir diğer husus, gücümüz önemli oranda toparlanmıştır. Eğitimde, kitle açılımında ve güçlerimizi örgütlemede bir hayli kapsamlı çalışmalarımız var. Katılımlar için hemen her tarafla ilişkiye geçilmiş ve yol açılmıştır; artık gelmelerini bekliyoruz. Az bir sayı gelmiştir ve bundan sonra gelmeler daha fazla olabilir. Ayrıca eski komuta kademesi vardı; o bilinen arkadaşlar, parti ruhunu ve savaşçılığını temsil etmekten çok uzaktırlar. Kendilerine çok destek ver52

memize rağmen samimi değiller. Onların durumlarını da netleştireceğiz. Şimdi bunları belirtebilirim.

– Anlaşıldı. Si zin açı nız dan da uy gun bir ça lış ma or ta mı na ağır lık lı ola rak ula şıl mış tır. Dış zor luk lar ve ta li mat-pers pek tif le rin geç alın ma sı ne de niy le ça lış ma la rı nız bi raz ağır geç ti. Fa kat şim di tü müy le sü re ce ha kim ola bi le cek, onu de rin li ği ne iş le ye bi le cek du rum da sı nız. Pers pek tif ler alın dı ğı na gö re, bu dö ne me na sıl yak la şı la ca ğı ve ala na na sıl uy gu la na ca ğı ar tık bel li dir. Yi ne o ka de me ler de ki if lah ol maz ki şi lik ler var. Şim di on la rın dö ne mi ar tık geç ti.

On la ra ar tık ken di le ri ne dik kat et me le ri ni söy le riz. Çe şit li ka de me le ri böy le tı kat ma nın ve ki şi lik le ri ni ko nuş tur ma nın dev ri geç miş tir.

Is rar eder ler se sert bir uy gu la may la kar şı kar şı ya ge lir ler. Bi le mi yo rum, bu bi rey ci lik, ken di ni ko nuş tur ma ni ye bu ka dar et ki li ola bi li yor, na sıl ce sa ret ede bi li yor lar? Ha yır, mev cut ge li şim dü ze yi ar tık bu na fır sat ver mez. Hiç bir alan da böy le ki şi lik ler ken di ni ko nuş tu ra maz. Is rar la bu tu tu mu sür dü ren le rin üze ri ne acı ma sız ca gi di lir, ge re kir se ca nı na oku nur. Hal bu ki bu tu tu mun hiç ne de ni yok, ge re ği de yok. Her şey an la şı lır dır, her şey çok say gı de ğer ve kut sal bir bi çim de ye ri ne ge ti ri le bi lir. Bu nu ha la kav ra ma mak ne an la ma ge lir?

Biz bu ka dar ça ba har ca ya ca ğız ve bu ka dar bü yük emek le sü re ci bu ha le ge ti re ce ğiz, sen ise bu nu tı ka ya cak sın ve key fin ce gö tü re cek sin; bu, ka bul edi le mez, af fe di le mez bir du rum dur. Şu ve ya bu bi çim de bu du rum da olan la rın ar tık aşıl ma sı ge rek ti ği açık tır. Kal dı ki bir çok de ğer li öğe var dır. Es ki ve ye ni bu de ğer li öğe ler her tür lü ka de me leş me yi sağ lar. Za ten sü rek li güç de ve ri li yor.

Si zin ala na iliş kin de ba zı sap ta ma lar ya pa bi li riz. Ala nı ge niş li ği ne ve de rin li ği ne tut mak müm kün dür. Bu ko nu da hız lı ge liş me ola cak tır. Ye ni güç ala cak sı nız ve ge re kir se ba zı kay dır ma lar ya pı la cak tır. Kı sa ca alan tu tu la cak tır. Bu nun im ka nı ilk de fa bu ka dar açı lı yor. As lın da bu ala nı he nüz de rin li ği ne ve ge niş li ği ne tut ma ve yi ne ör güt ya pı sı nı oturt ma sı nır lı dır. Ama şim di bu im ka na ol duk ça ka vuş muş olu yor su nuz. Ge re kir se met ro po lü ta nı yan ba zı ki şi ler de ula şa bi lir, yi ne ba zı le gal ki şi ler dev re ye so ku la bi lir ve met ro pol bağ lan tı la rı da bi raz ku ru la bi lir. Ar tık bun dan son ra bun lar zor de ğil dir. Sa nı rım di ğer ar ka daş la rın da yar dı mıy la ba şa rı lır. İç alan lar 53

dan ve ken di sa ha nız dan ir ti bat lar ge liş ti rir se niz bu işi çö züm ler si niz. Araç-ge reç ve do na nım ih ti ya cı nı da di ğer eya let le rin yar dı mıy la ra hat gi de rir si niz. Kı sa ca so run yok ve siz le rin ge liş me si için el ve riş li bir dö ne meç söz ko nu su.

Sü re ce iliş kin gö rüş le ri mi zi be lirt tik ve bun la rı al dı nız. En di şe le ri niz hak lı ol mak la bir lik te, bu açık lık tan son ra sa nı yo rum iyi an la dı nız. Hiç şüp he siz düş man hiç bir za man dü rüst ol ma ya cak ve sü reç le ri hep kö tü kul la na cak tır. Ta bii biz de bu na fır sat ver me ye ce ğiz. İs ter sal dır dı ğı za man ol sun, is ter sal dır ma dı ğı za man ol sun hep böy le ya pa ca ğız. Ya ni hiç üze ri mi ze gel me ye rek de bi zi ken di ken di miz le uğ ra şır ha le ge tir mek is ter, bu nu bi le ce ğiz. O sal dı rır ken biz ak tif po zis yon da yız, sal dır maz ken de her hal de ken di mi ze hük me de cek du rum da yız. Ya ni “düş man yok, sal dır mı yor, o hal de ken di ken di mi zi ko nuş tu ra lım” di ye cek ka dar düş kün ve ser se ri de ği liz. Bel ki sa vaş on yıl da du ra bi lir; sa vaş dur du di ye biz or du yu da ğı ta cak mı yız? Yıl lar dır sa vaş ma yan ül ke ler var dır, or du lar var dır; bun lar or du laş ma sı nı da ğıt mış mı dır? Di ye lim sa vaş bit ti, o za man biz halk or du su nu da ğı ta cak mı yız, çü rü te cek mi yiz? Bu dü şü nü le bi lir mi?

De mek is te di ğim, hiç bir ki şi, hiç bir ge rek çey le or du laş ma ya fark lı yak la şa maz. İs ter çok yo ğun bir sa vaş dö ne mi ol sun, is ter se sa vaş du rup ra hat bir dö nem or ta ya çık sın, biz her za man or du laş ma nın ba şın da yız ve en iyi si ni ya pı yo ruz. Sa vun ma da sal dı rı da iyi ya pı lı yor. Bir ne vi ik ti dar olu yo ruz. Ya ni ora da dev let leş me gi bi bir gö re vi miz var dır. Halk ik ti da rı olu yo ruz ve onun bin bir gö re vi önü müz de dir. Her kes göz le ri ni bu gö rev le re di ke cek tir. Na sıl dev let le şi lir, na sıl halk ik ti da rı olu nur? Bu nun dev gi bi gö rev le rin den bah se di yo rum. Onu tü müy le bi zim üze ri mi ze yı ğıp da, ki şi ler ney le uğ ra şa cak lar? Öy le ava re asi çe te ci lik le mi uğ ra şa cak lar? Bi zi öy le mi uğ raş tı ra cak lar? Bun lar dü şü nü le mez ve her ke sin ye ri ne ge ti re ce ği müt hiş gö rev le ri var dır. Şim di ye ka dar bel ki bu gö rev le re sa hip çı kıl ma dı, bu gö rev le rin ge rek le ri ye ri ne ge ti ril me di. Ama bu, ka bul edi lir an la mın da de ğil dir. Ba zı la rı nın üze ri ne ağır gö rev ler yük le, ba zı la rı da bu nun al tın dan sıy rıl sın ve ya şa sın! Bu nun dö ne mi geç ti di yo rum. Ya ni her ke se kal dı ra bi le ce ği ka dar gö rev yük le mek esas tır. Her ke sin çok di sip 54

lin li ola rak ça lış ma sı esas tır. Ar tık bu tar tı şıl maz. Bu nu net çe ko yar sa nız ve so nuç alır sı nız. Evet, fır sa tı mız olur sa da ha son ra bu yön lü bi raz de ğer len dir me ya pa bi li riz.

Der ya Kesk, si zin du ru mu nuz na sıl? An la dı nız mı?

Derya Kesk: Selamlar, saygılar Başkanım. Bizim açımızdan da anlaşıldı. Bizim alanımızda düşman daha çok halka yöneldi ve halen de öyledir. Buna karşı tedbir almaya çalıştık ve halen de bunun üzerinde yoğunlaşıyoruz. Artık belirtilen çerçeve dahilinde hareket edilecektir. Bu süreç gerilla açısından da düzenlenen eğitimle değerlendiriliyor.

– Herhangi ye ni bir du rum var mı?

Derya Kesk: Hayır Başkanım.

– GAP'a ula şa bil di niz mi?

Derya Kesk: Ulaştık...

– Oldu, ta mam. Çi zi len çer çe ve si zin için de ge çer li dir. Var olan so ru la ra açık lık ka zan dı rı yor.

Der ya Ser had, siz na sıl sı nız?

Derya Serhad: Selamlar, saygılar Başkanım.

– Yeni bir du rum var mı? Bu son bir sal dı rı var dı, onun hak kın da bil gi niz var mı?

Derya Serhad: Evet Başkanım. Dün bombardıman vardı, bugün de büyük bir operasyon var. Özellikle bu Ermenistan sınırına kaydırılan gücün operasyona girme durumu söz konusudur.

– Bu Ten dü rek gü cü mü olu yor?

Derya Serhad: Hayır hayır, dağ gücü. Tendürek'teki durum iyidir.

– Oraya sal dır dı ğı nı duy duk.

Derya Serhad: Şu anda herhangi bir saldırı yoktur.

– Tendürek gü cü sağ lam mı dır di yor sun?

Derya Serhad: Evet Başkanım.

– Peki han gi gü ce ope ras yon dü zen le ni yor?

Derya Serhad: Ağrı Dağı'ndaki güce. (...)

– Yakınınıza ge le bi li yor mu?

55

Derya Serhad: O alanda güçlerimiz var. Bizim yakınlarımıza gelemiyorlar.

– Yani şim di cid di bir teh li ke al tın da lar mı?

Derya Serhad: Hayır Başkanım, ciddi bir tehlike yok. Zaten güç le ri miz ak tif sa vun ma du ru mun da dır lar. Ya ni Par ti Önderliği'nin daha önceki talimatları üzerine biz de arkadaşları bu konuda aydınlatmıştık, talimatları iletmiştik. Herhangi bir saldırı durumunda arkadaşlar karşılık vereceklerdir.

– Sanırım bu tip ope ras yon lar bel li bir ha re ket li lik le aşı la bi lir.

Ge re kir se bu Doğu'yu da kul la na bi lir si niz. Bi raz bi li yor su nuz ve sa nı rım aça bi lir si niz de. Do la yı sıy la ope ras yon la rı bo şa çı kar mak ta zor luk çek mez si niz.

Derya Serhad: Hayır Başkanım. Bize fazla zarar verdiremezler.

– Başka ne söy le ye bi lir si niz? Bu söy le dik le ri miz an la şıl dı mı?

Derya Serhad: Evet Başkanım, anlaşıldı. Özellikle bu son döneme özgün alanlar üzerinde çalışmalarımız oldu. Metropolden katılımlar var. Fakat bu operasyonlar nedeniyle durdurmak zorunda kaldık. Bir-iki gün içerisinde kendi alanımızdan da katılımlar oldu. Ayrıca son dönemde kendi imkanlarımızla teknik donanımızı sağlıyoruz.

– 3. Bölge'de bi raz güç var mış. Oray la ir ti bat ku ra bi lir mi si niz?

Derya Serhad: Biz Güney'den gelecek arkadaşları bekliyoruz.

Eğer bunlar bize ulaşırlarsa, daha sonra o alandaki arkadaşlarla irtibat sağlarız.

– Orada el l i y e ya k ın a day var m ış. E ğer im k a n ı n ız var s a o aday la rı ala bi lir si niz. Ya kın da Güney'den de güç ge lir. Su. ar ka daş or ta ya ulaş tı. Su'gil ve Ma. 'gillerle ya kın iliş ki için de olur su nuz. Biz on lar la ko nuş tuk, yö ne tim dü ze yin de bi raz tak vi ye alı yor su nuz. Yö ne tim dü ze yin de ge len ler le ala nın ger çek le ri üze rin de tar tı şır sı nız. Ala nın ya ban cı sı dır lar, hat ta ba zı yan lış an la yış la rı da ola bi lir; tar tı şa rak on la rı gi de re cek si niz. Böy le ce uyum lu ve güç lü bir yö ne tim oluş tu ru lur. Yal nız bu yö ne tim iş lev siz bir yö ne tim ol ma ya cak. Her ke sin en az ta kım dü ze yin de bir güç le ha re ket et me si, eği tim ve ör güt len me ile yo ğun ola rak il gi len me si ge re k e c ek. Baş k a yer d e çok ç a içi n e dü ş ül d ü ğ ü gi b i ko m u t an d ır, 56

kur may dır adı al tın da öy le ya pı yı ça lış tı rıp ken di ni ucuz ca üze ri ne ya tır ma du ru mu ya şan ma ya cak tır. En iyi ko mu tan lık, biz zat bir li ği nin ba şın da yer alan ko mu tan lık tır. En doğ ru yö ne ti ci lik, bir bir li ği müt hiş eğit me, ör güt le me, ko ru ma ve sa vaş tır mak tır.

Bun la ra dik kat edi le cek tir. Ko mu tan lı ğın baş ka tür lü an la şı la ma ya ca ğı, “biz plan la ma cı yız, kur ma yız” de ni le rek ak tif fa a li yet le rin dı şın da bi rey sel bir ya şam içi ne gi ri le me ye ce ği açık tır. Ge len le rin bi raz böy le alış kan lık la rı ola bi lir ve bu na dik kat et mek ge re kir. Ora da ki ba zı ar ka daş lar da ge niş le til miş yö ne tim ler de, ko mu tan lık lar da yer ala bi lir. Çün kü gü cü nüz bi raz bü yü yor ve bü yü yen gü cün ko mu ta so run la rı nı, ka de me so run la rı nı en ger çek çi bir bi çim de kar şı la mak ge re ki yor.

Ay rı ca böl ge le re ya yıl ma me se le si var. Bu nu mev sim le bağ lan tı lı ola rak sağ lı yor su nuz. Ora sı için ge çen yıl la rın ders le ri önem li dir. Çok yan lış ve kont rol al tı na gir miş ça lış ma lar söz ko nu su dur. Ar tık bu du rum la ra ke sin lik le dü şül mü yor ve ge re ken ted bir ler alı nı yor. Bu nun la bir lik te kit le ye ulaş ma yı ge liş ti ri yor su nuz.

Kit le iliş ki le ri nin hız la açıl ma şan sı var dır. Do ğu ve Ku zey hat la rı nı iyi iş le ti yor ve o bağ lan tı la rı da ha da ge liş ti ri yor su nuz. Bun dan son ra bi raz da ha ge liş miş im kan lar söz ko nu su ola bi lir. Ora da ki gö rev li ler var, ye ni gi de cek ler var; on lar la sı kı bir di ya log için de olur su nuz. Ge rek tek nik do na nım, ge rek cep he ge ri si ola rak, hat ta kamp ala nı ola rak bi le dü şü nü le bi lir. Pek ih ti yaç ol ma sa da, böy le gö rü le bi lir ve bu yön lü ih ti yaç lar gi de ri le bi lir. Çün kü, bek len me dik ope ras yon lar üze ri niz de ge li şe bi lir. O 3. Or du ora ya ka yı yor ve bu ara da bi zim bağ lan tı la rı mı zı da kes mek is te ye cek tir. Ya ni Kafkasya'daki ge liş me ler le bi zim ya şa dı ğı mız ge liş me le rin bağ lan tı sı nı dü şü nür. Böy le dü şün dü ğü için de bu ope ras yon la rı ge liş ti re bi lir. Bu açı dan, o or du nun du ru mu nu dik ka te ala rak sa vun ma nı zı iyi yap ma ya ça lı şa cak sı nız. Ya ni düş ma nı gö zet le me ve bu na gö re bir ha re ket li lik için de ol ma yı da ha şim di den ge liş tir me li si niz. Hem met ro pol den, hem ye rel den ye ni güç ler e pey ge l ir. Bun l ar faz l a ol d u mu D oğu'ya da ak t a r ı l a b i l ir, onun da yo lu açık tır. Ama da ha çok ken di içi niz de eği tip ör güt le me ye ça lı şır sı nız. Şim di lik bun lar söy le ne bi lir. Si zin bu sü re ce 57

iliş kin ve be lir ti len hu sus la ra ila ve ten söy le ye ce ği niz ye ni bir şey var mı?

Derya Serhad: Hayır Başkanım. İlaveten söyleyeceğimiz bir şey yok.

“Bütünüyle parti ruhuna ve yaşam-komuta tarzına kendini vermeyenler feci kaybeder” 44, si zin du ru mu nuz na sıl?

44: Selamlar, saygılar Başkanım. O bilinen çalışmalar bitti.

Güçler düzenlendi. Serhad grubu yola çıktı. Şimdi güçleri alanlarına ulaştırma sorunumuz var ve onunla uğraşıyoruz. Özellikle bu Cudi kesiminden gelen ve 3-4 yıldır mücadele içinde olanlar kendilerini dayatıyorlar, “İlle biz yine oraya gidelim” diyorlar.

Bunun dışında durumlar olumludur.

Bu ateşkesin Güney'de epeyce derin etkisi oldu. Parti daha yoğun bir biçimde gündeme giriyor ve tartışılıyor. Halkın ilgisi çok yüksek. Biz de tartışmaların içindeyiz. Yani partiyle yakınlaşma yaratmıştır ve sonuçları olumludur. Son günlerde Doğu'nun tutumu da biraz olumludur. İlk başta endişeliydi, ateşkesin kendilerine yönelik bir plan temelinde geliştiği kaygıları vardı. Bu kaygıları belli ölçüde gitmiş olabilir. Onların durumunu da böyle belirtebiliriz. (...)

Bizce bu ateşkes taktiği etkili oldu, ancak sonuçları yeterince alınamadı. Bir uzatma olumlu olur. Özellikle düşman üzerinde baskı oluşturmada etkili olacaktır. Biz onun için buradayız. Uluslararası baskı etkinleşir. Bu açıdan da yararlıdır. Bu süreçte bizim güçlerimizin aktif bir savunma içinde olması, pusu ve baskın yöntemleriyle operasyon güçlerinin baskısını kırması bizce yararlıdır.

Bu ateşkes süreci bu biçmde değerlendirilebilir. Bunlara diğer arkadaşlar da katılıyorlar. Kısaca bunları belirtebiliriz.

– Su. ar ka daş si zin ora da ki ça lış ma lar hak kın da bir şey ler an lat tı.

Fa kat ön ce lik le o ha zır la nan gü cün yol lan ma sı me se le si var. Der ya 58

Sor'a o ka dar faz la güç gön der mek ne ka dar uy gun, bi le mi yo ruz.

Der ya Sor ve Der ya Şin'in so ru nu as lın da gü cün içe ri ye ak ta rıl ma sı so ru nu dur. Ya ni ora da ki gü cün faz la ol du ğu nu dü şü nü yo ruz. Ye ni le ri de git se so run yi ne içe ri ye ak tar ma ola cak tır. Bu gü cü bi raz di ğer eya let le rin içi ne kay dır ma yı, özel lik le Garzan'a doğ ru kay dır ma yı dü şü nü yo ruz. O di ğe ri de Cu di gü cü, bil mem ne re nin gü cü de ğil, tüm ül ke nin gü cü dür. Alan la rın ih ti ya cı na gö re bu güç da ğı tı la cak tır. Ser had gü cü ola bi lir. Za ten ora ya güç gön de ri li yor ve bu bi raz ih ti ya cı kar şı la ya cak tarz da dü şü nü le bi lir. Ya ni ül ke nin ku ze yi ne doğ ru yö nel ti yo ruz ve ka nal lar el ver di ğin de bu güç ha re ke te ge çi ri le bi lir. Ala ca ğı nı al mış ve ar tık yü rü me de bel li bir ka rar lı lı ğa ulaş mış tır. Bu gü cü ora da faz la tut ma nın an la mı yok. Ar tık bü tün güç içe ri ye git mek du ru mun da. Za ten kon fe rans la bir lik te ça lış ma la rı ta mam la mış du rum da sı nız.

Ora ya bir tek nik grup ge li yor. Bel ki bir grup da böy le ge li şe bi lir.

Fa kat o da sa vaş gü cü dür, öy le tek nik le uğ ra şı yo ruz adı al tın da ken di ni faz la oya la ma ma sı ge re ki yor. Ko ru ma gü cü bir bir lik ola rak tu tul ma sı uy gun ola bi lir. Za ten sa ha da her za man bir ko ru ma gü cü ola cak tır. Ama de di ğim gi bi, o da bir sa vaş gü cü dür ve du ru mu nu bu nun dı şın da ele ala maz. As lın da uzun sü re o sa ha da ka lan la rın da ha faz la kal ma ma sı ge re ği var dır. Ora nın olum suz et ki le ri ni uzun sü re ka lan lar da gör mek müm kün dür. Bun la rın ağır lık lı bir ke si mi nin içe ri git me si uy gun dur di yo ruz. Bu hu dut boy la rın da ki yoz laş ma yı yo ğun ca ya şa yan lar tü müy le içe ri ye git mek du ru mun da dır.

Ge liş tir di ği niz ko or di ne ne ka dar ça lı şır, bi le mi yo rum. An la yış lar ve tu tum lar bel li, o te mel de yü rü ye cek. Bah se di len bir ar ka daş var mış. Biz, bu zin dan me se le si ni bi raz da ha ya kın dan de ğer len di ri yo ruz. Ora da ki ya şam ba zı ki şi lik ler de hay li teh li ke li bo yut lar da dır. So ruş tur ma yı bi raz da ha de rin leş ti ri yo ruz. Ta bii so ruş tur ma der ken, ka sıt lı ol sun ve ya ol ma sın, mev cut olu şan du ru mu par ti dı şı bir tu tum ola rak de ğer len di ri yo ruz. Bir tür lü par ti için de eri me me söz ko nu su dur. Çok yo ğun bir da ğı tı cı lık ge liş ti ril mek is te ni yor. Bu ki şi lik ör güt len me ye gel mi yor, ör güt len me yi da ğıt ma ya ça lı şı yor ve ken di si ne ye ni ön der lik mis yon la rı bi çi yor. Ki hiç öy le ye te nek le ri ol ma dı ğı hal de ken di le ri ni öy le gös ter me ye ça lı şı 59

yor lar. Ve müt hiş da ğı tı yor lar. Bi le rek ve ya bil me ye rek böy le bir ko num or ta ya çı kı yor. Böy le le ri nin da ğı tı cı et ki le ri ni sı nır lan dır mak ge re ki yor. Bun la rın önü ne par ti için de ken di le ri ni erit me gö rev le ri ko nu lur. Bu nun dı şın da özel grup çuk lar ha lin de ha re ket et me me le ri önem li dir. İliş ki le ri nin şah sa bağ lı iliş ki ler ol ma ma sı için ted bir ler alı nır. Ya pa cak la rı ça lış ma lar par ti ça lış ma sı ola rak ge liş ti ri lir. Bu, her alan da ki ler için ge çer li dir. Çok so rum suz bir ya şa ma alış mış lar; ör güt len me yi da ğı tan bir ya şa ma alış tı rıl mış lar.

Bu uya rı mız ge nel dir. İs ter bi linç li is ter bi linç siz ol sun, bu tu tum la ra son ve ril me si ge re kir. Bun da ıs rar eden le rin du ru mu da de rin li ği ne so ruş tur ma ya ta bi tu tu lur. Bu ko nu da kı sa ca bun lar be lir ti le bi lir.

Geç m iş t e G üney'de oluş t u r u l an ka r ar g ah ko m u t an l ık l a r ı so rum suz lu ğu ol duk ça de rin leş tir miş ler di. Bun lar bir çok kay bın so rum lu su dur lar ve as lın da suç la rı da çok ağır dır. Ken di le ri nin bi rer ga fil ol ma la rı nı göz önü ne ge ti re rek, bi zim on la ra sa de ce bir şans ver me du ru mu muz ola bi lir. Yok sa sa va şa bu ka dar sağ, bi çim sel ve so rum suz yak la şan lar ko lay ko lay af fe di le mez ler. Bir de çok ba şa rı sız ol ma du rum la rı söz ko nu su. Bu nu bir tu tum, bir alış kan lık ha li ne ge tir me ke sin lik le ka bul edi le mez. Güney'de ge li şen bi raz o ol muş tur. Sa de ce tak tik dı şı de ğil, par ti dı şı bir tu tum da bi raz ya şan mış. Bu, ge nel de de böy le ol mak la bir lik te, ora da bi raz da ha yo ğun ca ya şan mış. O ki şi lik ler bu nu ta ma men bi le cek ve bu nu bi le rek ha re ket ede cek ler. Öy le ken di ni köy lü kur naz lı ğıy la giz le me ve ol du ğu gi bi sür dür me nin baş la rı na ağır pat la ya ca ğı nı he sa ba kat mak du ru mun da dır lar. “Biz yi ne bil di ği mi zi oku ruz, yi ne et ki li olu ruz” di yor lar sa, bu kö tü bir he sap tır.

Bü tü nüy le par ti ru hu na, ya şam ve ko mu ta tar zı na ken di ni ve re me yen ler fe ci kay be der. Bu ko nu da bi zi faz la zor la ma ma la rı ge re kir di yo rum. Ha len ken di ço cuk ça, ama tör ce ruh la rı nı tat min et m ek i çin kar ş ı m ı z a çı k ı y or l ar. Böy l e ol m az! Ger ç ek l e r i m i z e böy le yak la şıl maz. Gö rev le re güç ye ti re bi le cek ler se ve an lam ve re bi le cek ler se gö rev üst len sin ler. Par ti sö zü ve re bi le cek ler se söz ver sin ler. Bir ça lış ma nın hak kı nı ve re cek ler se o ça lış ma da so rum lu luk üst len sin ler. Bun lar önem li. Ar tık bun dan son ra bi ze 60

ile ti le cek ra por la rın bu du rum la rı ört bas et me si ve bu du rum la rı şi ka yet bi çi min de yan sıt ma sı ka bul edi le mez di yo ruz. Bu ko nu da da bun lar söy le ne bi lir.

“Kuzey için cepheyi geliştireceğiz” Güney'deki ça lış ma lar için or tam iyi açıl mış tır. O güç ler le it ti fak ve ya uz la şı cı fa a li yet ler da ha da ge liş ti ri lir. On la rı bu te mel de bi raz kont rol al tın da tut ma ya, dev ri min kar şı tı de ğil ye de ği ha li ne ge tir me ye ça lı şı yo ruz. Es ki den de ya pı lan buy du. On la rı iyi bir dev rim ye de ği ha li ne ge tir me nin ola nak la rı ge liş ti ri li yor. O ça lış ma la rın içi ne gi re cek ki şi ler de bi raz ol gun ve se vi ye li in san lar ol ma lı. Ora yı yi ne es ki si gi bi bir ya şam ala nı na çe vir me me le ri ge re kir. Şim di ora da ka la cak güç, PAK'ın ge ril la gü cü ola rak dü şü nü le bi lir PAK'ın bah se di len öne ri çer çe ve sin de de ğil, bir it ti fak gü cü ola rak gö rül me si ge re kir. Eğer ik ti dar sü re ci ne gi rer se yi ne bir it ti fak gü cü dür, mu ha le fet te ka lır sa da dev rim ci bir mu ha le fet gü cü ola rak ken di et kin li ği ni sür dü re bi lir. Bu nu bi raz da ha ge liş tir mek müm kün dür. O iri li-ufak lı grup la rı da bu çer çe ve de dü şün mek ge re kir. As lın da dev rim ci bir ka nat ola rak ha re ket edi li yor. Re for miz me kar şı dev rim ci bir ka na dın ge liş me si ve et kin lik ka zan ma sı dır.

O di ğer gü cün mek tu bu bi ze ulaş tı, ai le den mek tup ulaş tı. Mek tup ge nel bir mek tup tur. Bi le mi yo rum, mek tu ba biz bu ra dan ce vap ve re bi li riz, fa kat “mek tu bu nuz alın mış tır” di ye şi fa en de ile ti le bi lir. İçe ri ği da ha da ge liş ti ri lir. “Biz dik kat ede ce ğiz, siz ler de dik kat ede cek si niz” bi çi min de ba zı şey ler söy le ne bi lir. Sa nı yo rum on lar da yu mu şa mak du ru mun da. “Es ki si gi bi hu dut lar da ne biz, ne siz zor luk çı kar ma ma lı yız, düş ma nın teh dit le ri ne gel me me li yiz” bi çi min de uya rı lar sü rek li ya pı lır. Za ten dos ta ne iliş ki le rin ge liş ti ril me si ne ve bir lik ça lış ma la rı nın da ha kap sam lı hal de yü rü tül me si ne çağ rı ya pı lı yor.

Sa nı rım bir bir lik çağ rı sı ve dü şü nü len bir top lan tı var dı. Cep he için dü şü nü le bi lir o. Ka wa cı la rın tem sil ci le riy le ko nu şu lur sa, sa nı rım il gi li ta rih te top lan tı ya ge le bi lir ler. Ke mal Burkay'la ya pıl dı ğı gi bi, bi zim le or tak bir bil di ri ka le me ala bi lir ler. Biz Hevgırtın'la da 61

yap tık, bir lik sü re ci ne on lar da ka tı la cak. O Riz ga ri ler var sa on lar da çe ki le bi lir. Şim di den bir lik te ha re ket et me ve cep he top lan tı sı na git me çağ rı la rı ya pı lır ve ya zı lı ya yın la nır. Baş ka güç ler var sa on lar da çağ rı lır. Şim di lik o mec lis işi ikin ci plan da ele alı nır, cep he ça lış ma la rı bi rin ci plan da yü rü tü lü yor. Ku zey için cep he yi bi raz ge liş ti re ce ğiz. Mec lis gü cü bi raz ken di ni ha zır la sın, on la rın ça lış ma la rı nı ikin ci adım da de ğer len di re ce ğiz. Bu cep he işi ni hal let tik ten son ra sa nı rım bir cep he kong re si ne doğ ru gi di lir ve mec lis gü cü ne ora da ak tif yer ve ri lir. Za ten önem li bir kıs mı tek rar ül ke de ki fa a li yet le re gi der. Ama bu nun için si ya si ol gun luk la rı nı ge liş tir me le ri ge re kir.

Ora da bu lun ma la rı bu açı dan an lam lı dır ve ke sin ya rar lı so nuç ve re cek tir. Di ğer par ça la rın güç le riy le de or tak bir kong re plat for mu ge liş ti re ce ğiz ve on la ra en üst dü zey de bir kong re plat for mu da ya ta ca ğız. Bel ki geç olur ama, on lar la iliş ki le ri miz iki li de ğil de böy le bir kong re ge liş tir me bi çi min de dir. Bun lar söy le ne bi lir. (...)

Derya Şin, siz de ala bi li yor mu su nuz?

Derya Şin: Selamlar, saygılar Başkanım.

– Söylenenler ye te rin ce an la şıl dı mı?

Derya Şin: Evet Başkanım, anlaşıldı.

– İlaveten söy le ye bi le ce ği niz bir şey var mı?

Derya Şin: Hayır Başkanım. Yapılan açıklamalardan sonra söyleyeceğimiz pek bir şey yok.

– Mevsim ko şul la rı na sıl? Bi raz ola nak lı ha le ge li yor mu?

Derya Şin: ...

– Yani bi raz da ha za man mı is ter di yor su nuz.

Derya Şin: Evet Başkanım.

– Güç dü zen le me işi iler le di mi? Tak ti ğe otur tul ma işi ge li şi yor mu?

Derya Şin: Başkanım, mevcut durumda...

– Fazla iyi an la şıl ma dı. İçe ri ye ak tar ma du ru mun dan bah se di yor su nuz. Sa yı ger çek çi ol ma lı dır. Bu ko nu da 44'ün de ve re ce ği güç var; o, ger çek çi kul la nıl ma lı dır. Za ten geç miş pra ti ğin eleş ti ri si ni yap tı nız ve ra por la rı nız bi ze ula şı yor. Biz faz la öne ri ge liş tir me ye 62

ce ğiz. Plan la ma ve dü zen le me nin ger çek çi ol du ğu nu tah min edi yo ruz. Bu ko ru cu lar me se le si ne iliş kin hu sus la rı da ye ni te mel ler de ele alı yor su nuz. Tak ti ğin an la şı la ma ma sı için hiç bir ne den yok. Yi ne bu na ge le me me nin de hiç bir ne de ni yok. Son dü zen le di ği niz ko or di ne uy gun ola bi lir, yal nız o ya nı nı za al dı ğı nız ar ka daş bi raz Gü ney için ge rek liy di. Yi ne di ğer ala na gi de cek ar ka daş da ya nı nız da ola bi lir di. O ko nu da baş ka ar ka daş da dü şü nü le bi lir. Ya ni her iki ke si min ko or di ne si ni ve bu nun güç len di ril me si ni dü şün dü ğü nüz gi bi ya pa bi lir si niz, da ha de ği şik li ğe uğ ra ta rak da yü rü te bi lir si niz. Bu ra da önem li olan, Güney'in, siz de ol duk ça ağır ya şa nan du ru ma düş me me si dir, bu nun ted bir le ri nin ke sin alın ma sı dır. Ve ora da çok kal mış gü cün içe ri ye ak ta rıl ma sı dır. (...)

O alan, ne pa ha sı na olur sa ol sun et ki al tı na alın ma sı ge re ken bir alan dır. Ar tık bu nun güç le de faz la iliş ki si yok. İs te di ği niz ka dar güç ve iliş ki si zin im kan la rı nız da hi lin de dir. Fa kat de di ğim gi bi, faz la gü cü de iş lev siz tut ma mak önem li dir. İş lev siz ka la ca ğı na, o gü cü di ğer alan da de ğer len dir mek ge re kir. Siz za ten Zağros'la sı kı bir ir ti bat ha lin de ade ta bir le şi yor su nuz. Çün kü o alan bir bü tün dür ve ala nın bü tün lük lü ola rak ha ki mi ye ti pe şin de si niz. Ge re kir se güç le ri bir leş ti re bi lir ve bir ko or di ne da hi lin de ha re ket ede bi lir si niz.

Ba zı alan lar üze rin de bas kı la rı nı zı or tak la şa ge liş ti re cek si niz. Ora ya ye ni ge len ler de ola cak. Bi raz o ala nı ta nı yan ar ka daş lar dı ve sa nı rım kat kı la rı ola bi le cek. Bu te mel de ora nın kit le si ni ta ma men bağ la ma ya ça lı şa ca ğız. Sa nı yo rum es ki du rum la ra dü şül me ye cek ve ba şa ra cak sı nız. An la şıl dı mı Der ya Şin?

Derya Şin: Evet Başkanım, anlaşıldı.

– Sesiniz faz la gel mi yor. Bu çer çe ve de söy le mek is te di ği niz de ği şik bir şey var mı?

Derya Şîn: Hayır Başkanım, başka bir şey yok.

Der ya Sor, siz na sıl sı nız? Se si al dı nız mı?

Derya Sor: Selamlar, saygılar Başkanım. Belirtilenler tarafımızdan anlaşıldı. Nitekim Doğu'daki, Zagros'taki arkadaşlar buraya geldiler. Burada kendileriyle ilgilenmeye çalıştık. (...)

– Eski an la yış lar dan, tu tum lar dan eser kal dı mı? Es ki tu tu cu lu ğu, 63

par ti dı şı lı ğı sür dü re cek du rum da olan her han gi bir ki şi var mı?

Derya Sor: ...

– Sadece bi çim sel ol ma ya cak, öz dün ve gö nül lü ka tı lım ola cak tır. Sa de ce bi çim sel as ke ri ted bir le in san bağ la ya maz sı nız. Geç miş te iş le di ği niz bü yük bir ku sur ve yet mez lik bu ra sı dır. Şim di bu aşı lı yor. Öz den ka tı lım, par ti leş me ve par ti leş me nin ge liş ti ril me si sağ la nı yor. Bu önem li dir. Yi ne yal nız ka lan bir lik ko mu tan la rı mı zın bü yük so rum suz luk la rı var. Ko mu tan lık la rın böy le kul la nıl ma sı ağır suç lar dan dır. Ve hat ta bu nun ucu iha ne te ka dar gi der. Bu nu ye ni den ha tır la ta lım. Yi ne ey lem ko mu tan lık la rın da, ken di bir li ği ni ey le me gön de rip ken di si ni 30 km ge ri de, bil mem 10 km ge ri de tut mak çok ağır bir suç tur. Ta bii ki bu du rum la ra gi ril me ye cek tir. Ko mu tan lık lar böy le han tal lık ola rak kul la nı la maz. Bu nu ya pan adam, kel le si ni kol tu ğu na alıp ya par. Çün kü hiç kim se af fet mez bu nu, sa vaş çı la rı mı zın da af fet me me si ge re kir.

Yi ne o Güney'in bir da ha es ki si gi bi kul la nıl ma ya ca ğı çok açık tır.

Ora da çok ma kul ve çok ra hat gö rev le rin üze ri ne yü rü me im ka nı var dır. Bu du rum de ğer len di ri le cek tir. Ar tık ora sı için ne sağ, ne sol yak la şım lar bir da ha te ker rür et me ye cek tir. Ace le edin de mi yo ruz ama, önü nüz de ki gö rev ler so mut tur ve ba şa rı la bi le cek gö rev ler dir. Böy le yö ne le cek si niz ve faz la gü cü da ha da içe ri kay dı ra cak sı nız. Güney'de ka la cak güç PAK gü cü ola rak et ki li ola bi lir. O po li ti ka nın ama cı na bi raz hiz met ede bi lir. Yi ne bi raz ir ti bat gü cü ola bi lir. Bu nun dı şın da faz la güç tut ma ya ge rek yok tur. Geç miş tarz da güç tut ma, bek let me uy gun de ğil. Eği tim için olur ve ya ol maz, o ka dar mü him de ğil dir. İh ti ya ca gö re böl ge ler de, alan lar da güç tu tu lur. Po li ti ka mı zın te mel amaç la rı na iş ler lik ka zan dı ra cak güç tut ma po li ti ka sı önem li dir. Yok sa ki şi le rin ko nu mu na gö re güç tu tul maz. Böy le bir şey hiç bir ge rek çey le ka bul edi le mez. Eği ti mi ta ma men par ti ve or du ya şa mı na ka tı la cak tarz da ge liş tir mek ge re ki yor. Bu na ön cü lük ede cek si niz. Za ten eleş ti ri-öze leş ti ri niz den bu an la şı lı yor. Be lir ti len şey le ri an la dı nız ve sa nı yo rum an lam lı bir tarz da ge liş ti re bi le cek si niz.

Der ya Dic le, we ji goh dar kir?

Derya Dicle: Belê Serokê min, me gohdar kir.

64

– Tiştek tun ne ye? Tiş tek he ye cem we?

Derya Dicle: Na Serokê min. (...)

- Belki îroj-si beh ko mek bi ha ta ya. Ew gru ba dawiyê – Derya Dicle: Hîn nehatiye, Serokê min.

- Yani ewên ji 44'an ten cem we, ge lo di ka rin bi ser me de we rin?

Derya Dicle: İmkani hene Serokê min.

– Ti muşkuleyên we he ne? Wekî din kesî we ke berê bi le yi zin he ne? (...)

Derya Dicle: Na Serokê min. (...)

– Hem Kuzey'de, hem Güney'de ça lış ma la rı nı zı bir lik te yü rü te bi lir si niz. Es ki si gi bi ol ma sın ve ek sik lik le re dü şül me sin. İş te im kan lar da ya ra tı lı yor. Gü cü nü zü bü yü tün ve he def le ri niz için ne ge re ki yor sa onu ya pın. Yan lış lık lar en gel teş kil et me sin. Es ki ye gö re yü rüt me im ka nı şim di çok da ha faz la var dır. Ba kın, na sıl da ha iyi yü rü te bi li yor sa nız öy le ya pın. Düş ma nı da gö zar dı et me yin. Ora da si ya si ça lış ma lar yü rü tü lür, bu na im kan var dır. Es ki si gi bi üze ri mi ze ge le mez ler. Ku zey es ki sin den da ha faz la ro lü nü oy na ya cak tır, ora da da ça lış ma la rı nı zı güç lü yü rü tün. Eğer öy le ya par sa nız ül ke yi ha ki mi ye ti niz al tı na ala bi lir si niz. Ya ni üze ri ne gi der se niz güç le ri niz bu na ye ter li dir. Ta bii bir lik te ha re ket edi yor su nuz, ya ni Zağros'la müş te rek ha re ket edi yor su nuz. Her iki ta raf ta da im kan la rı nız var dır, ir ti bat la rı nız var dır. Es ki si gi bi bun lar ke sil me sin. Es ki si gi bi hiç bir yer de dar lı ğa, sı kış ma ya yer ver me me li. Bu Gü ney li ler es ki si gi bi üze ri mi ze ge le mez ler. Ça lış ma lar la ya vaş ya vaş et ki mi zi yi ne de ar tır mak ge re kir.

Der ya Şin, bir de ora nın ağa sı ge li yor. Sa nı rım onun la gö rü şe ce ğiz. Bu ko nu da bir şey söy le mek is ti yor mu su nuz?

Derya Şin: ...

– O şe hir de ki le rin ba zı la rı bu ta raf la iliş ki ku rup bir şey ler is ti yor lar.

“Dağ da ki ler bi ze yar dım cı ol mu yor” di yor lar. Ta bii iliş ki ol sun is tih ba rat ol sun, bun lar bi raz ge liş ti ril mek zo run da dır. O şe hir de ki ler bi raz yal nız mı ka lı yor ve ya ye ter siz lik le ri mi ya şı yor lar? Bu aşa ma da bun la rı hız la gi der mek ge re kir. Ora da bir kaç şe hir var, on lar üze rin de yo ğun ca du ru la bi lir. Ye ni epey ce güç ge li yor ve bu gü cün dü zen len me si yet kin ce ya pı lır.

65

Ay rı ca eği ti mi de önem li dir. Özel lik le ba zı ilk eği tim ler ve ri le bi lir. Çe şit li alan lar dan ge len güç le rin ül ke ye ak ta rıl ma sın da gü cün ger çek çi bir de ğer len di ril me si uy gun bir bi çim de ger çek leş ti ri lir. Yi ne şe hir ler üze rin de ki ça lış ma lar bi raz da ha yo ğun laş tı rıl ma lı. Şim di lik bun lar be lir ti le bi lir.

Der ya Ze lal, din le ye bi li yor mu su nuz? Söy le dik le ri mi zi an la dı nız mı? Hûn fem kir?

Derya Zelal: Femkir, Serokê min.

– Tiş te ki dîn he ye?

Derya Zelal: ...

– Ew kesê şehît bûye, welatparêz bû?

Derya Zelal: Raste, Serokê min.

– Oldu.

Der ya Zağ ros, ye ni den si ze ge le lim. Sa nı rım şim di Garzan'a güç ak tar ma me se le si var. Bu ko nu da dü zen le me ler ge li şi yor mu, güç ayar la nı yor mu?

Derya Zağros: Evet, doğrudur Başkanım. Biz uygun arkadaşları seçiyoruz. Fakat Garzan'a gidecek bu gücün niteliği ve kapsamı hakkında da bilgilenmek istiyorduk. Ayrıca Mardin için de hazırlık yapmışız. Özellikle bu alanda üst düzeyde görev yürütebilecek iki–üç arkadaşı yanımıza aldık. Ayrıca Derya Şin'in de savaşta bu tarafa kaymış olan iki takımlık gücü vardı, onlar da hazırlandı. Mevcut durumda hareket etmeye hazırdır. Dışa yönelik olarak bunlar hazırlanmıştır.

– Zaten Garzan'a aşa ğı dan da güç ge li yor. Da ha ön ce bir ta kım dü ze yin de gü cü biz de be lir le miş tik. Yi ne si zin ora da da epey güç ola bi lir.

Ken di le riy le bu nu tar tı şır sı nız. Sa nı rım ora da ki ih ti yaç la ra ce vap ve re cek ni te lik te bir güç ola cak tır. Hem ko mu ta yı güç len dir me ve hem de sa va şı güç len dir me gü cü dür bu. Amaç ora nın dü ze yi ni bü yüt me dir. Çün kü, bun dan son ra ora ya böy le bir güç otur tu la bi lir. Bir de bir leş tir me du ru mu nuz var dır, iki ara zi yi bir leş ti re cek si niz. Kar şı lık lı ir ti bat lar la o hat tı kont rol al tı na ala cak sı nız. Bu çok önem li. Mev cut güç, bu nu da esas ala rak iler le ye cek tir. Ya ni ir ti bat lar ar tık ora da da bi raz kap sam lı ve zin cir le me ol ma lı. Kar şı lık lı ko nu şa rak bu nu ken di niz be lir le ye bi 66

lir si niz. Za ten es ki den be ri düş ma nın en gel le mek is te di ği buy du. Sa nı yo rum bu ir ti bat bu se ne tü müy le ba şa rı la bi lir. Ta bii de ği şik yol lar da dü şü nü lür. Ya ni in san böy le tek şe ye ta kıl maz. Geç miş yıl lar da ka yıp la ra yol açan hat dü zen le me si tu tar lı de ğil di; bu du rum aşı lır ve yol de ne tim le ri çok ra hat sağ la na bi lir. Bel li bir yol de ne ti miy le in san önem li güç ve de ğer ler ak ta ra bi lir. Bu zor de ğil ve ken di ara nız da plan lar sı nız.

Hat ta Mar din ol sun, Gar zan ol sun, Der ya Ze lal ol sun, 4. Böl ge ol sun, on lar kar şı lık lı bi raz da ha yo ğun ve iyi iliş ki de olur lar ve güç alıp ver me yi sağ la ya bi lir ler. İl gi li ar ka daş lar bu nun üze rin de du rur.

Sa nı rım lo jis tik epey kar şı la nı yor ve bu ko nu da cid di bir sı kın tı nız yok. Ne ka dar ala bi lir se niz alın. Fa kat so run lu ol ma ma lı. He men her yer ala bi lir. Sa nı rım bu lo jis tik si zi epey ida re ede bi lir. Sü rek li ge li yor ve tü müy le al mak la zım. Der ya Si pi bu nu alı yor, epey al dı ğı ka nı sın da yım. Siz ler de epey ala bi lir si niz, to par la ya bi lir si niz. Bu ko nu da cid di bir sı kın tı nın ol ma ma sı ge re ki yor. Pa ra sı kın tı sı var mı?

Derya Zağros: Şu anda para sıkıntısı yoktur. Lojistik sıkıntısı şimdiye kadar biraz vardı, ancak ciddi bir örgütlenmeyle yaklaşıyoruz. Mevcut durumda hemen hemen hazırlanmıştır. Bu aşamada herhangi bir sıkıntı yok. Bir de düzenli olarak zaten alınabilecek. Sanırım sorunu köklü bir biçimde çözmüş olacağız. Mevcut durumda her şeyimiz böyledir.

– Oldu.

Bi zi din le yen baş ka Der ya var mı? Sa nı yo rum yok. Ba zı de ğer len dir me le ri da ha da ge liş ti re bi li riz. Şim di lik yap tı ğı mız ge nel de ğer len dir me her hal de ye ter li dir. Fa kat ba zı Der ya lar la bi raz da ha ko nuş mak ge re ki yor.

“Kazanmak için bütün olanaklar bir araya gelmiştir” Çiyayê sor, ses iyi ge li yor mu? Çiyaye Sor: Ses net geliyor Başkanım.

– Biraz da ha si zin alan üze rin de du ra lım. Ye ni den dü zen le me ye gi der ken faz la ge ri lik ar ze den, mev cut ça lış ma la ra ve ya şa ma faz la gel me yen öğe var mı? O bah set ti ği niz ba zı isim ler var, on lar es ki 67

isim ler dir. Ta bii he men her tür lü sa vaş su çu nu iş li yor lar. Ar tık bu tip ki şi lik le re bu ha liy le şans ver mek müm kün de ğil. He men her tür lü gö re ve böy le yak la şı yor lar. Bun la ra ben zer baş ka ör nek ler var mı? As lın da içi niz de çok de ğer li ar ka daş la rın ol ma sı söz ko nu su dur. Bir çok sağ lam par ti li ar ka daş var. Mev cut ka de me ler ra hat lık la on lar la dol du ru la bi lir. Bu ko nu da faz la sı kın tı çek me me niz ge re ki yor. Es ki den be ri ba şa be la olan tip le rin en gel ol ma la rı na da ar tık böy le ce son ve ri lir. So ru nu kök lü hal le de bi le cek du rum da sı nız.

Cid di en ge lin ol ma ma sı ge re ki yor. Bu ko nu da ne di yor su nuz? Bir de Er zin can ta raf la rın da son ba zı ka yıp lar dan bah se dil di; bu nun bi zim le il gi si var mı? Yi ne Pülümür'deki ka yıp bi zim mi, TİKKO'nun mu? O ko nu da ke sin bir bil gi al dı nız mı?

– Çiyayê Sor: ...

– Köye da ya lı ya şam fi lan di yor su nuz. O ko şul lar da ar tık bu na ge rek yok. Ora sı tü müy le kır sal bir alan dır. Köy de ya şa ma nın, köy lü leş me ye il gi duy ma nın hiç bir an la mı yok. Ya ni en az ol ma sı ge re ken yer ora sı dır, ora sı bü tü nüy le kır sal dır ve bü tün ya şam ona gö re ayar la nı yor. Ama bi le bi le o ai le ler için de ya şa ma il gi duy mak an lam sız dır, bir çok ge ri li ğin ve kay bın ne de ni dir. Ta bii ki bun la ra fır sat ve ril me ye cek. Düş ma nın ora ya özel bir dik kat gös ter di ği bi li ni yor. O yurt se ver le rin kat le dil me si gi bi ür küt me yak la şım la rı var. Böy le ce as lın da kit le yi pa si fi ze et mek is ti yor. Bu na kar şı kit le bun dan son ra da ha hız lı açı la bi lir. Bu du ru mu göz önü ne ge ti re rek kit le ye yak la şım ge liş tir mek ge re kir. Ela zığ için se bi raz da ha dik kat li ol mak ge re ki yor. Ora nın ör güt len me si es ki tarz da de ğil de, le gal ve il le gal dü zey de ora yı iyi bi len ve kı sa sü re de so nuç ala bi le cek olan ba zı yak la şım la ra ih ti yaç var dır. Bu se ne hem Amed, hem ora sı üze rin de du ra ca ğız. Ve o ge ri ci mih rak la rı da ğı ta ca ğız. Bu se ne ba zı dar be ler ra hat lık la in di ri le bi lir. Elazığ'a iliş kin iyi bir he def ler prog ra mı ge liş ti ri le bi lir. Böy le lik le şe hir le rin hep si nin oto ri te al tı na alın ma sı zor de ğil dir.

Ay r ı c a bu yaz bo y u ge n iş l e m ek de ge r e k ir. Gü n e y e doğ r u, Malatya'ya doğ ru, yi ne Koçgiri'ye doğ ru ge niş le me ola bi lir. An cak ace le et me den ve adım adım ge liş me yi esas alan bir yak la şım gös ter mek ge re kir. Ba zı ka yıp lar olu yor. Ha zır lık sız ve den ge siz gi di yor lar. Hal bu ki öl çe-bi çe git mek ge re kir. Eya le ti ni zin ala nı ge niş tir.

68

Her stra te jik ye re bi rim otur tur su nuz. En azın dan mın tı ka dü ze yin de sa yı la rı ar tır mak ge re kir. Yer le şi le bi le cek bir çok sa ha var dır ve on la rın hep si ne fa a li yet le ri oturt mak la zım dır. Gi dil me dik ve kont rol al tı na alın ma dık stra te jik bir yer kal ma ma lı. Bi raz za ma na ya yıl sa da bu ko nu da tam so nu ca gi di le bi lir.

Tek rar vur gu lu yo rum; alan da ki bü tün ar ka daş lar, sa vaş çı lar, ko mu tan aday la rı, mev cut dö ne me uy gun yak la şım la rı esas ala cak lar.

Bu nun dı şın da ki yak la şım la ra ne bir ge rek çe bul sun lar, ne de biz den bir ta lep te bu lun sun lar. Biz le ri de, ken di le ri ni de çok kro nik leş miş ki şi lik sap lan tı la rıy la uğ raş tır ma sın lar. Eğer ger çek ten la yık olur lar sa, bi zi uğ raş tır mak bir ya na, ra hat lık la en iyi si ni de ya pa bi lir ler, ra hat lık la yü rü ye bi lir ler. Ak si hal de hiç bir şey bek le me sin ler. “Ne den zor lan dık, ne den ör güt is te di ği mi ze ce vap ver mi yor” de me sin ler. Ve da ha zor du rum lar la kar şı kar şı ya ge le cek le ri ni de akıl dan çı kar ma sın lar. Ama bü tün bun la ra ge rek yok di yo rum. Bu ka dar zor luk lar so nu cun da ge li nen bir aşa may la oy na ma mak ge re ki yor. Ki şi lik sap lan tı la rı nı bi raz erit mek ge re ki yor. Her ke se özen le bu nu vur gu lu yo ruz ve ar tık ye ter di yo ruz. Kro nik ki şi lik has ta lık la rı nı bı ra ka lım, bun lar in sa na bir şey ka zan dır mı yor. Gö rev ler ve ça lış ma tar zı bel li, o hal de üze ri ne gi din. Si ze ka zan dı ra cak tek tu tum bu dur.

Ha re ke tin ne ka dar bü yük zor luk lar la adım at tı ğı nı ve bu gün kü im kan la rın yir mi yıl lık bir ça lış ma nın ürü nü ol du ğu nu bi li yor su nuz.

O hal de, bun la rın de ğe ri ni tak dir et me mek, hiç bir ge rek çey le izah edi le mez. Mev cut ge liş me le rin üze ri ne ucuz ca yat mak, en af fe dil mez bir tu tum olur. Ya ni ör güt ru hu için de eri ye cek si niz ve doğ ru ko mu ta için de ye ri ni zi ala cak sı nız. Ay rı ca faz la la fa zan lık la du rum la rı ört bas et me ye cek si niz. Her sa vaş çı ve ko mu tan ada yı mız, ver di ği sö zün tu tar lı pra ti ği ni ser gi le mek du ru mun da dır. Gö rev le ri bü yük bir ba şa rıy la ye ri ne ge tir me nin ya rı şı için de ol mak du ru mun da dır. Bu par ti bu nu hak et miş tir. Bun ca zor luk lar bu nu ge rek ti rir. He men he pi ni ze ses le ni yo ruz: Bu bi çim de ken di ni ze çe ki dü zen ve rin! Önem li bir ge liş me aşa ma sın da sı nız ve yı lı bü yük ka za na bi lir si niz.

Ka zan mak için bü tün ola nak lar ta rih te ilk de fa bir ara ya gel miş tir.

Böy le bir ka zan ma im ka nı nı ço cuk ça, bi raz da lüm pen ce, çok ça eleş tir di ği miz ya şam ve ki şi lik alış kan lık la rıy la bo şa çı kar ma ya lım.

69

Çok kro nik leş miş yak la şım lar la has ta lık lı ola rak ken di mi zi ya pı ya da yat ma ya lım. Bun lar ken di mi ze ya pa bi le ce ği miz kö tü lük ler dir ve bu na da hak kı mız yok. Do la yı sıy la bu şan sı en iyi de ğer len di re bi le cek ko num da sı nız. Ta rih te ilk de fa böy le der li-top lu bir ça lış ma ve ba şar ma im ka nı nı al tın de ğe rin de bi le cek si niz. Ve ken di kat kı nı zı ya pa cak sı nız. Ora nın çok de ğer li şe hit le ri var, anı la rı na bağ lı ka la cak sı nız ve tam ce vap ve re cek si niz. Bu nun dı şın da hiç bir öz nel yak la şı mı mız, key fi miz, tu tu mu muz söz ko nu su ola maz. Hal kın bek len ti le ri, ta ri hin ve par ti nin em ri böy le dir. Biz, bu te mel de ora da ki bü tün ça lı şan lar dan, dü zel til miş ve dö ne min tem po su na ve ça lış ma tar zı na uy muş ola rak, gö rev le rin de ba şa rı bek li yo ruz. Hep si ne se lam ve sev gi le ri mi zi su nu yo ruz... Çiyayê Sor, an la şıl dı mı? Çiyayê Sor: Dinliyoruz Başkanım.

– Bunu di ğer an lat tık la rı mız la bir lik te bir ta li mat gi bi, bir me saj gi bi ya pı ya su nar sı nız. O çe şit li du rum la rı ya şa yan la ra da bir ta li mat gi bi su na bi lir si niz. Sa nı rım bu bi raz güç len di rir. Be lirt mek is te di ği niz baş ka bir du rum var mı? Çiyayê Sor: ...

– İyi an la şıl ma dı. Elazığ'dan mı bah set ti niz? Çiyayê Sor: ...

- Amed'le bi raz gö rüş alış ve ri şin de bu lu na rak, ora ya iliş kin bir plan ge liş ti re ce ğiz. Bu mev cut güç ler, mev cut hal le riy le da ya na mı yor lar. Siz ora nın du rum la rı nı ye ni den de ğer len di rin. Ayak ta ka la bi le cek, so nuç ala bi le cek bir ça lış ma ya ih ti yaç var. Bi raz da Elazığ'a öz gü bir plan ge liş ti re ce ğiz. Amed de ro lü nü oy na ya cak.

Der ya An duk, siz bi zi din li yor mu su nuz?

Derya Anduk: Evet Başkanım, dinliyoruz.

– Sanıyorum güç dü zen le me si yap mış sı nız. Ye ni ge len ar ka daş lar her hal de et kin gö rev len di ril di ler ve yö ne tim boş lu ğu epey ce gi de ril di. Bi le mi yo rum, bu tem po ya ge le me yen ve so run ar ze den her han gi cid di bir du rum var mı?

Derya Anduk: Yok Başkanım. Tempoya gelemeyen arkadaşların sayısı zaten çok azdır ve onlara da gerekli biçimde yaklaşılıyor. Güç düzenlemesini de sunduğumuz raporda belirttik. Orada 70

belirtilen yerlere doğru adım adım bir açılım söz konusudur... Giderek diğer eyaletlerle birleşme çabalarımız var. Yani bir alan üzerinde belli bir yoğunlaşma sağlandıktan sonra bir atılım yapmak sağlıklı olur. Aski taktirde bunun yaratacağı olumsuz sonuçlar var. Yani aramızda olan boşluğu doldurduktan sonra, adım adım her yana doğru bir açılıma ulaşırız.

– Anlaşılıyor. Ken di le riy le ko nu şul du, on la rı bi raz siz zor la ya cak sı nız. Der sim ve Or ta ile olan boş lu ğu ka pat mak için yük le ne cek si niz. Da ha ön ce de bu ko nu da çer çe ve çi zil miş ti. Sa nı rım on lar da bi raz yük le ne cek ler ve siz ler le me sa fe yi ka pat ma yı esas ala cak lar dır. Bu nun ka nal la rı bi raz açık ve cid di en gel teş kil ede cek bir du rum yok. O en ku zey de ki ka na lı mut la ka tut mak ge re ki yor. Üçü nü zün de bir le şe bi le ce ği sa ha lar var. Bu ra lar da yo ğun laş mak ge re ki yor. Yi ne Orta'nın ken di si ni yo ğun laş tır ma dan öy le kü çük grup lar ha lin de da ğıt ma sı ta bii ki ka yıp la ra yol açar. Za ten bir çok kay bı böy le ya şa dık la rı nı bi li yo ruz. Ken di tec rü be ni zi ora ya ta şır ma ya özen gös te re cek si niz. On lar da si zi bi raz din le ye cek. Kü çük grup la rı rast ge le ve kont rol dı şı yol la mak sa kın ca lı dır. Biz bu tip ça lış ma la rı da ha ön ce mah kum et miş tik. Si zin de bi raz tec rü be niz var. Çün kü geç miş te ay nı ha ta lar iş len di ve çok ka yıp ve ril di. Fa kat şim di da ha doğ ru ve da ha iyi ya yı lı nı yor. Şüp he siz on la rın da bu na ben zer bir ça lış ma ya ih ti yaç la rı var. Bu nun ted bir le ri ni ala cak lar. Mev cut o kü çük grup lar, git tik le ri yer de de köy ya şan tı sın dan kur tu la mı yor lar. Bu du rum an la yış ola rak bi zim dı şı mız da ve fi i li ka yıp dü ze yin de de za ra rı mı za olu yor. Gü cü nüz var, bi raz zor la ya rak bir leş ti re cek si niz ve doğ ru ya çe ke cek si niz. De di ğim gi bi, on lar bu nun ted bi ri ni alı yor lar dır. Ben de mi yo rum he men ya yıl sın lar; sağ lam ted bir ler alın dık tan son ra, alan yo ğun laş ma la rı ve ke şif ler az çok ba şa rı lı ol duk tan son ra ya yıl ma ger çek le şir. Yo ğun laş ma ya, üs len me ye ve ke şif le re da yan ma dan, grup la rı bu tip sal mak teh li ke li dir. Ta bii ki bu du ru ma dik kat edi le cek tir.

Yi ne siz, ay nı şe kil de GAP'la da ben zer bir iliş ki için de olur su nuz. İliş ki le ri ni zin bi raz da ha sık laş ma sı ge re kir. Biz hep si ne söy le dik. Garzan'la da za ten ir ti bat la rı nız yo ğun la şı yor. O bi li nen alan üze rin de ki yo ğun laş ma da ha da ar ta cak tır. Sa va şın önem li bir bö lü 71

mü o alan lar da ce re yan eder. Bu ra da tak ti ğe ge le me me, tak ti ği iş let me me di ye bir du rum söz ko nu su ola maz. Epey tec rü be ve ola nak da bi rik ti; bun la rı çok yön lü de ğer len di re cek du rum da sı nız. Ne ucuz ba şa rı tu tu mu na ka pıl mak ge re kir, ne de teh li ke yi kü çüm se mek ge re kir. Her gün tak tik de ni len olay üze rin de yo ğun la şı la cak bir dö nem dir. De rin li ği ne or du laş ma, ya yıl ma ve de rin li ği ne ey lem ler her za man ge çer li dir. Ora nın tek bo yut lu ge liş me si var. Böl ge ler de bi raz onu gö rü yo ruz. Çok dar bir as ke ri an la yış için de kal mış lar ve ka pa si te le ri ni ge niş le te mi yor lar. Bi raz da ha ağır so rum lu luk lar içi ne sok mak ge re ki yor. As lın da bi raz da ha ken di le ri ni zor lar lar sa kat be kat da ha ve rim li ola bi lir ler. De rin leş me ye, ol gun laş ma ya, ku ral la ra uy gun ge liş me ye ol duk ça ih ti yaç la rı var. Bu ko nu da ola nak la rı ge liş miş tir ve mut la ka iler le me ola cak tır. (...)

Ya nı nı za ye ni ge len ar ka da şın iyi özel lik le ri ol ma sı ge re ki yor.

Ya kın de ne ti mi niz de tec rü bey le bi raz gü ven ver dik ten son ra, her tür lü ça lış ma yı ve re bi lir si niz. Bi raz da ha güç len di ri lir se sa nı rım epey şe yi pay la şa bi lir. Ya ni ba zı olum lu yan la rı var dır. Ta bii zin da nın da ba zı et ki le ri var. Fa kat ona ger çe ği kav ra ta rak ve bi raz pi şi re rek yü kü ha fif let me de de ğer len di re bi lir si niz. O ba yan ar ka da şın da epey bi ri ki mi var. Fa kat bi ze gö re ba zı eleş ti rel yan la rı da or ta ya çık tı. An cak epey tec rü be li dir ve ger çek le ri kav rat tık tan son ra cep he ça lış ma la rın da gö rev len di ri le bi lir. La kin o iliş ki ye dik kat et mek ve doğ ru yön ver mek ge re ki yor.

Ala nı nız da cep he ça lış ma la rı ko nu sun da da cid di bir sı kın tı nın ol ma ma sı ge re kir. Es ki den içi ne dü şü len ba zı ha ta lar var dı ve ka yıp la ra yol açı yor du. Bi li yor su nuz, cep he ça lış ma sı, le gal ve kont rol süz ça lış ma lar de ğil, ge ril la nın ya kın ve sı kı de ne ti mi al tın da ki ça lış ma lar dır. Bu ko nu da ya pı lan de ğer len dir me ler iyi dir, ar tık on lar ha ya ta ge çi ril me ye ça lı şı lır. Ora nın ör güt yö ne ti mi ken di ni iyi ko ru ma sı ge re ken bir dü zey de dir. Çün kü, düş man ora ya çok yö ne li yor ve dar be vur mak is ti yor. Bu nu da ber ta raf et mek ge re ki yor.

Bun l ar be l ir t i l e b i l ir. Her h al d e si z in a cil gü c e ih t i y a c ı n ız yok.

Güney'den güç bek len ti le ri niz var mı?

D. Anduk: Yok Başkanım. Mevcut güçler yeterlidir. Zaten katı72

lımlar oluyor ve katılanlar hemen eğitime alınıyor. Şu anda öyle ciddi bir ihtiyacımız yok.

– O ar ka daş la rın her bi ri si bir ta bur da yö ne te bi lir. Ar tık tec rü be le ri bu na el ve rir. Bu ko nu da bi raz so rum lu luk an la yı şı nın otur tul ma sı ge re ki yor. Bi raz pra tik le şir ler se ka pa si te le ri kal dı rır. Bu ar ka daş la ra sü rek li ge niş güç le rin eği ti mi, sevk ve ida re si ve ri le bi lir. Yi ne ken di içi niz de eği tim le ri çok hız lı ya pa bi lir si niz. Özel lik le pra ti ğin gös ter di ği ba zı ve rim li eği tim bi çim le ri var dır, on lar esas alı nır.

Kı sa dev re li eği tim le baş la nır ve gi de rek sü reç içe ri sin de eği tim de rin leş ti ri lir. İlk as ker lik eği ti min den son ra bi raz pra tik ve al tı ay dan son ra yo ğun laş mış bir eği tim iler le ti ci olur. Ya ni eği ti mi de bir sü reç ola rak ele alır sa nız zor luk çek mez si niz. Do la yı sıy la mev cut gü cü müz, ken di ni kat kat bü yü te cek bir eği tim ve yö ne ti mi ger çek leş ti re bi lir. Ya ni ken di için de bü yü me yi sağ la ya cak im ka nı var dır. Ka tı lım lar da ha da ar ta cak tır. Siz ka nal la rı sü rek li açık tu tun. Özel lik le o şe hir nü fu su çok önem li ve on lar dan epey ka tı lım ola bi lir. Fa kat on la rı us ta ca al mak ge re ki yor. Ora da ba zı ça lı şan la rın, le gal dü zey de ki ler le faz la uyum gös te re me dik le ri an la şı lı yor. Ba zı pü rüz ler ola bi lir, ya ka lan ma lar do ğa bi lir. Ta bii bun la rı gi der mek ge re kir.

Ora ya yö ne lik, Elazığ'a yö ne lik, kı sa ca di ğer bü yük şe hir le re yö ne lik bir plan iler de gün dem le şe bi lir.

Bun lar iki de bir “Tes lim olun” di yor lar. Biz, on la rın ba zı yö ne tim bi rim le ri ni tü müy le tes lim ala bi li riz. İyi ge liş ti ri le cek bir plan, ora da ki mev cut yö ne ti me epey ce dar be vur ma yı sağ la ya bi lir. Ta bii ace le et me ye ce ğiz, ile ri si için tüm bun lar dü şü nü lür. Ya ni ey lem pla nı nı zı çok kap sam lı ge liş ti rir si niz. Tek rar vur gu lu yo rum; bu ateş kes, ta ma men bir tak tik sa vaş tır. Pa si fiz me, gö rev ler de er te le me ye, ra hat la ma ya as la yer ver me yen bir yak la şım dır. Doğ ru kav ra nıl dı ğı için üze rin de faz la dur mu yo rum.

“Üstün seviye kazanmış önderliksel yaklaşım büyük önem taşıyor” Bun lar dı şın da ge ne le iliş kin be lirt mek is te di ği niz bir hu sus var mı? Di ğer ar ka daş lar la da gö rüş me le ri miz ol du. Son it ti fak lar ve 73

çe şit li dü zey ler de ki ge liş me ler hak kın da be lirt mek is te di ği niz bir hu sus var mı?

Derya Anduk: Başkanım, aslında bilinen durumları tekrar anlatmanın gereği yok: Bence Kuzey'in doğu kesimi biraz toparlanma sürecini yaşarken, Orta Eyalet'te bu biraz geri düzeyde kalıyor. Fakat gerçekten GAP veya Güneybatı'daki bazı durumlar da as lın da ba riz dir. Ben ce bu ra la ra, gü ne ye ve Mardin'e Botan'ın müdahale etmesi gerekiyor. Halka yaklaşımdan tutalım yaşam tarzına, ilişki tarzına kadar birçok konuda tedirginlik yaratan durumlar var.

– Mardin için mi söy lü yor su nuz?

Derya Anduk: Aslında Güneybatı gibi olmaması için de fazla bir neden yoktur. Bence bazı birimler düşman tarafından bilinçlice yaşatılıyor. Ve bu durum bizi bile zorluyor. Yani buradaki bazı kaçışlar oraya yönelik olarak yaşanıyor. Orada şekillendirilen yaşam tarzı ordulaşmayı bozuyor. Özellikle ucuz yaşamak isteyenlerin adeta kaçıp yuvalandıkları bir yer durumuna geliyor. İstanbul da fazla farklı değil.

– Bunu ne re si için söy lü yor su nuz?

Derya Anduk: Buranın üzerinde durmamız gerekiyor. Yani bizim kendi aramızda halletmemiz gereken bir durumdur.

– Özellikle ne re den bah se di yor su nuz?

Derya Anduk: Mardin'den Başkanım.

– İstanbul de di niz.

Derya Anduk: İstanbul da benzer durumdadır. Yani fazla fark görmüyorum. Aslında Güneybatı ve GAP da benzer durumdadır.

Güneybatı'nın sonuçlanmıştır. Ama buraların da o sonuca ulaştırılması gibi bir durum var.

– Fazla bi linç li ol ma sa da, ya şam tar zı bu na hız la gö tü rü yor.

Dev rim ci li ğe ge le me yen ya şam tar zı, açık ki bu ge liş me le re açık ka pı bı ra kır. Ge çen se ne ki D. pra ti ği de bi raz böy ley di. O tarz köy le re ya yıl ma as lın da güç le ri im ha ya terk et mek tir. Ne ka dar bi linç li, ta bii onu bi le me yiz. Faz la bi linç li ol ma sa da, an la yış ve tu tum ola rak ifa de si ni ora da bu lur. Bu, içi miz de ki or ta yol cu luk tur. Es ki den be ri ya ka mı zı bı rak ma yan yak la şım dır. Siz de de da ha ön ce ki ba zı 74

pra tik ler de or ta ya çı kan du rum dur. As lın da bi linç li olup ol ma ma sı da o ka dar önem li de ğil. Fi i li yat ta bu eği li min adı tas fi ye ci lik tir. Ölü mü gö ze alı yor lar, fa kat bu ya şam dan vaz geç mi yor lar. Bu or ta ya çık tı. İç le rin de ki iyi ni yet li ler de gö rev le ri ne sa hip çık ma yın ca, bu yan lış lık la rın kur ba nı ol mak tan kur tu la mı yor lar. Şüp he siz bu du rum he pi ni zi il gi len di ri yor. Bu ko nu da ucu za kaç mak, çe şit li köy lü kur naz lık la rıy la bu nu aş mak müm kün de ğil.

Bu olum suz luk lar bir çok yer de ya şan dı, Güney'de de ya şan dı.

Ta rih şu nu gös ter di ki, en çok bu du rum da olan lar ken di ken di le ri ni yer le bir edi yor lar. Ya ni im ha ol du lar. Kur tu lan la rın da, ya şa yan la rın da şans ese ri bu du ru ma gel dik le ri bi li ni yor. Biz, bu nu aş mak için her şe yi mi zi or ta ya koy duk. Dev rim, ya nıl gı ve ye ter siz li ği af fet mi yor. Bir çok ar ka daş bu nu gö rü yor. Bu ko nu da biz kap sam lı yak la şım lar ge liş tir dik ve ted bi ri ni de al dık; fa kat uy gu la ma za yıf kal dı. Bi raz dü rüst ol sa lar dı, söy le nen şey le re bi raz iti bar et se ler di, as lın da du rum lar böy le ol ma ya cak tı. Bir haf ta bo yun ca ko nu şu yo ruz, adam ye rin den ay rıl mı yor. “ Evet evet” di yor ama, en ufa cık bir ted bir bi le ge liş tir mi yor. Ço ğu nun ya şa dı ğı du rum buy du. GAP'ta da, Güneybatı'da da, di ğer yer ler de de ya şa nan lar bi raz böy le. Sa nı rım Or ta Bölge'nin ba zı bi rim le ri de ben zer du ru mu ya şı yor. Ta bii ki bun lar yu tul mak tan kur tu la ma ya cak lar. De di ğim gi bi, bu nu da bir tu tum ha li ne ge tir miş ler. Ör gü te kar şı bir yüz, ken di ger çek ya şam la rı na kar şı bir yüz ta kı nı yor lar. Ya ni bi raz iki yüz lü lük var.

Bun la rı aşa cak lar. Bu tür du rum la ra her yer de her ke sin mü da ha le et me si ge re ki yor. Çün kü bu na yol açan, za ra rı sa de ce ken di siy le sı nır lan dır mı yor. Bu yap tık la rı nın za ra rı nı kat be kat ör gü te ve hal ka çek ti ri yor. Du rum ga yet açık, bun la rı gi der mek ge re ki yor.

Her ko nu da dev rim ci yak la şım açık ve ke sin ola rak or ta ya ko nul muş tur. Yi ne üs lup be lir len miş tir. Üs lu bu nu zun ol duk ça si ya si ve us ta lık lı ol ma sı ge re kir. Yi ne çok sa yı da in sa nı yük sek so rum lu luk la ra kat mak ge re kir. Geç miş te ol du ğu gi bi bi re yin ken di ne aşı rı yük len me si ye ri ne, ge niş güç le ri so rum lu lu ğa kat mak önem li dir. İn san yi ne ken di ne yük le nir de, ön der lik sel yak la şım bü yük önem ta şı yor, yok sa ha mal cı bir yak la şım de ğil. Ça ba yi ne çok bü yük ola cak, fa kat bu, iş le ri ida re ede cek ve bin le ri sa vaş tı ra cak 75

dü zey de ser gi le ne cek tir. Ya ni yo ğun laş ma nı zın ve ça ba la rı nı zın ka li te si yük sel til miş ola cak tır. Far kın da sı nız sa nı rım, di ğer ar ka daş lar da bu nun far kın da. Bu du rum da as lın da ni te lik sel bir sıç ra ma or ta ya çı kar. Biz, ora da ki bü tün sa vaş çı ve ko mu ta ya pı sın da böy le bir sıç ra ma bek li yo ruz. Bu ko nu da ken di le ri ne kar şı da acı ma sız ol sun lar, en bü yük sa va şı ken di le ri ne kar şı ver sin ler, ken di le ri ne kar şı sa vaş ver mek ten çe kin me sin ler. Za fe ri ön ce ken di le rin de sağ la sın lar ve ken di le ri ni ör nek se vi ye ye ge tir sin ler. Sü rük le yi ci li ği ön ce lik le ken di ki şi lik le rin de tam ba şa rı ya gö tür sün ler ki, bu du r um çev r e n in de ya r ış yap m a s ı n a yol aç s ın. Bu önem li. Ken d i s i n i iyi ça lış tır ma y an, çev r e s i n i de ça lış tı r a maz.

Ken di ni ön cü kı la ma yan, çev re yi de ön cü kı la maz. Ken di ni ve çev re yi ça lış tır mak ve ön cü kıl mak önem li dir. Eğer böl ge bu tar zı tut tu rur sa, bü yük ge liş me le ri ya şa ma sı iş ten bi le de ğil dir. Yol ve yön tem be lir len miş, alan açıl mış tır di yo rum. O hal de yü rü yün!

He pi niz yü rü ye rek bü yük ge liş me le ri sağ la ya bi lir si niz. Hal kın da bü tü nüy le bek len ti si bu dur.

Bu le gal ça lı şan ör güt ler, güç ler, ba zı ye ni an la yış lar ge liş tir mek is te ye bi lir ler. Ta bii biz on la rı da de ne tim al tın da tut ma ya ça lı şa ca ğız. İş te “ Halk ba rış is ti yor, sa vaş is te mi yor” gi bi bir ta kım spe kü las yon lar ge liş ti ril mek is te ni yor. On lar ke sin yan lış tır, or ta ya doğ ru koy mu yor lar. Biz bu du ru mu ba zı açık la ma lar la net leş ti re ce ğiz. Ya ni kit le yi de çiz gi ye uy gun ha le ge tir me nin fır sa tı var dır ve şim di da ha ge niş tir. Bu nu çar pıt ma ya ça lı şa bi lir ler ve biz bu na fır sat ver me ye ce ğiz. Siz ler de çe şit li bil di ri ler le bu tu tu mu ka lı cı laş tı rır sı nız. Özel lik le o alan için önem li dir. O mek tup laş ma yön te miy le bir çok iş bir lik çi yi bu ara da ıs lah et m ek müm k ün. Ge n el ola r ak si v il top l um üze r in d e öy l e ken di ba şı na du ran odak lar ye ri ne dev ri min de ne ti mi ne gir miş du rum la rın ge liş ti ril me si önem li dir. Yi ne ba tı ya ya yıl ma so ru nu nuz var dı, onu da bu sü reç te adım adım sağ lar sı nız. Ya ni bü tün eya let, der li top lu bir plan la bu se ne so nuç ala bi le cek tir. Bu, ko lay ge li nen bir ça lış ma dü ze yi de ğil dir. Çok şey ler çe kil di bu nun için, eya le tin de çok bü yük fe da kar lık la rı ol du. Fa kat ürün al ma dö ne mi nin hak kı nı ver mek ge rek ti ği de açık tır. Ma dem bu 76

ka dar çi le çe kil di, bu ka dar zor luk ya şan dı, şe hit ve ril di, o za man ürü nü al ma da da bü yük bir ya rış için de ola lım. Ar ka daş lar da bu bi raz ek sik olu yor. Bü tün bun lar sırf çi le dol dur mak için de ğil, önem li ge liş me le re yol aç mak için di, böy le si dö nem le rin kat be kat ba ş a r ı s ı n a yol aç m ak için d i. He p i n i z in bu te m el d e kav ra yıp ba şar ma nı zı di li yo ruz.

“Güçlerin doğru mevzilenmesi ve yönetilmesi önemini koruyor” Çiyayê Si pan, bi zi din li yor mu su nuz? Bun lar si zin için de ge çer li dir. Güç ak tar ma işi ne iliş kin ola rak Zagros'la bi raz ko nuş tum. Sa nı rım si zin de böy le bir ça ba nız söz ko nu su. Mev sim açı lı yor ve ye ni dü zen le me le ri ge liş ti ri yor su nuz. Du ru mu nu za iliş kin da ha so mut bir sap ta ma ya pa bi lir mi si niz? Ba zı ka yıp lar ya şan dı, on lar dan ha ber al dı nız mı? Evet, bu na ben zer hu sus lar... Çiyayê Sipan: Oldu, Başkanım. Biz son dönemde belli hazırlıklar yapmış durumdayız. Gücümüzü belli bir plan dahilinde dağıtıyoruz. 2. Bölge'de iki cephe halinde bir örgütlenme çalışmamız var. Yani kuzeyi Muş alanı oluyor, güneyi Mutki alanı oluyor. Bu iki alanı da belli bir çalışma düzenine bağlıyoruz. Bir de İpek Yolu var ve çok işlek bir yoldur, özel bir birlik düzenleyip oraya konumlandırmak istiyoruz. Diğer taraftan, T.'daki çalışmaları daha da güçlendirmek, Botan'la sağlam bir bağlantı kurmak, esas ağırlığımızı da H., S., B., K., S. alanlarına vermek istiyoruz. Gücümüzün önemli bir kısmını buraya oturtmaya ve esas savaşı burada geliştirmeye çalışıyoruz. Bu çerçevede belli bir düzenleme içerisindeyiz. Bizim belli bir güce ihtiyacımız var. Mevcut alan geniştir ve epey gücü kaldırabilecek durumdadır. Botan'dan gelecek güç, ihtiyacımızı belli oranda karşılar. Gelecek güç ile buradakinin birleşmesi olumlu bir pratiği yaratabilecektir. Buradaki yapının savaş düzeyi bir anlamda zayıf kalıyor, ama gelecek güçle birleşirse güçlü bir çıkış yapabilir.

Bu düzenleme sürecinde bazılarını görevinden aldık. Bu D.'in daha çok çizgiye gelememe durumu var. Biz öteden beri hep görev 77

verdik, fakat kendisi bunları uygun bir tarzda kullanmadı, yaklaşımları yanlış oldu. Bu temelde görevden alınmış durumdadır.

Hazırladığı rapor da kabul edilmedi. Yine Ma.'in durumu vardır.

Bombalama olayından sonra hafif bir yaralanma durumu oldu bunun. (...) Ayrıca bu X. arkadaşa bazı görevler vermek istiyoruz.

Bu pratik sürecinde durumu normaldi. Biraz güçlendirirsek sanırım belli bir denetim altında iş yapacak konumdadır. Biz, koordinatörlük yardımcılığı konusunda da arkadaş belirlemedik. Bu konuda bölgelerde uygun arkadaşlar var. Eğer Bi.'nin durumu uygun görülürse, biraz güçlendirme temelinde yardımcı olabilir diyoruz. Fakat durumunun uygunluğu konusunda tereddütlerimiz var. Çünkü, bazen olumlu çıkış yapıyor, bazen gerilemeye giriyor. Özellikle sıkışmalar ve düşmanın yönelimleri karşısında kendini tamamen kaybediyor. Çalışmalara tam hakim olma durumu da yok. İşte bizi düşündüren bu tür yanları var.

Ayrıca Şirvan grubu bu alana geçmek isterken, sanırım düşmanla doğrudan karşı karşıya gelmiş. Düşmandan da epey kayıp var. Fakat olayın ayrıntılı bilgisini henüz alamadık. Bu kış sürecinde bazı sızmalar ortaya çıktı. Bunlar daha çok bir Batman kanalı üzerinden, bir de ... üzerinden, iki kanal halinde alana aktarılmaya çalışılıyor. Gelen sağlam bir grubun içine bir tane çürük unsuru sızdırıyorlar. Fakat bunların fazla bir etkileri ve verdikleri zarar yok. Zaten denetim altına alınmışlardır ve durumları araştırılıyor. Yani ciddi bir sorun teşkil edebilecek bir konumları yok. O son yakalanma sanıyorum Batman'da epey tahribata yol açacak.

Bi raz ted bir al ma ya ça lış tık... Eği tim le biz es ki yet mez lik le ri önemli oranda aşabildik. Şimdilik bunları belirtebilirim.

– Tamam, bah set ti ği niz ki şi lik le re yö ne lik o ta vır lar ge liş ti ri le bi lir. Ko or di ne yar dım cı lı ğı ve ya ko or di nas yo nun güç len di ril me si için da ha de ği şik isim le re ih ti yaç ola bi lir. (...) Sa nı yo rum ace le et me mek ve bi raz da ha dü şün mek ge re kir. Ta bii Bi. öy le dir, ya ni faz la is tik rar lı ola mı yor. Ol say dı, ba zı şey ler ya pa bi lir di. An cak yi ne de yap tı rı la cak iş ler var dır. O De, bir ih ti yat ola rak, uy gun gö rü len bir gö rev için de tu tu lur. On lar o ki şi lik le ri ni erit mi yor lar. O ki şi lik le ri erit mek için, da ha ger çek çi bir oto ri ter yak la şım ge re ki yor. Dik 78

kat et mek la zım. Bel li ki bun lar faz la kont ro le, çiz gi ye ge le mi yor.

Fa kat yi ne de de ğer len di ri lir ve ba zı ça lış ma lar bun lar la da ge liş ti ri lir. Da ha ön ce ba zı ar ka daş lar var dı; on lar dan ba zı la rı da ha iyi ge liş me sağ la mış ola bi lir. Bu son de ğer len dir me le ri özüm ser ler se epey ge liş me ola bi lir. Yi ne Ma. 'nın o tu tu ma gir me si bi linç li dir. Bü yük ih ti mal le baş tan faz la an lam lı bir ka tı lım yap ma mış tır. Öy le de di ği gi bi yer ler yok, ken di si ne doğ ru ça lı şa cak sın de ni lir. Olum suz bir du ru ma yol aç ma ya cak. Onun gi bi le ri, can la rı çık sa da ça lış ma içe ri si ne ala ca ğız, uy gun bir ça lış ma için de gö rev yü rü te cek ler. As lın da is te se çok iş ya pa bi lir. Ka tı lır ken de ği şik amaç la ka tıl mış olup bun dan kur tul mak is te ye bi lir. Bun la rın ko num la rı da ha ger çek çi de ğer len di ri le cek ve uy gun bir ko num da tu tu la cak lar... Yi ne ya nı nız da ge liş kin ye ni aday lar dan epey in san var, çok de ğer li ar ka daş lar var.

Bi raz on la rı yö ne tim ola yın da ge liş tir mek ge re ki yor. Bi le mi yo rum, So. şe hit ol du di ye ha ber gel di, bun lar doğ ru ola bi lir mi? Rad yo nun söy le di ği o ba zı ha ber ler var, on lar doğ ru ola bi lir mi? Çiyayê Sipan: Sorunuz anlaşılmadı Başkanım.

– So. için...

– Çiyayê Sipan: So. o olayda şehit oldu. Daha önce isimlerini vermiştim. So. idi, o teknikçi Şo. arkadaş idi ve dört tane de yeni katılan arkadaştı. Toplam altı arkadaş şehit olmuştur. Düşmanın verdiği onbeş kişi doğru değildir.

– Bu son üç- dört ka yıp tan bah se dil di. Çiyayê Sipan: Bahsettiğim Şirvan grubudur. Sadece dolaylı yoldan bilgi edindik, gruptan kesin bilgi alamadık. Grup hareket halindeyken iç içe geçmişler. Bazıları iki kişinin, bazıları üç kişinin kayıp olduğunu belirtiyorlar. (...)

– Ney se, ye ni grup lar ge li yor. O ye ni grup si ze ge re ken ci haz la rı ge ti rir. Siz, Zağros'tan özel ola rak isim be lir te bi lir mi si niz? On lar, si zin ne tür kad ro ya ih ti ya cı nız ol du ğu nu so ru yor lar. On lar la ko nuş tu nuz mu? Çiyayê Sipan: İki-güç gündür kendilerini arıyoruz, ancak ses iyi anlaşılmadığı için konuşamadık. Bundan sonra konuşmaya çalışacağız.

79

– Sizin için uy gun olan ile ri dü zey de isim be lir te bi lir mi si niz?

Biz on la ra söy le ye bi li riz. Çiyayê Sipan: Biraz bu bölgelerde iş yapacak bir–iki arkadaş olursa, mevcut arkadaşları da eğitir yeniden çalışmalara katarız.

Oradaki arkadaşları bilemediğim için isim veremiyorum. Biraz bölgede iş yapabilecek arkadaşlar olabilir.

– Şimdi si zin de ta nı dı ğı nız M., Kı sa C. var dı; sa nı rım on la rın da için de yer al dı ğı bir grup ge li yor. Bun lar epey ni te lik li dir. As lın da on la rın şim di ye ka dar ulaş ma sı ge re ki yor du. Yi ne Bo tan Suyu'na da ya lı X. 'giller var. On lar ora yı iyi bi li yor lar ve as lın da aça bi lir ler di. Biz, on la ra şim di bu nu söy le ye ce ğiz. Bir ku zey ham le si ne kap sam lı bir gi riş ya pı la cak. Hem de bü yük bir güç le ola bi lir. Siz ler de bi raz ku zey den zor la yın. Bu nu böy le uy gun bir bi çim de ya pa lım.

Böy le ce o ala nın kök lü bir hal yo lu na gi di le bi lir. O alan da iyi sa vaş çı ni te lik ler de epey in san var. Yi ne gü ney de ki le rin önem li bir ke si mi ni gön der me ye ça lı şı yo ruz. Bü tün bun la rı ko nu şa rak hal le de bi lir si niz. Fa kat yi ne de dik kat edin. Si zin böl ge, düş ma nın bek len me dik sal dı rı du rum la rın da mer kez ro lü nü oy na ya bi lir. Fa kat bo şa da çı ka rı la bi lir. Ya ni çok ağır dar be le rin de vu ru la bi le ce ği bir alan dır. Sa nı rım mev sim ola rak ra hat bir dö ne min içi ne gi ril di. Do la yı sıy la her tür lü sa va şı kal dı ra bi le cek bir alan ha li ne de ge li yor. Top ye kün bir de ne tim de ge liş ti ri le bi lir, öy le bir şan sı da ya ka lı yor su nuz. Ba zı ha zır lık lar so nuç ve rir ve tak vi ye ler de za ma nın da ula şır sa, sa nı rım ge ri ye ka lan de ne tim ve ha ki mi yet tir. Bu nun da üze ri ne aman sız gi di lir. Kı sa ca önem li ge liş me le rin sağ la na ca ğı bir alan dır.

Mev cut dü zen le me te me lin de ya kın ova lık alan la ra da bi rim ler gön de ri le bi lir. Bu E. gi bi le ri de ğil de, ke şif çi ve ir ti bat çı ki şi ler gön de ri lir. Bir de ora nın ya şa mı na alet ola cak de ğil, hız la gi dip iliş ki-ir ti bat ku ra cak ve adam çe ke cek ni te lik te ba zı gö rev li ler bı ra kı la bi lir. Ora la ra ge ril la bu aşa ma da bi raz zor dur. Yi ne şe hir de de ge ril la bi ri mi zor dur. Fa kat iyi ör güt çü ler, iyi is tih ba rat çı lar, ye ni aday la rı ge ti re cek bi rim ler gö rev len di ri lir. Bu te mel de şe hir le re yö ne lik ça lış ma la rı bi raz ge liş ti re bi lir si niz. Yi ne bir şe hir üze rin de ha ki mi yet ku rul mak is ten di ğin de bü yük güç le ya pı lır bu. Bu tür plan la ma la rı ge liş ti re bi le cek du rum da sı nız. Bu ko nu da ge rek li ih ti ya cı siz ler 80

be lir le ye bi lir si niz. Par ti tak vi ye ya pa bi le cek du rum da dır. Yi ne her tür lü yö ne tim so run la rı nı hal le de bi le cek du rum da yız. Ge ri si siz le re ka lı yor. Ge ne le iliş kin söy le mek is te di ği niz baş ka bir şey var mı? Çiyayê Sipan: Başka herhangi bir şey yok Başkanım. Biz, Botan Suyu hattı üzerinde ciddi duracağız. Fakat diğer tarafta da arkadaşların o alana yeterince girememe durumları var. İki taraflı çalışma geliştirilirse iyi olur. Biz alana önem vereceğiz ve üzerinde duracağız. Bunları belirtebilirim. Bir de konferans hazırlıklarımız var. Önemli oranda bölgeler düzeyinde toplantılar yapılmış, hazırlıklar tamamlanmıştır. Önümüzdeki süreçte bunları da bir araya getirip, gerekli raporlarımızı bir bütün olarak sağlam bir kanaldan ulaştırmaya çalışacağız. Bunu belirtebilirim.

– Anlaşılıyor. Bü tün bun lar sü re ci et ki le me sin. Sü re cin do ğal sey ri için de ve tüm ça lış ma la ra güç ve re cek te mel de ol ma lı. Sı kın tı ya, sü re ke sin ti si ne yol aç ma ya cak bir tarz da dü zen le me li si niz. Gü ne ye yö ne li mi ni zi de adım adım ve so nuç alı cı bir tarz da yü rü tür sü nüz. Di ğer le ri de yü rü tür. Ar tık mev sim uy gun dur. Bu te mel de sa nı rım so nuç alı na cak tır. Bir de Güneybatı'daki öğe hak kın da ke sin bir be lir le me de bu lu na bi lir mi si niz? Çiyayê Sipan: Başkanım, o konuda kısmi bilgilerimiz oldu. Fakat ben yine oradaki koordinatörün durumuna bağlıyorum. Onun sağlıklı olmadığı sonucuna varıyorum. Bunun o dönemde ruhen partiye karşı bir konumu ortaya çıkmış durumdaydı. Sanıyorum bu bağlantılar daha sonra oldu, hatta o Fatma'nın durumuna kadar uzanabilir diyorum. Bunlar sonradan gelişmiş olabilir. Biraz onun tutumundan, durumundan kaynaklanıyor. Bunu söyleyebilirim.

– Baştan ör güt lü dü zey de ol ma sa bi le, ru hen du ru mu bi raz öy ley di ve ken di si ni yan sı tı yor du, ya ni par ti ye kar şı faz la sağ lık lı yak la şım la rı yok tu di yor su nuz. Ney se, ba ka ca ğız. Siz Güney'deki son du rum la rı iz le di niz ve bu ko nuş ma la rı da an la dı nız. Ge nel de ba zı ge liş me ler var ve her hal de bun lar ora sı üze rin de epey olum lu et ki bı ra kır. Ya ni ora nın şe hir ya pı sın da bir dö nü şüm bek le ne bi lir. O or ta ke sim ler var; on la ra siz ler de mek tup ya za bi lir si niz. Ye ni den af fet me ler den tu ta lım da ha et kin kat kı sun ma ya ka dar, bu tür yön tem ler ora da bi raz iş gö re bi lir. Ora nın da bir eli ti var dır, o eli ti us ta ca 81

de ğer len dir me li si niz. Yi ne or ta sı nı fın ka tı lım ola yı bi raz hız ka za na bi lir. Bu na ge rek li yak la şım lar la kar şı lık ver me li si niz. O ko ru cu lar ve şeyh ler me se le si ne de uy gun yak la şım gös ter me li si niz.

“Daha somut raporlara ihtiyacımız var” Zağros, siz de bi zi din li yor mu su nuz?

Derya Zağros: (...) Mevcut son siyasal gelişmeler ve ittifaklar, buradaki kitleyi önemli oranda etkilemiştir. Biraz daha üzerinde durursak, parti içine de çekebileceğiz. Kendilerinin yaklaşımı olumludur. Ancak tam bütünleşme de sağlanmamıştır. Fakat süreç içerisinde faaliyetler biraz oturduğunda sanıyorum bir bütün olarak partinin siyasi etkinliği altına girebileceklerdir. Durumları biraz böyle görünüyor.

– Anlaşılıyor. Bir de (za ten bah set ti niz) yü zü aş kın güç le ka de me li bir bi çim de ko mu tan lık ola yı nı ge liş ti ri yor su nuz. Ya ni öy le kü çük bir güç le yal nız lı ğa düş me ve ya ka de me siz ol ma ora da doğ ru de ğil. Coğ raf ya yı da dik ka te ala rak ge rek li ara ka de me le ri yer leş tir mek müm kün dür. Bu sağ lan dı ğın da, düş ma nın ko lay ko lay ula şa ma ya ca ğı ko mu tan lık lar olu şur. Bi raz ka rar gah dü ze ni ne gö re ken di ko nu mu nuz da ki güç dü zen le me si ni böy le ya par sı nız. Ya ni düş ma nın ola sı bir sal dı rı sı nı ikin ci ve ya üçün cü de re ce den ka de me ler kar şı la ma lı. Di rekt bir ça tış ma or ta mı na gir me me önem ta şı yor. Yi ne ha va sal dı rı la rı için de, her an ge re ken sı ğı nak du ru mu nuz ve ya yer le şe cek du rum la rı nız za ten var dır. Ani den ha va sal dı rı la rı ola bi lir, on lar böy le kar şı la nır. Ka ra dan sal dı rı ikin ci-üçün cü ka de me ler le kar şı la nır. Ha va sal dı rı la rı da ora da ra hat lık la kar şı la na bi lir. Ora da ger çek yö nel me ge li şe cek. Bu yüz den ku ze ye doğ ru açı lım bü yük önem ta şı yor. Bu ko nu da plan la ma la rı nız, dü zen le me le ri niz var. Ay rı ca baş ka yer le rin de ih ti yaç la rı var. Bir kaç ile ri dü zey de kad ro ge re ki yor. Bu ko nu lar da bir şey ler söy le ye bi lir mi si niz?

Derya Zağros: Buradaki gücün durumu biliniyor Başkanım.

Aslında savaşıp tecrübe kazanmış bazı arkadaşlar var, fakat politik yönleri fazla gelişkin değil. Yani politik olan arkadaş azdır. Çünkü baştan beri burada yoğunlaşanlar daha çok Botanlılar ol82

du. Yani politik yönlü arkadaş sayısı bizim için de pek yeterli değil. Şu anda epey arkadaşla belli bir görevlendirme de yapmışız.

Bu konuda bir sıkıntının yaşanacağını sanmıyorum. Yani tecrübe sahibi olan arkadaşlar var, fakat biraz politik düzeyli arkadaş azdır. Bu yüzden, daha çok tecrübesi olan arkadaşlar biçiminde destek sunulabilir.

– Sizde ile ri dü zey için faz la lık var mı?

Derya Zağros: Mevcut durumda pek fazla yok. Bizimle gelen M. arkadaşın durumu vardı, sanırım onun durumuna ilişkin son bilgiler ulaşmıştı. Zaten kendisi de şimdi S. bölgesinde yönetimdedir. Eğer o arkadaşın durumu öyle kalacaksa, fazla yok Başkanım.

– M. ar ka daş eğer pra tik ten ders çı kar mış sa, pek ile ri dü zey de ol ma sa da gö rev ve ri le bi lir. Eğer ora da da faz la bir iş le vi yok sa, Ç.

Si pan için dü şü nü le bi lir. Bu nun dı şın da sa nı rım baş ka piş miş ar ka daş lar var. Yi ne Güney'den ge len epey ar ka daş var dır. Bun lar üze rin de du ru la bi lir. Bu ara da ken di le riy le de gö rü şe rek, ih ti yaç ar ze den bel li bir kad ro yu yol la mak müm kün dür. Bi raz ora nın güç lü kad ro lar la tak vi ye si ne ih ti yaç var. Bir de ora da Bo tan lı sa vaş çı lar var ve bun la rın da et ki li ol ma sı söz ko nu su dur. Böy le si ya man ve ce sur sa vaş çı lar dan da bi raz gö de re bi lir si niz. On la rın te mel ih ti yaç la rı bun lar dır. Ay rı ca ken di le riy le ko nu şu la rak ba zı mal ze me ler gön de ri le bi lir. Bir de o ara yı tut ma me se le si nin öne mi ni bi li yor su nuz. Ora yı da iyi bi len ar ka daş lar var; X. 'gil, P. 'gil, Ro. 'gil ora yı iyi bi li yor lar. De mek is te di ğim, ala nı iyi ta nı yan lar var ve yük le ne cek ler. Bu se ne so nuç al mak açı sın dan ha ya ti dir.

Bun l ar dı ş ın d a, M ardin'de bah s e d i l en da h a ön c e k i k lik var.

Ag.'in bir tür lü di sip li ne gel me di ğin den bah se di li yor, bi le mi yo rum.

O ala nı da bu ko nu da bi raz tak vi ye ede cek si niz. Bi li nen şey ler dir; art ni yet li lik ten zi ya de, her hal de bi li nen ya şam tarz la rı nı kır mak is te mi yor lar, onu bir tür lü aş mak is te mi yor lar. Si zin bu Mar din üze rin de de bi raz et kin ol ma nız ge re ki yor. Za man za man tar tı şa bi lir si niz. Ya ni bir ne vi Mardin'in, sı nır lı da ol sa de ne ti mi ni ge liş tir mek ge re ki yor. Biz GAP'ıda ge liş tir me ye ça lı şı yo ruz, ora yı da bi raz iş let me miz ge re ki yor. Güç ve ri yo ruz ama ko ru ya mı yor lar. O ka nal 83

üze rin den ora ya da bi raz de ne tim sağ la nır. Garzan'a bü yük ve kü çük ci haz dan bi raz yol la yın. Ken di le riy le ko nu şun, ih ti yaç la rı ka dar yol lar sı nız. Sa nı rım ir ti bat için ge re ki yor. An la şıl dı mı Zağ ros?

Derya Zağros: Evet, anlaşıldı. Mardin için o tür şeyler biz de duyumladık. Bunun için, göndereceğimiz grubu biraz yeni baştan düzenlemeyi esas aldık. Yani böyle ona yakın ve daha çok yönetici olabilecek arkadaşlardan bir grup tasarlıyoruz. Bir de, bir arkadaş koordine yardımcılığına atanabilir. Bizim önerimiz, B. arkadaşın kardeşi vardı, o arkadaşı uygun buluyoruz. Aslında tecrübesi olan bir arkadaş daha var, o da eyalet yönetimi için uygun olabilir diyoruz. Mardin'le bundan sonra biraz daha yakından ilgileneceğiz, o tamamdır. Garzan için de, aslında biz bir bölük gücü oraya koymuştuk. Yani göndermek için değil de, arayı kapatmak için. Fakat bazı zorluklar olduğundan henüz mümkün olmamıştır bu. Önümüzde ciddi bir engel var. Sanıyorum o arkadaşın haberi yok. Orada çok karışıklık olduğu söyleniyor. Sanırım orada bir grup varmış, daha önceki yıllar gibi bir çalışma tarzını esas alıyorlarmış. Eğer müdahale edilmezse, bizce bir şey çıkmaz ve darbe de yiyebilirler. Zaten büyük ihtimalle kontrol altında çalışıyorlar. Bu konulara açıklık getirilmelidir.

– Bu han gi grup tur, Şirvan'daki grup mu?

Derya Zağros: Grubu kesin bilemiyoruz. Yalnız S. etrafındaki köylere yerleşilmiş. Sanırım merkezle de ilişkiler var. Yani çeşitli kanallardan bize bu tür bilgiler geldi.

– Oldu... (...)

Derya Zağros: Doğru çalışma tarzına tam hakim olamama durumu yaşanıyor. Şimdi orada yer yer kitleden tepkilerin geliştiği biçiminde, yani bu yönlü bir gerilemenin olduğu doğrultusunda elimizde bilgiler var. Artık bunun bilinçlilik yönünün olup olmadığını bilemiyoruz. Yalnız kendileri tarafından tutturulmak istenilen, özellikle de ısrarla dayatılmak istenilen bir yaşam tarzı var. Şimdi bu yaşam tarzının böyle kendini konuşturma durumu söz konusu olabilir tabii.

– Daha uy gun iliş ki ve ir ti bat ge liş ti ri le bi lir. Biz de üze rin de du 84

ra ca ğız. Bel ki ile ri de Ag. 'gili ge çi ci ola rak al ma yı da dü şü ne bi li riz.

Za ten bi raz sağ lı ğı da ye rin de de ğil miş. Bir tak vi ye ya pıl dık tan son ra, böy le ıs rar la ya şa ma gel me yen le ri al ma yı dü şü ne bi li riz. Yal nız bi raz da ha ger çek çi bil gi le re ih ti ya cı mız var. Na sıl ya şa dık la rı ko nu su nun da ha ger çek çi öğ re nil me si ge re kir. Di ğer le ri ne de söy lü yo rum, da ha so mut ra por la ra ih ti ya cı mız var ve böy le ra por lar is te ye ce ğiz. As lın da bü tün ko or di nas yon dan is te di ği miz ra por tü rü şu dur: Na sıl ya şan dı ğı na ve ne ka dar mü ca de le edil di ği ne da ir gün lük ra por lar ge liş ti ril me li dir. Ben ce yal nız ko or di nas yon lar da de ğil, da ha alt ko mu tan lık lar dan da gün lük so mut ra por lar is te mek ge re kir.

Böy le te o rik izah lar bi çi min de de ğil de, gün lük na sıl ya şa dık la rı ve na sıl ça lış tık la rı so mut ola rak iş len me li dir. Ya ni “bu ka dar eği tim yap tım, bu ka dar ör güt le me yap tım, böy le ya şa dım, böy le ça lış tım” bi çi min de. Bu nun bir ra por ge le ne ği ha li ne ge ti ril me si ge re kir. Me se la, gün de kaç sa a ti ni na sıl ça lış ma ya ve ri yor, ne ka dar pro pa gan da ve ör güt le me ya pı yor, ne ka dar ta li mat ge liş tir miş, kaç iliş ki kur muş, gün lük ola rak iliş ki de bu lun du ğu ki şi ler kim vb.

Ay rı ca biz bir şey da ha be lir le dik: Hiç kim se tek ba şı na iliş ki de ola maz, bü tün iliş ki ler en az iki ki şiy le yü rü tü lür. Ya ni en az iki ki şiy le ka lı nır, en az iki ki şiy le ko nu şu lur vs. Şim di siz bu nu sağ la ya cak sı nız.

Bü tün ko mu tan lık lar bu tek li ği kal dı ra cak lar. Bu nu özen le be lir ti yo rum. Her dü zey de ki so rum lu nun ya nın da mut la ka bir ye de ği ol mak zo run da. Her tür lü ça lış ma ye dek le baş lar, ye dek le bi ter. Bu, doğ ru bir ör güt sel ça lış ma il ke si dir ve mut la ka uy gu lan ma sı ge re kir. Çün kü, be nim duy du ğum ka da rıy la, me se la tek kal ma ya ça lı şı yor lar mış. Bu, de ne tim den kur tul ma ya ça lış mak an la mı na ge li yor. Bu Güneybatı'daki un sur da bi raz öy le yap tı ve tah ri ba tı o te mel de de rin leş tir di. Bu nu yi ne İstanbul'daki de yap tı. Tek du ru ma gel me, ya ni tek kal ma. Tek ka lın ca, de ne tim dı şı ka lı yor lar. De ne tim dı şın da ka lın ca da her tür lü eği li mi hort la tı yor lar. Sa nı rım böl ge de bi raz bu var. Bu nu ön le me nin yo lu şu: Hiç kim se, özel lik le yet ki li dü zey de ki ler tek kal ma ya cak, ya nın da en az bir ki şi ola cak, ya tar ken de kal kar ken de bü tün ha re ket le ri bir yar dım cıy la kont rol edi le cek tir. Bu nu özen le vur gu lu yo rum. Bu, önem li bir de ne tim ara cı dır. Hem ola sı bir zor du rum da ye dek dev re ye gi rer ve ge re ke ni ya par, hem de ba zı su is ti mal le ri ve iyi ol ma yan hal 85

le ri ön le ye bi lir. Bu çok önem li dir di yo ruz. Sa nı rım ba zı ko mu tan lık lar bu nu ih lal edi yor. Ke sin lik le ka bul et mi yo ruz. Bu nu özen le vur gu lu yo rum. Hiç bir ki şi ye böy le özel iliş ki ay rı ca lı ğı ve ri le mez. Hiç bir ki şi ken di ni böy le tek ko nu ma so ka maz. As lın da biz bu yüz den epey dar be ye dik ve za rar gör dük. Bu nu ar tık bun dan son ra hiç kim se nin sür dür me me si ge rek ti ği ni önem le vur gu lu yo rum.

Bi ze ge liş ti ri le cek ra por lar, üst ka de me le re doğ ru ge liş ti ri le cek ra por lar, ta ma men gün lük so mut ya şa ma ve so mut ça lış ma ya iliş kin ol ma lı dır. Ya ni te o rik izah lar, ge nel de ğer len dir me ler, yar gı lar, suç la ma lar ra por de ğil dir. Ne ka dar ya şa dın, ne ka dar adam eğit tin, ne ka dar ta li mat ver din, ne ka dar iliş ki kur dun, kaç ki şiy ley din, ki min le iliş ki kur dun, ki min le na sıl ya şa dın, ne ka dar eği tim ver din? Biz, böy le so mut ra por lar is ti yo ruz. Ra por lar bu te mel de ge liş ti ril me li.

Siz ler, bü tün so rum lu ka de me ler, ge rek ken di ra por la rı nı ve ge rek se alt ka de me ra por la rı nı bu te mel de ge liş ti re cek ler. Ge re kir se ye ni bir ra por tas la ğı ge liş ti rin. Ben ce ye ni bir ra por tas la ğı ge liş ti ril me ye de ğer dir. Bu son de ne yim le rin de ışı ğın da ye ni bir ra por tas la ğı is ti yo ruz. Şim di ye ka dar bi ze ge len ra por lar da her tür lü de ğer len dir me, bol şi ka yet, bol suç la ma var dır. Bu, so rum suz bir ra por an la yı şı dır.

Biz bu ra por an la yı şı nı kal dır mak is ti yo ruz. Ben ce ge rek bü tün ya pı için, ge rek se önem li ko mu ta ka de me le ri için ra por tas la ğı ge liş ti rin.

Ger çek çi bir ra po run ne yi kap sa ma sı ge rek ti ği ko nu sun da ken di ara nız da bi raz de ney alış ve ri şi de ya pa rak, bu te mel de ye ni den ra por iş le yi şi ni dü zen le yin. Bi ze de böy le ce bi raz ger çek çi ra por lar ge le bil me li dir. Ve her ke sin de ra por la rı ol ma lı dır. Ba zı la rı ra por da ge liş tir me di ler. Tek rar söy lü yo rum, uy gun dö nem iti ba riy le bu hu sus la rı ih ti va eden ye ni tas lak da hi lin de ra por la rı ge liş tir me li si niz.

An la şıl dı mı Zağ ros?

Derya Zağros: Anlaşılmıştır Başkanım.

“Bir tek kişi bile işlevsiz bırakılmamalı”

– Başka be lirt mek is te di ği niz bir şey var mı?

“Benim sağladığım zafer, bireyin insanlık tutkularındaki zaferdir.”

86

Derya Zağros: Bizim belirteceğimiz başka önemli bir şey yok.

Yalnız düşmanın durumu hakkında bilgi vermemizde yarar var.

87

Gabar'daki köylülere yaklaşımı biliniyor. Onun dışında buradaki tutumu biraz adeta ateşkese uyma biçimindedir. Yani bu sürede öyle göze çarpan fazla bir hareketliliği olmadı. Yine bazı karakolları kaldırma durumu vardır. Mesela Uludere'de kaldırdı. Aslında burası stratejik bir yerdi. Başka bazı karakolların da kaldırılacağı söyleniyor. Bizce bu, yeni taktiğe yönelme hazırlığı olabilir. Daha çok güçlerini merkeze toplama, yoğunlaştırma, sabit olmaktan çıkararak hareketli hale getirme ve böylelikle hedef olmaktan kurtulma taktiği olabilir. Böyle bir hazırlığı var. Bir de, bizim bu alanda daha önce boşaltılan köyler vardı. Şimdi biz bu köyleri çekmek istiyoruz. Zaten köylerin kendileri gelmek istiyor. Bazıları düşmana başvurmuş ve onay almış. Yani özellikle bu Bestler'de bazı yerleşim alanları gelişebilir. Bu hususlar vardı. Bunun dışında belirtebileceğimiz yeni bir şey yok.

– Bu tür ge liş me ler bek le ne bi lir. Za ten biz açık la ma yı yap tı ğı mız da an la ya cak lar. Ateş ke sin uza ma sı nın tek ta raf lı ol ma ya ca ğı nı, bi ze yö ne lik sal dı rı la ra çok et ki li kar şı lık ve re ce ği mi zi, hat ta mi sil le me sal dı rı la rı dü zen le ye bi le ce ği mi zi söy le ye ce ğiz. Bu nun, es ki sin den da ha da şid det li ola ca ğı nı be lir te ce ğiz. Eğer on lar ateş kes ko nu sun da cid di ler se ve bi raz adım at mak is ti yor lar sa, sa nı yo rum epey du ra ğan la şa cak lar. Bu köy le rin yer leş me si ne ses çı kar ma ya cak lar. Bu ab lu ka ve ben ze ri şey le re son ve re cek ler. Yi ne bil di ği miz o özel sa vaş yön tem le ri ni bel ki azal ta cak lar. Bu du rum lar bek le ne bi lir. Ta bii ke sin de ğil. Bü tün bu ko nu lar da bel li bir göz lem ha lin de ol mak ge re kir. Ta raf lar bu ko nu da bir bir le ri ni bi raz sı na ma gi bi bir du rum da dır lar. Ya ni on lar bi zi sı nı yor, bi raz da biz on la rı sı na ya ca ğız. Ya ni öy le bir an laş ma de ğil de, ta ma men öz gür ira dey le bir du rum de ğer len dir me si var. On lar ne ka dar ger çek çi, biz ne ka dar ger çek çi yiz bi çi min de za ten ge nel bir de ğer len dir me de var. Her kes bi raz bu du ru mu gör me ye ve de ğer len dir me ye ça lı şı yor.

De di ğim gi bi, bi zim yak la şım la rı mız bel li dir. Biz nor mal de ken di hat tı mız da yü rü yo ruz. Bu ara da on la rın da tu tar lı lık la rı nı sı nı yo ruz. Özel lik le ateş kes ko nu su önem li dir. İh lal ler na sıl ge li şir ve bi zim bu ih lal le re kar şı tav rı mız na sıl olur? Bi rin ci si bu. Di ğe ri ise, ateş kes ol sun ve ya ol ma sın bi zim dü zen li ça lış ma la rı mız var dır ve 88

on lar yü rü ye cek tir. Ya ni ateş ke se uy sa lar da, siz ge niş li ği ne ya yı la cak ve de rin li ği ne ça lı şa cak sı nız. Bir ne vi ya rı-dev let gi bi ol ma du rum la rı na doğ ru yol alı na cak. Kit le de ne ti mi dir, eği ti mi dir, ör güt len me si dir, or du ör güt len me si dir; bü tün bun lar, hiç bir ko şul al tın da er te len me ye cek gö rev ler dir. Mu az zam dü zen le me du ru mun da ola cak sı nız. Güç le ri niz faz la eği til miş de ğil, on la rı çok çok eği te cek si niz ve ol duk ça de rin leş ti re cek si niz. Bu na ben zer bir çok hu sus var.

Dö nem bun la ra ol duk ça el ve riş li lik ar ze de cek ve bu nu de ğer len di re cek si niz. Yi ne epey ba yan ya pı sı var dı. Ben ce on lar da uy gun bir lik ler ha lin de ör güt len di ri lir. On la rı da sa vaş bir lik le ri ha li ne ge tir mek ge re ki yor. On lar da, so run ol mak tan öte ye, ar tık kat kı sağ la yan grup la ra dö nü şe cek ler dir. Ar tık on la rı sa vaş du ru mu na ge tir mek, ger çek bir mi li tan ya şam içi ne çek mek ve bu na gö re bir dü zen le me yi yap mak ge re ki yor. Ger çek ki şi lik le ri ni an cak böy le bir mi li tan ya şam için de bu la bi lir ler.

Ya pı için de ar tık ağır lık teş kil ede cek öğe le rin kal ma ma sı ge re kir. Ya pı ken di ni bü tü nüy le sa va şa gö re ayar la mış ve dü zen le miş tir.

De di ğim gi bi, her ke se iş lev ve ri le cek ve iş lev siz tek sa vaş çı kal ma ya cak tır. Bir man ga dü zen le nir ken, bir ta kım dü zen le nir ken, ge nel iş ler ka dar, bun la rın ye ri ne ge ti re cek le ri özel iş ler de ola cak tır. He men her ke se bir lik için de bir iş lev gör dü rü le cek tir. Si zin ge liş ti re ce ği niz ay rın tı lı ta li mat na me ler, yö ner ge ler, her ke si en ve rim li ça lış tı ra cak bir ni te lik te ge li şe cek tir. Her ke sin ya pa ca ğı iş ler var dır. Unut ma ya lım ki, şim di ya pı yüz de dok san atıl dır. Öğ ren dik le ri ni öğ re te mi yor, uy gu la ya mı yor ve bü yük oran da bo şa çı kar ma du ru mu nu ya şı yor. Ta bii ki bu bo şa çı kar ma çok sa kın ca lı dır. Bu nun ne ka dar yük ge tir di ği ve ne ka dar ve rim siz li ğe yol aç tı ğı da bel li dir. Bu ko nu da bi raz ka fa yor mak ge re ki yor. Her kes için en ve rim li ça lış ma tar zı, bir lik için de en iyi bu lun ma ve ya şa ma tar zı ne dir? Bu so ru ya iyi ce vap ver mek ge re ki yor. Ya ni ka pa si te si ney se, ye ri ne ge ti re bi le ce ği iş lev ney se, mut la ka onu sun mak ge re ki yor. Bir tek ki şi bi le iş lev siz bı ra kı la maz. Mu az zam güç bo şa çı ka rı lı yor, ça lış tı rıl mı yor, bek len ti içi ne so ku lu yor; hiç bir ha re ket bu nu böy le kal dı ra maz.

Her ke si ça lış tır mak, doğ ru yö ne tim il ke si dir. Ve bü tün alan lar bu nu sağ la mak la mü kel lef tir ler. Es ki ko mu ta tar zı, ya pı yı ade ta dur du ran 89

ve iş let me yen bir tarz ol muş tur. Bu tar zı hiç bir bi çim de ka bul et mek müm kün de ğil dir. Ge çi ci ola rak ka bul et mek de müm kün de ğil dir. Her an ve her yer de ya pı la cak iş ler var dır ve yi ne her ke sin ya pa ca ğı iş ler var dır. Bu nu doğ ru dü zen le yen, doğ ru yö ne tim il ke si ni uy gu lu yor de mek tir. Zağ ros, an la şı lı yor mu?

Derya Zağros: Evet, anlaşılıyor Başkanım.

– Biz ge nel hat tı çi zi yo ruz ve uy gu la ma yı siz le re bı ra kı yo ruz.

Ta bii bu uy gu la ma la rın so nuç la rı nı gö re ce ğiz. Si zin bü yü yen gü cü nü zün dört ta ra fa doğ ru dü zen len me si ni ger çek çi ya pı yor su nuz. Ya ni alan lar üze rin de ya yıl ma nı zı sür dü rü yor su nuz. Bu ko nu da her han gi bir ya nıl gı ol ma ma lı. Bu Doğu'daki güç le de di ya lo gu nuz var ve de ne tim ge li şi yor. Çok ger çek çi bir bi çim de ve gün lük de ğer len dir me ler le iler le ti yor su nuz. Bun la rı be lir te bi li rim. Si zin söy le ye ce ği niz bir şey var mı?

– D. Zağros: Başka bir şey yok Başkanım. (...)

– 44 'ten de güç ala cak sı nız. O si ze ge len gü cün du ru mu üze ri ne bi raz tar tı şa bi lir si niz. O güç Der ya Dicle'ye ve Der ya Sor'a ge le cek; ge lir gel mez al ma ya ve çe şit li yol lar la içe ri al ma ya ça lı şa cak sı nız.

Yi ne Güney'deki güç le ri çe şit li yol lar la içe ri al ma ya ça lı şa cak sı nız.

Bu ko nu da da di ya log la rı nız ola cak. İş ler bu çer çe ve de ar tık ge liş ti ri lir. Bu ye rel aşi ret ler den de güç al ma ya de vam edin. Özel lik le bu Van ta ra fın dan bi raz güç alın. Van-Ça tak alan la rın da yo ğun ye rel aşi ret ler var, o aşi ret ler den da ha da çok güç ala bi lir si niz. Ya ni sa de ce dı şa rı dan de ğil, ye rel ler den de bi raz güç al mak uy gun ola bi lir.

Be lir te cek le rim bun lar dır.

Der ya Kesk, siz de bi zi din le di niz mi?

Derya Kesk: Dinliyoruz Başkanım.

– Sizin du rum la rı nı za iliş kin bi raz tar tış tık. Bu te mel de dü zen le me ler ge liş ti ri li yor. Bi raz so run ar ze di yor de ni li yor. GAP'ın da du ru mu ben zer. On la ra ci haz gön der dik, sa nı rım ir ti bat lar ge li şir. On la rı ar tık mev cut se vi ye nin üze ri ne çı kar mak ge re ki yor. Zağros'la yo ğun bağ lar için de si niz. Sa nı rım da ha ön ce B. 'daki du rum lar dan bah se di yor du nuz. Ora nın G. bi ri mi za ten ya ka lan mış tı. Si zin bi rim 90

ler bel ki ça lı şa bi lir. O B. ova sın da ki ça lış ma la ra bi raz dik kat et mek ge re ki yor. Ku ze ye doğ ru ula şa bil di ği niz ka dar ula şı yor su nuz. S. çev re sin de ki bi ri min bi raz teh li ke li ya şa dı ğı söy le ni yor ve ye ni den dü zen len me si ge re ki yor. Çiyayê Si pan bu nu bi li yor. Doğ ru dur, o bi rim bi raz dar be de ye di. On lar sa kat ça lı şı yor lar, yan lış yer le şip üs len di ler, köy ve şe hir gi riş le ri sa kın ca lıy dı. Ya ni es ki den ya şa nan pra tik tir ve bir da ha o pra ti ğe yer ve ril me me si ge re kir. Onun da çö züm yo lu nu söy le dik; ke şif çi, ör güt çü yol la na bi lir. Böy le ge ril la cı lık ya pıl maz. Şüp he siz Çiyayê Si pan bu nun ted bir le ri ni alı yor ve siz de ben zer ted bir le ri alı yor su nuz. Bu özel ya şa mı bu ka dar tut kuy la be nim se yen ler kim dir? Tak vi ye ler den son ra bun lar bi raz dü zen le nir. Bu söy le di ği miz çer çe ve dı şın da ıs rar la ya şa mak is te yen le re kar şı da gi de rek sert ted bir ler ala ca ğız. An la şı lı yor mu?

Derya Kesk: Doğrudur Başkanım, anlaşılıyor. Tabii eleştirilerin bir kısmı doğru. Kısa bir durum belirtebilirim. O konuya ilişkin rapor yazmışız, yakında ulaşır. Bu eyaletin o yönlü sorunları baştan beri biliniyor. Özellikle eyalet yönetiminden komutanlarına kadar hepsinde, baştan beri yalnız yaşama, yalnız gezme durumu vardı. Biz bunu önemli oranda kırdık. Yine köye dayalı yaşamı önemli oranda kırdığımıza inanıyoruz. Fakat, özellikle arabalarla gezmeler ve köye dayalı yaşam çok etkindi ve bunun etkileri hala da var. Yani bir bütün olarak kırdığımızı da söyleyemem. Bu yönlü belli sıkıntılarımız var ve köye dayalı yaşamla sürekli bir mücadele halindeyiz. Bu konuda zorluklar da var. Birimlerin küçük oluşu ve yönetim sorunlarımız bizi biraz zorladı ve halen de zorluyor. Bazı kişilikler var, özellikle ismini belirttiğimiz arkadaşlar köye dayalı yaşam tarzının temsilciliğini yapıyorlar. Zaten aramızdaki sorunların esası da buraya dayanıyor. Eğer yönetim düzeyinde biraz takviye olursa sanırım pek ciddi bir sorunumuz kalmaz. Yani bu inançtayım. Bu hususa ilişkin kısaca belirteceklerimiz bunlardır. Ayrıca GAP'la da diyalogumuz var ve ilişkilerimiz sürüyor. Onlarda da belli bir toparlanma görülüyor.

– Biz de bi raz tak vi ye yap tık, sa nı rım on lar ge re ke ni ya par lar.

De di ğim gi bi, iler de sağ lık ne de niy le ve bi raz da güç ver mek ama cıy la ar ka da şı ya nı mı za da ala bi li riz. Hem bi raz güç len di re ce ğiz, 91

hem din len di re ce ğiz. Ta bii şim di de ğil de iler de dü şü nü le bi lir. Ge li şe bi lir si niz, ge rek bu son ra por dü zen len me si ve ge rek se onun içe ri ği ne uy gun ya pı la cak pra tik uy gu la ma so nuç ala bi lir... (...)

Der ya Sor, si zin di ye ce ği niz bir şey var mı?

Derya Sor: Hayır Başkanım. Bizim belirteceğimiz yeni bir şey yok.

– Siz de bu çer çe ve nin özü nü iyi an la dı nız de ğil mi? Ya ni siz le ri da ha faz la eleş tir me ge re ği yok. Çün kü hep si ni yap tı nız. Ar tık ha ya ta ge çir mek le yüz yü ze si niz. Sa nı yo rum bu se fer ya nıl ma ya cak sı nız ve bi zi de ya nılt ma ya cak sı nız. An la şı lı yor mu?

Derya Sor: Anlaşılıyor Başkanım.

– Dediğim gi bi, o güç faz la lı ğı nı Garzan'a ak tar ma işi ni, kar şı lık lı di ya log lar la en iyi bir bi çim de sağ lar sı nız. O güç dü zen le me si ni mü kem mel ya pa cak sı nız. Geç miş te ki gi bi ka çı şa yol aça cak dü zen le me ler ke sin lik le ol ma ya cak. Bu çok önem li. Geç miş te ki gi bi ba şa rı sız olur sa so nu nu zu ge ti re bi lir: bu nu özen le vur gu lu yo rum. O bir lik ko mu tan la rı es ki si gi bi bir lik le ri ni har car lar sa, ken di le ri de har ca nır. Her ke sin bu nu çok iyi bil me si ge re ki yor. Gö nül lü ka tı lım, so nu na ka dar sa va şan bi linç li ka tı lım, ca nı gö nül den ka tı lım esas tır.

Bu iş zo ra ki di sip lin ler le faz la yü rü mez. Bu nun ka çı şa yol aç tı ğı nı, bir çok kay ba yol aç tı ğı nı bi li yor su nuz. Sa nı yo rum kök lü ted bir le ri niz ke sin so nuç ve re cek. Biz siz ler den bu nu bek li yo ruz.

Bi zim le ko nuş mak is te yen baş ka Der ya var mı?

Bu gün lük bu de ğer len dir me ler le ye ti ni yo ruz. Önü müz de ki gün ler de bel ki bir-iki so nuç de ğer len dir me si da ha ya pa bi li riz. Bu ara da ba zı gö rüş me ler ge li şe bi lir. Ar tık siz le rin de gö rüş le ri ni zin bu çer çe ve de ol du ğu açık. He men her dü zey de yok la dı ğı mız bü tün alan lar da ki ça lış ma la rın bu yön lü bir tak tik bir li ği ya şa dık la rı ke sin. Fa kat bi raz da ha ay rın tı lı, bi raz da ha ya ra tı cı ol ma yı bil mek ge re ki yor.

Biz da ha ön ce tak ti ği be lir le di ği miz an da da he men an la ya bi lir di niz. Bu ka dar ay rın tı ya gir mek si zin de ba zı tu tum lar dan so nuç çı ka ra bi lir si niz. Bu dü ze yi niz var. O açı dan, çok ge ri den yak laş ma, ba zı pra tik le rin ye ter siz ge liş me si ne yol açı yor. San mı yo rum bu nu bir 92

da ha ya şa ya sı nız.

Mev cut ge liş me le rin yö nü, ge liş me ola sı lık la rı bü tü nüy le bel li dir. Hiç bir ar ka daş, “mev cut ge liş me le ri ye ter siz an la dım, bu bir ge ri le me ye yol aç tı” de me me li. Ken di ni de, biz le ri de as la zor du ru ma dü şür me me li. Böy le bir du rum yok tur ve bü tün an la tı lan lar an la şı lır dır. Fa kat tak tik de bir ya ra tı cı lık me se le si dir. Bu ko nu lar da bi raz ken di ni zi yor ma yı bi le cek si niz. Bi raz tar tı şa cak ve bi raz da ha de ta ya in dir ge ye cek si niz. As lın da bu çer çe ve bi le faz la dır ve bu ra ya ko lay ca ge lin me miş tir. Çok kap sam lı bir mü ca de ley le bu ra ya ge lin miş tir. Uzun sü re li bir mü ca de le nin so nu cu dur bu, ol du-bit ti gö züy le bak ma mak ge re ki yor.

Her gün biz de ken di mi zi zor lu yo ruz. Ger çek ten en bü yük zor la ma la rı bu dö nem de ya şı yo ruz. Ha ta lı bir tu tu ma yol aç ma mak için ya pı yo ruz bu nu. Bu na la yık olur sa nız iyi so nuç ala bi lir si niz. Ken di ni zi hız la to par la yın. Mü kem mel bir ik li me ve mü kem mel or tam la ra ka vuş tu nuz. En iyi ya şam si zin ya şa dı ğı nız ya şam dır. As lın da bu ya şam la oy nan ma ma lı. Ke sin lik le söy lü yo rum ki, ya şa mın ye ga ne yo lu ger çek ten ora dan ge çi yor. O alan lar da ya şa mın ken di si ni öz gür ce ör güt le ye cek si niz. De di ğim gi bi, biz ora ya gez mek için de ğil, ik ti dar ol mak için çık mı şız. Hal kın ya şa mı nı bü tü nüy le ba ğım sız laş tır mak ve öz gür leş tir mek için çık mı şız. Bu nun önem li bir aşa ma sı na ula şıl dı. Mev cut ge liş me ler ar tık bu nun ger çek le şe ce ği ni gös te ri yor. Kı sa ca bu na la yık olu na cak ve hak kı ve ri le cek. Zor luk lar her za man var. Ya ni bu zor luk lar kur tu luş tan son ra da var dır. Bü tün bun lar, bi zim için bir dur ma ve ken di mi zi yi tir me ge rek çe si ola maz.

Her za man ki ça lış ma tem po muz ve ya ra tı cı lı ğı mız yü rür lük te dir.

Her za man ki gi bi, kay bet tik le ri mi zi ka zan ma pra ti ği yü rür lük te dir.

Bu te mel de tek rar ça lış ma la rı nız da üs tün ba şa rı lar. Se lam lar, sev gi ler.

14 Nisan 1993

93

Gazeteci Hasan Cemal ve Ramazan Öztürk’ün 15 Nisan 1993 tarihinde yaptığı röportaj:

KÜRT SORUNUNUN ÇÖZÜMSÜZLÜĞÜ TÜRK DEMOKRASİSİNİN ÇÖZÜMSÜZLÜĞÜDÜR “Ge rek de mok ra tik hak lar için ve gerek se ulu sal hak lar için si ya set te öz gür ol mak, öz gür si ya si fa a li yet yü rüt mek, ör güt len mek, par ti leş mek, cep he leş mek, bun la rı ya sal gü ven ce ler da hi lin de ve gü ven lik için de yap mak söz ko nu su olur sa, ta bii ki o za man si lah la ra baş vur ma nın an la mı kal maz. ”

“PKK'nin yürüttüğü bu silahlı mücadele, eğer siyasi amacı olmayan kör bir şiddet olsaydı, üzerinde neredeyse dünyanın koalisyonu sağlandığına ve genel bir ordu gücü karşısında olduğuna göre bu kadar dayanamazdı ve çok yoğun bir siyasal ifadenin aracı olmasaydı bu silahlı mücadele kesinlikle birkaç ay içinde boğulurdu.”

94

Hasan Cemal: Hemen ilk akla gelen soru neden ateşkes ve neden ateşkesle birlikte tabii bunun zamanlaması da işin içine giriyor.

Abdullah Öcalan: Si lah lı mü ca de le, çok ça söy len di ği üze re, po li ti ka nın de ği şik araç lar la yü rü tül me sin de bir araç ola rak ta rif edi li yor. Ta ma men ta ri hi, sos yal ve si ya sal bir çer çe ve de eğer ba rış çıl mü ca de ley le bir sı nı fın, bir ulu sun ve hat ta bir azın lı ğın, bir eli tin çı kar la rı nı ifa de et me ve yü rüt me im ka nı kal maz sa si lah lar gün de me ge lir ve böy le ce si lah lı mü ca de le, po li tik mü ca de le nin en yo ğun laş mış ifa de si ola rak kar şı nı za çı kar. Ateş kes ola yı nı de ğer len di rir ken bu ta nı ma dik ka ti çe ke rim. Tür ki ye’de sa de ce ulu sal so ru nun çö zü mün de de ğil, bir çok de mok ra tik prob le min hal le dil me sin de de şid det, dev let ta ra fın dan esas lı bir yön tem ola rak be nim se nir ve en ufa cık bir de mok ra tik kı pır da nı şa kar şı sus tur ma ara cı ola rak da ya tı lır. Kim ne der se de sin, Tür ki ye’de de mok ra tik leş me id di a sı ne ka dar söy le nir se söy len sin, ha len dev let şid de ti yo ğun ca içer mek te dir ve po li ti ka yap ma yı en gel le mek te dir.

– Yani politik mücadeleyi engelliyor mu diyorsunuz?

95

– Evet, ke sin öy le dir. He le Kürt ulu sal prob le min de, sa de ce si ya sal yön tem le mü ca de le et me yi en gel le mek le kal mı yor, ay nı za man da bir ulu sun var lı ğı nı yad sı ma, kim li ği ni ta ma men yok et m e y i amaç l a m a ve bun l a r a gö r e çok çe ş it l i po l i t i k a l a r ı –ki eko no mik, kül tü rel, sos yal an lam dan tu ta lım her alan da si ya set dı şı laş tır ma ya ka dar be lir le nen bü tün po li ti ka la rı– şid det le uy gu lu yor. Kürt hal kı nın rı za sı şu ra da kal sın, bir im ha yı ön gö ren po li ti ka dan baş ka bir şey söz ko nu su de ğil dir. He men be lir te yim ki, as lın da Tür ki ye’de ki de mok ra tik leş me nin kar şı sın da da böy le bir zor ola yı var dır. Bu nun üze rin de çok kap sam lı du ru la bi lir. Ge rek Tür ki ye’nin de mok ra si so ru nu nun ve ge rek se ulu sal prob l e m in hal l e d i l i ş in d e ke s in l ik l e en u fak bir çı k ı ş ın en a ğır ce zay la kar şı lık bul ma sı, PKK’nin si lah lı mü ca de le si nin var lık ne de ni dir.

– Evet, aslında bu söylediğinizden yola çıkarsak, yine bu ateşkesin zamanlaması ön plana çıkıyor. Yani, niçin böyle bir dönemde ateşkese karar verdiniz? Sizde bunu uyandıran nedir? Hangi gelişmeleri gördünüz?

– Ora ya ge li yo r um. Po li ti ka ya bir ş ans ka pı s ı açı la bi lir mi, aca ba po li tik çö züm yo lu na açık bir ka pı bı r a kı la bi lir mi so r u su na ya nıt ara mak için as lın da bu son adı mı at tık. Ateş kes ten ön ce, ate ş in ne an la ma gel di ği n i si ze izah et me ye ça lı ş ı y o rum.

PKK’nin yü rüt tü ğü bu si lah lı mü ca de le, eğer si ya s i ama cı ol ma yan kör bir şid det ol s ay dı, üze rin de ne re dey s e dün ya n ın ko a lis yo nu sağ lan dı ğı n a ve ge nel bir or du gü cü kar ş ı s ın da ol du ğu n a gö r e bu ka dar da yan maz dı ve çok yo ğun bir si ya s al ifa d e nin ara c ı ol m a s ay d ı bu si l ah l ı mü c a d e l e ke s in l ik l e bir k aç ay için de bo ğu lur du. As lın da çok şid det li bir si ya s al çö zü me ih ti yaç var. Fa kat bu si ya s i çö züm yo lu yi n e bir o ka d ar şid d et le en gel len miş ti. Ama PKK de tam ca na lı cı ye rin de “ma dem sen şid d et l e bu yo l u ka p at t ın, ben de şid d et l e bu yo l u aça c a ğ ım” de d i. Çok ye rin d e ve hak lı ol du ğu için as lın da so nuç ala bil di.

Ya ni si lah la ka pa nan si ya s i yo la bir şid det le kar ş ı lık ver me ve o yo lu aç ma de ne me s i dir. Ben ce bu da bel li ger çek le ri or ta y a çı kar dı. Bu ney di? K ürt var lı ğı nı yad s ı mak tı. Bu nun müm kün 96

ol ma dı ğı n ı si lah lı mü ca de le or ta y a çı kar d ı. K ürt kim li ğ i n in ka bu lüy dü ve bu nu da si lah lı mü ca d e le sağ la d ı. Yi ne bu n a da y a lı ulu s al hak l ar me s e l e s i d ir; bu a raç, bu n u da gün d e m e ge t ir d i.

De mek is te di ğim, ba zı so n uç la r a ulaş tı r a b il di. Son dö nem ler d e gö r ül d ü ğ ü gi b i, Tür k i y e’nin res m i çev r e l e r i ve hat t a or d u n un bir ç ok çev r e s i bi l e so r u n u ka b ul et m ek du r u m un d a ka l ı y or l ar ve ba z ı çö z üm se ç e n ek l e r i üze r in d e ça l ı ş ı y or l ar. Ne ka d ar tu tar lı ve doğ r u; o ay r ı bir me s e le dir. Ama so r un ken d i n i ka b ul et t ir m iş t ir. İş t e tam da bu aşa m a d a biz şu n u di y o r uz: Aca b a çok şid det li bir si lah lı sa v a ş ı ma ve çok aşı r ı bir ger g in li ğ e yol aç ma dan, ya n i bir an lam da bi r az da yu mu ş a ta r ak si ya s i se çe n e ği ge liş ti r e b i lir mi yiz? Tü müy le si ya s i se çe n ek rol oy nar de mi yo r um; ama si l ah l ı mü c a d e l e ka d ar si y a s i se ç e n e ğ e de çö z üm şan s ı ve r i le b i lir mi? Bu so r u ya açık lık ka zan d ır mak için böy le bir de ne me d e bu lun duk.

“Yaşadığımız gelişme temelinde siyasal yönteme bir şans tanımak için bu adımı attık” – Peki şunu sorabilir miyim? Şimdi böyle bir siyasal seçeneğe şans verip vermemek bu yıl gündeme geldi. Oysa siz, geçen yıl bu zamanlar, yani Newroz’da bir ayaklanma çağrısı yaptınız.

Halbuki ondan önce, yani DYP–SHP hükümeti kurulduğu zaman Celal Talabani’nin size böyle ateşkese benzer bir önerisi olmuştu. Daha sonra basına da yansıdı bu. Yine bu hükümet, işte o zaman Kürt realitesini kabul ettiğini başbakanın ağzından da açıklamıştı. Peki o zaman, yani bir ya da birbuçuk yıl önce böyle bir çıkışı niçin yapmadınız? O zamanki tavrınız niçin bugün buna dönüştü? Niye o zaman böyle bir ateşkese karar vermediniz? İster istemez, bu geçen zaman içinde neden buna geldiğiniz tartışmaları yapılıyor. Son birbuçuk yıl içinde sizin kararlı mücadeleniz mi böyle bir noktaya getirdi? Yani birbuçuk yıl önce inandırıcı olamaz mıydınız? Bunun nedeni nedir? Niçin birbuçuk yıl önce değil de, şimdi?

– Anlaşılıyor. Çe şit li ne den ler öne sü rü le bi lir. Her şey den ön ce, o 97

za man hü kü met ye ni te şek kül edi yor du. Yi ne Ta la ba ni’nin bi ze ge tir di ği öne ri bu gün kü gi bi de ğil di. Ade ta “si lah la rı bı ra kın An ka ra’ya gi din, tes lim olun, ca nı nı zı kur ta ra bi lir si niz” bi çi min dey di.

Kal dı ki, biz bu nu da hiç önem se me me gi bi bir du ru ma düş me dik.

Dik kat edi lir se, De mi rel-İnö nü o za man ba şa gel miş ler di ve biz on la rı he men şid det le kar şı la ma dık, bir şans ta nı dık. Ba zı ga ze te le rin bi zim le yap tı ğı rö por taj lar da bu nu or ta ya koy duk. Fa kat hü kü me tin ver di ği kar şı lık ger çek ten çok açık tı ve bi ze gö re hü kü met de ğil, biz zat özel sa va şı yön len di ren le rin ka ra rı ke sin di ve o da im hay dı; bi zim için bu çok açık tı. Bi zim de o za man ki gü cü müz bi raz za yıf tı.

Oluş tu ru lan bü tün po li ti ka lar, ge rek iç te ve ge rek se dış ta PKK’nin 1991 so nu ve 1992 bo yun ca tas fi ye si ni ger çek leş tir me bi çi min dey di. New roz’a doğ ru gel di ği miz de, za ten kış bo yu mu az zam bom bar dı man lar ya pıl mış, epey ce sin dir me ha re ket le ri ne gi ri şil miş ve en ufa cık bir ifa de im ka nı ta nın ma mış tı. Ken di mi zi sa vun mak tan baş ka her şey bi ze ka pa tıl mış tı. Çok iyi bi li yor duk ki, var lı ğı mız tas fi ye edil mek is te ni yor. Bu ne den le böy le bir so run ak lı mı za gel mez di. Za ten Gü ney Kür dis tan Cep he si’nin Ankara'yla iliş ki le ri ta ma men An ka ra’nın gü dü mün de ve hat ta Av ru pa’yla da bir leş ti ri le rek bi zi tes lim al ma ya yö ne lik ti. Ya ni bir uz laş ma im ka nı ver mi yor du. Biz de ca nı mı zı di şi mi ze ta ka rak bu tas fi ye pla nı nı bo şa çı kar ma ya ça lış tık. Ni te kim bu Gü ney Sa va şı’nda de nen di. O sa va şım bi zim tas fi ye mi zi de ğil de, bi ze yö ne lik tas fi ye po li ti ka sı nın tam so nu ca gi de me ye ce ği ni gös ter di. Gü ney li Kürt güç le ri de bu nu böy le ka bul et mek du ru mun da kal dı lar. Ya ni dev ri mi mi zi tas fi ye et me de ğil de, onun la uz laş ma te me lin de bir yak la şım ser gi le di ler. Bu nu kış bo yun ca da ha so mut gör dük.

Yi ne De mi rel-İnö nü hü kü me ti nin ola ğa nüs tü ağır lık ver di ği özel sa va şın 500 gün gi bi bir sü re de so nu ca gi de me ye ce ği or ta ya çık tı.

Hat ta dış ve iç ope ras yon la rın bi zi za yıf lat ma sı şu ra da kal sın, hiç bir dö nem le kı yas lan ma ya cak ka dar güç len di ği miz an la şıl dı. Bir de ger çek ten 1992 kı şın da yap tı ğı mız ça lış ma lar so nu cun da ve özel lik le 1993 baş la rın da yap tı ğı mız de ğer len dir me ler le gü cü mü zü ko ru du ğu muz ve ge liş tir me ye de vam et ti ği miz so nu cu na var dık. Yi ne hal kın ol duk ça par ti ye te mel teş kil eder du ru ma gel di ği ni gör dük.

98

Bu de ğer len dir me ler 1993 New roz’una gel di ği miz de ke sin leş miş gi biy di. Ya ni or du, özel sa vaş tan is te di ği ba şa rı yı el de et me miş ti.

Hü kü met, bu po li ti ka sı nın ken di si ni dü şü re bi le cek bir nok ta ya gel di ği ni gör müş tü. Yi ne cum hur baş kan lı ğı, bu po li ti ka la rın çık maz da ol du ğu nu da ha ön ce den far ket miş ti. Gü ney Kür dis tan lı güç ler, bi zim le uz laş ma nın ge re ği ne inan mış lar dı. Sa nı yo rum ulus la ra ra sı ka mu o yu nun da Tür ki ye’ye ta nı dı ğı sü re 1993 ba ha rı na ka dar dı. Ora dan da ol duk ça ge li şen bas kı lar söz ko nu suy du. En önem li si de ken di hal kı mı zın bir li ği ni sağ la mış tık; ke sin par ti ön cü lü ğü ne bağ lan mış tı. Ge ril la da da ğa iyi otur muş tu ve ge ril la nın sö kül me si ar tık müm kün de ğil di. İş te bun la rı de ğer len dir dik ve bu çer çe ve de New roz’un, hal kın bek len ti le ri ne bi raz da ha uy gun ve ba rış çıl geç me si ne, yi ne Tür ki ye’nin bir çok de mok ra tik çev re si nin ve ulus la ra ra sı ka mu o yu nun bek len ti le ri ne uy gun ol ma sı na bir şans ta nı mak açı sın dan biz böy le bir adı ma baş vur mak tan çe kin me dik.

Ba zı la rı bu adı mı şöy le de ğer len dir miş ler. Özel lik le sa yın Ta la ba ni’nin An ka ra zi ya re tin de bu çok ça vur gu lan mış tır: “PKK bu ko nu da cid di mi dir? Yok sa Apo tak tik mi ya pı yor?” Hal bu ki mü ca de le za ten tak tik de mek tir, tak tik sü rek li ya pı lır. Fa kat bu tak tik cid di bir tak tik tir ve ben ce or ta mın po li tik leş ti ril me si ne de hiz met et miş tir. Bir yer de po li tik leş me nin can lan ma sı na ve Tür ki ye’nin de bi raz da ha de mok ra tik bir yak la şı ma doğ ru çe kil me si ne hiz met et miş tir.

Bu da ne ka dar cid di ol du ğu mu zu gös te ri yor.

– Şimdi burada ilginç bir nokta var. Az önce bir noktaya değindiniz, antiparantez ona giriyorum. Dediniz ki, “Batı da Türkiye’ye, PKK’ye karşı mücadelesinde 1993 baharına kadar süre tanımıştı. Bu süreye kadar sonuç al, ondan sonra artık bu iş değişiyor.” Bu nasıl bir değerlendirme? Bundan emin misiniz?

– Tam emin ol ma mak la bir lik te, et ki si gö zar dı edi le mez. As lın da Ba tı, bi ze yö ne lik te rö rizm id di a sın da baş lan gıç ta böy le de ğil di. Bu, taa Olof Pal me me se le si ne ka dar gi der. Bi zi te rö rist ilan et mek için bir yı ğın pro vo kas yon ge liş ti ril di. Öy le sa nı yo rum ki, bu tu tu cu çev re le rin de, mu ha fa za kar par ti le rin de et ki siy le PKK’nin te rö rist gö rül me si gi de rek ke sin leş ti. Ve fa kat, bir çok çev re bu nun inan dı rı cı ol ma dı ğı nı bi li yor. Ta bii bu na bir de Kürt çev re le ri çok des tek 99

ver di. Kür dis ta ni Cep he bu nun ön cü lü ğü nü yap tı, yi ne Av ru pa’da ki bir çok Kürt gru bu bu nun ön cü lü ğü nü yap tı. Bun la rın An ka ra’dan bek len ti le ri var dı. Gü ney Kür dis tan lı güç le rin bek len ti si, An ka ra’nın fe de ras yo nu des tek le me siy di. Özel lik le bu ko nu da um duk la rı nı faz la bu la ma yın ca, on lar bi raz zor lan dı lar. Yi ne Av ru pa’da ki Kürt grup la rı da Tür ki ye’de ser best po li ti ka yap mak is ti yor lar dı.

On la ra da bu şans, di le dik le ri gi bi ve ril me yin ce, Av ru pa’da sağ la nan kon sen süs bi raz bo zul du. Ya ni Tür ki ye’nin PKK’yi te rö rist ilan et me ça ba la rı na des tek olan bu çev re ler, 1993’ün baş la rın dan iti ba ren bu des tek le ri nin faz la an lam lı ol ma dı ğı nı, ken di le ri ni tec rit ol ma du ru mu na gö tür dü ğü nü, tam ter si ne PKK’nin ise ke sin güç ka zan dı ğı nı gör dü ler; do la yı sıy la bu po li ti ka yı de ğiş tir me ye ka rar ver di ler. Bi zim Sa yın Ta la ba ni ile gö rüş me le ri miz de bi raz bu çer çe ve de dir. Di ğer grup lar da bi zim le bir lik ge liş tir me ye hız la açık ol duk la rı nı gös ter di ler. Ve bir çok Av ru pa gü cü de, si ya si yön te me ağır lık ve ril me si ha lin de ağır lık la rı nı ko ya cak la rı nı söy le di ler. Sa nı yo rum bü tün bun lar bu adı mın atıl ma sın da et ki li ol du.

“Ulusal ve demokratik haklar için siyaset yapmak sağlam güvenceye kavuşturulursa silahlar susar” – Yani siyasi mücadeleye ağırlık verilmesi için Batı’dan da size teklifler geldi. Yeniden konuştuğumuz bu noktaya dönmek üzere, şimdi bir konuyu aktarmak istiyorum. O da şu: Ateşkes konusunda karar alırken, hiç kuşkusuz Türkiye’den de, Ankara’dan da bazı beklentileriniz, bazı istekleriniz var. Bir, bu konuda bazı hususları nasıl somutlaştırıyorsunuz? Bir de, ateşkesi bir sü re da ha uzat mak yo lun da bir ka rar açık la ya ca ğı nız bekleniyor; bu ateşkesin uzatılması ne kadar süreyle daha devam edecek? Bunun bir sınırı olacak mı, olmayacak mı? Bunun sınırını ne belirleyecek? Kafaları meşgul eden işte bir de bu hususlar var. Yani daha somut söylersem: Ateşkes ilan ederken Ankara’dan beklentiler? Ateşkesi uzatırken Ankara’dan beklentiler?

– Şüphesiz, bek len ti ler den de öte ye bu adı mın An ka ra’yı zor la 100

ya ca ğı açık tır. An ka ra’ya kal dı ğı sü re ce ken di de mok ra tik ira de si ni kul la na rak bir adım ata ca ğı nı dü şün mek bi raz saf dil lik tir. Her ne ka dar öy le id di a la rı var sa da, bun lar boş id di a lar dır. Mev cut hü kü me ti zor la ya cak olan, de min be lirt ti ğim çer çe ve de ki ge liş me ler dir.

Bu ge liş me le ri de biz or ta ya çı kar dık. Bu na rağ men, An ka ra ha len kör bir po li ti ka da ıs rar et mek te dir. Bu ne den le, böy le bir hü kü met ten faz la bek len ti mi zin ol ma ya ca ğı açık. Fa kat zor la ya bi le ce ği mi ze ina nı yo ruz. Zor lar ken de, ulus la ra ra sı ka mu o yu nun ve hat ta Tür ki ye ka mu o y u n un bas k ı la r ı n a faz la da y a n a ma y a ca ğ ı n ı bi li y o r uz. Çün kü, so ru nu bu ha le ge tir mek ve bu bi çim de or ta ya koy mak Tür ki ye’nin mev cut yak la şım la rı nı if la sa gö tü rü yor. Şim di ye ka dar ba ha ne açık tı: “PKK te rö ris tir.” Şim di bu ko zu elin den al mak la, as lın da önem li öl çü de da ya nak la rı nı bo şa çı kar dık. Si ya si çö züm yo lu na ne ka dar açık ol du ğu mu zu şim di Tür ki ye’de bü tün her kes bi li yor.

– “PKK teröristtir” kozunu Ankara’nın elinden aldığınıza inanıyorsunuz, değil mi?

– Tam ol ma sa da, önem li oran da öy le dir. Bir de şu id di a la rı var dı: “İş te de mok ra si pa ke ti miz var, bu te rör dur ma dı ğı için bu de mok ra si pa ke ti ne iş ler lik ka zan dı ra mı yo ruz” di yor lar dı. Biz, bu nun ne ka dar cid di olup ol ma dı ğı nı gös ter mek için, “al sa na ra hat or tam ve de mok ra si pa ke ti ni uy gu la” di yo ruz. De mok ra si pa ke ti nin için de Kürt kim li ği me se le si de var. Bu ko nu da “ne ve re cek sen ver” di yo ruz. Yi ne de mok ra si yi ge liş tir me ko nu la rı da var dı. Bun da da “ne ka dar ge liş ti re cek sen ge liş tir” di yo ruz. Hem de bu nu, son de re ce uy gun bir fır sat ve hat ta tek ta raf lı bir fır sat ta nı ya rak ya pı yo ruz.

Ya ni bu ko nu da bek len ti ler, “bi ze il le şöy le bir şey ler ve rin” bi çi min de de ğil dir. Za ten bir yer de bu hü kü me tin ken di si as lın da de mok ra tik ge liş me nin önü nü tı kat mış olu yor ve olum lu yön de ki bir çok ge liş me yi bo şa çı ka rı yor. Ger çek böy le ol ma sı na rağ men, te rör ede bi ya tıy la ka mu o yu al da tıl ma ya ça lı şı lı yor. Biz, iş te bu nu bi raz net leş tir mek için bu adı mı at tık. Baş lan gıç ta ki yak la şım bi raz bu ama cı içe ri yor du, baş ka bek len ti le ri miz söz ko nu su de ğil di. Ama şim di şu ka nıt lan dı: PKK ken di kit le si ne ha kim, ol duk ça di sip lin li, ba rı şa çok açık ve so run la ra si ya si çö züm yol la rı ge liş tir mek te de id di a lı. Yi ne bir o ka dar da hak lı te mel ler de tez le ri ile ri sü rü yor. Ar 101

tık hü kü met bun la ra ne kar şı lık ve re cek? Ka mu o yu şim di bu nun bek len ti si için de dir.

As lın da bi zim bek len ti le ri miz den zi ya de, ka mu o yu nun ba zı bek len ti le ri ni bi zim de hü kü me tin de dik ka te al ma sı ge re ki yor. Sa nı yo rum bek len ti le re biz bi raz ce vap ver dik ve bun dan son ra da ver me ye de vam ede ce ğiz. Sa nı yo rum ka mu o yu bi raz da ha sü re ta nın ma sı nı is ti yor ve bu nun tak vi mi şim di epey ce tar tı şı lı yor. Ger çek ten ben de üze rin de dü şü nü yo rum, ör güt ya pı mız da üze rin de dü şü nü yor.

Bu ra da tu tar sız olan ve ger çek çi yak la şım la ra ya naş ma yan hü kü met olu yor. Hat ta mu ha le fet par ti le ri nin de çö züm öne ri le ri yok, or du nun da öne ri le ri yok. Sa yın Özal bu ko nu da ba zı yak la şım lar ge liş tir mek is ti yor ama, güç süz lü ğün den ötü rü o da faz la id di a lı de ğil.

Ta bii bun dan son ra ki sü re ci, ge rek içe rik ola rak ve ge rek se za man la ma iti ba riy le bi zim es ki si gi bi sür dür me miz bek le ne mez. Ben onu top lan tı da da ha der li-top lu ve da ha kap sam lı açık la ma yı dü şü nü yo rum. Şüp he siz bu hu sus la rı bi raz da ha so mut kı la ca ğız.

As lın da bu na ateş kes de mek ten de öte ye, si ya si çö züm yol la rı nı ge liş tir mek di ye lim. He men be lir te yim; çok la rı nın söy le di ği gi bi, bil mem “si lah bı ra kı lı yor, dağ dan ini li yor ”de ğil. Böy le du rum lar in ti har olur. Ve san mı yo rum hü kü met de bu nu biz den bek le sin. Si lah lı güç le ri miz, te mel bir po li ti ka nın ha ya ta ge çi ril me si nin güç le ri dir. Ya ni Kürt ulu sal hak la rı nın ve Tür ki ye hal kı nın de mok ra tik hak la rı nın sağ la nıl ma sı için or ta ya çık mış si lah lı güç ler dir. Bu amaç la ra ula şın ca ya ka dar, bu si lah lı güç ler ge li şe rek var lı ğı nı sür dü re cek ler ve da ha da kap sam lı bir or du laş ma ya yö ne le cek ler dir.

Ne den? Çün kü, amaç or ta yer de du ru yor. Ama ca si lah lı güç le re baş vu rul ma dan da gi di le bi lir di; ama baş ta yad sın dı ve yad sın ma ya da de vam edil di. Do la yı sıy la si lah lı mü ca de le amaç la ra ulaş ma nın te mel ara cı ha li ne gel di. Şim di si ya sal yön tem, aca ba si ya si ama ca ulaş tır ma da tam gü ve ni le bi le cek bir du ru ma gel di mi? Ya ni ge rek Kürt hak la rı için ve ge rek se Türk hal kı nın de mok ra tik hak la rı için Tür ki ye’de si ya set yap mak, em ni yet li bir araç ola rak ka bul gör müş mü dür? İş te çok ça söy le ni yor; Tür ki ye’de ana ya sal ve ya sal gü ven ce ler sağ lan mış mı dır? Şim di ba ka lım; ge rek Kürt ulu sal hak la rı için ve ge rek se Tür ki 102

ye’de ki de mok ra tik hak lar için ana ya sal ve ya sal gü ven ce ler yok tur; var olan da çok sı nır lı ve gü ven ce siz dir. Ay rı ca, ya rın bi ri si nin ge lip bir dar be gi ri şi miy le ne ha le ge ti re ce ği de bel li de ğil dir. Za ten or du nun ne ka dar ha zır lık lı ol du ğu her za man or ta da dır. Ya ni şun da çok hak lı yız: Si ya set yap ma sağ lam gü ven ce ye ka vuş tu rul sun, o za man si lah lar kök lü su sar.

Ben, bı ra ka lım ken di miz için, De mi rel için bi le şu nu so ra bi li rim: Aca ba çok gü ven için de si ya set ya pı yor mu? Ken di si üç dar be gi ri şi mi ya şa dı, ta nık ol du. Bu na da ya na rak söy lü yo rum; si ya se ti hiç bir gü ven lik en di şe si ne ka pıl ma dan yü rü te bil miş mi dir? Eğer De mi rel için bi le bu so ru an lam ifa de edi yor sa, bi zim için si ya set yap ma nın ne ka dar gü ven lik ten yok sun ol du ğu or ta da dır. Do la yı sıy la si lah la rın kök lü sus tu rul ma sı me se le si, an cak tam bir si ya si öz gür lük le müm kün ola bi lir. Ge rek de mok ra tik hak lar için ve ge rek se ulu sal hak lar için si ya set te öz gür ol mak, öz gür si ya si fa a li yet yü rüt mek, ör güt len mek, par ti leş mek, cep he leş me, bun la rı ya sal gü ven ce ler da hi lin de ve gü ven lik için de yap mak söz ko nu su olur sa, ta bii ki o za man si lah la ra baş vur ma nın an la mı kal maz. Ben, mev cut Tür ki ye re ji min de hü kü me tin bi le ser best po li ti ka ya pa ma dı ğı ka nı sın da yım.

– Yani siz, “Türkiye’de demokratik çerçeve o kadar cılız ki ve legal platformlarda politika o kadar güvencelerden yoksun olarak yürütülüyor ki, partileşme ve örgütlenme güvencesi olmayan bu koşullarda tümüyle silah bırakmak ya da sizin deyişinizle köklü olarak silahların susması söz konusu olamaz. Bu anlamda dağdan inmek de bir anlamda intihar olur. Ama ne zaman bu koşullar sağlanır ve tam güvenli hale gelir, o zaman biz de bu işi tümüyle siyasal platforma kaydırırız” diyorsunuz ve “kaldı ki, Demirel bile böyle bir güvenceden yoksundur” diye de ekliyorsunuz. Şimdi burada benim üzerinde durduğum şu: Siz, kendi kamuoyunuzdan, iç kamuoyundan, dış kamuoyundan gelen telkinlere ve havaya uygun davranarak bir şans tanıyorsunuz ve bu şansı tanırken de bir ek süre daha getiriyorsunuz. Bu ek süreyi getirirken de şunu diyorsunuz: “Haydi, senden iyi niyetli bazı adımlar bekliyorum ve bunun için de ben şöyle şöyle önkoşullar da sıralamıyorum. Ama bir şeyler yap. Çünkü, beklentiler sana dönmüş.” Yan103

lış anlamıyorsam, böyle bir çağrı mı var?

– Buna ben zer bir du rum dur.

– Şimdi siz bunu ayın 15’ine kadar getirdiniz. Onbeşinden sonra da ateşkes konusunu bir anlamda siz yine tek taraflı götürüyorsunuz. Fakat, aynı zamanda bazı şeyleri de görmek istediğinizi ifade ediyorsunuz. Peki neyi görmek istiyorsunuz? Çünkü sizin de bazı sorunlarınız olacak; o zaman neyi görmek istiyorsunuz?

– Şim di ger çek ten hem ulu sal ve hem de ulus la ra ra sı ka mu o yu nun ağır bas kı sı var. Biz ken di pa yı mı za dü şe ni özen le ye ri ne ge tir me ye ça lı şı yo ruz. Bu nu tek rar vur gu lu yo rum, si ya se te bir şans ta nın sın di yo rum. Ta bii bu nu söy ler ken, iş te “dağ dan in sin, gel sin” de me ye kar ga lar gü ler. Ken di baş ba kan la rı nı as mış bir re jim söz ko nu su. Yi ne bir kaç dar bey le dev ril miş baş ba kan lar söz ko nu su.

Ve ha len de dar be teh li ke si her an gün dem de! Şim di res mi dü zey için bi le du rum böy ley ken ve Kürt hal kı nın ulu sal hak la rı için atı lan en ufa cık bir adı mın bi le im hay la kar şı lan dı ğı ger çe ği or ta day ken, bi zim gi bi bir ha re ke tin, ken di ni si ya sal ve ya sal bir ifa de ye ka vuş tur ma dan si lah lar dan arın dır ma sı de mek, “ben bir ko yu num gel be ni bo ğaz la” de mek tir. Bu nun al tı nı özel lik le çi zi yo rum. Ba zı la rı ger çek du ru mu hiç an la mak is te mi yor lar. Evet biz, ulu sal kim li ği ha len yok sa yı lan bir halk ger çe ği yiz. Tek bir ya sa da en ufa cık bir ke li me da hi lin de bi le ye ri miz yok tur. Bı ra ka lım si ya sal hak la rı mı zı, kül tü rel hak la rı mız ko nu sun da bi le en ufak bir im kan yok tur. İm kan şu ra da kal sın, gün lük ola rak im ha sü re ci ni ya şı yo ruz. Eko no mi ta lan edi li yor. Sos yal da ğı nık lık, çü rü müş lük had saf ha da.

Kürt nü fu sun bir ka tı Ba tı’da dır. En ge ri sos yal ya pı lar zor la ayak ta tu tu lu yor. Aşi ret çi lik ve ka bi le ci lik bel ki de en son biz de bu ka dar güç lü tu tul muş tur. Şim di tüm bun lar or ta yer dey ken, ger çek ten po li ti ka na sıl ya pı la bi lir? Po li ti ka nın bel li ulu sal ve sı nıf sal ger çek li ğe in dir gen me si müm kün mü dür? Müm kün ol ma dı ğı nı sa nı yo rum. Bi raz bi lin ci olan her kes bu nu bi lir.

Tür ki ye’de de mok ra si nin ge liş me si için de bu böy le dir. Onu da söy le ye yim, Tür ki ye’de tu tar lı bir de mok ra tik çer çe ve yok tur. Ben de Tür ki ye’de ya şa dım 1970’ler den be ri. Ya ni An ka ra or ta mın dan bu ra ya gel dim. Be ni do ğu ran ko şul lar An ka ra ko şul la rı dır; ora dan 104

yo la çık tım ve bu ra la ra ka dar gel dim. Ve şim di bu ra dan, An ka ra’yı ve ül ke yi zor lu yor, “bi ze po li ti ka ala nı açın” di yo rum. Özel lik le şu nu bir kez da ha vur gu la ya yım: An ka ra, ger çek çi bi çim de po li ti ka yap ma nın yol la rı nı Türk, Kürt halk la rı na ve di ğer azın lık la ra, bü tün emek çi sı nıf la ra aça cak mı, aç ma ya cak mı? Eğer açar sa, ben ya lı na yak hu dut lar dan ge çe rek po li ti ka yap ma ya ge li rim. Bu ko nu da inan dı rı cı bir gü ven ce ver sin, o za man hiç si la ha te nez zül bi le et mem. Ara bu lu cu olun bu ko nu da ve sağ lam gü ven ce ler oluş tu rul sun, ben de ge lip po li ti ka ya pa yım. Yok eğer “sen en ufa cık bir po li tik adım ata maz sın” de ni lir se, ben de na sıl yok tan ver ede rek bu si lah lar la po li ti ka ya pı yor sam ve sı fır dan, hat ta da ha ek si ler den bu ra ya ka dar ge ti re bil diy sem, bun dan son ra da si lah lı po li ti ka nın en ala sı nı ya pa rım. Sen bir ulu sal kim lik ve en ufa cık bir de mok ra tik adı mı bi le böy le bo ğun tu ya ge ti rir sen, o za man bi ri le ri de kal kar “ben de po li ti ka yı böy le ya pa rım” der. Bi zim ki iş te bi raz böy le ol du.

De di ğim gi bi, ben Tür ki ye’de 1970’le rin or ta mın da doğ dum.

Genç le rin da ra ğaç la rın da na sıl sal lan dı rıl dı ğı nı ve na sıl kur şun lan dı ğı nı gör düm. Bun la ra bi raz bağ lı ol ma ya ça lış tım ve ora dan bu ra ya ka dar gel dim. Bu nun la ne de mek is te di ği mi an la mak zor de ğil dir. Ya ni böy le bin ler ce in san zin da na dol du rul duk ça, hem de genç in san la ra böy le ya pıl dık ça, ufak bir gös te ri üze ri ne ve bir New roz şen lik le ri üze ri ne bi le böy le –1 Ma yıs ha la ya sak tır– kur şun lar yağ dı rıl dık ça, bir HEP ör ne ğin de ol du ğu gi bi en kü çük bir de mok ra tik adım at mak is te yen bir par ti he men idam la yar gı lan ma teh li ke siy le kar şı kar şı ya gel dik çe, bu du rum da bi zim ateş ke si na sıl sür dü re ce ği miz, bek len ti le ri mi zin ne ola ca ğı an la şı lır dır di yo rum. Ger çek ten po li ti ka yap mak is ti yo ruz. Bu nun için ta lep ler ne dir der se niz, biz de ana ya sal ve ya sal gü ven ce ler he men ge liş ti ril me li dir de riz. Bu nu açık ola rak gör mek is te riz. Ne dir ana ya sal gü ven ce ler? İş te Kürt kim li ği ni ana ya sa ya ta şır mak, Kürt sta tü sü nün si ya sal çer çe ve si ni ana ya sal ve ya sal dü zey de oluş tur mak ve böy le ce bi raz ana ya sal gü ven ce ye al mak ge re kir. Ya ni da ha is ter se niz...

– Kürt kimliğiyle politika yapmak...

– Ga yet ta bii. Kürt kim li ği po li tik ve ya sal ifa de ye ka vuş tu rul ma lı dır. Ya ni ken di de yiş le riy le on beş mil yon luk bir kit le var.

105

“Dönüşüm dönüşen Türkiye'ye ve kabul edilen Kürdistan statüsüne dönüştür.”

106

Bu nun ulu sal hak la rı ya sa la ra ge çi ril me den na sıl po li ti ka ya pa cak tır? Po li ti ka ya pa maz, ya pa ca ğı her şey gay ri ya sal olur. Ya ni ya sal dü zen le me ola yı çok ma kul bir şey dir. Me se la şim di ana ya sa tar tış ma sı ya pı lı yor, fa kat Kürt’ten ha ber bi le yok. Bu nun için di yo rum, gay ri cid di bir ana ya sa tar tış ma sı söz ko nu su dur. Yi ne ya sa lar ge liş ti ri li yor, fa kat en ufa cık bir Kürt var lı ğı na yer ve ril mi yor. Ba zı par ti ler Kürt ke li me si ni tü zük ve prog ram la rın da be lir ti yor lar, bu par ti le rin he men ana ya sa ile ka pa tıl dık la rı nı gö rü yo ruz. Ya ni en ufa cık bir ya sal gü ven ce yok. De mek ki, Kürt ola yı her şey den ön ce ana ya sa da ifa de si ni bul ma lı. Yi ne Kürt sta tü sü nün be lir len me si önem li dir. Kürt ler na sıl bir si ya si sta tü ye ka vu şa cak lar? Kül tü rel, sos yal ve si ya sal dü zey de hak la rı nın gü ven ce ye alın ma sı ge re kir. Ya ni için de ha re ket ede cek le ri si ya si, eko no mik, sos yal, kül tü rel çer çe ve çi zil me li dir. Bir ana ya sa nın kal dı ra bi le ce ği ya pıl ma lı ve da ha son ra ge liş ti ri le cek ya sa la ra bu ta şı rıl ma lı dır. Bu önem li bir gü ven ce dir. Fa kat sa de ce ya sa lar la biz ye ti ne me yiz, ör güt len me öz gür lü ğü nün so nu na ka dar iş le til me si ge re kir. Yi ne bu te mel de çok yo ğun bir yar dım ge re kir. Ya ni ken di kül tü rel ku rum la rı nı oluş tur ma, özel bir eko no mik plan la ma ya git me hu sus la rı çok açık tır ve bun la ra ih ti yaç var dır. Bir de bun la rın de mok ra tik tarz da ol ma sı ge re ki yor. Ya ni üst ten bi ri le ri ver di de ğil de, Kürt hal kı nın ken di oyuy la ve hat ta se çi miy le bu na gi dil me li dir. Ya ni bi zim is te di ği miz de mok ra tik bir dü zen le me dir, yok sa ba zı la rı nın Kürt hal kı adı na üst ten ka rar ver me si de ğil dir. –De mok ra tik bir dü zen le me ba zı la rı bu na de mok ra tik fe de ras yon da di ye bi lir–, Kürt hal kı nın se çi min den ge çen bir dü zen le me dir.

Bu be lirt tik le ri miz bir gü ven ce dir. An cak, el bet te bu nun ön ce sin de ya pı la cak iş ler var dır. Bun lar ne dir? Her kes bi li yor ki, şu an da bir te rör re ji mi söz ko nu su dur. Bu te rör re ji mi ni, bu özel sa vaş re ji mi ni ar tık bil me yen kal ma dı. Bu ka dar “fa i li meç hul” ci na yet var. İç te ve dış ta her gün bu ka dar ope ras yon ya pı lı yor.

Hat ta De mi rel, “Yu nan lı lar la yap tı ğı mız sa vaş tan da ha şid det li bir sa vaş tır”; “1877-78 Rus Sa va şı’ ndan be ri en kap sam lı ope ras yon lar dü zen li yo ruz” de di. İş te bu ope ras yon la rın dur du rul 107

ma s ı ge r e k i y or. Şim d i ken d i s i bu ope r as y on l a r ı dü z en l i y or ve “Biz sa vaş yap mı yo ruz” di yor. Hem sen ken din “1878’den be ri en kap sam lı sa va şı yo ruz” di yor sun, hem de “sa vaş yok” di yor sun!

– Peki, genel bir af için ne diyorsunuz?

– Ta bii, bu da onun kü çük bir par ça sı dır. Ya ni eğer alan açıl mak is te ni yor sa, bir ge nel af, öy le “par la men to ka bul eder mi, et mez mi” bi çi min de de ğil de, çok önem li bir si ya si kon sen süs ara cı ola rak der hal gün dem leş ti ril me li ve zin dan lar bo şal tıl ma lı dır. Yi ne de di ğim gi bi, iş ken ce ler, bu “fa i li meç hul” ci na yet ler ve ope ras yon lar der hal dur du rul ma lı dır. Es ki den “PKK bi zi vur ma ya ça lı şı yor” di yor lar dı. Şim di biz hiç vur ma ya ca ğız, ye ter ki üze r i m i z e gel m e s in l er di y o r uz. Za t en ateş k e s in bir şar t ı da bu d ur. Ya n i üze r i m i z e, hal k ın üze r i n e gel m e s in. Köy l er yı k ıl ma sın, kent ler ha ra be ye çev ril me sin. Kı sa ca özel sa vaş dur du rul sun. Bi ze gö re kont rge ril la dev re de dir ve bu dev re den çı ka rıl sın. Eğer bu ko şul lar az çok sağ la nır sa -–ya ni siz bu na bek len t i de di y e b i l ir s i n iz– o za m an bu ateş k es yü r ür, u zar gi d er.

Ama, bu ko nu lar da cid di bir ge liş me ol maz sa, o za man bu sa vaş tır ma nır.

– Peki ben burada bir şey sormak istiyorum; bu sizin söylediğiniz gelişmelerin hiçbirisi olmazsa, ateşkes çağrınız tek taraflı olarak daha ne kadar sürecek?

– Onun dü z en l en m e s i n i de el b et t e dü ş ü n ü y o r uz. Şu n u be l ir te y im; ya n i ateş k es, şart s ız ve tek ta r af l ı yü r ü m e y e c ek t ir. Kar şı ta r a f ın ope r as y on l a r ı şid d et l e n ir s e, bi z im de kar ş ı l ık ver m e miz şid d et l e n e c ek t ir. Kar ş ı ta r af köy d e, şe h ir d e, dağ l ar d a kek lik av l ar gi b i, ge y ik av l ar gi b i pe ş i m i z e dü ş er s e, ta b ii ken d i mi z i en ak t if bir bi ç im d e sa v u n a c a ğ ız. Bu n un i çin ger ç ek t en şim d i y e ka d ar eşi gö r ül m e m iş bir di r e n i ş i de ge l iş t i r e c e ğ iz.

Bu n u tar t ış m ak bi l e abes t ir. Kur b an l ık ko y un gi b i ba ş ı m ı z ı uza t a m a y ız. Ya n i ken d i m i z i Ş eyh Sa i t l e r in, Se y it Rı z a l a r ın du ru m u n a dü ş ür m e y e c e ğ iz. Biz, ken d i kim l i ğ i m iz i çin ade t a ken di m i z i yok t an var ede r ek bu g ü n e gel d ik. Bu n u in k ar ede m e yiz. He l e bu aşa m a d an son r a bu müm k ün de ğ il. San m ı y o r um 108

ki, kim s e de biz d en bu n u is t e s in.

“Ateşkes, güçlenme ve kendine güven politikasının sonucu olarak gündeme gelmiştir” – Sayın Başkan, şimdi bazı noktaları çok açıklıkla belirttiniz.

Bir defa silahlar nihai olarak nasıl susar? Onun koşullarını çok net, apaçık koydunuz. Bu birinci önemli konu. İkincisi, hem kendi iç kamuoyunuzdan, hem Türkiye’nin diğer kesimlerinden, hem de dış kamuoyundan gelen telkin ya da baskılarla bu ateşkes süresinin şimdilik biraz daha uzatılması yararlıdır diyorsunuz. Bu konuda PKK’nin son derece disiplinli davrandığı kanısındasınız.

Disiplinli davranmakla birlikte diyorsunuz ki, “benim üstüme gelinmesin”, yani işte “operasyonlara devam edilmesin. Böyle olursa bu yumuşama bir süre daha devam eder. Ama üstümüze gelinmeye devam edilirse, biz de kurbanlık koyun gibi başımızı uzatamayız. O zaman savaş yeniden tırmanışa geçer.” Yani burada sizin söylediğiniz şu: “PKK olarak ve onun lideri olarak zayıf bir pozisyona geldiğimiz için bu çıkışı yapmadık, kuvvetli pozisyonda olduğumuz için bu ateşkesi başlattık biz. Bu ateşkes bizim zayıflığımıza yorumlanmasın.” Söylediğiniz bu oluyor, değil mi?

– Ga yet ta bii, sa de ce za yıf ol ma dı ğı mız için de ğil, hem çok hak lı ol du ğu muz ve hem de bi raz güç lü ve ye ter li du ru ma gel di ği miz için biz bu adı mı atı yo ruz. Ba zı la rı şu de ğer len dir me ye ken di le ri ni inan dır mak is ti yor lar: “PKK ol duk ça güç kay bet ti ve ol duk ça da halk tan, ulus la ra ra sı ka mu o yun dan tec rit ol du” di yor lar. Ben di yo rum, tam ter si ge çer li dir. Halk tan ol duk ça bü yük des tek bul duk ve ulus la ra ra sı des tek de ol duk ça hız lı ge liş me ye baş la dı. Bu te mel de biz bu adı mı at tık. Ya ni hem güç len me miz yo ğun ve hem de hak lı ol du ğu muz ger çe ği var. Tür ki ye hal kı da da hil, ezi ci bir bi çim de ka bul gör müş tür bu. Kal dı ki ba sın da ki an ket le re de yan sı mış tır. Bir te rör ha re ke ti ol mak tan öte ye, çok hak lı ve si ya si amaç lı bir ha re ket ol du ğu muz vur gu la nı yor. Ateş ke se bu te mel de git tik. Bu nun baş ka tür lü yo rum lan ma sı na ve iş te “son dar be le ri in di ri riz, bir ta kım va at 109

ler de de bu lu nur, dağ dan in di ri riz” de nil me si ne, ben, Se yit Rı za ve Şeyh Sa it çö zü mü di yo rum. “Da ha son ra ba zı la rı nın kel le si ni uçu ru ruz, di ğer le ri ni de iş bir li ği ne zor la rız, bu işi böy le ce hal le de riz” an la mın da dır. 70 yıl lık -–ki da ha ön ce si, Os man lı dö ne mi de var– as ke ri im ha ve ten kil yak la şı mı dır bu. Ve bu yak la şım so ru nu çöz me di, kang re ne dö nüş tür dü. Hü kü me tin ha len bu po li ti ka yı terk et ti ği ka nı sın da de ği lim. Şim di biz bu po li ti ka nın açık ça kal dı rıl ma sı nı is ti yo ruz. Bu po li ti ka kal dı rıl ma dık ça za ten Tür ki ye’nin de mok ra tik si ya si ge liş me si nin ola ma ya ca ğı na ina nan lar da nız.

Bu po li ti ka yı kal dı rır lar mı? Hü kü me tin gü cü bu na ye ter mi? Or du bu na açık mı? Yi ne di ğer par ti ler bu ko nu da prog ra ma sa hip ola bi lir ler mi? Bu so ru lar ha len ce vap sız. Gör dü ğü müz ka da rıy la hep si ye ter siz ve ka pa lı bir ko num da. Dik kat edi lir se, çö zü mü biz de ara mak ye ri ne, de min söy le di ğim ik ti da rı ve mu ha le fe tiy le si ya sal par ti ler de ve di ğer ana ya sal ku ru luş lar da ara mak ge re ki yor. On lar ka pa lı. Ba zı adım la rın ke sin on lar ta ra fın dan atıl ma sı ge re ki yor.

– Atılması kesin gerekiyor dediğiniz bazı adımlar nelerdir?

– Ben onu bi raz aç ma ya ça lış mış tım. Or du, bu ko nu da ken di du ru mu nu göz den ge çir mek zo run da dır. Yi ne par la men to, ger çek ten bir ka rar or ga nı ol du ğu nu ka nıt la mak du ru mun da dır. Par la men to ne ye ka dir dir? Ora da 150’ye ya kın Kürt mil let ve ki li var.

Bu mil let ve kil le ri ne ka dar Kürt tür ler? Bun lar ne ka dar Kürt lük le ri nin bi lin cin de dir ler ve ya bu nu ne ka dar ka bul edi yor lar? Ka bul edi yor lar sa, ken di halk la rı nın ba zı hak la rı ko nu sun da en ufa cık bir ka rar ta sa rı sı ge liş ti rip su na bi li yor lar mı? Çok açık söy le ye yim; ufak bir mil li kı ya fet bi le gi yil di ğin de ne ha le gel dik le ri ni bun lar bi li yor lar. Ya ni şu an da 1920’le rin bi le çok ge ri sin de bir sta tü var.

Bu sta tü ye par la men to da en ufak bir iti raz var mı? Hü kü met bu ko nu da her han gi bir öne ri ge liş ti ri yor mu? MGK’nin öne ri le rin den baş ka her han gi bir öne ri var mı? Yi ne di ğer si ya si par ti ler var, hiç bi ri inan dı rı cı bir öne ri ge ti re bi li yor mu? As lın da hep si ka pa lı ve her bi ri di ğe rin den kor ku yor. Bi ri di yor “o bir adım at sın”, öbü rü di yor “o bir adım at sın.” Hep si nin du ru mu bu ve bu nun dı şın da ara la rın da bir kon sen süs söz ko nu su de ğil. Hal bu ki biz açı ğız, bu nu tek rar vur gu lu yo rum. Ya ni PKK’yi ne ka dar eleş ti rir se 110

niz eleş ti rin, ama id di a la rı güç lü dür. Ke sin lik le çok hak lı ve ye rin de si ya sal amaç la ra bağ lı lık te me lin de ken di si ni ya şa tı yor. Ve si lah lı gü cü nün kay na ğı nı da bu ra dan alı yor.

– Yani diyorsunuz ki, “biz açığız ve bekliyoruz, öneri geliştiremeyen sizsiniz. Partisiyle, parlamentosuyla, muhalefetiyle, ordusuyla, milli güvenlik kuruluyla bir kafa karışıklığı içindesiniz.

Ama bak kardeşim, biz bekliyoruz, buyrun getirin.”

– Ben za ten şu nu söy le miş tim: “İş te Apo şöy le te rö rist, iş te şöy le af fet mez bir adam” fi lan di yor lar. Hay di Apo öy le di ye lim de, pe ki her han gi bir Kürt bul sun lar ve bu Kür dün eli ne bir öne ri pa ke ti ver sin ler. Ya ni il le güç lü bir Kürt ol ma sı şart de ğil, il le şu ka dar si lah la gü cü nü ka nıt la mış bir Kürt şart de ğil, baş ka bi ri ni bul sun lar. Eğer ka bul eder ler se, ka mu o yu na ve de mok ra si ye say gı la rı var sa, bu nu se çim ler be lir le sin. Ya ni Kür de, “sen ne is ti yor sun” di ye sor sun lar di yo rum. Tür ki ye’de bu na ina nan, böy le bir çö züm sa hi bi ol mak is te yen güç var mı? Bi raz tu tar lı ola lım! Ya ni ol duk ça de mok ra si ye ina nan ve bu te mel de ıs rar lı vur gu lar ya pan bir ya zar ola rak siz le rin şah sın da ben de mok ra tik ka mu o yu na söy lü yo rum; sı ra dan öne ri ler de da hil, ba zı te mel ko nu lar da öne ri ler var mı? Hat ta mu ha tap ka bul et mek is te yen var mı? Şim di PKK ve ya Apo “şöy le teh li ke li, bil mem böy le ya ban cı la rın em rin de ça lı şan bi ri si” id di a la rı nı ile ri sü rü yor lar. Bu id di a lar şu ra da kal sın, her hal de Apo de mek her şey de mek de ğil dir. So ru nun kay na ğı ben de ği lim, bir ulu sun var lı ğı dır, ta rih tir. Bu ulu sun var lı ğı na yö ne lik çö züm ler ge re ki yor. Ben bu nu bi raz ses len di ri yo rum. Za ten bü tün tep ki le rin ba na yö ne lik ge liş ti ril mek is ten me si de bu ne den le dir. Po li ti ka sız lar, kör şid det ten baş ka bir po li ti ka ya bel bağ la ma la rı söz ko nu su de ğil. Bu nu da her gün do lam baç lı yol lar dan halk la ra gö tü re rek yut tur ma ya ça lı şı yor lar. Bu po li ti ka terk edil me dik çe, sa de ce Kürt kan kay bet mez, Türk de kay be der. Za ten ol duk ça kan kay be di yor; bu po li ti ka sür dük çe da ha faz la kan kay be de cek, güç kay be de cek tir.

– Yani diyorsunuz ki, “Haydi muhatap olma sorununu falan bırakın, gelin ortaya bir şey atın. Madem bana terörist diyorsunuz, PKK’ye terörist diyorsunuz, madem iddianız bu, o zaman 111

“Kabul edilebilir bir çözüm, gerçekten hem eşit, hem özgür iradeli bir çözümdür.”

112

buyurun, beni muhatap almayın ama, ortaya demokrasi adına bir şey koyun.”

– Ga yet ta bii. İş te Kürt hal kı or ta yer de du ru yor. Bı rak bu Kürt hal kı nı da ser best top lan tı lar yap sın, ser best ör güt len me yap sın, ser best bir se çim yap sın, de ğil mi? Ve ba zı ta lep le ri ne açık lık ge tir sin, ba zı ta lep le ri ni ile ri sür sün. Siz de bun la rın üze ri ne tank, top sür me yin. Ya ni bu nun da an la şıl ma dık ya nı var mı? Mil yon lar ca bir halk yı ğı nı var; bı ra kın bu halk bi raz ken di ni ifa de et sin. Hat ta müm kün se bir re fe ran dum ya pıl sın. Bu re fe ran dum, he men Türkiye'den ay rıl ma, par ça lan ma re fe ran du mu ol sun de mi yo rum. Bu re fe ran dum, Kürt hal kı nın ba zı te mel hak la rı ko nu sun da bir re fe ran dum ol sun.

He le ba ka lım Kürt hal kı ne yi is ti yor? Kuş ku suz Kürt hal kı nın ba zı te mel hak la rı var ve bun la rın ve ril me si ge re ki yor. Bir de bu ko nu da sa mi mi yet ge re ki yor. Ge li yor lar, hal kı kan dı rı yor lar; hal ka kar şı en ufa cık bir say gı yok. “Siz le re şu ka dar tril yon yağ dı rı yo ruz, bil mem si ze şef kat da ğı tı yo ruz, bil mem si ze şu ka dar dua edi yo ruz” di yor lar. Bun lar de ma go ji dir ve terk edil me si ge re kir. Ar tık iş ler bu laf lar la ida re edi le mez.

– Şim di bu ra da or ta ya çok il ginç bir tab lo çı kı yor. Be nim edindiğim izlenime göre şunu diyorsunuz: “Biz güçlüyüz kardeşim, Kürt ulusu temelinde büyük bir desteğimiz var ve bu güçlü pozisyonda bir noktada siyasal çözüme şans vermek istyoruz.

Batı’dan gelen telkinler de böyle, kendi kamuoyumuzdan gelen telkinler de öyle, hatta Türk kamuoyundan gelen telkinler de öyle. Biz bir adım atıyoruz ve üzerimize şiddetle gelinmezse daha da devam ettireceğiz. Elbette devam ettirirken de adımlar bekliyoruz.” Şimdi şunu sorayım: Bu devam ettirme süresinin belli bir sınırı olacak mı? Şu ana kadar Türk tarafı sizin üzerinize geldi mi?

– Ta bii gel di. Yak la şık bir ay lık ateş kes sü re si bo yun ca ke sin lik le ope ras yon la rı nın ar dı ar ka sı ke sil me di. Ba zı yer ler de çok yo ğun, ba zı yer ler de bi raz ha fif ol du. Bu gün bi le Ağ rı’da şid det li bir bom bar dı ma nın ol du ğu nu ben si ze söy le me li yim. Sa nı yo rum son gün ol du ğu için, her hal de Ser had’la baş la dı, yi ne Ser hat’la bi tir mek is ti yor lar. Ya ni bi le mi yo rum, ne bi çim man tık tır bu. İyi ni yet gös te ri si 113

ola rak bi le du ra bi lir di. Bu du ru ma faz la bir izah bu la mı yo rum. İş te böy le; ya ni hiç dur dur ma dı ve bir azal ma da ol ma dı. Ba zı göz lem ci ler di yor lar ki, ba zı böl ge ler de, ör ne ğin Bo tan’da bir azal ma ol muş tur. Ba na gö re bu, Bo tan’da adım ata cak ha li kal ma dı ğı için bi raz böy le dir. Me se la Mar din bi raz ova lık tır; bu ra da yo ğun tu tuk la ma ya pıl dı ve biz den 50’ye ya kın ge ril la vu rul du. Yi ne di ğer böl ge ler de, özel lik le ope ras yon la rın da ha ra hat yü rü tü le bi le ce ği ova lık alan lar da şid det li ope ras yon lar ol du. Me se la Di yar ba kır böl ge sin de yi ne çok şid det liy di, hem de göz aç tır ma ma ca sı na. Der sim yi ne Bit lis ve çev re le rin de çok şid det liy di. Ya ni ger çek ten hiç ya vaş la ma dı, ya vaş la dı de ni len yer ler de de bi raz güç süz ol du ğu için böy le ol du.

Aca ba bun dan son ra ki sü re için de bir de ği şik lik olur mu? Son ola rak sa yın Ta la ba ni’nin ba zı gö rüş me le ri ol du. Yi ne do lay lı da ol sa ba zı söz alıp ve ren ler var dır. Bu ko nu da bel ki on lar bir şey söy le ye bi lir ler, ben ke sin bir şey söy le ye mem. Bi zim bu iyi ni yet li gi ri şim le ri mi ze bun dan son ra da ke sin ay nı sert lik le kar şı lık ve rir ler di ye mem, bel ki on lar da bel li bir sı nır la ma ya gi de bi lir ler. Za ten bu nu bi raz de ne mek ge re ki yor. Ulus la ra ra sı ka mu o yu da bu nu is ti yor; biz bas kı ge liş ti re ce ğiz, fa kat iş te “bi raz da ha sa bır” di yor lar. Sa nı rım Tür ki ye’nin ka mu o yu da bi raz sa bır is ti yor. Ya ni hü kü me ti ve or du yu bi raz sı na mak is ti yor. Bu nun hem bas kı sı nı ve hem de uy gun ol du ğu nu ben de du yu yor ve is ti yo rum. Biz ken di bi rim le ri mi ze de da nış tık, on la rın da bu na ben zer dü şün ce le ri var. Şim di bu nun sü re si ne ka dar olur ve han gi şart la ra bağ lı dır?

Bun la ra ben za ten bi raz açık lık ge tir dim. Pra ti ğe ba ka ca ğız, eğer ope ras yon lar da ha da şid det li ge li şir se, ke sin lik le biz de bi raz tır man dı ra ca ğız. Yok eğer üze ri mi ze ge liş sı nır lan dı rı lır sa ve özel lik le im ha amaç lı se fer ler dü zen len mez se, yi ne bu “fa i li meç hul” ci na yet ler, iş ken ce ler, kit le tu tuk la ma la rı, köy bo şalt ma la rı dur du ru lur sa, bi zim de öy le sa va şı tır man dır ma di ye özel bir po li ti ka mız ola maz. Ya ni zım ni de ol sa bir ateş kes yü rür lük te dir bi çi min de bir du rum or ta ya çı kar sa, biz bu nu dik ka te ala ca ğız. Ateş ke sin uza tıl ma sı nın sı nı rı için yi ne bir şey söy le mi yo ruz. Çün kü, iyi ni yet li yak la şı mı mız bi raz kö tü kul la nıl ma ya ça lı şı lı yor ve ya kar şı ta raf bu nu bir za af ola rak de ğer len di ri yor. Bu açı dan, sı nır be lir le sek de 114

be lir le me sek de faz la bir an lam ifa de et mi yor. Ya ni da ha çok pra tik ge liş me le re ba ka ca ğız.

Bu ge çen bir ay lık sü re da hi lin de kar şı ta raf tan iyi ni yet gö re me dik. Bun dan son ra ki sü re ci bir kez da ha gö zet le ye ce ğiz. Ay rı ca şu nu da be lir te yim: Biz, her tür lü ted bi ri mi zi al mı şız ve bi ze da ya tı la cak im ha ope ras yon la rı na son de re ce ha zır lık lı yız. Ya ni üze ri mi ze bi raz sert ge lir ler se, biz ke sin lik le mi sil le me le ri ge liş ti re ce ğiz. “Bi raz da ha üze ri ne gi der sek bi ti ri riz” bi çi min de yak la şı lır sa, biz de meş ru sa vun ma mı zı ya pa ca ğız. Yok eğer dev let, ger çek ten bu po li ti ka nın so nu ca gi de ce ği ne pek inan mı yor sa ve ge liş me le re söy le di ğim çer çe ve de iş ler lik ka zan dır mak is ti yor sa, o za man özel sa va şı dur dur ma lı ve gi de rek da ha et ki li si ya sal çö züm yol la rı nı pra tik te ser gi le me li dir.

– Bu çerçeve içinde şunu sormak istiyorum: Ankara ve basında, “Apo niçin böyle bir dönemde ateşkese gitti” deniliyor. Ve bu noktada şöyle bir tahlil yapılıyor: Birincisi, dış destek yoktur; çünkü Batı PKK’yi terörist ilan etmeye başladı. İkincisi, Suriye desteğini çekmeye başladı; çünkü Suriye terörist listesinden kurtulmak istiyor. Yine Moskova bitti, o yüzden de böyle bir derdi var. Ayrıca Türkiye’yle su sorunu var ve bu da bir mesele olarak gündeme geliyor. Üçüncü, Kuzey Irak’ta ya da Güney Kürdistan’daki durumdur. Burada yeni bir fırsat var; işte Talabanisi, Barzanisi, Amerikası, İngilteresi, ortak bir şey istiyor ve bu durum PKK’nin işini zorlaştırıyor. Dördüncüsü, son operasyonlarla birlikte içte bir darbe yedi ve Kürt insanı da icabında artık bezdi. İşte bütün bu faktörler bir araya geldi, PKK’yi sıkıştırdı ve onu bu ateşkes noktasına getirdi. Ateşkesle birlikte de siyasi mücadeleye giriyor ve başka bir yol da kalmadı. Şimdi bu bir yorum tarzı. Aslında siz, şu ana kadar yaptığınız tahlillerle buna cevap verdiniz. Fakat bu bayağı geçerli ve bazı gelişmelerle de inandırıcılığı olan bir husus ve bundan dolayı da gelinen nokta küçümsenmiyor. Yani şu anlamda kümsenmiyor; söylemek istediğim şu: Kimse demiyor ki, ateşkes kötü bir şey oldu. Hayır, tam tersine ateşkes olayı her şeyiyle olumlu karşılandı. Ama bunu böyle algılama, böyle bir yaklaşıma ve izah tarzına bağlama 115

eğilimi de güçlü. Bu konuda mesela Suriye’nin tavrı, mesela Batı kamuoyunda terörist damgası yemeye başlaması, bunlar ister istemez belirli faktörler olmuş olabilir. Yani yeniden gelip bu soruyu yöneltiyorum. Çünkü ağırlıklı bir kesim bu bakış açısını taşıyor. Sizin, bu konuda ayrıca söylemek istediğiniz bir şey var mı? Yani aslında başlangıçta bunun cevabını aldık, ama daha farklı bir şey var mı?

– An la şı lı yor. Yü zey sel bir yak la şım dır. Ya ka mu o yu nu kay bet me mek için ha len bu yo rum la rı ge liş ti ri yor lar, ya da sağ lık lı ol ma yan ra por la ra da ya na rak bu nu söy lü yor lar. Ben ter si ni id dia edi yo rum. Su ri ye’nin des te ğin de, ta bii des tek di ye ta bir et ti ği niz şey ler ar tık ney se on lar da, ben, bir ek sil me nin de ğil, art ma nın da ha ağır lık lı ol du ğu nu söy le ye bi li rim. Ama bu nu be lir tir ken de, “Su ri ye es ki den bi zi çok des tek li yor du şim di az des tek li yor ve ya es ki den az des tek li yor du şim di çok des tek li yor” bi çi min de bir de ğer len dir me ge liş tir mi yo rum. Ko nu mu iti ba riy le, mü ca de le miz için de ki ro lü iti ba riy le Su ri ye’nin şim di ki po zis yo nu, da ha da ka lı cı ve güç len di ri ci ni te lik te dir. Ba tı için de ay nı şe yi söy lü yo rum. Ba tı’nın şim di ye ka dar yü rüt tü ğü po li ti ka bi zi zor la yan ni te lik tey di, bun dan son ra da ha da te mel li, sü rek li ve güç len di ri ci bir dü ze ye gel miş tir di yo rum.

Bu nun ka nıt la rı çok tur. Biz, bu Ba tı lı hü kü met le rin yıl lar dır aley hi mi ze ge liş ti ri len po li ti ka la rı nı kar şı la dık. Ve en bü yük mad di kat kı ya ve kit le po tan si ye li ne ge çen yıl da ulaş tık. Bu du rum, bu den li yo ğun ted bi re rağ men ge liş me di mi? Bu nu her kes bil mi yor mu? El bet te bi li yor. Şim di de ben söy lü yo rum ki, bü tün dev let ka pı la rı, hü kü met ka pı la rı di ya lo ga açıl mış tır. Za ten kit le miz şu an da bu na açık tır. İş te söy le ye yim ya ni, Fin lan di ya Baş ba ka nı gö rüş tü, Hol lan da Dı şiş le ri Ba ka nı gö rüş tü, Bel çi ka gö rü şü yor, İn gi liz par la men to sun dan gö rü şü yor lar, Ame ri ka’ya gi di li yor. Ya ni iri li ufak lı bir çok Av ru pa dev le tin den, ba kan ol sun, mil let ve ki li ol sun, par ti ler ol sun, her dü zey de gö rüş me ta lep le ri yo ğun dur. Şim di bü tün bun lar ne an la ma ge lir? PKK’nin, es ki si gi bi bir te rö rist ör güt ola rak de ğil de, bir si ya sal mu ha tap ola rak ge liş ti ği ni gös te rir. Ken di kit le miz de Av ru pa’da art mış tır, şu an da iki ye kat lan mış tır. Bun lar or ta day ken, pe ki ben bu na na sıl PKK za yıf la dı di 116

ye bi li rim? Bu, İran için de ge çer li dir. Yi ne Kaf kas ya’da ki son ge liş me ler özel lik le bi zi da ha da güç len di re cek ni te lik te dir. Bü tün Kaf kas ya ül ke le riy le iliş ki le ri miz var dır; Azer bay can’da, Er me nis tan’da, Gür cis tan’da biz po li ti ka ya pa bi li yo ruz. Ya ni bu be lirt ti ği niz hu sus lar ben ce ter si bi çim de yo rum la na bi lir. Ya ni PKK’nin güç ka zan ma ya baş la dı ğı ve ateş ke sin, bu na da yan dı rı la cak ce sa ret le ile ri sü rül dü ğü bi çi min de yo rum la ya bi lir si niz.

– Yani ateşkes gelişmesinin kaynağında bir askeri güçsüzlük yok diyorsunuz.

– Güç süz lük de ğil, güç len me var ve iç te de böy le dir. Kürt hal kı nın des te ği zir ve ye çık mış tır. Bu ger çek or ta da dır. Te rör po li ti ka sı, kit le yi kor kut ma po li ti ka sı PKK’yi güç len dir di mi, za yıf lat tı mı? Ka mu o yu nun yo rum la rı na ba kın, ha re ket le re ba kın, ezi ci bir bi ç im d e des t ek gör d ü ğ ü m üz açık t ır. İs t er s e n iz se ç im ya p a l ım.

De mek is te di ğim, iç te de güç ka zan ma söz ko nu su dur. Gü ney’de ki iliş ki le re ba ka lım. Ta la ba ni şu an da kar şı nız da, is te di ği ni zi so run. Han gi sta tü de bi zim le iliş ki ara yı şı için de dir ler? Bi zim güç le r i m iz Gü n ey’de na s ıl d ır? Gü n ey’de es k i s in d en za y ıf mı y ız, güç lü mü yüz? So rar öğ re nir si niz. Ben id dia edi yo rum ki, hem si ya si ve hem de as ke ri ola rak da ha da güç lü yüz. Tür ki ye ka mu o yun da ki ka bu lü müz de es ki sin den da ha güç lü dür. En çok vur gu ya pı lan, “ge ril la dar be ye di” olu yor. Ben si ze on bin ge ril la nın dö kü m ü n ü yap t ım. Han g i böl g e d e ne ka d ar ge r il l a n ın ol d u ğ u n u söy le dim. Şim di lik gün lük ka tı lım 50’dir, çok kı sa bir sü re son ra bu ka tı lım yü zü bu la bi lir. Bu, çığ gi bi bir bü yü me dir. İs ter se niz gi dip say ma ya ça lı şın; eğer söy le dik le rim doğ ru de ğil se o za man eleş ti ri niz hak lı lık ta şı ya bi lir. Ben si ze cep he le rin is mi ni tek tek ver dim; Bo tan, Gar zan, Amed, Der sim, Ser had, Mar din. İs ter se niz bir ga ze te ci yi gön de re lim ve biz zat bir lik le ri de gör sün. Dağ lar önem li oran da bi zim de ne ti mi miz de dir. Bu da, hiç bir dö nem le kı y as l an m a y a c ak ka d ar güç l en d i ğ i m i z i gös t e r ir. Ateş k es, iş t e hem hal kın bi ze bağ lı lı ğı, hem de ge ril la nın ge liş me sin de ki güç len me ye bağ lı ola rak, ya ni ken di ne gü ven po li ti ka sı nın bir so nu cu ola rak gün de me gel miş tir. De mek is te di ğim, ge rek hü kü met ol sun, ge rek ona yön ve ren çe şit li çev re ler ol sun, ben ce ger çek le 117

ri ya yan lış ra por la ra da yan dı ra rak yo rum lu yor lar, ya da bu nu ka sıt lı ya pı yor lar.

“Karşı tarafın mevcut tutumu sürdükçe şiddet daha da tırmanır” – Burada şimdi şu ortaya çıkıyor; “biz kendimize güvendiğimiz için, güçlendiğimiz için ateş kesiyoruz, tecrit olduğumuz için değil” diyorsunuz. “Dışta da desteklerimiz arttı, içte de ezici bir biçimde ve çığ gibi büyüyor” diyorsunuz. “İşte bu noktada biz, politik mücadeleye bir şans tanımak ve bu tenkil politikasını da durdurmak için, demokrasiye ulaşabilir miyiz diye bir şey ortaya attık” diyorsunuz. Ayrıca şunu da söylediniz: “Bir ay içinde durum iyi değildi ve üzerimize gelmeye devam ettiler. Bazı bölgelerde o kadar şiddetli olmadı ama, bazı yörelerde de şiddetliydi.” Birinci dönemde, yani ilk bir aylık sürede o kadar iyi gitmedi.

– İyi git me mek yal nız özel sa vaş bir lik le ri açı sın dan söy le ne bi lir.

Fa kat ka mu o yu nun me se le ye sa hip çık ma sı olum lu dur. Ka mu o yun da ol duk ça ka bul gö ren bir yak la şım söz ko nu su dur. Ulus la ra ra sı alan da tep ki ler çok olum lu, yi ne Gü ney’de ki tep ki ler çok olum lu dur. Bu nun ya nın da, Tür ki ye de mok ra tik çev re le ri için de ki tep ki ler çok olum lu dur. Fa kat, bü tün bun la ra ce vap ver me yen özel sa vaş bir lik le ri dir. Ar tık bun la rı da olum lu ha le ge tir mek, de min söy le di ğim çev re le rin et ki gü cü ne bağ lı dır.

– Yani hükümet buna el atar.

– Evet, hü kü met bu na el atar, biz zat or du ken di si ni sı nır lar, ya ni o da ar tık on la ra bağ lı dır. Ya ni “hiç bek len ti le ri miz ol ma dı, hiç leh te ge liş me ler ol ma dı” di ye me yiz, ama “çok önem li ge liş me ler ol du” di ye söy le ye bi li rim. Bu ge liş me ler bel ki özel sa va şın ken di için de sı nır lan dı rıl ma sı na da yol açar. As lın da bu nu da bi raz bek li yo rum. Ama bu ger çek leş mez se da hi, al dı ğı mız ted bir ler onu sı nır lan dı rır; ben, şu nu da si ze açık lık la söy le ye yim: Al mış ol du ğu muz ted bir ler özel sa va şı ke sin lik le sı nır lan dı ra cak tır ve bi zi de ği şik bir ge liş me ye gö tü re cek tir.

– Şimdi burada görebildiğim, sizde de yeni bir dil var. Yeni bir 118

dilden kastım şu: Geçmişte çok daha sert, çok daha kıyıcı bir üslup kullanırken, burada daha serinkanlı bir üslup dikkatimi çekiyor. Ve burada şunu görüyorum: “Biz kendi gücümüzün farkındayız, özgüvenimiz vardır, tamdır. O yüzden de geldik böyle bir noktada ateşkes ilan ettik. Ateşkes bir süre daha uzayacak, buna şu anda herhangi bir sınırlama koymuyoruz. Bu konuda özellikle Türk tarafının askeri alandaki adımlarının nasıl gelişeceğine bakacağız. Eğer fazla iyi niyet görülmezse, imha politikası ve baskılı tutum devam ederse, ona göre biz de tedbirimizi alır, yürürüz” diyorsunuz. Fakat burada, “Biz sabırlı olacağız” deyişiniz dikkati çekiyor. Yani ben bunu hissediyorum. Siz şunu diyorsunuz: “Türk kamuoyunda olsun, uluslararası kamuoyunda olsun, Kürt kamuoyunda olsun, hepsinde bu ateşkes olumlu algılandı ve herkes bundan bir şeyler beklemeye başladı. Yani özel savaş ağını bir kenara koyarsak, bir olumlu hava söz konusu. Bu olumlu havaya göre biz de biraz daha sabırlı, biraz daha bu işi zamana terk edip beklemek istiyoruz.” Yani böyle sabıra dönük bir iyi niyet havası var sizde de. Bu yoruma ne diyorsunuz? Çok mu zorluyorum, yoksa bu tavır söz konusu mu?

– Bu tav rın ge liş ti ril me sin de şüp he siz de mok ra tik ka mu o yu na ce vap ver mek ve or ta lık ta ki bir yı ğın de ma go ji yi ve ger çek dı şı du ru mu ay dın lı ğa ka vuş tur mak et ki li dir. Bu nun için sa bır ve ta ham mül gü cü nü gös te ri yo ruz. Bu sa bır, me se le nin sa hip le ri me se le ye sa hip çık sın an la yı şı na da bağ lı dır. Şu nu da söy le ye yim; biz, sa de ce ken di miz için, Kürt ler için po li ti ka yap mı yo ruz. Kürt so ru nu nun çö zü mü, en az Kürt ler ka dar Türk le rin de bir me se le si ola rak gö rül me li ve on la rın da kat kı sı nı sağ la ya bil me li dir. Bun lar be nim açım dan tar tı şıl maz ger çek ler dir. Be nim tüm yap tı ğım, bu ger çek le rin bi raz söz cü sü ola bil mek tir. Bu nu da ye te rin ce yap tı ğı ma ina nı yo rum. Bu nun için sa bır ge re kir se sa bır, bu nun için si lah ge re kir se ani den si la ha sa rıl ma; ben bun la rın hep si ni de ne mi şim. Şu nok ta ya da açık lık ge tir mek ge re kir. Kar şı ta raf sa de ce özel sa vaş ta ıs rar lı ol mak la kal mı yor, ay nı za man da hiç bir öne ri de ge liş tir mi yor. De di ğim gi bi bu, Tür ki ye hal kı nın mad di ve ma ne vi kay bı na yol açı yor, Kürt hal kı nın ise da ha faz la kay bet me si ne gö tü 119

rü yor. Bu po li ti ka nın çok çö züm süz, tı kan mış ol du ğu tar tı şıl maz dır.

Bi zim mev cut adı mı mız kar şı sın da sa de ce özel sa va şın dur du rul ma sı de ğil, bi zim öne ri le ri miz kar şı sın da da kar şı ta ra fın bi raz öne ri le ri nin ge liş ti ril me si ge re ği açık tır. Özel sa vaş dur du ama, hiç öne ri yok; bu işe ya ra maz. So run, an cak öne ri, po li ti ka ve hat ta ya sa lar ge liş tir mek le çö züm le nir di yo rum. Bu, çok önem li! Ma dem so run var, ma dem cid di, ma dem Tür ki ye’nin te mel me se le si; o hal de bu me se le ye iliş kin öne ri le ri ni zi ge ti rin. Şim di hü kü me tin ken di ni tak tır dı ğı ko num şu: Hem bu me se le yi ka bul edi yo rum di yor, hem de “be nim me se le yi çö züm yo lum as ke ri ba şa rı yı tam sağ la mak tır” di yor. İş te böy le si ne bir çık maz var di yo rum.

Ger ç ek t en laf dü z e y in d e me s e l e bi r az ka b ul edi l i y or; fa k at dik kat edin, sin si bir bi çim de özel sa vaş da tır man dı rı lı yor. Bu, so ru nun in ka rı dır ve ya ten kil yön te miy le çö zü mü dür. Biz bu nu dur d u r a b i l e c ek mi y iz? Bu ko n u d a ka m u o y u n a yö n e l ik yan l ış yak la şım lar ser gi le ni yor. Şim di ye ka dar “iş te PKK fır sat ver mi yor, te r ör fır s at ver m i y or” di y or l ar d ı. Şim d i al sa n a, hiç te r ör yok, ama PKK’nin ge liş tir di ği doğ ru öne ri ler var; sen bu öne ri le re ne di yor sun? Bı ra ka lım PKK’yi, bir yı ğın baş ka gru bun, çev re nin ta lep le ri var; sen on la ra ne di yor sun? Se nin öne ri le rin ne dir?

Bu ko nu da da, “Ee dur he le, PKK’yi eze lim, im ha ede lim, on dan son ra biz dü şü nü rüz” de ni li yor. Kürt ler ta rih le rin de bu nu bir çok de fa gör müş ler dir ve ne ka dar kan dı rıl dık la rı nı da bi li yor lar. Do la yı sıy la mev cut yak la şım lar inan dı rı cı de ğil dir. Sen, on la rın ko lu nu ka na dı nı kır dık tan son ra, on la rın söz cü le ri ni acı ma sız bir bi çim de ez dik ten son ra, aca ba ne ka dar iyi ni yet li ve mer ha met li ol du ğu nu söy le yip de çö zü me gi de cek sin? Ta ri hi ve si ya si ger çek ler bu ko nu da ka nıt sun mu yor di yo rum. Doğ ru su son dö nem ler de bi zim bi raz vur gu yap tı ğı mız hu sus tur; ya ni şid de ti kar şı lık lı dur du ra lım, ma kul öne ri le ri bir lik te ge liş ti re lim, di ya log la ra gir mek ten çe kin me ye lim.

Ger çek ten bu iş le ri –iş te bu gün bir Yu gos lav ya’da ol du ğu gi bi, hat ta bir Kaf kas ya’da ol du ğu gi bi– vah şi bi çim le re dö nüş tür me den, da ha uy gar ca hal le de lim. Ya ni ken di le ri bi ze öne ri ge tir sin; bel ki be nim söy le dik le rim faz la an lam ifa de et mez, o za man 120

ken di le ri ben den bir ta lep te bu lun sun lar; ye ter ki ba na, “Dağ dan in, tes lim ol, biz da ha son ra se nin hak kın da iyi dü şü nü rüz” de me sin ler. Eğer böy le de me ye de vam eder ler se, ger çek ten ben bu na ina na bi lir mi yim? Siz söy le yin, Tür ki ye hal kı söy le sin; ben her şe yi bı rak sam ve dağ dan in sem, o za man be ni li me li me et mez mi si niz? Ba na han gi niz gü ven ce ve re cek si niz? Ya ni bi raz ma kul dü şü ne lim, ba na gü ven ce ve rin, dağ dan ine yim. “Os man lı sö zü ver dik, bi zim sö zü mü ze gü ve nil mi yor” di yor lar. Ama ben na sıl se nin sö zü ne gü ve ne yim? Bu ko nu da sağ lam gü ven ce ge re ki yor, bir ga ran ti is ti yo ruz biz. Ya ni ge re ken gü ven ce yi ve rin, ya r ın po l i t i k a yap m a y a ge l e l im. Bu n un bi ç im l e r i n i be l ir l e y in, ma kul ol sun, bu işi böy le ce hal le de lim. Şim di bu da mı bir tak tik tir, bu da mı Apo’nun gay rı cid di ol du ğu nu gös te rir? Ya ni bu ko nu da kar şı ta raf ger çek ten öne ri siz dir. So ru nun adı nı koy mu yor, adı nı koy sa inan mı yor, in sa na da ge rek le ri ni ye ri ne ge tir mek ten aciz dir. İş te bu tu tum sür dük çe de bu so run kang ren le şir ve bu şid det de tır ma nır. De di ğim gi bi, Tür ki ye za yıf la dık ça za yıf lar, güç kay bet tik çe eder. Kürt ler bel ki çok da ha zor la nır ama, bu sa vaş ta ge li şir ve ile ri de bu söy le di ğim çer çe ve de bir çö zü mü tek rar da ya tır. Biz is ti yo ruz ki, çok ile r i bir ta r ih t e de ğ il, çok kan dö k ül d ük t en ve acı çe k il d ik t en son ra de ğil, ön ce ve şim di ol sun bu. Kal dı ki, ben ce bi raz de mok ra tik ön der lik ler, bi raz si ya se te ina nan lar bu nu böy le dü şü nür ve faz la kan ve acı ol ma dan so run la rın çö zü mü nü sağ lar lar. Ön der le rin gö re vi bu dur. An cak de ma gog lar, gün lük çı ka ra bak mış olan l ar, bil m em ken d i ba s it hü k ü m et l e r i n i ve par t i l e r i n i kur tar mak is te yen ler, halk la rın faz la kan dök me si ne ve acı çek me si ne yol açar lar.

“Silahlarla tam sonuç almak iki taraf için de zordur” – Şimdi çok net bir konu var. Burada diyorsunuz ki, mevcut durum karşı tarafın önem vermemesinden, politikasızlığından kaynaklanıyor. Şiddet sürerse daha çok acı çekilir ve kan dökü121

lür; fakat yeniden aynı noktaya biz geliriz. Eğer önderlik varsa, gerçek bir önderlik varsa, bu önderlik halkların, ulusların acı çekmesini önler. Önemli olan da budur. Ama burada size bir şey sorayım: Şimdi siz bir ateşkes yaptınız ve çok şaşırtıcı bir çıkış oldu bu. Ancak şöyle de deniliyor: Bu iş kendi kafasından mı çıkıyor, yoksa bu büyük senaryo Londra’da mı, Bonn’da mı, Washington’da mı yazıldı? Onunn arkasında kim var? İster istemez bunlar düşünülmeye başlandı. Fakat siz bu teklifi yaptınız; ateşkesi attınız ortaya ve “Buyrun” dediniz. Yani siz, “Kardeşim, bugüne kadar hep, ben önce terörü halledeyim, sonra demokrasinin gereğini yaparım dedin; artık terör yok, gel şimdi yap” diyorsunuz. Şimdi siz bu açıklamayı yaptıktan sonra, bir yerde sizin için de bir değişim söz konusu oldu. Yani böyle bir ateşkes teklifiyle birlikte yeni bir dönemeç, viraj alındı. Burada aslında Apo da, PKK de artık eski Apo, eski PKK sayılmazlar; bu bir değişimdir. Şimdi siz, bundan sonra, hiçbir şey olmamış gibi yeniden silahı patlatmaya başlayabilir misiniz? Hiçbir değişme olmamış gibi eski politikayı aynen uygulayabilir misiniz? Yani ben tezli düşünmeye çalıştım.

– An la dım. Her şey den ön ce, şu nu be lir te yim: Tür ki ye’de komp lo te o ri le ri hay li ge liş kin dir. Ger çek ten bü tün sa mi mi ye tim le şu nu söy le ye yim ki, hiç bir cid di mer ke zin bu ko nu da ro lü yok. Bu nun hi ka ye si ni si ze an la ta yım. Bu ateş kes na sıl ak lı ma gel di, bi li yor mu su nuz? Ba sın top lan tı sı na git me den ön ce, şöy le sa ğa bak tım dü şün düm, so la bak tım dü şün düm ve bu sü reç te bu ke li me ağ zım dan çık tı. Ve bu ke li me ger çek ten çok bü yük ge liş me le re yol aç tı. Şim di bu nu söy ler ken, ta bii ben, ger çek ten ulus la ra ra sı ka mu o yu nun et ki si ni de gö zar dı et mi yo rum, yi ne biz de ki ge liş me le rin et ki si ni gö zar dı et mi yo rum. Ni te kim be yin bu et ki ler al tın da dü şü nür. Fa kat komp lo te o ri le riy le bir iliş ki si yok tur. Ba zı la rı, “böy le ko nuş” di ye be ni zor la ma dı. Bu ko nu da faz la bir tel kin bi le ke sin lik le söz ko nu su de ğil dir. Ya ni na sıl bir çı kış ya pa lım ara yı şı için dey ken böy le bir yön tem ak lı mı za gel di. Ke sin lik le bu nun hi ka ye si böy le dir. Komp lo te o ri le ri nin ge çer siz ol du ğu nu söy le mek için bu nu vur gu lu yo rum.

Ama hiç mi bir de ği şik lik yok? Ger çek ten de ği şik lik var dır. Emi 122

nim ki, bu son bir-iki ay lık sü reç, Tür ki ye’de de ar tık ba zı ge liş me le rin dö nül mez bir nok ta ya gel di ği ni gös te rir. PKK’de de bir ge liş me nin dö nül mez bir nok ta ya gel di ği ni gös te rir.

– Neydi o nokta?

– Şu nu he men be lir te yim; ge li nen nok ta, si zin san dı ğı nız gi bi, PKK hiç si la ha baş vur maz bi çi min de de ğil dir. Bu ko şul lar sür dük çe PKK si la hı bı rak maz ve sım sı kı tu tar. Fa kat po li ti ka ya da en az bu nun ka dar ağır lık ve rir. De ği şik li ği bu ra da gör mek ge re ki yor.

Ya ni si lah da po li ti ka için dir. Baş lar ken de bu nu vur gu la mış tım.

Bi raz po li ti ka yap ma şan sı ol du ğu na gö re, ni ye il le de her şey yal nız ve yal nız si lah la müm kün dür di ye lim. Ben bu nun an lam sız ol du ğ u n u söy l ü y o r um. Ni y e po l i t ik se ç e n e ğ i da h a faz l a dev r e y e sok ma ya lım? İş te de ği şik lik bu ra da. Da ha faz la po li ti ka ya pı la cak tır, da ha faz la ya sal sı nır lar zor la na cak tır, da ha faz la uz laş ma ve it ti fak lar ge liş ti ri le cek tir, yi ne dip lo ma si ve di ya log lar ge liş ti ri le cek tir. De ği şik lik bu ra da dır. Ama si lah lar da yer li ye rin de du ru yor. Ge rek ti ği za man bu si lah lar çok da ha akıl lı ca ve ye rin de kul la nı la cak tır. Es ki si gi bi in ti har va ri kul la nıl ma ya cak tır. Bir şey da ha be lir te yim; bi zim, bu Ana do lu as ker le ri ni “bas kın ya pa lım da vu ra lım” gi bi bir yak la şı mı mız ol ma ya cak tır. Ya ni üze ri mi ze ıs rar la ge lin mez se biz bu as ker le ri vur ma yız, özel bas kın lar dü zen le y e r ek im h a et m e y i dü ş ün m e y iz. Bi z im bir im h a po l i t i k a m ız yok tur, sa vun ma po li ti ka mız var dır.

Eğer bü tün bun la ra de ği şik lik di yor sa nız, ben de di yo rum ki, böy le si ne kap sam lı ve önem li bir du rum var dır. De ği şik lik ten zi ya de, ben bu na kap sam lı ge liş me ler di yo rum. Hat ta ol duk ça da cid di ye alın ma sı ge re ken ge liş me ler dir. Ben kü çüm se mi yo rum ve “vay ni ye ke sin bir as ke ri za fer sağ la ya ma dım” di ye de üzül mü yo rum. Bel ki Tür ki ye’de ba zı çev re ler, “ni ye bi ti re me dik” di ye üzü lü yor dur. Ben ce, si lah lar la tam so nuç alı na ma dı di ye hiç bir ta ra fın üzül me me si ge re kir. Ve bu si lah lar la tam so nuç al mak, bi zim için zor ol du ğu ka dar kar şı ta raf için de zor dur. Be nim şöy le bir de ğ er l en d ir m em var d ı: Si l ah l ı mü c a d e l e bel l i bir den g e y e ulaş tı ğın da si ya sal çö züm yol la rı im kan da hi li ne gi rer. Ben, Tür ki ye’de bir ta ra fın di ğer ta ra fa tam as ke ri üs tün lük sağ la ya ca ğı nı 123

“Bu savaşın içinde Anadolulu çocukları görmek, hele hiç vurmak istemiyoruz.”

124

san mı yo rum ve bu na faz la inan mı yo rum. Bu, bi zim için de ge çer li dir. Fa kat bel li bir den ge ye ge le bi le ce ği mi ze ve bu den ge du ru mun da si ya si çö zü me gi de bi le ce ği mi ze ina nı yo rum ve bu inan cı mı da ha len ko ru yo rum.

– Meseleyi çok çok açık biçimde koyuyorsunuz. Onun için teşekkür ederim. Yani çok net söylüyorsunuz. Burada not ettiğim bir–iki nokta var. Siz şunu dediniz: “Hiç kuşkusuz silah politika içindir ve politikayı sürdürmek silahla olur. Bir noktada bir denge kurulur ve politikaya daha çok ağırlık verilir.” Yani buradan çıkan şu: “Bir elimizde yine silah olacak ve biz, aynı zamanda siyasal platforma da daha çok kayacağız, diplomatik platforma daha çok kayacağız, ittifaklara da kayacağız ve bu arada eğer üzerimize gelinirse silahlı taktiklerimizle de karşılık vereceğiz. Bunu şiddetle yapacağız ama, biz Anadolu askerlerini öldürmek istemeyiz.” Burada dikkatimi çeken husus şu: Diplomasiye önem vermek, ittifaklara önem vermek ve silahı elinde tutarken politika yapmak. Burada şu üç noktayı biraz açabilir misiniz? Bir defa diplomasiden kastınız, ikincisi ittifaklardan kastınız, üçüncüsü silahı elde tutarken politika yapmaktan kastınız nedir? Bu üç noktayı biraz açar mısınız?

– Dip lo ma si, bel li bir güç len me den son ra an lam ifa de eder. Kürt ha re ke tin de şim di ye ka dar ki dip lo ma si, ço ğun luk la iş bir lik çi lik le so nuç la nan ve faz la ya ra rı ol ma yan bir yön tem ola rak iş lev gör müş tür. Ya ni faz la iti bar lı ve so nuç alı cı de ğil dir di yo rum. Ama mü ca de le nin öz gü ce da ya lı ola rak bu ha le gel me sin den son ra dip lo ma si et ki li bir yön tem ola rak iş lev gö re bi lir. Ben ar tık o gü ne ge lin di ği nin ve ko şul la rın da ol duk ça ol gun laş tı ğı nın far kın da yım. Bu an lam da dip lo ma si si la hı iş ya pa bi lir. Ulus la ra ra sı ka mu o yu za ten yük sek bir il gi da hi lin de ba kı yor ve bir çok çev re yo ğun iliş ki ara yı şı için de dir. De mek ki bu nun za ma nı gel miş tir. Bu, Kürt ha re ke ti nin de çok önem li bir ih ti ya cı nın gi de ril me si olur.

Dip lo ma si nin de bağ lı ol du ğu bir it ti fak po li ti ka sı var dır. Ya ni Kürt ler bir le şe mi yor lar dı ve onun için de bu dip lo ma si si la hı faz la iş le mi yor du de ni le bi lir. Bu ko nu da da ben açık ça be lir te yim ki, bu ih ti yaç da gi de ril miş tir. Ya ni it ti fak po li ti ka sı bü yük bir hız la so nu 125

ca doğ ru git mek te dir. Çe şit li iliş ki le ri olan grup lar şim di bir leş tik le rin de or tak bir po li ti ka be lir ler ler ve bu da dip lo ma si nin şan sı nı art tı rır. Şim di bu nok ta ya da ge lin miş tir. Unut ma ya lım ki, it ti fak lar da PKK’nin atı lı mı na bağ lı ola rak ge liş ti. Bu ko nu da Kürt hal kı nın is te ği ke sin dir, ta ban da halk bir leş ti ve ter ci hi ni de yap tı. Do la yı sıy la di ğer grup ve ya par ti le rin de, eğer ta ma men si lin mek is te mi yor lar sa, hal kın is tem le ri doğ rul tu sun da bir bir li ğe, bir it ti fa ka ge le cek le ri açık tı. Yi ne bu ko nu da PKK de bi raz ol gun laş tı. Di ğer le ri şim di ye ka dar PKK’den çe ki ni yor lar dı. Bu çe kin me nin yer siz ol du ğu nu gös ter dik. Ol duk ça de mok ra tik bir çer çe ve de it ti fak la ra bağ lı ol du ğu mu zu an la dı lar ve inan dı lar. Bu açı dan sa nı yo rum bir cep he sel bir li ğe gi de bi le cek ler. Cep he sel bir lik hem ta ban da ve hem de ör güt sel dü zey de epey ce iler le miş ti; şim di bu na ye ni güç le rin de ka tıl ma sıy la da ha da ge liş ti ri le cek tir di ye dü şü nü yo rum.

De di ğim gi bi, si lah lı mü ca de le de, so run lar tam çö züm le nin ce ye ka dar var lı ğı nı et kin ola rak ko ru ya cak tır. Ama si ya se te de yol açıl mış tır. Si ya set der ken, iş te dip lo ma si de bu nun bir par ça sı, it ti fak lar da bu nun bir par ça sı dır. Ve bel ki par ti ler de da ha ra hat lık la ku ru la bi lir. Ya ni le gal si ya set yap ma im ka nı da ben ce bi raz ge li şe bi lir. Böy le ce ger çek çi bir de ğer len dir me için de ol du ğu mu za ina nı yo rum. Fa kat şu nu da söy le ye yim; bun lar he nüz ye ni ye ni or ta ya çı kan ge liş me ler dir. Ama bu na rağ men, ye ni bir sü re cin baş la dı ğı nı da gös te rir.

Sü reç he nüz tam ge liş miş ol mak tan uzak tır. Tür ki ye’de mi li ta rizm var dır ve bu ge liş me le ri ters yüz ede bi lir, he nüz çı kış ha lin de ki bu ge liş me le ri eze bi lir. Do la yı sıy la si lah lı sa va şım ko şul la rı ge çer li li ği ni ko ru yor. Ama bu bi zim ter ci hi miz de ğil dir, kar şı ta ra fın bir da yat ma sı dır.

Kı sa ca, ge liş me ler kar ma şık tır; ke sin ya şöy le olur, ya böy le olur di ye mi yo rum. Ya ni ya ke sin sa va şın tır man dı rıl ma sı bi çi min de ge li şir ve ya ba rış çıl-si ya sal yön tem tü müy le ge li şir di ye mi yo rum. İki si de ağır lı ğı nı ko ru yor. Hiç şüp he siz ter ci hi miz ba rış çıl, de mok ra tik, si ya sal mü ca de le yön te mi nin esas alın ma sı dır. Si lah la ra, şid de te, kan dök me ye da ha az yer ve ril me li dir. Bu nu ger çek ten şid det le is ti yo ruz ve bu ko nu da ger çek çi yiz di yo rum. Sağ lam gü ven ce ler ge liş me dik çe, bu ko nu da kap sam lı gö rüş me ler le bir kon sen süs sağ lan 126

ma dık ça, bu iş ler bi raz böy le de vam eder. Tek rar ger çek çi ola lım di yo rum, yok sa kö tü çö zü me gi der. İş le ri iyi hal let me ye so yu na lım ve bu nu faz la da er te le me ye lim. Er te let me halk la rın aley hi ne dir, de mok ra tik güç le rin aley hi ne dir ve hiç bir Tür kün bun da ya ra rı da yok tur. De di ğim gi bi, iş te “ik ti da rı mı ne ka dar sür dü rü rüm, rüt be mi ne ka dar ko ru rum” di yen ki şi ler bel ki ya rar gö re bi lir, ama halk lar, de mok ra tik güç ler, on la rın uzun va de li çı kar la rı bu yak la şım dan ya rar gör mez. Be nim için bu net tir di yo rum.

“Yakında bir cephesel birlik toplantısı gerçekleşir” – Peki bu ittifak olayında durum nasıl? İttifak olayında az önce şunu söylediniz: “Taban birleşti, PKK güçlüdür, PKK Kürt halkının, temsilcisidir. Eğer bir yerde silinmek istemiyorlarsa onların da buraya katılması lazım. Biz de, PKK de bir yerde olgunlaşmıştır. Bu halde bir çatı altında bir araya gelebiliriz.” Bu yönlü olumlu adımlar var mı? Yani mesela sizin bir “Şam Deklarasyonu” diye söyleyebileceğimiz Burkay’la birlikte ya da onun örgütüyle birlikte uyguladığınız bir oluşum, ayrıca bütün Kürt örgüt temsilcilerini bir araya getirecek bir zirve filan var mı, söz konusu mu?

– Var. O dek la ras yon te me lin de gö rüş me ler ya pı lı yor. Bir kaç ör güt le da ha or tak ça lış ma pro to kol le ri ge liş ti ril di. Ya kın da da bir cep he sel bir lik top lan tı sı ger çek le şir.

– Öyle bir tarih var mı?

– Önü müz de ki haf ta lar da ger çek le şir ve sa nı yo rum it ti fak, ye ni bir prog ram ve ad la ken di si ni po li tik sah ne ye çı ka rır. Böy le si ne bir ge liş me so nu ca gi de bi lir. Kürt ler de ilk de fa böy le hem ko şul la rın olum lu ha le gel me si ve epey da yat ma sıy la ve hem de ger çek ten bu na ge lin mez se ar tık po li ti ka yap ma iş le vi nin tüm den yi ti ri le ce ği nin bi lin me si ne de niy le bu se fer ger çek le şe bi lir di ye dü şü nü yo ruz.

– Peki bu yazılıp çizilen şey de bu konuda bir nokta var. Deniliyor ki, “bu bir tür FKÖ tipi bir cephesel birlik olacak.”

– Pek FKÖ gi bi ol maz. Çün kü Kür dis tan çok par ça lı. Kür dis tan ge ne li için bir kong re dü şü nü lü yor. Bu ko nu da ha len öne ri ler ge liş ti ri li 127

yor. Bu ay rı dır, Ku zey Kür dis tan di ye ta bir et ti ği miz alan için cep he bir li ği ay rı dır. Ku zey için dü şü nü len bi raz FKÖ’ye ben zer ta bii. Çe şit li ör güt ler için de ola cak, bi raz gev şek bir ör güt len me ola cak; hem si lah lı mü ca de le ye açık, hem de po li tik mü ca de le ye da ha faz la ağır lık ve ren ve her ke sin or tak ta lep le ri ni sen tez le yen bir prog ra ma ka vu şa cak tır. Yi ne bir tak tik ifa de bir li ği ne ula şıl ma ya ça lı şı la cak tır. Böy le çok güç lü ol ma sa da, sa nı yo rum ar tık bu nun yo lu açıl mış tır ve ge li şir.

– Yani burada özellikle Kuzey Kürdistan bölgesini tümüyle temsil eden ve Türkiye genelinde belli bir legal siyasal faaliyete soyunacak mı?

– Evet, bu nu da içe rir. Ya ni sa de ce il le gal de ğil, ya sal bir ça lış ma sı da ola cak tır. Sa nı yo rum HEP is ter ka pa tıl sın is ter ka pa tıl ma sın, bu ad la ve ya baş ka bir ad la ya sal bir olu şum da dev re de dir. Da ha ge niş çer çe ve li bir olu şum ola cak tır, çe şit li ses le ri ve eği lim le ri bün ye sin de ba rın dı ra cak tır. Me se la, PKK de, baş ka il le gal ör güt ler de des tek le ye bi lir; yi ne re for mist olur, dev rim ci olur, bü yük grup olur, kü çük grup olur, hat ta li be ral olur, sos ya list olur, böy le çe şit li güç le rin bir cep he par ti si bi çi min de or ta ya çı ka bi lir. Sa nı yo rum bu nun da ger çek leş me ola nak la rı ve ko şul la rı ol duk ça uy gun dur. Ta bii böy le bir amaç da var dır.

– Çeşitli güçlerin legal planda kendini ifade edebileceği bir oluşum.

– Evet, le gal ifa de si di ye bi le ce ği miz bir olu şum ger çek le şe bi lir.

– Şimdi burada dediğiniz ifadeye bakınca, tabii diplomasiyi de önemseyecek. Burada silahlı mücadelenin daha niteliklendirilmesi ve biraz daha geri plana çekilmesi söz konusu gibi gözüküyor. Çünkü, diplomasinin o desteğini sağlamak için, diplomasi silahını kullanabilmek için özellikle terörist denilen damganın bir anlamda silinmesi gerekiyor. Yani Batı’da ya da dünyada diplomatik muhatap alınmak ve diplomasi silahını kullanabilmek için, bu anlamda silahlı birtakım taktiklere son verilmesi gerekiyor. Başka türlü bu diplomasi silahını kullanmak çok güç olur. Aslında FKÖ de diplomasi silahını kullanmaya başladığı vakit silahı elinden bırakmadı ama, siyasi mücadeleyi daha ön plana aldı. Şimdi burada da aynı çizgi mi belirginleşiyor?

– Bi raz ben ze mek le bir lik te, ay nı laş tı rı la maz di ye dü şü nü yo rum.

128

Dip lo ma si nin si lah lı mü ca de le ye hiç da yan dı rı la ma ya ca ğı id dia edi le me ye ce ği gi bi, dip lo ma si yal nız le gal si ya si olu şum la ra da ya lı ola rak ge liş ti ri lir de de ni le mez. Fa kat bir ha re ket eğer bu ka dar kit le ye mal ol muş sa ve bu ka dar çok gö rü şü bir ara ya ge ti re bi li yor sa, esas ta dip lo ma si bu na bağ lı ola rak ge li şir. Bu aşa ma ya gel dik ten son ra, hiç şüp he siz si ya sal ya nı ge liş miş an la mı na da ge lir. Ar tık bi raz so nu ca doğ ru gi de bil me ola nak la rı na ka vuş tu ğu da söy le ne bi lir.

Dip lo ma si iş te böy le bir aşa ma da bi raz rol oy na ya bi lir. Onun için di yo rum ki, böy le bir aşa ma hem si ya sal çer çe ve nin iç te tam ge niş le ti le rek otur tul ma sı na denk ge li yor ve hem de ulus la ra ra sı ko şul la rın açık ha le gel me si ne da ya nı yor. Do la yı sıy la dip lo ma tik yön tem bu aşa ma da iş ya pa bi lir.

“Özel savaşı durdurun ve önerilerinizi peş peşe sıralayın” – Şimdi siz, Cuma günü yapacağınız basın toplantısında ateşkesi anlatacaksınız ve ateşkesi belli bir koşul içinde daha da uzatacağınızı açıklayacaksınız. Bunu yaparken, Türkiye’deki sivil siyaset adamlarına ve aynı zamanda orduya, askere nasıl bir mesaj vermek istersiniz? Yani sivil siyaset adamlarına ve bu arada askere temel mesajınız ne olacak?

– As ker le re şu nu söy le ye ce ğiz: Özel sa va şı dur du run! Si vil le re şu nu söy le ye ce ğiz: Si ya sal öne ri le ri ni zi peş pe şe sı ra la yın! Ya ni te mel so run la rın çö zü mün de de mok ra tik si ya si pa ke ti ka mu o yu na bir an ön ce su nun! As ker le re de, bu na fır sat sağ la mak açı sın dan bu özel sa va şı dur du run di ye ce ğim.

– Cuma günkü mesajınız bu mu oluyor?

– Bu dur.

– Özetle, en basite indirgediniz.

– Çok açık.

– Sizi yorduk. Söylenecek mutlaka daha çok şey var. Bu konuşma için çok teşekkür ediyorum. Gerçekten çok yalın, çok rahat bir biçimde koydunuz. Yani bu açıdan baktığımda benim kafamda birçok çelişki aydınlandı.

129

– Yani si ze bu nok ta da şu nu söy le ye yim ki, so ru nun ken di si kar ma şık. Ben, olan ca gü cüm le açık ol ma ya ça lı şı yo rum; fa kat bu ka dar kar ma şık bir so ru nu da ni ye da ha iyi, da ha açık ko ya mı yor su nuz de me me li si niz. Eş ya nın ta bi a tı ge re ği so run hay li dal ga lı. Ger çek ten ken di pa yı ma ben, so ru nun cid di ye ti ne uy gun ve en iyi tak tik ler le so ru nu koy du ğu ma ina nı yo rum. Bu ra da ki tak tik sö zü ne he men kö tü göz le bak ma mak ge re kir; si ya set tak tik siz ol maz ve ba zen tak tik ler çok iyi dir. Şim di özel lik le siz Tür ki ye li de mok ra tik çev re le re iliş kin söy le ye ce ğim hu sus şu: Çö züm le ri bi raz siz de ge liş tir mek du ru mun da sı nız. Ya ni si ya set yap mak yal nız hü kü met le rin işi de ğil dir.

Hat ta ba na gö re, par la men to ve hü kü met faz la si ya set ya pa cak du rum da de ğil dir. Bun lar ken di le ri ni bağ la mış lar dır. Bu ne den le, de mok ra tik ku rum lar ve özel lik le bu nun bir par ça sı olan ba sın, çö züm ge liş tir mek te et ki li rol oy na ya bi lir. Si ya set yap mak he pi ni zin hak kı dır. En az di ğer le ri ka dar va ta nı nı zı ve hal kı nı zı se ver si niz. Yi ne halk la rın kan dök me me si ni, acı çek me me si ni is ter si niz. Ba zı de mok ra tik çö züm yol la rı na ina nır sı nız. Ben di yo rum ki, bun la rı bi raz da ha yo ğun, bi raz da ha böy le pa ket len miş bir bi çim de ve ger çek çi ola rak gün de me sü rün. Hü kü met ler den da ha faz la de mok ra tik ka mu o yu nun so ru na el at ma sı ge re kir. Çün kü, en çok za rar gö ren ke sim le rin ba şın da bun lar ge li yor. De mok ra si iş le til mi yor, do la yı sıy la Tür ki ye in sa nı ge li şe mi yor ve de mok ra tik hak la rı nı kul la na mı yor.

Bu ra da şu nu söy le ye ce ğim: Kürt me se le si nin çö züm süz lü ğü, Türk de mok ra si si nin çö züm süz lü ğü dür. Ve bu nun da mu az zam mad di ve ma ne vi kay ba yol aç tı ğı ke sin dir. Mev cut enf las yon bu te mel de dir; bu eko no mik tı kan ma, sos yal anar şi, si ya sal tı kan ma bu ne den le dir. En az bi zim ka dar, ya ni Kürt ler ka dar, so run siz le rin de so ru nu dur. As lın da be nim si ze şu nu sık ça sor mam ge re kir: Si zin öne ri ler na sıl? Ni ye biz den hep öne ri is ti yor, ateş kes is ti yor su nuz da, ken di as ke ri güç le ri niz den ateş kes is te mi yor su nuz? Ni ye ken di si ya si çev re le ri niz den öne ri is te mi yor su nuz? Ya ni di ye lim biz ge ri bir ulu suz ve yi ne PKK ola rak da zor ge li şen bir ha re ke tiz, do la yı sıyla bir çok ace mi lik le ri miz ve yan lış lık la rı mız ola bi lir; o za man ge liş kin ola rak, bi raz da ha si ya sal laş mış bir halk ve si ya sal laş mış ay dın lar ola rak, siz ler ni ye öne ri ge liş tir mi yor su nuz? Siz söy le yin, biz 130

ta kip ede lim. Eğer bi zim ki ler yan lış sa, siz doğ ru la rı ko yun, ıs rar la sa vu nun ve bi zi çe kin. Da ha güç lü sü nüz ve bu ko nu da im kan la rı nız da ha faz la dır. Ben de bu nu, bir kar şı id dia ola rak he pi ni ze söy lü yo rum.

– O halde şunu söyleyeyim; yani “ben samimiyim, ciddiyim” diyorsunuz.

– Çok açık. Öy le ol ma say dım, dün ya nın en güç süz ye tiş me or ta mın da böy le si ne bir söz cü lü ğe ge le mez dim. Cid di ve hak lı ol ma say dım, ka fa mı hep baş ka la rı ka rış tır mış ol say dı, bu müm kün müy dü?

“En iyi demokrasi sosyalist demokrasidir” – Bu arada Sayın Başkan, sizin için diyorlar ki, “Kendini Allah gibi görüyor, kimse onun yanında konuşamıyor, kimse onu eleştiremiyor, karşı öneri getiremiyor.” Buna ne diyorsunuz?

– Bu nun en son ta nı ğı siz ler si niz. Ko nuş ma gü cü nüz dur du mu?

Tam ter si ne, na sıl dü şün ce le rin can lan dı ğı nı biz zat siz ken di niz söy le di niz. Eğer öy le bir ki şi li ğim ol say dı bu müm kün ol maz dı. Ay rı ca dil siz halk, di li zin ci re vu ru lan halk kim di? Bu hal kın di li ni zin ci re vu ran kim di? Şim di bu zin cir le ri par ça la yan kim dir? Sa nı yo rum bun lar çok açık. Et ra fı ma yö ne lik o dik ta tör lük id di al la rı na, Al lah lık id di a la rı na ge re ken ce vap ve ril di. Ben bu ko nu da şu nu söy le ye bi li rim: Al lah kav ra mı nı da in san lı ğın en kü çü ğü nün aya ğı na ka dar ge tir dim. Ya ni Al lah yü ce li ği ni di le ge ti ren ne var sa on la rı in sa na mal et tim. Bu nu yap tım di ye, kim se ba na “sen ken di ni Al lah ye ri ne ko yu yor sun” de me me li. Si ya se ti en sı ra dan Hakkari'li ço ba nı nın gün de mi ne sok tuk di ye, hiç kim se “bü yük ve yü ce si ya si mes le ği sen bu ka dar aya ğa dü şür dün” de me sin. Si ya set le ta nış ma Hak ka ri li ço ba nın da hak kı dır. Bü tün bun lar en bü yük de mok ra si dir.

– Peki hala marksist–leninist misiniz?

– Şim di ben, baş lan gıç ta da, o si zin 1970’ler de çok ça yap tı ğı nız ve ken di ni zin ad lan dır dı ğı gi bi bir mark sist de ğil dim, böy le bir mark sist ol ma dım. Bu na sıl mark sist lik ti, ben on dan da faz la bir şey an la ya ma dım. Bun lar bir şey ler söy lü yor lar, ni ye bu ka dar gü rül tü ko pa rı yor lar di yor dum. 1970’ler tab lo su nu ha tır la tı rım si ze. Sos ya lizm bu ka dar gü zel bir şey se, bu da ha iyi tar tı şı la maz ve da ha iyi 131

“Kürdistan büyük bir demokrasi kaldıracıdır; bu anlamda, PKK eylemi, Ortadoğu'nun en büyük demokrasi eylemidir.”

132

ha ya ta ge çi ri le mez mi? Bu, be nim da ha o ilk yak la şım gün le rim de ki öz gül tar zım dır. Do la yı sıy la 1970’le rin tar zı na denk bir mark sist lik ko nu mum söz ko nu su de ğil dir. Ama bi li yor su nuz, o or tam dan et ki len dim, 1970’le rin sos ya list tar tış ma la rı nı çok din le dim, ki tap oku dum; ama bir re el ko mü nist ol ma dım, ya ni Sov yet sis te mi ne da ya lı ol ma dım. Da ha da so mut ifa de eder sek, bir TKP tar zı ko mü nist ol ma dı ğım gi bi, ba şın dan be ri bu na eleş ti ri sel yak laş ma du ru mu ile yüz yü ze gel dim. Ya ni ba rı şık ola ma dım. Yi ne Tür ki ye’nin iri li ufak lı bir çok grup laş ma sı ol du; grup ya rat ma ya ba yıl dı ğım için de ğil de, on la rın ko num la rı ba na çok ye ter siz gel di ği için, yön tem le ri ters gel di ği için, fark lı bir eği li me yö nel me ih ti ya cı nı duy dum. Ay rı ca bi li yor su nuz, re el sos ya lizm dün ya ça pın da ge ri le di, ama biz sü rek li iler li yo ruz. Sen bu na ne der sin? Na sıl bir sos ya list lik der sin?

– Şunu söyleyeyim; bu çerçeve içinde oturmak üzere, yani bugün geldiğiniz noktada yaptığınız açıklamalar, sizin, Batı’daki gibi çoğulcu, her türlü fikire imkan veren bir çoğulcu demokratik yaşam tarzından yana olduğunuzu bir yerde ortaya koyuyor. Yani diyorsunuz ki, cephe birliğini kuralım. Cephe birliği içerisinde reformisti de olur, devrimcisi de olur, şu da olur, bu da olur. Yani bir, politika yapalım. İki, öyle bir politika yapalım ki, bu politikada Kürt kimliği olduğu gibi kendini ifade imkanı bulsun, Kürt kimliğiyle politika yapılsın. Gerektiğinde referanduma gidelim, eğer öyle bir istek varsa. Bunları söylüyorsunuz ve bütün bunların hepsi, bir yerde çoğulcu, katılımcı demokrasinin talepleri oluyor. Siz de artık oyunun böyle mi oynanmasına taraftarsınız?

– Sos ya list yak la şı mın bu nu dış ta la dı ğı nı san mı yo rum. Ba na gö re, sos ya list yak la şım fark lı lık la rı göz önü ne ge ti rir. Re el sos ya lizm de ge liş ti ri len aşı rı mo no lo tik ya pıy la as lın da çok şey yi ti ril miş tir. Çok renk li lik, fark lı lık la ra de mok ra si hak kı nın ta nın ma sı hu su su, da ha faz la sos ya lizm de müm kün ol ma lı dır. Ve bu çer çe ve de kol ve ka fa eme ği nin hak kı nın da ve ril me si ge re kir. Sos ya liz mi, eme ğe da ya lı bir ya şa ma sa hip lik eden ve yi ne öz gür dü şün ce ye en çok de ğer ve ren bir yak la şım ola rak de ğer len dir mek ve ge liş tir mek ge re kir.

– Yani sosyalistim diyorsunuz ve sosyalizmin demokrasi içinde 133

çok daha iyi bir biçimde gelişeceğine inanıyorsunuz.

– Gayet ta bii. En iyi de mok ra si sos ya list de mok ra si dir. Renk li lik, çok ses li lik, fark lı lık la rın ifa de edi li şi ve her ke sin eme ği ne gö re de ğer bu lu şu sos ya lizm de müm kün dür. Ama or ta ya çı kan uy gu la ma ter si ol muş tur. Ben bu nu, sos ya lizm de bir sap ma ola rak gö rü yo rum.

Fa kat di ye bi lir si niz, “si zin dü şün dü ğü nüz sos ya lizm bir tür lü ger çek leş me di.” Ger çek le şip ger çek leş me me sin den zi ya de, be nim için bu bir inanç me se le si dir. Bu inan cı mı ko ru yo rum.

– Yani bir sosyalistim diyorsunuz ve bu inancınızı koruyorsunuz.

– Evet. Top lum var ol duk ça bi lim sel sos ya liz min de var lı ğı nı sür dü re ce ği ne ina nı yo rum. Ya ni “top lum sal ge liş me bir ve ri dir ve bu ge liş me nin bi lim sel ifa de si de sos ya lizm dir” di ye dü şü nü yo rum.

Ama bu nu be lir tir ken, bir do ğa bi li mi gi bi bir bi lim ola ma ya ca ğı açık tır. Şim di or ta ya çık mış tır ki, top lum la rın alt ve üst ya pı iliş ki le ri, mad di ve ma ne vi bo yut la rı re el sos ya lizm de çok kö tü bir bi çim de çar pı tıl mış tır. Top lum sal ger çek lik ler fe na hal de çar pı tıl mış tır. Yi ne mo no lo tik re jim çok kö tü ku rul muş tur. Ar tık bu na ne ad ta kar san tak! Şim di top lum sal çer çe ve nin, in san ol gu su nun bu nu faz la ya şa ma ya ca ğı da or ta ya çık mış tır. Mev cut sos ya lizm de ne yim le ri, bü tü nüy le ol ma sa bi le önem li oran da ne yin ka bul edi le me ye ce ği ni gös ter miş tir. Ben ce, ne yin ge liş ti ril me si ge rek ti ği ni de bun dan son ra da ha iyi de ğer len di re bi li riz. Bu nok ta da da özel lik le sos ya list de mok ra si ve mo ral et ke ni çok önem li dir.

– Sosyalist demokrasi derken, sizde bunun bir tanımı var mı?

– Ta bii. Çok ses li lik di ye vur gu la nan hu su su söy le dik. Fark lı lık la rı asıl sos ya list de mok ra si or ta ya çı ka rır ve ko rur di ye dü şü nü yo rum. Yi ne iş te sı nıf la rı böy le bir den bi re, hız la or ta dan kal dır ma adı al tın da as lın da üret ken li ğin önem li oran da du mu ra uğ ra tıl dı ğı nı gö rü yo ruz. Sı nıf laş ma nın pek de or ta dan kal dı rıl ma dı ğı nı ve de ği şik bir sı nıf laş ma tü rü nün bu te ze da ya lı ola rak ge liş ti ği ni gö rü yo ruz.

Ya ni Sov yet de ne yi min de ge nel leş miş bir dev let ka pi ta list sı nı fı or ta ya çık tı ve şim di de da ha kö tü bir yok sul laş may la kar şı kar şı ya yız. Bu sos ya list yo ru mun, as lın da bi raz da sos ya liz min ka pi ta list yo ru mu ol du ğu or ta ya çık tı. Ba na gö re, in san la rı çok hız lı bir bi 134

çim de bir bi ri ne ben zet me ye ça lış tı ama, en ay kı rı in san lar şim di or da or ta ya çı kı yor. De mek ki ger çek çi de ğil di ve bü tün bun la rın ger çek çi ol ma dı ğı nı gös te ri yor.

Bu ra da in sa nı çok bo yut lu ola rak ele al mak ge re ki yor. Öy le is te di ği miz gi bi eze rek, yon ta rak onu sos ya list leş ti re me ye ce ği mi zi gö rü yo ruz. Sos ya lizm, da ha hoş gö rü lü, fark lı lık la ra da ha faz la ge li şim hak kı ve ren, bun lar la bir lik te ger çek ten eme ğin hak kı nı da gö ze ten ve bu ara da mo ral et ke ni, ya ni ma ne vi et ke ni de ke sin lik le göz önü ne ge ti ren bir dü zen ol ma lı dır. Ya ni “si ya sal çı kar lar dır, ulu sal çı kar lar dır” de yip top lu ma kor kunç yük le nil me si ni teh li ke li bu lu yo ruz. Di ni dü şün ce ler den tu ta lım ah la ki, fel se fi çe şit li li ğe ka dar hep si ne ke sin ya şam hak kı nın sa de ce ve ril me si de ğil, on la ra da ha da açık lık ka zan dı rıl ma sı nı ve ifa de öz gür lü ğü nün ta nın ma sı nı önem le vur gu la mak ge re ki yor. Sos ya lizm, bu ko nu la ra, mev cut tüm ka pi ta lizm di ye ta bir edi len de mok ra si ler den da ha faz la yer ver me liy di.

Ben ce, iş te bü tün bun lar ge liş ti ri le me di ği için bu re el sos ya list de ne yim ler önem li oran da çö zül dü.

– Evet, çok teşekkür ederiz!

“Kürtler kadar Türklerin de cesaretli yaklaşımlarına ihtiyaç var” Ramazan Öztürk: Ben de bir soru sormak istiyorum. Şimdi şu anda Türkiye ile, yani devletle aranızda bir arabuluculuk görevini Talabani’nin üstlendiği gözüküyor. Sanırım basın toplantısına HEP’liler de yetişecek. Yetişmeseler bile, başlatılan bu barış sürecinde eğer devlet samimi ise, HEP milletvekillerinin arabuluculuk yapmasını siz uygun bulur musunuz? Yani bir Talabani yapmaktansa, mevcut meclisteki Kürt milletvekilerinin yapması daha uygundur diyor musunuz?

– Ba na gö re, gön lü is te yen yap sın. Ben ya rın ba sın tem sil ci le ri ne de söy le ye ce ğim; bu ateş kes için, ara bu lu cu luk için ne yi söy lü yor sa nız ben den olur var, ye ter ki iş ler iler le til sin. Kim ler iş le ri iler le tir se, bu ko nu da tu tar lıy sa on lar ara bu lu cu ol sun. İl le Kür dün ara bu 135

lu cu ol ma sı şart de ğil, Türk de ara bu lu cu ola bi lir. Bir ta kım Türk çev re ler de –de mok rat sos ya list, hat ta me se le nin cid di ye ti ne ina nan çok çe şit li çev re ler de–- ba zı yak la şım la rı ge liş ti re bi lir ler. Bu, yal nız be nim şah si me se lem de ğil, yal nız ba zı Kürt le rin de me se le si de ğil, halk la rın me se le si dir. En az Kürt ler ka dar Türk hal kın dan in san lar da il gi duy ma lı dır. Be nim tu ha fı ma gi den bir hu sus şu dur: Es ki den “bu me se le yi yal nız Türk ler dü şü nür, hal le der” de ni lir di, şim di de “yal nız Kürt ler dü şü nüp hal let me li” de ni li yor. İki si de ye ter siz yak la şım lar dır. En az Kürt ler ka dar Türk le rin de ce sa ret li yak la şım la rı na ih ti yaç var dır. Bu ko nu da he pi niz, sa de ce bir ba sın iz le yi ci si ola rak ve do la yı sıy la dar mes le ki yak la şım için de ka la rak so ru nu böy le iz le me de ğil, doğ ru bul du ğu nuz gö rüş le ri ve tu tum la rı da ya ta rak bir şey ler ya pa bi lir si niz. Ba na gö re, tu tar lı ga ze te ci lik de bu dur, de mok rat ol ma nın tu tar lı öl çü tü de bu dur. Bu, hiç de si zin “PKK ga ze te ci si” ol ma nız an la mı na gel mi yor. Şim di böy le de yim ler ge liş ti ri li yor, bil mem “Apo ga ze te ci li ği” de ni li yor; böy le bir şe yin ol ma dı ğı nı söy le ye yim. Ba na gö re bi raz abart ma lı dır bun lar.

Or ta da ba zı doğ ru lar var sa ve bu nu kim söy ler se ona biz te şek kür ede riz.

– Kuzey Irak’a yerleşme niyetiniz var mı?

– Sa nı rım ba sın top lan tı sın da onu da so ra cak sı nız. Ke sin bir ka rar ol ma sa da, ko şul la rın uy gun ha le ge ti ril me si du ru mun da dü şü nü le bi lir. Ben, hiç şüp he siz her za man ül ke yi dü şü nü rüm. Or ta do ğu’da kal mam bi le, bi raz ül ke ye ya kın lık ar zet ti ği için dir. Ya ni yer ler çok tur; fa kat ter cih ola rak sa de ce Gü ney Kür dis tan’ı de ğil, Ku zey Kür dis tan’ı da zor la ma yı dü şü nü rüm. As lın da Bo tan’da ki fa a li yet le ri miz yo ğun la şır sa, ya kın bir sü re de ni ye ora da ol ma ya yım de rim. Yi ne çok ça söy len di ği gi bi po li tik or tam el ve riş li ha le ge lir se, kı sa bir sü re için de biz zat po li tik mü ca de le or ta mıy la ül ke nin her ta ra fı na da git me yi zor la ya ca ğım. Za ten bi zim ey lem ler ar tık ül ke içi ne gir me yi da ya tı yor.

– Yani nihai hedef Türkiye zemininde legal faaliyet yürütmek.

– Le gal ol maz sa, zor la ma yo luy la ola cak tır. Ben faz la dı şar da kal ma ya ta raf tar de ği lim. Bu ko nu da bü yük sa bır gös ter dim. On dört yı lı mı dol du ru yo rum, on be şin ci yıl da ül ke sı nır la rı nı zor la ya ca ğım.

136

Hem si lah la, hem ba rış çıl zor la ya ca ğım, Güney'i zor la ya ca ğım, Ku zey’i zor la ya ca ğım. Ta bii bu nun bi çim le ri ni ben ken dim ka rar laş tı rı rım. San mı yo rum dış tan bir güç be ni bu ko nu da zor la ya bil sin ve ira dem dı şı bir da yat ma da bu lun sun.

– Ben başka bir şey daha soracağım İstanbul’da Kürt çevrelerin daha önce yaptığı bazı toplantılar vardı. Orada bazı görüşler öne çıkıyordu. İşte hiçbir Kürt örgütünü, kuruluşunu PKK kendi şemsiyesi dışında istemiyor. Sizin biraz önceki konuşmalarınız aslında bu kuşkulara da bir cevap oldu. Aslında böyle bir şeyin olmadığı, herkese açık olduğu görüldü. Siz, “kim istiyorsa öne çıksın, kim istiyorsa görüşsün, önerilerini devlet de ortaya koysun” diyorsunuz. Böylelikle yani oradaki iddialar da aydınlığa kavuşmuş oluyor.

– O çev re ler ol duk ça sub jek tif dü şü nü yor lar. Ge liş me le ri bi zim ey lem le rin sağ la dı ğı na ina nı yo rum. Yi ne si ya set yap mak is ti yor lar sa, onun yo lu nun açıl ma sı na bi zim kat kı mı zın kü çüm se ne me ye ce ği ni dü şü nü yo rum. Ken di le ri ni o şart lan mış lık lar dan kur tar ma lı lar. Şu nu da vur gu la ya yım: “İş te PKK tas fi ye olur ve ya çok zor lan mış tır” ve bir de iş te “toy dur, po li ti ka yap ma sı nı bil mez, böy le ce si lah lı mü ca de le de ge rek mi yor, şim di po li ti ka cı la ra or tam açı lı yor, en iyi po li ti ka yı da biz ya pa rız, bu işin kur du yuz, dö nem tam bi zim dö ne mi miz dir” bi çi min de ki bir al dat ma ca için de ol ma ma la rı nı sa lık ve ri yo rum. Bu iş le ri bu ra ya ka dar ge ti ren ler, iyi po li ti ka da ya par lar.

Tür ki ye’de bir za man lar iş te böy le si la ha ta pan lar, her şe yi şid det le hal let mek is te yen ler po li ti ka dan an la maz lar ama, bi zim için bu ge çer li de ğil dir. Bi zim için si lah, en yo ğun laş mış po li ti ka dır. Do la yı sıy la da en iyi po li ti ka yı ya pa bi le cek kıv rak lık ta yız. Ben on la rı dış ta la mak is te mi yo rum. Ger çek ten ken di le ri ne gü ven le ri var sa ve po li tik bir iş lev gör mek is ti yor lar sa so nu na ka dar yar dım cı olu ruz.

Ama şim di ye ka dar bek le dik le ri gi bi, “iş te ezil di ler, tas fi ye ol du lar, sı ra bi ze ge li yor, gün bi ze doğ du, so nuç la rı ar tık biz de ğer len di ri riz” bi çi min de ve bi raz da böy le opor tü nist çe yak la şım lar teh li ke li dir. Ben ba zı uya rı lar da yap mış tım ve bu nu di ğer alan lar için de sık ça ya pı yor dum. Gü ney li güç ler için de yap tım. Ve Gü ney li güç ler bu nu bi raz an la dık la rı için bi zim le sı kı iliş ki ih ti ya cı nı du yu yor 137

lar. Yi ne HEP gi bi grup lar da bi raz an la dık la rı için da ya nış ma ih ti ya cı du yu yor lar.

Tek rar söy le ye yim, şim di ben, fi lan ki şi yi ve ya gru bu des tek le me yin di ye Kür dis tan hal kı na bir çağ rı yap sam, o ki şi ve ya grup lar adım bi le ata maz lar. Ya ni bu hal kın bir li ği öy le ucuz ku rul ma mış tır. Öl sek de as lın da bi ri le ri bi zi tem sil eder ve bu bir li ği sür dü re bi lir.

Bu açı dan, ger çek çi po li ti ka yap mak is te yen her kes, bü yük ça ba lar so nu cu sağ la nan bu bir li ğe dik kat eder ve ona la yık ol ma ya ça lı şır; bir par ça sın dan tut ma ya ve ya bir kat kı sun ma ya ça lı şır. Biz, her ke se yer var dır di yo ruz. Yi ne tec rü be le ri ne say gı lı yız. Ama bü yük emek sa hip le ri ni bir ta ra fa itek le ye rek ve hal kın mut lak bağ lı ka lın ma sı ge re ken ta lep le ri ni gö zar dı ede rek, Tür ki ye’de çok ça söy le nen ucuz ka sa ba po li ti ka cı lı ğı na so yu na rak po li ti ka ya pıl maz. Böy le po li ti ka yap ma nın dö ne mi Tür ki ye’de geç miş tir. Şu nu tek rar söy le ye yim ki, mev cut hü kü met po li ti ka cı lı ğı ve hat ta mev cut par ti po li ti ka cı lı ğı ar tık bun dan son ra faz la so nuç ala maz.

Si ze bir şey da ha söy le ye yim: Şim di Özal’ın ge liş tir di ği ba zı yak la şım lar var ve ben ce da ha ile ri. İs ter ya nın da ola lım ve is ter kar şı sın da ola lım, o da yo ğun bir mü ca de le için de ol du ğu için ben ce ger çek le ri bi raz da ha ya kın dan far ke di yor ve iş te “es ki tip par ti ci lik le iş ya pıl maz” di yor. Eko no mi den tut bil mem si ya sal re ji me ka dar çe şit li ko nu la ra iliş kin ye ni gö rüş ler arı yor, ha ni iş te “baş kan lık sis te mi da ha uy gun dur” ve “yi ne ye ni par ti ler şu te mel amaç lar da an cak ge li şe bi lir ler” di yor. Bun lar bo şu na söy le nen söz ler de ğil dir. Tür ki ye’de mev cut sta tü ko, onun ik ti da rı ve mu ha le fe ti ger çek ten tı kan mış tır. Böy le le ri Kürtler'de de, Türkler'de de var. Bun lar ar tık tu tu cu luk et ke ni du ru mu na gel miş ler dir. Bi raz de ğiş me yi biz zor lu yo ruz. Bi raz da ga li ba Çan ka ya zor lu yor. Biz bu nu söy le yin ce, he men iş te “bu luş tu lar” de ni li yor. Me se le bu luş mak fi lan de ğil dir ve ben ce bu yak la şım lar da bi raz et ki-tep ki bi çi min de dir. Bu te mel de bir “İkin ci cum hu ri yet” tar tış ma sı ya pı lı yor. Ben bu tar tış ma nın da bi raz an lam lı ol du ğu na ina nı yo rum. İçe ri ği bel ki fark lı dü şü nü lür, fa kat ye ni den bir ya pı lan ma ya ke sin ih ti yaç var dır. Baş tan be ri söy le di ğim bu Kürt kim li ğin den de mok ra si kim li ği ne ka dar her şe yin yer li ye ri ne otur tul ma sı an cak bir ye ni den şe kil len me ile sağ la 138

na bi lir. Me se la Fran sa’da 5. cum hu ri yet söz ko nu su, yi ne İtal ya’da 2. cum hu ri yet ten söz edi li yor, o hal de Tür ki ye’de de 2. cum hu ri ye ti dü şün mek as lın da ha in bir gö rüş de ğil dir; çok fan tas tik bir en tel dü şün ce de de ğil dir. Ter si ne ger çek ler bu nu zor lu yor. Mev cut sta tü ko ger çek ten ar tık dev ri ni ta mam la mış tır, aşıl ma yı ge rek ti ri yor.

Bü tün bu söy le dik le ri miz, as lın da ye ni po li ti ka lar na sıl oluş tu ru lur, bu te mel de ye ni par ti ler na sıl ku ru lur, yi ne ye ni it ti fak lar na sıl oluş tu ru lur ve na sıl iş lev gö rür so ru la rı na da ge nel ce va bı içe ri yor.

Ben her ke se, bi raz da bu ge liş me le ri dik ka te ala rak po li tik tu tum be lir le me le ri ni sa lık ve ri yo rum. İs ter Kürt, is ter Türk ol sun, var olan önem li ger çek le ri ve de ği şik lik le ri dik ka te ala rak ye ni olu şum la ra yö nel me le ri ni ve bu olu şum lar için de de ken di le ri ne ger çek çi yer ver me le ri ni di li yo rum.

– Bu sizin başlattığınız tek taraflı ateşkes süresi aşağı–yukarı bir ay oldu. Bu bir ay içerisinde devletten dolaylı veya dolaysız bir temas kuruldu mu? Kurulmak istendi mi?

– İş te bu ara bu lu cu lar fi lan var. Me se la Ta la ba ni var, iş te bu ga ze te ci ler me se le si var. Bi le mi yo rum ya ni, öy le ba zı de ğer len dir me ler ge li yor, iş te “Be nim ka tıl dı ğım ba kan lar gö rüş me sin de söy le nen söz ler dir, söy lü yo rum” de ni li yor. Eğer bü tün bun la ra ara bu lu cu luk di ye cek sek, –ki Sa yın Ta la ba ni’nin ko nu mu da bu na ben zer dir–, iş te ba zı ge liş me ler söz ko nu su dur ve sa nı yo rum bu gün ler de bu bi raz da ha hız ka za na bi lir. Hü kü met le ya kın iliş ki için de olan lar dan, yi ne Çan ka ya ile ya kın iliş ki için de ve ya gö rüş te a ti sin de bu lu nan lar dan al dı ğım son bil gi ve gö rüş ler böy le dir. Za ten Sa yın Ta la ba ni’nin de bu ko nu da yap tı ğı gö rüş me le rin kap sam lı bir de ğer len dir me si ni bi ze sun du ğu nu be lirt tim.

Ya ni tam ara bu lu cu luk ol ma sa da, ona doğ ru bir gi diş olu yor.

– Bir de Özal dışında barışçı çözüme en yakın lider veya parti kim veya kimi görebiliyorsunuz?

– Be nim es ki den bir gö rü şüm var dı; bu ge liş me ler bi raz or du için de özel lik le söz ko nu su ola bi lir di yor dum. Ya ni mev cut or du ya pı sı ba zı ge liş me le re ye şil ışık yak ma lı. Özal’ın id di a sı odur ki, or du da ken di si ni cid di ye alı yor. Bi le mem ta bii. Eğer öy ley se, o za man da ha ce sur söz le ri ve ba zı öne ri le ri Özal ge liş ti re bi lir. De mi rel’in çok ür kek ol du ğu söy le ni yor. Sta tü ko dan bir tür lü kur tu 139

la ma dı ğı ve bu ko nu da, sa de ce tem kin li lik bi çi min de de ğil, çok kı sır kal dı ğı gö rü lü yor. Aşı rı sta tü ko cu ve bu an lam da dev let çi bir yak la şım için de dir. İnö nü de za ten onun ay rıl maz bir par ça sı dır. Me sut Yıl maz’ın bu ko nu da da ha da dev let çi ol du ğu nu ve son gün le re ka dar bu ni te li ği ni sür dür dü ğü nü gö rü yo ruz. Re fah Par ti si de ği şik bir yak la şım için de dir; öy le ye ni öne ri ler ge liş tir mek ten zi ya de, bi li nen ken di yak la şı mı nı ge liş tir me ye ça lı şı yor.

Sol güç le rin bir le şik bir öne ri ge liş tir me du ru mu yok; her şey den ön ce ken di le ri ni güç ol mak tan çı kar mış lar dır.

Du rum iş te böy le. Ve ben şu nu da söy le dim: As lın da bi zim mu ha tap o lup ola ma ya ca ğı mız de ğil, Tür ki ye’de mu ha tap bu la ma ma gi bi bir so run var dır. Tür ki ye’de li der lik kriz ha lin de dir.

Za ten gün lük tar tış ma lar dan da çok iyi bi li yor su nuz ki, Mil li Gü ven lik Ku ru lu mu yet ki li dir, Çan ka ya mı yet ki li dir, Ba kan lar Ku ru lu mu, par la men to mu; bel li de ğil dir. Bu an lam da as lın da otur ma mış bir li der lik söz ko nu su dur. Tür ki ye’de cid di bir li der lik kri zi var. Bu biz de az çok hal le dil miş tir di ye bi li rim. Ben ol du ğum için bu nu söy le mi yo rum, fa kat ağır lık lı ola rak ulu sal po li ti ka ya yön ver di ği miz az çok ka nıt lan mış tır. Ama Tür ki ye’nin te mel so run lar da bir öne ri ge liş tir me mer ke zi tam te şek kül et miş de ğil. Şim di mer kez Mil li Gü ven lik Ku ru lu’dur der sek, Tür ki ye’de ço ğu “ha yır, öy le de ğil dir” di ye cek ler. Mer kez hü kü met tir der sek, ço ğu “Ha yır, bu ra sı da de ğil dir” di ye cek ler. Pe ki Çan ka ya’dır der s ek, “ha y ır, o ken d i ken d i n e ko n u ş u y or” di y e c ek l er.

Par la men to her şe ye ha kim dir der sek, “ onun öy le ol ma dı ğı nı her kes bi li yor” di ye cek ler. Pe ki bu ne an la ma ge li yor? Bir li der lik ku ru mu nun ve do la yı sıy la gü ven du yu la cak bir öne ri ler sis te mi ne sa hip bir mer ke zin olu şa ma dı ğı nı gös te ri yor. Za ten sı kın tı la rın bir kay na ğı da bu dur. Ya ni öy le bir mer kez dü şü ne lim ki, ken di ne gü ve ne rek te mel so run lar da çö züm öne ri le ri ge liş ti re mi yor. İş te Tür ki ye bu nun kri zi ni ya şı yor. Do la yı sıy la iş te “PKK’yi mi, bil mem Apo’yu mu mu ha tap ala ca ğız” de mek ye ri ne, “Tür ki ye’de biz ki mi mu ha tap al ma lı yız” so ru nu na çö züm ge tir mek da ha an lam lı olur. İş te baş kan lık sis te mi, ye ni den bir ana ya sal çer çe ve, yi ne par ti ler ya sa sı tar tış ma la rı bu kri zi gi der me yi gün dem leş tir 140

me li dir. So run la rın çö zü mün de, böy le bir li der lik so ru nu nun çö zü mü de ol duk ça et ki li ola bi lir.

– Çok sağolun, çok teşekkür ediyoruz – Ol duk ça yo ğun ge çen bu gö rüş me do la yı sıy la ben de te şek kür edi yo rum!

15 Nisan 1993

141

Gazeteci Rafet Ballı’nın 15 Nisan 1993 tarihinde yaptığı röportaj:

EN AZ KENDİMİZ KADAR TÜRKİYE’Yİ DE DÖNÜŞTÜRME İDDİAMIZ VAR “Yalnız bizim tarafın değil, başka güçlerin görüşlerine de değer biçiyorum. Bunlar Kürt güçleri olabilir; Türkiyeli demokratik güçler olabilir, hatta resmi çevreler olabilir. Onların da niyetlerini ve taleplerini göz önüne getirerek, bu süreci birlikte ilerletmek istiyoruz.”

“Ortada acılar, kanlar, büyük sıkıntılar söz konusu.

Tarihi sorunlar fazla ertelenmeye tahammül göstermez.”

142

Abdullah Öcalan: An nem, “bu son atı lan adı mı da de rin leş tir sin” de miş. İyi söy le miş. Ben, an ne min iyi oğ lu ol mak için as lın da en öz gün ça ba la rı har ca yan lar dan bi ri si yim. Bu ko nu yu faz la so ru yor su nuz. Say gı dan ile ri ge li yor bu. An ne ger çe ği ne be nim bağ lı lı ğım, öz gür lük mü ca de le sin de ki ye rim dir. An ne min bü tün ya şa mı, be ni öz gür lü ğe doğ ru koş ma ya müt hiş zor la mış tır. Yi ne bir ka dın ol ma sı iti ba riy le, ka dın la rın öz gür lü ğü ne önem ver me me zor la mış tır. Ve bu da an ne ger çe ği ne en iyi bağ lı lık tır.

Rafet Ballı: Peki konumuz ölüm. Çok sevdiğiniz, çok değer verdiğiniz arkadaşlarınızın öldüğünü duyunca ne hissediyorsunuz?

– Bu ko nu lar da, çok de ğer za man sız şe hit düş tü ğü için, ar tık bel li bir me ta net gü cü ge liş miş tir. Fa kat ben bun la rın hep si ni, ken di ça lış ma tar zı ma, ça lış ma tem po ma dö nüş tür mü şüm. Öy le bir tem po ya rat tım ki, ar tık ne ka dar şe hit de ol sa hep si nin anı la rı bu nun için de dir ve ya şa tı lı yor. Bu bü yük acı la rı, bu mü ca de le nin ba şa rı sı na dö nüş tür düm. Baş ka tür lü şe hit ler kal dı rı la maz. Di ye bi lir si niz ki, “sen ken di ni bu du ru ma sok mak la as lın da şe hit le rin bü yük acı sın dan ken di ni bi raz uzak laş tır dın.” Tür ki ye’nin 1971 di re ni şi şe hit le 143

ri nin acı la rı nı, ta bi bi zim en son şe hit le ri mi zin ve an ne min bi le acı sı na ka dar hep si ni ben, hak lı, ye rin de ve ba şa rı lı bir mü ca de le yi sağ la mak la gi de ri yo rum. Baş ka tür lü bu ka dar acı yı kal dır mak müm kün de ğil.

“İyi bir Kürt politik eliti ortaya çıkaracağız” – Peki tamam. Şimdi yeni bir döneme giriyorsunuz, girdiniz.

Bence dönemeçtesiniz. Ama sizden, “Savaş politikanın yoğunlaşmış ifadesidir” gibi genel bir yaklaşım istemiyorum lütfen. Siyasetin, yani kelimenin gerçek anlamıyla siyasi araçların ön planda olduğu bir süreci önünüze koydunuz. Siz silahlı bir örgütsünüz, siyaseti becerebilecek misiniz? Mesele Abdullah Öcalan’ın buna yatkın olup olmaması meselesi değildir. Bütün açısından baktığımızda örgütün yeni dönemde intibak yeteneği var mı? Siyasileşebilecek mi, politikleşebilecek mi?

– Biz baş tan aya ğa ka dar as lın da si ya sal bir ha re ke tiz. As ke ri yö nü müz sa nıl dı ğı gi bi faz la ge liş me miş tir. As ke ri özel lik ler güç lü dür; fa kat as ke ri leş me is te di ği miz gi bi ge liş me miş tir, olum lu özel lik ler ta mı ta mı na ha ya ta geç me miş tir. Si ya set yap ma mız, as ker lik yap ma mız dan da ha zor de ğil dir. Ör güt ya pı sı si ya sal laş ma ya da ha yat kın dır. Şu nu söy le ye bi li rim: PKK’de biz, ide o lo jik fa a li yet yap ma yı, si ya si fa a li yet yap ma yı çok ge liş tir mi şiz. Ve hat ta sos yal ya şa mı ge liş tir me yi en iyi te mel len dir mi şiz. As ker lik bi raz zor bir iş.

Ama onu da ba şa ra ca ğız. Bu açı dan ye ni dö nem de si ya se ti ge liş ti re me me gi bi bir du rum yok.

– Kadronuz var mı? Yeterli mi?

– Sa nı yo rum bu doğ rul tu da po tan si yel le ri ol duk ça güç lü ol du ğu için de ne yim ka za na cak lar. İyi po li ti ka cı ola bi le cek –bu sa de ce PKK için de de ğil– çok kap sam lı bir Kürt eli ti var. Bun la rın hep si ne bi raz po li ti ka yap tır ma şan sı var. İçi miz de ol sun, dı şı mız da ol sun, iyi bir Kürt po li tik eli ti or ta ya çı ka ra ca ğız. Bu da gü zel bir ça lış ma dır. Ve bu Tür ki ye’yi de et ki ler. Ya ni Tür ki ye’nin de po li tik are na sı tı kan mış tır, as lın da ya man po li ti ka cı la rı yok tur. Po li ti ka ka pı sı nı Tür ki ye için de ara la ya ca ğız. Ve Tür ki ye’de de dev rim ci ve de mok 144

ra tik po li ti ka cı tü rü ge li şe bi lir. Böy le bir ye ni leş me ko nu sun da dar yak laş mı yo ruz. Tür ki ye’de kar şı mı za iyi po li ti ka cı lar çık ma sı nı is te riz. Kı sa ca, bu ko nu la ra ha zır lık lı yız.

– Şimdi, ateşkesten hemen sonra Kemal Burkay’la ortak deklarasyonunuz geldi. Ardından, benim çeşitli Kürt gruplarının temsilcilerinden ve sizin komutanlarınızdan Cemil Bayık’la yaptığım konuşmalarda öğrendiğim kadarıyla, Türkiye kökenli Kürt örgütlerinin bir ortak cephesi gündemdeymiş. Bu çalışma ne aşamada? Şu ana kadar hangi Kürt grupları ve şahsiyetleri bu olaya evet dedi?

– He men hep si ge le cek ve bir cep he sel bir li ğe doğ ru adım lar atı la cak. Sa nı rım mev cut güç le ri ora nın da bu ger çek le şir.

– Bu konuda ön görüşmeler yapıldı mı?

– Ya pıl dı, ya pı lı yor.

– Siz, Kemal Burkay’ın dışında kimlerle görüştünüz?

– He men he men hep si gö rüş me ha lin de.

-– Siz kimlerle görüştünüz?

– O Hev gır tın adı al tın da bir le şen grup lar var, on la rın hep siy le gö rüş tüm.

– İbrahim Güçlü’yle, Hatice Yaşar’la?

– İb ra him Güç lü, Hem reş Re şo ve Ru şen As lan’la. Bu gün ler de ye ni le ri de ge li yor. Gö rüş me ler ge li şi yor, en gel yok, bu nun yo lu ar dı na ka dar açıl dı.

– Şu anda prensiplerde anlaşmış olduğunuzu varsayabilir miyiz?

– Ta bii ta bii. Pren sip tar tış ma la rı yok. Ben hep si ni ser best bı rak mı şım; ne ya zar lar sa, al tı nı çi zi yo rum ve im za lı yo rum. Bu ko nu da hiç sı kın tım yok.

– Bu açık çek nereden geliyor?

– Fi i li du rum açık çek an la mı na ge li yor ve hep si ne ay nı şey le ri söy let me du ru mu nu do ğu ru yor. Ba na da dü şen im za dır ya ni.

– Yani “bu konuda fazla ayrıntıcı olmuyoruz” diyorsunuz.

– Hiç ge rek yok.

– Bu cephe ne zaman kurulur?

– Onu da on la ra bı rak mı şız.

– Sizin tahmininiz?

– Önü müz de ki bir kaç ay için de ilan edi lir.

145

- Birkaç ay içinde...

– Er ken mi, geç mi?

– Daha erken kurulacağı şeklinde bir şeyler söylenmişti.

– Önü müz de ki ay di ye lim. Bun dan da ha er ken de dü şü nü lür mü?

– İsmi ne olacak?

– Bu mü him de ğil, her han gi bir isim ve ri le bi lir. Kürt Ulu sal Cep he si ola bi lir.

– Kürt Ulusal Cephesi mi, Kürdistan Ulusal Cephesi mi?

– Kür dis tan Ulu sal Cep he si. Biz bu na ERNK de miş tik. Ar tık be ğen mez ler se, baş ka ad ko yar lar.

– Ona da açıksınız.

– Açı ğım. Ya ni bu ko nu da...

- Rezerveniz var mı; şunlar gelir, şunlar gelemez diye?

– Yok. Hep si ge le bi lir.

– Vejin de gelebilir mi?

– Ge le bi lir, “Ve jin” de gel sin. Bu ko nu da hiç sı kın tım yok.

– Yani hiçbir kaydınız , şartınız yok?

– Bir tek şar tım var; boz gun cu luk yap ma ya cak, ipi dı şa rı dan çe ki lip gev şe til me ye cek. Ya ni bi ri le ri dür ter, “boz” der; bu ol ma sın ye ter. Ken di le ri dü şün sün ve ka rar ver sin ler. Be nim şar tım bu dur.

– Nerede toplanacağınız belli mi?

– Her yer de top la nı la bi lir. Av ru pa’da, Or ta do ğu’da, Kür dis tan’da, Tür ki ye’de top lan tı lar ge li şir. Her hal de Gü ney’de ilan et me ola yı ger çek le şe bi lir.

– Erbil’de mi?

– Müm kün dür. Er bil ve ya bir dağ da.

– Artık siz bir politikacı oldunuz, bir salonda yapmanız lazım.

– Ya rı ya rı ya kamp lar da da olur, ora da kamp lar güç lü dür.

– Bu kadar yıl sonra ilk defa diğer Kürt örgütlerinin lider konumundaki insanlarıyla yüz yüze ya da telefonla konuştunuz. Peki ne hissetiniz?

– Çok nor mal. Ya ni aman sız eleş tir dik le ri miz, hat ta...

– Ajanlıkla suçladıklarınız.

– Bir dö nem ler fır sat bul sa bir bir le ri ni vu ra bi le cek ler, ta ri hin bu dö ne min de bir bir le ri ni son de re ce ol gun bir bi çim de kar şı la dı lar. Ar 146

tık bu da bir Kürt iliş ki ve çe liş ki dü ze yi dir. Ben, bu aşa ma da on la ra yar dım cı ol ma yı dü şü nü yo rum. İl gi du yu yor ve iti bar edi yor lar sa, ba na dü şen, ona la rı ül ke le ri ne bi raz da ha yak laş tır mak tır. Git sin ler ken di ger çek le ri ni ta nı sın lar ve bi raz hiz met et sin ler. Ye ter ki ben den de hiz met is te sin ler! Ben baş ka her han gi bir şey is te mi yo rum.

– Lider ben olacağım diye bir şartınız var mı?

– Bu na hiç ih ti yaç duy mu yo rum.

– Peki cephenin bir sözcüsü, genel sekreteri, başkanı seçilecek; bu konuda bir tartışma oldu mu?

– Bu ko nu da da son de re ce açı ğım.

– Gündeme geldi mi bu?

– Gel me di. Bu ko nu lar da faz la so run or ta ya çık ma ya cak. De di ğim gi bi, biz de ön der lik so ru nu önem li oran da hal le dil miş tir.

– Rahatım diyorsunuz.

– Tek rar söy le ye yim, ken di mi dü şün mü yo rum. Ben, dev let de ku rul sa, öy le bil di ği niz gi bi ken di mi cum hur baş ka nı ilan et me yi de faz la hay ran lık uyan dı ra cak bir şey ola rak gör mü yo rum. Ça lış ma tar zım ba şın dan iti ba ren ön der lik sel dir. İl ko kul dan be ri bu böy le dir.

– Humeyni de İran devletinde cumhurbaşkanı ya da başbakan değildi, ama bütün her şey onun elindeydi.

– Öy le de de ğil. Ben bir dü zen le yi ci yim, Hu mey ni gi bi de ği lim. İsa da bir dev let baş ka nı de ğil di. Ya ni ba zı ben zet me ler var. Mü te va zi bir hiz met sür dü re ce ğim. Ben hiz met le rin ni te lik le ri ni bi li rim, gü cü mün de far kın da yım, fa kat ça lış mam ger çek ten bir emek çi gi bi dir. Sa ğı ma so lu ma ba kı lır sa bu nun böy le ol du ğu gö rü lür.

– Bu kuracağınız Türkiye kökenli Kürt örgütlerinin cephesi için bir model üzerinde tartıştınız mı?

– Yok. – Ne olacak? Yani herkes kendi örgütsel bağımsızlığını koruyabilecek mi?

– Ko ru ya bi lir.

0– Koruyabilecek! Ama bu cephenin bir programı olacak. Bu program dahilinde mi, zemininde mi çalışacaksınız?

– Ga yet ta bii.

– Kaba da olsa bu cephenin programına ilişkin bazı gündem 147

maddeleri mutlaka görüşmelerde tespit edilmiştir.

– He men her ke sin prog ra mın da ki hu sus la rın yüz de sek se ni bir bir le ri nin ay nı dır.

– Kemal Burkay’la yaptığınız deklarasyon dahil edilir, değil mi?

– Ta bii da hil edi lir. O ko nu lar da sı kın tı da ol ma yız. He men he men as ga ri müş te re ke ler bir dir.

– Yani şu anda hiçbir sorun çıkmadı?

– Çık ma dı.

– Peki FKÖ modeli mi, yoksa Irak Kürdistani Cephe modeli mi?

– Bi raz iki sin den de fark lı ola bi lir.

– Nasıl mesela?

– Çün kü ör güt le rin ni te li ği fark lı. Mev cut ör güt ler, FKÖ’de ki ler dü ze yin de ol ma dık la rı gi bi, Gü ney Kür dis tan’da ki ör güt ler gi bi de de ğil ler. Bi ri sin den ge ri, bi ri sin den ile ri ler.

– Hangisinden ileriler?

– Kür dis ta ni Cep he ör güt le rin den ile ri ler, ama FKÖ’nün güç le rin den po li tik ola rak ge ri ler. Bu çer çe ve de öz gün bir lik ge li şe bi lir.

– Peki tek parti gündeme gelebilir mi? Bunu ister misiniz?

– Ta bii, le gal bir cep he par ti si gi bi ha re ket eder ler gi bi me ge li yor.

– Cephe partisi!

– Bu Tür ki ye’de le gal ola rak ge li şe bi lir. Ya ni Kürt si ya sal uya nı şı mev cut ya sal sı nır lar da ken di si ni ifa de et me ye ça lı şa bi lir.

– Legal parti kurma gündeme geldi mi?

– Gün de me de ge lir. Onun ko şul la rı hız la ol gun la şı yor. Sa nı yo rum önü müz de ki ay lar da le gal bir par ti, da ha çok ses li, ge niş ka tı lım lı ve der li-top lu bir bi çim de gün dem le şe cek tir.

– O zaman bu HEP ne olacak?

– HEP de bu nun için de dü şü nü lü yor. Za ten ka pa tıl ma ih ti ma li var.

– Bu tür gelişmelerden sonra pek beklenmiyor galiba.

– Bek len me se de ken di si ni ka pa tır. Ve ge niş le ye rek ye ni den bir par ti leş me ye dö nü şür.

– Şimdi benim diğer Kürt örgütlerinin sözcüleriyle yaptığım – tabii telefonla– görüşmelerde, Türkiye Kürt cephesinin faaliyet programında önceliği sanki Batı’daki diplomatik temaslar alacak 148

gibi bir sonuç çıktı.

– Na sıl?

– Yani “işte biz bir ortak cephe kuracağız ve ağırlıklı olarak hızla Batı karargahlarında, Batı hükümetleri nezdinde davamızı anlatmak için çalışmaya gireceğiz” gibi şeyler söylediler. Siz buna nasıl yaklaşıyorsunuz?

– Biz bi raz iç bo yu tu, on lar da dış bo yu tu ge liş ti rir.

– Öyle bir görev tahsisi mi yaptınız?

– As lın da bu da pek an lam lı de ğil dir. Çün kü, bi zim se si mi zi dış da şid det le du yar. Fa kat bun lar epey par ça lan mış ve et ki siz leş miş ler, do la yı sıy la bun la rı top la mak iyi bir şey dir. Kürt gü cün de ki aşı rı da ğı nık lık za rar ve ri yor. Şim di bu or ga ni ze ola cak.

Evet, on lar çok dı şa rı da kal mış lar ve ta bii ki dı şa rı da bi raz da ha faz la iş ya pa bi lir ler. Ama dı şa rı da da biz on lar dan da ha faz la yız, da ha güç lü yüz. Ya ni bi zim so ru nu muz bu de ğil dir. Bi zim so ru nu m uz, in s an l a r ı an l am s ız ça t ış m a l ar l a yıp r at m a m ak t ır. Za t en Kürt le rin sı nır lı bir gü cü var; bun la rı as ga ri müş te rek ler de bir leş tir mek tir. O açı dan, ka ri yer so run la rı ar tık öne mi ni yi tir miş ve il ke so run la rı da as lın da çö züm len miş tir. Bir de Tür ki ye’nin or ta mı es ki şid det te de ğil dir. Bu ne den ler le mev cut ge liş me ler bi raz iler le ye bi lir.

– Dış ülkelerde büro açacak mısınız?

– Bü ro lar za ten var.

– Hayır, dış ülkelerde Türkiye Kürdistani Cephesi adına, o kim lik le, o ta be lay la bü ro açı la cak mı? Var mı böy le bir şey gündemde?

– Ta bi açı la bi lir. Or tak bü ro lar ra hat lık la ge li şe bi lir.

– Var diyorsunuz böyle bir şey.

– Do ğal dır ya ni. Hem iç te, hem dış ta or tak tem sil grup la rı çı kar.

– Peki, daha önce Türkiye kökenli diğer bütün Kürt gruplarıyla görüşmüştüm, onların dediği şöyle bir şey vardı ve giderek dozajını yumuşatıyorlardı: “Biz PKK’yle ortak hareket edebiliriz. Bu gayet normaldir. Bize göre bazı hataları olmasına rağmen, o da bir Kürt gücüdür. Önemli bir Kürt gücüdür. Ama geçmişte diğer yurtsever Kürt gruplarına karşı –onların terminolojisiyle söylüyo149

rum– şiddet uyguladı. Bunlar çok sekter, dogmatik tutumlar aldı.

Bir özeleştiri yapması lazım.” Bu gündeme geldi mi?

– San mı yo rum, bu nu ar tık ile ri sü re mez ler. Öze leş ti ri ba şa rı lan pra tik tir. Biz öze leş ti ri mi zi yap ma say dık, bu gün le re ge le mez dik. O öze leş ti ri ya pıl mış tır. Bu nun da te mi na tı nı si ze ve re yim ben. Hat ta Türk so lu da bu nu çok söy ler. Ama müt hiş öze leş ti ri ya pan ilk ha re ket bi ziz. Öze leş ti ri, ken di ni tı ka nık lık lar dan, dar bo ğaz lar dan kur ta rıp si ya sal laş tır mak tır. Bu nu ilk de fa biz yap tık.

– Peki sizin bir Ulusal Meclis çalışmanız vardı. Avrupa’da seçimler yapıldı. Sizin arkadaşlarınızdan öğrendiğim kadarıyla, Türkiye’de de buna benzer şeyler olmuş, Ulusal Meclis için bazı temsilciler seçilmiş. Bunlar ne olacak? Bu çalışma sizin girişiminizdi. Onlar şu anda bu olaya nasıl bakıyor?

– Bu da ge liş ti ri lir ve gi de rek on lar da ka tı lır. Bir lik ve cep he ge liş ti ğin de, di ğer le ri nin ka tı lı mıy la sa nı rım bir cep he mec li si ola rak bu da ge li şir. Ve hat ta di ğer par ça la rın tem sil ci le ri nin de ka tı lı mıy la bir Ulu sal Kong re çer çe ve si ne ta şı rı la bi lir.

– Ama ben Kemal Burkay’la konuştuğumda şunu söyledi: “Biz öncelikle Türkiye Kürdistan’ı için çalışıyoruz. Elbette öyle bir şey olursa diğer parçalardan temsilci gelsin, ama şu anda düşünmüyoruz.” O, herkes kendi mücadelesini kendisi yürütsün dedi.

– Öy le or tak bir or ga ni zas yon ken di ni his set ti re cek tir. Bu so ru nu uzun sü re gö zar dı et mek müm kün de ğil dir. Kürt le rin or tak bir or ga ni zas yo nu na ih ti yaç var dır. Ar tık bu nun bi çi mi ve za ma nı ay rı bir hu sus tur. Bu ko nu da biz ge liş me le ri zor la ya ca ğız.

– Siz bu Ulusal Meclis'e milletvekili olarak katılacak mısınız?

Siz, şahıs olarak?

– Hiz met tir, ya ni fır sa tım olur sa ko nu şu rum. Bu nu her yer de ya pı yo rum za ten.

– Merkez neresi olacak, Ulusal Meclis'in toplanma yeri?

– Kür dis tan’ın en öz gür leş miş bir ala nı ola bi lir.

– Mesela?

– Ben ce ar tık Kür dis tan öz gür le şi yor; Gü ney de ola bi lir, Ku zey de ola bi lir.

– Ama ağırlık galiba Güney’de.

150

– Sı nır lı bir za man ke si ti için de ora da ola bi lir. Fa kat hız la Ku zey’e de ka ya bi lir. Bu ko nu da ar tık dağ lar bel li bir öz gür lü ğe im kan ve ri yor.

– Peki bu cephede ve Ulusal Meclis’te Kürt gruplarının hangi oranlarda temsil edileceği konusu gündeme geldi mi?

– Gün de me gel me di. Pek o ka dar da önem li de ğil.

– Problem çıkar mı sizce?

– Ha yır. Kürt so ru nun da, Tür ki ye’de ol du ğu gi bi oy he sap la rı faz la et ki li ol ma ya cak tır. İş le rin cid di ye ti ve ko şul la rı bu tip he sap la ra faz la ge çer li lik şan sı ver dir mi yor.

– Ke mal Bur kay’la dek la ras yo nu nuz ar dın dan di ğer Kürt gruplarıyla kurmayı düşündüğünüz Kürdistani Cephe olayını ilk duyduğumda ben şunu düşündüm: Entelijansiyası ile Kürt silahlı hareketi birleşiyor. Tarihsel bir dönemeçtir. Önümüzdeki dönemde özellikle Kürt aydınları meselesine geldiğimizde ben, bu konuda sizin büyük eksikliğinizin olduğunu görüyorum. Şimdi nasıl bir açılım bekliyorsunuz? Yani bu bileşim, iki farklı yeteneğin ve iki farklı birikimin bir araya gelmesi, öncelikle sizin hangi zaaflarınızı giderecek ve hangi avantajlarınızı geliştirecek?

– Kürt lük için, de mok rat lık için ça ba ser gi le yen, fa kat bu nu po li tik ola rak ge liş ti re me yen bu in san la rın, ömür le ri nin son dö nem le rin de bu bi ri kim le ri bo şa git me sin di ye uy gun ka nal lar açıl mış tır.

Ben bu nu dü şü ne rek, “gel sin ler, gir sin ler ve ya rar lı ol sun lar” an la yı şıy la yak laş tım. Yok sa PKK’nin çok te mel ih ti ya cı nı gi der sin ler di ye de ğil. Biz zor la sak da ha kö tü du rum la ra dü şe bi lir ler, o ye te ne ği miz var; ama bu iyi bir yol de ğil. Bü tün ye ter siz lik le ri ne rağ men bu in san la rı çek mek ge re ki yor. Her tür lü has ta lık la rı na ve za af la rı na da sa bır gös te re ce ğiz. Olum lu yön le ri var sa on la rı da öz gür ce ve di le dik le ri gi bi po li tik ya şa ma kat ma la rı na üs tün de ğer bi çe ce ğiz. Ya ni bi zim “en te lek tü el boş lu ğu mu zu gi der me” de me yi ben bi raz yan lış bu lu yo rum.

– Bunun eksikliği yok mu size göre?

– Var sa da, böy le gi de ri le ce ği ni pek san mı yo rum. En te lek tü el ye ter li li ği sağ la ma bir te o rik iş tir, te o rik ge liş me dir ve bi raz da ki şi lik me se le si dir di ye bi li rim. Biz de en te lek tü el le rin, te o ris yen le rin, hat ta sos yal-si ya sal yö nü ge liş kin olan la rın çık ma sı, öy le dı şar dan 151

it hal et mek le de ğil de, ken di özün de bü yük bir ça bay la müm kün olur.

– Bana bir tane örnek gösterebilir misiniz, dünya tarihinde ve başka ülkelerden? Bir partinin organik şemsiyesi altında muazzam bir aydın birikimi oluşur mu hiç?

– Ama ob jek tif ola rak PKK’nin or ta ya çı kar dı ğı bir çok özel lik hız la...

– Dolaylı olarak buna yol açıyor olabilir. O ayrı bir dava.

– Za ten bu na yol açı yor.

– Peki aydınları niye kazanmadınız? Aydınların büyük bir kesimi size sempatilerini zaman zaman bir biçimde dile getirmelerine rağmen sizin emrinize girmediler. Kürt aydınlarından bahsediyorum. Bunun sebebi ne? Sizin burada hiç hatanız yok mu?

– Ye te nek siz dir ler.

– Bütün kabahat onların mı yani?

– Yurt se ver lik duy gu la rı faz la ge liş kin de ğil, çar pı tıl mış lar. Bi zi de ben ce bi raz ge ri bu lu yor lar. İçi miz de bi le öy le le ri var. Şim di ba zı tip ler var ki, ha ni bir söz var dır, “Ser silê, nikarê ra be ser cilê.”

– Nedir bu?

– “Sil”, al tı na et me dir. Ya ni “Al tı na et mek ten, ki li min üze ri ne otur ma ya gü cü yet mez.” Şim di ba zı ay dın lar bi raz böy le. İçi miz de ki ler den de bah se di yo rum. Bun lar ken di le ri ni ay dın sa nı yor lar, fa kat ba şar ma güç le ri za yıf tır. On la rı ken di hal le ri ne bı ra kır san bi ter ler, çok kı s a bir za m an için d e bi t er l er. Biz d e ay d ın l aş m a n ın, PKK’nin çı kı şıy la ya kın bağ lan tı la rı nın ol du ğu nu söy le me li yim.

Da ha ön ce ki ay dın laş ma nın ol duk ça cı lız ol du ğu nu, si ya sal ve ulu sal ge liş me le re güç ye ti re me di ği ni be lirt me li yim. PKK’nin ken di si bü yük bir rö ne sans ha re ke ti dir. Bi li yor su nuz, bir çok sa ha da ye ni den do ğu şu an lam lı bir bi çim de ge liş tir di.

– Sayın Öcalan, “Sıfırdan başlayıp onbin kişilik güce ulaştığınızı” söylüyorsunuz, ama aydın gücünüz çok zayıf. Burada dönüp kendinize bakmanız gerekmiyor mu?

– Ay dın de dik le ri niz ne re de?

– Eğer okumuş insanlardan bahsedeceksek, çok geri planda olan çok sayıda üniversite bitirmiş, üniversite okuyan...

152

– Var, saf la rı mız da oku muş in san la rın sa yı sı çok faz la. İna nır mı sı nız, saf la rı mı zın ya rı sı na ya kı nı li se li ve üni ver si te li dir.

– Birçoğu yoksul köylü – Ha yır, ade ta ay dın is ti la sı na uğ ra mış gi bi yiz. Genç ay dın lar ezi ci bir bi çim de ya nı mız da. Siz, bu ko nu da ek sik bir de ğer len dir me için de si niz. Ba zı ke nar da kö şe de kal mış olan la ra ay dın di yor su nuz. O tip ay dın la rın kırk ta ne si ni, bi zim sı ra dan bir mi li tan ce bin den çı ka ra bi lir.

– Tarih araştırmacısı, şairi, yazarı, sinemacısı, ressamı; bunlardan bahsedelim. Bunlar hiç yok!

– Bu bah set tik le ri niz Kürt ler de faz la yok tur ve olan lar da öy le yetenekli de ğil ler. On la ra bir alt ya pı ge re kir. Şim di lik o alt ya pı yı biz sağ lı yo ruz. Ede bi yat çı di yor su nuz, ar tist di yor su nuz ama, on lar çok ye te nek is ter. Bir Kürt fil min de rol al mak, bir Kürt ede bi ya tın da tip be lir le mek çok mü him bir olay dır ve de rin çö züm le me le re ih ti yaç gös te rir. Ben, onun te mel kay nak la rı nı or ta ya çı kar mak la uğ ra şı yo rum. Ya kın da siz bu nu gö re cek si niz. Ma a le sef bir ta lih siz lik de bu ra da dır; biz ge liş me nin ipuç la rı nı or ta ya çı ka rı yo ruz, ba zı la rı da bun la rı ken di ma ri fe ti sa nı yor. Po li ti ka na sıl ya pı lır? Bu nun gi bi, yi ne sos ya lizm ne dir? De mok ra si ne dir? Ay dın lan ma ne dir? Ger çek ya şam ne dir? Me se la si ze ha kim olan sos yal ya şam öl çü le ri na sıl ge liş ti ri lir? Bun lar üze rin de ne ka dar yo ğun laş tı ğı mı ile ri de an la ya cak sı nız.

– Ben, aydın sorunu konusunda genel şu yaklaşımın dışında sizde...

– Seç kin ya şa mı di ye lim biz bu na, en te lek tü el ya şam di ye lim de ğil mi? Ben de onun ne ka dar yo ğun ol du ğu nu aca ba kes ti re bi li yor mu su nuz? Müt hiş bir seç kin ci ol du ğu mu söy le sem-ta bii ko şul lu ola rak- aca ba bir şey ler an la ya bi le cek mi si niz? Siz, be nim na sıl ya şa dı ğı mı sa nı yor su nuz?

– Fazla bilmiyorum.

– Bil me den ko nuş ma mak la zım. Ay dın sa nız, in ce le me yi de rin leş tir me li si niz. Ben si zi ayıp la mak için söy le mi yo rum, bu nu bi zim içi miz de ki ler bi le an la mı yor. Ba zen ka dın ko nu su di yor su nuz; şim di ka dın ko nu sun da ol duk ça öz gür dav ra nıl ma sı ge rek ti ği ka nı sın da yım. Ve öz gür bir in sa nın da hak kı dır bir ka dı nı öz gür ya 153

“Benim diğer bir özelliğim de, meseleler karşısında geleneksel olmamaktır.”

154

kal mak, öz gür te mel de iliş ki len dir mek, hat ta ol duk ça öz gür ya şa mak, de ğil mi? Şim di bu nun, biz Kürt ler de ne ka dar zor bir olay ol du ğu nu bi li yor su nuz. Unut ma yın ki, göz gö ze ba kar lar ve iş te ta mam, yan dı git ti. Ufak bir el do ku nuş la rın da bi le na mus me se le le ri çı ka rı lır, adam lar vu ru lur. Be nim gi bi öz gür lü ğün pe şi ne bu ka dar dü şen bir in san, bu or tam da işin baş lan gı cı nı na sıl ya pa cak ve so nu nu na sıl ge ti re cek? Çok öz gür lük yan lı sı yım ve iliş ki le ri mi öz gür ge liş ti ri yo rum.

– Öyle olmadığınız belli de sonuçlardan.

– Kürt ola yın da söy le di ğim gi bi ufak bir el le do ku nuş ve ya ba kış, ya ucuz bir aşk la so nuç la nır ve ka ra sev da ya tu tul dum de ni lir, ya da bi ze na mus suz luk ya pıl dı ve na mu su mu zu te miz le riz bi çi min de so nuç la nır, de ğil mi? Ben bun la rın hep si ni na sıl çö züm lü yo rum, far kın da mı sı nız? Ba zı la rı di yor ki, “PKK faz la sos yal leş me miş tir”, sos yal leş mek bi raz bu iliş ki yi ge liş tir mek tir, de ğil mi? Bu nun için ne ka dar yo ğun bir ça ba har ca dı ğı mı bi li yor mu su nuz? İçi miz den hiç bi ri si nin, hiç bir Kür dün ak lın dan-ha ya lin den ge çir me di ği ça ba lar la ben öz gür leş tir me işi ni yü rü tü yo rum. Çok ta nı dı ğı nız Mus ta fa Ke mal’in bi le bu ko nu da ki iliş ki le ri nin bi le be nim açım dan ne ka dar ge ri de kal dı ğı nı be lirt me li yim; öz gür leş tir me ba kı mın dan söy lü yo rum.

– Nerede araştırmalarınız, nerede bunun teorik sonuçları?

Bunları kamuoyu biliyor mu?

– İle ri de or ta ya çı kar. Si ze şu nu söy le ye bi li rim ki, ya rat tı ğım po tan si yel, ke sin ba zı so nuç la rı gün yü zü ne çı ka ra cak tır.

– Hızlı bir soru: Durum onu gösteriyor ki, bütün Kürt örgütleri, siyasal yolda ilerlemek gerektiği noktasında bir fikir birliği içinde. PKK nasıl gelişti? Silahla gelişti. “Biz de bu fırsattan, bu boşluktan istifade edip silahla güç toplayalım” diyecek birileri çıkar mı?

– Müm kün de ğil. Hiz bul lah onu de ne mek is te di, “PKK tar zıy la PKK’nin boş lu ğu nu dol du ra lım” de di. Bu nu da açık ça ilan et ti ler.

Fa kat her ba ba yi ği din har cı de ğil dir mer mi pat lat mak. Onu git sin ler Türk or du su na, Türk po li si ne sor sun lar. Kü çüm se mek için söy le mi yo rum ama, iş te en değ me sol cu ör güt le ri gör dük, kaç ay da yan dı 155

lar? Yi ne en değ me Kürt is yan cı la rı nı gör dük. Bu Gü ney’de ki le ri gö rü yo ruz, kaç gün da ya nı yor lar? PKK’nin ey le mi öy le ko lay aşı la maz. Aşı la ca ğı nı san mı yo rum ve bu ko nu da abart ma lı fi lan da de ği lim. PKK’yi aş mak de mek 40 ton pi lav ye mek de mek tir.

“Benim tarzım olmasaydı böyle bir Kürt hareketi oluşturmak mümkün değildi” – Şimdi sizin çok önem verdiğiniz bir soruya geçeceğim. Siz de bu örgütlerin en büyüklerinden birisi değildiniz. Hele 1977-78’leri hatırlıyorum; ufacık bir gruptunuz, bir gençlik çevresiydiniz.

Ben gerçekten anlamak istiyorum; bir önyargıyla değil, kavramak ve bazı ipuçları yakalamak istiyorum. Siz kendi kendinize aradan nasıl fırladınız? Neyi yakaladınız da bu mümkün oldu? Diğerleri neyi göremedi ve siz neyi gördünüz de ileriye fırlayabildiniz?

– Be nim sez gi le rim güç lü.

– Tek sezgiyle açıklanamaz gibime geliyor.

– Po li ti ka yı ma ra ton ko şu su esp ri siy le ya pı yo rum. Siz be nim ba zı özel lik le ri mi araş tı ra bil di niz mi? Sti li mi, tar zı mı hiç dü şü ne bi li yor mu su nuz?

– Şimdi bakın, benim 1980 öncesine ilişkin sizde tespit ettiğim tek farklılık, daha doğrusu esas ve önemli farklılıklardan biri şu: Diğer bütün Kürt ve Türk sol grupları uluslararası sosyalist ve komünist hareketteki ayrılıklarla uğraşırken, enerjisini bir anlamda buna tüketirken, siz buna hiç girmediniz. Bu, bir farklılık. İkinci olarak, sizin “bağımsız devlet” diye formüle etmek istediğiniz şeyleri diğerleri söylemeye çekinir ve söylemek istemezken belli taktik nedenlerle, siz bunu ilk defa açıkça ilan ettiniz. Bu da bir farklılık olabilir. Ama doğruları söylemek yetmez gibi geliyor bana.

– Doğ ru.

– Ama bunu nasıl hayata geçirebildiniz? Bu potansiyeli, bu gücü nereden buldunuz? İşte “Apo zeki insandır, Apo her şeyi görüyordur”; yok, bununla olmaz gibi geliyor bana. Kişiler bir süreci belirleyemez, etki yapar.

156

– Ya ni Al lah mı yar dı ma koş tu di yor su nuz?

– Benim için, sizin çıkardığınız sonuç önemlidir. Tabi ben kendi değerlendirmemi yazacağım, o ayrı bir dava.

– As lın da ben sa nıl dı ğın dan da ha faz la...

– Nedir bu farklılık?

– Bir çok yö nüy le dev rim ci ler de güç lü olan yan lar ben de faz la yok tur. İş te bu si la ha el at ma, mi li tan lık yap ma, gü rül tü ko par ma, fer di çı kış lar yap ma ben de hiç yok tur. Ve bir de, ko lay he ye can la ra ka pıl ma yan bi ri si yim. İz le diy se niz, slo gan lar be ni faz la çek me miş tir. Ama sü reç le rin de rin li ğiy le uğ raş tı ğım söy le ne bi lir. Bir de işin özü ne epey il gim var dır; ar ka sı nı dü şü nü rüm, bir den bi re çok he ye can la nıp ta kıl ma ve son ra bı rak ma gi bi bir özel li ğim yok. Tut ku lu yum, fa kat tut ku la rı mı ger çe ğin du yar lı lı ğı na ol duk ça bağ la dım. Ta kip çi yim, ke sin ti si zim, ya rış çı yım, bir şe yin so nu nu ge tir mek te aman sı zım. Ve dü şün ce ka dar dav ra nış la rı mı da bu na gö re ayar la mak ta çok tu tar lı yım. Ben bu nu bi raz ki şi sel ya şam özel lik le rim le izah ede bi li rim. Ya ni be nim tar zım ol ma say dı, dün ya yı da bir ara ya ge tir sey din böy le bir Kürt ha re ke ti oluş tur mak müm kün de ğil di.

– Size mi bağlı?

– Ar tık bun dan son ra sı için ge rek du yul mu yor.

– Ben sizde birtakım şeyler tespit ediyorum. Siz, başka ülkelerin deneylerini referans almaktan çok, kendi yaptıklarınızdan sonuç çıkarma yöntemini benimsemiş gibisiniz.

– Ta bi ta bi.

– Bir iş yapıyorsunuz, örneğin bu çay bardağını böyle karıştırıyorsunuz, şeker karışıyor, öz karışmıyor. Öyle değil de böyle yapalım...

– Top ra ğa gö re di ye bi lir si niz.

– Bu tercih önemli bir tercih. Bu tercihe götüren güdü ne, düşünce ne, farkediş ne?

– De rin bir özel lik tir. Ben, ne ka dar yok sul, za yıf, ha rap ol sa da, ül ke top ra ğı na ve halk ger çek li ği ne bağ lı lı ğı doğ ru ele al dım. Ve bu nu çok te mel öl çü ler de yap tım. As lın da mü te va zi yim, her ko şul da ken di mi yi tir me yen bir in sa nım. Me se la, siz ler gi bi ken di mi böy le en te lek tü el leş tir me de ne id di am, ne de gü cüm var dır. Hat ta 157

bu ko nu lar da za val lı yım, çok mü te va zi yim.

– Hiç mütevazi gözükmüyorsunuz, değilsiniz.

– Ama ben ba zı yön ler den söy lü yo rum. Par ti için de her kes ken di ni ben den on kat da ha üs tün sa ya bi lir. Fa kat bir yer de her kes bi lir ki, ben müt hiş bir ira de yim. Bun dan da hiç kim se kur tu la maz. Bu, Tür ki ye için de ge çer li dir. Tür ki ye’de de bir olay ol du ğu mu sa na söy le ye bi li rim ben. Ve hiç kim se ben den ko lay ko lay da kur tu la maz de rim. He sap la şa ca ğım, bu ke sin. Hiç bi ri niz ben den ko lay kur tu la ma ya cak sı nız. Fa kat çok mü te va zi ol du ğu mu da yi ne si ze söy le me li yim. He sap la şa ca ğız ama, bu he sap laş ma yı he men her yö nüy le kö tü an lam da yo rum la ma ya lım.

– Apo kurmaylarla mı çalışıyor, kendi kendine mi çalışıyor?

– Bu ko nu lar da bü tün ku rum la rı al tüst eden ada mım. Ya ni di ğer bir özel li ğim de şu: Her şe yi in san la rın aya ğı na in di rip tar tış tı ran ada mım. Tan rı lar dan iş te o üs tün lük ik si ri ni ça lı yo rum ve in di ri yo rum or ta ya. Böy le bir kur naz lı ğım var. Si ya se ti bi raz böy le an lı yo rum.

– Ben bir şey söylesem darılır mısınız? Sizin, kendi olayınızı bile...

– An la dı ğı nı zı san mı yo rum.

– Yeterince özetleyemediğinizi gördüm.

– Ola bi lir.

– Ben sizden ışık bekliyordum. Yani bir şeyi yakalayayım ve yazacağım şeyde onu açayım diye hırsla yaklaştım olaya.

– Ba na gö re, do ğa bi raz da söy le di ği niz gi bi de ğil dir.

– Değil mi?

– De ğil ta bii.

– Her şey bilinçli olmuyor mu yani?

– De ğil. O şey dir iş te, ya ni se nin an la yı şın da şey var.

– Şematiklik mi?

– Sa de ce şe ma tik lik de ğil, ide a lizm de var. Ben de onu çok dü şün düm; sağ lam ira de le re, sağ lam plan la ra, sağ lam öl çü le re da ya lı bir ya şa mı müt hiş is te dim. As lın da kor kunç ça ba da har ca dım. Ye nik düş tüm de me ye ce ğim ama, son ra bak tım ki bu dün ya nın ku ru lu şu böy le de ğil, top lum da da hil ku ru luş lar böy le de ğil.

– Ama günlük yaşadığınız da gözükmüyor pek, günlük de yaşa158

mıyorsunuz. Belli ki böyle hep bir sonraki hamleleri hesaba katıyorsunuz.

– Evet evet, öy le ya şa nı la ma ya ca ğı nı an lı yo rum. Do ğa nın ve top lu mun ku ru lu şu nun sa nıl dı ğın dan da ha faz la ken di li ğin den ci ol du ğu ka nı sın da yım. Ve her şe yin ön ce den bi li ne ce ği ni, kes ti ri le bi le ce ği ni de san mı yo rum; bu na ge rek de yok tur. Gel di ğim fel se fik dü zey bi raz dav ra nış la rı mı izah eder. Bu mev cut öl çü ler, ku ral lar, ge le nek ler ba na bü yük oran da me ta fi zik ko ku yor. Çok bağ lı ka lı nan bu öl çü ler öz gür lük dı şı ko ku yor. Fa kat öy le tam öz gür lü ğün ol du ğu na da inan mı yo rum as lın da. Doğ ru dur, dav ra nış bi çi mim söy le di ği niz gi bi dir. Ya ni çok öl çü lü-bi çi li, bil mem çok net leş miş de ğil di ye bi lir si niz. Ama ba na gö re, mev cut ya şam yak la şım la rı için de yi ne de en öz gün yak la şım lar dan bi ri si dir. Ve ger çe ğe faz la say gı sız de ğil dir. Ben an lat ma ya ça lı şı yo rum, siz de an la ma ya ça lı şın. Ben bu ra da ger çe ğe say gı sız lık yap mak is te mi yo rum. Baş ka la rıy la ko nu şur sa nız, ola ğa nüs tü şe ma tik olur, bek len ti le ri ni ze de ola ğa nüs tü dar ce vap lar ye tiş ti rir. Ben, bu nu say gı sız lık ola rak de ğer len di ri rim.

Tam ter si ne, ben bu ra da far kı si ze gös ter mek zo run da yım. Bek len ti le ri ni zin dı şın da ba zı du rum la rın söz ko nu su ola bi le ce ği ni gös ter mek zo run da yım. Bu, ger çe ğe bi raz da ha say gı lı ol ma nın ifa de si dir.

– Evet, sizin üslubunuza uygun. Ben bir şeyler yakaladım galiba sizinle.

– Ben ken di mi tam çöz müş de ği lim. Bi li yor su nuz, as lın da in san çok kar ma şık bir olay. Şim di, ba zen in sa nı çok dü şü nü yo rum ve çok ür kü tü cü bu lu yo rum; “in san de ni len olay ne ce sa ret le in san ol du” di yo rum. Açık söy le ye yim, bu bir ku sur sa bi le böy le ve ya şa ma yı ür kü tü cü bu lu yo rum. Ta bii bü tün bun lar be nim dav ra nış la rı mı et ki ler.

Ben, ger çek ten ku ral la rın, ka lıp la rın mah ku mu de ği lim. Bi raz in sa nın do ğal ye te nek le riy le, do ğal öl çü le riy le dü şün me ye ça lı şa lım.

“Ateşkes tek taraflı gelişmeyeceğe benziyor” – Bir şey öğrenmek istiyorum; siz bazen pervasız tutum alıyorsunuz, bazen de ben, ince ince sizde kişilik özelliklerinizi yakalamaya çalışıyorum. Ben bu konularla ilgili soru soracağım. Dola159

yısıyla her konuda soracağım sorulara çok geniş, uzun cevaplar vermeniz gerekmiyor. Her fikrinizi açıklama fırsatı vereceğim.

Bana göre, sizin açınızdan önemli olanlar, Türkiye kamuoyu açısından önemli olan şeylerle ilgili. Satırbaşlarıyla da olsa ben her şeyi vereceğim, o yüzden uzun uzun açıklama yapmayalım. Benim görebildiğim kadarıyla sizin de zamanınız sınırlı. O yüzden ben, hızlı geçelim diyorum. Bu yöntemde anlaştıysak hemen başlayalım. Şimdi tabii gündemede ateşkes var. Ben, sanki basın toplantısını yapmışsınız gibi olayı başlatacağım. Benim ilk sormak istediğim şey şu: İşte 15 Nisan oldu ve sizin 25 günlük ateşkesiniz sona erdi. Şimdi siz, yeni dönem için kamuoyuna nasıl bir mesaj vermek istiyorsunuz? Sizin kararınız nedir?

– PKK, ba şın dan be ri ta ri hi, top lum sal ve ulu sal bir te me li olan, en te mel bir so ru na çö züm ol mak ama cıy la or ta ya çı kan bir ha re ket tir. He men be lir te yim, 20 yı lı ge ri de bı ra kı yo ruz. Biz, bu ha re ke tin te me li ni An ka ra’da tam da bu gün ler de at mış tık. Şim di ge li nen nok ta, so ru nun or ta ya ko nul ma sın da ve çö züm yol la rı nın gös te ril me sin de epey me sa fe nin alın dı ğı nı gös te rir. Bu an lam da, baş lar ken ka rar ne ise, şim di de odur. So run or ta ya ko nul mak ve çö züm len mek is te ni yor. Kürt hal kı nın ulu sal kur tu luş so ru nu nu, eğer Tür ki ye hal kı ve onun tem sil ci le ri de ha zır sa, de mok ra tik bir tarz da on lar la çöz mek is ti yo ruz.

Bu is tek, baş ta ka bul gör me di ği gi bi, aman sız bir bas kı ve sin dir mek le or ta dan kal dı rıl mak is te nil di. Biz bu na, di ren mek ve gi de rek et kin bir si lah lı mü ca de le ge liş tir mek le kar şı lık ver dik. De ni le bi lir ki, Tür ki ye Cum hu ri ye ti’ne 70 yıl dır ha kim olan ulu sal ten kil, bas tır ma po li ti ka sı ne ba şa rı ya git ti, ne de biz tam bir as ke ri za fer sağ la ya bil dik. Fa kat bi zim ol duk ça si ya sal me sa fe ka tet me miz, as ke ri yön den de kü çüm sen me ye cek ba şa rı la ra ulaş ma mız söz ko nu su dur.

Biz, ta ri hin bu dö ne me cin de tek rar şu nu söy le mek is ti yo ruz: Aca ba so ru nun mu ha tap la rı, si lah lı yön te me faz la iti bar et me den, si ya si çö züm yol la rı na ken di le ri ni açık ve ha zır his se de bi li yor lar mı? Bu na bir şans ver mek için bu son adı mı at tık biz.

Ne re den ba kı lır sa ba kıl sın, şu an la ma ge li yor: Bu bas kı po li ti ka la rı nı dur du run, çö züm öne ri le ri ni ge liş ti rin ve halk la rın önü ne ko 160

yun! Ve ger çek ten bu te mel so ru nun çö zü müy le Tür ki ye’nin düz lü ğe çık ma sı, Kürt hal kı nın da çok ağır so run la rı nı çö züm yo lu na koy ma sı ger çek leş sin. İş te bu na bir şans ver mek tir. Sa bır la ve ken di mi ze gü ven le bu adı mı at tık. Ge niş ka mu o yu oluş muş ve biz den bu adı mın da ha da de rin leş ti ril me si ni is te mek te dir. Bu aşa ma da biz iyi ni ye ti mi zi gös ter dik, kar şı ta ra fın da ar tık iyi ni ye ti ni gös ter me si ve ba zı adım lar la ne yap mak is te di ği ni da ha so mut or ta ya koy ma sı ge re ki yor.

– Peki 25 günlük bir ateşkes süreci yaşandı. Politikacılar, muhalefet liderleri, hatta askeri liderler, sizin ateşkesle ilgili kararınıza ilişkin görüşlerini açıkladılar. Siz, bugün ateşkesi tekrar uzatmak için gerekli bulduğunuz iyi niyet işaretlerini aldınız mı, aldığınıza inanıyor musunuz?

– Pek açık işa ret ler de ğil. Ve ağır lık lı ola rak ha len ge le nek sel po li ti ka kur ta rıl mak is te ni li yor. Bi zim gü cü müz sı nır lı ol du ğu hal de gös ter di ği miz ce sa re ti, kar şı mız da ki ler gös te re mi yor. Bi zim gös ter di ği miz açık lı ğın çok sı nır lı bir kıs mı na bi le he nüz yak laş mış de ğil ler. Çok açık; si lah lar sus tu rul sun ve çö züm öne ri le ri su nul sun di yo rum. Ve peş pe şe ken di öne ri le ri mi zi sun duk. Ama kar şı ta raf tan ses yok ve ya çok sı nır lı. Ay rı ca ope ras yon la rı hiç dur dur ma dı lar. En son gü ne ka dar de vam et ti ği ni biz zat bi li yo rum. Ya ni bu ateş kes sü re ci ni kö tü kul lan mak is te di ler.

– Ama benim görebildiğim kadarıyla, bu genel bir politika değildi.

– Fa kat bir çok böl ge de kul la nıl dı ğı nı ra hat lık la söy le ye bi li rim. Çö züm öne ri le ri ni de çok muğ lak kıl dı lar. Ne re den ba kı lır sa ba kıl sın, so run ol duk ça ana ya sal ve ya sal dır, bir çok ku rum laş ma nın ye ni den göz den ge çi ri lip dü zen len me si ve bu nun için kap sam lı si ya sal di ya log dur. Bu ko nu da kar şı ta raf ger çek ten çok ür kek ve ya baş ka amaç lar pe şin de gü nü kur tar ma ya ça lı şı yor.

– Şimdi kararınız ne sizin, ne yapacaksınız? Devam mı?

– Eğer kar şı ta raf si ya sal yön te me bi raz iti bar et mek is ti yor sa, so ru nun cid di ye ti nin far kın day sa, çok ça söy le dik le ri Tür ki ye’nin bü yük lü ğü ve bil mem şöy le dev let bü tün lü ğü gi bi şey le re ken di le rin ce bir an lam ver mek is ti yor lar sa, o za man bi raz bi zi de an la ma la 161

rı ve öy le ucuz “te rö rist” id di a la rın dan vaz ge çe rek so ru nun özü ne in me le ri ge re kir. Dik kat edin, ha len ken di niz de ge lip biz zat söy lü yor su nuz, cid di bir gö rüş me gü cü nü gös ter mi yor lar di yor su nuz. İs ter ik ti dar ve is ter mu ha le fet çev re le ri ol sun, bir tem sil ci le ri ni gön der mek ten ve “gi din de bir di ya log ka pı sı nı ara la yın” de mek ten ka çı nı yor lar. Gö rü şül se ne olur? Bi zi hiç ka bul et me sin ler ve ne ka dar kar şı ol duk la rı nı da söy le sin ler. Ama hiç ol maz sa ne de di ği mi zi da ha ra hat an la ya bi lir ler, ne yi mi ze kar şı ol duk la rı nı açık söy le ye bi lir ler ve ken di le ri nin ne de mek is te dik le ri ni bi ze açık an la ta bi lir ler.

Bu ko nu da “gör me dim, duy ma dım, bil mi yo rum” di yen ken di le ri dir.

– Şimdi tekrar sormak istiyorum: Ateşkese tamam mı, devam mı?

– Ateş kes, bu ge çen sü re de ol du ğu gi bi, ağır lık lı ola rak tek ta raf lı ge liş me ye ce ğe ben zi yor. Kar şı ta ra fın da da ope ras yon la rı dur dur ma sı çok açık ça or ta ya çı kı yor. Ve sa de ce ope ras yon la rın dur du rul ma sı da de ğil, da ha so mut si ya sal çö züm öne ri le ri nin ge liş ti ril me si ge rek ti ği or ta ya çı kı yor. Bu ko nu da ba zı inan dı rı cı adım la rı gör me miz ge re kir. Biz ken di mi zi şim di bi raz bu na ha zır la mı şız. Biz, bü tün bir lik le ri miz le ge re ken ha ber leş me yi sağ la dık ve bu çer çe ve yi on lar la da ko nuş tuk. De dik ki, sü re ci bi raz de rin leş tir me yi dü şü nü yo ruz, hem ulus la ra ra sı ka mu o yu, hem de Tür ki ye ve Kür dis tan ka mu o yu sü re ce bi raz da ha şans ta nın ma sı nı is ti yor, do la yı sıy la kar şı ta ra fın da üze ri mi ze gel me me si kay dıy la ve da ha so mut si ya sal, dip lo ma tik ge liş me le ri gör mek ama cıy la muh te me len sü re ci de rin leş ti re rek sür dü re bi li riz. Bu, ge nel ka bul gö ren bir an la yış ol du.

Ama sü re açı sın dan ol sun, içe ri ği bi raz da ha de rin leş tir me açı sın dan ol sun, ger çek ten ken dim her şe yi söy le mek du ru mun da de ği lim. Yal nız bi zim ta ra fın de ğil, baş ka güç le rin gö rüş le ri ne de de ğer bi çi yo rum. Bun lar Kürt güç le ri ola bi lir, Tür ki ye li de mok ra tik güç ler ola bi lir, hat ta res mi çev re ler ola bi lir. On la rın da ni yet le ri ni ve ta lep le ri ni göz önü ne ge ti re rek, bu sü re ci bir lik te iler let mek is ti yo ruz.

– Siz kendi adınıza ne yapacaksınız?

– As lın da ben, ken di adı ma ne ya pıl ma sı ge re ki yor sa yap tım.

Her kes ba na yük len di; “sen baş lat” de di ler. Bü tün risk le ri göz önü ne ala rak baş lat tım. Şim di de “de rin leş tir, sür dür” di yor lar. Ta mam 162

di yo rum, de rin leş ti rip sür dü re yim de, fa kat her şey ba na yük le ne rek yü rü mez.

– Şimdi süre koyacak mısınız veya koyuyor musunuz?

– Ben, sü re nin ko nul ma sı nı ken di ba şı ma ta yin ede mem. Çün kü be ni aşar ve kim se nin faz la çı ka rı na da ol maz. De di ğim gi bi, bu nu bi raz Kürt ve Türk ka mu o yu nun bek len ti le ri ni göz önü ne ala rak, yi ne ulus la ra ra sı dip lo ma tik ger çek le ri göz önü ne ge ti re rek ve en önem li si de bu res mi çev re ler den ne ge li şe ce ği ni gö re rek be lir le ye ce ğiz.

– Henüz süre belirlemediniz?

– Onu ba sın top lan tı sın da so mut laş tır ma ya ça lı şa ca ğım.

– Özür dilerim, ben şimdi şunu söylemek istiyorum; bu söyleşiyi basın toplantısından sonra yapmış gibi olayım. Yani bundan emin olabilirsiniz, ben bu konuda çok...

– O önem li de ğil. Be nim dü şün cem, ba zı çev re ler ge le cek ve on la ra da nı şa ca ğım. Ama cım bu dur, yok sa siz den giz le mek is te di ğim için de ğil. Ger çek ten ba zı çev re le rin gö rüş le ri ne baş vur mak is ti yo rum.

– Anlıyorum. Peki, meydanlardaki nutuklardan olsun, gazete demeçlerinden olsun, televizyon ya da radyodan yansıyan demeçlerden olsun, bunlardan aldığınız işaretlere göre Türk siyasilerini bir değerlendirebilir misiniz? Kim, size göre, nasıl bir tutum koydu? Bunun adını nasıl koyuyorsunuz? Örneğin, Cumhurbaşkanı Özal’ın, Başbakan Demirel’in, diğer muhalefet liderlerinin, hatta ordunun tutumunu bir kademe içinde değerlendirebilir misiniz?

– Sa yın Ta la ba ni’nin yap tı ğı son gö rüş me ler den edin di ği iz le nim ler var ve an cak bu na da ya na rak ba zı şey le ri be lir te bi li rim. Bu na gö re, Özal’ın da ha ce sur ba zı adım lar at mak is te di ği ne iliş kin iz le nim ler var; yi ne De mi rel’de de bir yu mu şa ma nın ge liş ti ği ni, Bay kal’ın bi raz da ha ra di kal bir çö züm ama cın da ol du ğu nu, Me sut Yıl maz’ın da “dün ya de ğiş miş tir, biz de de ğiş mek zo run da yız” de di ği ni, di ğer bir çok çev re nin de bu na ben zer yak la şım lar için de ol du ğu nu, hat ta Özal’ın “Or du da be nim gö rü şüm de dir” ka bi lin de söz ler sar fet ti ği ni, ya ni hep si ol ma sa da or du için de de ben zer ba zı gö rüş le rin ol du ğu nu ve böy le ce ılım lı lık la ta rif ede bi le ce ği miz bir yak la şı mın mev cut res mi si ya si-as ke ri çev re ler de yay gın ca ge liş me is ti 163

da dı gös ter di ği ni söy le mek müm kün dür. Ta bii ba na söy le nen ler çer çe ve sin de söy lü yo rum bun la rı.

– Burada size bir şey sorabilir miyim? Şimdi, 17 Mart’taki ateşkesle ilgili basın toplantısından hemen sonra sizinle yaptığım görüşmede –kayıtlar duruyor– Türk liderler için oldukça umutsuz konuşmuştunuz. Yani onlar bunu anlamayacak, gelmeyecek gibilerden. Şimdi siz, yanıldığınızı kabul ediyor musunuz?

– Ya nıl dı ğı mı söy le me ye yim de, sa nı yo rum dev let, so run la rın ağır lı ğı nı da ha yo ğun ca his set ti ği için, bir çık maz so kak ta ıs rar et me nin pek ha yır lı ol ma ya ca ğı nı an la mı şa ben zi yor. Bu olum lu dur.

Ama bun dan, tam bir çı kış yo lu gör dü ğü mü ve ya tü ne lin ucu gö zük müş tür bi çi min de bir so nuç çı kar dı ğı mı söy le mek er ken dir.

– Ama Sayın Öcalan, şunu zaten beklemiyordunuz: Birdenbire “aman Apo ne güzel ateşkes ilan etti, hemen gel de şu doğunun sorununu çözelim.” Bu mümkün değil.

– Doğ ru, bu nu bek le mi yor duk. Hat ta bu mev cut ge liş me le rin de bu bi çi miy le ola ca ğı nı bek le mi yor dum.

– Şaşırttı mı sizi?

– Şa şırt mak tan zi ya de, ba na gö re il ginç ge liş me ler dir. Ve hat ta...

– Aynı zamanda olumludur diyebilir misiniz?

– On dan zi ya de, şöy le di ye bi li rim: Me se le nin uza ğın da ve ya fark lı ko şul lan dı rıl mış olan la rın aşı rı bir il gi si nin ge liş me si söz ko nu su. Ya ni çö zü me doğ ru yak laş tık la rı ve kök lü ya ka la dık la rı bi çi min de bir yak la şım dan zi ya de, il gi nin bi raz ile ri bo yut lu ol du ğu...

– Sorunu köklü bir biçimde anlamaya çalışma tavrı olduğunu söyleyebilir misiniz?

– İl gi nin yük sek li ğin den bah se de bi li riz. Bu nu an lam lı bu lu yo rum, ta bii çö zü me il gi ko nu sun da. Fa kat ba na gö re, özel lik le ka mu o yu so ru nun hay li uza ğın da. Res mi çev re ler ise, ya bi li yor lar da söy le mek is te mi yor lar, ya da ol duk ça sap tı ra rak söy le me yi ken di le ri için uy gun bu lu yor lar. Ba na gö re, he nüz doğ ru ya ge le bil mek için alın ma sı ge re ken epey me sa fe var. Ben ha len “bu ko nu da ke sin ce sa ret li adım lar atı yor lar, doğ ru ya yak la şı yor lar” bi çi min de ken di mi al dat mak is te mi yo rum. Ya ni çok saf di la ne ko nuş mak is te mi yo rum.

– Gelişme olumlu, fakat yeterli değil diyorsunuz.

164

– Tür ki ye’nin hu ku ki-si ya sal ya pı laş ma sı nın mev cut du ru muy la bu na izin ve re ce ği ni san mı yo rum. Ger çek ten söy le nen söz le rin hep si ana ya sa yı aşı yor. Onu da si ze söy le ye yim.

– Şimdi burada şöyle bir espri yapalım: Sosyalist Parti, seçim konuşmalarındaki Kürt meselesine ilişkin önerilerinden dolayı kapatıldı. Ama iki gün önce 36 SHP milletvekili bir bildiri yayınladı. O bildiri SP’nin söyledikleriyle örtüşüyor.

– Ke sin lik le du rum, mev cut ana ya sa nın, si ya sal ya pı nın ve ya sal sta tü nün aşıl ma sı dır. Fi i li bir du rum or ta ya çık mış tır.

– Yani şimdi bütün Türk siyasileri anayasa suçu mu işliyor, size göre?

– Mu az zam bir ana ya sa ih la li var. Be nim du ru mum za ten ana ya sa ih la li dir. Fa kat bu na bü tün Türk si ya si çev re le ri de bu laş tı. Bu, ba na gö re bi raz ür kü tü cü dür.

– Şimdi onları ihbar ediyorsunuz!

– Ga yet ta bii.

– Anayasa ihlali var diye ihbar ediyorsunuz.

– Bi le mi yo rum. Son ola rak o Ana ya sa Mah ke me si Baş ka nı ba zı ça ba lar gös ter mek is te di. Yi ne baş sav cı, bu ko nu da ba zı ta vır lar ge liş tir mek is te di. Fa kat me se le, ger çek ten hu ku ki bo yu tu çok aş mış tır. Mu az zam bir top lum sal-ulu sal du rum or ta da ol du ğu na gö re, ya sa lar çok ge ri. Bu nu Özal’ın zor la ma sı, di ğer si ya sal ya pı la rın zor la ma sı an la şı lır dır. Ke sin ya sal so run lar var ve ben ce, ar tık kim se bu ya sa la rı bu ha liy le faz la cid di ye al ma ya cak tır. Za ten ana ya sa kri zi, ana ya sa prob le mi de bu ne den le önem li dir ve git tik çe de de rin le şe cek tir. Bü tün bir ya sal sta tü nün ye ni den ge liş ti ril me si so ru nu var. Ve bu nun si ya sal ku rum laş ma la ra ol duk ça et ki de bu lun ma sı söz ko nu su ola cak tır. Ben bun la rı faz la aç mak is te mi yo rum. Ge re kir se aça bi li rim de. Ya ni ya sal ve si ya sal ya pı laş ma ken di ni ke sin lik le gün dem leş tir miş tir. Mev cut fi i li du rum da bu nun açık bir ka nı tı dır.

– Ordunun tutumu ne? Dolaylı da olsa somut bir işaret aldınız mı?

– Or du, bi zim ger çe ği miz kar şı sın da ilk de fa böy le bir du rum la kar şı kar şı ya dır. Ger çek ten Türk or du su, kar şı sın da her han gi bir 165

“Sıradanlığa tahammül edemem.”

166

dev let ol say dı çok tan hal le der di; ya ye ner di, ya ye ni lir di. Yi ne kar şı sın da kla sik bir Kürt is ya nı ol say dı çok tan hal le der di. Bi zim ön cü lük et ti ği miz bu olay, ya ni ki mi ne gö re 29. is yan, ki mi ne gö re bil mem şöy le te rör ha re ke ti, bi ze gö re ise ge ril la çı kı şı ve dev rim ci sa vaş, or du kar şı sın da fark lı bir du rum çiz di. As lın da or du çok bü yük ça ba sar fet ti; ge liş tir di ği ope ras yon lar, eğer kar şı sın da dev let ler ol say dı, bir kaç dev le ti ye nil gi ye uğ ra ta bi lir di. Ama bi zim sa vaş sti li miz, tak tik le ri miz çok çap ra şık tır. Za ten za man za man ken di le ri de “ ulan Apo cu lar, açık kar şı mı za çı kın dö ğü şe lim” vb. di ye çağ rı ya pı yor lar. Ta bii öy le çı kıp da es ki Kürt is yan cı la rı gi bi, dev let le rin çar pış ma sı gi bi bir du ru ma gir me ye ce ği miz açık.

– Yani diyorsunuz, “bizimki geleneksel Kürt isyancılığından farklıdır.”

– Çok fark lı dır ve özel lik le be nim yön len dir mem çok il ginç ol muş tur, çok çap ra şık ol muş tur. Do la yı sıy la Türk or du su bek le me di ği bir du rum la kar şı kar şı ya ol du ğu nun far kın da dır. Bu ope ras yon sü reç le ri bo yun ca çok önem li ha ta lar yap tı ve bu ol duk ça bi ze ya ra dı. Or du bi raz çe kin gen dir ve şu nu da çok iyi bi li yor ki, mev cut dev let le rin ör güt le niş tar zı, yö ne ti liş tar zı çok fark lı dır. Bu yüz den, ken di ni çok zor du ru ma dü şü rü yor. Çok si ya si olan bir işi as ke ri bir iş ola rak or du nun önü ne ko yar san, o za man or du mah vo lur. Ve olan bi raz da bu dur.

– Peki basının tutumunu nasıl buldunuz, Sayın Öcalan?

– Ba sın, ki bu nun ede bi yat cep he si de var dır, ger çek ten za man za man tam özel sa va şın em rin de ça lış tı.

– Geçmişte demiyorum, bu 25 günlük süreçte nasıl buldunuz?

– Bu 25 gün için de olum lu dur ve çok önem li bir iş lev gör müş tür.

Ben ce Türk ba sı nı, bu yö nüy le di ye bi li riz ki ilk de fa rüş tü nü is pat et miş tir. Öz gün lü ğü nü ve öz gür lü ğü nü or ta ya koy muş tur. Ben baş ka yer ler de de söy le dim; eğer yi ne bir kont rol yok sa, ip ler gev şe ti lip çe kil mi yor sa, ba sın ken di ira de siy le bu de ğer len dir me le re gi ri yor sa, ke sin lik le bu, ol gun lu ğu na ve güç ol du ğu na da ir bir işa ret tir.

– Size göre bu, Türkiye’deki demokrasinin seviyesini göstermez mi?

– Yi ne bu ko nu da da faz la ke sin ko nuş mak is te mi yo rum. Çün kü 167

za man za man yön len dir me ler le bu adım la rın atıl dı ğı na ta nı ğım.

Eğer bu ger çek ten öz gü ce da ya lı ola rak, ya ni bir ba sın kuv ve ti bi çi min de ge liş sey di ve gi de rek ken di ağır lık la rı nı öz gür ce or ta ya koy sa lar dı, o za man bu ger çek ten de mok ra si nin önem li bir güç gös te ri si ola bi lir di ve hat ta en önem li bir güç gös te ri si ola bi lir di.

– Basına teşekkür ediyor musunuz?

– Şüp he siz, at tı ğı mız bu adım la ra böy le yak la şım gös ter me si ne de niy le şük ran borç lu yuz.

“Tarihi sorunlar fazla ertelemeye tahammül göstermez” – Talabani Ankara’da birtakım temaslar yaptı ve geldi. Size ne tavsiye etti?

– Sa yın Ta la ba ni’yle bi zim iliş ki le ri miz il ginç bir iliş ki ler sis te ma ti ği dir. Ba sın top lan tı sın da be lirt ti ğim gi bi, yak la şık 14 yıl dır sü rüp gi di yor. En sert sa va şa da gir dik, fa kat tam sa va şın gö be ğin de an laş ma ya da gir dik. Bu se fer yak la şım la rı mız son de re ce olum luy du. Ken di si nin An ka ra’ya git me sin den ra hat sız ol ma dık. Çok il ginç tir; An ka ra’nın da, ken di si nin be ni gör me sin den ra hat sız ol ma dı ğı gi bi, ri ca et ti ği...

– Kamuoyuna öyle açıklanmadı.

– Fa kat du rum bi raz öy ley miş; ya ni “sen bu işi sür dür.” Bu ve si le ile be lir te yim ki, ben ce bi raz da faz la pu an ih ti ya cı ne de niy le ka mu o yu na açık la mı yor lar. Hal bu ki on lar is ti yor muş. Ge tir di ği iz le nim ler bah set ti ğim çer çe ve de dir. Ben, şu nu da söy le ye yim: Sa de ce Sa yın Ta la ba ni de ğil, bir çok çev re bu tip rol le re so yu na bi lir. İş te HEP he ye ti ge li yor...

– Hayır, size ne tavsiye ettiğini sordum. Geldi konuştunuz, ben onu biliyorum.

– Söy len di ği gi bi, öy le Ta la ba ni’nin üze ri miz de her han gi bir bas kı gü cü ol ma sı ve ya ri ca-min net et me du ru mu müm kün ola maz.

– Tavsiyeden bahsettim.

– Biz her za man öne ri le ri ne dik kat ede riz ve tav si ye le ri ni din le riz. Bu se fer de öy le tav si ye le ri ol du. Dip lo ma tik, si ya sal ça lış ma nın öne mi ni vur gu la dı, da ha ılım lı bir or ta mın her ke se ya rar lı ola bi 168

le ce ği ni söy le di. Bu ko nu da Türk çev re le ri nin yak la şım la rı nı da ak tar dı ve hat ta bel ki de bu na kat kı da bu lun du. Her za man ki tu tu mu muz dur; te mel il ke le re ay kı rı lık ar zet me mek kay dıy la bi zim de bu ko nu da açık ol du ğu mu zu ve öne ri le ri ne de ğer biç ti ği mi zi söy le dik.

Ve bu, ha len bu çer çe ve de de vam edi yor.

– Talabani’nin size söylediğini, tavsiyesini “siyasi süreci derinleştirin” diye özetleyebilir miyiz? Yani “derinleştirseniz iyi olur” diye...

– As lın da sa de ce o de ğil, ben ce Sa yın Ta la ba ni Tür ki ye ile ba zı ağır dav ra nış la ra gir miş ti ve bun da ken di çık ma zı nı gör dü. Bu nun Tür ki ye için de pek ha yır lı ol ma dı ğı or ta ya çık tı. Bu çık maz dan kur tul mak açı sın dan be nim yar dı mı ma baş vur du ve ben de bu yar dı mı ol duk ça an lam lı bir bi çim de ser gi le dim. Do la yı sıy la me se le bi raz ki lit len mek ten kur tul du.

– Peki Talabani’nin size getirdiği izlenimlerden sizi en çok etkileyen ne oldu? Anektod olarak bana aktarabilir misiniz? Sakıncası yoksa tabii. Yani birtakım enstanteneler mutlaka aktarmıştır size.

– An ka ra’da ilk de fa böy le Kürt ler adı na top lu luk lar oluş ma sı, gö rüş me le rin ge liş ti ril me si ve bu na Türk çev re le ri nin he men her dü zey de, bi raz da ha ni iş te yu mu şa mış mı di ye lim, o bi çi miy le kar şı lık ver me si hay li il ginç tir ve hat ta ta ri hi dir. Ta bii ba zı de yim ler kul la nıl mış.

Me se la be nim “te rö rist li ğim” öy le faz la söz ko nu su ol ma mış. Hat ta öy le çok kö tü iş ler yap tı ğım bi çi min de de ğil de, ba zı ki şi ler ta ri hi iş ler yap tı ğım bi çi min de de ko nuş muş. Ad la rı nı ver me ye yim.

– Kürt olmayan mı?

– Kürt de, ya rı- Kürt de ola bi lir.

– Ben bunun Özal olduğu sonucunu çıkarabilir miyim?

– O kal sın, çün kü böy le ya rı per de den gö zü ken bir ço ğu bu nu söy lü yor. Epey et ki len me ler or ta ya çık mış. Baş ka bir çok çev re de, “olum lu dur, de rin leş ti ril sin” di ye böy le ade ta ye ni den bir can lan ma ya şan mış. As lın da bir yer de ür kek bul du ğu mu söy le me li yim. Ben her za man söy le dim, il le bir va tan daş lık tan bah se di li yor sa, en kö tü va tan daş yak la şı mı ben den dir. Be lirt ti ği niz gi bi, be nim tar zım, üs lü bum Tür ke en ya kın ola nı dır. Hat ta Tür ki ye’de bi le ka rış tı rı lı yor, “bu ey lem ger çek ten Kürt ler için mi, yok sa Türk ler için mi dir” di 169

ye. Bu ko nu da bir muğ lak lık var mış sa nı rım. Ki mi si di yor “tam ay rı lık çı dır”, ki mi si di yor “ay rı lık çı de ğil dir.” Şim di şu nu be lir te yim ki, bi zim ey le min et ki le ri bel ki de Kürt ten faz la Tür kü il gi len di rir.

Be nim baş tan be ri id di am bu dur. Kal dı ki biz, Tür ki ye’nin dev rim ci-de mok ra tik ge li şi mi nin ürü nü yüz. Ha len bir çok Tür kün bu nu faz la id rak et me me si, on la rın ya ban cı laş ma sı nın so nu cu dur.

– Oraya geleceğim, o konuyla ilgili özel sorularım olacak. Şimdi siz, Sayın Talabani’nin Ankara’da yaptığı görüşmelerde şahit olduğu bazı sahneleri bu aşamada pek açıklamak istemiyor gibisiniz. Ama kamuoyunun olayları daha iyi görmesi bakımından, kamuoyunun sağlıklı değerlendirmeler yapması bakımından, sizin uygun bulduğunuz birkaç anektodu isterdim. Aslında iyi olurdu.

Yani siz de “halk bilsin, kamuoyu bilsin” diyorsunuz.

– Şu nu söy le ye yim: Be ni ka mu o yu na yan sı tıl dı ğı gi bi de ğer len dir mi yor lar. Ka mu o yu na baş ka tür lü yan sı tı lı yor, ba na baş ka tür lü iz le nim ler ve ri li yor.

– Bu, Özal için de, Demirel için de geçerli mi?

– Da ha çok Özal, gi de rek De mi rel için de ge çer li, di ğer le ri için de.

– Bu SHP milletvekillerinin çıkışını nasıl görüyorsunuz? Ben bir şey söyleyeyim; daha tam inceleyemedim, ama okuduğum kadarıyla, radyolara yansıdığı kadarıyla, sizin Kemal Burkay’la yaptığınız ortak deklarasyon vardı, onun bir benzeri gibi geldi bana.

Acaba yanılıyor muyum? Siz incelediniz mi?

– Ba zı ben zer lik ler var ta bii. O da ye ni bir çı kış, fa kat uy gu la ma gü cü ko nu sun da yi ne te red düt lü yüm. Çün kü, par la men to da böy le al tın da im za la rı olan bir çok par la men ter bil di ri ler çı ka rır, fa kat so nuç la rı ta kip edil mez. Yok sa ora da or ta ya ko nu lan hu sus lar önem li.

– Yeni dönemdeyiz ama.

– O adım la rın da ha da ke sin leş ti ril me si ge re ki yor. Biz bü tün bu ge liş me le ri “olum lu luk” söz cü ğüy le de ğer len di re bi li riz. Ya ni Tür ki ye’nin res mi çev re le ri es ki si ka dar kör şid det po li ti ka la rın da inat çı de ğil ler. Bir ara yış ke sin var, fa kat çö züm ko nu sun da da ka fa la rı net de ğil. Ve hat ta sık ça bir ke li me söy le ni yor, “ka fa la rı gêj” de ni yor.

Ya ni bu Kürt çe bir ke li me. “Gêj”, böy le...

– Donmuş mu demek?

170

– Don muş de ğil de, gêj, böy le ka rış mış...

– G-ê-j mi yazılır?

– Gêj di ye ya zı lır. Ya ni “ka fa sı ka rı şık” de mek olu yor, böy le bir du rum için de ol duk la rı söy le ni yor. Bu nu yer li ve ya ban cı la rın hep si söy lü yor. Ben, ar tık ka fa la rı gêj ol ma sın di yo rum; bi raz net ol sun, bi raz id di a lı ol sun, bi raz ce sur ol sun.

– Peki bu partilerden hiçbiri, hükümet olarak değil de siyasal parti olarak, sizinle son 25 gün içinde hiç temas arayışı içine girdiler mi?

– Ha yır. Ama ih ti yaç du yu yor lar mış.

– Peki bir tahminde bulunalım; hangi parti bu konuda ilk adımı atacak sizce? Böyle bir şey bekliyor musunuz?

– Şunu be lir te yim si ze: Eğer sta tü ko cu par ti ler bu du rum la rıy la ken di le ri ni sür dü rür ler se aşı lır lar. Ben dik kat et tim, me se la CHP ye ni pers pek tif ler le gün de me gir mek is ti yor. Ne ka dar iç ten lik li ol duk la rı nı, id di a la rı ka dar, ce sa ret li adım at ma la rı gös te rir. Özal’ın ba zı ye ni olu şum söy len ti le ri var. Ve hat ta Ay dın Men de res’in ba zı id di a lı yak la şım la rı var. Fa kat bun lar hep id dia ola rak ka lı yor. Ya ni sta tü ko yu bi raz aşan yak la şım lar dır.

– Önümüzdeki dönemde bu siyasal sürecin ilerlediğini varsayalım. Bir partiyle seçim ittifakı ve benzeri gibi bir şeyler yapmaya ihtiyaç olsa, hangi partiyi şu anda daha yakın buluyorsunuz?

– Bi raz çok sta tü ko cu so ru so ru yor su nuz. Aca ba mev cut par ti le rin hiç bi ri si bu na el ve rir mi? Ba na gö re ve mev cut fi i li du ru ma ba kar sak, mev cut ku rum laş ma lar ye ter li de ğil dir ve sı kın tı bi raz bu ra da baş lı yor. Ba zı ek le me prog ram lar ya pı lı yor, ama bu yet mi yor.

Ba zı fi i li du rum lar ya ra tı lı yor, bu da dü zen le çe li şi yor.

– Sayın Öcalan, siz ateşkesten hemen sonra çok umutsuz, böyle “adım atmayacaklar, bir yumuşama göstermeyecekler” diye değerlendirme yapmıştınız. Ama bugün geldiğimiz nokta, siz de kabul ediyorsunuz ki umduğunuzdan daha ileri yumuşama...

– Şim di bu bir çö züm de ğil ki! Biz bi raz ger çek çi ol mak zo run da yız. Or ta da acı lar, kan lar, bü yük sı kın tı lar söz ko nu su. Ta ri hi so run lar faz la er te len me ye ta ham mül gös ter mez. Bi raz yu mu şa mış sın ne ye ya rar? San ki ufak gös te ri ler le bir bi ri mi zi tat min et me ye ih ti 171

ya cı mız var mış gi bi ve ya bu müm kün müş gi bi yak la şım lar, bi ze asıl ola nı gö zar dı et ti rir se, teh li ke li olur. Ba na gö re, Türk li der li ğin de bir yet mez lik, hat ta bir kriz var. Hep “bir par ti ya par mı” di ye so ru yor su nuz. Ba na gö re, bu işi bir par ti ya pa maz. Bu bir li der lik işi dir, ön der lik işi dir.

– Kim bu liderlik, kim olacak?

– İş te Özal bir baş kan lık sis te mi ge liş tir mek is ti yor ve ne ka dar en gel le kar şı laş tı ğı nı bi li yor su nuz. Ge nel kur may et ki li ol ma ya ça lış tı ğın da, iş te “mi li ta rizm bu ka dar et ki li dir” de ni lip eleş ti ril di ği ni bi li yor su nuz. De mi rel za ten ür kek tir, faz la ile ri adım la rın, de ği şim le rin sa hi bi ola maz de ni li yor. Par la men to ger çek ten kı sır tar tış ma lar are na sı ol mak tan bir tür lü kur tu la mı yor. Di ğer ku rum lar faz la id di a lı öne ri ler ge liş ti re mi yor lar. Bir da ğı nık lık var, bu nu her kes gö rü yor. Bu nok ta da di yo rum ki, “PKK mu ha tap alı nır mı ve ya Apo mu ha tap alı nır mı”dan zi ya de, kar şı ta raf ta, Türk ta ra fın da “id di a lı bir mu ha tap var mı” so ru su da ha ya kı cı dır ve ye rin de dir. Ya ni ben mu ha tap gö re mi yo rum. Me se la iş le ri kim ler le ge liş ti re yim? Şim di bu adı mı de rin leş tir mek is ti yo ruz. Ba na mu ha tap gös ter sin, “şu par ti li de riy le ve ya şu li der lik or ga nıy la bu iş le ri iler le te bi lir si niz” de yin. Bi ri siy le gi ri şir sek, di ğer le ri sa bo te eder. Hal bu ki me se le na zik; hiç de sa bo te edil me ye, bo şa çı ka rıl ma ya fır sat ver mi yor. İş te kriz bu ra da. As lın da Türk si ya sal ya pı sın da sis tem so ru nu var. Bu nun için fi i li du rum lar or ta ya çı kı yor. Bir yer de bu ka çı nıl maz dır da. Çö zü mün ger çek mu ha tap la rı nı önü müz de ki ge liş me ler be lir le ye bi lir. Ken di ara la rın da kon sen süs sağ la sa lar, iyi ola bi lir bu. Bi zim açı mız dan faz la prob lem yok.

– Yani siz tek bir partiyle...

– Tek bir par ti ol ma sı şart de ğil. Kürt Cep he si za ten olu şu yor. O ra hat sağ la ya bi lir, bu nu si ze söy le ye yim, prob lem doğ maz. Türk ta ra fın da prob lem var.

– ...Umutlusunuz?

– Bu umut, sık sık renk de ğiş ti ren bir umu da ben zi yor bi raz. Ya ni çok cid di bir umut tan zi ya de, “ken di ni çok umut suz lu ğa da sev ket me ne ge rek yok” di ye bir iz le nim için de be ni bı ra kı yor. İyim ser li ği mi ben her za man ko ru rum.

– Her zaman mı?

172

– Ta bii. İd di a la rım her za man güç lü dür. Şu nu da söy le ye yim ki, si ya si yön te mi de en az as ke ri yön tem ka dar se ve rim. Ben as ke ri yön te me faz la tap mam. Fa kat iki si ni de ge liş tir me ara yı şım, ça ba la rım yo ğun dur.

– Son gelişmeler umutlu olmanızı destekledi diyebilir miyiz?

– Kar şı ta ra fın ve hat ta halk ta ra fı nın za yıf lı ğın dan üzün tü du yu yo rum.

– Kürt halkından mı bahsediyorsunuz?

– Kürt hal kı nın da za yıf lık la rı var; der li top lu bir ta lep ler sis te mi ne ulaş mış ol mak tan ve ya bu nun ör güt len me si ni sağ la mak tan he nüz uzak tır. Yi ne di ğer Kürt güç le ri bu ko nu da yo ğun laş mış ol mak tan uzak tır. Türk ta ra fı ise bu na faz la sıy la ya ban cı. As lın da gi riş ya pa mak is ti yo rum ve Türk ta ra fıy la id di a lı tar tış ma ve ka rar laş tır ma la ra gir mek ten de sa kın mı yo rum. Ken di me de ol duk ça gü ve ni yo rum.

Fa kat kar şı ta raf o ka dar ken di ni ka rart mış ve o ka dar ken di ni per de le miş ki, so run la rı de rin li ği ne ele al ma ya “kü çük düş mek” ola rak ba kı yor. Ben ce bu aşıl ma lı dır. Kü çük gö rül me, so ru na yak laş ma mak la bağ lan tı lı dır. Türk ta ra fı Kürt le rin ko nu mu na da ha ger çek çi yak la şa bi lir. Za ten be nim bü tün yap mak is te di ğim de, Kürt re a li te si nin ni te li ği ni or ta ya koy mak ve so run lar dan kur tu lu şu nu sağ la ya bil mek tir. Bu, kö tü bir gi ri şim de ğil dir. Bu so ru nu ört bas ede rek ve eze rek im ha et mek gü nü müz de müm kün de ğil. Bu bi raz an la şıl dı.

O za man ikin ci adım atıl ma lı dır. Ya ni ra di kal çö züm yol la rı na gi riş ce sa re ti gös te ril me li dir.

“Dağdakiler Kürt halkının varlık güçleridir” – Şimdi kamuoyuna yansıdığı kadarıyla başbakanın ve bakanların açıklamalarında şöyle bir sorun ortaya çıkıyor: “Tamam ateşkes ilan etmeleri iyi, güzel bir şey. Kendileri başlattılar, ama kendilerinin de bitirmeleri fena bir şey değil. Eğer samimilerse dağdaki adamlar insin, hatta teslim olsun” diyorlar. Bu sorunu nasıl çözeceksiniz?

– Kurt la ku zu hi ka ye si... Kar şı ta raf kurt ol ma dı ğı nı gös ter sin, bi zim ku zu la rı dağ dan in di ri riz. Kar şı ta ra fın kurt gi bi be ni ye me ye ce ği ne inan dır ma sı ge re ki yor. Sa nı yo rum bi raz da ko yun pos tu na 173

bü rün müş ve me le ye rek ku zu yu bek li yor. Bu nu ben, ko yun pos tu na bü rün müş kurt ola rak de ğer len dir mek ten ken di mi alı ko ya ma ya ca ğım. Ger çek ten dağ dan in me yi is ter dim. Onun için, bi zi dağ dan in dir me plan la rı nı, ko yun pos tu na bü rün müş kurt mi sa li de ğil de, ger çek ten “biz si zi ye me ye ce ğiz, ge lin siz le ri bi raz an la mak ve o ba zı iliş ki le ri dü zen le mek is ti yo ruz” şek lin de yap ma la rı nı, bu ce sa re ti gös ter me le ri ni ve ba na bu ko nu da inan dı rı cı ol ma la rı nı is ter dim.

– Sayın Özal’a atfen bir af formülasyonu duyuruldu. Bunu dinlemişsinizdir. Ne diyorsunuz ona?

– Dağ dan in dir me ve af me se le si söz ko nu su olur sa, as lın da baş ka la rı nın ba zı yer ler den in di ril me si ge re ki yor. Me se la, kim bü y ük suç l ar iş l e d i, ma s um bir ç ok in s a n ın ka n ı n a kim gir d i?

Ben ce bu da o ka dar ta yin edi ci de ğil dir. Bun dan da öte ye, so ru nun var lı ğı nı kim yad sı yor, inan dı rı cı çö züm yol la rı na kim gir mi yor ve bu nun su çu nu kim iş li yor? Bun la rı kim iş li yor sa, af fa on la rın ih ti ya cı var dır. Ben, bi zim öy le faz la af fa ih ti ya cı mız ol du ğu nu san mı yo rum. Biz, önem li si ya sal iş ler yap tık; kor kunç zor lan dık, aç lı ğa ve so ğu ğa kar şı kor kunç da yan dık ve so ru nu bu ra ya ge tir dik. Şim di eğer so ru nun var lı ğı ka bul edi li yor sa, o za man bu nun sa hip le ri ne, “iş te ida mı mü eb be de çe vir dik, mü eb be di de bil mem kaç yı la in dir dik” bi çi min de de ğil de, “bi zim gü nah la rı mız si zin kin den da ha faz la, ku sur la rı mız si zin kin den da ha faz la, ge lin kar şı lık lı ola rak bir bi ri mi zi af fe de lim” bi çi min de yak laş mak ge re kir. Ya ni af fet me di ye bir me se le söz ko nu su ola cak sa, bel ki de on la rın bi zi af fe de ce ğin den da ha faz la bi zim on la rı af fet me miz ge re kir. Bu nu da bü tün sa mi mi ye tim le söy lü yo rum: Aca ba biz, kar şı ta ra fı af fe de bi lir mi yiz? Bel ki gü cü müz az ve di ye bi lir si niz ki, “si zin af fe di ci ol ma nız için da ha bü yük ol ma nız ge re kir.” Ama ben in sa ni açı dan söy lü yo rum. Eğer biz kar şı ta ra fı af fe der sek, o za man ta rih bi zi la net le mez mi? Biz kar şı ta ra fı af fe der sek, o za man Tür ki ye’nin dev rim ci-de mok ra tik ka mu o yu bi zi zor la maz mı?

– Şimdi Sayın Öcalan, bazen pratik hareket etmek gerekir. Ben politikacı değilim ve bu işlerden de anlamıyorum ama, şimdi bir sürece girildi ve bu süreç çok çetrefilli bir sorunu ele almak duru174

munda. Dolayısıyla eğer bu süreci derinleştirmek istiyorsanız –ki öyle bir arzu içinde görüyorum sizi–, o zaman birtakım hukuki formülasyonlar da bulunmak zorunda. Yani bunu ilkesel, tarihi, felsefi, ahlaki bir genişletme yerine, olaya daha pratik bakmak gerekmez mi?

– Şim di “dar hu ku ki deh liz le ri aş tı ra rak çö zü me gi de lim” de mek de bir gö rüş tür, fa kat tek gö rüş de ğil dir. Dün ya nın bir çok ül ke sin de de gö rül dü ğü gi bi, dev le ti elin de bu lun du ran lar, eğer so ru nun cid di ye ti ne ve hak lı lı ğı na ina nı yor lar sa, o za man in sa ni yö nü ağır ba san çı kış la ra da ra hat lık la yö ne le bi lir ler. Bu ka dar in ce hu ku ki yol la rı zor la ma nın ne an la mı var? So run cid diy se, ulu sal sa, si ya sal sa, bü tün top lu mu kap sa mı na al mış sa, o za man ni ye bu in ce ve zik zak lı hu ku ki yol la ra bu ka dar ağır lık ve ri li yor da...

– Ama siz, mesela Kemal Burkay’la ortak deklarasyonunuza bir şartsız genel af koydunuz. Bu hukuki bir formülasyon. Yanılıyor muyum?

– Bu, o ka dar mü him de ğil dir. Ya ni ina nı yor lar sa af olur.

– Şimdi bu dağdaki adamlar sorunu için siz dediniz ki, kurt kuzuyu yemeyeceğine dair güvence versin. Nedir bunun güvencesi?

Somut birkaç şey söyleyin.

– Çok şey söy le dim. Da ğa çı kan lar bo şu na çık ma dı. On la rın, ölü mü ne bağ lı ol duk la rı amaç la rı var dır. Da ğa çı kan lar, ta ri hin bel ki de hiç bir dö ne min de ve hiç bir ha re ke ti ne na sip ol ma ya cak ve bek len me ye cek bir fe da kar lı ğı ve da yan ma gü cü nü gös ter di ler.

Bu bü yük da yan ma gü cü, bü yük bir amaç, bü yük bir na mus ve onur il ke si için dir. On la rın bu amaç la rı az çok gü ven ce ye alı nır sa, o za man dağ dan in me nin ko şul la rı ha zır lan mış olur. Ne dir bu amaç lar? Bu, ulu sal kim li ğin gü ven ce ye alın ma sı dır. Me se la ana ya sa ya, ya sa la ra alın ma sı ve ye ni den ku rum laş ma nın sağ lan ma sı dır. Ye ni ku rum laş ma la ra par la men to dan baş lar, or du dan çı kar sın. Ya ni ba kan lar ku ru lun dan par ti le re ka dar her şey gi rer. An cak böy le bir pra tik inan dı rı cı ola bi lir. Böy le ce bu iş ler de hal yo lu na gi rer.

– Şimdi burada ben ince bir nokta tespit ediyorum. Gerek sizinle önceki görüşmemizde ve gerekse birkaç gündür sizin mer175

“Karşı taraf kurt olmadığını göstersin, bizim kuzuları dağdan indiririz.”

176

kez komite üyelerinden bazılarının da olduğu sohbetlerde bir sonuca vardım. Sizde şöyle bir beklenti veya bir düşünce var: Dağdaki adamlar olayını devlete tanıtmak istiyorsunuz, yani resmen tanınmasını istiyorsunuz. Bunu bir Kürt jandarma gücüne dönüştürme şeklinde bir düşünce var. Siz bunun kabul edilebileceğini umuyor musunuz?

– Şim d i, dağ d a k i l er K ürt hal k ı n ın var l ık güç l e r i d ir. K ürt hal k ı n ın var l ı ğ ı n ı ölü m ü n e ka n ıt l a y an güç l er d ir. E ğer var l ı ğ ı n ı ka n ıt l a m ış l ar s a, her h al d e en azın d an K ürt hal k ı n ın sa v un m a gü c ü ola r ak kal m a y ı da is t e y e b i l ir l er. Ya n i şu n u söy l e m ek is t i yo r um: As k er Me m et ba t ı y a gi d i y or ve ge r ek t i ğ in d e ge n el sal dı r ı l a r ı da sa v u n u y or; Kürt l e r in de ken d i ül k e s in d e ve ken d i için d e ne d en bir ko r u m a gü c ü ol m a s ın? Ne r e d en ba k ı l ır s a ba kıl s ın bir gü v en l ik dü z en l e m e s i ge r e k e c ek t ir. Biz bu n a iç gü ven l ik di y e l im.

– Bunu biz sağlayalım diyorsunuz.

– Ga yet ta bii, bu çok açık tır. Bi zim bin b ir düş ma n ı mız var dır, aşi r et ve ai le kav ga la r ı var d ır. Ör ne ğ in, ben bu ha lim le top lum da yol al mak is te s em, ke s in lik le ko r u ma la r a ih ti y a cım ola cak t ır. Yi n e bir sü r ü ku r um olu ş a c ak ve hep s i n in böy l e ko r u ma y a ih t i y a c ı ola c ak t ır. A çık söy l e y e y im, bun l ar iç gü v en l ik kuv vet le r i dir, halk sa v un ma güç le r i bi çi min de d ir. Za ten Tür ki ye’de de or d u n un da ha çok dış gü v en lik ara cı ol d u ğu bi çi min d e bir yo r um var dır. Bu bir or du dü zen le me s i d ir. Za ten or d u için de K ürt var lı ğı n ın ken d i s i n i na s ıl du yu r a ca ğ ı ko n u s u bir ana y a sal dü zen le me me s e le s i dir. Ya ni K ürt yur d u nu da, Türk yur du nu da müş t e r ek bir or d uy l a sa v un m ak müm k ün d ür ve bu dü zen le ne bi lir. Ama Tür ki y e’den gel miş özel bir po lis kuv v e ti nin Kür d is t an’da faz l a et k i l i ola c a ğ ı n ı san m ı y o r um. Za t en şim d i hep s i çok ra h at s ız dır. Em n i yet kuv v et le r i Kürt le r in ken di le r in den oluş mak du r u mun da dır ve bi zim de, eğer il le dağ d an in di re lim de ni li y or s a, böy le s i n e bir h alk sa vun ma gü cü ve y a em n i yet gü c ü bi ç i m in d e ro l ü m ü z ü dü z en l e y e b i l e c e ğ i m i z i, bir öne r i ola r ak söy le ye bi li r im. Ya ni bun lar be nim dü ş ün ce le r im dir.

177

“Milli gerçekliklere tam özgürlük sağlayabilmeliyiz, fakat ortaklaşmanın da çok önemli olduğunu gözardı etmemeliyiz” – Peki şartsız genel af çıkarsa dağdaki adamlarınıza ne emir vereceksiniz?

– Me se le sa de ce af la bit mez ki! Ye ni dü zen le me le re gi dil me si ge re kir. Ben, so run la rın kök lü çö zü mün den bah se di yo rum. Ya ni biz key fi miz için bu kor kunç zor luk la rı gö ğüs le ye rek da ğa çık ma dık.

Bun lar te mel amaç la ra bağ lı kuv vet ler dir. As lın da af fın çı kıp çık ma ma sı o ka dar önem li de ğil. Za ten her gün o ka dar şe hit ve ri yo ruz, iş ken ce gö rü yo ruz. Eğer so run kök lü bir yak la şım la ele alı nır sa, me se le ler da ha ra hat hal yo lu na gi re bi lir ve af da bu nun kü çük bir par ça sı olur. Ya ni eğer af tan şu kas te di li yor sa, iş te “dağ dan iner ler ve böy le lik le her kes es ki işi nin ba şı na dö ner” de ni li yor sa, bu bü yük bir ya nıl gı dır ve müm kün de ğil dir. Böy le si ne ger çek dı şı ha yal le ri faz la bes le me mek ge re ki yor. Ye ni den ve kök lü ku rum laş ma la ra ih ti yaç var dır. Bu na or du da gi rer, par la men to da gi rer. Sa nı rım ye rel par la men to atı la cak di ğer bir adım dır. Yi ne bir çok ma hal li gö rev le rin Kürt ler ta ra fın dan, hal kın ken di si ta ra fın dan gö rül me si ge rek ti ği açık tır. Ya ni di ye ce ğim, bir fe de ral sis tem ni ye ge liş me sin?

– Federal sistem olacak sa da birdenbire olmaz ki.

- Ben de, ani den ol sun de mi yo rum. Hiç ol maz sa biz, şim di den onun ger çek leş ti ril me si nin sağ lam adım la rı nı atı yo ruz. Bu mev cut var lı ğı mız da bu nun bir par ça sı dır. Biz prog ra mı mız da Tür ki ye’den he men ko pu şu za ten koy mu yo ruz. Bi zim, en az ken di miz ka dar Tür ki ye’yi de dö nüş tür me id di a mız var. Bu, bi zim en ter nas yo nal gö re vi miz dir. Ve bu du ru mu gi de rek Or ta do ğu ça pın da da yay gın laş tır mak is ti yo ruz. Ya ni öy le dar mil li yet çi lik sı nır la rı nın şid det le çi zil me si ne ba yıl mı yo ruz. Bel ki Tür ki ye’de bu na ta pan lar çok tur, Araplar'da ta pan lar çok tur; bil mem bir ka rış top rak uğ ru na şöy le kel le ler ver dik de ni lir, böy le kel le ler al dık de ni lir. Bun la rın hep si kö tü ede bi yat tır, la fa zan lık tır. Me se le bir ka rış top rak uğ ru na bil mem ne ve rip ver me mek de ğil, bu top rak lar üze rin de in san la ra en 178

uy gun iliş ki sis te mi ni, en uy gun re ji mi otur ta bil mek tir. Biz, bu ko nu da her kes ten da ha faz la ol gun luk gös te re ce ğiz. Ya ni mil li yet çi lik yap ma yı bil me di ği miz için de ğil de, bu mil li yet çi li ğin faz la çı kar yol ol ma dı ğı nı ve faz la esen lik ler, mut lu luk lar ge tir me di ği ni bil di ği miz için, bu ko nu da ol gun ol du ğu muz için böy le ya pa ca ğız. Yok sa mil li yet çi li ği müt hiş ge liş tir me nin zor ol ma dı ğı nı da bi li yo ruz.

Ama bu, be nim ba yıl dı ğım bir an la yış de ğil. Türk so run la rı na çok va kıf ol mak ve Kürt so ru nu na da aşi na ol mak be nim için gü zel bir şey dir.

– Diyorsunuz ki, bizim hedefimiz federasyondur; bunun akşamdan sabaha olmayacağını da biliyoruz ama, kendi açımızdan emin ve sağlam adımlarla yürüyoruz.

– Ga yet ta bii. Bu nun te me li atı lı yor da. Ya ni bu nu da, şu aşa ma da ko şul lar tam ba ğım sız lı ğa uy gun de ğil dir ya da ulus la ra ra sı or tam ve ya Tür ki ye bu na el ver mi yor gi bi bir yak la şım ne de niy le be lirt mi yo rum. Bun dan zi ya de, halk la rın te mel çı kar la rı na uy gun bi çim le niş ler be nim için da ha faz la önem ta şı yor. Ya ni kes kin ay rı lık lar işi kör dö ğü şü ne çe vi re bi lir ve halk lar bun dan faz la esin ve mut lu luk bu la maz lar.

– Kafkasya’da, Balkanlar’da...

– Ta bii. Kaf kas ya’da ki ça tış ma tü rü ba na pek tu tar lı gel mi yor.

Yi ne Lüb nan’da ki ça tış ma tür le ri bu ül ke yi ha ra be ye çe vir miş.

Bu nun da ha uy gun bi çim le ri nin ara yı şı için de yiz. Ben bu nu bir sis tem bi çi min de dü şü nü yo rum. Be nim ge nel gö rü şüm de şu var: Mil li sı nır la ra aşı rı bağ lı lık ne ka dar sa kın ca lıy sa, mil li ger çek le ri in kar et mek de o ka dar sa kın ca lı dır. Za ten Sov yet de ne yi min de de mil li ger çek le rin in ka rı ve ya mil li ger çek le rin ger çek dı şı de ğer len di ril me s i bu bo ğaz laş ma la rın te mel ne de ni dir. Ya ni mil li ger çek le ri yok say mak ve ya mil li lik önem li de ğil dir de mek, bu çık maz la rın te mel ne de ni dir. Bu ko nu da ço ğun luk la “ne azı, ne ço ğu” de ni lir. Ben se, mil li ger çek lik le re tam öz gür lük sağ la ya bil me li yiz, fa kat or tak laş ma nın da çok önem li ol du ğu nu bir an bi le gö zar dı et me me li yiz di yo rum. Bu nun, bü yük dev let ve ya bü yük ulu sal top lu luk la da faz la bağ lan tı sı nı kur ma ma lı yız.

– Şimdi ben size, suçlamadan nötr bir soru soracağım. Ben bi179

liyorum ki, sizin en sıradan militanınızdan genel sekretere, yani size kadar herkesin gönlünde yatan, bağımsız ve birleşik bir Kürdistan’dır. Ben, bu hedeften vazgeçtiğinizi de sanmıyorum. Niye vazgeçmediniz diye de suçlamıyorum.

– Ba na gö re, ba ğım sız lık gü zel bir şey dir. Her kes ba ğım sız ol ma lı dır; sa de ce ulus lar de ğil, her in san ba ğım sız ol ma lı dır. Fa kat ba ğım sız ol mak, müt hiş bi rey ci lik an la mı na gel mi yor. Be nim an la yı şım da ba ğım sız lık bir ruh sal olay dır, bir dü şün sel olay dır, bir ki şi nin er dem li li ği dir; bir ulus ve ya mil li top lu luk lar için de ori ji na li te le ri ni öz gür ce kul lan ma ifa de si dir. Ba ğım sız lık bu dur. Ya ni ben öy le dar dü şün mü yo rum. Bir dev le tim ol muş, fa kat için de her tür lü ge rek siz lik var, çü rü müş lük var; ben bu nu ba ğım sız lık ola rak faz la yo rum la mı yo rum. Bu tip aşı rı dar ba ğım sız lık la ra da tap mı yo rum. Kal dı ki mev cut ulus la ra ra sı ge liş me ler, bu gi di şa tın çok teh li ke li ola bi le ce ği ni gös te ri yor. İs ter fel se fi sis tem dü ze yin de dü şü ne lim, is ter çok pra tik dü şü ne lim, as lın da bi zim ba ğım sız lı ğı çok is te me miz...

– İstiyor olmanız mı?

– İs te me miz ve ya ken di mi ze gö re bir ba ğım sız lık ara yı şı için de ol ma mız, ta ma men öz gür lük is ti yo rum an la mın da dır. Ama bu nun bi çi mi ni, Tür ki ye’de çok ge liş miş ol du ğu gi bi “bir ka rış top rak için şöy le ya pa rız, böy le ya pa rız” bi çi min de de ğer len dir mek yer siz dir di yo ruz.

– Ama şimdi kamuoyunun bazı kesimlerinde şöyle bir düşünce var: “Apo bugün Türk halkı ile ortak yaşamak istiyoruz diyor, ama sonradan fırsatını bulunca hemen kendi devletini kuracak” deniliyor.

– Ga yet ta bii. Eğer sen bas kı ya de vam eder sen, bu mut la ka bir yer ler de ve bir za man lar da ku ru lur. Ama bir bi ri ne ne ka dar çok ge rek li ol du ğu nu ve ya şa mın böy le da ha gü zel ge li şe bi le ce ği ni ka nıt lar san, Apo pey gam ber de ol sa bu nu ger çek leş ti re mez ve ger çek leş tir mez de. Sen bir lik te li ğin gü zel ol du ğu nu ka nıt la ve bu nun bir part ne ri ol, o za man Apo’dan hiç bir teh li ke gel mez. Kal dı ki bu na ih ti yaç var dır. As lın da biz ken di ger çek li ği mi zi öz gür ce or ta ya çı ka rır sak, o za man iyi, doğ ru, gü zel olan lar bi zim le bir leş mek is ter 180

ve biz bu na da açı ğız. Biz, her tür lü ge ri lik ve ge ri ci lik al tın da ne bir leş me yi ka bul ede riz, ne de ay rı lı ğı ka bul ede riz. Ba zı la rı zor la bi zi ayır mak is te se bi le biz ya ka sı nı bı rak ma yız. Zor la bi zi bir leş tir mek is te se ler, biz böy le bir leş mek is te me yiz. Meş hur dur, ulus la rın iliş ki le ri bi raz ev li li ğe ben ze ti lir. Şim di be ni doğ ra san, ca nı mın is te me di ği ve an la şa ma ya ca ğım bir tip le öy le eş- dost iliş ki si ge liş tir mem. Ama ca nım da is ter se, uy gun da bu lur sam, o za man pe şin de çok ko şar ve iliş ki mi ge liş ti ri rim. Ya ni bu iliş ki ler bi raz bu na ben zer.

– Şimdi Ankara ile durumunuzu nasıl görüyorsunuz? Peşinde mi koşuyorsunuz, yoksa “acaba birleşebilir miyim” diye yokluyor musunuz?

– “Bir bi ri mi zin üze ri ne böy le var ma ya lım ve ya bu tarz da üze ri me gel me” şek lin de bir yak la şım için de yiz. Yak la şım bu dur. Ya ni ko run ma ya ça lı şı yo ruz. Sa nı yo rum ter ci hi mi zi da ha son ra ya pa ca ğız.

– Şu anda bir birlik iradeniz yok mu? “Tercihimizi sonra yapacağız” diyorsunuz.

– Şim di hiç şüp he siz An ka ra’nın ba zı gü zel lik le ri ne il gi du ya ca ğız. Ya ni hiç il gi duy mu yo ruz ve ya il gi duy du ğu muz şey ler yok tur de mek, ger çek dı şı lık olur. Her dü zey de ba zı iyi bil di ği miz, gü zel bil di ği miz özel lik le re il gi du ya ca ğız. Ve bu nu bir Kürt ol mak tan da öte ye, ger çek leş miş bir in san ola rak ya pa ca ğız. Za ten bu nun için de yiz de. Ben An ka ra’dan çı kış yap tım ve tek rar An ka ra’ya gi ri şi an lam lı ve amaç lı bir bi çim de ya pa rım. Fa kat hiç kim se, bi zi, iyi lik ten, doğ ru luk tan, gü zel lik ten vaz ge çe rek iniş ya par bi çi min de de ğer len dir me sin. Biz den, “hiç bir şey sun ma ya cak, adam zor lan mış, yo rul muş, yıp ran mış, ge lip sı ğın mak is ti yor” bi çi min de bir iniş de bek le me sin. Ba zı de ğer le rin aman sız sa vaş çı sı ol du ğu mu si ze ha tır la ta yım. İna nı yo rum ki, Tür ki ye’nin dev rim ci le ri de soy lu duy gu lar ve amaç lar uğ ru na çı kış yap tı lar. Za ten biz bi raz on lar dan et ki len dik ve ha len on la rın anı la rı nı sür dü rü yo ruz.

– Deniz, Mahir ve İbrahimlerin.

– Ga yet ta bii. Ben ze ri sa yı sız in san iş ken ce çek ti, kan dök tü. On la rın hep si nin boş ol ma dı ğı nı ve faz la for mü le et me se ler de, ör güt 181

len me se ler de, ba şa rı ya gö tür me se ler de dik ka te alın ma sı ge re ken amaç la rı ol du ğu nu ve onun da be nim için bir va si yet ol du ğu nu, bu an lam da da dev ri min ye nil me di ği ni si ze ha tır la ta yım. Ya ni Apo bü tün bun la rı dü şü nür.

– Yani “ben Deniz Gezmişlerin, Mahir Çayanların ve İbrahim Kaypakkayaların varisiyim, mirasçısıyım” mı diyorsunuz?

– On la rın mi ra sı var. Ben ce, o in san lar öy le unu tu la cak in san lar de ğil dir. Yön tem le ri ve tak tik le ri ne ka dar yan lış ve ye ter siz olur sa ol sun, da ra ğaç la rın da ve kan-re van için de söy le dik le ri ve uğ ru na ken di le ri ni böy le ada dık la rı amaç la rı ke sin dir ve ben on la ra bağ lı yım. Hiç kim se nin de bun dan kuş ku su ol ma sın. An ka ra’yla bü tün iliş ki le rim de bun la rı göz önü ne ge ti re ce ğim. Ölün ce ye ka dar bu böy le dir. O açı dan, iş te sos ya lizm tas fi ye ol du, ar tık dev rim mü ze lik ol du de yip de kim se üze ri mi ze gel me sin. Bi le mi yo rum ya ni, bi zi il le de ği şik gös ter me nin an la mı yok. Ve ben bu ra da, siz den çe ki ne rek ve ya ba zı po li tik ta viz ler pe şin de ko şa rak ko nuş mu yo rum. En öz gür ko nu şan in san lar dan bi ri si yim.

– Ben şöyle bir şey düşünüyorum: İki tarafın da dikkatli ve iyi niyetli adımlarıyla siyasal süreç derinleşirse, o zaman kaçınılmaz olarak birlik faktörleri, birliği pekiştiren faktörler gelişecek ve sonuçta Kürt halkıyla Türk halkı, kaba bir deyimle birbirine yapışacak.

– Şim di, ben den da ha iyi bir lik ku ru cu su ol maz; bu nu da si ze söy le ye yim. Bu ko nu nun uz ma nı ve ya üs ta dı be nim de sem, mü ba la ğa lı ola rak de ğer len di ril me me li bu. Çün kü, halk ger çek lik le ri ni ol duk ça iyi ta nı yan lar da nım.

– Türk halkını 15 senedir görmediniz ki!

– Ha yır, olur mu? Bü tü nüy le onun de ğer yar gıy la rıy la iş yap tım, onun di liy le ve fi kir le riy le ge liş tim.

– Siz kendi halkınızdan bile fiilen 15 senedir uzaksınız.

– Bü tün hal kı aya ğa kal dı ran in san ol du ğu mu her hal de gö zar dı ede mez si niz. Şu an da yü rür sem, ta rih te hiç kim se ye na sip ol ma ya cak bir bi çim de mil yon lar ölü mü ne yü rür. Fa kat me se le o da de ğil. Şim di, Türk le rin du ru mu nu hem ta ri hi ve hem de fel se fi ola rak bi raz de rin li ği ne ta nı yan lar da nım ve bu in san la rı zor la mak, kah ret 182

mek is te mi yo rum. Kal dı ki, zor luk la rı nı ve kri tik yön le ri ni iyi bi li yo rum. Ama yu mu şak bir iniş le ve iç ten bir is tek ola rak on la rın iliş ki le ri nin dü zen len me si ne ken di mi ka tı yo rum. Ya ni Türk ler hak kın da çok ha i na ne dü şün ce ler şu ra da kal sın, üzün tüy le kar şı la dı ğım du rum lar söz ko nu su. Bu in san la rı im pa ra tor luk hül ya sın dan ve ya şo ve nist hül ya dan na sıl çe ke bi li riz? Çok ger çek çi bir te mel de ve ka lı cı iliş ki ler sis te ma ti ği için de na sıl tu ta bi li riz? Kürt le re bu ko nu da ki rol le ri ni oy nat mak is ti yo ruz.

– Tekrar soruyorum; bu süreç derinleşir ve bozulmayacak şekilde birlik kurulursa, bağımsız devlet hülyanız, rüyanız ne olacak?

– Şim di ben, dev le tin bü yük bir hül ya ol du ğu na hiç inan mı yo rum. Ter si ne dev let ten da ha gü zel şey le rin ol du ğu na ina nı yo rum.

Açık söy le ye yim, mev cut dev let le ri, ba zen içi ne tü kü rül me si ge re ken bir ke mer, kö tü bir çift lik ola rak de ğer len di ri yo rum; hem de soy gun cu la rın, ta la nın, düş kün le rin bol ol du ğu bir çift lik. Ya ni te o rik ola rak öy le dev let ta pı cı sı de ği lim. He le bu Tür ki ye’de ki gi bi bir dev le tim ola ca ğı na, hiç ol ma sın de rim. Ya ni bi zim del vet leş me ola yı mız bi raz fark lı ge li şe cek tir. Dev le ti eli ne ge çir ve on dan son ra her tür lü soy gun ve bas kı ara cı na dö nüş tür; ben il ke de bu na bin de fa kar şı yım. O açı dan, soy gun cu ve hal kın ba şı na be la bir Kürt dev le ti ku ru lur sa, bu dev le te kar şı her kes ten ön ce ben sa va şı rım. Ya ni söy le di ği niz bu hül ya me se le si ne dik kat et mek ge re ki yor. Ben öz gür lük pe şin de yim, gü zel lik pe şin de yim, onun sos ya list ve de mok ra tik bi çim le ri nin müt hiş ara yı cı sı yım.

– Şimdi bana göre milliyetçi söyleminiz ön planda. Ama sosyalist olduğunuzu söylüyorsunuz. Ve şu anda Ankara’da sınıfsal olarak sizin konumunuzdan farklı yönetim var. Yani marksist terminolojiye göre söylüyorum; kapitalist bir yönetim vardır. Siz de sosyalist olduğunuzu söylüyorsunuz. Bu ikisi, bir siyasal süreci nasıl derinleştirecek?

– As lın da An ka ra’da tu tar lı bir ka pi ta liz min ol du ğu nu da san mı yo rum. An ka ra’da re el sos ya lizm gi bi du rum lar söz ko nu su. En değ me ka pi ta list öl çü ler da hi lin de bi le ge liş ti ril me di ği ni bi li yor su nuz. Ya ni mev cut sis tem aşıl mak du ru mun da dır. Tür ki ye’nin 183

“Türk adaleti darağacından başka bir şey getirmemiştir.”

184

dev let ge le ne ği ger çek ten şo ve nist çe dir; Türk eli ti ve ya si ya si-as ke ri üst yö ne tim ke si mi, aşi ret şo ve niz mi ne ben zer bir dev let ko nu mu na sa rı lı yor. As lın da bu, top lum sal tı ka nık lı ğın te mel ne de ni dir. Şu nu da si ze söy le ye yim; Türk hal kı ve ya top lu mu as lın da ile ri dir, ol duk ça emek çi ve üret ken dir. Ama dev le ti yö ne ten üst ta ba ka öy le de ğil dir ve ol duk ça tu tu cu dur. İş te böy le bir çe liş ki var ve bu çe liş ki nin çö zü mü ge re ki yor. Şim di di ye cek sin, “sen yi ne dev rim is ti yor sun, bu na kim al da nır ve ya ina nır.” Ama ger çek bu ve ar tık bu nu his set mek ge re ki yor. Ben, kla sik an lam da ve Tür ki ye’de ki bir çok ko mü nist par ti ve ya ha re ke tin is te di ği gi bi bir dev rim den de bah set mi yo rum. Bi zim yü rüt tü ğü müz bu ça lış ma la rın hep si dev rim dir. Za ten Özal bi le bu nu gö rü yor ve söy lü yor. Bi zim yap tı ğı mız iş ler dev rim dir, Kürt ola yı nın ken di si önem li bir de mok ra tik dev rim dir. Bu, Tür ki ye’de de ke sin dev rim sel ge liş me le re yol aça cak tır. Ama bu, re el sos ya lizm de ki gi bi ol ma ya cak tır.

Ben bu nu da ha ön ce de söy le dim ve za ten Türk sol cu lu ğun dan ko pu şu muz da bi raz bu te mel de ol du. Bu ko nu da sol cu ne ka dar sol cu dur, sağ cı ne ka dar sağ cı dır; ger çek ten ben ha len bu nu an la mak is ti yo rum. Bel ki de sağ cı, so la da ha ya kın ola bi lir; bel ki de sol cu, sağ dan da ha sağ cı ola bi lir. Be nim böy le kuş ku la rım da var. Çün kü, sol cu sol cu lu ğu nu ka nıt la ya mı yor. Mev cut klik ler, mev cut ya pı lar hiç üre te mez du rum da dır lar. Ne re dey se alt mış ya şın da ki ba ki re le re ben zi yor lar. Po li ti ka üre te me di ler.

– Türk soluna geleceğim. Son zamanlarda köşe yazılarında şu tip bir değerlendirme var: Aman dikkatli olalım. Türk kamuoyundan size sesleniyorlar: “Birtakım hassasiyetler var, Apo lütfen bunu dikkate al.” Ankara’ya dönülüp, “işte onların da birtakım hassasiyetleri var. Ankara sen de o konuda dikkatli ol” deniliyor. Şimdi ben, önce birinci soruyu sormak istiyorum. Siz, takviminizi planlarken ve adımlarınızı atarken, Türk kamuoyundaki, Türk halkındaki hassasiyetleri, Türk siyasilerinin zorluklarını dikkate alıyor musunuz?

– Ta bii. Dik ka te al ma ya baş la dı ğı mı çok açık gö rü yor su nuz, üs lup de ği şik li ğin den tu ta lım öz sel ge liş tir me ye ka dar.

– Nasıl?

185

– Öze iliş kin ge liş tir me le re ka dar ne den li dik kat li ol du ğu mu gö rü yor su nuz. Ben ce, is ter sağ, is ter sol ol sun, en değ me Türk li de rin den da ha faz la has sa si yet le ri dü şü nen be nim.

– Türk siyasilerinin gerçekten zorluklarının olduğunun farkında mısınız?

– On la rın zor luk la rın dan üzün tü du yu yo rum. Ama, şu nu da be lir te yim ki, böy le li der lik ya pıl maz; li der lik ta nı mı nı kav ra ya ma mış lar, böy le sah ne ye çı kıl maz. Çok bü yük ça ba har cı yor lar ve li der lik yap tık la rı nı sa nı yor lar, ama çok ye ter siz ve yan lış te mel ler de olu yor bu. Bu açı dan ken di le ri ne üzü lü yo rum. Türk hal kı nın has sa si yet le ri ne ise çok iyi kar şı lık lar ver di ği me emi nim. Ben as lın da Türk hal kı nın de ğer le ri ni se ve rim. Bi zim saf la rı mız da Türk hal kın dan ge len genç ler var, kız lar ve er kek ler var; on la ra ol duk ça de ğer li yak la şı yo rum, de ğer ve ri yo rum. Şimdi bun la rın hep si Türk de ğer le riy le örül müş in san lar dır, en ufa cık bir ay rı lık-gay rı lık gör mü yo rum. Bu da, en ufak bir mil li yet çi lik, aşı rı bir mil li yet çi lik yok tur an la mı na ge li yor. On lar ben de bu nu gö rü yor lar ve be ni çok se ver ler.

– Geçen gelişimde sizin yazılarınızı aldım. Galiba bir Kürt ihtiyarıyla konuşmanız var, yani melle ile. Çok milliyetçi bir konuşma, olağanüstü milliyetçi. Ben onu size göstereceğim.

– Müm kün mü? Sa na bir şey da ha söy le ye yim; o Hit ler’in hay ra nı dır.

– Ama bu sizin konuşmanız. Orada Türklük aleyhine bir sürü şey söylüyor.

– Siz çok öz gür lük ten bah se di yor su nuz. Mel le’ye de öz gür lük ta nı ya lım. 98 ya şın da ki bir mel le ko nuş sun.

– Sayın Öcalan, ben herkesin istediğini söylemesine katılıyorum. O ayrı bir olay. Ama sizin iddianız var, “Ben dar milliyetçiliğe karşıyım” diyorsunuz. Ben de buna inanmak istiyorum.

– Bu, be nim Mel le’yi ol du ğu gi bi des tek le di ğim an la mı na gel mez ki! Mel le’nin dok san yaş la rın da bir in san ol du ğu nu dü şü nür sek, be nim tek bir ke li mey le bi le üz mek is te me ye ce ği mi an la ma lı sı nız. Ya nım da “Ben Hit ler’i böy le se ve rim, şöy le se ve rim” di yor. Ben yi ne bir tek ke li me söy le me dim, kar şı çık ma ya ge rek duy ma dım. Çün kü, ken di inanç la rı var. İş te bak, bu ra da be ni an ti-de mok ra tik li ğe sev ket 186

mek is ti yor su nuz. Ben ce, o inanç dün ya sı na faz la ka rış ma ma lı yız.

Ama bu de mek de ğil dir ki, ol du ğu gi bi hep si ni be nim se me li yiz.

Ben, bir ha tı ra mı da ha si ze an la ta yım: Ya kın gün ler de bir met ro po lit le ta nış tım ve ko nuş tum, bir Sür ya ni met ro po li ti. “Sen, hiz met ve ba rış an la yı şın la Hz. İsa’ya çok ben zi yor sun” de di. Ger çi bu man şet le re de ko nu ol du, “ken di ni İsa ye ri ne ko yu yor” de nil di. Me se le ken di ni İsa ye ri ne koy mak de ğil, böy le bi ri si nin sö zü ne de ğer biç mek tir. Met ro po lit tir, de ğer li bul dum ya ni. İnanç la rı var dı ve bak tım iyi inanç lar dır. Şim di kal kıp da ben ora da, “sen Hı ris ti yan sın, ben de Müs lü ma nım” de yip bir din sel ça tış ma ya mı gir sey dim?

Ha yır! Say gıy la kar şı lık ver me yi uy gun bul dum.

Yi ne bir gün Ye zi di ler den bi ri si gel di; ba na, “se nin kul lan dı ğın bu şey tan söz cü ğün den Ye zi di ler ra hat sız olu yor” de di. Ben ne de dim bi li yor mu su nuz? Ben, şey tan söz cü ğü nü kul lan dı ğım yer d e şey t a n ın ba z ı iyi l ik l e r in d en bah s et t im. Şim d i de bel k i Müs lü man lar aley him de kı ya met ko pa ra bi lir ler. Ben, Ye zi di le rin şey ta nı nın iyi iş ler pe şin de ol du ğu nu söy le ye bi li rim. Ya ni on la rın şey t a n a at f et t ik l e r i rol bi r az fark l ı d ır. Bi z im de y im l er d e k i şey tan la, on la rın inanç sis te min de ki şey tan, fark lı dır ve ben bu nu an la ma lı bu lu yo rum. “Bi raz da Ye zi di le rin şey ta nı na ben zi yo r um” de d im. Be l irt t i ğ im gi b i, bu cüm l e y i yi n e çok dik k at l i yo rum la ya lım. On la rın inanç sis te min de ki şey tan, ol duk ça ha yır lı iş l er ya p ı y or. Müs l ü m an l ık t a k i Al l ah-şey t an tar t ış m a s ı kap sam lı dır ve sa nı yo rum o son “Şey tan Ayet le ri” ki ta bı tan ta na ya da yol aç tı. Şim di, şey tan yo ru mu nu da bi raz bi lim sel ge liş tir mek ge re kir. Ben bun la ra bi raz bi lim sel yo rum şan sı nı ver di ğim için, ba na, “ya hu bu şim di de ken di ni şey tan ye ri ne ko yu yor, bu ka dar çe liş ki li in san mı olur” di ye mez si niz. Ba na gö re, de mok rat ol mak is ti yor sa nız...

– Şeytana da mı özgürlük tanıyacaksınız?

– On la ra da bi raz öz gür lük ta nı ya cak sı nız. Bu, tu tar sız lık, opor tü nist lik de ğil, de mok rat ol ma nın ge re ği dir.

– Şimdi siz, “Ben, Türk liderleri ve Türk halkındaki hassasiyetleri tanıyorum, anlamaya çalışıyorum, bir kısmına da üzülüyorum” dediniz. Peki siz, Ankara’dan, hangi hassasiyetlerinize daha 187

dikkatli olmalarını istersiniz?

– Bi zim has sa si yet le ri mi zi An ka ra’nın pek dik ka te ala ca ğı nı san mı yo rum.

– Mesela, “Apo çok sıkıştı, mecbur oldu da onun için geldi” demeleri sizi nasıl etkiliyor?

– Be ni hiç ır ga la mı yor. Ben, “pos tu çok tan ye re ser miş” bir ki şi yim. An ka ra’nın be ni na sıl göz den çı kar dı ğı nı iyi bi li yo rum.

An ka ra’nın be nim hak kım da ha yır lı dü şü ne ce ği ni ina na cak ka dar saf ol ma mam ge rek ti ği ni dü şü nü yo rum. Ya ni fır sat bu lur sa be ni bir ka şık su da boğ mak için ne ler ya pa bi le ce ği ni de dü şün mek ten ken di mi alı ko ya mı yo rum. Do la yı sıy la has sa si yet le ri me faz la dik kat ede ce ği ni san mı yo rum. Ben dik kat ede bi li rim ama, on la rın dik kat et me gü cü yok. Çün kü, ger çe ğe kar şı in saf sız sal dı rı la rı var. Be nim ger çek li ği mi uzun sü re an la mak is te me ye cek ler. Ama, ben yi ne arif ola ca ğım, ol gun kar şı la ya ca ğım. De di ğim gi bi, ben bel li bir fel se fe ye da ya na rak iş ya pı yo rum. Ba zı la rı nın yap tı ğı gi bi müt hiş bir prag ma tist ol ma dı ğım ke sin. Prag ma tiz mi ve ya pra ti ği ge liş tir me yi bi li rim ama, ben de müt hiş bir il ke bağ lı lı ğı var.

Bu nu as la gö zar dı et me mek la zım. An ka ra’da böy le ki şi ler faz la yok. Be nim bir il ke min ol du ğu nu ve bu il ke me bi raz say gı ge rek ti ği ni faz la dü şün mez ler; as ke ri ol sun, si ya si ol sun, on lar bu gü cü ken di le rin de gör mez ler. On la rın il ke si güç tür ve bu na da ya na rak ez mek tir.

– Peki Türk halkından ne bekliyorsunuz?

– De di ğim gi bi, Türk hal kın dan ge len in san lar la iyi an la şı yo ruz.

Ken di ya kı nım da ki Türk köy le riy le iyi an la şır dım. On la ra kar şı en ufa cık bir düş man lık ya nım ge liş mez, bu nu dü şün mem bi le. Dü zen le me, ol duk ça hak ka ni yet öl çü le rin de ge li şir. Yi ne sı nır lar me se le si ne de faz la ba yıl mı yo rum. Bir kü çük aşi ret de ol sa halk la rın var lık la rı na ve inanç la rı na say gı gös ter mek kut sal dır. Da ha ile ri bi çim ler or ta ya çı ka rı la bi lir. Onun da yo lu, zor la ma ve zor ba lık de ğil, ya ra tı cı lık tır. De di ğim gi bi, Tür ki ye’nin yal nız res mi sta tü sün de de ğil, ede bi yat ve sa nat gi bi di ğer sta tü le rin de de öy le bi ze faz la an lam ve re cek adam yok gi bi.

– Siz çok büyük konuşuyorsunuz.

188

– Bel ki şim di il gi var dır ama, o güç bi raz za yıf. Güç lü ol ma la rı nı is te rim ve yar dım cı ol ma ya da va rım. Ama be nim gös ter di ğim il gi nin yüz de bi ri ni de ken di le ri gös ter sin. Ve bu, on la ra, bir eleş ti rim dir. Be nim gös ter di ğim il gi nin yüz de bi ri ni de si zin sa nat ve ede bi yat çev re le ri niz gös ter sin. Ta bii gün cel yak la şım la rın dı şın da. Be ni, ken di ger çek lik le ri ni kav ra ma ya da vet et sin ler; zor ba lı ğa baş vur ma dan ve bü yük lük his te ri si ne ka pıl ma dan be n im l e tar t ış m a gü c ü gös t er s in l er. Ben bu n a ha z ı r ım ve “ar kam da bu ka dar güç var dır” fi lan da de mi yo rum. Bu ko nu lar da be nim ko nu mu mun son de re ce öz gür te mel de ge liş me si ne kar şı lık, kar şı ta raf lar bu ko nu da ken di le ri ni bağ la mış lar. Uma rım ba zı ye ni adım lar atı lır. Bu nun da ha ra di kal ge liş me si ni, sağ lam bir di ya lo ga, tar tış ma ya ve or tak ka rar laş tır ma ya dö nüş me si ni de is te rim. Bu na da ka pa lı de ği lim. Fa kat be nim yal var ma, “ge lin si ze şu ka dar ih ti ya cım var” de me gi bi bir du ru mum da ola maz.

Ben bu nu an ne me bi le gös ter me dim, da ha bu haf ta ve fat et ti, öl dü ğün de bi le...

“Tedbirlilik benim doğamda var” – Başınız sağolsun! Annenizin ölümünü duyunca ne hissettiniz?

– Bir şey ler his set me ye ça lış tım, fa kat faz la dil len dir mek is te me dim. Kı sa bir de ğer len dir me ya pa ca ğım anı sı na.

– Yani yüreğinizde bir şeyler, bir dalgalanma...

– Be nim ba bam, öl me den ön ce ba na bir şey ler söy lü yor du; “Oğ lum Ab dul lah, ben ölür sem iki dam la göz ya şı dök mez sin” di yor du.

Ama bu nu, ha yır sız bi ri si ol du ğum için de ğil, üzül dü ğü için de ğil de, be ni böy le bir ki şi ola rak ta nı dı ğı için söy lü yor du. Be nim ne den göz ya şı dök me ye ce ği o bi li yor du.

– Ağladınız mı anneniz ölünce?

– Ağ la ma dım. Be nim ağ la mam de ği şik tir. Da ha çok, anam la iliş ki ve çe liş ki le rim ne an la ma ge lir, onun hay rı nın anıl ma sı na sıl olur ko nu la rı nı dü şün düm. Ve bu so ru la ra ce vap ver me ye ça lı şı yo rum.

– Siz, hiç ağladınız mı?

189

– O bil di ği niz tür den hiç ağ la ma dım. Ba zen duy gu la nı rım, fa kat göz yaş la rı mı kim se gör mez. Se vinç ten de, en di şe den de ağ la ma yö nü az olan bir in sa nım, ama öf ke li yim. Göz yaş la rım da ha çok içe akar.

– Ama insanın annesi ölünce –ki bu üzücü bir olaydır– ağlaması çok insani bir şey.

– Doğ ru da, be nim an la yı şım da ha an lam lı dır. Ben, o ağ la ma yı çok tan ger çek leş tir mi şim. Anam dan ko pu şum ve ya ana mın be nim için ölü şü ya da ya şa ma sı çok tan olup bit miş tir.

– Anneniz ölmüştür sizin için?

– Öl müş tür ve ya ya şa mış tır. Ya ni köy den ve ai le den ko puş çok tan ol du.

– Ne kadar zamandır annenizi göremiyordunuz?

– Tam bi le mi yo rum, her hal de 18 yıl dır.

– Telefonla hiç görüştünüz mü?

– Hiç gö rüş me dim.

– Niye ihtiyaç duymadınız?

– İh ti yaç duy ma dım.

– Hiç o aradı mı?

– O da hiç ih ti yaç duy ma dı. De ği şik bir ana- oğul iliş ki si dir.

– Peki, annenizin cenazesine çiçek göndermeyi düşündünüz mü?

– Onu da ak lı ma ge tir me dim.

– Gönderseydiniz iyi olmaz mıydı?

– Bu tip şey le ri dü şün mü yo rum. Be nim da ha çok dü şün dü ğüm şu: Ana mın han gi özel lik le ri be nim üze rim de et ki li dir ve ben, bir ana nın iyi bir oğ lu ola rak, on la rı na sıl ha ya ta ge çir dim? Me se la, bu ko nu da şu dü şün cem he men can lan dı: Bu anam olan Üveyş ka dın sı nır sız bir kav ga cıy dı; “aca ba be nim bu du ru mum da bi raz bu na mı ben zi yor” de dim. Ama onun kav ga ediş şek lin den ben uta nır dım; çok aşı rı ve bi çim siz kav ga edi yor du, çok kü çük ne den ler için kav ga ve ri yor du, bir ta vuk için kav ga ve ri yor du ve hiç gü cü nü he sa ba kat ma dan kav ga ve ri yor du. An la dım; be nim de hiç bir gü cüm yok tu ve bü yük bir kav ga ya gi riş tim ve çok aca yip bi çim ler le kav ga et tim.

Bü tün bun lar anam da da var dı. Ama ben, da ha son ra plan lı ola rak ve çok bü yük bir güç bi rik ti re rek yü rüt tü ğüm kav gay la ana mın kav 190

ga cı lı ğı nı de rin leş tir di ği mi söy le ye bi li rim. Yi ne ana mın in ti kam cı lı ğın dan bah se de bi li rim. Anam ba na, “Hay fı nı al ma dan eve gel me” di yor du. Ya ni ül ke yi de bir ai le or ta mı sa yar sak, an ne min o il ke si ni de ha ya ta ge çir dim. “Git, se nin evi ni ta lan eden ler den in ti ka mı nı al, öy le gel” de yip be ni eve koy ma dı, hat ta be ni kov du. Ben de çık tım, bü yük bir kav ga ya tu tuş tum. Ha len o te mel de ül ke ye gi riş yap ma ya ça lı şı yo rum. Ya ni ül ke de ki düş man lık la rı bi ti rin ce ye ka dar kav ga ya pı yo rum. İş te bu da an ne min bir va si ye ti ola bi lir.

– Öldükten ne kadar sonra haberiniz oldu?

– Bir gün için de ol du.

– İlk anda bir şey hisseder insan; bir kırılma, bir yanma...

– Çok ha fif ol du. Ha len za man za man dü şü nü yo rum, ba ba mı da za man za man dü şü nü yo rum. Me se la, ge ce ce na ze si ni rü ya da gör düm, ce na ze si nin ya nın day dım.

– Rüyada!

– Evet. Bir dağ ya ma cı nın al tın da yız ve yu ka rı dan sü rek li taş lar ko pup ge li yor. Fa kat bu taş la rın hiç bi ri si bi ze değ mi yor. Ve ana mın yü zü nü gör mek is ti yo rum; onun yü zü ne ka dar sol muş tu, sol ma mış tı. Taş lar yağ ma ya de vam edi yor. Bu te laş için de onu, bü yük ba cım la bir lik te gö mü yo ruz. Böy le ce ba cım la ben, an ne min ce na ze si ni göm dük. Baş ka hiç kim se yok tu. Bu da bir il gi len me...

– Demek ki sizi çok etkilemiş. Yani sizin bilincinizde hissettiğinizden daha fazla.

– İl ginç tir, ilk de fa böy le bir rü ya gör düm. Ben ko lay ko lay rü ya gör mem. Bu rü ya da bir ger çek ti ya ni.

– Türkiye’ye dönseniz, annenizin mezarını ziyaret eder misiniz?

– Za ten zi ya ret le rim sü rek li dir. Ya ni bü tün şe hit le rin, ata la rın anı la rı na uy gun ola nı yap tım di yo rum. Bü yük le rin va si yet le ri ne uy gun ce vap lar ver dim. Biz de öy le me zar lar faz la bel li de ğil dir. Bel ki şim di ba ba mın me za rı bi le si lin miş tir. Fa kat top lum için ya rar lıy sa, böy le de ğer ler zi ya ret edi le bi lir, ben bu na ka rı şa mam. Bu ko nu da bi raz de mok ra tik dav ran mak is ti yo rum. Top lu ma ya rar lı şey le re ka rış ma mak la zım. Ben de ge re kir se gi de rim.

– Yanınızda annenizin resmi var mı?

– Yok, hiç yok. Ya ni ba sın...

191

– Çok önem veriyorsunuz; yanılıyor muyum?

– Bel li bir so rum lu luk var da... On la rın ya şa mı nı çal mak, bo şa çı kar mak is te mi yo rum. Çün kü, on la rı çar pı cı et ki le ye ce ği mi, do la yı sıy la ha zır lık sız ol ma ma la rı ge rek ti ği ni dü şü nü yo rum. Be nim ya şa mı mın, sa nıl dı ğın dan da ha faz la po li ti ka dı şı yön le ri var. Hat ta be nim si lah lı mü ca de ley le çok az il gim var dır. Bü tün bun la rı bel ki ters yo rum lar sı nız ama, hep si ne ge re ken ye ri ver mi şim, ken di mi müt hiş kat mı şım. Fa kat tip ola rak çok fark lı özel lik le rim var.

– Bir şey söyleyeceğim. Bu bulunduğunuz kasaba, Lübnan Hizbullahı’nın etkili olduğu, Lübnan güçlerinin bulunduğu bir yer. Peki suikastten korkmuyor musunuz? Ölmekten korkmuyor musunuz? Şurada beş-altı kişi var, fazla yok. Bir tim gelse onların işini bitirir.

– Şim di ye ka dar hiç böy le kor ku la rım ol ma dı ve çok öz gür ka la bil dim. Ço cuk ken bir ağa cın al tın da ba ba mın ba na söy le di ği bir söz var dı, sık sık onu söy lü yo rum: “Ab dul lah’a do kun ma yın, Ab dul lah’ın al nın da fe tih işa re ti var, o ne re ye gi der se fet he der” di yor du.

Ya ni bi raz da ba na uy gun bir ta nım bu. Fet he di ci özel lik te yim, onu açık ça be lir te yim.

– Size suikast ihtimali yok mu?

– Hiç ba şa rı lı ola ma dı.

– Aynı zamanda çok tedbirli olduğunuzu görüyorum. Mesela, 1982’lerde bile muhafızlı dolaşıyordunuz.

– Ted bir li lik be nim do ğam da var. Be nim ya şa mım bü yük bir ted bir li lik de mek tir.

– Türk solunda bu yok. Kürt gerçeğinin bazı unsurları bu işin içinde var mı?

– Yok. Ki şi lik özel lik le rim ken di için de müt hiş ted bir li dir. Çok has sas bir in san ol du ğu mu bi li yor mu su nuz? Ben de ki has sa si yet de re ce si ni aca ba far ket miş mi si niz? Bun la rı an la ma dan mev cut du ru mu na sıl yo rum la ya cak sı nız?

– Peki bir şey söyleyeyim; meşhur olmak, kamuoyunun ilgi odağının merkezinde olmak nasıl bir duygu?

– Ha yır, tam ter si ne mev cut şöh ret len me yi, meş hur laş ma yı ters yüz et mek is ti yo rum. Be nim ger çek ten ba zı id di a la rım var, as lın da 192

ba zı şey le ri sü rek li dü şür me ve ba zı şey le ri de sü rek li yük selt me ko nu sun da bü yük tut ku la rım var. Özel lik le in sa na öz gü olay lar da, çok çir kin şey le ri, bu sı nıf ve ulus kav ga sın dan da öte ye gör dü ğüm ba zı dav ra nış bo zuk luk la rı nı bü yük bir mü ca de le me se le si ya pa rım.

Bir ah lak sa vaş çı sı da, bir gü zel lik, sa nat ve es te tik sa vaş çı sı da di ye bi lir si niz.

– Basın toplantısında otuza yakın gazeteci vardı. İlk defa bu kadar kalabalık bir grup vardı. Peki ne hissettiniz?

– Yok yok. Bö bür len me de ğil de, ezik lik du yu yo rum. Şöh ret leş mek ten faz la zevk al mı yo rum. Ba zı er dem le rin, ba zı il ke le rin ezil me me si, ba zı gör kem li lik le rin or ta ya çı ka rıl ma sı be ni da ha şid det li et ki ler. Bu tür za fer ler be nim za fe ri mi et ki le ye bi lir.

“Batı’ya da ders verilmesi gerektiği kanısındayım” – Hemen bir politik soru: Siz Türkiye’deki Kürdistan parçasını sömürge olarak görüyorsunuz. Sömürge ile sömürgecinin ortak yaşayabileceğine ilişkin dünya tarihinde bana bir örnek gösterir misiniz? Öyle bir örnek var mı? Bir taraftan “biz Türk halkı ile birlikte yaşamak istiyoruz” diyorsunuz, diğer taraftan da “Kürdistan sömürgedir” diyorsunuz. Öyle bir örnek yok. O zaman sizin birlik çağrınız, dolaylı bir biçimde Kürdistan’ın gerçekten sömürge olmadığı anlamına gelmez mi?

– Bu iliş ki ler açı la bi lir, zor de ğil ki. Mev cut iliş ki ler çok aşa ğı lık ve al çak ça dır. İn sa nım di yen hiç bir ki şi mev cut iliş ki le re ta ham mül ede mez. Pe ki bü yük ah lak sız lık, şe ref siz lik için de ol ma nın ne de ni ne dir?

– Neyse, mevcut anti-demokratik uygulamaları...

– Sa de ce o de ğil. Ba na gö re, oluş muş bü tün iliş ki ler suç yu ma ğı ve bü yük çir kin lik kay na ğı dır. Me se la, güç lü ede bi yat çı la rın ge liş me yi şin den tu ta lım güç lü po li ti ka cı la rın, fi lo zof la rın ge liş me me si ne ka dar hep si ni kir li iliş ki ler de gö rü yo rum ve ne den le ri ni bu ra ya bağ lı yo rum. Ve ben bu ra da, yal nız Kürt le rin de ğil, Türk le rin de çok ki şi lik siz leş ti ril dik le ri ni gö rü yo rum. Ben bu na ina nı yo rum ve hiç kim se be ni bu inanç tan alı ko ya maz. Za ten bu ko nu da çok güç lü 193

“Kardeşliğe yaraşır bir düzenin geliştirilmesini istiyoruz.”

194

inanç la rım ol du ğu için bu mü ca de le de ki de rin li ği sür dü rü yo rum.

Ya ni bu çir kin lik le ri gö rün ce, “bu nu ka bul ede mez sin Apo” di yo rum, “sen her şe yi ka bul ede bi lir sin ama, bu çir kin li ğe ken di ni bu laş tı ra maz sın.” İş te be nim bü yük il kem, bir öğün cüm ve onu rum bu dur.

– Yine politik bir soru: Önceki konuşmamızda, “Ben bu çağrıyı, özellikle Türk kamuoyuna ve Batılı hükümetlere yaptım” demiştiniz, “Türk liderlerinden fazla umutlu değilim” demiştiniz.

Türkiye bölümünü tartıştık. Batı devletlerinden ne sinyaller geldi size?

– Ba tı hak kın da da ken di mi ifa de ede yim. Ba tı’ya da ders ve ril me si ge rek ti ği ka nı sın da yım. Ba tı lı adam lar ger çek ten ken di le ri ni bü yük gö rü yor lar; hem de bü yük ol ma dık la rı hal de ve in san lı ğa çok za rar ver dik le ri hal de.

– Büyüklükleri tartışılır ama, güçlü oldukları kesin.

– Evet, güç lü ola bi lir ler. Ben on la rın güç lü lük le ri ne kar şı da aman sız du ru yo rum. Ve bir il kem de, on la rın kar şı sın da yü rü me yi bil mek tir. Pek faz la Ba tı’da ya şa ma dım, on lar la iliş ki le rim de yok.

Siz Türk le rin da ha faz la var. On lar dan et ki len me ye ce ğim. Bu ken di öz gün lü ğü mü...

– Bu, irade meselesi değil, şartlar meselesi. Siz, “Amerika’yla ilişki kuracağım” diyorsunuz. Amerika’yla ilişki kurduğunuzda, siz onu etkilemeye çalışacaksınız, ama o da sizi etkilemeye çalışacak.

– Ben, Türk ler ve Kürt ler için ku ru yo rum. Kar şı mız da ki ler o dil den an lı yor lar da on dan.

– Bir şantaj aracı olarak mı kullanıyorsunuz?

– Çok ba yı lı yor lar o iliş ki le re ve o iliş ki ler den ders çı ka rı yor lar da on dan. Yok sa bi zim le iliş ki kur sa lar dı, biz bu na hiç ih ti yaç duy ma ya cak tık.

– Katil ilişkiye.

– Ga yet ta bii.

– Ben sizin geçen yaptığınız o açıklamaları biraz Ankara’daki belli liderlere bir mesaj gibi gördüm. Yani “siz bizimle ilişki kurmazsanız, biz de gider Amerika ile ilişki kurarız. Amerika’nın niyetlerini az çok biliyorsunuz, ayağınızı denk alın” gibi bir üslup 195

sergiliyorsunuz.

– Bi raz öy le. Ya ni çok gü ven di ği niz Ba tı iliş ki le ri aley hi ni ze ra hat lık la kul la nı la bi lir. Ve on dan da, biz den çok siz za rar gö rür sü nüz. Ama biz şu nu ter cih edi yo ruz: İliş ki yi ye ke yek bir bi ri miz le ku ra lım; bu en doğ ru su dur. Ne di ye on la rın göl ge si al tın da, bas kı la rı al tın da iliş ki le re zor la na lım ki! Ne di ye siz on lar dan güç ala rak üze ri mi ze ge le si niz ki! Be nim yi ğit lik an la yı şım şu dur: Vu ru yor san da ken di öz gü cü ne da ya na rak vur; dün ya yı ba şı mı za ge tir me nin ne an la mı var? Ta bii ben bu na açı ğım, ama şim di po li ti ka ya pı yo ruz. Ba kın, ben de po li ti ka ve dip lo ma si ya pa rım ve o za man da gü nah ben den gi der. Sa va şın ku ral la rın da şu var: Sen ra ki bi ne ka dar sı kış tı rır san, onun da se ni sı kış tır ma hak kı do ğar. Yi ğit lik öl çü le ri ne dik kat et mez sen, her tür lü za ra ra da açık olur sun. Biz bu tu tu ma gir mek is te mi yo ruz; ama Türk tem sil ci li ği ve ya res mi ye ti bi zi bu na zor lu yor.

– Size Batı’dan bir sinyal geldi mi? Ateşkes ilanından sonra size ulaşan bir tepki aldınız mı?

– Bu tür şey ler çok ge li şir. Za ten Ba tı bu iş ler de çok teş ne dir. Ya ni bir çok gü cü fi i len bir ara ya ge tir dik ten son ra ve bi zim ki ler de bu işi bi raz sev dik le ri için, ar tık sü rek li ge liş ti rir ler.

– Diğer Kürt örgütlerinden mi bahsediyorsunuz?

– Evet. Çok ge liş ti rir ler. Hoş la rı na gi di yor ve ya pa cak la rı ka dar yap sın lar. Bi zim adı mı za da yap sın lar, ne ola cak? Do lay lı da ol sa gü na ha mı gir miş ola ca ğız? Ya ni tak tik tir iş te, Tür ki ye’nin yap tık la rı nı boz mak için sa nı rım bi raz uy gun. Bun dan ürk me mek la zım; ne sol cu lar ürk sün, ne de sağ cı lar.

– Türk solundan bir kaygı sezdiniz mi?

– Yok, çok olum suz...

– Yani, “Apo belki şu anda iradi olarak Amerika’ya karşı kendi tedbirlerini aldığını zannediyor ama, Amerika büyük güçtür, onu ehlileştirecektir, ehlileştirebilir” diyorlar.

– İna nı yor mu su nuz? Siz o ka dar be ni gör dü nüz, be nim du ru mum çok zor de ğil mi?

– Zor olsa da, bu tür risklere yine de açık değil mi?

– Ha yır. Et ki len me si çok zor bir in sa nım. Ama bir ço cuk da be ni 196

et ki ler, onu da si ze söy le ye yim. Ya ni et ki le niş tar zım de ği şik tir. Hiç kim se, mev cut ka ba, re el po li tik öl çü ler le be ni zor la ya ca ğı na faz la inan maz ve dert de et mez.

– Ame ri ka’nın na sıl bir PKK is te di ği ni bi li yor su nuz. Ya ni PKK’yi ne hale getirmek istediğini biliyorsunuz.

– Ame ri ka’nın PKK’yi an la ya ca ğı nı hiç san mı yo rum. Şu an da her hal de Ame ri ka’nın en an la ya ma dı ğı iş ler den bi ri si de PKK işi dir. Keş ke an la ma ya ya naş sa! Ame ri ka ken di ne gü ve ni yor sa, ge lip bi zim le iliş ki kur sun, bir ada mı nı bi zim le gö rüş tür sün.

– Ama sizin Kuzey Irak’taki komutanlarınız, Çekiç Güç’ün komutanlarıyla oturup görüşme yapmışlar.

– Gel sin bi ri si de be ni gör sün. Gö rü şe bi lir ler, on lar be nim için faz la önem li de ğil dir. Eğer ken di ne gü ve ni yor lar sa bir Ame ri ka lı gel sin ve ben den ne ala ca ğı nı gös ter sin. Ta mam, be ni bo ğar lar, bil mem oyu na ge tir mek is ter ler! Bun la rı ya pa bi lir ler, ken di bi le cek le ri iş tir. Fa kat be nim de öy le boş ol ma ya ca ğım, ko lay lok ma ol ma ya ca ğım açık tır... Ya ni Ame ri ka’nın dün ya ça pın da bü yük ha ta la rı var dır, bü yük so rum suz luk la rı ve tah ri bat la rı var dır. Elin de ki atom si la hı nı kul la nı yor, in san la rın te mel de ğer yar gı la rıy la oy nu yor, mu az zam bir bu na lı ma kay nak lık edi yor. As lın da Ame ri ka acı na cak bir güç tür, de mok ra si yi boğ muş tur.

– Çekiç Güç vasıtasıyla Irak’taki Kürt örgütlerini büyük oranda kendi kontrolünde tutuyor. Yani onların bütün varlığı, şu anda Amerika’nın uzattığı şemsiyenin varlığına bağlı. Türkiye’deki diğer Kürt örgütlerinin durumunu tartışmak istemiyorum, ama ayrıca yazmaya çalışacağım. Şimdi, Amerika’nın kontrolü dışında bir tek siz vardınız, elimdeki listede. Ben onun altını çizerek söylüyorum. Şimdi sizin durumunuz da bana göre biraz kritik. Teksiniz.

– Onun far kın da yım, ama ha la mü ca de le bit miş de ğil. Ame ri ka’nın mev cut yak la şım la rı nın so nu cu nun na sıl ola ca ğı nı iz le mek ge re kir. Mü ca de le bit miş de ğil.

– Nasıl gelişecek? Ne isteyecek sizden? Siz ne isteyeceksiniz?

– Sü rek li de ğer len dir me, yo ğun laş ma ha lin de yiz. Unut ma yın ki, Ame ri ka, Tür kü de Kür dü de bir leş ti rip bi zim üze ri mi ze yü rü ten güç tür. O Gü ney Sa va şı’nın mi ma rı Ame ri ka’dır. Ama biz ezil me dik.

197

Ame ri ka, hiç ken di çeh re si ni gös ter me den bu sa va şı yö net ti; Türk- Kürt it ti fa kı nı ilk de fa PKK’ye kar şı sağ la dı. Ta bii siz ay dın lar bu nu faz la bil mi yor su nuz ve işi ni ze gel me di ği için de yaz mı yor su nuz. Bu kir li it ti fa kı en azın dan bir ki tap la ya za bi lir di niz. Evet, bu na kar şı olum lu di re ni şi biz gös ter dik ve ha len de böy le dir. Dün ya da bo yun eğ me yen en önem li ha re ket ola rak biz kal dık. Ame ri ka’nın de ğer len dir me si de şöy le dir: “Tek sos ya list ha re ket ola rak ayak ta ka lan güç PKK’dir” di yor.

– Aydınlık Yol var.

– On la rın da ada mı içe ri ye gir di, hem de ha zin bir bi çim de. Şim di on la rın du ru mu bi zim ki ka dar güç lü de ğil. Biz, şu an da bü tün haş me tiy le var lı ğı mı zı sür dü rü yo ruz. Ben bu gün böy le va rım ve ya rın ne olur ne ol maz, onu bi le mem. Şu an ki po zis yo nu muz ba ğım sız ve öz gür dür.

– Amerika’nın size hayırlı tutum alması için, siz de Amerika’nın bazı çıkarlarına saygı göstermek zorundasınız. Bu işin kuralı bu.

– Bu, çok kök lü bir he sap laş may la müm kün dür. PKK, Ame ri ka’dan sa de ce ulu sal kur tu luş il ke si nin ba zı he def le ri ne il gi gös ter me si ni is te mi yor, Ame ri ka’ya gö re çok ay kı rı bir ya şam tar zı nı tem sil edi yor. Bi ze gö re, dün ya ça pın da Ame ri kan sis te mi ne, ya şam tar zı na kar şı al ter na ti fi bi linç te, po li ti ka da, ruh ta ve ya şam da en üst dü zey de tem sil edi yor.

– Ama yeni bir siyasal sürece girdiniz. Batılı...

– Biz bu ka dar ay kı rı ya şam sis te mi ni ni ye ge liş tir dik, bi li yor mu su nuz? Bel ki si ze bi raz aca yip ge le bi lir ama, o ka dar eks trel, o ka dar ay kı rı, o ka dar mar ji nal bir ya şam bi çi mi dir ki, bu ra da iş te an ti-em per ya liz mi gö re cek sin. Bi raz fark lı bir ya şam tar zı nı bu dik üç gen de gö re cek sin. Biz ya pı yı o ka dar po tan si yel ağ da tu tu yor ve o ka dar ya şa mın et ki le ri ne kar şı ko ru yo ruz ki, mev cut dü zen ya şa mın dan, iş te Ba tı et ki le ri ve hat ta or ta çağ et ki le ri...

– Ama Sayın Öcalan, şöyle bir somut gelişme var: Irak Kürt örgütlerinin defterinde, lügatında zaten anti-emperyalizmin çok fazla ötesinde...

– Em per ya lizm de di ğim, Ba tı’nın güç gös te ri si.

– Türkiye Kürt örgütleri de 1980’den sonra buna pek fazla değinmiyorlar bile. Şimdi genel olarak Kürt halkı arasında bir Ame198

rikan hayranlığı gelişiyor.

– O mü him de ğil. On lar Ame ri ka’yı an la maz. Ame ri ka’nın hay ran lı ğı da an ti pa ti li ği de bi raz fark lı dır. Ame ri ka da, bi zi bi raz yo rum la ma ya ça lı şı yor.

– Siz de anti-emperyalist bir söylemi terk ettiniz, yok sizde.

– Sa de ce an ti-em per ya list söy lem me se le si de ğil, teh li ke ler da ha da bü yük tür. İn san lı ğın ba şı na yı ğı lan teh li ke ler ve bu na lım lar, ger çek ten bi zi in san lı ğa sa rıl ma ya müt hiş zor lu yor. Ya ni biz, ör güt ori ji na li te si ola rak, şu an da an ti-em per ya liz mi de aşan ve he men bü tün kö tü lük le re kar şı ken di mi zi si gor ta la ma ya ça lı şan tek ha re ke tiz. Çok te miz kal ma ya ça lı şı yo ruz. Bu, ger çek ten ha ni o din ler de bi le gö zük me yen ken di ni arın dır ma so ru nu na ka dar in dir ge ne bi lir. Ame ri ka’yla mü ca de le miz ola cak tır; yal nız si ya si dü zey de de de ğil, ya şam tar zı nı ko lay be nim se me ye ce ğiz. Gü ney bi zim için ba sit tir, biz Gü ney’i bir haf ta da aşa rız.

Fa kat şu an da me se le Gü ney’i aş mak de ğil dir, me se le baş ka dır.

– Size göre, şu anda Batı, Kürt sorununa nasıl bir çözüm gündemleştiriyor?

– Keş ke Ba tı bir Kürt çö zü mü ya ra ta bil se! Eli ni bu laş tır ma sı iyi ol du.

– Oldu!

– İyi ol du, Çün kü, o eli şim di da ha iyi ya ka la yıp çe ke ce ğiz ve he sap so ra ca ğız.

– Yardımcı bir yer olarak mı görüyorsunuz?

– He sap sor mak için bi raz da ha ya kı nı mı za gel me si iyi dir. Kürt ve Ba tı ola yı nı kar şı kar şı ya ge tir mek da ha olum lu dur.

– Şimdi, Batı’nın bir Kürt senaryosu yok mu? Bir çözümü yok mu?

– Bu ko nu da faz la şey ol ma mak ge re kir. Ba tı se nar yo la rı as lın da Türk se nar yo la rı dır; bun la rın faz la far kı yok. Tür ke gö re en ya kın ola nı Ba tı lı dır. Ya ni Türk ler, faz la ay rı lı ğı olan bir Ba tı pla nı dü şün mü yor.

– Ankara’nın Çekiç Güç’e nasıl gönülsüz ve direnerek evet dediği dikkate alınırsa, bu konuda Batı senaryolarıyla Türk senaryolarının birbirine uymadığı ortaya çıkıyor.

– Türk ler bu ko nu da faz la de rin dü şü ne me di ği için, Ame ri ka lı lar ve ge nel de Ba tı lı lar bi raz da on la rın adı na dü şü nü yor, plan yü rü tü yor.

– Batı, sınırların değişmesine evet der mi?

199

– Biz, onu da ön le me si ni bi li riz; evet de me se, baş ka yol lar dan evet de dirt me si ni bi li riz. Me se le yi sı nır lar dü ze yin de de ele al ma ya ca ğız.

– Çekiç Güç kalsın mı istiyorsunuz?

– Bu, ken di li ğin den ku rul ma dı ki, ken di li ğin den kalk sın. Önem li ne den le ri var dır.

– Siz gerekli buluyor musunuz?

– İra de miz dı şı bir ge liş me dir. Ge li şin de et ki miz var dır ve bi zi et ki ler de. Fa kat ge li şi ka dar, gi di şin den de iyi so nuç lar çı ka ra ca ğız.

Bu ko nu lar da güç lü yüz.

– Gitmesini istiyor musunuz?

– Bi zim için bir ya rar me se le si de ğil dir, bir is tek me se le si de ğil dir. Çün kü biz po li ti ka yı ger çek ten bi raz da ha...

– Tutum koymaktan niye kaçınıyorsunuz?

– Git sin de riz, ya ni bi zim için o ka dar önem li de ğil ki! Si ze gö re iş te sol cu lar “git sin” der, sağ cı lar ve ya Ame ri kan yan lı la rı “kal sın” der. Fa kat me se le o ka dar ucuz de ğil dir. Ne ka dar gel sin, ne ka dar çık sın lar me se le si ni biz çok tan...

– Ama ben şöyle görüyorum olayı, biliyor musunuz? Burada biraz gazetecilik kimliğimin dışına çıkarak söyleyeceğim. Amerika, yani büyük devletler bir etnik soruna, bir bölgesel soruna bulaştı mı, bir dönem bu mazlum konumdaki insanların lehine gözükebilir, ama sonuçta ve sürecin bütününde Amerika kendi hükmünü icra etmek isteyecektir. Batı kendi planlarını dayatmak isteyecektir ve bölgedeki bütün halklara acı getirecektir. Ben bunu böyle görüyorum. Yanlış mı?

– Ta mam. On dan da öte ye, Ame ri ka ve ya Ba tı da ha da teh li ke li ola bi lir. Bu ko nu la rı siz ler gırt la ğı na ka dar ya şa mış sı nız. Ame ri ka hay ran la rı, Ba tı hay ran la rı siz de çok ge liş kin. Epey hay rı nı gör dü nüz ki bı rak mı yor su nuz. Bi zim böy le faz la hay ran lık la rı mız yok, ama siz de çok ge liş miş. Ma dem bu ka dar teh li ke li ol du ğu nu bi li yor su nuz, o za man kop ma ya ça lı şın.

– Benim görebildiğim kadarıyla, önümüzdeki dönemde Kürt hareketi içinde, sadece Türkiye için söylemiyorum, iki çizgi ortaya çıkacak: Bir Batı’ya dayanma çizgisi, bir de kendi içerisinde kendi halkına dayanma çizgisi. Siz neredesiniz?

200

– O açık. Bi zim ye ri miz, sa de ce hal ka da yan ma çiz gi si de ğil, da ha bü yük ta ri hi ger çek le re da yan ma çiz gi si dir. Or ta do ğu ger çe ği ne da ya lı ol ma, Do ğu ger çe ği ne ve in san lık ger çe ği ne da ya lı ol ma çiz gi si dir.

Ba tı’ya öy le sa de ce an ti-em per ya list bi çim de de ğil, onun çok çe şit li ya şam tarz la rı na ve çok çe şit li kül tü rel sal dı rı la rı na kar şı ol ma, sa de ce eko no mik bi çi mi ne de ğil, bir bü tün ola rak sis te mi ne, re ji mi ne kar şı ol ma çiz gi si dir. Kar şı ol ma der ken, yı ka rız ve da ğı tı rız bi çi min de de ğil de, on la ra bir şey ler öğ re te ce ğiz, bu inan cı ta şı yo ruz. Siz, Ba tı’ya çok tes lim ol muş bir ül ke eli tin den si niz. Acı dır ama, bu nu söy le mek ten de ken di mi alı ko ya mı yo rum. Ya ni Ba tı’ya kar şı bi raz öz gün lü ğün, bi raz ta ri hi li ğin ve doğ ru lu ğun tem sil edi le ce ği ne ina nı yor mu su nuz?

– Bu konuda Batı’ya karşı abdestimden son derece eminim.

– Bi le mi yo rum ama, ben tes lim ol muş gi bi gö rü yo rum.

– Ben, 1965’lerde, 1968’lerde Amerika’ya nasıl karşıysam, yine öyle karşıyım. Ama Kürt solu için aynı şeyi söylemiyorum.

– Ya şam iti ba riy le ye nil miş ol mu yor mu su nuz?

– Türkiye’nin devlet politikalarını niye benimle özdeşleştiriyorsunuz ki?

– Siz, bir Al man gi bi ko nu şu yor su nuz. Bir Al man, hiç bir za man ken di ni Al man dev le tin den his set mez, onun la bü tün leş tir mez; ama ba na gö re, bir Al man eşit tir Al man dev le ti dir. Ak si hal de so rum suz bir in san olur. Ba na gö re, ya Ba tı yan lı sı dev le tin le mü ca de le eder sin, ya da ye nil miş sin dir. Onun için, du ru mu nu zu acı na cak dü zey de bu lu yo rum bu yön den. İn şal lah güç le nir si niz. Ben he nüz ye nil me dim. De dim ya, Tür ki ye li an ti-em per ya list sa vaş çı la rın va si yet le ri ni ve ba zı bek len ti le ri ni de tem sil edi yo rum. Ye nil me mi şim, ba na ne ya par lar sa yap sın lar, ben şim di ye ka dar ya şı yo rum.

“PKK halkların çıkarlarına uygun dengeleri oluşturmak istiyor” – Ben, ateş kes ten son ra Tür ki ye li bir Kürt li der le gö rüş tüm. O, ba na –benim şah sıma değil de, benim şah sımda ka mu oyu na– aynen şu nu söyledi: “Kar deşim kork ma yın; Ameri ka, Ba tı si zi, Tür ki ye’yi böl mek is te mi yor. Ame ri ka Tür ki 201

ye’nin, İran’a kar şı mü cadele edebilmesi için is tikrar için de ol ma sı nı is ti yor. Kürt prob le mi de bir is tik rar sız lık un su ru dur. Bu nu o biçimde siyasi çözüm yolu na sokmak is tiyor ki, Tür kiye is tikrar kazan sın ve İran’a kar şı mü cadele etsin.” Siz bu yo ru mun için de var mı sı nız? Tür ki ye ni ye İran’a kar şı mü cadele etsin ki?

– İran’ı ken di siy le an laş tır mak is te ye cek. Ame ri ka lı lar, bi zi de bu ko nu da bi raz dü zen le mek is te ye bi lir ler. Fa kat biz de, hem Tür kü, hem de İran’ı dü zelt mek is ti yo ruz. Bu, da ha doğ ru ola nı dır. Ni ye baş ka la rı, İran’a ka şı Tür ki ye’yi bu ka dar yö nelt sin? Yi ne İran ken di ni bu ka dar ni ye sı kış mış his set sin? Biz di yo ruz ki, bi zim te mel ta ri hi ve böl ge sel ger çek le ri miz var dır; biz ön ce bun la rı kav ra ya lım ve ge rek le ri ni ya pa lım. Ok ya nus öte sin de ki Ame ri ka’ya ne ge rek var? Git sin o, ken di si nin suç la rı nı or ta dan kal dır sın.

– Ben, önümüzdeki günlerde, dönemlerde İran Kürt hareketine de Batı’nın büyük destek enjekte edeceğini düşünüyorum. Yanılıyor muyum?

– Ede bi lir. Fa kat biz onu da hal le de riz.

– Sizin tutumunuz nedir?

– PKK, bu ko nu da hay li id di a lı bir ko num da dır. Ba tı da, za ten bu nun için bi zi 1992’de im ha et tir mek is te di. Ba tı çok iyi bi li yor ki, var olan bir PKK, her tür lü pla nı bo za cak ni te lik te dir.

– İşte böyle bir durumda sizin rolünüz ne olacak?

– Biz, iş le ri halk la rın le hi ne en iyi çe vi re bi le cek bir ha re ke tiz. Si zin o sol cu la rı nı zın akıl la rı na bi le ge ti re me di ği ka dar, olu şum la rı halk lar le hi ne dö nüş tür me kıv rak lı ğı na sa hi biz.

– Tahran’a karşı mücadelede siz rol almayacak mısınız?

– Bı rak Tah ran’a kar şı mü ca de le yi, Tah ran’ın da bir çok yan lış lık la rı nı dü zelt me, mev cut iliş ki le ri ge liş tir me ve Ba tı yak la şım la rı nı halk la rın çı kar la rı na dö nüş tür me, bü tün bun la rı halk la rın le hi ne dü zen le me ve uy gun ha le ge tir me bi zim gö re vi miz dir. Bü tün bu ko nu lar da da epey us ta yız, ge liş me le ri ar tan bir et kiy le sür dü re bi li riz. Bu ko nu da ye te nek le ri miz var, hay li iş ler ya pa bi le ce ği mi ze ina na bi lir si niz.

– Yani İran Kürt hareketi silahlı bir şeye başlarsa biz destekleriz demiyorsunuz.

202

– En iyi si ni ger çek leş tir me ye ça lı şı rız.

– Batı’nın İran’ı parçalamak istediğini biliyor musunuz?

– Da ha gü zel bir İran or ta ya çı kar tı rız.

– Siz benim soruma cevap vermediniz. Öyle niyetleri olduğu...

– Hep si ni he sap lı yo ruz ve hep si ne en iyi kar şı lık la rı ve re ce ğiz.

– Peki biraz önceki sohbetimizde dediniz ki, “bizim ateşkes ilan etmemizi İran ve Ermenistan pek hoş karşılamadı.” Neden?

– As lın da hoş kar şı la yıp kar şı la ma dık la rı nı ne ye da yan dır dık la rı nı, ay rı ca bi zim sa vaş ma mı zı ger çek ten is te dik le ri ni de ben pek bi le mi yo rum. Dar mil li yak la şım la rı nın dı şı na çı ka bil se ler di, ateş ke si de sa va şı da iyi an lar lar dı. Bu ko nu da on la rın muğ lak ol duk la rı nı söy le ye bi li rim.

PKK, ol duk ça ha yır lı iş ler yap mak is ti yor; halk la rın çı kar la rı na uy gun den ge le ri, dü zey le ri oluş tur mak is ti yor. Bü tün bu ge liş me ler için de bun la rı bi raz da ha ka nıt la ya ca ğız. Bu şan sı mız da var. Ya ni şun dan hiç kim se nin en di şe si ol ma sın ki, PKK, ba ğım sız lık, öz gür lük ve eşit lik için de ve her tür lü gü zel lik için, sa de ce bir ulu sun ha re ke ti de ğil, Or ta do ğu halk la rı nın ve gi de rek dün ya halk la rı nın soy lu bir tem sil ci si ve her ke sin gu rur du ya ca ğı bir in san lık de ğe ri dir. Böy le ol du ğu nu şim di da ha çok ka nıt la ya bi le cek tir. Bun dan da mut lu ol ma lı sı nız.

– Peki size bir şey söyleyeyim. Azerbaycan’da, Laçin bölgesinde epey Kürt yaşıyor. Siz de orada olsaydınız, ne yapardınız? Ermeniler silahlı geldi...

– Bu iş ler bi raz da ha kı zı şa ca ğa ben zi yor. Kı zış sın, on dan da faz la çe kin me mek la zım. Ta ri hi so run lar bi raz kan la hal le di lir. Bu nu, Er me ni le rin her yap tı ğı nı be nim onay la dı ğım gi bi yo rum la ma ma lı sı nız. Er me ni ler de ha re ket len sin, Aze ri ler de ha re ket len sin. Ora da re el sos ya lizm den kal ma sah te lik ler var, on lar aşıl sın.

– Bu savaş iyi bir şey midir?

– As lın da faz la sa vaş tık la rı nı da san mı yo rum, sa vaş oyu nu nu oy nu yor lar. Fa kat Kaf kas lar, Or ta do ğu ve İran ha re ket len sin; biz, on lar dan da ha ye ni sen tez ler or ta ya çı ka ra bi li riz. Halk la rın ener ji si bo ğul muş. Özel lik le Ba tı ve Ba tı yan lı sı sta tü ko lar, halk la rın gör kem li ta ri hi ni bo ğun tu ya ge tir miş tir.

– Bakü, Ermenilerin toprağı mı?

– Er me ni le rin me se le si de il ginç me se le ler den bi ri si dir. On la rın 203

“Sosyalizm insanlığın bir umudu ve tutkusudur.”

204

top rak ta lep le rin den zi ya de, bu top rak lar da ya şa ma yı is te yip is te me dik le ri çok önem li. Er me ni le ri ka zan mak la zım. Er me ni le ri top ra ğa bi zim bağ la ma mız ge re ki yor. Kat li a ma uğ ra mış bir halk ol du ğu için bel ki de den ge si ni yi tir miş tir; tek rar den ge si ni oturt ma mız ge re kir.

– Şimdi gitti, başka bir ülkenin toprağını işgal etti.

– Mev cut den ge siz lik ler söz ko nu su. Er me ni le ri den ge ye ka vuş tur mak önem li dir. Bu nu ba şa rır sak çok iyi olur.

– Bunun yolu nereden geçiyor?

– Ya nı mı za çek me li yiz. Ame ri ka’ya, Av ru pa’ya sav rul mak tan alı ko yup, ya nı mı za çek me li yiz. Sür ya ni ler de öy le. Es ki den kal dık la rı köy le re gi dip yer leş me le ri ne bi le yar dım cı ol ma lı yız. Ge lir ler se, so nu na ka dar des tek le me li yiz.

– Ama Ermenistan’ın şu andaki hakim motifi İsrail’miş.

– İs ra il leş me! O ko nu da faz la iler le ye mez ler, aleyh le ri ne olur.

Ben ce dost luk la hal le de bi lir ler. Dost luk dı şı bir yak la şım, Er me ni le ri ke sin lik le bed baht eder. Biz, Er me ni ler le dost luk te me lin de ge liş me yi uy gun gö rü yo ruz.

– Şimdi Türkiye bir biçimde Ermenistan’la savaşa girse, sizin dağdaki adamlarınızın tavrı ne olur?

– Soy lu he def ler var dır; biz is ter sa vaş ta, is ter ba rış ta ol sun, bu he def ler den vaz geç me ye ce ğiz. Biz, hiç bir za man baş ka bir gü cün ucuz pi yo nu gi bi ha re ket et me dik; o bi zim ma ya mız da yok tu. İyi ve doğ ru gör dü ğü müz şey le ri yap tık. PKK’yi öy le dış ge liş me ler den et ki le nip po li ti ka de ğiş ti ren bir güç ola rak gör me mek ge re kir.

– Ama siz, yaşadığınız coğrafyaya bağlısınız, bu etkileyecek.

Kaçınılmaz bir şeydir bu.

– Et ki le se de, doğ rult ma sı nı bi li riz.

– Çok açık söyleyeyim, bu son ateşkesinizi ben, askeri sıkışklığınızdan dolayı değil de, daha çok diplomatik sıkışmaya, Amerika’nın bir kuşatma hareketi yapmasına bağlıyorum. Bu büyük oranda sizi etkiledi ve bir politika değişikliğine gittiniz. Dolayısıyla coğrafya da sizi çok etkiliyor.

– Yok, po li ti ka de ği şik li ği de ğil de, po li ti ka yı da ha iyi uy gu la ma ya ça lı şı yor ve uy gu la ma da ki tı ka nık lı ğı gi de ri yo ruz. Po li ti ka de ği şik li ği yok.

205

– İsrail’in konumu münasebetiyle, Kürt hareketi İsrail’le ilişki kurar mı?

– İs ra il’in ken di si iliş ki ku ra bi lir mi?

– İstiyor, çok açık.

– Ni ye bi ze ge lip ku ra mı yor?

– Kursa söyler misiniz?

– Ku ra maz; bi zim le iliş ki kur mak çok zor dur. Yal nız on lar de ğil, Arap lar da iliş ki kur mak ta zor la nı yor. Ül ke le rin de yiz ve Arap la ra di yo ruz, ge lin bi zim le iliş ki ku run; kur mu yor lar. İş te Su ri ye, iliş ki kur mu yor.

– Siz 14 yıldır bu topraklarda kalıyorsanız, Suriye ile –hangi düzeyde bilemiyorum– kurduğunuz ilişki sayesindedir.

– Sos yal ve iyim ser lik dü ze yin de dir, si ya si dü zey de de ğil.

– Katılmıyorum. Türkiye ile ilişkilerini bu kadar gerginleştirme pahasına sizi burada tuttu.

– De ğil. Ha len bu ra da bir yı ğın baş ka güç var, Türk grup la rı da du ru yor lar. Su ri ye’nin de bir onur me se le si var dır. Ya ni Tür ki ye is te di ği için ve “şu ada mı bi ze tes lim et” de mek le, tes lim et mez. Ya ni Su ri ye şu nu söy lü yor: “On bin ler ce PKK’li Av ru pa’da var, ni ye on la rın bir ta ne si ni is te mi yor su nuz da, be nim ül kem de ki bir PKK’li yi is ti yor su nuz.” Hak lı dır ya ni, onu ru ze de let me mek la zım.

– “Bunu sen mi yaptın, başkası mı yaptı” demesinler diye.

– Böy le bel ge ler faz la ol ma dı ğı için, bu Tür ki ye so lu için de ki tas fi ye ci lik zin dan dan çı kış lar da na sıl ger çek leş ti ril di, bi le mi yo rum.

Yal nız ken di pra ti ği mi zi or ta ya koy duk. Bi lin me si ni is te di ğim en önem li hu sus, is ter do lay lı, is ter di rekt bir tas fi ye ci ti pin bu ra da or ta ya çık tı ğı ve bu tas fi ye ci ti pin, ya şam tar zı ile, ör gü te gel me me, par ti leş me ye gel me me ve mev cut di ri öğe le ri de çö kert me yön tem le riy le so nu ca git mek is te di ği dir.

“Türk halkıyla ilişkileri güzelce düzenlemek istiyoruz” – Türk solu ile ilgili değerlendirmelerinizde bana ters gelen, garip gelen bir yön var, izah edebilir misiniz? Siz, Türk solunda olumlu ne varsa 1971’deki silahlı hareketlerde görüyorsunuz; 206

başka her şey olumsuzluğun kefesine konuluyor. 1965’te ortaya çıkan bir TİP olayı var ve Türkiye’deki çok geniş bir halk önderleri kesimini kucaklayan bir deneydi; bunu niçin incleme gereğini duymadınız?

– Hep si ni az çok bi ri kim ola rak de ğer len dir dik. Ben, Tür ki ye’nin bü tün dev rim ci-de mok ra tik bi ri kim le ri nin PKK va sı ta sıy la gü nü mü ze ka dar ta şı rıl dı ğı na emi nim. Ve PKK’nin bu ge liş me sin den pa yı nı zı ala bi lir si niz. Sa da kat le bağ lı ka lın mış ve de ğer ler çar çur edil me miş tir. Halk la ra he di ye ola rak şim di su nul mak ta dır. He pi ni zin, hep si nin ey lem le ri ne ve ça ba la rı na bi çil me si ge re ken de ğe ri biç tik, ko ru duk ve bu ra ya ka dar ge tir dik. PKK’yi bir de bu yö nüy le de ğer len dir mek ge re kir. O, bü yük mü ca de le bay ra ğı nı, yal nız Kürt ulu sal kur tu lu şu için de ğil, Türk hal kı nın öz gür lük sa va şı mı için de iyi dal ga lan dır dı. Ve eğer şim di sa hip çı kı lır sa çok se vi nir. Türk hal kı, bu nu da ha po li tik, da ha ör güt lü ve da ha bir le şik bir bi çim de dal ga lan dır sın. Biz den is te di ği ni çok açık or ta ya koy sun: Kar deş lik is ti yor sa kar deş lik, da ya nış ma is ti yor sa da ya nış ma, cep he or tak lı ğı is ti yor sa cep he or tak lı ğı, dev let or tak lı ğı is ti yor sa dev let or tak lı ğı.

Ye ter ki bu ko nu lar da açık ve net ol sun. Biz yi ne eli miz den ge len des te ği su na rız. On la rın do lay lı da ol sa biz den et ki len me le ri ne de ğer biç tik. Ken di le ri nin de biz den et ki len me le ri ne de ğer biç me le ri ni, bu ko nu da şo ven de ğil, say gı de ğer ve al çak gö nül lü ol ma la rı nı di li yo rum.

– Türkiye solu ile bir cepheye gitme ihtimaliniz var mı?

– Cep he nin ola bil me si için, si ya set yap ma ya ce sa ret et mek la zım. Türk sol güç le ri, si ya set yap ma nın tak tik us ta lı ğı na bi raz ulaş ma lı dır lar. İlk gün den gü nü mü ze ka dar biz, her za man cep he or tak lı ğı nı ge liş tir me ye ke sin lik le açı ğız. Ben THKP-C ge le ne ği nin için de bu işe baş la dım. Ya ni 1970’ler de on la rın ör güt üye si bi le ol mak is t e d im. 1982’ler d e Fa ş iz m e Kar ş ı Bir l e ş ik Di r e n iş Cep h e s iFKBDC’ni yir mi ye ya kın Türk ör gü tüy le ge liş tir mek is te dik; ken di le ri ye ter li ol ma dı lar ve de vam et me di ler. Yi ne bir çok di re niş çi bir lik ara yı şı mız da ha var dı, fa kat güç le ri yet me di ve de vam ede me di ler. Ya ni biz de ku sur yok. Her tür lü it ti fak ve da ya nış ma bi çim le ri ne yi ne ha zı rız. Ba na gö re, Tür ki ye’de halk se çe ne ği he nüz 207

“Türkü ritmiyle bu işe başladık, öyle sürdürüyoruz. Türkülü bir savaştır bizimkisi.”

208

si ya sal an lam da oluş muş de ğil dir. Biz ba zı grup la rın or ta ya çık ma sı na bi raz yar dım cı ol ma ya ça lı şı yo ruz.

– Devrimci Halk Partisi’ni kurdunuz ama, bir şey yapamadı.

– Yok yok, on lar ide o lo jik bir grup ola rak ge liş me ye ça lı şı yor lar.

– Ağabeylikle devrim olmaz.

– On lar ağa bey fi lan de ğil as lın da...

– Hayır, siz onların ağabeyisiniz. Yani geçmişte Türk solunun Kürt soluna yaptığını, siz şimdi Türk soluna yapmak istiyorsunuz.

– Yok yok, PKK’nin hiç öy le bir özel li ği yok. Ağa bey lik biz den uzak bir yak la şım dır. Sa nı yo rum on lar ken di ko şul la rın da ol duk ça ge li şe cek ler dir. Ya ni bi zim o tip yak la şım la ra ih ti ya cı mız da yok, biz ne di ye ağa bey lik tas la ya lım ki? Biz dev let le boy öl çü şü yo ruz.

Bu ka dar üst dü zey de po li ti ka ya pan bir güç, ni ye ağa bey lik yap ma yı tas la sın ki? Ama Tür ki ye li genç ler...

– Bu dönemdeki siyasal çalışmanızda...

– Bu nu na sıl İs lam lık ya pa cak sı nız ki? Var mı siz de İs lam lık yap mak is te yen?

– Şimdi ben genel söylemek istemiyorum. Güneydoğu’da malum İslami partinin, yani İslamcı olduğunu söyleyen partinin yüzde yirmibeş civarında bir oyu var; Türkiye metropollerinde de yüzde onbeş ile yirmibeş arasında bir oy potansiyeline ulaştı. Önümüzdeki yerel seçimler bunun gerçek seviyesini bize gösterecek. Bu noktada sizin geliştirdiğiniz bir genel İslami söylem var.

Türk solundan daha farklı yaklaşıyorsunuz bu konuya.

– Kür dis tan’da İs la mi par ti bu ha liy le ol maz. Hat ta onu bi raz çö züm le me ler de aç mış tım. Bu bi çi miy le İs lam lık adı na ha re ket et mek, mü na fık lı ğın ta ken di si dir. Bun la rın faz la Müs lü man cı ol duk la rı nı da san mı yo rum. Ba na gö re, şo ve niz min de ği şik bir bi çi mi.

Ya ni ko mü nist lik adı na bir şey ler ya pıl mak is te nil di ği za man da, as lın da ya pı lan şo ve nizm di; Türk lük şo ve niz mi ni bi raz giz le yen bir ci lay dı. Bu Müs lü man lık da ay nı böy le dir. Söy le dik le ri gi bi faz la İs lam lık yok, Türk şo ve niz mi nin di ğer bir kı lı fı dır. Pa ray la ba zı tip ler tu tu lu yor; eğer pa ra ol maz sa, dev let kuv ve ti ol maz sa, tek bir gen ci bi le tu ta bi le cek le ri ni san mı yo rum. Bu ne den le ben, bun la ra ha re ket adı nı ya kış tır ma yı İs la mi ye te de ha ka ret ola rak de ğer len di 209

ri yo rum. Ger çek Müs lü man lı ğın içe ri ğiy le iliş ki li ba zı kı sım la rı biz ih ti va edi yo ruz. Ya ni na mus lu ve onur lu olan, bi raz ta ri hi özel li ği olan, bi raz öz gül lü ğü olan, ol ma sı ge re ken ba zı İs la mi içe rik ve bi çim le niş le ri PKK mü kem mel ko yu yor.

– Önceki görüşmemizde siz, Hizbullah’la ilgili bir tanımlama yaptınız, işte “geleneksel işbirlikçiliğin devamı” olarak gördünüz.

Ama böyle dediğiniz Hizbullah’ı, sonradan öğrendik ki, oluşturmaya çalıştığınız cepheye davet ettiniz siz. Çok çelişkili bir tutum değil mi?

– Yok, on la rı doğ ru ya çek me ha re ke ti dir. Sap tı rıl mış lık lar var; ken di le ri ne ol duk ça an la yış lı ge le bi le cek bir bi çim de doğ ru ya çek mek is ti yo ruz.

– Ya reddederlerse! Gelecekler mi?

– Ken di le ri bi lir. Biz de ku sur ol ma sın da, ne ya par lar sa yap sın lar. Çün kü on lar, iş te “bun lar ka fir dir, Müs lü man la rı öl dü rü yor lar” fi lan di yor lar. Ka fir ol ma dı ğı mı zı ve Müs lü man la rı da ca nı mız gi bi ko ru du ğu mu zu ka nıt lar sak, faz la kar şı id di a la rı kal maz.

– Nasıl olsa gelmezler diye düşünüyorsunuz.

– Ha ki ki Müs lü man lar ge lir ler ve sah te le ri de or ta ya çı kar. Ya ni doğ ru olan lar bi zim le iyi ge çi nir ler, sah te le ri ni de her kes ta nır. Gü zel bir şey bu. Ta bii her şe ye tak tik di ye kulp tak ma mak la zım. Tak tik, iyi bir şe ye hiz met edi yor sa, bu iyi dir ve böy le tak tik ge rek li dir.

Tak tik yap ma mız ya dır gan ma ma lı dır. Za ten po li ti ka de mek tak tik yap mak de mek tir. Ya ni çok do ğal bir şey. Bu Tür ki ye’de ki Müs lü man laş ma yı ger çek ten çok an lam sız bu lu yo rum ve Müs lü man lı ğı pek an la dık la rı nı da san mı yo rum.

– Peki herhangi bir Hizbullah temsilcisi geldi mi buraya?

– Ha yır. Ge rek de yok tur. Fa kat ge lir ler se ka pı mız her ke se açık tır.

– Sizin bu çağrınızda İran’ın bir rolü var mı?

– Ona da açık tır. İran da ba zı id di a la rın sa hi bi dir; ona da açık ol du ğu mu zu, it ti fak la ra ka dar gi de bi le ce ği mi zi za ten söy lü yo ruz. Ya ni Ba tı yan lı sı ay dın la ra da çağ rı yap tık, İran yan lı sı Hiz bul lah’a da çağ rı yap tık. “Öz gür lük çü yüz” di yor lar, “dü rüst Müs lü ma nız” di yor lar; o hal de hep si halk tan dır ve hep si nin halk için de ye ri var dır.

Onur sa va şı mı, öz gür lük sa va şı mı, hak ve ada let sa va şı mı hep si nin 210

sa va şı mı dır. Ba tı’dan bu nu öğ ren miş ler, İs lam’dan bu nu öğ ren miş ler; o hal de gel sin ler uy gu la ya lım. PKK, iş te bu ka dar es nek bir ha re ket tir, in sa ni özel lik le re çok dik kat eden bir ha re ket tir. PKK’nin bu yö nü iyi an la şı lır ve esas alı nır sa, o za man en ge niş öz gür lük ler te me lin de halk lar iyi bir le şir, iyi or ga ni ze olur ve ge liş me sağ lar.

Bu, bi zim Or ta do ğu halk la rı na yö ne lik bir çağ rı mız dır da. Biz, mev cut şe kil len me le ri Or ta do ğu halk la rı nın çı kar la rı na ay kı rı bu lu yo ruz ve bun la rın dü zel til me si için de eli miz den ge le ni ya pı yo ruz.

Her bü yük ha re ket, ön ce lik le bir ki şiy le baş la mış tır. İsa or ta ya çık tı ğın da ya lı na yak tı, oni ki ha va riy le çı kı şa baş la dı. Ha ke za Hz. Mu ham med Mek ke’den git ti ğin de ya nın da bir kaç dos tu var dı. Ama bun la rın et ki le ri ha len de ev ren sel çap ta dır. Biz de o ge le ne ği tem sil edi yo ruz. Bu açı dan mut lu ol ma lı sı nız. Ya ni ta ma mıy la bo ğul muş bu po li tik at mos fer le in san lı ğın te mel özel lik le ri ne yak laş ma ma lı yız. PKK, in san lı ğın te mel özel lik le ri ni esas alı yor. Eğer ba zı la rı iha net et mez ve sap tır maz sa, en az o ta ri hi ör nek ler ka dar an lam lı bir yer tu tar.

– Buradan Sayın Özal’a ve Sayın Demirel’e bir mesaj gönderebilir misiniz? Son olarak gerçekten...

– Bi zim me sa jı cid di ye al ma dık la rı na gö re, be nim böy le bir de ğer len dir me de bu lun ma ma ge rek ol du ğu nu san mı yo rum. Mu ha tap, “gör me dim, duy ma dım, bil mi yo rum” di yor, ya ni “ne ko nu şur san du va ra ko nu şur sun” di yor. Da ha me sa ja ge rek var mı?

– Türk halkına ne söyleyeceksiniz?

– Evet, Türk hal kı na sev giy le yak la şı yo ruz ve kir li sa va şı dik kat le de ğer len dir me si ni is ti yo ruz. Ger çek ten bu sa va şın için de o Ana do lu lu ço cuk la rı gör mek is te mi yo ruz, he le hiç vur mak is te mi yo ruz.

On lar la iliş ki le ri çok gü zel ce dü zen le mek is ti yo ruz. Ya ni in sa ni te mel de ol sa, de ni le bi lir ki en gü zel iliş ki le ri biz Türk hal kıy la sağ la rız. Bun da da id di a lı yız. Türk hal kı, sa nı yo rum son za man lar da bi zi da ha iyi an la ma ya ça lı şı yor. Onun dev rim ci-de mok ra tik tem sil ci le ri var, yi ne sos ya list tem sil ci le ri var. On la rın da bun dan son ra bi zi çok da ha iyi gö re cek le ri ni ve ol duk ça da güç ala cak la rı nı sa nı yo ruz.

Türk hal kı ve onun tem sil ci le riy le iliş ki le ri miz iyi ge li şe ce ğe ben zi yor. İd dia edil di ği gi bi, bi zi dar bir ay rı lık çı, mil li yet çi bir ha re ket 211

ola rak gör me sin ler. Tam ter si ne biz, Türk re a li te si ile en an lam lı mo dern iliş ki le ri ge liş ti re ce ğiz. Bu na gü ven le bak sın lar ve bi raz da üzer le ri ne dü şe ni yap ma ya ça lış sın lar. Faz la te dir gin ol ma sın lar ve mev cut res mi si ya si le ri ne de bel bağ la ma sın lar. Ya ra tı cı se çe nek ler or ta ya çı kar sın lar ve ye ni olu şum la ra, po li tik ala na dik kat et sin ler.

O yan lış ve stan dart laş mış ya pı dan, “bü yük le ri miz ne söy ler se doğ ru söy ler, ne ya par sa doğ ru ya par” bas ma ka lıp çı lı ğın dan kur tul sun lar. Öz ye te nek le ri ne da ya na rak ken di le ri de po li ti ka yap sın lar, ku rum laş sın lar. Ve biz den ne is te dik le ri ni, bi zim le na sıl ya şa mak is te dik le ri ni be lir le sin ler. Biz bu nun ge re ği ni yap ma ya son de re ce ha zı rız ve Türk hal kıy la da ha iyi iliş ki ler ge liş tir me de her za man kin den da ha umut lu ve da ha id di a lı yız. Bu na çok muh taç ol du ğu muz dan de ğil de, bu nu çok ge rek li gör dü ğü müz ve çok doğ ru bul du ğu muz için bun da ıs rar lı ol du ğu mu zu be lir te bi li rim.

Yi ne si zin de, halk lar ger çe ği ne öz lü yak la şım ça ba la rı nız var ve bir kaç ke re dir gös ter di ği niz bu ça ba ya de ğer bi çi yo rum. Ben de elim den gel di ğin ce yar dım cı ol ma ya ça lış tım. Ve te şek kür edi yo rum.

– Ben teşekkür ediyorum.

15 Nisan 1993

212

İtalyan gazeteci Antonio Ferrari’nin 15 Nisan 1993 tarihinde Başkan APO'yla yaptığı röportaj:

ÖRGÜTE, HALKA VE SÖZÜMÜZE NE KADAR BAĞLI VE EGEMEN OLDUĞUMUZ ANLAŞILDI “As ke ri çö züm yön te mi nin so ru nu da ha da kar ma şık laş tır ma ma sı için so rum lu dav ran ma ya ça lı şı yo ruz. Si ya si se çe ne ğe im kan ver dir mek için ini si ya ti fi mi zi da ha da güç len dir me ye ça lı şı yo ruz. Ta bii bi ze da yatıl dı ğı gi bi bu bir tes li mi yet bi çi min de de ğil dir; bu nun öz gür ko şul lar da bir ba rış, si ya si çö züm ara yı şı ol du ğu na özen gös te ri yo ruz.”

Antonio Ferrari: Sayın Başkan, yarın bir basın toplantısı yapacaksınız. Bir ateşkes süreci var ama, bizim gördüğümüz kadarıyla Ankara’da iki ayrı yaklaşım var. Bir bölümü savaşın devamından çıkar umar gibi görünürken, bir bölümü de savaşın barışçıl çözümle sona erdirilmesi için çabalar gibi görünüyor. Bu konuda genel görüşünüzü alabilir miyim?

Abdullah Öcalan: Ol duk ça kar ma şık bir aşa ma ya gir dik. İçin de bu lun du ğu muz gün ler, ba rı şa bir şans ver mek açı sın dan önem liy di.

Biz bu ko nu da iyi ni yet gi ri şi mi ni yap tık. Bu, ulu sal ve ulus la ra ra sı dü zey de ge niş bir sem pa tiy le kar şı lan dı. Sa yın Ta la ba ni’nin de An ka ra’da yap tı ğı gö rüş me le rin so nu cun da bel li bir yu mu şa ma nın ol du ğu nu göz lem le dik. Fa kat ol duk ça te red düt lü bir ha va nın ha kim ol du ğu ve net bir gö rü şe ulaş mak tan uzak bu lu nul du ğu da açık.

Res mi ve de mok ra tik ku rum lar dan çe şit li söz cü ler, bu du ru mun bi raz da ha sür dü rül me si ge rek ti ği ni be lir ti yor lar. Yi ne bi zim ken di çev re le ri miz de sü re cin de rin leş ti ril me si ni uy gun bu lu yor lar. Fa kat so run, ta bii yal nız bi zim le bit mi yor. Be lir til di ği üze re, Tür ki ye’de so ru nun as ke ri yan la hal le dil me si ni ıs rar la sa vu nan ke sim ler var.

213

Bu, yet miş yıl lık cum hu ri yet ta ri hi ne ha kim olan ten kil, bas tır ma yak la şı mı dır. Ağır lık lı bir ke sim bu po li ti ka dan me det umu yor. Ta bii bu na özel lik le or du için de çı kar la rı ge re ği yak la şan lar var. Bu nu bir pres tij me se le si ya pan lar ve ya ken di güç le ri nin ayak ta kal ma sı açı sın dan zo run lu gö ren ler var. Yi ne bü rok ra si için de otur muş bir sta tü ko cu ke sim var. Bun lar bir yan olu yor.

Ama tüm bun la ra rağ men, fi i li bir du rum da oluş muş tur. Biz bu na, ana ya sa yı aşan, ge ri de bı ra kan bir du rum da di ye bi li riz. Mev cut te laf fuz la rı as lın da ana ya sa ya gö re ya sak tır. Za ten bu açı dan ana ya sal ve ya sal so run lar ken di ni ol duk ça his set ti ri yor. Ye ni po li ti ka lar ve ya pı lan ma lar bir zo run lu luk ola rak ken di ni da ya tı yor. Bu na bir de ulus la ra ra sı bas kı yı ek le mek ge re kir. Biz, bü tün bun la rı göz önü ne ge ti re rek, salt as ke ri çö züm yön te mi nin so ru nu da ha da kar ma şık laş tır ma ma sı için so rum lu dav ran ma ya ça lı şı yo ruz. Si ya si se çe ne ğe im kan ver dir mek için ini si ya ti fi mi zi da ha da güç len dir me ye ça lı şı yo ruz. Ta bii bi ze da yat tıl dı ğı gi bi bu bir tes li mi yet bi çi min de de ğil dir; bu nun öz gür ko şul lar da bir ba rış, si ya si çö züm ara yı şı ol du ğu na özen gös te ri yo ruz. Tür ki ye’de de bi raz de mok ra si nin güç len di ril me si için bu na ih ti yaç var di ye dü şü nü yo ruz. Bun dan son ra sı için, eğer üze ri mi ze im ha ama cıy la ope ras yon lar ge liş ti ril mez se ve ya si ya sal çö züm öne ri le ri ge liş ti ri lir se, biz sü re ci bi raz da ha yay mak, uzat mak is ti yo ruz.

– Ne kadar süreyle?

– Bu nu, ya rın ya pa ca ğı mız da nış ma lar la be lir le me ye ça lı şa ca ğız. Ba zı dost çev re le ri miz var, on la rın gö rüş le ri ne de baş vur mak ge re ki yor.

– Şayet Ankara’daki hakim unsurlar, en güçlü unsurlar bu ateşkes teklifine menfi şekilde cevap verir ve silaha sarılırlarsa, sizin bu konudaki reaksiyonunuz ne olacak?

– Bü tün si lah lı bir lik ler le gö rüş tüm ve mev cut ha zır lık la rı göz den ge çir dik. Mev sim ko şul la rı nın da ol duk ça uy gun ha le gel di ği ni göz önü ne ge ti rir sek, ken di le ri ni ol duk ça ba şa rıy la sa vu na bi le cek du rum da dır lar. Eğer çok ıs rar lı im ha ope ras yon la rı gün de me so ku lur sa, o za man sa vaş tır ma nır. Şu an da yal nız ge ril la iti ba riy le on bi ne yak la şan bir güç var dır ve ol duk ça de ne yim de ka zan mış tı. Ya ni 214

ger çek bir sa vaş bun dan son ra ge li şe bi lir. Ay nı za man da bu, eğer si ya si yön tem de rin leş mez se, ta raf la rın kar şı lık lı as ke ri yön tem le ri nin de rin leş me si an la mı na ge le cek tir. Za ten, biz New roz do la yı sıy la bu nun önü ne geç mek için bu iyi ni yet gös te ri si ni yap tık. Eğer ger çek ten ege men gö rüş ola rak as ke ri se çe nek bun dan son ra ken di ni ko nuş tu rur sa, şim di ye ka dar akı tı lan dan da ha faz la kan, yal nız bu önü müz de ki yıl da akar. Bu ko nu da ha len ol duk ça so rum lu dav ran ma ya ça lı şı yo ruz. Fa kat ke sin bir şey söy le ye cek du rum da de ği lim.

– Türkiye’de demokrasi ağır basmayıp askeri yön ağır basmış olsaydı, sizin, turizm dahil, Türkiye’nin önemli noktalarını vurma yönünde bir planınız olduğu doğru muydu?

– Eğer geç miş te ol du ğu gi bi si vil he def le re yö nel me ler de vam eder se, köy ler bo şal tı lır sa, şe hir ler ol duk ça sert uy gu la ma la ra ma ruz ka lır sa, o za man bü tün bun lar ola bi lir. As ke ri yol da ıs rar lı olun ma sı du ru mun da, ke sin lik le bü tün eko no mik, sos yal ve si ya sal he def le rin kap sa ma gir me si ve ka o sun de rin leş ti ril me si bek le ne bi lir.

– Sayın Başkan, aslında bu ateşkesin uzatılabileceği yolunda Türklerin de bir kanısı var. Siz bu süre içinde politik çözüm teklifinize karşı herhangi bir şekilde, direkt ya da endirekt olarak bir cevap ya da bir dinleyici bulabildiniz mi?

– Din le yi ci top lu lu ğu ol duk ça ge liş ti. Fa kat öne ri ler ge liş me di ve ya çok muğ lak kal dı. Sağ lam dü şün me ve öne ri ge liş tir me de tu tu cu luk var. Sa nı rım tam bir ge çiş du ru mu gi bi bir şey ya şa nı yor.

Ye ni ge liş me ler var ta bii. Fa kat çö züm öne ri le ri ol mak tan hay li uzak, sa de ce so ru nu bü tü nüy le sa hip len me du ru mu var.

– Yarınki basın toplantısına Kemal Burkay ve Talabani’nin gelebilecekleri doğru mu?

– Evet, al dı ğı mız son ha ber le re gö re ge le cek ler. Yi ne HEP’ten beş mil let ve ki lin den olu şan bir he yet ge le cek.

– Sayın Başkan, İçişleri Bakanı’nın bir gazeteye, daha doğrusu İsmet’e yaptığı “Kemal Burkay elini kolunu sallaya sallaya gelebilir” açıklamasından bilmem haberiniz var mı? Bu açıklamayı nasıl değerlendiriyorsunuz? Sizce bu, size gönderilen bir sinyal midir? Yoksa, acaba Burkay sizinle aracı olsun diye kullanmak mı istiyorlar şimdi? Yani aracılık mı yapsın istiyorlar?

215

“Sosyalist insanı yaratmak, devleti kurmaktan daha zor.”

216

– Ben ce ne o, ne di ğe ri. Bir lik ge li şi yor; bel ki de ya nı na çe ke rek bu nu ön le mek is ti yor.

– Buradan yola çıkarak, yarından itibaren, politik anlamda öncülüğünüzde Kürt birliğinin gelişeceğine inanıyor musunuz?

Herhalde o protokollerden haberi yok.

– Ta bii yo ğun ge liş me ler var. Bu ko nu da gö rüş me ler yap tık bir çok çev rey le. Cep he sel bir bir li ğe git me ira de le ri mev cut. Bü yük bir ih ti mal le önü müz de ki ay cep he ila nı ger çek leş ti ri le bi lir.

– Bunu ilk defa söylüyorsunuz.

– Evet, ilk de fa söy lü yo rum.

– Geçmişte, tabii belki şimdi de, Ankara tarafından size terörist deniliyordu. Oysa biz biliyoruz ki, özgürlük ve haklar için mücadele ile terörizm farklı şeylerdir. Çünkü, birinin arkasında halk vardır. Ama size terörist denmesi, kişisel anlamda sizi rahatsız etti mi?

– Ha yır. Bu, be nim ken di me olan gü ve ni mi as la sars ma dı. Fa kat bir kav ram çar pıt ma sı ol du ğu için ra hat sız lık duy dum. Ger çek ten te rö rizm var; fa kat o, da ha çok dev le tin po li ti ka la rın da içe ril mek te dir. Be nim tüm is te mim, te rö rizm ta nı mı na uy gun fi il le rin sa hi bi nin kim ol du ğu nun an la şıl ma sı dır. Ger çek te rö rist be lir len sey di, bun dan çok mem nun olur dum. Bu ko nu da sı kın tı la rım var.

– Şimdi özel bir soru soracağım. Bir taraftan burada yaşıyorsunuz, bir taraftan başka yerlere gidiyorsunuz. Sürekli bir hareket var. Bu Arafat’ın eskiden yaşadığı ortama benziyor. Siz kendinizi nasıl hissediyorsunuz, bu ortamın içinde? Yani bir rahatsızlık ya da ne hissediyorsunuz?

– Be nim bu ra da ki ya şa mım tam 14 yı lı dol du ru yor. Bu nun bü yük bir kıs mı, çok kü çük bir dağ par ça sın da geç ti; di ğe ri de böy le ev ler ara sın da son de re ce ha re ket li geç ti. Bu, çok yo ğun bir ya şam an la mı na ge li yor. Bu nu aş ma ya ça lı şı yo rum, fa kat ade ta bir şey gi bi için de yiz de. Bu na kı sır dön gü de me ye yim, çün kü çok önem li so nuç lar do ğu ru yor. Fa kat kur tul mak ve alan de ğiş tir mek de is ti yo rum. Sa vaş ya da ba rış ön der li ği ni da ha da ye rin de yü rüt mek is ti yo rum.

– Suriye ve Lübnan hükümetleriyle ilişkileriniz konusunda bir şey söyleyebilir misiniz?

217

– Her şey bü yük oran da gay ri res mi gi di yor. Ya ni duy ma dım, gör me dim, bil mi yo rum!

– Yani herhalde bir gün Türkiye’ye gitmeyi, dönmeyi istiyorsunuz. Peki gelecekte, bu politik çalışmaları da göz önüne alarak Türkiye’ye dönüşü, yani kendi rolünüzü ve kendinizi nasıl görmek istersiniz? Çok uzun bir zamandır dışarıda olduğunuz için, döndüğünüzde hiç tanımadığınız bir ülkeyle karşılaşmak sizi korkutmuyor mu?

– As lın da mev cut ça lış ma la rı mız ade ta iki Tür ki ye or ta ya çı kar dı: Bir be nim le olan Tür ki ye, bir de ka lan lar la olan Tür ki ye. Bu iki si nin kar şı laş ma sı hay li il ginç olur. Za ten An ka ra’nın da için de bu lun du ğu du rum ol duk ça bu nu his set ti ri yor. Bu du rum bir ga ze te ye de es pi ri ko nu su ol muş tu; “bu adam gel se biz ne ya pa ca ğız”, hat ta “ce za e vi ne gir se biz na sıl al tın dan çı ka ca ğız” de nil miş ti. Şu na emi nim; Mardin'den gi riş yap sam ve Di yar ba kır’a doğ ru bir yü rü yüş var de sem, bir haf ta için de ra hat lık la bir kaç mil yon in san bir le şir. Çok bü yük bir bek le yiş var, çok yük sek bir il gi var. Bu du rum önem li al tüst oluş la ra yol aça bi lir.

– Sayın Başkan, sizi kaç defa öldürmeye çalıştılar? Yani suikast teşebbüsü oldu mu? Kaç defa?

– Ba sı na yan sı dı ğı ka da rıy la, sa nı yo rum Hür ri yet’e yan sı dı, bu ko nu da on se fer den bah se dil di. Gü ya su i kast le rin üç ka nal dan yö nel di ği, fa kat hep si nin be ce rik siz çık tı ğı be lir ti li yor. Bu ko nu da ol duk ça şans lı ol du ğu mu söy le ye bi li rim. Et ra fı ma ka dar ge len bir çok su i kast çı, bü yük ih ti mal le el le ri ni bi le kal dı ra ma dı.

Bun da be nim ted bir li li ği min önem li bir ro lü ola bi lir. Özel lik le ha re ket tar zım bu na faz la fır sat ver mi yor. Bir çok gi ri şim plan lan dı ğı gi bi ge li şe mi yor. Ha re ket tar zı mın çok de ğiş ken ol ma sı sa nı rım bun da önem li rol oy nu yor. Bu nu Özal da be lirt ti; “sü rek li bir gö zü kü yor, bir kay bo lu yor” di yor. Epey gi ri şim dü şü nül müş tür.

– Burada, Lübnan’da bir girişim oldu mu?

– Bir çok yer de dü şü nü le bi lir. Di ğer bir yön tem de şuy du: Ör güt için de pro vo kas yon ge liş ti re rek do lay lı yol dan et ki siz leş tir mek.

Yak la şım la rı nın en esas lı ola nı buy du, bu na da ha faz la bel bağ la 218

mış lar dı. Ya ni “Apo’yu kont rol al tı na al mak ve ör gü tü onun elin den çek mek.” Bu ko nu da ki de ne me ler çok yay gın dır. Ve en çok bel bağ la nı lan yön te min de bu ol du ğu ka nı sın da yım.

– Dünyada bu kadar değişim varken, marksizmin de kaybolduğu bir dönemde kendinizi halen marksizme yakın hissediyor musunuz? Yani marksist misiniz?

– Nos tal ji ye aşı rı bağ lı yım. Sos ya lizm adı na epey nos tal ji ler var.

Fa kat ben, geç miş te ger çek le şen o sos ya list le re pek ben ze me di ği mi be lir te bi li rim. Re el sos ya list lik le be nim yıl dı zım hiç bir za man ba rı şık de ğil di. Za ten çık tı ğım dan be ri mü ca de le ha lin dey dim. Ken di mi ve ör güt ya pı sı nı bu te mel de şe kil len dir dim. Bu na ol duk ça dik kat et mek ge re ki yor. Ken di me gö re fel se fem, sos ya list an la yı şım var.

Fa kat an lat mak uzun sü rer. Kap sam lı bir dü şün ce sis te miy le bir lik te ey le mi yü rü tü yo rum. Ve ben, mev cut re el sos ya liz me da ya na rak po li ti ka yap ma dım, bi la kis re el sos ya lizm den epey en gel gör düm.

Be nim için, dü şün ce le rim çer çe ve sin de iş le ri ge liş tir mek şim di da ha ko lay.

– Yani gelecekte şu ya da bu şekliyle sosyalizmin döneceğine mi inanıyorsunuz?

– Mev cut du ru mun ağır bu na lım lı bir du rum ol du ğu ka nı sın da yım. Me se la, an la ya bil di ğim ka da rıy la İtal ya’da bu na lım kap sam lı dır. Ve sı ra dan yak la şım lar la, hü kü met de ği şik lik le riy le aşı la mı yor.

Sa nı rım bu du rum gi de rek yay gın la şı yor. Ba na gö re, 2000 yıl la rı na doğ ru in san lık için ye ni te mel yak la şım la ra ih ti yaç var. Sa de ce sos yal ye ni den dü zen le me ler açı sın dan de ğil, do ğa nın ko run ma sı da bü yük bir so run ar ze di yor. Yi ne nük le er teh di din kal dı rıl ma sı, ah lak de ni len ola yın dev re ye gir me si, nü fus ço ğal ma sı nın önü ne ke sin ge çil me si, bu mil li yet çi lik le rin bir hal yo lu na ko nul ma sı, aşı rı tü ke ti ci top lum an la yış la rı nın fren len me si ve ya aşıl ma sı bü yük önem ta şı yor. Bun la ra ben zer so run lar da ha da ge li şi yor. Bü tün bun lar bi zi ye ni sis tem ara yış la rı na, uy gu la ma la ra gö tü rür. Bu nun adı na is ter ye ni len miş sos ya lizm di ye lim, is ter ye ni din le rin or ta ya çı kı şı di ye lim, is ter se baş ka bir şey di ye lim. İn san lık ya şa dık ça mut la ka kap sam lı yak la şım la rın da ge liş ti ril me si ge re kir di yo rum.

– Bu son durum gelecekle ilgili. Siz gelecekte özgür bir Kürdis219

tan mı, bir federasyon mu, yani Türkiye ve bütün bölgeyle beraber bir birlikte yaşamayı mı görüyorsunuz? Gelecekte ne görüyorsunuz?

– Aşı rı ba ğım sız lık çı lık hem zor dur, hem de sa kın ca la rı ne de niy le faz la ya rar lı de ğil dir. Ama mev cut bir lik an la yış la rı da on dan da ha teh li ke li dir. Bü tün ve ri ler, bir fe de ras yon laş ma dö ne mi nin da ha pra tik ola ca ğı nı gös te ri yor. Kür dis tan’ın Or ta do ğu’da üç te mel ulus ara sın da pay la şıl mış ol ma sı da, mev cut fe de ras yon laş ma nın Or ta do ğu çer çe ve sin de ge li şe ce ği ni gös te ri yor. Ay nı za man da bu nun, Or ta do ğu’da ge niş bir de mok ra tik leş me dö ne mi an la mı na gel di ği ni de söy le ye bi li riz. Kür dis tan’ın böy le bir dö ne me gir me si, Or ta do ğu’nun da böy le bir de mok ra tik leş me dö ne mi ne gir me si an la mı na ge li yor. Bu önem li dir as lın da. Me se la Av ru pa’da da ge li şen bir lik an la yış la rı var. Bel ki onun ka dar ol maz ama, Or ta do ğu’nun öz gür ko şul lar da ve de mok ra tik te mel de bir li ği ne Kür dis tan çok bü yük kat kı su na bi lir. Kür dis tan bü yük bir de mok ra si kal dı ra cı dır. Bu an lam da ben, PKK ey le mi nin, Or ta do ğu’nun en bü yük de mok ra si ey le mi ol du ğu nu söy lü yo rum. Mev cut ulu sal bas kı ya ve or ta çağ ka lın tı la rı na kar şıt lı ğı bu nu ol duk ça güç len di ri yor. Bu an lam da bü yük bir ulus la ra ra sı et ki ye sa hip ol du ğu da ha şim di den an la şı lı yor.

– Papa konusunda bir soru sormak istiyorum. Tabii bu, bütün katoliklerin dünyasını sarsan bir olay. Bu konuda çok farklı görüşler var. Siz bu konuda herhangi bir şey biliyor musunuz?

– Be nim iki te zim var. 12 Ey lül re ji mi Av ru pa’da iki bü yük pro vo kas yon ge liş tir di. Bi ri si Pa pa pro vo kas yo nu, ya ni ci na yet gi ri şi mi, di ğe ri ise Olof Pal me ci na ye ti dir. Bu gi ri şim le rin ulus la ra ra sı bo yut lu yön le ri de var. Özel lik le Re a gan ve Thatc her dö ne mi nin çok kul lan mak is te di ği iki olay dır. 12 Ey lül re ji mi ne bun lar onay ver miş ler di. O za man Tür ki ye’nin sol çev re le ri Av ru pa’ya akı yor du. 12 Ey lül re ji mi nin, Av ru pa’da bun la rın te rö rist ola rak dam ga lan ma sı na ih ti ya cı var dı. Unut ma ya lım ki, bun lar on bin ler ce mül te ciy di ve yü rü te cek le ri de mok ra si mü ca de le si de 12 Ey lül re ji mi ni çok zor la ya cak tı. Do la yı sıy la bü tün de mok ra tik çev re le rin te rö rist ilan edil me si, 12 Ey lül re ji mi nin işi ni hay li ko lay laş tı ra cak tı. M. Ali Ağ ca, Ab di İpek çi’yi öl dü ren ki şi dir. Onun la Tür ki ye’nin de mok ra 220

tik or ta mı bu lan dı rıl dı ve bir dö nem böy le ce ka o sa sü rük len di. O olay, 12 Ey lül re ji mi ne ge lin me sin de bir ki lo met re ta şı dır. Tür keş içe ri dey ken, Ağ ca için bir id di a da bu lu nu lur ve “bu si zin ada mı nız” fi lan de ni lir. Tür keş de, “O bi zim ada mı mız de ğil, Nu ret tin Er sin Pa şa’nın ada mı dır” der.

– Askerler mi böyle bir iddiada bulunuyor? Yani savcı mı?

– Evet sav cı, id dia ma ka mı. Nu ret tin Er sin 12 Ey lül’ün ikin ci ada mı dır; Ka ra Kuv vet le ri Komutanı'dır ve en ge ri ci si dir. Yi ne unut ma ya lım ki, Ağ ca, sı kı yö ne tim dö ne min de Mal te pe As ke ri Ce za e vi’ nden ta ma men ser bet çe bı ra kı lı yor. Ki Mal te pe, kuş uçur tul ma yan bir ce za e vi dir. Ke sin emir-ko mu ta zin ci ri da hi lin de bı ra kıl dı.

Bı ra kı lır bı ra kıl maz da Bul gar lar la iliş ki ye geç ti. Sa nı yo rum bu, o dö ne min Sov yet sis te mi ni bu pro vo kas yo na da hil et mek için di. Ya ni pro vo kas yo nu bu sis te min ba şı na yık mak için, özel ola rak Bul gar lar la iliş ki ye yön len di ril di. MİT ile Bul gar şir ket le ri nin ka çak çı lık ola yın da iç içe geç miş iliş ki le ri de var dı; özel lik le si lah ve af yon ti ca re tin de. Ağ ca Bul ga ris tan’a ger çek ten git ti ve Bul gar is tih ba ra tıy la iliş ki len di. Sanıyorum Pa pa’nın Po lon ya kö ken li ol ma sı ne de niy le, on la rın da Pa pa’yı he def le me si müm kün dür; bu eği lim se zil di.

Ağ ca aşı rı İs lam cı ge çi nir, yi ne Hı ris ti yan düş man lı ğı da on da et ki li dir; onun bu yö nü de gö rül dü. Bul gar lar, vur ma öne ri si ne ye şil ışık yak mış ola bi lir ler. Ama işin al tın da MİT’in yön len dir me si var.

– Bu tezlerinizden birincisi, askeri rejimin böyle bir şeyi düzenlediği yolunda. Peki ikinci teziniz ne olabilir? Çünkü iki tezden bahsettiniz.

– İkin ci te zim, Bul gar iliş ki le ri nin kul la nıl ma ya ça lı şıl ma sıy dı.

– Mesela bazı haberler ve deklarasyonlar var ki, CIA'dan bile kaynaklandığını...

– Ona da ge le ce ğim. Bü tün bu pla nın mi ma rı nın CIA ol ma sı ak la uy gun dur. Ba na gö re, CIA’nın yön len dir me ih ti ma li son de re ce güç lü. Bu, Türk MİT’ inin tek ba şı na yön len di re ce ği bir olay de ğil dir; ama ke sin için de dir. Pa pa ci na ye ti ni plan la mak la as lın da ne he def le ne cek? Bu nun so nuç la rı ne ola cak? Şim di ona ge le lim. Bu nun la, Hı ris ti yan lık ale min de de rin bir in fi a le yol açı la cak, yi ne Sov yet sis te mi ne kar şı bü yük bir kin ve öf ke ge liş ti ri le cek ti. Ki o dö nem de 221

Sov yet sis te mi nin çö zül me si işi ne epey ağır lık ve ri li yor. Bu alan da yo ğun bir sa va şım söz ko nu su. Do la yı sıy la çok et ki li bir rol oy na ya cak tı. Ağ ca, Türk kö ken li bir Müs lü man. Yi ne o dö nem de Av ru pa’ya yo ğun bir Türk akı nı var. Bu olay la Hı ris ti yan lık ale min de “ Türk kö ken li te rö rist” ima jı ya yı la cak ve böy le ce Av ru pa’ya gi den le rin bü yük bir kıs mı te rö rist ola rak de ğer len di ri le cek ve bun la rın yü rü te cek le ri mü ca de le da ha ba şın dan iti ba ren ya ra lan mış ola cak tı.

Ya ni Tür ki ye’de ki de mok ra tik çev re ler kuş ku lu ola rak de ğer len di ri le cek ve böy le lik le 12 Ey lül re ji mi ne yö ne lik kam pan ya faz la ba şa rı lı ol ma ya cak tı. Kı sa ca be nim var sa yı mım bu dur.

– Peki bunların dışında elinize herhangi bir delil geçti mi bu konuda? Yani bir delil verebilir misiniz?

– Ben, Ağ ca’nın ye tiş ti ği top rak la rı çok iyi bi li yo rum. Ke sin dev let yön len dir me si al tın da olan bir ki şi lik tir, kont rge ril la nın çok iyi ye tiş tir di ği bir ele man dır. Böy le le ri ge nel de mu ha lif le ri sin dir mek te kul la nı lır. Me se la, Ab di İpek çi ci na ye tiy le Tür ki ye’de ki de mok ra tik ka mu o yu nu yer le bir et ti. Dı şa rı da ise, Pa pa’ya yö nel mek le yi ne ay nı iş le vi gör dü. Ben ce, CIA’nın dün ya ça pın da ki amaç la rıy la Türk re ji mi nin amaç la rı ça kış tı ve bu olay ger çek leş ti.

Pal me ola yı na ge lin ce, o da ha kar ma şık ve da ha çar pı cı dır. Pa pa ola yıy la bü tün sol-de mok ra tik çev re ler ve sos ya list sis tem he def le nir ken, Pal me ola yıy la PKK’nin ön cü lük et ti ği Kürt ha re ke ti he def len mek is te nil di. Öl dü rül me sin den ön ce Pal me’nin bir de me ci ni ha tır lı yo rum; şi ka yet edi yor çev re si ni, “Be ni ni ye bu PKK işi ne bu laş tır mak is ti yor lar” di ye. Ona ıs rar la “PKK’yi İs veç’te te rö rist ilan et” da yat ma sın da bu lu nu lu yor. O da bu nu ya pa ma ya ca ğı nı söy lü yor. Ve o dö ne me ka dar Pal me’nin ağ zın dan “PKK’nin te rö rist ol du ğu na” da ir bir söz çık mı yor ve bü tü nüy le İs veç’te de PKK aleyh ta rı her han gi bir ha va yok tur. Bu ne den le onun, öl dü rül me den az ön ce söy le di ği bu sö zü önem li dir. Şim di Pal me ki şi li ği ni iyi ta nı ya lım. Vi et nam Sa va şı’nda Ame ri ka’ya kar şı çık mış tır, bir çok ulu sal kur tu luş ha re ke ti ne açık des tek ver miş tir, bir çok yurt se ver gü cün mül te ci ola rak İsveç'e git me sin de bü yük bir rol oy na mış tır. De ni le bi lir ki, İs veç bir mül te ci cen ne ti ha li ne ge ti ril miş tir; As ya’dan, Af ri ka’dan, La tin Ame ri ka’dan bü tün ulu sal kur tu luş ha re ket le ri nin ade ta en ra hat ya şa dık la rı bir 222

alan dır. Bel li ki Ame ri ka ve yi ne NA TO’nun ge ri ci çev re le ri bu po li ti ka dan ra hat sız dır. He le Re a gan yö ne ti mi ke sin lik le an ti-Pal me ci dir.

Bi li yo ruz ki, Av ru pa’yı Re a ga niz min pe şi ne tak mak is ter ler. Tür ki ye’de 12 Ey lül re ji mi ger çek leş ti ril miş, İn gil te re’de Thatc he rizm ve Al man ya’da Kohl yö ne ti mi ge liş ti ril miş tir. Bun la ra ben zer bir çok hü kü met de ği şik lik le ri sağ lan mış tır. Fa kat İs veç’te Pal me yö ne ti mi bu po li ti ka nın önün de ki en cid di en gel dir. Bun lar ob jek tif ger çek ler dir. Bi ze iliş kin yö nü ise şu: İs veç, en çok Kürt mül te ci yi çe ken bir ül ke dir. Yi ne İs veç re ji mi, Kürt le re en çok ar ka çı kan bir re jim dir. Ger çek ten Kürt le rin ne fes al ma la rı na ol duk ça fır sat ve ri yor.

Bu ne den le, 12 Ey lül re jim için Av ru pa’da ki bir no lu he def tir. Ya ni 12 Ey lül re ji mi nin bir no lu he de fi olan PKK bu ül ke de hay li fa al dir ve bu yüz den o da Türk re ji mi nin bir no lu he de fi olu yor. Do la yı sıy la, Ame ri ka ve Tür ki ye açı sın dan yi ne bir ça kış ma var.

Ame ri ka açı sın dan, Pal me’nin vu rul ma sıy la çok önem li bir sos yal de mok rat mu ha lif tas fi ye edi le cek tir. Za ten o İs veç de ne yi mi o gün den son ra ya ra al dı ve so na er di. Ve şim di İs veç NA TO ka pı sı na da hil edi li yor. As lın da o olay la İs veç çiz gi si so na er di. Yi ne meş hur dur, Pal me ci na ye ti bi zim üze ri mi ze yı kıl mak is ten di. Stock holm gü ven lik yet ki li si var dı, adı nı ha tır la ya ma ya ca ğım, o çok faz la uğ raş tı bu nun la. Son ra onun CIA ile bağ lan tı la rı tar tı şıl dı. “PKK izi” di ye bir te o ri de ge liş tir di, fa kat bu özel bir uğ raş tı. Ta bii PKK ya ra al dı bun dan. Çün kü epey in sa nı mız sor gu dan ge çi ril di. Yi ne Pal me’den son ra ge len çev re ler PKK’yi te rö rist ilan et ti ve da ha son ra bü tün Av ru pa’da bu yay gın laş tır ma ya ça lı şıl dı. Bi zim bu “te rö rizm” hi ka ye miz Pal me’nin öl dü rül me siy le baş lar ve Av ru pa’da ka bul gör me si de bu nun la bağ lan tı lı dır. Ger çek ten bu te mel de Kürt ha re ke ti ne de epey le ke sü rül mek is ten di. Ya ni bu pro vo kas yon la rın böy le bir an la mı var dır.

– Ateşkesle ilgili bir soru sormak istiyorum. Bu ateşkesi ilan ettiğinizden beri, bildiğimiz kadarıyla elliye yakın gerilla öldürüldü.

Ama sizin tavrınız değişmedi. Bu öldürülmelerle ilgili değerlendirmeniz nedir?

– Ga yet ta bii; tu tar lı lı ğı ka nıt la mak du ru mun day dık. Ör gü te, hal ka ve sö zü mü ze ne ka dar bağ lı ve ege men ol du ğu mu zu gös ter mek 223

zo run day dık. Ben ce bu an la şıl dı. Fa kat bun dan son ra eğer ope ras yon lar yo ğun laş tı rı lır sa, o za man kar şı lık da ha şid det li ola cak tır.

Bu ra da özel ola rak an la mak is te di ği niz bir hu sus var mı?

– Hayır, çok açıktı. Teşekkür ederim. Sizinle saatlerce konuşmak isterdim, fakat sizin çok meşgul olduğunuzu biliyorum.

– Çok sa ğo lun. Te şek kür edi yo rum.

– Ben de teşekkür ederim.

15 Nisan 1993

İkinci basın toplantısı

ONBİNLERCE İNSAN ÖLMESİN “Biz süre cin daha da derin leş ti ril me sin den yana yız. Bazı koşul lar la ateş ke sin ikin ci bir açık la ma ya kadar süre siz uza tı la bi le ce ği ni belir ti yo ruz. Bunun koşul la rı nı belir ti yo rum.

Ateş kes her şey den önce tek taraf lı ola maz.

Bunun için imha amaç lı ope ras yon lar dur du rul ma lı dır. Halk üze rin de ki yoğun bas kı ya, tutuk la ma la ra ve faili meç hul cina yet le re son veril me li dir.”

Değer li basın men sup la rı, önce lik le hoş gel di niz diyo rum. Başta Tür ki ye ve Kür dis tan kamu o yu olmak üzere bir çok ulus la ra ra sı ve Kür dis tan lı yurt se ver güç le rin yoğun ilgi si, daya nış ma sı altın da, bun dan yak la şık bir ay önce ilan etti ği miz ateş soru nu na iliş kin, tek rar sizin le kar şı laş mak tan, bazı açık la ma lar yap mak tan mem nun luk duyu yo rum.

Her şey den önce bu ateş kes giri şi mi önem li tari hi sonuç la ra yol açmış bulun mak ta dır. İlan etti ği miz ateş kes, yeni bir süre ci baş lat mış tır. Biz den iste ni len, bu süre cin biraz daha derin leş ti ril me si dir.

Hiç şüp he siz sorum lu luk la rı mız ağır dır. Kürt halkı tari hin en zor döne min den geç mek te dir. Kürt halkı, tek taraf lı ola rak ağır baskı altın da dır ve soy kı rı ma dek bu bas kı lar sürüp git mek te dir. Bizim öyle ken di li ğin den ateş etme gibi bir duru mu muz yoktu. Tüm yap tı ğı mız ulu sal var lı ğı mız için özgür geliş me yol la rı nı açmak tı. Bu konu da imkan elde etmek ti. Bu anlam da, bize başka bir yol bıra kıl ma dı ğı için, biz silah lı müca de le yi baş lat tık ve bu aşa ma ya kadar getir dik. Kürt mese le si esas iti ba riy le bir Kür-Türk mese le si dir.

Müca de le miz, Türk kamu o yu na ve Türk resmi çev re le ri ne Kürt kim 224

225

li ği ni kabul ettir me nok ta sı na gel miş tir. Kürt var lı ğı nı tanı mak ta ve ken di si ni soru nu çöz me ye zorun lu gör mek te dir. Bu anlam da, biz den de orta mın sakin leş ti ril me si ni iste mek te dir. Özel lik le kamu o yu bu konu da çok daha artan bir istek le bek le mek te dir. Biz iyi niye ti mi zi gös ter dik ve bu başa rı lı oldu. Özel lik le New roz süre cin de tek bir fişek atıl ma dı ve bu bir aylık süre de tek bir asker bile vurul ma dı.

Fakat Türk özel savaş bir lik le ri ope ras yon la rı kesin ti siz sür dür dü ler.

30 geril la ve 11 kişi de halk tan olmak üzere, top lam 41 kişi yi kat let ti ler. Buna rağ men biz ateş ke se mükem mel kar şı lık ver dik. Şim di ki görü şü mü zü açık lı yo ruz: Biz süre cin daha da derin leş ti ril me sin den yana yız. Bazı koşul lar la ateş ke sin ikin ci bir açık la ma ya kadar süre siz uza tı la bi le ce ği ni belir ti yo ruz. Bunun koşul la rı nı belir ti yo rum. Ateş kes her şey den önce tek taraf lı ola maz. Bunun için imha amaç lı ope ras yon lar dur du rul ma lı dır. Halk üze rin de ki yoğun bas kı ya, tutuk la ma la ra ve faili meç hul cina yet le re son veril me li dir.

Ateş kes için kısa ca bun la rı belir ti yo rum. Eğer ope ras yon la ra sınır sız devam edi lir se –tabii ister üç günde olur, ister üç ayda olur–, biz de kendi savun ma hak kı mı zı en etki li bir biçim de kul la na ca ğız.

Birin ci ola rak bu husu su belir ti yo rum. Dağ da ki geril la nın indi ril me si ne iliş kin, hükü me tin bazı istem le ri var dır. Dağ da ki kuv vet ler, siya si amaç lar için her şey le ri ni orta ya koya rak dağda dur mak ta dır lar. Ulu sal var lık ve özgür çözüm yolu için ora da dır lar. Eğer bu amaç lar yeri ne geti ri lir se, inan dı rı cı bir biçim de bunun gerek le ri yeri ne geti ri lir ve koşul la rı hazır la nır sa, dağ da ki silah lı güç ler mese le si hal yolu na rahat lık la gire bi lir. Bu açı dan, dağ da ki le re iliş kin her h an g i bir sorun yok t ur. İkin c i ola r ak, bu ateş k es süre s i boyun ca bazı acil talep le ri miz var dır. En başta ope ras yon la rın dur du rul ma sın dan bah set tim. Yal nız geril la ya yöne lik değil, halka yöne lik ola rak da ope ras yon lar dur du rul ma lı dır. Üçün cü sü genel bir af çıka rıl ma lı dır. Biz ken di mi zi suçlu ola rak kabul etmi yo ruz, ama tutuk lu la rın ser best bıra kıl ma sı nı bek le mek te yiz. Yine kül tü rel bazı hak la rın uygu la ma ya geçi ril me si ni de bek li yo ruz. Bun lar özgür basın-yayın hak l a r ı d ır, Kürt ç e radyo, tele v iz y on, gaze t e, kitap çıkar ma vb. Kısa ca, Kürt dili ne ser best lik tanın ma lı dır. Köy le rin den kopar tı lan hal kın tek rar gelip köy le ri ne yer leş ti ril me si ni ve zarar la 226

rı nın öden me si ni isti yo ruz. Bu arada Ola ğa nüs tü Hal yöne ti mi nin kal dı rıl ma sı nı bek li yo ruz. Köy koru cu lu ğu nun lağ ve dil me si ni isti yo ruz. Köy koru cu la rı na, biz de çözü me katkı olsun diye bir af ilan edi yo ruz. Yani eğer silah la rı nı bıra kır lar sa onla ra dokun ma ya ca ğız.

Kürt örgüt le ri ne lega li te tanın ma sı nı isti yo ruz. Ser best örgüt len me ve poli ti ka yapma hak kı nın veril me si şart tır. Kısa ca, acil ola rak bun lar, yeri ne geti ril me si gere ken ve orta mı daha da yumu şa ta cak olan bek len ti ler dir.

Bun dan sonra atıl ma sı gere ken ikin ci bir adım ise, kabul edi len Kürt kim li ği nin yasal laş tı rıl ma sı dır. Bu hem ana ya sa ya ve hem de yasa la ra gerek ti ği biçim de yan sı ma lı dır. Yine bütün bun lar, demok ra tik bir fede ras yon yolun da adım lar anla mı na da gel mek te dir. Bu tip tar tış ma la ra da say gı lı olun ma sı nı, orta mın açık tutul ma sı nı isti yo ruz.

Kısa ca, benim dile getir mek iste di ğim husus lar bun lar dır. İna nı yo rum ki, Kürt-Türk iliş ki le rin de baskı döne mi nin yeri ne, ulu sal ger çe ğe, kim li ğe say gı lı ve özgür tar tış may la bir lik te çözüm yol la rı na barış çıl bir biçim de, yine demok ra tik bir yön tem le çıkış imka nı doğ muş tur veya en azın dan buna inan mak iste riz. Bin yıl lık ortak bir tarih var dır. Kürt ler, Türk le re çok hiz met etmiş ler dir. Ve hatta iliş ki le ri ni kar deş ola rak değer len dir di ler. Fakat ger çek ten biz, bu ortak lık tan çok zarar gör müş bir hal kız. Bu zarar dan dönül me si ni isti yo ruz. Kar deş le re yara şır bir düze nin geliş ti ril me si ni isti yo ruz.

Bu neden le, ne paha sı na olur sa olsun biz, ayrı lık diye bir koşul dayat mı yo ruz. Ama özgür ve eşit koşul lar da bir li ğe de ger çek ten ortam açıl ma lı dır. Bunu hem dev let kesim le rin den bek le mek te yiz ve hem de daha çok Tür ki ye hal kı nın bu konu da demok ra tik yak la şı mı nı ve bas kı sı nı geliş tir me si ni bek li yo ruz. Esas iti ba riy le çözüm gücü hal kın ken di si dir. Türk hal kı na da ve onun demok ra tik tem sil ci le ri ne de çok görev ler düş mek te dir. Ayrı ca seç kin bir demok ra tik işle vi gören bası na da önem li görev ler düş mek te dir. Ben bu geçen bir aylık dönem için de bası nın olduk ça yarar lı bir işlev gör dü ğü ne ina nı yo rum ve huzu ru nuz da siz le re teşek kür edi yo rum. Bu süre cin derin leş ti ril me si ne de hepi ni zin kat kı la rı nı bek le mek te yiz. Yeni den hepi ni ze teşek kür le ri mi zi belir ti yo rum.

227

“Gerçek terörist belirlenseydi bundan çok memnun olurdum.”

228

Misa fir le ri mi zi tanış tı ra lım. Sanı yo rum tanı dı ğı nız için başta tanış tır ma dım. Kar de şi miz Ahmet Türk, HEP Genel Başkanı'dır.

Bizi bu barış süre ci ne iliş kin ola rak ziya ret etmek iste miş ler dir.

Amaç la rı, ger çek ten bu ateş kes le bir lik te barış süre ci nin ve yine siya si çözüm yol la rı nın araş tı rıl ma sı ve bu konu da kat kı la rı nın sunul ma sı teme lin de dir. Ben bu vesi ley le huzu ru nuz da ken di le ri ne tek rar bu dost adım dır diyo rum, ayrı ca bu süre ce iliş kin kat kı la rı nı bek li yo rum.

Top l an t ı m ı z a katı l an Kür d is t an Sos y a l ist P artisi'nin değer l i Genel Sek re te ri Kemal Bur kay yol daş tır. Ken di le ri ne de huzu ru nuz da hoş gel di niz diyo rum ve süre ce iliş kin kat kı la rı nın çok değer li oldu ğu nu belir ti yo rum.

Mam Celal Talabani'yi zaten tanı yor su nuz.

Ham reş Reşo yol daş, Kür dis tan Demok ra tik Par ti si –Hev gır tın– Genel Başkanı'dır. O da bizim bir lik çalış ma la rı mı za katıl mış tır. Bu süre ce iliş kin onla rın da kat kı sı nı olduk ça değer li bul mak ta yız ve ken di le ri ne teşek kür etmek te yiz.

Celal Talabani: (İngi liz ce konuş tu.)

Ahmet Türk: Değer li basın men sup la rı! Ülke miz de ki geliş me ler hepi mi zi çok yakın dan ilgi len dir mek te dir. Kürt halkı tarih boyun ca şid det ve bas kıy la karşı kar şı ya kal mış tır. Bas kı nın ve şid de tin olma dı ğı bir dünya isti yo ruz. Kürt hal kı nın ken di ni özgür ce ifade ede bi le ce ği bir Tür ki ye isti yo ruz. Bizim siya si parti ola rak hal kı mı za karşı çok önem li sorum lu lu ğu muz var dır. Hem siya si parti ola rak ve hem de bu hal kın bir unsu ru ola rak bizim ama cı mız, özle mi miz, Kürt hal kı nı, tüm demok ra tik hak la rı nı kul la na bi le ce ği say gın bir nok ta ya getir mek tir. Baskı ve şid de ten arın dı rıl mış bir dünya isti yo ruz. O özgür dünya için de Kürt hal kı nın özgür lü ğü nü isti yo ruz. Bu özgür lük anla yı şı mı zın kar şı sı olan anla yı şın bit me si ni temen ni edi yor ve dili yo ruz.

Bugün barış çıl anla yış la rın öne çık tı ğı bir döne mi yaşı yo ruz.

Ama cı mız barı şın sürek li olma sı dır. Çünkü, ina nı yo ruz ki, barış ege men oldu ğu zaman Türk halkı da, Kürt halkı da daha mutlu ola cak tır. Bu Kürt-Türk hal kı nın yara rı na ola cak, Türkiye'yi de say gın bir nok ta ya geti re cek tir. Biz bu dönem de böyle bir anla yı şın orta ya 229

çık ma sı için ola bil di ğin ce çaba gös ter dik. Ama cı mız bu orta mın sürek li olma sı dır. Tüm ilgi li le re ses le ni yo ruz! Hem dev le te, hem PKK'ye: Barı şı öne çıka ra lım, barış için eli mi zi uza ta lım, barış için de bir dünya kura lım diyo rum. Sayın Öcalan'a bir kalem hedi ye ettim. Bunun bir amacı var: Silah lar sus sun, kalem ler konuş sun diye. Barış insa nı mı zı, hal kı mı zı mutlu edi yor, bu mut lu lu ğu hak etmiş tir. İna nı yo rum her kes duyar lı lık gös te re cek tir.

Kemal Burkay: Çok değer li basın men sup la rı!

Ben, Sayın Öcalan'ın ateş ke si yeni den uzat ma sı nı mem nu ni yet le kar şı lı yo rum ve bu konu da ki cesa re tin den dola yı ken di le ri ni des tek li yo ruz.

Geliş me le re iliş kin görüş le ri mi ben son gün ler de zaman zaman aktar dım kamu o yu na. Bu top lan tı nede niy le kısa ca bir kaç söz daha söy le mek isti yo rum: Bana göre bu tari hi bir fır sat tır. Kürt halkı ve Türk halkı bakı mın dan bir barış döne mi baş la ya bi lir ve yüz yıl dan fazla bir süre dir devam eden bu yara ger çek ten sarı la bi lir. Her iki taraf açı sın dan da böy le si ne olum lu bir fır sat orta ya çık mış tır ve bunun kaçı r ıl m a m a s ı gere k ir. Bize göre, bu konu d a en önem l i sorum lu luk lar Türk dev le ti ne düşer. Yine bize göre her iki halk eşit lik teme lin de bir arada yaşa ya bi lir. Bunun için ülke nin ger çe ği ne uygun ola rak, ülke nin poli tik yaşa mı, kül tü rel yaşa mı ve yönet selidari yaşa mı yeni den düzen len me li dir. Bunun esas la rı nı Sayın Öca lan ile bir lik te daha önce yayın la dı ğı mız pro to kol de orta ya koy duk. Önce lik le barış çıl ve demok ra tik bir çözüm için yolun açıl ma sı gere ki yor. Bunun için acil istem le ri miz üç ana nok ta da top la nı yor. Şid de tin kar şı lık lı ola rak dur ma sı gere ki yor. Ki bir taraf ateş kes ti ği ne göre, şimdi şid de tin tama men dur ma sı için Türk tara fı nın da adım atma sı gere ki yor. Çünkü tek taraf lı ola rak çok uzun zaman ateş kes ola nak sız dır. Gerek li, zorun lu demok ra tik adım la rın atıl ma sı gere ki yor. Bunun için her ke si kap sa ya cak bir genel af, tüm siya si par ti le rin ser best olma sı, tüm Kürt par ti le ri nin, –yani bizim par ti mi zin, PKK'nin ve öteki kar deş par ti le ri nin tümü nün– ser best ola ca ğı bir demok ra tik orta mın ger çek leş ti ril me si ve Kürt dili, kül tü rü üze rin de bugün kü ağır bas kı la rın kal dı rıl ma sı, Kürtçe'nin eği tim ala nın da, yayın pla nın da, resmi işlem ler de özgür leş me si şart tır. Bu acil 230

istem ler çağı mı zın ve günü mü zün geliş me le ri göz önüne alın dı ğı zaman çok azami istem ler değil dir, ger çek çi istem ler dir. Bu bakım dan biz, Türk hükü me ti ni de ger çek çi olma ya, cesa ret li olma ya ve çağ daş adım lar atma ya çağı rı yo ruz. Barış ve demok ra si için bu fır sa tı kaçır ma ya lım. Son ola rak söy le mek iste di ğim bu. Teşek kür ede rim.

Hamreş Reşo: Uzun yıl lar Türkiye'den ayrıl dı ğım için Türk çem yeter li olma ya bi lir.

Sayın basın men sup la rı!

Gör dü ğü nüz gibi, PKK Genel Sek re te ri Sayın Abdul lah Öca lan, bu barış süre ci nin daha iyi yeri ne geti ri le bil me si için, Türk dev le ti ne fır sat tanı ya bil me si için, bu barış süre ci ni bir kez daha uzat mış bulun mak ta dır. Biz, Hev gır tın –Kür dis tan Demok ra tik Par ti si– ola rak, bu barış süre ci ne eli miz den gel di ği kadar des tek te bulun mak isti yo ruz. Par ti mi zin amaç la rın dan biri si de budur. Par ti miz demok ra tik çalış ma lar yürüt mek için kurul muş tur. Barış çıl ve demok ra tik yol dan Kürt hal kı nın ulu sal ve demok ra tik hak la rı nı elde etmek için çalış mak ta dır. Ama bunun tek taraf lı olma ya ca ğı da bel li dir. Biz, hiç bi ri miz, diğer Kürt par ti le ri nin hiç bi ri kendi istek le riy le ille ga li te ye çekil me miş tir. Mev cut ana ya sa, kanun lar, hatta siya si parti kanu nu buna yol açmak ta dır. Türkiye'de demok ra si nin ger çek le şe bil me si için, Kürt ulu sal ve demok ra tik hak la rı nın tanın ma sı gere ki yor. Bunun tüm Tür ki ye halk la rı na daha iyi gün ler geti re ce ği ne ina nı yo ruz. Özel lik le Türk hal kı nın, demok ra si nin gel me si ne yar dım cı ola ca ğı na ina nı yo ruz. Arka daş la rın da belirt ti ği gibi, bu ana ya sal deği şik lik le rin olma sı ve Kürt kim li ği nin bu ana ya sa ya götü rül me si gere ki yor. Bu aslın da, Lozan'da İsmet İnönü'nün söy le di ği gibi, Kürt ve Türk halkı, Türkiye'deki iki asli unsur dur. Demi rel hükü me ti nin başa geç me sin den sonra açık la dı ğı Kürt rea li te si ni tanı ma sözü şim di ye kadar yeri ne geti ril me miş tir. Bence Türk par la men to su 500 gün lük hesap laş ma da bunu da naza ri iti ba ra ala rak, üze rin de müna ka şa etme li dir. Biz açı lan bu süre ci can dan des tek li yo ruz.

Bası nın büyük rolü nün oldu ğu nu bili yo ruz. Hepi ni ze teşek kür ler.

Abdullah Öcalan: Şimdi kısa soru la rı nı zı bek li yo ruz, iste di ği niz kişi ye sora bi lir si niz.

231

(Sorular, ses kayıt cihazlarından uzak sorulduğu için anlaşılmadı. Bu yüzden soruları atlayarak sadece cevapları yayınlıyoruz.)

– Soru: ...

Abdullah Öcalan: Kesin bir tarih yok. Barış koşul la rı az çok belir gin bir biçim de söy len miş tir. Eğer bu koşul la ra uyu lur sa bir süre daha devam eder. Yok eğer bu süreç suis ti mal edi lir se, yani kötü kul la nı lır sa kamu o yu nun ve hatta bir çok hükü met çev re le ri nin de bek le me di ği anor mal bir biçim de kat li am lar, her türlü ope ras yon lar, tutuk la ma lar geliş ti ri lir se, tabii ki bu işle mez, atıl kalır, süreç anla mı nı yiti rir ve biz de nor mal müca de le süre ci mi zi daha da geliş ti re rek, hatta daha çok yoğun laş tı ra rak devam etti re ce ğiz. Bu vesi ley le şunu belir te yim: Bizim geril la epey hazır lık yap mış tır. 10 bin civa rın da geril la fedai gibi her türlü göre ve hazır bek le mek te dir.

Ben bu basın top l an t ı s ı n a gir m e d en önce bütün karar g ah l ar l a konuş tum tama men emir le ri bek le mek te dir ler. Barış iste ni yor sa bu çer çe ve de, savaş iste ni yor sa yine bu çer çe ve de geli şe cek tir. Süre ce tama men uyu yor lar, onu belirt mek isti yo rum. Ve hepsi de özel lik le sava şı geliş ti re bi le cek düzey de dir. Hatta mev cut hazır lık düze yi miz şim di ye kadar yürüt tü ğü müz dokuz yıl lık sava şın bilan ço su nu bir yılda orta ya çıka ra bi le cek düzey de dir. Bunu bir teh dit ola rak söy le mi yo rum. PKK'nin zayıf la dı ğı, işte son Güney Savaşı'nda, ope ras yon lar da önem li gücü nü yitir di ği, dola yı sıy la bu neden le ateş ke si kabul etti ği tar zın da ki değer len dir me ler kesin lik le doğru değil dir. İlk defa derli-toplu bir sava şa hazır lı ğı, biz bu sene nin bahar döne min de başar mış bulu nu yo ruz. Bunu özen le belir ti yo rum. Bunu, kamu o yu nun da ve siz bası nın da özen le bil me si ni isti yo rum. Ger çek ten bu sava şı daha da derin leş ti rir ler se, şim di ye kadar 5.000 kişi mi gitti, bu yılki bilan ço 10.000'den aşağı olma ya cak. Bunun da özen le bilin me si ni isti yo rum. Ateş kes, ger çek ten bir yıl sonra da gün de me gire bi lir. Fakat o zaman onbin ler ce insan boşu na ölmüş olur. Biz bu onbin ler ce insa nın boşa ölme si ni önle mek isti yo ruz. İki yıl sonra gele cek barış yeri ne, şim di den bu barış süre ci ni, bir bir le ri ne fazla zarar ver me den, “biz aske ri ola rak çok güç lü yüz” teh dit le ri ne ve sal dı rı la rı na baş vur ma dan ger çek leş tir mek isti yo ruz. Bütün 232

iyi niye ti miz bunun için dir. Uma rız hükü met anlar, kamu o yu anlar, her kes üze ri ne düşe ni yapar.

– Soru: ...

Abdullah Öcalan: Birin ci si ateş ke sin olum lu geç ti ği ne ina nı yo rum. Özel lik le Tür ki ye kamu o yu başta olmak üzere, Kür dis tan halkı, ulus la ra ra sı hükü met çev re le ri, çeşit li demok ra tik çev re ler, bu süre cin devam etti ril me si ni, fır sat tanın ma sı nı ve bir de çözüm için biraz daha koşul la rın olgun laş tı rıl ma sı nı iste di ler. Hatta hükü met de bu konu da dolay lı da olsa, biraz daha devam eder se hayır lı geliş me le rin ola bi le ce ği ne dair bazı işa ret ler verdi. Biz bun la rı yeter li gör dük, olum lu bul duk. Dola yı sıy la bu biçim de uzat ma ya karar ver dik.

– Soru: ...

Abdullah Öcalan: Dik kat edi lir se ken di le ri bası na çeşit li açık la ma l ar yap t ı l ar. Sayın Mam C elal'in Anka r a ziya r e t i var d ır.

Ankara'da başta Sayın Özal olmak üzere, bütün hükü m et ileri gelen le ri, par la men to baş ka nı, bütün siya si parti baş kan la rı, yine dışiş le ri nin geniş çev re le ri, hatta bazı emni yet ve aske ri çev re ler ile görüş me ler yap mış tır. Bu görüş me le ri biz önem li bir sin yal ola rak değer len dir dik. Özel lik le içe ri ği ni fazla açmak iste mi yo rum. Bun lar Türkiye'nin hemen hemen ağır lık lı siya sal tem sil ci le ri dir. İti mat etmek isti yo ruz, yani bu söz le rin boş söz ler olma dı ğı na inan mak isti yo ruz. Bunu cid di ye alı rız tabii. Bazı hükü met çev re le ri gaze te ci le ri davet etmiş ler dir, bazı röpor taj lar yap mış lar dır. Bu vesi ley le kendi dilek ve temen ni le ri ni belirt miş ler dir. Biz bun la ra da değer veri yo ruz. Ve bizim açı mız dan buna ben zer işa ret ler daha var. Dola yı sıy la şim di lik doyu ru cu dur diyo ruz.

– Soru: ...

Abdullah Öcalan: Geril la lar tari hi ulu sal amaç lar için dağda bulun mak ta dır lar. Onla rın tari hi ve siya sal amaç la rı ulu sal ve top lum sal nite lik li dir. Bu istem ler yeri ne geti ri lin ce ye, bu konu da ciddi adım lar ve koşul lar inan dı rı cı bir biçim de orta ya çıkın ca ya kadar orada kala cak lar dır. Geril la disip li ne uyan, olduk ça eği til miş olan bir güç tür. Sade ce savaş ta değil, barış ta da ve hatta daha da güçlü bir biçim de ken di ni ayak ta tut ma sı nı bile cek bir güç tür. Yani savaş olma dı diye geril la çözül mez, yoz laş maz. Tam ter si ne kendi eği tim 233

le ri ni, örgüt len me le ri ni daha da geliş ti rir ler. Ve siya si amaç la rın yeri ne geti ri lip geti ril me di ği ne göz kulak olur lar, izler ler. Yeri ne geti ri lir se güven ce olur lar. Yeri ne geti ril mez se savaş la rı na devam eder ler.

– Soru: ...

Abdul lah Öca lan: Hayır hayır, ne müna s e b et! Kuzey Irak'takiler (Güney Kürdistan'dakiler) Kuzey Kürdistan'a gide cek ler dir. Yol ardı na kadar açıl mış tır. Sade ce denet çi değil, onlar yürüt me kuv ve ti dir. Yani emni yet ve yürüt me kuv vet le ri dir – Soru: ...

Abdullah Öcalan: Gerilla içer de değil ki, onlar için af çıka rıl sın. Onlar özgür kuv vet ler dir. Affe di le cek bir durum la rı yok tur.

Ayrı ca affın sağ lan ma sı nın sağ lam güven ce le ri dir.

– Soru: ...

Celal Talabani: (İngi liz ce konuş tu.)

– Soru: ...

Kemal Burkay: Sorun, benim dönme soru num değil tek başı na.

Ben bir par ti nin başın da yım. Yani dönün ce ser best poli ti ka yapa bi le cek miyim? Benim par tim ser best çalış ma yapa bi le cek mi? Var sa ya lım ki, bir res sa mım ben. Türkiye'ye döne ce ğim ama, resim yap ma ya ca ğım. Bu özgür ola rak bir dönme değil dir. Ben poli ti ka cı yım.

Dola yı sıy la bu kanal lar açıl ma lı dır. Bu kanal lar açıl ma dı ğı süre ce, benim dön mem bir şey kay det mez. Fakat onu bile olum lu bulu yo rum. Ger ç ek t en hükü m et legal kanal l a r ı açma l ı d ır. Eğer bizim özgür insan lar ola rak dön me mi zi isti yor sa... Tabii üç ay sonra tek rar hapse gir mek veya yurt dışı na çık mak zorun da kala cak sam böyle bir istem yet mez tek başı na. Bizim de güve ni miz de belli zayıf la ma lar var dır, geç mi şi bili yo ruz. Türk lider le ri nin nasıl böyle “iyi” çağ rı lar la aldan dık la rı nı bili yo ruz. Ciddi adım lar atıl ma lı dır. İyi niyet li söz ler yet mi yor. Eğer ger çek ten iyi niyet varsa, bu pra ti ğe yan sı ma lı, yasa la ra yan sı ma lı dır. Tek başı na bir Kemal Bur kay soru nu değil dir.

– Soru: ...

Abdullah Öcalan: Nor mal siya si faa li yet ler devam ede cek. Bu arada belir te yim; bizim bir lik çalış ma la rı mız iler li yor. Muh te me len 234

yakın da Kuzey Kür dis tan için bir cephe ilanı da ger çek le şe bi lir.

Ağır lık lı örgüt ler siya si irade bir li ğiy le müş te re ke vara bil miş ler dir.

Kür dis tan Ulu sal Mec li si konu sun da da öne ri ler geliş ti ril mek te dir.

Nor mal çalış ma lar sür dü rül mek te dir. Yine yasal parti, örne ğin HEP faa li yet le ri ni sür dür mek te dir. Zaten her türlü siya si çalış ma mız, legal veya ille gal olur yapa rız. Legal koşul la rı olan legal yapar, ille gal koşul la rı olan ille gal yapar. Yani ateş kes çalış ma mı za engel değil dir. Bu ateş kes ten anla ma nız gere ken tek husus, biz bir sal dı rı kuv ve ti deği liz. Özel lik le geçen yıl lar da kamu o yu nu da biraz zor duru ma düşü ren, bizi de zor duru ma düşü ren sal dı rı la ra giriş me ye ce ğiz. Amaç lar için gere kir se 40 yıl da olsa dağda dura bi le ce ğiz.

Ama aci len diyo ruz ki, çok önem li siya si amaç la rı mız var dır. Haklı, bütün dün ya nın uygun gör dü ğü, Türk hal kı nın da çok uygun gör dü ğü bir kar deş lik için hak isti yo ruz. Bunu özel lik le basın iyi anla ma lı dır. Öyle bir kar deş lik düşü nün ki, biri nin 300 tane rad yo su var, diğe ri nin bir tane rad yo su yok. Ken di le ri nin mil yon lar ca kita bı var, bu kar de şin tek bir kita bı yok. Bu kar deş bir tür kü yü rad yo da söy le ye mi yor. Böyle kar deş li ğe siz ina nı yor musu nuz? Vic da nı nız bunu nasıl kabul edi yor? Bu açı dan üze ri ne git me li yiz. Bu çok müte va zi, asga ri istem le ri bir an önce bu hükü met yeri ne getir me li. Yeri ne getir mez ler se çok iyi bili yor su nuz ki, zor duru ma düşen ken di le ri olur. Yani biraz insa ni ola rak dav ran sın lar. Israr la “gücü müz var, kuv ve ti miz var, ne yapar sa nız sizi bas tı rı rız” deme me le ri gere ki yor.

Kar deş li ğin biraz gerek le ri ne say gı lı olun ma sı nı isti yo ruz. Bun lar sanı yo rum, son dere ce açık husus lar dır.

– Soru: ...

Abdullah Öcalan: İyi değil dir. Yakın da akta rır lar. İnşal lah bir lik te rad yo la rı aça rız. Bir lik te açıl ma sı nı isti yo rum.

– Soru: ...

Abdullah Öcalan: Ken di le ri, sade ce bura da bizi ziya ret etme ye gel miş ler. Hatta şunu da söy le di ler; onu belirt mem de mazur yok.

Söy len miş tir, “Onlar ille gal dir, acaba bir lik te masa da otu rur sa nız bir şey olur mu?” Bir Türk elçi si söy le miş tir. Bence anlam sız dır.

Yani Kürt ler eğer bir bir le riy le otur ma ya cak lar sa, bu onlar için say gı sız lık olur. Madem hükü met iyi niye ti ni gös ter mek isti yor, bütün 235

Kürt le rin bir araya gel me sin den sevinç duy ma lı dır, buna say gı lı olma lı dır. Ken di le ri bize pro to kol getir me miş ler dir. Fakat dost güç ola rak görü yo ruz. Uygun değil, yani bir legal örgüt le ille gal örgüt ara sın da pro to kol olmaz. Ama dost luk ola bi lir. Siz le rin de büyük bir kısmı bize dost tur. Bera ber fotoğ raf çeki yo ruz, bera ber top lan tı halin de yiz. Her han gi bir sakın ca sı nın ola ca ğı nı san mı yo ruz.

– Soru: ...

Abdullah Öcalan: Açık lık geti re yim; soru nu zu anla dım. Köy koru cu lu ğu mese le si ne Sayın İsmet İmset doku nu yor. Diyor ki, “Güney K ürdistan'da 1991 yılın d a ger ç ek l e ş en ayak l an m a y a 'cahşlar', yani bir anlam da köy koru cu la rı baş lan gıç yaptı. Büyük bir ayak lan ma ya giriş ti ler. Acaba Türkiye'nin koru cu ola rak bes le dik le ri de teh li ke arze der ler mi?” Belir te yim, bun la rın önem li bir kıs mıy la zaten iliş ki ler var dır. Ver dik le ri para ve silah da biraz bize gel mek te dir. Yani bunu hükü met de bili yor. Sayın Celal Talabani'ye “Bizim de habe ri miz var” demiş hükü met yet ki li le ri. Evet, “7.000 tane si PKK'ye çalı şı yor” denil miş. Şimdi bu insan la rı fazla zor la ma ma lı yız. Tek rar söy lü yo rum; bun lar için tama men bir affet me pro se dü rü nü bir kez daha baş lat mı şız. Bu ateş kes süre si için de bunun da değer len di ril me si gere kir. Hükü me tin de, köy koru cu lu ğu nu bir an önce kal dır ma sı ve bun la rı üze ri mi ze sür me me si gere ki yor. Her iki taraf böyle kolay lık sağ lar sa, bun lar da o zor durum dan kur tul muş ola cak lar. Nite kim bun lar çok zor durum da dır lar, çok tra jik olay la ra yol açmak ta dır lar. Ayrı ca asa yiş ger çek ten bun lar la sağ la na mı yor, ter si ne çok çok bozu lu yor. Büyük aşi ret kav ga la rı na, yani top lum sal huzur suz luk la ra da yol açı yor lar. Ağır bir maddi kül fet tir, veri len para boşa gidi yor. Bu para lar la bir eş almış lar sa ikin ci, üçün cü eşe har cı yor lar. Bun lar top lum sal yara la rın geliş ti ril me si dir. Bütün bun la ra son ver mek açı sın dan, hükü met bir an önce bun la rı kal dır ma lı dır. Dedi ğim gibi, biz de böyle kolay lık sağ lı yo ruz. Sanı yo rum bu da acil bir talep tir. Ola ğa nüs tü Hal'in kal dı rıl ma sıy la bir lik te, her hal de onlar da kal dı rı lır, temen ni miz budur.

– Soru: ...

Abdullah Öcalan: Gayet tabii. Yani çok kötü bir durum la rı var dır. Bun la rın dev let ten aldı ğı para yı böyle kul lan dık la rı açık tır.

236

– Soru: ...

Celal Talabani: (Arap ça cevap la dı.)

– Soru: ...

Abdullah Öcalan: Kuzey Kür dis tan cep he si eğer teşek kül olur sa, san m ı y o r um G üney'dekine ben z er anlaş m az l ık l a r a düş s ün.

Gerek ulu sal, gerek se demok ra tik talep ler de büyük ben zer lik var.

Eğer geç miş te buna ben zer atı lan adım lar başa rı ya ulaş ma dıy sa, bunun bazı neden le ri var dır. Objek tif koşul lar fazla daya tı cı değil di.

Yine sub jek tif düzey de yanıl gı lar, yan lış lık lar ileri düzey dey di.

Ama bu kadar büyük geliş me ler den sonra geli nen nokta artık böy le si ne bir bir li ğin yürü ye bi le ce ği ne dair çok kuv vet li neden ler orta ya çık mak ta dır. Her kes bu konu la rı çok açık ola rak vur gu la mak ta dır. Çok kısa bir görüş mey le bir lik te bu ihti ya cı belirt mek te dir ler. Yani siya si ira de le ri ni orta ya koy mak ta dır lar. Adeta ken di li ğin den fii li yat ta ger çek leş miş bir husus tur. Biz bunun altı na sade ce imza mı zı attık. İna nı yo rum yakın da ger çek le şir. Çaba lar yoğun la şa rak devam edi yor. Güney'deki Kür dis ta ni Cephe ile iliş ki le re gelin ce, dos ta ne geli şe cek. Biz onlar la ulu sal kong re düze yin de bir bir lik öne ri si ni geliş tir mek isti yo ruz. Yani bütün Kür dis tan çapın da, bir li ğin yasalresmi ifa de si ulu sal kong re plat for mu ola bi lir. Bu konu da görüş me ler var, öne ri ler geliş ti ri li yor. İkin ci bir adım ola rak bu düşü nü lü yor.

Birin ci adım Kuzey Kürdistan'dır, ikin ci adım Güney Kür dis tan veya Kürdistan'ın diğer par ça la rı dır. Uma rım o da yakın bir süre için de iler ler ve başar ma yolu na girer.

– Soru: ...

Abdullah Öcalan: İstem değil de, biraz önce li ği buna ver mek iste di. Fakat bunun başın da ele alı na cak bir mese le olma dı ğı nı, bir lik te otur du ğu muz değer li yol daş lar da ifade etti ler. Bu ancak süre cin sonun da ola bi lir. Böyle bir mese le tar tı şı la bi lir. Yani her zaman söy lü yo rum; geril la siya si amaç lar için, orada bulu nan özgür lük kuv ve ti dir. Siya si amaç lar yeri ne geti ril me ye çalı şı lır çalı şıl maz, geril la ken di ni barış koşul la rı na göre yeni den düzen le ye bi le cek tir.

Hükü me tin böyle bir tale bi başın dan beri dayat ma sı işle ri çık maz soka ğa sür mek tir. Bu süre cin baş lan gı cın da değil, süre cin olum lu geliş me siy le bir lik te gün de me gele bi le cek bir mese le dir. Şart, siya si 237

“PKK sadece bir ulusun hareketi değil, Ortadoğu halklarının ve giderek dünya halklarının soylu bir temsilcisi ve herkesin gurur duyacağı bir insanlık değeridir.”

238

talep le rin haya ta geçi ril me si dir. Bu siya si talep ler asga ri talep ler dir.

Yeri ne geti ri lir geti ril mez geril la nın yeni den düzen len me si ne baş la na bi lir veya bir tar tış ma geliş ti ri le bi lir.

– Soru: ...

Kemal Burkay: Biz, ulu sal kur tu luş hare ket le ri bakı mın dan sila hı, günah say mı yo ruz. Zulüm altın da ki, baskı altın da ki her halk silah kul la na bi lir. Bizim görü şü müz de ki fark, silah kul lan ma nın zama nı nın olma dı ğıy dı. Ama diğer örgüt le rin görüş le ri fark lı olur.

Dola yı sıy la bizim bir araya gel me miz salt o nok tay la sınır lı değil dir. Biz ateş kes olsun veya olma sın, ondan önce diğer örgüt ler le ve başta PKK'yle iliş ki le ri mi zi iyi leş tir mek isti yor duk. Çağ rı la rı mız var dır. Onlar dan da olum lu cevap gelin ce, böy le ce ara da ki engel kalk tı.

Biz hangi nok ta lar da anla şa bi lir sek, o nok ta lar da anla şı rız ve bir lik te yürü rüz. Biz bugün de bu barış fır sa tı nın iyi kul la nıl ma sı nı isti yo ruz. Yani öyle ki bir daha savaş olma sın. Bu sorun çözül sün.

Biz bunu ger çek ten isti yo ruz. Ama Türk tara fı eğer bu asga ri istem le ri kar şı la maz sa, bu demek tir ki, savaş devam eder. Bu demek tir ki, savaş dur maz. Bu, “soru nu sırf polis-ordu gücüy le çöze ce ğim” demek tir. Böyle bir durum da biz de eski poli ti ka yı sür dü re me yiz.

Ben bunu kaç kez söy le dim. 18 yıl dır sür dür dü ğü müz barış çıl poli ti ka yı sür dü re me yiz. Dola yı sıy la bu fır sat kaçı rıl ma sın diyo ruz.

Bizim bun dan daha fazla yapa bi le ce ği miz bir şey yok tur.

– Soru: ...

Ahmet Türk: Sorun şu: Orta da bir Kürt soru nu var. Kürt hal kı nın iste mi beni de ilgi len di rir...

Demok ra tik legal zemin de poli ti ka yapan bir siya si parti, demok ra tik legal bir orta mın sağ lan ma sı nın müca de le si ni verir. Bugün bu açı dan olum lu geliş me ler var. Hal kın Emek Par ti si ola rak, bu olum lu geliş me le re katkı sun mak, barış çıl anla yış la rı öne çıkar mak, bu konu da ki duyar lı lı ğı orta ya koy mak gibi çalış ma la rı mız da ola cak, bu zemin de çaba gös te re ce ğiz.

– Soru: ...

Abdullah Öcalan: Sayın Mam Celal zaten söy le di. “Şu anda ateş kes koşul la rı var; ser best siya si faa li yet ler de bulu na bi lir ler” 239

diyor. Güney'de de, Kuzey'de de. Önle ri ni tuta cak her han gi bir durum söz konu su değil. Doğ ru dur bu görüş. Ger çek ten siya sal müca de le döne mi ne ağır lık veri li yor. Ateş kes döne mi dir. Bunu da vesi l e bile r ek, biz 2.000 civa r ın d a insa n ı her h al d e ömür boyu Güney'de tuta cak deği liz. Büyük bir kısmı bayan dır. Söy le ye yim; 600 civa rın da bayan var. Onlar orada ne yapa cak lar? Tabii ki ülke koşul la rı na gide cek ler dir. Bun lar siya si faa li yet için gide cek ler.

Süreç baş la mış tır. Uygun yol lar la gide cek ler. Yani kori dor açma filan değil, dağ yol la rı var. Bun lar İran üzeri de ola bi lir, ora dan zik zak çizer ler, girer ler. Bunun Mam Celal ile de iliş ki si yok tur. Hükü me tin bunu fark lı yorum la ma sı da bence anlam sız dır. Bizim bir sürü dağ yolu muz var, aske ri yolu muz var.

– Soru: ...

Kemal Burkay: Umut lu olmak isti yo ruz. İyim ser li ği mi zi koru mak isti yo ruz.

Abdullah Öcalan: Doğ ru dur, katı lı yo rum.

Kemal Burkay: Biraz da şuna bağlı, yani Türkiye'deki aydın la rın, sağ du yu sahi bi güç le rin, sorum lu poli ti ka cı la rın, sanat çı la rın, her ke sin tutu mu na bağlı.

Celal Talabani: ...

Abdullah Öcalan: Mam Celal şunu söy lü yor: “Umut lu olun hayır lı işler için, bu hayır lar yeri ne gelir.” Bu, pey gam be rin hadi si dir. Katı lı yo ruz.

Başka soru la rı nız yoksa, tek rar bütün ark daş lar adına hepi ni ze teşek kür edi yo rum.

Biraz siz le ri sıkın tı ya sok tum. İna nı yo rum siz ler de belli bir sorum lu luk duya rak gel di niz. Bu bizi mem nun etmiş tir, sağo lun.

240

ARGK Eyalet Komutanları ile 16 Nisan 1993 tarihinde yapılan telsiz konuşmaları:

BAŞARI DIŞINDA HİCBİR YOL TARİH KARŞISINDA BİZİ AFFETTİREMEZ “Anlaşılması gereken husus, eğer karşı taraf bu ateşkes koşullarına riayet etmezse ve özellikle gerillaya ve halka yönelik operasyonları geliştirirse, imha, baskı ve işkenceyi eskisi gibi sürdürürse, o zaman bizim de eskisinden daha kapsamlı ve hazırlıklı olarak buna misliyle karşılık vereceğimizdir.”

Kısa ola rak he pi niz den son ge liş me le ri din le ye lim. Biz, ba sın top lan tı sı nın so nuç la rı nı özet ola rak ve re ce ğiz. Si ze da ha son ra kap sam lı ola rak ile ti lir. Evet, ön ce son ge liş me le ri din le ye lim ve ak tar mak is te di ği niz hu sus la rı ak tar ma ya ça lı şın. Der ya An duk, ön ce si zi din le ye lim. Son du rum ne dir?

Derya Anduk: İyi günler, selamlar, saygılar Başkanım. Son durum olarak cepheci arkadaşlar bir köyde komploya getirildi ve iki arkadaş şehit düştü. Bunlar silahsızdı. Öğleyin bulundukları evde kuşatılıyorlar. Ve ev bombalanıyor, öyle şehit düşüyorlar. Bunlar C. ve Y. arkadaşlardır. Bir bu olay var. Bir de bu güneyde bir dizi bombalama oldu. Fakat henüz haber alamadık. Aldığımızda sonuçları iletiriz.

– Bu Genç'teki ki mdi? Cep he ci mi de di niz.

Derya Anduk: Evet, cepheci iki arkadaştı.

– Ne ge zi yor lar köy de? On lar köy de mi ça lı şı yor? Köy lü ler mi, mi lis ler mi?

241

Derya Anduk: Arkadaştır. Bir köye uğruyorlar, orada işlerini bitirip birliğe gidecekler. O anda düşman bilgi almış. İhbar olayı var. Yani bir komploya getirme olayı var.

– O Genç'te olan lar a sü rek li böy le komp lo ola yı di yor su nuz. Fa kat ora da öy le ev le re da lıp gi di yor lar. Cep he ci de ol sa öy le ev le re gi dip ka lın maz. Bu şekilde ka çın cı ka yıp tır bu? Komp lo cu lu ğun yön tem le ri bel li. Bun lar o ev le re gi dip kal ma sa lar, san ki öle cek ler.

Eğer bu nu çok sa yı da ya pı yor lar sa, ke sin ön le yin. Bir de bu komp lo cu lar kim se, ay nı şe kil de kar şı lık ve ri lir on la ra. Ha len bu key fi tu tum lar az de ğil, ça lış ma la rı nız dan o çı kı yor. Ya ni ade ta ba yı lı yor lar.

Bu na ke sin kar şı du ru lur, “ça lış mak is ti yor san, adam gi bi ça lış” de ni lir. Sa nı yo rum şim di bi raz or tam gev şe yin ce ken di ni bu tip ha va la ra kap tı ran lar çok olur. Ta bii bu tü müy le yan lış. Ço ğu ha len mü ca de le ger çe ği nin bi lin cin de de ğil. Söy le ye yim, bu tip bir li-iki li ça lı şan la rı vah şi ce kat le di yor lar ve bu nu daha da ya par lar. O ça lı şan la ra da bu nu sı kı sı kı ya söy le yin. Bu nun dı şın da baş ka ge liş me ler var mı?

Derya Anduk: Başkanım, başka önemli gelişme yoktur. Çalışmalarımız devam ediyor. Katılımlar da yoğundur.

– Katılımlar yo ğun la şa rak de vam edi yor...

Derya Anduk: Evet, ortalama günde bir manga düzeyinde katılım var.

“Bu siyasi hamleyi iyi yönlendirmek gerekiyor” – Belirtmeye ge rek yok ki, ger çek eği tim ve ku ral lar la bu ge len le ri ha zır la mak bü yük öne me ha iz dir. Fa kat bir çok key fi adam da çı kar. Da ha kap sam lı yö nel me fır sa tı ve im ka nı var. Bir de sü re ci bi raz ol gun laş tı rı yo ruz. Bu sü re ci kim se kö tü de ğer len dir me sin, pro vo kas yon la ra düş me sin. Or tam sa nıl dı ğın dan da ha faz la si ya sal laş ma ya uy gun. Bu nu faz la uzat ma ya lım, bi li nen şey ler dir.

Bu nun dı şın da, da ha ön ce söy le nen çer çe ve de ki fa a li yet le ri niz sa nı rım ge li şi yor. Ku ze ye ve gü ne ye yö ne lik ça lış ma lar ge li şir. Ye ni sü reç le bir lik te ala nı nız hay li dik ka te de ğer ha le gel miş tir. Bi le me yiz, yan sı ma lar na sıl ge li şir. Özel lik le bu si ya si ham le yi bi raz 242

iyi yön len dir mek ge re ke cek. Bi li nen o ci na yet ler var dı; on la rın da kök lü hal le dil me si ge re ki yor ve sa nı rım faz la da ge liş mez. En önem li si de, ateş kes sü re ci de ni len bu sü reç, bir çok iş bir lik çi yi ken di ne ge tir me de kul la nı la bi lir. Ay rı ca o böl ge de sa nı rım bun lar bun dan son ra da ha yat kın ha le ge lir ler. O ula şıl ma yan bir çok ala na da ra hat lık la ula şı la bi lir. Bun lar bi li nen ge nel hu sus lar dır. Ay rı ca be lirt mek is te di ği niz baş ka hu sus var mı? Di ğer Der ya la ra iliş kin ol sun ge nel ge liş me le re iliş kin ol sun, be lir te ce ği niz bir şey var mı? Ta bii biz ba sın açık la ma sı nı söy le riz. Şim di lik be lirt mek is te di ği niz bir hu sus var mı?

Derya Anduk: Yok, Başkanım. Birçok şey ortaya konulmuştur.

Bizim belirteceğimiz yeni bir şey yok. Çiyayê Si pan, siz na sıl sı nız? Ye ni bir du rum var mı? Çiyayê Sipan: Selamlar, saygılar Başkanım. Ses anlaşılıyor mu?

–Sesiniz iyi, net ge li yor. Bu yu run, si zi din li yo ruz. Ye ni bir du rum var mı? Çiyayê Sipan: Bizde yeni bir durum yok. Bölge güçleriyle toplantı yaptık; Parti Önderliği'nin son talimatlarını bildirdik ve yine ateşkese ilişkin değerlendirmeleri tartıştık. Çeşitli alanlara ilişkin görevlendirme ve çalışma tarzını belirledik. Alanda düşmanın belli keşifleri var. Başka herhangi bir durum yok. Kısaca bunları belirtebilirim.

– Operasyonlar yok di yor su nuz. Ka tı lım lar ge li şi yor mu? Çiyayê Sipan: Katılımlar gelişmeye başladı. Gittikçe de artacak.

– Oldu. Ben açık la ma yı ge nel ola rak ya pa ca ğım, din ler si niz.

Zağros'la ir ti bat kur du nuz ve ih ti yaç la rı be lir le di niz. Sa nı yo rum ra hat lık la kar şı lık lı bir bi ri ni ze ula şa bi le cek si niz. Şim di ora da ko şul lar hay li ol gun dur. Önem li ola rak bir ko ru cu me se le si var. Bu ko ru cu lar için biz şim di bir çağ rı ya pa ca ğız. Sa nı rım epey olum lu so nuç ve re cek. Baş ka be lir te ce ği niz bir şey var mı? Çiyayê Sipan: Şu anda belirteceğimiz herhangi bir husus yok Başkanım. Zağros'la o alan üzerinde birbirimize ulaşmaya çalışacağız. Zaman zaman ilişki ve temaslarımız devam edecek.

243

– Bir de, Siirt'e ve Batman'a yö ne lik söy le di ği miz şey ler var.

Bi raz da ha den ge ye ka vuş tu ru lur. Mev cut de ne yim ler göz önü ne ge ti ri le rek, bun dan son ra ora nın ça lış ma tar zı na da iş ler lik ka zan dı rı lır. Geç miş yıl lar da ol du ğu gi bi, ora yı yan lış kul lan mak epey ka yıp la ra yol açı yor. Sa nı yo rum ora nın ko şul la rı na uy gun bir tar zı bun dan son ra da ha ra hat ge liş ti re bi lir si niz. Ay nı şey ova lık ke sim için de, yi ne Van Gölükı yı la rı için de ge çer li dir. Ora ya öz gü yak la şım lar önem ta şı yor. Bah se dil di ği gi bi, bu cep he ça lış ma sı adı al tın da ba zen ol duk ça zor du rum la ra düş me ye yol açı yor lar. Ta bii ora nın önem li po tan si ye li var ve o po tan si ye li çek mek müm kün dür. Sa nı rım bun dan son ra epey hız la na bi lir. Ova nın genç lik ke si min den de epey ala bi lir si niz. Ol du, siz de din le me ye ça lı şın.

Zağ ros, si ze ses ge li yor mu?

Derya Zağros: Evet Başkanım, ses geliyor, dinliyoruz.

– Sizin son du rum la rı nız na sıl? İla ve ten be lir te ce ği niz bir şey var mı?

Derya Zağros: Önemli bir şey yok burada... Normal faaliyetlerimiz devam ediyor.

– Operasyonlar fi lan na sıl?

Derya Zağros: Herhangi bir durum yok. Sanırım keşife yönelik bazı uçuşlar var. Başka yeni bir şey yoktur.

“Sağlam iradelere, sağlam planlara, sağlam ölçülere dayalı bir yaşamı müthiş istedim.”

244

Der ya Şin, siz na sıl sı nız?

Derya Şin: Selamlar, saygılar Başkanım. Bizim de durumumuz iyidir...

– Anlayamadım. Bir ar ka daş şe hit ol du mu di yor su nuz? Ney di o du rum?

Derya Şin: Hayır Başkanım, ... yaralandı.

– O r a d a m a y ı n l a r ı n y a y g ı n o l d u ğ u n u b i l i y o r s u n u z .

Güney'le iliş k i ku r a b i l i y or mu s u n uz? O güç al m a me s e l e s in d e bir zor l uk çe k i l e b i l ir mi?

Derya Şin: An la şıl ma dı Baş ka nım.

– Güney'den güç al m a d a ka n al l a r ı n ız na s ıl?

Derya Şin: Baş ka nım, ge çen ler de si zin de say dı ğı nız ba zı 245

ar ka daş lar gel miş ti. O yön lü ba zı ça lış ma la rı mız gelişti.

– Biz, ora d a çok faz l a ka l an gü c ün içe r i y e gir m e s i ge r ek t i ği n i söy l e d ik. Şim d i Ha. ar k a d a ş a da öne r e c e ğ iz. Ha. 'giller ora d a e pey kal d ı. Bi z e gö r e, kap s am l ı bir güç l e bir l ik t e Serhad'a ve y a G arzan'a yö n el m e s i uy g un d ur. Ya n i o de n ey ve tec r ü b e y i ak t ar m ak açı s ın d an da h a uy g un ge l i y or. Bu öne r i y e ne di y or s u n uz?

Derya Şin: Bi zim açı mız dan so run ol maz, Baş ka nım. Uy gun dur.

– Uygun mu d ur di y or s u n uz?

Derya Şin: Evet Baş ka nım, faz la so run ol maz.

– Yine sa n ı y o r um bu A. ar k a d aş, dev r im c i eği l i m in tem s i l i açı s ın d an ve ya k ın iliş k i için d e Gü n ey i çin bi r az de ğ er l en d i mek müm k ün d ür. Za t en Kuz e y iliş k i l e r i i çin eli n iz d e ye t e r in ce ele m an var. Yi n e Ha. ar k a d a ş ın ora s ı i çin de gö r ev üst l e n e bi l e c ek e pey ar k a d aş var. Za t en sa n ı y o r um bir l ik t e yo ğ un l a ş ı la c ak. Yi n e de d i ğ im gi b i, ar t ık ki ş i l ik so r un l a r ı yok, on l ar aşı l a c ak. Böy l e bir dü z en l e m e y i siz l er ge l iş t i r e b i l ir s i n iz. Bu ko n u d a ila v e t en söy l e m ek is t e d i ğ i n iz bir şey var mı?

Derya Şin: Ha yır Baş ka nım, be lir te ce ği miz bir şey yok.

Der y a Sor, si z in du r u m u n uz na s ıl?

Der ya Sor: Se lam lar, say gı lar Baş ka nım. Son ge liş me ler üze ri ne ar ka daş ya pı sı nın tü müy le top lan tı lar ger çek leş ti ri li yor. Bu ra da her han gi ye ni bir du rum yok tur.

– Ha. siz olu yor su nuz...

Derya Sor: Doğrudur Başkanım.

– Bu Güney'deki du ru mun faz la iş lev sel ol ma dı ğı nı bi li yor su nuz. Ya ni içe ri ye ta şı rıl ma işi ne bi raz ağır lık ve ri yo ruz. Sa nı rım 44 'ten ya nı nı za ya kın da bir güç ge le cek. Bun lar dan ve ya nı nız da olan lar dan bir bö lük ka dar bir güç ala rak (bun lar bi raz tar tı şı la rak be lir le ne bi lir) Serhad'a ve ya Garzan'a ha re ket et me niz biz ce da ha uy gun ola cak. Alı na cak güç, iş le ri içe ri de bi raz ge liş ti re cek ni te lik te ayar la na bi lir. Şim di he men ha re ket edil me ye bi lir, fa kat ko şul lar ev le rir el ver mez böy le bir ha re ket uy gun ola bi lir. Ya ni ora da faz la 246

güç tut ma yı uy gun bul mu yo ruz. Bu öne ri ye ne di yor su nuz? An la şıl dı mı?

Derya Sor: Anlaşıldı Başkanım. Bizce de böyle bir şey uygundur.

– Yalnız iki yer ara sın da se çim ya pa mı yo rum. Özel lik le ko or di ne yi bi raz güç len dir mek açı sın dan iki ye rin de ih ti ya cı var. Siz bi raz tar tı şın, biz de bi raz ko nu şu ruz. Önü müz de ki bir kaç haf ta için de böy le bir ha zır lı ğı us ta lık lı bir bi çim de ge liş tir mek müm kün d ür. Her iki ala n a gi d e c ek güç se ç i m i n i de ya p a b i l ir s i n iz.

Ora lar için uy gun güç var dır. Sa nı yo rum epey ve rim li ola bi le cek tir. Bu nu söy le ye bi li rim. Siz de her han gi ye ni bir du rum yok di yor su nuz.

Derya Sor: Hayır Başkanım, yeni bir durum yoktur.

– A. için ne di yor su nuz? A... ar ka daş her han gi bir şey be lir ti yo r mu?

Derya Sor: Hayır Başkanım, ...

– Olur. Ya nı na Ku zey li bir ar ka daş da ve ri le bi lir. İyi bir uyum için de ko lek ti vi te yi sağ la ya bi le ce ği bir ar ka daş la bir lik te Gü ney fa a li ye ti ne ne za ret ede bi lir. Bi raz po li ti ka dan an la yan, Güney'i bi raz da ha ya kın dan ta nı yan bir bi rim bi çi min de ve Derya Şin'in ne za re tin de bu fa a li yet bi raz da ha ge liş ti ri le bi lir. Uy gun dur di yo ruz.

44, se si miz ge li yor mu?

44: Ses zayıftır, anlaşılmıyor Başkanım.

– Sizde ne var ne yok? Si zi din le ye lim.

44: Ses anlaşılmıyor. Bizim burada yeni bir durum yok.

– H. 'gilin Gar zan ko or di na tör lü ğü ne git me si ni bi raz uy gun bu lu yo ruz. Or adan Garzan'a yö ne lik en az bö lük se vi ye sin de bir güç le ha re ke ti ni uy gun gö rü yo ruz. Ne di yor su nuz?

44: ...

– İyi. Ora ya kat kı su na bi le cek bir güç uy gun dur. Önü müz de ki haf ta lar içe ri s in de bu ha zır lık ge liş ti ri lir. Bu nun ya nın da, eğer Derya Şin'e ge re ki yor sa o da ayar la nır. An cak san mı yo rum bir boş luk doğ sun. Za ten ya pıl ma sı ge re ke ni ya par sı nız. Baş ka bir şey, bu Gü ney li güç le rin du ru mun da her han gi ye ni bir şey var mı?

247

44: Bunlar biraz sorun çıkarıyor. Özellikle KDP sınırda bazı sorunlar çıkarıyor... gelip görüşmeyi istiyorlar. Burada bu hükümet de arıyor. Biz, bu dönemde gitmeyi fazla uygun bulmuyoruz.

Yani biraz... var. Bunu belirtebilirim.

- “Arkadaş” der ken, si zi mi kas te di yor?

- 44: Evet evet.

– En üst dü zey de gö rü şü lü yor, ön der lik le gö rü şü lü yor de ni lir. Ta bii mev cut si ya sal ge liş me ler le el le rin den du rum lar ka yı yor. Sa nı rım bi raz ikin ci pla na düş tü ler. Bu ne den le bi raz o emel le ri var, bu nun için ge le bi lir ler. “Bu aşa ma da iş le ri miz yo ğun dur. Za ten ar ka daş lar Mam'la bir lik te yü rü tü yor lar. Be nim bu ko nu da oy na ya ca ğım faz la bir fonk si yon kal ma mış tır. Ben ro lü mü oy na dım” der si niz.

Bu nun ya nın da, “Tem sil ci le ri miz or ada dır, za ten açık la ma lar ge li yor; dos tuz, iyi ge çi ne lim” der si niz. Bel ki sı kın tı la rı ar ta bi lir. Çün kü, Türkiye'nin nez din de faz la iti bar la rı kal mı yor. Ya ni bi raz da bun dan ola bi lir. Bu KDP'nin ya ra ta ca ğı ra hat sız lık la rın da faz la an la mı yok. Ya ni bi zi öy le zo ra so ka cak hiç bir du rum la rı yok. Fa kat komp lo gi ri şim le ri ne, hat ta bas kı sta tü sü ne bi raz baş vu ra bi lir ler. Bu ko nu da uya nık ol mak ge re kir. O di ğer ikin ci ça lış ma ne za man baş lar? Bü tün ha zır lık lar ta mam mı dır?

44: Hangi çalışma?

– Kadın Kong re si ça lış ma la rı.

44: Bizim buradaki hazırlıklar sürdürülüyor.

– Biz, su na ca ğı mız her şe yi sun duk. O ko nu da bi leşi min ni te li ği, ha zır la nan ra por lar, bel ge ler bir an ön ce bi ze ulaş ma lı. Ar tık her hal de kong re son ra sı na ka lır. Bir de si zin bel ge ler de bi ze ulaş ma lıy dı, ya ni yap tı ğı nız o kon fe ran sın so nuç la rı da bi ze gel me liy di. On lar bi raz ge ci ki yor. Sa nı yo rum o kur ye yi iş let mi yor su nuz. Bi raz en gel le me var. Bu ra dan da dost la rı gön der mek is ti yo ruz, ka bul et mi yor lar, bi raz ge cik ti ri yor lar. Sa nı yo rum bur ada ki gö rüş me ler le oran tı lı dır. Ama her hal de yü rür di ye dü şü nü yo ruz. Kı sa ca, kur ye sis te mi ge liş me li. Doğu'ya da bi raz güç ve ri le bi lir, ar ka daş lar Doğu'da iliş ki le ri bi raz da ha ge liş ti re bi lir ler. Sa de ce on la ra bağ lı kal mak uy gun ol ma ya bi lir. De di ğim gi bi, bu ka nal lar açık tu tul ma lı, her iki ta ra fın ka nal la rı da açık tu tul ma lı. Hu du da gi diş de uy gun ka nal lar la sağ 248

lan ma lı. O be lir le di ği niz gü cü ya vaş ya vaş çı ka rı yor su nuz, o güç ha re ke te gi ri yor. Di ğer güç ise Ka dın Kongresi'nden son ra. Za ten bi ze ra por ge lir, ra por ge le ne ka dar o gü cü da ğıt ma ya ge rek yok.

Kong re so nu cu bi ze ula şın ca, on la rın gö rev len di ril me si ne iliş kin bir tu tum be lir le me ye ça lı şa ca ğız. An la şıl dı mı 44?

44: Evet, iyi anlaşıldı. Çiyayê Sor, siz na sıl sı nız? Çiyayê Sor: Selamlar, saygılar Başkanım.

– Ye ni bir du ru m var mı? Çiyayê Sor ....

– Bu ça tış ma lar da her han gi bir kay bı mız var mı? Çiyayê Sor: Hayır Başkanım, herhangi bir kaybımız yok.

– Bu ka nal lar için müm kün se bir ki şi yi bü yük şe h re gön de rin. O te mel ba zı şe hir ler var dı; siz bu çer çe ve de bir kur ye sis te mi ge liş ti rin. Bu do na nım için de kur ye sis te mi bun dan son ra ça lı şa bi lir. Bi raz akıl lı ve ted bir li olur sa, ih ti yaç la rı nız önem li oran da gi de ri le bi lir Sa nı yo rum ope ras yon lar böy le et ki li de ol maz, bi raz ya vaş la ma sı da ge re kir. Ya ni si zin için bun dan son ra epey el ve riş li bir or tam var.

Yal nız bu kö ye da ya lı ucuz ya şam şe kil le ri ne aman ver me yin. Bu nun çok sa kın ca lı ol du ğu nu ve her za man ka yıp la ra yol aça bi le ce ği ni unut ma ya lım. Ya ni diz gin le ri el den bı rak ma ya lım. Ol duk ça so nuç ala bi le cek bir dö nem de si niz. İh ti yaç la rı nız her ba kım dan gi de ri le bi lir, ka tı lım la rı nız ke sin lik le ge li şir. Siz de din le me ye ça lı şın bi zi. Baş ka be lirt mek is te di ği niz bir hu sus var mı? Çiyayê Sor: ...

Oldu. Der ya Ser had, siz de ye ni bir ge liş me var mı? O son ope ras yon ne ol du?

Derya Serhad: Selamlar, saygılar Başkanım. (...) Havadan bombalama var. Hava operasyonu var...

– Bu ope ras yon da her han gi bir kay bı mız ol du mu?

Derya Serhad: Hayır Başkanım ...

– Pe ki bu Tendürek'teki du rum ne ola bi lir?

Derya Serhad: Tendürek'teki duruma ilişkin kesin haber ala249

madık.

– Bugün de de vam et ti mi?

Derya Serhad: Evet, bugün yoğun olarak devam ediyor.

– Kara ope ras yo nu da var mı?

Derya Serhad: Tendürek'te kara operasyonunun olup olmadığını bilmiyoruz. Fakat havadan var.

– Yani si ze yö ne lik mi ge li şi yor?

Derya Serhad: Evet, doğrudur.

– Bu 3. Ordu'nun hu du da yer leş me sin den mi kay nak la nı yor?

Derya Serhad: Hem odur, hem de bize yöneliktir.

– Ciddi bir du ru ma gi re bi lir mi si niz, du ru mu nuz cid di le şir mi?

Ken di ni zi ko ru ma du ru mu nuz na sıl?

Derya Serhad: Bizdeki durum olumludur. Ancak Tendürek'teki arkadaşlardan şu anda haberimiz yok.

– Tahminen her han gi cid di bir ka yıp ola bi lir mi?

Derya Ser had: ...

– Gereken ha r e k et l i l ik sağ l a n ır. Ge r e k ir s e D oğu'yu kul l an ma y ı de n e y e b i l ir s i n iz. Çok sı k ış t ı n ız mı, ola b i l ir. Ta b ii dik kat l i bir bi ç im d e. Tah m in edi y o r um, a raç-ge r eç sı k ın t ı n ız yok. Ar k a d aş l ar D oğu'da ya k ın sü r e için d e si z in l e iliş k i ku rar l ar. Sa n ı y o r um siz d e de ka t ı l ım l ar kap s am l ı ola r ak de v am edi y or. O 3. B ölge'deki ka t ı l ım l a r ı da al m a y a ça l ı ş ır s ı n ız. An la ş ıl d ı mı?

Derya Serhad: Anlaşıldı Başkanım. Herhalde bu bir-iki gün içerisinde onları alırız.

– Zaten si zin met ro pol le iliş ki le ri niz var.

Derya Serhad: Evet Başkanım, vardır.

– Oldu. Baş ka her han gi bir du rum var mı?

Derya Serhad: Hayır Başkanım. Buradaki arkadaşlar son talimat üzerinde tartışıyorlar.

– Oldu.

“Benim anlayışımda bağımsızlık; bir ruhsal olaydır, bir düşünsel olaydır, bir ulus veya milli topluluk için de orijinalitelerini özgürce kullanma ifadesidir.”

250

Or ta Der ya, ses ge li yor mu?

Derya. Orta...

251

Der ya Kesk, siz na sıl sı nız?

Derya Kesk: Selamlar, saygılar Başkanım.

– Sizde ye ni bir ge liş me var mı?

Derya Kesk: Hayır Başkanım, önemli bir gelişme yok. Düşman biraz hava operasyonu yapıyor...

– Bu yurt se ver le rin kat le dil me si ne ile il gi li ola bi lir?

Derya Kesk: ...

– Bu Hiz bul lah kay nak lı mı?

Derya Kesk: Doğrudur Başkanım...

– Buna dik kat edin. Ol ma ma sı ge re ki yor, uya rın. “Dur dur maz sa nız, biz de yö ne li riz” der si niz. Ya ni on lar bi linç li yü rü tür ler se, on la ra kar şı da za man za man mi sil le me dü şü nü le bi lir. Tek ta raf lı ci na yet le re mü sa a de et me mek ge re ki yor. Ora da ope ras yon la rın bi raz dur ma sı ge re ke cek. Halk üze rin de de ha ke za. Bi raz dik kat le göz lem le mek ge re ki yor. Ora da hal ka epey za rar ve ril di. Özel ola rak hal kın üze rin de ki bu du ru mu aş tır mak çok önem li dir. Halk ora da epey sin di ril me ye ça lı şıl dı. Sa nı yo rum bun dan son ra bu psi ko lo jik sa vaş ha va sı bi raz da ğı lır. Fa kat pro vo kas yon lar la bu nu kes mek is ti yor lar. Dik ka t le de ğer len di ril me si ge re ken bir sü reç tir bu. GAP'tan her han gi bir ha ber al dı nız mı?

Derya Kesk: GAP'tan haber aldık...

– Anlaşıldı.

Der ya Ze lal, tiş te kî dibên?

Derya Zelal: Silav, hürmet Serokê min. Tiştek em bêjin nîne.

– Yeni bir şey yok mu?

Derya Zelal: Hayır Başkanım, yeni bir şey yoktur.

– Kendinizi Per va ri ta ra fın dan Garzan'la bir leş ti re mez mi si niz?

Derya Zelal: Sanırım mümkündür Başkanım.

– Bunun üze r in d e iyi du r un. Ken d i n i z i bir l eş t i r in. Ç iyayê Sipan'la ko nu şun ve üze rin de du run. Bir leş me niz la zım, gün lük ir ti bat la rı nız ol ma lı.

Derya Zelal: Tamam Başkanım.

– Der ya Dic le, siz na sıl sı ız?

252

Derya Dicle: Selamlar, saygılar Başkanım.

– Yeni bir şey var mı?

Derya Dicle: Hayır yoktur, Başkanım.

– Sizin için bir gru bun yo la çık ma sı ge re ki yor du. Bi raz zor luk lar ol du ğu için ge le mi yor. Siz de her dört ta raf la ir ti bat la rı nı zı ku run.

La kin KDP'nin oyun la rı na dik kat edin. Her za man ve her yer de uya nık olun. Siz de de ye ni ge liş me ler ola cak. Bu ti ca ret, ir ti bat ve ko ru cu lar so ru nun da çok ye ni ge liş me ler ola cak. Bu ne den le üze rin de ta ma men ha ki mi yet kur ma nız la zım. Halk la iliş ki ler de (şe hir li kit ley le de) bek len me dik ge liş me ler ola bi lir. Bu ko nu lar da ya nıl ma ya sı nız. Sü rek li uya nık olun ve bi raz güç lü so nuç lar alın. Ko ru cu so ru nu üze ri ne de gi di le bi lir. O so run da bi raz çö zü le cek. Bu ne den le Ulu de re so ru nu nu ön ce kin den da ha iyi hal le de bi lir si niz. Bü tün ir ti bat lar eli niz de ol sun, bir çok yön den iliş ki ge liş ti rin. Ya ni ha ki mi yet ta ma men ve so nu na ka dar siz de ol sun. Pa ra fi lan la zım sa alın. An la dı nız mı Derya Dic le?

Derya Dicle: Anladık Başkanım. Belirtilenleri uygulayacağız.

Bizi din le yen baş ka Der ya var mı? Or ta Der ya, si ze ses ge li yor mu?

Derya Orta: Geliyor Başkanım. Şimdi bü tün Der ya la ra or tak me sa jı mı zı su nu yo rum. Al ma ya ça lı şın.

“Belirttiğimiz şartlara bağlı olarak ateşkes sürecini devam ettireceğiz” Tek rar bü tün Der ya la ra ses le ni yo rum. Tüm de ğer li yol daş lar, tüm ko mu tan lar ve sa vaş çı lar! (...) Yak la şık bun dan bir ay ön ce, bir iyi ni yet gös te ri si ola rak ve ken di mi ze gü ve nin bir so nu cu ola rak ateş ke se iliş kin bir de ne me yap tık. Bu de ne me nin, ulu sal ve ulus la ra ra sı çap ta bü yük yan kı la ra yol aç tı ğı, ta ri hi bir ge liş me adı mı ola rak de ğer len di ril di ği, 253

bü yük des tek top la dı ğı ve bü yük ini si ya tif sağ la dı ğı açık ça gö rül mek te dir. Kit le sel ta ba nı kap la dı ğı gi bi, ulus la ra ra sı dip lo ma tik sa ha yı da kap la mış tır. Yi ne ulu sal dü zey de cep he sel bir lik için önem li ge liş me adım la rı nın atıl ma sı na ve si le teş kil et miş tir. Kı sa ca bu geç miş bir ay lık pra tik, par ti mi zin ve ulu sal kur tu luş sa va şı mı zın en önem li bir ham le si ola rak ta rih te ye ri ni bul muş tur. Her ba kım dan ka zanç yö nü faz la, ka yıp yö nü ise son de re ce az bir ça lış m a d ır. Bu g ün bu sü r e c in da h a da de r in l eş t i r il m e s i n e iliş k in yenive ge liş kin bir adı mı da ha atı yo ruz. Siz le re bu adı mın kı sa bir öze ti ni yap ma ya ça lı şa ca ğım.

He men be lir te lim ki, ya pı lan lar bi lin me yen ve bek len me yen hu sus lar de ğil dir. Çiz gi mi zin ba şa rı yo lun da da ha da zen gin bir pra tik ça bay la de rin leş ti ri le rek ha ya ta ge çi ril me si dir. Ge nel de par ti hat tı nın si ya sal ve as ke ri ge liş me si ni sür dür me si dir. Par ti miz ba şın dan be ri ide o lo jik ve si ya si mü ca de le yi esas al dı. Fa kat ne za man ki bü tün si ya si ge liş me yol la rı ke sil mek is ten di, bü tü nüy le im ha sü re ci ne alın mak is ten di, iş te o za man si lah lı di re ni şi ge liş tir mek te de bir an bi le te red düt et me di. Ve uzun bir sü re dir de rin le şen si lah lı mü ca de le nin çok önem li so nuç la ra ula şa bi le ce ği ni de gös ter di.

1993 ham le yı lı na gir di ği miz de, her ba kım dan za fer ka za nan bir dev rim ci çiz gi ve onun si lah lı sa va şım bo yutu var dı. Bu aşa ma da ken di mi ze gü ve ni mi zin bir so nu cu ola rak bir ateş kes de ne me sin de bu lun duk. Şim di kar şı ta ra fın, çok hak sız ve hiç bir ge rek çey le ka bul edi le mez kir li sa va şı na son ver me si, özel sa vaş bir lik le ri ni, kont ra yı ve bu im ha ope ras yon la rı nı dur dur ma sı, bun lar la bir lik te as ga ri ba zı acil ta lep le rin ha ya ta ge çi ril me si sü re ci ni ka bul et me si ve ya en azın dan bu ko nu da iyi ni ye ti ni gös ter me si kay dıy la bu ateş ke sin da ha da de rin leş ti ri le rek sür dü rü le bi le ce ği ni be lir ti yo ruz.

Eğer ola ğa nüs tü hal, onun yön len dir di ği özel sa vaş bir lik le ri, ko ru cu sal dı rı la rı, özel tim sal dı rı la rı ve her tür lü or du ope ras yon la rı dur du ru lur sa ve bun lar la bir lik te bir ge nel af, her tür lü le gal si ya si ça lış ma ya ser best lik, köy le rin den ko par tıl mış in san la rın bel li taz mi nat lar kar şı lı ğın da ye ni den köy le ri ne dönmesi kül tür ve dil üze rin de ki ya sak la rın kal dı rıl ma sı, ba sın-ya yın öz gür lü ğü ve ben zer er te le ne mez ta lep ler gün de me ge ti ri lir se, kı sa ca si ya sal yön te min de 254

mok ra tik bir tarz da iş le yi şi üze rin de bas kıy la en gel teş kil edil mez se, bu şart la ra bağ lı ola rak bi zim de bu ateş kes sü re ci ni de vam et ti re bi le ce ği mi zi be lir ti yo ruz.

Bu se fer bir sü re koy mu yo ruz. An la şıl ma sı ge re ken hu sus, eğer kar şı ta raf bu ko şul la ra ri a yet et mez se ve özel lik le ge ril la ya ve hal ka yö ne lik ope ras yon la rı ge liş ti rir se, im ha, bas kı ve iş ken ce yi es ki si gi bi sür dü rür se, o za man bi zim de es ki sin den da ha kap sam lı ve ha zır lık lı ola rak bu na mis liy le kar şı lık ve re ce ği miz dir. Ya ni sa de ce ken di mi zi sa vun mak de ğil, sal dı rı la rı na sal dı rı ile kar şı lık ver mek tir. Bu nun sü re si de yok tur. Ya ni on lar bu üç gün bo yun ca sal dı rı la rı nı bu bi çim de sür dü rür ler se, biz de bu üç gün için de, hat ta bir gün için de mis liy le kar şı lık ve re ce ğiz. Bu nun önem le an la şıl ma sı ge re kir. Ya ni biz den sü re yok, sü re on la ra bağ lı dır. Ko şul la ra ken di le ri uyar sa, bu iş bu çer çe ve de yü rür. Ama bu ko şul la rı çiğ ner ler se, biz de sa va şı da ha kap sam lı ve da ha plan lı bir bi çim de ge liş ti re ce ğiz.

Ateş ke sin en önem li an la mı bu dur. Ta bii say dı ğı mız bu di ğer si ya si ta lep ler le bir lik te bu ge liş me le ri gö zet le ye ce ğiz. Olum lu yön de ge liş ti rir ler ve iyi ni yet le ri ni pra tik te ka nıt lar larsa, biz de ta bii ki eli miz den gel di ğin ce bu sü re ce yar dım cı ola ca ğız. Bu ko nu da ola sı pro vo kas yon la ra mey dan ver me ye ce ğiz. Bu nun dı şın da ge nel fa a li yet ler de vam ede cek tir. Ço cuk ça bir yak la şım la “ge ril la yı dağ dan na sıl in di ri riz” he sap l a r ı ge l iş t i r il m ek is t e n i y or. Ge r il l a da ğ a bo ş u n a çık m a d ı; aman sız ko şul la rı ve ölüm ka lım sü re ci ni, ulu sal im ha yı ön le mek ve hal kı öz gür ge liş me yo lu na sok mak için çık mış tır. Bu kut s al a maç ger ç ek l eş m e y e yüz tu t un c a y a ka d ar, bu si y a s al amaç, eko no mik ve sos yal te mel le riy le bir lik te hal yo lu na gi rin ce ye ka dar ge ril la, ulu sun te mel var lık gü ven ce si ni, onun ko ru yu cu su ve ge liş ti ri ci si ro lü nü oy na ma ya de vam ede cek tir. Bu nun için ken di ni eği tip do na ta cak tır. Her yol ve yön tem le güç len di re cek tir. Ne za man ki ana ya sal ve si ya sal tüm ko şul lar eşit ve öz g ür te m el l er d e iliş k i l e r e uy g un ha l e ge t i r il d i, bu ko n u d a inan d ı r ı c ı pra t ik adım l ar atıl d ı ve par t i, ge r il l a ve bü t ün h alk tat min ol ma ya baş la dı, o za man ge ril la nın –ki bu ye ni den dü zen le me si vil leş me an la mı na gel mez–, halk gü ven lik kuv vet le ri 255

“Ben özgürlük peşindeyim, güzellik peşindeyim, onun sosyalist ve demokratik biçimlerinin müthiş arayıcısıyım.”

256

ola rak yeniden dü zen len me si gün de me ge le bi lir. Ki bu da acil bir so run de ğil dir. Çok önem li ge liş me le rin so nu cu ola bi lir an cak. Bu sü reç olum lu ge li şin ce ye ka dar ge ril la nın ro lü ve an la mı böy le dir. Da ha ön ce de be lir til di ği gi bi, hal kı si ya sal laş tı rı cı, ör güt le yi ci ve ko ru yu cu ro lü nü sür dü re cek tir. Yi ne par ti yi ko ru yu cu ve ge liş ti ri ci ro lü nü sür dü re cek tir. Hal kın te mel gü ven ce si ol ma ya, ulu sal var lı ğı ko ru ma ve öz gür leş tir me ro lü nü oy na ma ya de vam ede cek tir.

Gö rü lü yor ki, ile ri sür dü ğü müz bu ta lep ler hak lı dır ve so ru na si ya si, de mok ra tik, ba rış çıl çö züm ge tir mek te id di a lı yım di yen her ke sin, bu ara da eğer Türk hü kü me ti de bu id di a day sa bu hü kü me tin ye ri ne ge tir me si ge re ken ta lep ler dir. Biz, bir kez da ha, eli miz den ge len iyi ni ye ti bu bi çim de ser gi le miş olu yo ruz. Do la yı sıy la baş ta hal kı mız ol mak üze re Tür ki ye hal kı ve ulus la ra ra sı ka mu o yu ki min te rör den me det um du ğu nu ve ki min barış çıl, de mok ra tik ve si ya si yön tem ler le so nuç al mak tan ya na ol du ğu nu iyi ce gör müş tür ve da ha da gö re cek tir. Sı kı şan kör şid det po li ti ka sı da ha da sı kı şa cak ve iş le mez ha le ge le cek tir. Yi ne açık tır ki, çok hak lı olan po li ti ka mı zı yal nız hal kı mı za de ğil, bü tün dost güç le re ve ulus la ra ra sı ka mu o yu na çok açık bir bi çim de gös ter miş bu lun mak ta yız. Ulu sal bir lik ve de mok ra si ne dir, na sıl sağ la nır? Onu da gös ter mi şiz. Bu te mel de bü yük hak lı lık için de ol du ğu mu zu gös ter mi şiz.

Hiç şüp he siz, ha yal pe rest de ği liz. Kar şı ta ra fın du ru mu nu iyi bi li yo ruz. Bü tün bu iyi ni yet le ri mi zi bel ki tak tik ola rak de ğer len dir mek is te ye bi lir. O da tak tik ya pı yor, şüp he siz biz de tak tik ya pa rız.

Her tak tik kö tü de ğil dir. Bu, iyi bir tak tik tir. Eğer tak tik ten öte ye stra te ji ye dö nüş tür mek is ti yor sa, o da ken di ne kal mış bir iş tir. Dost luk için, kar deş lik için, bir lik için en iyi ve en doğ ru tu tum bi zim ki dir. Dost güç ler için de bi ze çok çe şit li eleş ti ri le ri olan la ra, en kap sam lı bir li ğin na sıl ol du ğu nu böy le lik le gös ter miş bu lu nu yo ruz.

On la ra yap tı ğı mız bir lik çağ rı sı da ge çer li dir ve bu ve si ley le ha ya ta ge çi ril me nin en ol gun dö ne mi ne gir miş tir.

Gü ney li güç le rin ve bü tün Kür dis tan güç le ri nin ge nel bir ça tı al tın da bir ara ya gel me si ne iliş kin öner di ği miz hu sus lar ol gun laş m ış t ır. Ulu s al bir l ik i çin, de m ok r a s i i çin, tüm de m ok r a t ik 257

güç le rin bir li ği için ya pıl ma sı ge re ken ler an cak bu ka dar açık lık la ile ri sü rü lür ve ya pı lır. So nu na ka dar hak lı ve ken di ne gü ve nen tu tu mun sa hi bi olan par ti miz, bu ger çek le ri bir kez da ha böy l e vur g u l a m ak l a, sa d e c e doğ r u yol d a ol d u ğ u n u ve doğ r u yap t ı ğ ı n ı gös t er m ek l e kal m ı y or, ay n ı za m an d a a ğır so r un l a r ın çö z ü m ün d e de so r um l u ve ol g un tu t u m u n u ser g i l e m iş olu y or.

Uma rız bü tün dost güç ler bu nu la yı kıy la de ğer len di rir. Çık maz yol la rı da ha da de rin leş tir mez. Ak lın yo lu nu, ba rı şın yo lu nu, si ya se tin yü ce li ği nin yo lu nu esas alır. Da ha az acı ve kan la halk la rın eşit lik ve öz gür lü ğü ne or tam ha zır lar. Yi ne ha yal pe rest de ği liz ama, iyim ser ol mak da is te riz. Çok ger çek çi yiz. Fa kat sü rek li iyim ser li ği mi zi ko ru ma yı da bi li yo ruz. Bu nu di li yor, bu nu bek li yo ruz.

“Kürdistan sorununda uğursuz rollerin sahibi olanlar bundan vazgeçmeli” Bu nun dı şın da, bu ko ru cu la ra ve di ğer iş bir lik çi le re iliş kin de kı sa bir çağ rı yap mak is ti yo ruz.

Da ha ön ce he pi ni ze söy le dik, özel bir af ge ti re lim di ye. Bu ba sın açık la ma sın da biz bun la rı da be lirt tik. Ya kın dö nem de ola ğa nüs tü hal ile bir lik te ko ru cu lu ğun lağ ve dil me si de müm kün dür.

Zor du rum da kal ma ma la rı için, on la ra ye ni bir af çı kar ma yı dü şü nü yo ruz. Çe şit li çağ rı lar la bu ye ni af du ru mu on la ra ile ti le bi lir.

Si lah la rı nı bı ra ka rak, ev le ri ne ve köy le ri ne dö ne bi lir ler. Bu ko nu da dost luk la rı nı ka nıt lar lar sa, ke sin lik le biz ken di le ri ne do kun ma y a c a ğ ız. Uma r ız hü k ü m et de on l a r ı zor l a m az ve üze r i m i z e sür mez. Böy le ce, bir ya ra yı da ha da ağır laş tır ma dan hal let miş olu ruz. Ay rı ca bu nu, bü tün di ğer iş bir lik çi le re de söy lü yo ruz. Çe şit li ne den ler le ulu sal so run da ki uğur suz rol le ri ni sür dür mek te ıs rar eden ler bun dan vaz geç me li. Ar tık hü kü met de, on la rın bu iş bir lik çi lik le ri ni çı ka rı na faz la uy gun bul mu yor. On la rı sır tüs tü bı rak ma dan, on lar, bir an ön ce ken di le ri ni af fet tir me yo lu na gir me li dir ler. Par ti ye doğ ru yak la şım gös ter me li ve ulu sal bir lik po li ti 258

ka sı na uy gun ola rak du rum la rı nı tek rar ka bul edi le bi lir ha le ge tir me li dir ler. Bu çağ rı mız on la ra da yö ne lik tir ve bu nun ge rek le ri ni ye ri ne ge tir me le ri ken di çı kar la rı ge re ği dir. Ak si hal de, ta rih kar şı sın da la net li ol mak tan ve çok kö tü bir so nu cu ya şa mak tan kur tu la maz lar.

“Amaçlara ve görevlere sımsıkı bağlı kalalım” Tüm de ğer li yol daş lar!

Kı sa ca, bu gün kü açık la ma mı zın özü böy le dir. Ba sın açık la ma mı zın öze ti ni böy le ce si ze ver miş ol duk. Sa nı rım bü tü nü de, ya zı ya çev ri le rek, in ce le me niz açı sın dan ya kın da si ze su nu lur. Ama özü böy le dir. Ya ni so nuç çı kar mak ta güç lük çek me ye cek si niz. Bü tü nüy le in ce le di ği niz de, onu en ve rim li bir bi çim de ha ya ta na sıl ge çi re ce ği ni zi ra hat lık la be lir le ye bi le cek si niz. Tek rar söy lü yo rum, bu sü reç, an la şıl ma yan bir sü reç de ğil dir. Gö rev le riy le, ça lış ma tar zıy la, tem po suy la açık ve ilk de fa der li top lu, bü tün ül ke ça pın da ve ge niş bir ulus la ra ra sı il giy le sür dü rü le cek olan bir dö nem dir. Çok yük sek bir so rum lu luk la yak laş mak ve bu ka dar aman sız bir mü ca de le so nu cun da da ha da in ce bir tarz da sür dü rü le cek bir mü ca de le nin hak kı nı ar tık bun dan son ra iyi ver mek ge re ki yor. Bu ra ya ko lay ge lin me di ve bun lar ko lay el de edil mi yor. Bu açı dan, kıy me ti ni çok çok iyi bil mek la zım.

Ge nel de yap tı ğı mız eleş ti ri ler bi li ni yor ve eleş ti ri le rin ge rek le ri nin na sıl ye ri ne ge ti ri le ce ği de bi li ni yor. Ol gun bir dö ne me gi ril miş tir ve üs tün hiz met le ri he pi niz ye ri ne ge ti re bi lir si niz. Her kes için iyi ça lış ma im kan la rı var dır. Sı ra dan sa vaş çı dan tu ta lım en üst dü zey de ki gö rev li ye ka dar he pi niz, ol duk ça ve rim li ve ya ra tı cı bir ça lış ma ve gö rev an la yı şıy la bun dan son ra ki ça lış ma la rı nı za an lam ve ri yor su nuz. Ça ba har can dı ğı sü re ce ge liş me ye cek in san yok tur. Ül ke ye ve hal ka ya rar lı ol ma nın sı nır sız yol la rı ve ola nak la rı var dır.

Dev rim ci si ya set bu nu önü nü ze koy muş tur. Siz ler, ken di li ğin den ve öy le ucuz ca bu ko nu ma gel me di niz. Do la yı sıy la bin ler ce yıl lık bir biri kim ve en son biz zat bi zim yir mi yıl lık fa a li ye ti miz le bir lik te bir ta rih mi ra sı, bir dev rim ci ça lış ma mi ra sı bi çi min de yo ğun la şı yor su 259

nuz. Bu bi ri ki me kat kı ya pa cak sı nız; onu iler le te cek ve biz zat ya şa ma dö nüş tü recek si niz. Gün, sa de ce ken di ni ko ru ma de ğil, bu an lam da bir kat kı sun ma gü nü dür. Şim di ye ka dar der li top lu ye ri ne ge ti re me di ği niz gö rev le ri ni zi bun dan son ra da ha an lam lı ve ba şa rı lı bir bi çim de ye ri ne ge ti re bi lir si niz.

Unut ma yın ki, da ha iş le rin ba şın da yız. Sa de ce kar şı ta ra fın en gel le ri ni yık mak de ğil, ay nı za man da ulu sal gö rev le ri in şa et me nin de için de yiz. Eko no mik, sos yal, si ya sal, kül tü rel her dü ze yin in şa sıy la kar şı kar şı ya yız. Bü tün bun lar, he pi miz den aza mi ça ba is ti yor. Şim di ye ka dar gö rev le re dar yak la şıl dı, gü nü kur tar ma lık yak la şıl dı. Bu nun la bel ki ba zı la rı ken di ni kur tar dı ama, me se le ken di mi zi kur tar mak de ğil, ulu sal gö rev le ri kur tar mak ve dev rim ci si ya si fa a li yet ler de ba şa rı yı sağ la mak tır. Bu önem li dir. Za ten bun ca zor luk da bu nun için çe kil miş tir. Yi ne söy lü yo rum, bu ra ya ko lay ge lin me di.

Yal nız bi zim ör güt ça ba mız de ğil, sa yı sız ki şi ve ör gü tün olum lu ve ya olum suz ça ba la rıy la bu nok ta ya ge lin di. Yi ne bin yıl lık çok kö tü iniş li bir ta rih le he sap la şa rak bu ra ya gel dik. Bu nu mut la ka an la ya ca ğız; doğ ru an la ya ca ğız, ye ter li an la ya ca ğız ve sa de ce an la mak la ye tin me ye ce ğiz, bir de ge re ke ni ya pa ca ğız. Ya ni ne ka dar zor da olur sak ola lım, ma dem böy le si ne şe ref li bir gö rev bi zi bul muş tur, o za man ge re ke ni biz de şe ref le ye ri ne ge ti ri riz. Bu, boş bir ça ba de ğil dir, al tın de ğe rin de bir ça ba dır, en ge rek li bir ça ba dır. An cak bu nun la in san olu na bi lir ve an cak bu nun la ya şa na bi lir. Şim di ye ka dar bu ya pıl dı ve bun dan son ra da ha iyi ya pı la cak tır.

El bet te yi ne zor luk lar var. Yi ne düş man lar çok yön lü bo şa çı kar ma ya ve tas fi ye et me ye ça lı şa cak lar. Fa kat biz de en der li-top lu bir le şen ve ör güt le şen bir par ti yiz, böy le bir par ti nin ön cü lük et ti ği bir ulu sal kur tu luş ha re ke ti yiz. Ve ulus la ra ra sı alan da da id di a lı bir in sa ni ha re ke tiz. Do la yı sıy la za ten bun ca şe hi din de anı sı na an cak böy le ba şa rı lı bir mü ca de ley le kar şı lık ve ri lir se in san ken di ni vic da nen ra hat his se de bi lir. Baş ka hiç bir şey, ba şa rı yo lu dı şın da hiç bir yol, bi zi ta rih kar şı sın da af fet ti re mez. Bu nu da bi le ce ğiz ve af fet ti ri ci ça lış ma yı mut la ka ba şa rıy la ye ri ne ge ti re ce ğiz.

Ben, bu te mel de önü müz de ki dö ne me yük le ne ce ği ni ze ve ba şa rı sağ la ya ca ğı nı za da ir inan cı mı tek rar be lir ti rim. Par ti ön cü lü ğü 260

nü her dü zey de sağ lam laş tı rır sı nız. Or du laş ma yı her yö nüy le sağ lam laş tı rır sı nız. Bü yü me, de rin leş me ve her tür lü so ru nun çö züm len me si te me lin de iler ler. Bi le nen ta li mat ve yö net me lik esas la rı na uy gun ola rak önem li ba şa rı lar şüp he siz ka za nı lır. Ye ni bir cep he sel bir lik le hal kın cep he si atı lım ka za na cak, le gal ve il le gal dü zey de iş le ye cek tir. Ulu sal bir lik cep he si da ha da ge niş le miş ola rak bun dan son ra da ha faz la ağır lı ğı nı ko ya cak tır. Ulus la ra ra sı ka mu o yu, bu te mel de yü rü yen bir Kür dis tan ulu sal kur tu luş ha re ke ti ni ve onun hak lı ta lep le ri ni ağır lık lı ola rak des tek le me yo lu na gi re cek tir.

Amaç la ra ve gö rev le re sım sı kı bağ lı ka la lım. Çok ça eleş tir di ği miz tu tum lar, bi rey ci lik ve key fi lik, ku ral dı şı ya şam son bul sun, ha ta lı ve yan lış ya şam tar zı aşıl sın. Biz ken di miz için de ğil, soy lu amaç lar için ya şa ma yı, bi raz da ta ri he ya ra şır ya şa ma yı hak et miş bir par ti yiz. Her kes bu na la yık ol ma yı bil me li dir. Bu amaç la ra la yı kıy la bağ lı ka lan lar yü ce dir, soy lu dur, kut sal dır. Bu da bi zim için en bü yük mü ka fat tır. Biz bu te mel de eme ği mi zin kar şı lı ğı nı bek li yo ruz. Ya ni soy lu luk ta, kut sa lık ta, yü ce lik te me sa fe alır sak, ge re ken ka za nıl mış tır. Bu nun dı şın da bir ta le bi miz ola maz. Par ti nin seç kin ön cü le ri nin bu nun dı şın da hiç bir ya şa ma il gi gös ter me ye cek le ri ke sin dir. Hiç şüp he siz yi ne ha ta lar ola bi lir, yan lış lık lar ola bi lir, ama geç miş te ki gi bi ol maz. Gö rev ler de zor lan ma olur, ama geç miş te ki gi bi ol maz. Bun dan son ra her şey, da ha az yan lış lık la ve ek sik lik le, da ha çok doğ ru lar la ve ba şa rıy la ye ri ne ge ti ri le cek tir.

Uzun bir sü re dir siz ler le yap tı ğı mız kap sam lı eleş ti ri, öze leş ti ri ve yar gı la ma te me lin de ki dö ne me ha zır lık, böy le ce yep ye ni bir aşa ma ya gi re rek an lam bul muş tur. Bu sü reç, her ba kım dan iler le ti ci, çö züm le yi ci ve so nuç alı cı bir sü reç ola cak tır. Her kes, bu nun hak kı nı ver mek için, üs tün bir ça ba ve ağır bir so rum lu luk duy gu suy la yet ki le ri ni çok iyi kul la na rak, gö re vin ba şa rı sı dı şın da hiç bir ya şa ma il gi gös ter me ye rek, her şe yi gö rev ada mı ol mak ve gö rev de ba şa rı için gö re rek so rum lu luk la rı nın ge re ği ni ya p a c ak t ır. Biz bu te m el d e yü r ü d ü ğ ü m üz d e, so r un is t er da h a kız gın bir sa vaş la çö züm len me ye ça lı şıl sın, is ter se ba rış çıl-si ya sal yön tem le çö zül sün, hiç umu ru muz da ol ma ya cak tır. Me se le 261

amaç la rın za fe ri dir. PKK, ta rih sah ne si ne yü zü nün akıy la çık tı ğı gi bi, ta ri hi ro lü nü de ba şa rıy la bu ra ya ka dar ge tir miş tir. Hiç şüp he siz bun dan son ra sı nı ba şar ma yı da bi le cek tir. Biz bu te mel de tek rar he pi ni ze üs tün bir ba şa rı; ba şa rı için iyi bir ko run ma, yo ğun l aş m a ve eği t im, gün l ük ya r a t ı c ı ça b a l ar l a bu n un ge r e ğ i n i ye ri ne ge tir me, her tür lü en ge li aşan sağ lam bir pra tik, ba şa rı yı müm kün kı la cak her şe yi ser gi le me ve böy le ce so nu ca git me yi di li yo ruz.

“Artan başarılarla süreci ilerletelim” Be nim söy le ye cek le rim şim di lik bun lar dır. Tek rar si zi din le ye lim. Bu söy le dik le ri miz an la şıl dı mı? Bel ki uzun bir sü re son ra tek rar gö rü şü rüz. De di ğim gi bi, ba sın açık la ma sı da ha kap sam lı ola rak si ze ak ta rı la cak. Sa nı yo rum dost bir gaze te ci, ba zı ka rar gah la rı mı zın gö rüş le ri ni al mak is te ye bi lir. Böy le bir du rum do ğar sa, son bir ay lık ateş kes sü re ci nin bi zim ta ra fı mız dan na sıl uy gu lan dı ğı nı, biz de ta li mat la ra na sıl uyul du ğu nu, kar şı ta ra fın ope ras yon la rı nın ne ol du ğu nu ve bun dan son ra sı nın da na sıl ge li şe ce ği ne da ir gö rüş ve te men ni le ri ni zi be lir te bi lir si niz. Ya ni bu te mel de siz ler de ba sı na yö ne lik ba zı açık la ma la rı uy gun bir bi çim de ya pa bi lir si niz. Za ten bu nu da ha ön ce de be lirt miş tik.

An la şıl dı mı Derya An duk? Ne di yor su nuz?

Derya Anduk: Evet, anlaşıldı Başkanım ...

– İyi an la şıl dı, de ğil mi? Ya ni ol duk ça uy gun dur. En ve rim li bir bi çim de so nuç al ma ya ça lı şır sı nız. An la şı lı yor mu?

Derya Anduk: Anlaşılıyor Başkanım. Çiyayê Si pan, siz de an layabil di niz mi? Çiyayê Sipan: Bizim tarafımızdan anlaşıldı Başkanım...

Derya Zağ ros, siz na sıl bul du nuz? Ye te rin ce an la şıl dı mı?

Derya Zağros: Anlaşıldı Başkanım. Yerinde ve olumlu buluyoruz.

262

–Yani ol duk ça kap sam lı ve uy gun dur di yor su nuz.

Derya Zağros: Doğrudur Başkanım.

Derya Şin, siz na sıl bu lu yor su nuz?

Derya Şin: Başkanım, anlayabildiğimiz kadarıyla uygun ve olumludur...

Derya Sor, siz...

Derya Sor: Tarafımızdan da anlaşıldı Başkanım.

44, siz...

44: Başkanım, ses anlaşılmıyor.

–– Siz ar tık di ğer yer den alır sı nız. Çiyayê Sor, siz din le di niz mi? Çiyayê Sor: Başkanım, ses anlaşılmıyor, bozuk geliyordu.

– Siz de al ma ya ça lı şır sı nız. Si ze da ha kap sam lı ile tir ler. Da ha ön ce an lat tı ğı mız çer çe ve de dir. Ya ni si zin de öne ri ve bek len ti le ri ni ze uy gun dur. Son ra kap sam lı ola rak alır sı nız. An la şıl dı mı? Çiyayê Sor: Anlaşıldı Başkanım.

Derya Ser had, siz al dı nız mı?

Derya Serhad: Evet, aldık Başkanım. Kapsamlıdır. Çalışmalarımızı bu temelde sürdüreceğiz.

Derya Kesk, siz....

Derya Kesk: Alamadık Başkanım, anlaşılmıyordu.

Derya Ze lal, siz al dı nız mı?

Derya Zelal: ...

Derya Dic le, we girt?

Derya Dicle: Me girt, Serokê min.

Orta Der ya, siz...

Derya Orta: ...

263

Derya Si pi, siz...

Derya Sipi: Başkanım, hepsini alamadık. Alabildiğimiz kadarıyla olumludur, önemlidir.

– Sizin de ila ve ten söy le ye bi le ce ği niz ye ni bir şey var mı?

Derya Sipi: Aktaracağımız yeni bir şey yok, Başkanım. Yalnız konuşmanızın hepsini alamadık.

– Sonra alır sı nız. Za ten ba sın top lan tı sı nın bü tün içe ri ği, ya zı lı ola rak ya kın da si ze ile ti le cek tir. Bu nun dı şın da, o grup si ze gel di mi? (...)

Derya Sipi: Anlaşılıyor Başkanım. Yeni grup henüz bize ulaşmadı.

– Yeni bir du rum var mı? Si zde bi raz o şe hir le il gi le ne cek si niz.

Derya Sipi: Evet Başkanım ilgileniyoruz.

– Ye ni bir du rum var mı di yo rum, her han gi bir olum suz luk?

Derya Sipi: Şu anda herhangi bir olumsuzluk yok, Başkanım. İşlerimiz iyidir.

– Oldu.

so ru nu ba rı şa, si ya si çö zü me ve de mok ra tik ge liş me ye açık tut tu ğu mu zun da bir oyun ol ma dı ğı nı, ba şın dan be ri uğ run da sa vaş tı ğı mız bir hu sus ol du ğu nu dos ta da düş ma na da gös ter miş olu yo ruz. Par ti mi zin çiz gi si, ilk de fa ve der li top lu bir bi çim de ulu sal ve ulus la ra ra sı ka mu o yu na mal ol muş tur. De di ğim gi bi, bu aşa ma ya ko lay ge lin me miş tir. Ve da ha da ar tan ba şa rı lar la bu nu sür dü re ce ğiz.

Ben, tek rar bu te mel de he pi ni ze üs tün ba şa rı lar di li yor, se lam ve sev gi le ri mi su nu yo rum.

16 Nisan 1993

Bü tün Der ya lar, be nim ko nuş mam bu ra da so na eri yor. De di ğim gi bi, yap tı ğı mız değerlendirme kap sam lıy dı. So nuç, ba sın-ya yı na yan sır. Fa kat tek rar vur gu lu yo rum; her ba kım dan da ha da kap sam lı bir ça lış ma dö ne mi ne gir dik. Ke sin lik le bu, bir gev şe me, ra hat la ma an la mı na gel me me li dir; da ha faz la so rum lu luk, da ha faz la ça ba, da ha faz la dik kat, da ha faz la ba şa rı an la mı na gel me li dir. Bu ve si ley le hiç kim se, mev cut ça ba la rı sağ yo rum la ya cak ve ya sek ter bir bi çim de yo rum la ya cak du rum la ra düş me me li dir. Ger çek ten sü reç çok zor yaka lan mış tır. Bü tü nüy le iyi de ğer len dir mek, her ke sin baş ta ge len so rum lu dev rim ci gö re vi dir. Yi ne el bet te ko run ma ya da dik kat edi lir. Böy le dö nem ler ga fil ce de kul la nı la bi lir. Ba zı la rı bu nu gev şe me ne de ni ya pa bi lir. Ke sin lik le bun la ra mü sa a de edil mez. Tam ter si ne, da ha aza mi ça lış ma, da ha aza mi so rum lu luk, da ha aza mi di sip lin ve her cep he de da ha aza mi güç len me ola rak al gı lan ma lı ve or du laş ma, par ti leş me ve cep he leş me de güç len me ola rak ele alın ma lı dır. Fa kat 264

265

Özgür Gündem gazetesinin 20 Nisan 1993 tarihinde yaptığı röportaj:

ATEŞKES SİYASİ ÇÖZÜMDE TEMEL BİR DÖNEMEÇ OLDU “Pa ris Ko mü nü’nde ba şa rı la ma ya nı, Sov yet dev ri min de ba şa rı la ma ya nı ne den ba şa ra ma ya yım di ye be nim ken dim den emin id di a la rım da var dır. Hat ta İs lam dev ri min de bi le or ta ya çı kan du rum la ra Or ta do ğu ça pın da bir ye ni si ni ek le mek açı sın dan id di a la rım var dır. ”

“Silahlar susturulsun, çözüm önerileri sunulsun diyorum.”

266

Özgür Gündem: Önce bu iki basın toplantısının tarihsel öneminden başlayalım. Bu iki toplantı süratlı bir biçimde ulusal ve uluslararası kamuoyunun gündemine girdi. Gelişmeler üzerine tüm siyasi çevreler yeni pozisyonlar tutmaya, spekülasyonlar geliştirmeye ve projeler kurgulamaya başladılar. Bu bakımdan öncelikle siyasi mücadele ile silahlı mücadele ilişkisi ve ateşkes ile silah bırakma kavramları arasındaki ayrımlara değinir misiniz?

Abdullah Öcalan: Her şey den ön ce, Öz gür Gün dem’in ye ni den ya yın ha ya tı na baş la ma sın dan se vinç du yu yo rum. Ve ça lış ma la rın da ba şa rı lı ol ma sı nı di li yo rum. Bu önem li aşa ma nın ba zı so nuç la rı nı bu ge li şi niz vesi le siy le iş le mek çok önem li dir. Ve biz, du rum la rı olan ca açık lı ğıy la bir kez da ha siz ler va sı ta sıy la il gi li ka mu o yu na açık la ma yı bir gö rev bi li yo ruz.

Ger çek ten iki ba sın top lan tı sıy la baş lat tı ğı mız ve gi de rek yo ğun la şan sü reç, her ba kım dan Tür ki ye’nin gün de mi ni be lir le me de ve ye ni si ya si pro je ler ge liş tir me de te mel bir dö ne meç teş kil edi yor. Bu, 267

dev let için ol du ğu ka dar, top lu mun çok çe şit li ke sim le ri için de böy le dir. Bu, yal nız Kürt so ru nu açı sın dan de ğil Tür ki ye’nin de mok ra si so ru nu açı sın dan da ye ni bir dö ne meç an la mı na ge li yor. Fa kat ya nıl gı lar ve açık la ma la rı fark lı gös ter me ça ba la rı da az ge li şim gös ter mi yor. Bu açı dan, kap sam lı ol ma ya ve açık la ma la rı mı zı da ha de tay lı de ğer len dir me ler le net leş tir me ye ça lış ma ge re ği ni duy duk.

Si lah lı mü ca de le ile si ya si mü ca de le ara sın da ki bağ lan tı yı kav ra mak zor ol ma dı ğı gi bi, özel lik le ba sın da bu nu yan lış de ğer len dir me le re ta bi tut mak biz ce amaç lıy dı. Ateş kes, her şey den ön ce si lah bı rak mak an la mı na gel mez. Ve hat ta or du laş ma fa a li yet le ri ni ya vaş lat ma an la mı na bi le gel mez. An la mı çok açık tır ama, bir kez da ha vur gu la ya lım. Çok ça söy len di ği gi bi, de mok ra si nin yo lu nu aç mak ve ba rı şı ge liş tir mek için yap tı ğı mız bir dü zen le me dir. Ge niş kit le le ri, de mok rat ke sim le ri mü ca de le at mos fe ri ne çek mek tir. Bu na di zayn et me de ni lir. Bu na ben zer bir du rum ya rat mak tır. Ge niş ke sim le rin eleş ti ri le ri ni de göz önü ne ge ti re rek ye ni du rum lar ya rat mak ve güç le ri kap sam lı ha re ke te ge çir mek için dir.

He men be lir te lim ki, Tür ki ye so lun dan da an lam sız eleş ti ri ler ge li yor. Si lah bı ra kıl ma dı ğı hal de, si lah bı rak ma nın ne ka dar va him ol du ğu be lir ti li yor. Bu nu söy le yen ler, san mı yo rum si lah lı mü ca de le de ne yi ya şa dı ğı mı zı akıl la rı na ge tir sin ler ve ger çek du ru mun ne ol du ğu nu an la sın lar. Ama ya zıp çi zi yor lar. Re for mizm ne dir, dev rim ne dir? Bu nun sağ lık lı bir de ğer len dir me si için de ol duk la rı nı san mı yo rum. Eleş ti ri ler, gö rüş ler hay li yü zey sel. Tek rar vur gu la ya yım; at tı ğı mız adım, dev rim için de çok ge liş me va at eden bir adım dır. Res mi çev re le rin ta vır la rı na ba ka lım. Es nek ve çok as ga ri müş te rek ler da hi lin de ta lep ler ile ri sür me mi ze ve ateş ke si de bu te mel de ge liş tir me mi ze rağ men, res mi çev re le rin ya naş ma dık la rı ve en ufa cık bir po li ti ka üre te me dik le ri gö rül müş tür. Ma dem ki biz re for miz me kay dık, uz la şı yo ruz; o za man kar şı ta raf ne den adım at mı yor? İs ter adım at sın is ter at ma sın, po zis yo nu mu zun sa ğa çark et me ve re for miz me kay ma ol ma dı ğı, ter si ne der di mi zi ol duk ça us ta lık lı bir bi çim de gün dem leş tir me ile il gi li ol du ğu açık tı. Hat ta Tür ki ye’nin gün de mi ne dev rim ci-de mok ra si yi ve çok göz den dü şen sos ya liz mi tek rar oturt mak ve ona güç kat mak tır. Kal dı ki, her re form da kö tü 268

de ğil dir. Kar şı mız da en ge ri ci-tu tu cu hü kü met de ol sa, mev cut as ga ri ta le bin ye ri ne ge ti ril me si, ol duk ça önem li so nuç lar do ğu ran ve dev ri me de hiz met eden bir tu tum dur. Bir çok ül ke de bu nun ör nek le ri var dır. Yi ne ta rih te bu na ben zer bir çok ge liş me söz ko nu su dur.

Ateş kes, ger çek ten tam ce vap bul muş ol ma sa da, ope ras yon lar hı zın dan ek sik ol ma sa da, yi ne de an lam bul muş tur. Önem li si ya sal so nuç lar or ta ya çı kar mış tır. Ba zı çar pıt ma la rı, kav ram kar ga şa la rı nı, ters yüz et me le ri ön le miş tir. Ör ne ğin, te rö rizm ol gu su na açık lık ka zan dır mış tır. Te rör den ki min me det um du ğu, so run la rın si ya si çö zü mün den ki min sü rek li uzak kal dı ğı, de mok ra tik leş me ye ki min ka pa lı ol du ğu, ba rış çıl yön te me ki min eli nin ter siy le kar şı lık ver di ği or ta ya çık mış tır. Bu nu sa de ce Tür ki ye ka mu o yu de ğil, ulus la ra ra sı ka mu o yu da iyi gör müş tür. Hat ta bir çok hü kü met, bu te mel de po li ti ka sı nı göz den ge çi re rek kap sam lı iliş ki le re yö nel me sü re ci ne gir miş tir. TC’nin res mi po li ti ka la rı çok da ral mış tır. Tür ki ye ka mu o- yun da ki, PKK’yi ay rı lık çı gös ter me, “şid det ten baş ka bir şey den an la mı yor” pro pa gan da sı yer le bir ol muş tur. Ya ni iç te de ade ta kö şe ye sı kış tı rıl mış tır. Bun lar önem siz ge liş me ler de ğil dir. Özel lik le bir lik po li ti ka mı zın da çok ger çek çi gös te ril me si, Tür ki ye hal kı nın da bu na ol duk ça il gi ve sem pa tiy le bak ma sı na yol aç mış tır. Ba sın da ki şart lan ma lar da epey kı rıl mış tır. Bu yön lü ge liş me ler da ha da sa yı la bi lir. Kürt so ru nu nun öy le gös te ril di ği gi bi “öcü” bir so run ol ma dı ğı, yi ne Tür ki ye’nin önü ne taş koy mak için ya ban cı çev re ler ce ya ra tıl mış bir so run ol ma dı ğı, ter si ne en önem li de mok ra si so ru nu ol du ğu, Türkiye'nin bu so ru nu çöz mek le da ha sağ lık lı ge li şe bi le ce ği ve bu nun da müm kün ol du ğu or ta ya çık mış tır. Bu ko nu da her za man kin den da ha faz la olum lu yön de an la yış lar ge li şi yor.

Ay rı ca tek rar be lir te yim ki, dağ da ki le rin in me si so ru nu şek lin de bir so run yok. Dağ da ki le rin var lı ğı, ba zı si ya si amaç lar ye ri ne ge ti ri lin ce ye ka dar hem bü yü ye cek ve hem de da ha ni te lik li ha le ge le cek tir. Yi ne çar pı tıl mak is te nen bir ko nu, fe de ras yon me se le si dir.

Ba ğım sız lı ğa ay kı rı mı dır, on dan vaz geç mek mi dir? Ha yır. De mok ra tik tarz da ge liş ti ri le cek bir fe de ras yon laş ma, ba ğım sız lı ğa ay kı rı lı ğı ya da on dan vaz geç me yi de ğil, onun ger çek leş tir me bi çi mi ni ifa de et mek te dir. Bu da çok so mut an la şı lı yor. Bu na ben zer ba zı ge 269

liş me le ri gör me miz müm kün dür di yo rum. Do la yı sıy la bu atı lan adım lar, en az si lah lı sa va şı mı mı zın yol aç tı ğı et ki ler ka dar de rin dir.

Ba zı la rı bu na ba rış ya da si ya si hü cum di yor lar. As lın da bu ta nı ma ben zer bir atak tır. Ve ben ce, et ki le ri ni halk üze rin de ve özel lik le de mok ra tik-dev rim ci ör güt ler üze rin de gös te re cek tir. Bu bir sü reç tir ve baş la mış tır. So nu cun dan da umut lu yuz.

“Güney Savaşı’ndan sonra gücümüz ikiye katlandı” – Açıklamaya çalıştığınız yanılsamaları toplumda yeniden üreten temel gerçeklerden birisi Güney Savaşı’nın değerlendirilmesidir. Deniliyor ki, bu savaşta “PKK, askeri anlamda, fiziki, moral ve siyasi olarak yenildi.” Bu anlamda da büyümenin değil, küçülmenin taktiğini gündeme getirdi. Oysa sizin her iki basın toplantısında anlattığınız yeni durumun, ilerlemenin taktiği olduğu şeklindedir. Askeri anlamda ordulaşmanın ve siyasi anlamda yeni kanaların açılmasının gündeme getirdiği biçimindedir. Yani PKK daha büyük projelere ve kanallara yöneldi diyorsunuz. Peki Güney Savaşı’nda neler oldu?

-– So ru nu zu an lı yo rum. Bu id di a ya, bu ge liş me le re da yan dı rıl mak is te ni yor. “Gü ney Sa va şı’nda PKK’nin be li ni kır dık, kış bo yun ca da epey bas tır dık, ör güt ne fes ala maz du ru ma gel di. Dış des tek ler le de PKK’nin ya pa cak bir şe yi yok tur. Tes lim ol mak için bir çağ rı ya ih ti yaç la rı var dı ve hü kü met de bu çağ rı yı yap tı. Bi raz utan gaç bir bi çim de bu na ba sın top lan tı la rıy la kar şı lık ver mek is te di” de ni li yor. Bu, hü kü me tin gön lün den ge çen ve bi raz da süs le ye rek ka mu o yu na su nul mak is te nen bir yak la şım dır. Ben ise ol duk ça ka nıt lı bir bi çim de gös ter dim ki, du rum ter sin den iba ret tir. Gü ney Sa va şı, Kür dis tan ça pın da ça tış ma lar dö ne mi ni ni hai ola rak so nuç lan dır ma ve ge niş bir it ti fak lar sis te mi ne yol aç ma sa va şı da ol du. Çok iyi gör dü nüz ki, Sa yın Ta la ba ni ya nı ba şım day dı ve bir çok so ru ya da ce vap ver di. Gü ney’de ki ko nu mu mu zun şu an da da ha iyi ol du ğu nu, hem as ke ri ve si ya si yön den ve hem de ör güt ler ve halk dü ze yin de güç lü bir po zis yo nu el de et ti ği mi zi ve hat ta “fe de re dev let” de ni len olu şu mun PKK’nin ge nel po li ti ka sı çer çe ve sin de ge liş ti ği ni Tür ki 270

ye’de de po li tik çev re ler bi li yor lar. Bu nu hü kü me tin ken di si de bi li yor.

Kı sa ca, Gü ney Sa va şı’nda biz güç kay bet me dik, ter si ne güç ka zan dık. Ver di ği miz şe hit le ri de be lirt tik, yü zo tuz ci va rın da dır. İki bin di ye ba na mal edil di; oy sa ben, bu ko nu da, bir gö rüş mem de “ Eğer ted bir ler ol ma say dı iki bin ola bi lir di” de dim. On lar “ola bi lir di”yi “ol du” bi çi min de de ğer len dir di ler. Bu bir çar pıt ma dır ta bii.

Bi lan ço su var, tüm isim ler bel li dir. Ki, bi ze gö re bir kıs mı da ba zı yan lış lık lar dan kay nak lan dı. Yok sa biz şa ha det sa yı sı nı bu sa vaş ta yüz ci va rın da sı nır lan dı rır dık. En önem li si, bu sa vaş bi ze çok bü yük tec rü be ka zan dır dı. Özel lik le Gü ney li halk üze rin de bu sa vaş çok bü yük pres tij bı rak mış tır. İşin ma ne vi yö nü de önem li bir ka za nım dır. Gü ney kam pı mü kem mel iş li yor; bu da önem li bir ge liş me dir.

Ha len yü rüt tü ğü müz ça lış ma lar var ve bun lar önem li ge liş me ler dir.

Bun la ra ba ka rak, bi zim “be li mi zi kır dı ğı nı” hü kü met na sıl açık la ya cak ya da ken di si ni bu na na sıl inan dı ra cak tır di ye so ru yo rum.

Ope ras yon lar için de yan lış bir de ğer len dir me söz ko nu su. Bu ope ras yon lar ger çek ten et ki siz ol muş tur. Bir elin par mak sa yı sı ka dar ge ril la yı im ha et me miş tir. Der sim, Ağ rı, Amed, Bo tan, Gar zan, Mar din baş ta ol mak üze re he men her böl ge ye kap sam lı ope ras yon lar dü zen len miş tir. Tril yon la ra va ran bir mas raf ya pıl dı. Ama, ger çek ten alı nan so nuç lar de ve de ku lak bi le de ğil dir. Gü ney Sa va şı’ndan son ra saf la rı mız bir kat da ha bü yü dü. Ya ni iki ye kat lan ma var.

Bu na bir de si lah lan ma yı ek le, kit le iliş ki le ri ni ek le! Ben bü yü me gö rü yo rum ve bu nu da çok açık ça söy le dim. Do la yı sıy la hü kü me tin, “ge ril la bü yük güç kay bet ti, da ya na ma ya cak du ru ma gel di, onun için böy le ya pı yor lar” de me si ni ger çek dı şı bu lu yo rum.

Ulus la ra ra sı des tek açı sın dan da ter si söz ko nu su. Bir de fa Or ta do ğu ül ke le ri da hil, Av ru pa’da, Ame ri ka’da ba şa rı lı dip lo ma si yü rü te bi le cek bir aşa ma ya ge lin miş tir. Bu na Kaf kas ya’yı da da hil ede bi lir si niz. He men her ül ke de en az Türk el çi lik le ri ka dar ağır lı ğı mız var. Ulus la ra ra sı sa ha da ne re si bi ze kı sıl mış tır, biz ne re de ça lı şa mı yo ruz. Hü kü me tin bu nu ka nıt la ma sı la zım. De mek is te di ğim, hü kü me tin beş yü zün cü gün do la yı sıy la ba zı açık la ma la ra ih ti ya cı var dı ve özel lik le te rör di ye bah set ti ği ko nu da ba şa rı sü sü ver mek is ti yor 271

du: Dev- Sol'la yö ne lik dü zen le nen ope ras yon lar da ken din ce ba şa rı lı ol du ğu söy le ne bi lir. Bi zim ateş kes çağ rı la rı mı zı, “te rö rü sus tur dum, en azın dan bo yun eğ dir dim” bi çi min de kul la na rak mü kem mel bir bi lan ço ya va sı ta yap mak is te ye bi lir. An cak ger çek ler be nim be lir ti ğim gi bi dir. Biz, ger çek ten çok der li top lu bir as ke ri leş me ve si ya sal laş ma po zis yo nu nu ya ka la dık. Ve et ki si, dal ga dal ga, sa de ce Kür d is t an’da ve Or t a d o ğ u’da de ğ il, dün y a d a da ya y ı l ı y or. En önem li si de, Tür ki ye’yi de bu kap sa mın içi ne çe ki yor.

“Kuzey’deki meclis demokratik ve halkçı olacaktır”

“Bir küçük aşiret de olsa halkların varlıklarına ve inançlarına saygı göstermek kutsaldır.”

272

– Yeni siyasal atılımın ya da kurumlaşmanın bir tanesi de, tartışmaya açılan ve gelişmeler kaydeden Kürdistan Ulusal Meclis meselesi. Bu hangi gereksinim üzerine şekillendi ve önümüzdeki günlerde nasıl bir işlev görecek?

– Bu ko nu da da da ha ön ce ba zı de ğer len dir me ler yap tım. Ben ce faz la me rak edi le cek bir ya nı da yok. As lın da son önem li ge liş me, bu cep he bir li ği ko nu sun da ki ge liş me ler dir. Özel lik le Kür dis tan Sos ya list Par ti si (PSK) Ge nel Sek re te ri Sa yın Ke mal Bur kay ile yap tı ğı mız bir lik pro to ko lü böy le bir cep he bir li ği nin te me li ni at mış sa yı lır. Ve ya kın da böy le bir di zayn da ger çek le şe bi lir. Bu nun ger çek leş me si ile bir lik te sa nı yo rum Ulu sal Kong re me se le si da ha da so mut luk ka za nır.

Kong re, ta ri hi bir ih ti yaç tan doğ du. Her ulu sal ha re ke tin bir kong re so ru nu var dır. Ya baş lar ken, ya or ta sın da, ya da so nu ca gi der ken gün de me ge lir. Türk ulu sal kur tu luş sa va şı na bak mak la zım. TBMM kap sam lı ola rak sa vaş tan ön ce in şa edil miş tir ve cid di bir dev ri me de da yan ma mış tır. Ve hat ta, iş te eş raf de di ği miz ve Mü da fa-i Hu kuk Ce mi yet le ri de ni len der nek le rin tem sil ci le rin den oluş muş tur. Ağır lık lı ola rak, cid di bir halk ha re ke ti ne da yan ma mış tır. Ama önem li bir mec lis tir ve Tür ki ye ta ri hin de çok önem li bir ro le de sa hip tir. Baş ka ör nek ler de var; Af ri ka Ulu sal Kong re si, Hin dis tan’da ki Kong re Par ti si gi bi bir çok ör güt böy le ku rul muş tur. Bi zim ki de ay nen böy le dir de me ye ce ğiz; biz de ba şın dan iti ba ren par ti ku ru lu şu var dır. İde o lo jik-si ya si ça lış 273

ma l a r ı çok sı k ı ge l iş t i r en bir par t i var d ır. Par t i ulu s al ha r e k e t i epey ge liş tir miş ve ser hil dan lar la da yep ye ni bir aşa ma ya var dır mış tır. Ya ni ger çek bir halk ha re ke ti doğ muş tur. Bu açı dan da, kong re te me li mü kem mel dir di ye be lir ti yo ruz. Bir çok sı nıf ve ta ba ka işin içi ne çe kil miş tir. Bir ek si ği, di ğer grup ve ör güt le rin du ru muy du. On la rın da az çok bir li ği ne doğ ru gi di li yor. O hal de bu ko şul lar dan son ra Kürt ha re ke ti nin kong re leş me si hem ger çek çi dir, hem de ta ri hi bir ih ti ya cı gi de re bi lir. Bir çok ör gü tün de ken di ni bu na ol duk ça ha zır his se de ce ği ni dü şü nü yo rum. Le gal par ti de as lın da bu ko nu da en gel de ğil, ona des tek ve rir bir araç ola rak dü şü nü lü yor. Önü müz de ki gün ler de, ay lar da bu kong re leş me bi raz da ha ge li şim gös te re bi lir. Bun la ra ar tık Cep he Kong re si di ye bi li riz. Kür dis tan ge ne lin de bir kong re ye her za man ih ti yaç var dır. Ama ağır lık lı ola rak pra tik te ger çek le şe cek olan Ku zey Kür dis tan’da ki kong re leş me dir. Bi rin ci adım ola rak bu nu gö rü yo ruz. Bu nun da ilan edi le cek bir cep he nin kong re si bi çi min de ge liş me si ne an lam lı ba ka ca ğız.

– Kamuoyunda özellikle merak edilen bir şey de, Kürdistan Ulusal Meclisi’nin niteliği. Bu Kürdistan Ulusal Meclisi yasama, yürütme bakımından nasıl işleyecek? Ayrıca bir emekçi meclisi mi olacak? Sosyalist bir meclis olmayacağı belli. Ulusal-demokratik bir meclis olarak, burjuva demokratik meclislerden farkı ne olacak? Şimdiden bir tanımlama yapılabilir mi?

– Şüphesiz, bu na bir ör nek Gü ney’de ki mec li si ve re bi li riz. Bu mec lis, fe o dal-bur ju va bir mec lis tir. Emek çi ini si ya ti fi sı nır lı dır.

Ku zey’de ki mec lis -–çok açık söy le ye yim– demokratik ve halk çı bir mec lis ola cak tır. Hat ta dev rim ci ve de mok ra tik-halk çı bir mec lis ola cak tır. Şüp he siz ge le nek sel eş raf, ağa ke sim ler den de yer alan olur ama, bun la rın pa yı ben ce çok sı nır lı ola cak tır. Bun la rın ön cü lü ğü sağ la ma la rı şu ra da kal sın, yan sı ma la rı bi le bir şans tır.

Ezi c i bir bi ç im d e mev c ut ha r e k et l i l i ğ e o muz ve r en yok s ul kır emek çi le ri ve kent kü çük-bur ju va emek çi le ri ola cak tır. Ku zey’de ki ha re ke tin sos yal da ya nak la rı bun lar dır. Do la yı sıy la on la rın par la men to ya da yan sı ma la rı ka çı nıl maz dır. Ör güt ba zın da so run faz la ol maz di ye dü şü nü yo rum. Ya ni her ör güt da ha çok se si ni du yur ma 274

lı, de mok ra tik ol ma lı, çok ses li ol ma lı. Bu ko nu da ol duk ça to le rans lı ol ma ya ça lı şa ca ğız.

–Yani ulusal-demokratik temelde bir çoğulculuk amaçlanıyor.

– Evet. Kit le te me li ezi ci ola rak biz de dir. Bu nu oy gü cü ne dö nüş tü re rek di ğer le ri nin se si ni kıs ma yı doğ ru bir yak la şım ola rak gör mü yo ruz. Si lah lı gü cü müz var; bu nun la, di ğer le ri nin üze rin de bas kı oluş tur ma yı dü şün mü yo ruz. Bu ra da gö ze te ce ği miz te mel un sur lar var. Ku zey’de ki ulu sal ha re ket bir halk ha re ke ti dir ve ol duk ça de mok ra tik tir. Eğer bu ger çek le re say gı lı olu nur sa, o za man çok ses li lik ke sin dir. Çok çe şit li gö rüş le rin ba rı na bil me şan sı var dır. Fa kat şu he sa bı yap ma ya cak lar: “Fır sat doğ du, mü ca de le yi göz ar dı ede lim, emek çi le rin ini si ya ti fi ni kıs tı ra lım. Hak et ti ği miz den çok da ha faz la mev zi ler tu ta lım. Ent ri ka la ra gi ri şe lim.” Bu kö tü bir he sap tır ve ters te per. Ama yer le ri ni iyi ta yin eder ler se, ke sin an lam lı bir ka tı lım gös te re bi lir ler. Biz bu nu Gü ney Kür dis tan’da ki güç ler için de söy lü yo ruz. On la rın var lı ğı nı yad sı mı yo ruz ama, eğer halk ini si ya ti fi nin önü nü ke ser ler se, ya ni an ti-de mok ra tik li ği sür dü rür ler se, o za man bi zim de tep ki le ri miz ge li şir. Za ten bu sa va şın bir ne de ni de buy du. Halk ini si ya ti fi ne bi raz açık ol ma la rı ge re ki yor.

Ser best ça lış ma ya, si ya set yap ma ya rı za gös ter me le ri ge re ki yor.

To par lar sak; Kür dis tan ge ne lin de mec lis, ne salt fe o dal-komp ra dor bur ju va mec lis olur, ne de sos ya list olur. Her iki si de, ben ce mev cut ger çek le re faz la ce vap ver mi yor. Kür dis tan’da fe o da liz min ve komp ra dor ka pi ta liz min böy le si bir dev rim ci ha re ke te dam ga sı nı vur ma sı müm kün de ğil dir. Bu ça ba lar bey hu de olur. Ama sos ya list mec li se de yol aç maz. Kal dı ki sos ya list bir mec lis bi le ol sa, bi ze gö re sos ya list de mok ra si de çok ses li dir. Ama böy le ol sa bi le bu nu bir sos ya list-de mok ra tik mec lis bi çi min de ilan et mek er ken dir ve mev cut ger çek le re faz la uy gun de ğil dir. Ya ni ana hat la rıy la Kür dis tan mec li si bir halk mec li si dir. Azın lık lar da bu na da hil dir.

Dev ri me kar şı fa a li yet le ri ol ma mak, de mok ra si ye açık ol mak ve an ti-sos ya list ol ma mak kay dıy la bü tün sı nıf ve ta ba ka la rın ge niş bir ka tı lı mı ola bi lir.

– Biraz önce sohbette sözünü etmiştim; burada kritik bir nokta var. Devrimci bir zemin üzerindeki kazanımların yeni biçimlerle 275

kaybedilmesi gibi bir risk söz konusu olabilir mi? Bu, beceriksizliklerin yanısıra, yeni biçimlerin doğası ile de ilgili. Tarihte örnekleri de çok. Kürdistan Ulusal Meclisi, kendini var eden güçlere yabancılaşamaz mı? Tarihsel bir risk nasıl önlenebilir?

– Dev ri min esas kay na ğı na doğ ru yak la şım gös ter mez ler se on lar mı dev ri mi yer, dev rim mi on la rı yer tar tış ma sın da, dev ri mi gö tü ren güç eğer dev ri me iha net et mez se, bu tip ku rum la rın ya ban cı laş ma sı, ke mik leş me si zor dur ve ye ni bir si ya sal ham le ile de ra hat lık la aşı la bi lir ler. Bu, HEP için de ge çer li dir. HEP da yan dı ğı kay na ğı ters de ğer len di rir se, çok ba sit ki şi sel yak la şım lar (ki, bi ze gö re bu hay li yay gın) ve dar va de li amaç lar la ne ka dar ko pa rır sam kârdır tu tum la rı nı sür dü rür ler se, çok ra hat aşı lır lar. Kay nak çok coş ku lu ve bu tür kir li lik le ri faz la ken di kay na ğı için de tut maz. Kay nak gü rül gü rül akı yor; bu pas lan mış tor tu yu sö küp atar. Du rum bi raz böy le dir.

Do la yı sıy la uya rı yo rum. Hü kü met bi le bi zi kul lan mak is ti yor. Ta bii ki, kul lan mak is ter; bir çok güç kul lan mak is ter. Ama dev ri min de kul lan ma hak kı ol du ğu nu hiç kim se unut ma ma lı dır. Ve en hak lı kul lan ma yı da dev rim ya par. Bu na her kes ten faz la da hak kı var dır.

Her kes ten, bun la rı gör me le ri ni bek le rim. Sık sık da bu ko nu da uya rı yo rum... Dev rim bit miş de ğil dir ve ku ral la rı var dır. Tür ki ye üze rin de de dev ri min id di a sı bit miş de ğil dir. Her çev re nin bu na dik kat et me sin de ha ya ti ya rar var dır. Ak si hal de tek rar şid det li ça tış ma la ra dö nü şe bi lir. Bir Gü ney Sa va şı Ku zey’de de ge li şe bi lir. Biz bu nu di le me mek le bir lik te, eğer ıs rar la dev ri min kay nak la rı ku ru tul mak is te nir se, çar pı tıl mak is te nir se, bel li bir ke mik leş me ile özü ne ters bir bi çim de bü rok rat laş tı rıl mak ve ağa lık ben ze ri tu tum la ra in dir gen mek is te nir se, o za man ça tış ma ya yol açar. Ve kay be den ta ra fın dev rim ta ra fı ol ma ma sı biz ce da ha faz la müm kün dür ve ol ma ya ca ğı da ha da ke sin dir.

– Böyle bir meclis karşısında sizin kişisel konumunuz ne olacak? Manevi bir önder olarak mı konumlanacaksınız?

– Benim açım dan bu ra da hiz met önem li dir. Za ten ba şın dan so nu na ka dar yo lu nu açı yo rum ve yü rü tü yo rum. Ama ge re kir se ve fır sa tım olur sa bir ko nuş ma da ya pa rım. Ben ze ri kat kı la rı sür dü rü rüm ama, on la rın ro lü fark lı dır, bir mec lis üye si nin ro lü fark lı dır. On lar 276

öy le ku rum la şır lar. Ama bir ide o lo jik ha re ke tin, bir dev rim ci ha re ke tin ken di si ni bir mec li sin içi ne ka pat ma sı dü şü nü le mez. Yo lu açık tut ma, yü rüt me şan sı nı güç len dir me ay rı bir şey dir. Fa kat ön der lik ku rum la rı var dır; ide o lo jik ön der lik, yi ne sı nıf sal, sos yal ön der lik önem li dir. Bun lar her hal de da ha faz la is te nen gö rev ler dir.

“Ortadoğu’da federasyonlaşma çok idealdir” – Bir de federasyon meselesi var. Bir konuşmanızda, “Ortadoğu’da federasyon, gerekli örgütlenme biçimidir” gibi bir sav söylemiştiniz.

– Be nim fe de ras yon dan kas tet ti ğim, is ter ulu sal bi rim ler dü ze yin de ol sun, is ter par ça lan mış ulus la rın bi rim le ri ol sun ve hat ta kül tü rel fark lı lık la rı ba rın dı ran ulus la rın ba zı ke sim le ri ol sun, bun la rı, öz gür ce ör güt le me (ki, bun la ra si ya sal ör güt len me ve hat ta dev let ör güt len me si de da hil dir) ve ki şi lik li po li tik çı kar sa hip le ri yap mak tır. Ken di le ri ni, “her dü zey de çı ka rı mız böy le dir ve bu çı ka rı mı za gö re hem si ya si ve hem de as ke ri an lam da ör güt lü yüz. Ama bu nu, öy le çok ay rı lık çı ve hep sin den ko puk ge liş tir mek is te mi yo ruz. Di ğer le riy le de bir lik is ti yo ruz. Bu, di ğer kül tür grup la rıy la, di ğer ulu sun par ça la rıy la ve di ğer ulus lar la ola bi lir” bi çi min de bir an la yış ta ve güç te gör sün ler. Fe de ras yon laş ma nın al tın da ya tan fi kir böy le dir.

Ne re den ba kı lır sa ba kıl sın, mev cut üni ter dev let ya pı la rı çok mil li yet çi dir. Ör ne ğin, Tür ki ye’de kül tü rel kim lik le rin, ulu sal azın lık la rın, ulus la rın ve hat ta Türk ulu su nun bi le ba zı mez hep sel ve böl ge sel fark lı lık la rı var dır. Ör ne ğin bir Ka ra de niz için, Av ru pa’da, Al man ya’da, Ame ri ka’da gö rül dü ğü gi bi eya let ler olu şa bi lir. Ve bu An ka ra’da yo ğun la şan bü rok ra si bü yük bir tı kan ma ya yol aç mış tır.

Ye rin de mec lis, ye rin de yö ne tim ler den bah se di yo ruz. Biz bu na eya let sis te mi di ye lim; ay nı ulus için de bu gün bir çok ül ke de uy gu lan mak ta dır bu. Şim di bu ka dar azın lık var, bu ka dar böl ge re a li te le ri var; bun lar için eya let sis te mi ge re kir. Ko ca man bir Kür dis tan var; ba zı azın lık lar da da hil, ke sin bir eya let ten da ha ile ri de bir ida ri bi rim ola rak, si ya si bi rim ola rak bu na ba ka bi li riz. Ve biz bu na fe de ras yon di ye bi li riz.

277

Do la yı sıy la fe de ras yon laş mak ol duk ça ger çek çi bir yak la şım dır ve bir çok alan da uy gu la nı yor da. Bu gün ne ka dar par ça la nı yor de ni lir se de nil sin, Sov yet ler’de yi ne böy le bir dü zen le me var. Av ru pa’da olu şan ye ni bir lik ler var; bu da bir tür fe de ras yon laş mak tır.

Da ha da ge li şe bi lir. Ya ni bir lik bi çim le ri ge rek li dir. Tür ki ye’de bu çok da ha ge rek li dir. Ulu sal so run açı sın dan da ya nıl maz bir ih ti yaç ola rak ken di ni gös te ri yor. Or ta do ğu’da da ge rek li dir. Bir İran an cak fe de ras yon laş ma ile ken di bir li ği ni ko ru ya bi lir. Arap lar za ten az çok ken di fe de ras yon laş ma la rı nı ya şı yor lar. Kürt ola yı da üç ulus için de yer alan bir ger çek lik. İran’da fe de ras yon, Irak’ta fe de ras yon, Tür ki ye’de fe de ras yon, eşit tir Or ta do ğu’da fe de ras yon! Üç ta ne te mel ulus la Kürt le rin ku ra ca ğı fe de ras yon laş ma Or ta do ğu’nun fe de ras yon laş ma sı dır ki, ben ce çok ide al dir. Bu na bir de Kür dis tan’ın coğ raf ya sı nı, su gi bi bir kay na ğı ve pet rol gi bi ba zı kay nak la rı ek ler sek du rum da ha iyi an la şı lır. Her kes bun lar dan ya rar lan mak is ter. Kür dis tan’ın coğ raf ya sı, Or ta do ğu’da ade ta tüm ulus la rı bir leş ti ren bir ge çit tir. Bü tün bun lar, Kür dis tan’ın böy le si ne bir fe de ras yon laş ma da ki lit rol oy na ya ca ğı nı gös te rir. Bir de dev ri me da ya lı bir fe de ras yon laş ma, de mok ra tik ka rak ter de ge li şen bir fe de ras yon laş ma ay nı za man da Or ta do ğu’da de mok ra si nin dev bir adı mı olur.

De mok ra tik fe de ras yon laş ma, Bi rin ci Dün ya Sa va şı’ ndan son ra çok cı lız ve mil li yet çi te mel ler de ku ru lan ve de mok ra si yi bir tür lü ya şa ya ma yan bu böl ge dev let le ri nin tu tar lı de mok ra tik leş me le rin de de dev bir adım teş kil ede bi lir. Hem ba ğım sız laş ma yo lun da, hem de de mok ra tik leş me yo lun da çok önem li bir adım dır. Biz Kür dis tan’da ki dev ri mi as lın da bu te mel de ge liş ti ri yo ruz. Es ki den be ri “Or ta do ğu fe de ras yo nu için bir te mel ola bi lir” der ken, bu önem li ger çek ler den bah se di yor duk.

“Eşit ve özgür iradeli bir çözüm kabul edilebilir” – İkinci basın toplantısında, “İkinci bir açıklamaya kadar bazı koşullarla ateşkesi sürekli kılıyoruz” dediniz. Ve koşulları açıkladınız. Bunlar içinde Kürt diline serbestlik ve her konuda anayasal, yasal çerçevenin oluşturulması talebi vardı. Burada iki kritik 278

soru var. Bir, ulusal sorunun çözümünü dil ve kültür sorununa indirgemek gibi bir eğilim kazanabilir mi? İkinci soru, sadece yasal düzenleme sorunu olarak algılanabilir. Bu acil taleplerle federasyona giden yol arasında sizin temel görüşünüz açısından riskli olabilecek bu tür şeyler nasıl aşılabilir?

– Bu ra da hü kü met, so ru nu ge ri ci bir tarz da ka pat mak is ti yor. Ta ma men hal kın dev rim ci-de mok ra tik ini si ya ti fin de ken di ka de ri ni ta yin et me sin den uzak, sa de ce bir rad yo, te le viz yon ve ri riz ve Kürt kim li ği ni de so kuş tu ru ruz, böy le ce bir-iki ya say la olur bi ter miş gö züy le bak mak is ti yor. Bu hü kü me tin yo ru mu dur. Ba zı bur ju va li be ral çev re ler de bu nu böy le so nuç lan dır mak is ter. Ama bi zim yak la şım la rı mız, bi çim ola rak da, içe rik ola rak da epey fark lı dır. Tek rar söy le ye yim, bir kül tü rün üze rin de ki bas kı nın kalk ma sı cid di bir re form bi le de ğil dir. Do ğal bir hak tır, ge liş me yo lu nun açık tu tul ma sı dır. Kürt kim li ği nin ya sa la ra ko nul ma sı da öy le bü yük bir re form sa yıl maz. Ken di çir kin lik le ri ni ve ulus la ra ra sı alan da ka bul edil mez lik le ri ni or ta dan kal dır mak için, bu nu ya pa bi lir ler. Bi zi mu ha tap ka bul et me den de ya pa bi lir ler, fa kat bu, so ru nun çö zü mü ol maz.

Ka bul edi le bi lir bir çö züm, ger çek ten hem eşit, hem öz gür ira de li bir çö züm dür.

Kürt re a li te si nin, ger çek çi li ği iti raz gö tür me ye cek kı sa va de de ki çö zü mü, Türk si ya si sis te miy le bir lik te de ğil, bir de fa öz gür ira de si ne da ya lı, bir de öz gür ve de mok ra tik muh te va da halk ini si ya ti fi ne da ya lı ge liş mek te dir. Fa kat bir de si ya si, as ke ri eşit li ği de ek le mek ge re kir. Ya ni “dağ da ki ler in sin, hiç bir gü ven lik gü cü ol ma sın” de ni li yor. Ya ni “hiç bir si ya si Kürt gü cü ol ma sın, sa de ce bi raz kül tür le ri ni ser best ge liş ti ri yor lar, ya sa lar da adı var ve her şey da ha ön ce Tür ki ye’de hal le dil miş, gel sin ler içi ne gir sin ler” gi bi bir şey. Bu na üni ter dev let yak la şı mı de ni lir ki, bu ba şın dan be ri çö zü mü yo ku şa sür mek tir. Ör ne ğin Kürt ler de bir ge ril la, gü ven lik kuv ve ti ola rak dü zen le ne cek tir. Si ya sal par ti le ri ve par la men to su olu şa cak tır. Ye rel hü kü met ya da fe de ras yon olu şa cak tır; ya ni yü rüt me gü cü. Ama bun la rın Tür ki ye ile bir leş me ye de açık ol du ğu nu söy lü yo ruz. Bir fe de ral par la men to dü şü nü le bi lir. Bir fe de ral hü kü met dü şü nü le bi lir, bir or du dü şü nü le bi lir. İki ulus tan ve azın lık lar dan mü te şek kil 279

bu na ben zer or tak ku rum laş ma lar ye ni esas lar üze rin de ve de mok ra tik yol ile ge liş ti ri le bi lir. Bu nu sağ la ma alan bir ya sal laş tır ma dan bah se di yo ruz. Hat ta ana ya sa yı da bu te mel de ye ni den dü zen ler sin; ya sal laş mak tan kas tet ti ğim bu dur. Bu, Tür ki ye’de ya sa lar da re form ile, ada let te re form ile müm kün dür. Kök lü re form la ra açı ğız, bu nu vur gu la mak is te dim. Bu ko nu da so ru nu or ta ya ko yuş tar zım çok açık tır. Bu nu baş ka tür lü gös ter mek ya da bü tü nüy le “dev rim bı ra kıl dı, re for miz me sap lan dı” de mek (bu eleş ti ri ler sol da ya pı lı yor), mev cut de ğer len dir me le ri an la ma mak de mek tir. Ya ni ba na gö re hü kü met bir ağız dan söy lü yor ve sol as lın da onu tek rar lı yor. Sol, hü kü me tin söy le min den da ha faz la bir şey ge liş tir miş de ğil dir. İşin de rin li ği ni, ol duk ça ge liş me ye açık yön le ri ni gör me ye ne Tür ki ye’nin so lu ya na şı yor (hep si ni ge nel leş tir me ye lim), ne de hü kü met.

“Gerilla büyüyerek devam edecektir”

“Bizde ordulaşma, müthiş bir demokratikleşme ocağıdır.”

280

– Yine basın toplantınızda ve bazı konuşmalarınızda ordulaşmanın devam edeceğini söylediniz. Anladığımız kadarıyla nicel ve nitel gelişme başka bir biçime, üst noktaya sıçramayı gerektiriyor gibi. Onbinin üzerinde gerilla olduğu ve bunun yüzde otuzunun kadın gerilla olduğu açıklanıyor. Avrupa’dan, diğer Kürt bölgelerinden ve diğer ulus ve azınlıklardan oluşan bir mozayik olarak tarif ediliyor. Orduda bugünkü durum ile yarınki durum arasında fark ne olacak?

– Ge ril la, ger çek ten, bir öz gür leş me ve de mok ra tik leş me ala nı dır.

Bir eği tim, ör güt len me ve gü ven lik ala nı dır. Bir ki şi lik bul ma ala nı dır. Ge ril la yı bir as ke ri kuv vet ola rak de ğer len dir mek de dar bir yak la şım dır. Ge ril la biz de (baş ta da söy le dim) tam bir si ya sal ör güt len me dir. İn sa nı mı zın ger çek ten ken di ni bul du ğu, de mok rat laş tı ğı bir alan dır. Bu na ta bii ka dın da gi rer, azın lık lar da gi rer, Tür ki ye kö ken li ler de gi rer. Hep si ade ta bu ra ya gel dik le rin de sa hip siz di. Ar tık öz le dik le ri ya şam mı di ye lim. “Sı kı bir as ke ri ör güt için de yiz” de me yi as lın da hiç akıl la rı na bi le ge tir mi yor lar. Bir ne vi do ğal de mok rat laş ma var, do ğal ki şi li ği ni bul ma ala nı ola rak ge niş de ğer len dir me söz ko nu su. İs te nir se, bu olu şu ma ka tı lan lar la bun lar ko nu şu la bi lir.

281

Biz, dü zen öl çü le ri da hi lin de ki ya şa mın ger çek ten bo ğun tu ya ge ti ri len bir ya şam ol du ğu nu sü rek li çö züm le me ler de iş li yo ruz.

Ye ni ya şa ma ih ti yaç var di yo ruz. Ye ni ki şi lik oluş ma dan ge liş me ler ol maz di yo ruz. İş te onun so mut bir ifa de si ge ril la olu yor, adı na ge ril la di yo ruz. Ama or du, ge ril la dan baş ka bir çok şe ye de ben zi yor; onu da he men be lir te lim. Ki mi si ora yı bir tar tış ma oca ğı gi bi gö rü yor, ki mi si ken di ni ağa ola rak gör mek is ti yor. Ya ni her kes ken di hül ya sı nı ger çek leş tir me ala nı ola rak de ğer len di ri yor. Ama bil mi yor ki, bu ra sı bi raz da as ke ri alan dır, ta bii ona ge lin ce sı kı lı yor. Hız la ko mu tan lık lar olu şu yor; ko mu tan olan, ken di si ni bir den bi re bir ağa gi bi gör mek is ti yor. Ya ni her kes, hül ya sın da ne var sa, um du ğu ney se ken di ni, bir den bi re için de bul dum der ce si ne ya şat ma ya ça lı şı yor. Şim di böy le ge niş muh te va lı-kap sam lı bir ku rum ola rak tut mak is ti yo ruz. Türk hal kı nın da (bu gün Tür ki ye’de de bir ge ril la ol ma dı ğı için) ge ril la ih ti ya cı nı, bu an lam da da de mok rat laş ma, öz gür leş me ih ti ya cı nı gi de ren bir ku rum ola rak oluş tu ru yo ruz. Ta bii bu ge li şe cek tir ve bu nun an ti-de mok rat lık la da, te rör le de bir ala ka sı yok tur. Bir ne vi Sov yet gi bi bir olay dır. Bir ne vi halk mec li si miz de olu yor; hal kı ki şi lik sa hi bi ya pı yor, bi linç len di ri yor, ör güt len di ri yor. Bu na ben zer çok da ha an lam lı rol le ri var dır. Şu an da, de di ğim gi bi, ge ril la yı salt bir as ke ri kuv vet ola rak dü şün mek, çok dar bir yak la şım olur. Bü tün bun la rın so nu cu ola rak biz de ge ril la bü yü ye rek de vam ede cek tir. Hal kı önem li oran da et ki le miş tir, da ha da et ki le ye cek tir. Hat ta Tür ki ye’ye bi le sark ma du ru mu ola bi le cek tir. Ke sin lik le asa yiş siz lik le iliş ki si yok tur; tam ter si ne asa yiş ve em ni yet kuv ve ti dir. Şim di o ol maz sa, Kür dis tan’da es ki sin den da ha faz la kav ga lar çı kar. Ge ril la nın var lı ğı, kav ga la rı, kan da va la rı nı ve bir çok su çu şim di den ön le miş tir. Ya ni sos yal, hu ku ki bir is tik rar için bi le ge ril la çok önem li bir kuv vet tir. Bu nu hü kü met bi le ka bul ede bi lir, gö re bi lir. Ol du ğu yer de hu kuk da va la rı yok de ne cek ka dar azal mış tır. Bir çok sos yal so ru nu çö züm le miş tir. Bu ko nu da et ki si var. Bu, şu nu gös ter miş tir: İle ri de de sos yal ve hu ku ki ya şam üze rin de hay li et ki le ri ola cak bir ku rum dur. Ye ni den dü zen le mek de bu açı dan bü yük önem ta şır.

282

Kı sa ca de mek is te di ğim, dar bak ma mak ge re ki yor. De mok ra tik leş me açı sın dan ol sun, em ni yet açı sın dan ol sun, is tik rar açı sın dan ol sun ge ril la nın ye ri ne ge ti re ce ği gö rev ler var dır. Biz bu na bü yük özen gös te re ce ğiz. Bu açı dan, eği ti mi ni, ör güt len me si ni ve bü yü me si ni çok kı sa ola rak aç tım. Ama ba zı la rı ıs rar la iş te “dağ dan in me ler na sıl ola cak, dağ da ki le rin so ru nu ne dir?” diye so ru yor lar. Dağ da ki le rin so ru nu iyi eği tim, iyi ör güt len me ve bü yü me dir. Bun lar asıl pren sip ler dir. Bu nun dı şın da her han gi bir so run la rı yok tur. Tam ter si ne, so run la rın çö zü mün de dev bir mo ral gü cü dür.

– Peki ordulaşma olduğu zaman, özde aynı anlattığınız işlevini görecek, ama biçimde ne gibi farklılıklar olacaktır?

– Bazıları halk or du su der. Biz bu or du yu, öy le kla sik or du lar gi bi, sa de ce bir güç gös te ri si ola rak tu ta ma yız. Ama ke sin lik le si ya si çer çe ve nin dı şı na da, bu na kar şıt bir ko nu ma da ge le mez.

Hal kın çı ka rı na bağ lı si ya set le rin için de dir. Pra tik te hal kın üs tün de bir güç de ğil, onun la iç içe bir güç tür. Üre tim den çok ko puk, onun üs tün de bir güç de ğil, onun la iç içe bir güç tür. Ya ni bir an lam d a, as l ın d a or d u n un aşıl m a s ı or d u s u d ur da. Ha n i der l er ya sos ya lizm de dev let siz leş me baş lar, bi zim or du laş ma mız da da or du suz laş ma baş lı yor. Or du laş ma nın bir çok cid di ye ti or ta dan kal kı yor. Bu, bir an lam da ge le nek sel or du yak la şı mı nın çiğ nen me si dir. Hiç bir cid di or du (bur ju va an lam da, fe o dal an lam da söy lü yo rum), böy le kur gu lan maz. Bi zim an la yı şı mız, kla sik or du laş ma ya al ter na tif ve onu aşan-aşın dı ran bir tu tum dur. Çok ge niş bir de mok ra si var. Gö nül lü lük esas tır. Ya ni is te di ği için her kes bu işin için de dir. Zo ra ki bir di sip lin yok tur.

– Yani klasik ordunun biçim ve özde tam tersi. Toplumun dışında ve üstünde, ona yabancılaşan değil, onun emrinde ve giderek kendini de yok eden bir kurgu ve pratik.

– Ga yet ta bii. Biz, hem oluş tu ra ca ğı mız si ya si ya pı laş ma da ol sun, hem or du ya pı sın da ol sun, “si ya si gü cü eli ne al, ya pı için de ve top lum için de bü rok rat bir züm re oluş tur” an la yı şı na şid det le kar şı yız. PKK’de bu ko nu da şid det li bir sa va şım da ve ril miş tir. Bir or du ko mu ta nı nın, ge rek ti ğin de ala şa ğı edil di ğin de ya nın da tek bir as ke ri bi le bu la ma ya ca ğı bir sis tem ola rak ge liş ti ri yo ruz. As lın da bir ki şi 283

bir kaç ki şi yi al da ta bi lir. Bu ne den le top lu mun üs tün de bir güç ol ma ma sı, si ya se te ya ban cı laş ma ma sı çok önem li dir. Sa nı yo rum biz bu nu ol duk ça iler let miş bir du rum da yız. He le de sa vaş ağa lı ğı bi çi min de bir ku ru ma dö nüş me me si çok önem li dir. Çok kök lü bir de mok ra tik ku rum bi çi min de ge liş tir me ye ve kla sik or du laş ma yı da tü ke ni şe gö tü re cek bir araç ola rak gör me ye önem ve ri yo ruz.

– Bu açıklamalarınızdaki temel referanslarınızı, örneğin sosyalist konumlanışınızdan, Paris Komünü’ndeki yabancılaşma eleştirisinden, göreve getirme ve geriye çağırma olgularından aldığınız söylenebilir mi?

– Ke li me si ke li me si ne al ma ya ge rek yok. Fa kat öz de ay nı du rum lar ya şa nı yor. Bel ki Kür dis tan’ın so mut ko şul la rı bi raz de ği şik tir. Fa kat bu mi li tan güç, çok an lam lı bir dev rim ku ru mu ola rak ge li şi yor. Ör ne ğin, her sı nıf ve ta ba ka dan in sa nın, özel lik le ka dın la rın eli ne böy le si lah al ma sı, bü yük bir de mok ra tik leş me ola yı dır.

Bu ka dar ka dı nın eli ne hiç bir dev rim si lah ver me miş tir. Bi ri nin eli ne si lah al ma sı, ken di gü cü nü bul ma sı dır. Sı ra dan bir köy lü nün em ri ne iki ke çi ve ril mez. Ama şim di eli ne si lah ve hat ta ço ğu man ga ko mu ta nı, ta kım ko mu ta nı gi bi sı fat lar la ve akıl la rın dan bi le ge çir me dik le ri bir yet kiy le do la şıp dur mak ta dır lar. Bu, on la ra mu az zam bir yük se liş, yü cel me im ka nı ve ri yor. Bu, Kürt yok su lu nun de mok ra tik leş me si olu yor. Şim di dik kat edi lir se, bu an lam da biz de or du laş ma, müt hiş bir de mok ra tik leş me oca ğı dır. Fa kat bu ça tış ma lı yü rü yor. Ağa lık or du içi ne de yan sı mak ta dır. Ama ona kar şı da be nim çok kap sam lı yü rüt tü ğüm fa a li yet ler var. Ya ni her tür lü öğe yi yer le bir ede cek, ne fes al dır ma ya cak ted bir le rim var dır. “Pa ris Ko mü nü’nde ba şa rı la ma ya nı, Sov yet dev ri min de ba şa rı la ma ya nı ne den ba şa ra ma ya yım” di ye be nim ken dim den emin id di a la rım da var dır. Hat ta İs lam dev ri min de bi le or ta ya çı kan du rum la ra Or ta do ğu ça pın da bir ye ni si ni ek le mek açı sın dan id di a la rım var dır. Bu, di na mik ve sü rek li bir dev rim an la yı şı ile de bağ lan tı lı dır. Bir de bu yö nüy le bi zim bu dev rim kuv ve ti ni in ce le mek te bü yük ya rar var dır. Sa de ce ça tış ma lar, ateş kes ler bi çi min de bir olay de ğil. Bu, bel ki de işin çok sı nır lı bir kıs mı dır. Asıl çer çe ve be nim söy le di ğim bi çim de dir ve ani den ge li şe ce ğe ben zi yor.

284

“Kadın sorunu devrimin temel sorunudur” – Hemen burada, ordu ve ordunun özgürleşme sürecine katkıları içinde Kadın Kongresi’ne ve kadınların bu alanlarda özgürlüğü meselesine geçelim. Yani toplanmaya çalışılan Ulusal Kadın Kongresi...

– Ka dın Kong re si bi raz sem bo lik bir an la ma sa hip ol mak la bir lik te, ka dın ça lış ma la rı biz de çok kök lü bir ge liş me sü re ci ne alın dı.

As lın da biz, ba zı la rı na gö re çok teh li ke li sü reç ler baş lat mı şız. Öy le bir ka dın öz gür leş me sü re ci or ta ya çı kar dım ki, işin ne re ye gi de ce ği bel li de ğil! Bir öz gür leş me adı mı atıl dı; fa kat bu ne re de bi ter? Her kes şu nu söy lü yor: “Bu işin için de ev li lik ler na sıl ola cak, iki li iliş ki ler na sıl ola cak?” Or ta ya dev gi bi so run lar çık mış... Ve biz sa de ce muh te va yı de rin leş tir dik; ka dın şöy le öz gür leş me li, er kek yak la şım la rı şöy le ge li şim gös ter me li de dik. De rin ve ye ni iliş ki le ri na sıl ge liş ti re cek si niz? Ya çok iki yüz lü iliş ki ler ge li şi yor (ta bii bu he men yar gı lan ma lık ko nu ha li ne ge li yor) ve ya aşı rı in kar cı yak la şım lar gö rü lü yor. Vel ha sıl şu an da çok iyi bir so ru na dö nüş tü. Ya ni top lu mun bağ rın da ki bir so run, şu an da PKK ola yı so mu tun da mu az zam ifa de ye ka vuş tu rul du, so run ha li ne ge ti ril di ve önem li çö züm yol la rı na yö nel til di.

Bel ki oku yor su nuz dur; bi zim dev rim le ri ka dın dev rim le ri ha li ne ge tir me yö nün de ba zı fark lı ça ba la rı mız söz ko nu su. Ya ni ulu sal dev ri mi top lum sal dev ri me dö nüş tür me, top lum sal dev ri mi de ka dın dev ri mi ne ya da ka dın la rın kur tu lu şun da çok önem li bir dev rim ha li ne ge tir me ye yö ne li şi miz var. Bu önem li. Bir çok dev rim de, sos ya list dev rim ler de bi le bu, ak la da hi gel me miş tir ve ya dev rim son ra sı na er te len miş tir. Bir kaç ka dın çık mış tır; aşk üze ri ne, ka dın öz gür lü ğü üze ri ne bir-iki şey söy le miş tir. Ama ba na gö re, bal gi bi, ko ca sı bi raz fe o dal dır, ka rı sı da bur ju va dır. Yar gı la mak is te mi yo rum ama, bir çok sos ya list ön de rin de, bu ko nu da önem li oran da bur ju va zi yi, fe o da liz mi ve ka pi ta liz mi ya şa dı ğı ka nı sın da yım. Bir ha ta nın ol ma sı ih ti ma li ba na gö re yük sek. Ya ni ben, yi ne suç la ma ya da kü çüm se me an la mın da söy le mi yo rum ama, han gi li der li ği ele alır san 285

al, ka dın ko nu sun da iliş ki da ğar cı ğın da fe o dal ge le nek ler le, bi raz ka pi ta liz min ve bur ju va zi nin ge liş tir di ği mak yaj la ma lar la ve bi raz da sos ya list ci la çe ke rek so ru na söz de çö züm ge tir me id di a la rı var dır. Be nim yap tı ğım bi raz fark lı dır.

Ben bu nu çok fark lı ele al dım. Bu ko nu da, son ola rak ana mın anı sı üze rin de de bir de ğer len dir me yap tım; Serxwebûn’dan ol du ğu gi bi ala bi lir si niz. Ço cuk lu ğum dan be ri bir mü ca de lem var dır; ana mın ko nu mu nu ana er kil bir ko num ola rak de ğer len dir miş tim. Ay rı ca ai le de ken di ni çok güç lü gö ren bir ko num du. Ai le de çe liş ki le ri miz ol muş tu. Da ha son ra, par ti mi zin ku ru lu şun da baş ka bir ka dın la da iliş ki le ri miz ol muş tu. Onun la da müt hiş bir sa va şı mı mız ol du.

Si ya sal, sos yal ve hat ta cin sel li ğe ka dar fark lı yak la şım la rı, fark lı ça tış ma la rı gün dem leş ti ren bir sa va şım dı. Da ha son ra ka dı nı, kap sam lı gö rev ler ala nı na, eği tim, ör güt len me ve sa va şı ma çek me fa a li yet le ri var dı. Ve şu an da gel di ği miz nok ta da da, ka dın la na sıl ya şa nı lır so ru su na ce vap ver me ye ça lı şı yo ruz. Bel ki Tür ki ye’de ki le rin ak lı na gel mez bu. Ka dın la na sıl ya şa nı lır, bel li dir; “böy le baş bağ la nı lır, böy le ni şan la nı lır, böy le ev le ni lir, bu iş olur bi ter.” Şim di biz so ru nu böy le ucuz gör mü yo ruz. El ele tu tuş mak la, bir öpüş mek le bu so ru nun çö züm le ne bil di ği ni id dia et mi yo rum. Şu an da bi li yor su nuz, ya şım kırk be şe doğ ru ge li yor. Ha len bu iliş ki de ye ni yak la şım lar, ye ni bi çim ler üze ri ne ge ce-gün düz dü şü nü yo ruz. Ba na gö re top lum bu yüz den çok şey kay bet miş tir. Ka dın kay bol muş tur. İliş ki le rin an lam lı lı ğı, çe ki ci li ği du mu ra uğ ra mış tır. Do la yı sıy la ka dı nın yi ti ri li şi, ka dın iliş ki le rin de ki eşit li ğin ve öz gür lü ğün yi ti ri li şi, top lum da er kek ege men li ği ne, bas kı ya, sö mü rü ye yol aç mış tır. Bu da sa vaş la ra yol aç mış tır. Bu du rum top lu mu zin cir le me ye, ka pi ta listem per ya list dö ne min ya şan maz çev re so run la rıy la, nü fus oran la rıy la bo ğun tu ya ge ti ri yor. İş te ka dın so ru nu bü tün bun lar la bağ lı du ru yor. Bi ze gö re dev ri min te mel so ru nu dur. Me se le öy le, ba sit bir cin sel so run dan kur tul ma, an la yış lı iliş ki ler ge liş tir me so ru nu de ğil dir; bu ka dar dar yak laş mı yo ruz. So ru nun önü nü çok açık tut ma ya, ta rih sel te mel ler de ele al ma ya, top lu mun tüm sı nıf ve ta ba ka, sos yal-kül tü rel ger çek le riy le ba ğı nı kur ma ya, hat ta ah lak, sa vaş, ba rış so run la rıy la bağ lan tı 286

sı nı kur ma ya, yi ne gü zel lik-çir kin lik ol gu suy la ba ğı nı kur ma ya, ka bul edi le bi lir bir ya şam la ka bul edi le mez bir ya şam ara sın da ki ba ğı nı kur ma ya ça lı şı yo ruz. Ko nu bu ka dar kap sam lı ele alı nı yor. Fa kat tam al tın dan çı ka mı yo ruz. Bi zim sı ra dan Hak ka ri köy lü sü, bu ka dar kar ma şık so run la ra na sıl çö züm ge ti re cek? Sı nır lı bir kaç ki tap oku muş ye ni genç, so ru nu na sıl an la ya cak? Ta bii bun lar da so ru nu da ha da ağır laş tı rı yor.

Bu na rağ men, biz şun da da id di a lı yız: Kür dis tan top lu mu bi raz da ana er kil li ğe yat kın bir top lum; bu, çok kök lü bir çö züm de ola bi lir. Bu ko nu da umu du mu zu mu ha fa za edi yo ruz. Dev ri mi miz de çok ra di kal bir dev rim dir. Do la yı sıy la, ana er kil li ğe yat kın lık la çok kök lü bir dev ri mi ya şa yan bir top lum ger çek li ği, ka dın so ru nu nun çö zü mü ne çok güç lü bir çı kış yap tı ra bi lir. Bi zim bu şan sı çiğ ne me me miz, yık ma ma mız ge re ki yor. Bu nun tar tış ma la rı var. Şim di he men her yer de ka dın la rın ka tı lı mı nın yo ğun ol du ğu fa a li yet ler var. Bu nun en önem li par ça sı da Ulu sal Ka dın Kong re si’dir. Al tı yü ze ya kın eli si lah lı ba yan la ger çek leş ti ril me ye ça lı şı lı yor. Ta bii son de re ce öz gür tar tış ma la rın ya pıl ma sı ge rek ti ği ni söy le dik. Hat ta hiç bir ki şi ye, er ke ğe, ai le ye, ku ru ma bağ lı ol ma dan, ne söy le ye cek ler se söy le sin ler ve na sıl ya şa mak is ter ler se ya şa sın lar! Dev ri me iha net et me sin ler, ken di öz gür lük le ri ne iha net et me sin ler, fa kat doğ ru luk üze ri ne, öz gür lük üze ri ne, doğ ru iliş ki ler üze ri ne söy le ye cek le ri en öz gür söz ler ney se söy len sin, ka rar ney se o ka rar alın sın, tu tum lar ney se o tu tum la ra gi ril sin. Tek bir sı nır la ma var: Ka dı nın özü ne iha net, dev ri me iha net tir; bu na dü şül mez se, öz gür lü ğün sı nır la rı nı çok açık tu tu yo ruz. Bu, ol duk ça id di a lı bir ge liş me dir. Et ki le ri he nüz sı nır lı ola rak or ta ya çık mış tır.

Tür ki ye’ye çok az yan sı mış tır. Bun dan son ra ka dın cep he sin de de yet kin ge liş me ler or ta ya çı ka bi lir. Bu du rum yal nız ulu sal kur tu luş güç le ri ni de ğil, Tür ki ye de mok ra tik ka mu o yu nu da ya kın dan il gi len di re cek ve Tür ki ye’yi de bi raz et ki si al tı na ala bi le cek tir.

– Kullandığınız kavramların bazıları erkek egemenliği, iktidarı vs. feminizmin kavramlarına benziyor. Feminizmi nasıl algılıyorsunuz?

– Benim yak la şım la rım fe mi nist ler den da ha de rin dir. Fe mi nist le 287

rin yak la şım la rın da ben dar lık lar gö rü yo rum. Ken di le ri ni tü müy le hak sız bir bi çim de suç la mı yo rum ve ça ba la rı nın ge rek siz ol du ğu nu da söy le mi yo rum, fa kat so ru nu sa de ce ka dın so ru nu ola rak gör me le ri ni dar bu lu yo rum. Ka dın so ru nu, cid di bir sos yal, kül tü rel, si ya sal ve hat ta as ke ri so run dur. Me se la, hiç bir ka dı nın or du ya alın ma ma sı ya da çok az, süs ka bi lin de alın ma sı bir as ke ri so run de ğil de ne dir? Si ya se te ba ka lım; ne re dey se önem li si ya sal ku ru luş lar da ka dın yer al ma mış tır. Bu bir si ya si so run de ğil de ne dir? Ay nı du rum sos yal-kül tü rel ku rum lar için de ge çer li dir. Top lu mun ya rı sı olan, ya şa mın ay rıl maz par ça sı ola rak ta hay yül edi len bir ke sim, bir cins top lum dan bu ka dar dış ta la nır sa, aca ba o top lum ne ka dar sağ lık lı ola bi lir? Ka rar gü cü, ey lem gü cü ol mak tan bu ka dar çı kar sa, aca ba o ku rum da ha yır ka lır mı?

Söy le ye yim ya ni, ben er ke ği bu ko nu da çok acı na cak du rum da gö rü yo rum. He pi ni zin du ru mu nu çok za val lı ca bu lu yo rum. Ben, ucuz ka dın lı ğa alış mış ka dın la rı çok za val lı ca gö rü yo rum. Be nim bu ko nu da ger çek ten ken di me has öl çü le rim var. Ha len bü yük bir be ğen me me nok ta sın da bu lu nu yo rum. Siz le rin ya şa dı ğı iliş ki le ri ben esef ve ri ci bu lu yo rum. Mev cut yak la şım la rı çok çir kin ce bu lu yo rum. Bun lar ben de ah la ki seç kin lik bi çi mi ne ka dar da yan sı mış tır. Fe mi nist ler so ru na dik kat çek mek açı sın dan as lın da ba şa ra bi lir ler se, da ya na bi lir ler se yü rüt sün ler ama, on la rın da er ke ğin tu za ğın dan kur tul du ğu nu san mı yo rum. Ve kı sa bir sü re son ra er kek le re tes lim ola bi le cek le ri ni de var sa yı yo rum. So ru na ger çek çi ol ma yan yak la şım lar tes li mi yet le so nuç la nır. Söy le ye yim, er ke ğe tes lim ol muş ka dın dan hoş lan mı yo rum. Ben bir er kek ol ma ma rağ men bu nu söy lü yo rum, kud ret li bir er kek ol du ğum hal de bu nu söy lü yo rum.

Er ke ğe tes lim ol muş ka dın ger çe ğin den nef ret edi yo rum. En çok nef ret et ti ğim bir öl çü de, er ke ğin er kek lik nu ma ra la rı dır. Bu bi raz dik ta tör lü ğü çağ rış tı rır; şid det le kar şı yım.

Sah te er kek lik, ba na gö re bir çok kö tü lü ğün de ne de ni dir. Ay nı du rum ka dın sı özel lik ler için de ge çer li dir. Mev cut bir çok ka dın sı özel lik ten nef ret edi yo rum. Ba na so rar san, ede bi yat bu ko nu lar la bi raz uğ raş ma lı. Sah te ka dın sı özel lik ler ne ler dir? Bir ede bi yat çı bu ay rı mı ge liş ti ri yor mu? Bir ede bi yat çı gel sey di bu tar tış ma yı ge liş ti 288

rir dim. Er kek si özel lik le rin ka rak te ri çir kin dir. Siz bu nu ta sav vur ede bi li yor mu su nuz? Ede bi ya ta dö ke bi li yor mu su nuz? Çir kin leş ti ren iliş ki ler han gi le ri dir; bu ay rım la rı ge liş ti re bi li yor mu su nuz? Gü zel leş ti ren, ya ni yü cel til me si ge re ken iliş ki ler han gi le ri dir; bu ay rım ge liş ti ri le bil miş mi dir? Ha yır! Do la yı sıy la ka dın-er kek iliş ki le ri üze ri ne çok şey söy len me si ne rağ men, bu can alı cı hu sus lar ko nu sun da hiç bir ay rım bi le çi zil me miş tir. Bu an lam da ede bi ya tın iş le vi ni gör dü ğü nü hiç san mı yo rum. Bü yük bir aşık lık ede bi ya tı söz ko nu su dur. Hat ta ba na gö re çir kin li ğin ede bi ya tı var dır. Ya ni alın ma sı ge re ken da ha çok me sa fe var. Ben bu nu da söy le ye yim; Kür dis tan top lu mu da bi raz ka dın laş tı rıl mış tır de dim za man za man. On dan da öte ye bu bir ev ren sel so run, in san lı ğın bel ki de 21. yüz yıl da en çok uğ ra şa ca ğı bir so run dur. Çev re dir, ka dın dır; ay rı ca bun lar bir bi riy le bağ lan tı lı dır. Bir kaç yüz yıl da bel ki böy le ge çer. Ama, hiç ol maz sa so ru nun ba zı te mel öğe le ri ni or ta ya koy mak la da an lam lı bir yak la şım gös ter di ği mi ze ina nı yo rum.

“Güzellik ve sevgi mülkleştirilmez” – Bu konuda yoğunlaştığınız belli ve dolu dolusunuz. Peki bunun parti hayatında yaşanış biçimi nasıl oluyor? Hoşlanma, aşk, sevgi...

– Yaşanan pra tik da ha zor ge çi yor. Me se la ken dim de, öz gür leş me nin yo lu nu açı yo rum ama, ha la iliş ki le rin han gi si dü şü re bi lir, han gi si yü cel te bi lir ara yı şı için de yim. Ben, bu ko nu da tu tu cu yak la şım lar dan çe ki ni yo rum. Bir çok la rı, en değ me ka dın ve ya en değ me er kek, her an bir iliş ki yi “yoz iliş ki” bi çi min de bir suç la ma ko nu su ya pa bi lir. Bu ko nu ya dik kat et me sem, be nim bi le po li tik ya şa mı mı bü yük teh li ke ye so ka bi lir ler. Ya ni biz, öz gür lük, aşk, sev gi açı lım la rı nı, pra tik yak la şım la rı çok ge liş ti re bi li riz ama, top lum bu na açık de ğil, ya pı açık de ğil, hiç bi ri niz açık de ğil si niz. Si ze söy le ye yim; ben iliş ki le rim de gü cü otur tu rum, gü zel li ği otur tu rum, öz gür lü ğü otur tu rum, iyi ola nı otur tu rum. Oturt tuk tan son ra da iliş ki şa ha ne ya şan ma lı dır. Ve en güç lü olan, en ken di ni gü zel leş ti ren, en ken di ni be ğe ni di ye bi le ce ği miz ve gü zel lik öl çü le ri ola rak tas vir ede ce ği 289

“Elimden geldiğince tekrar mücadeleyi barışçıl, demokratik, siyasi platforma dökmeye çaba harcayacağım; ama gerçekten onurlu bir biçimde, halkların eşitliğini ve özgür birlikteliğini ifade edecek bir biçimde bunu yapmaya çalışacağım.”

290

miz ko nu ma ge ti ren, sı nır sız ola rak ken di ni or ta ya koy sun, sev sin, se vil sin! Za ten sev gi nin de kay na ğı böy le dir. Bu or ta ya çı ka rıl sın; ben ce bu, top lu mu da ha ge liş ti re bi lir ve da ha de mok rat laş tı ra bi lir.

Ha ni ke li me nin ka pi ta list an la mıy la da söy le ye yim, bü yük bir re ka be te so ka bi lir. As lın da işin özü sos ya list de mok ra si dir ve bu da ka dın ko nu sun da yok tur. Ka dın bi raz ge li şir, ken di ni pa zar la ma ya ça lı şır; er kek bi raz güç ka za nır, ken di ni dik ta tör leş tir me ye ça lı şır. Ben bu du rum lar la mü ca de le ha lin de yim.

Par ti ya pı sı için de de za ten dar yak la şım lar, kör ge le nek ler, yoz iliş ki ve ya fır sat bul du mu dü şür me, çir kin leş tir me diz bo yu dur. Bu nu çok açık ça be lirt me li yim. Ve gün lük ola rak da de net li yo rum. Şu iliş ki gü zel ce dir, şu iliş ki çir kin ce dir, şu iliş ki şöy le ya şa na bi lir, bu iliş ki böy le ya şa na maz di yo rum. Ya şa mım bi raz böy le geç miş tir.

An lam lı bir ya şam ol du ğu na ina nı yo rum ve her ke si bi raz da ha uğ ra şı ver me ye, mü ca de le et me ye ça ğı rı yo rum. As lın da an la yış lı ol ma ya, ucuz ya şa ma ma ya ve ya şat ma ma ya ça ğı rı yo rum. Yi ne an la yış lı ol ma ya ça ğı rı yo rum. So ru nu ba sit bir cin sel so run ola rak gör me me ye, yi ne salt bir ör güt so ru nu ola rak gör me me ye, bu iş le rin da ha kap sam lı ol du ğu nu an la ma ya, yi ne ucuz tat min bi çi min de he men an laş mak ve yi ne he men red det mek bi çi min de de ğer len dir me me ye ça ğı rı yo rum. Çün kü çok eza, çok acı ve rir du rum da dır. Bu ne den le de rin kav ra ma ya, so ru nu cin sel lik ten öte ye ta şır ma ya, ki şi yi bü yük hür met ve say gı bi çi min de ele al ma ya, sev gi yi ger çek ten dev ri mi ken di ki şi li ğin de ger çek leş tir me ol gu su na bağ lı ola rak ye tiş tir me ye ve bu ko nu da ti tiz ol ma ya, ken di ne ve gü dü le ri ne ha kim ol ma ya ça ğı rı yo rum. Ve böy le ce gü zel bir dün ya ge liş tir me le ri ni, bu nun için ça ba la rı nı da ha da yo ğun laş tır ma la rı nı öne ri yo rum.

– Dağdaki kadın-erkek gerillalar bu anlattığınız çerçeveyi yaşama şansına sahipler mi?

– Çok za yıf. Ob jek tif ola rak as lın da öz gür lü ğe açık lar ama, öz gür lü ğü bu aşa ma da ve bu ha liy le ta da bi le cek le ri ni söy le mek çok zor. Bu çok ça ba is ter, çok mü ca de le is ter. Ya ni bir yer de dev rim de dev rim is ter. Mev cut hal le riy le öz gür lü ğü ya şa ma la rı çok zor dur ve bu nu da ya dır ga mı yo rum. Bu bir mü ca de le işi dir, dev rim de dev rim işi dir. Ya ni iliş ki dev ri mi ni, sev gi dev ri mi ni, say gı dev ri mi ni, dav 291

ra nış dev ri mi ya pa cak sın. Bu da ça ba is ter, fel se fe is ter, ör güt is ter, mü ca de le is ter. Bu ko nu da has sa sım ve kı sa ca doğ ru yap tı ğı ma da ina nı yo rum.

– Sizin şöyle bir yanınız gözleniyor: Çok tabu olan konularda da yazıyor, çiziyorsunuz. Bu konu, sistem için değil, sosyalistler için de halen bir tabudur. Partili militanlarla, kadrolarla, gerillalarla, teorik yazışmalar dışında bu tür problemleri tek ya da toplu olarak tartışabiliyor musunuz?

– Bunun or ta mı nı ha zır la ma ya ça lı şı yo rum. Dik kat edi lir se, çok sa yı da ba yan la da tar tı şı yo rum. Bu tar tış ma la rı mı zın önem li bir kıs mı yü cel me ye yol aç mış tır. Çok de ğer li ka dın lar da or ta ya çık mış tır. Şu nu da söy le ye yim, ka mu o yu ve özel lik le de dev rim ci ke sim bel ki bi raz me rak ede bi lir; ben sev gi de faz la sı nır ta nı mam. Ben, sev gi sa vaş çı sı yım. Şu nun ka rı sı, şu nun sev gi li si ay rı mı nı da faz la cid di ye al mam. El bet te bun dan yan lış so nu cu da çı kar ma ma lı...

– Yani mülk ve tabu kabul etmiyorsunuz.

– Kabul et mi yo rum. Gü zel lik mülk leş ti ril mez, sev gi mülk leş ti ril mez. Bun lar çok id di a lı slo gan lar dır. Sev gi, hem fel se fi, hem si ya si, hem ör güt sel, hem de sa vaş pra ti ği açı sın dan, ba na gö re, en hak ede ne ak ma sı ge re ken bir de ğer dir. Biz, sev gi ye, öz gür lük se vi ye sin de yer ver dik. Onun yü cel til me si ni sağ la dık ve ona ulaş ma yı kut sal bil dik. Bu nun fel se fi bo yut la rı var dır. Bü tün bun la rı bo şu na söy le mi yo rum. Çok cid di ör güt sel-as ke ri bo yut la rı var dır. Be nim bir di ğer özel li ğim de, me se le ler kar şı sın da ge le nek sel ol ma mak tır.

Yi ne ge nel yak la şım lar şöy le-böy le dir, ben de bu na bir bo yut ek le rim olur-bi ter, de mem. Ha yır, ben so run la rın ar ka sı na çok kök lü ola rak dü şe rim. Be ni in sa ni ola rak il gi len di ren, şüp he siz ka dın ola yı dır. Ka dın ola yın da ben siz ler gi bi ol ma ya ca ğım. Ken di mi yü ce leş tir mi yo rum da, ona ka pat ma ya ca ğı mı söy lü yo rum. “Ka dı nı ka pat mak” der ler; ben, er kek le rin de ka pa tıl dık la rı nı sa nı yo rum. Ben, öz gür bir er kek ol mam ne de niy le ka pat ma lık ol ma ya ca ğım. Ben hiç bir ka dı nı ka pat mak is te me di ğim gi bi hiç bir ka dın da be ni ka pat ma ma lı. Bun lar çok id di a lı söz ler dir. Ve id di a lı yım da. As lın da be nim kar şım da ki an la yış lar kıt. Ka dın lar faz la açıl mış de ğil. Bel ki ba zı la rı Tür ki ye’de ken di ni çok öz gür his se de bi lir, böy le tip le me ler 292

ge li şi yor. De di ğim gi bi, bu ko nu ya an la yış lı yak la şa lım. Bi raz da ha tar tış ma öz gür lü ğü ta nı ya lım. Dav ra nış la rı da ucuz kıl ma ya lım, ba sit tat min le re dü şür me ye lim. Ka dı nın yü ce li ği ne ina na lım, fa kat mu az zam bir çir kin lik içi ne bat tı ğı nı da gö re lim. Ka dı nı se ve lim ama, sev gi nin na sıl ve ne ye bağ lı ol du ğu nu çok iyi gö re lim. Bu ko nu da ki her tür lü ucuz yak la şı ma eleş ti ri sel yak la şa lım ve bu işi de ko lay ca, de di ğim gi bi, bir bi ri ni bul ma, an laş ma, ev len me me se le si ola rak da gör me ye lim. Ke sin lik le say gı sız lık da yap ma ya lım, zor ba lık la ra da as la baş vur ma ya lım. Mad di gü cü mü ze, oto ri te gü cü mü ze da ya na rak in san la rı et ki le ye lim. Bü tün bu ko nu lar da her kes üze ri ne dü şe ni ya par sa, o za man çok an lam lı iliş ki ler ve gü zel lik le rin boy ver di ği bir dün ya yı ya ka la mak müm kün dür.

– Kadın sorunu, aslında erkeklerin de özgürleşme sorunu oluyor, öyle mi?

– Bana gö re, da ha faz la bir er kek so ru nu dur. Ay nen ezen-ezi len iliş ki le rin de ol du ğu gi bi.

“İddialı bir devrimsel yaklaşımımız var” – Biraz da insanlığın durumuna ve onun içinde sosyalizmin durumuna bakalım. PKK’nin programında sosyalist olduğu söyleniyor. Dünyada sosyalizmin içinde bulunduğu durumdan ve bir sosyalist olarak tarihten nasıl bir ders çıkarılmalı sizce? Bu, şunun için de gerekli; son gelişmeler üzerine Türkiye’de, “nihayet sosyalizmden de vazgeçiliyor, milliyetçiliğin varacağı yer burası” gibi eleştiriler yapılmaya başlandı.

– Türkiye sos ya list le ri mi bu nu söy lü yor? Vay ya rab bim!.. Ney se, şim di şu id di a mı da ha güç lü bir bi çim de ile ri sür mek le onur duy du ğu mu be lirt me li yim: Bi zim ha re ke ti mi zin bu ge li şi min de dev rim de bit me miş tir, sos ya lizm de bit me miş tir; tam ter si ne en bit ti de ni len nok ta da biz güç lü çı kış ve yük se li şi sağ la mak la övü nü rüz. Re el sos ya liz min bü yük tı ka nık lık la rı nın göz le ri mi zin önün de ve ha re ke ti mi zin çok an lam lı ge liş ti ği bir dö nem de çö zü lü şü, bi zi üzün tü ye de ğil, mut lu lu ğa ve ken di ba şa rı mı zın hak lı lı ğı na gö tür müş tür. Sağ la dı ğı mız ba şa rı nın hak lı lı ğa da yan dı ğı nı or ta ya çı kar 293

mış t ır. Ke s in sos y a l ist mer c i d e ol d u ğ u m u z u söy l e m e l i y im.

1970’ler de sos ya lizm an la yı şı nın yü zey sel li ği ni bil mek le bir lik te, sos ya lizm ütop ya sı na bağ lıy dık; şim di ken di mi zi da ha ger çek çi ve güç lü his se di yo rum.

Tür ki ye’de ki sis tem, ka pi ta liz min, son de yi miy le pi ya sa ka pi ta liz mi nin ba şa rı sı bi çi min de yut tu rul ma ya ça lı şı lı yor. Dü zen le sa va şan bir ha re ke tin so rum lu su yum. Ya ni tü müy le red det mi yo rum, ka pi ta lizm öl dü, hiç ya şa ya maz de mi yo rum, ama, ken di üs tün lü ğü mü zün de çok ba riz ol du ğu nu söy le me li yim. Onun ar ka sın da dün ya var dı, be nim ar kam da ise ken di in san lık an la yı şım var dı. Ka za nan, be nim in san lık an la yı şım ol du. Bü tün ge ri ci dün ya nın des tek le di ği re jim ka za na ma dı. Be nim bu ra da sağ la dı ğım za fer, bi re yin in san lık tut ku la rın da ki za fer dir. Sov yet ler’de ki çö zü len sos ya lizm de da hil, Av ru pa sı, Ame ri ka sı, Or ta do ğu ge ri ci li ği de da hil, bü tün sta tü ko cu ve ge ri ci le rin des te ği ne sa hip ve in san lı ğın bü tün so run la rın dan so rum lu bir güç tür kar şı mız da ki. Ve 1992’de gö rül dü ğü gi bi, iç ko a lis yon, dış ko a lis yon ta mam lan dı ve PKK ger çek ten bi linç li bir bi çim de “te rö rist bir ör güt” ola rak ka bul edil di. Bu ka rar alın dı ve hü küm em ri de NA TO ta ra fın dan ve ril di. Gü ney Sa va şı’nın di ğer bir bo yu tu da bu dur. NA TO ge ne ra li, “Ar tık PKK ba rı na ma ya cak tır” dedi ve o gün sa vaş baş la dı. Ama biz da yan dık. Sos ya liz mi ge nel ola rak de ğil, bir ya şam bi çi mi ola rak ya şı yo ruz, ge liş ti ri yo ruz. Tür ki ye’nin de ka pı la rı na da yan mış du rum da yız. Bu bir yer de şu na ben zi yor: Tür ki ye bir za man lar na sıl Bi zans ka pı la rı na da yan dıy sa, biz de sos ya lizm va sı ta sıy la mev cut ka pi ta liz min ka pı la rı na da yan mı şız ve ça lıp du ru yo ruz. Böy le si ne id di a lı dev rim sel bir yak la şı mı mız var. Şim di, sos ya lizm de de mok ra si ne dir? Ba na gö re en ge liş miş de mok ra si dir. Bü tün in san fark lı lık la rı nın öz gür leş ti ği, da ha üst dü zey de çö züm le rin tır man dı ğı bir de mok ra si dir. Yal nız, as lın da bir bas kı re ji mi de ğil dir, öy le yo rum lan ma ma lı dır. Di ğer grup lar üze rin de ha ki mi ye te da ya lı ol mak, ek sik bir tar tış ma dır. Di ğer hak sız, ge ri ci, an ti-de mok ra tik sı nıf lar üze ri ne ve ya ulu sal ke sim ler üze ri ne bas kı ola bi lir; bu işin bir bo yu tu dur, bel ki de çok sı nır lı bir bo yu tu dur. Top lu mun yüz ler ce yıl lık so run la rı na çok ge niş ve kap sam lı bir 294

tar tış ma, çok yön lü se çe nek ler, ki şi lik ler, ör güt len me ler, ta vır lar su nan bir sis te min adı dır sos ya lizm. Sov yet de ne yi min de ya ra tı lan ise, bü tün bu özel lik le rin üze ri ne be yaz, ya da si yah bir ren gi vu rup, “pro le ter de mok ra si si bu dur” de mek bi çi min de ol du. Ve bu, ha tay dı. Es ki sı nıf lar üze rin de bas kı, ken di halk yı ğın la rı üze ri ne de be ton laş tır ma... Em per ya lizm ku şat mış, ka pi ta liz min ar tık la rı fi lan var. Dev let as lın da bir du var dır, be ton dur, be to nu yay dı. Yüz de bi ri dı şa kar şı, yüz de dok san do ku zu hal kın üze ri ne ku rul du. Son ra or ta ya bir ucu be çık tı ki şaş tı lar. Ha len kim se nin ina na ma dı ğı bir çö zü lüş ya şa nı yor. Ben ce bu nun an la şıl maz bir yö nü de yok. Sos ya lizm de bu ola maz. Biz, sos ya liz mi öz gür leş me ide o lo ji si ola rak al dık; yal nız bas kı lar dan kur tul ma de ğil, bas tı rıl mış ye te nek le ri mi zin ha ya ta ge çi ril me si nin adı ola rak de ğer len dir dik. So luk al ma, dev rim, me se la ka dın ko nu sun da da en öz gür dav ra nı şı or ta ya çı kar ma, en gü ze li ya ka la ma ve ya dav ra nış gü zel li ği ni or ta ya koy ma. Bun la rın hep si de mok ra si yi ge rek ti rir. Sos ya list de mok ra si nin de bir re ka bet an la yı şı var dır. Re ka be te de gi rer. Ama ne ya pıl dı? “sus, ter cih te bu lun ma” de nil di. Ke sil miş ira de ler, bi çil miş ira de ler, ölü ruh lar, ölü can lar dan oluş muş bir top lum!

– Gogol’un “Ölü Canlar”ı gibi bir şey, alınıp satılan nesneler.

- Öy le mi? Ben oku ma dım. Ölü can lar evet, ölü can lar dan oluş muş bir top lum. Öl müş bir de mok ra si ve so nuç. Hay ret, de ğil mi?

Bu sos ya lizm çö zü lü yor ama bir ses çık mı yor. Can lar böy le ölür se... Ve ger çek ten ya şa nan, bi raz bu na ben zer bir du rum dur. Bi zim bu ko nu da dav ra nı şı mız çok fark lı dır. Biz sos ya liz mi, en çok ko nu şu lan, en çok çö zü mün üre til di ği, hiç şüp he siz iç di sip li ni olan ve fa kat in san ye te nek le ri ne sı nır sız öz gür lü ğün ol du ğu bir re jim ola rak de ğer len di ri yo ruz. Ya ni ka pi ta liz mi de öy le kı lıç gü cüy le kal dır mak gi bi bir du ru mu muz yok. Ben ce ka pi ta liz mi aş ma nın en et ki li yo lu, sos ya list in sa nı ya rat mak tan ge çer. Ve sos ya list in san ya rat mak da, bir dev let kur mak tan da ha zor dur. Bu in san ya ra tıl ma mış tır. Tam ter si ne, bu in san bo ğun tu ya ge ti ril miş tir. Bu in sa nı sen ya rat, mü kem mel sos ya list par ti yi de ya ra tır sın, dev le ti de ya ra tır sın.

O za man ka pi ta liz min faz la ile ri sü re ce ği sav la rı kal maz. Za ten dün ya yı çöp lü ğe çe vir miş tir ve ar tık faz la id di a lar ile ri ye sü re cek 295

du rum da de ğil dir. Ama böy le bir sos ya lizm de na sıl ola cak tır der sen, bu, sos ya liz min es ki rü ya sı dır ve ger çek leş ti ril mek zo run da dır.

Bir de ne me, iki de ne me, üç de ne me ba şa rı ya git me miş ola bi lir; ama in san lı ğın bun dan baş ka se çe ne ği de yok tur. Be nim sos ya list de di ğim se çe nek, in san ger çek ten in san ola rak ya şa mak is ti yor sa tek se çe nek tir.

Be nim ken di ya şa mım da ge ce-gün düz uğ raş tı ğım in san ti pi, sos ya liz me uy gun ol ma sı ge re ken tip tir de. Ger çek ten be nim için çok önem li dir. Es ki den din ler bu nu ya par dı, iş te kırk yıl çi le çe ki lir di.

Hat ta ra hip ler var dı, iş te aye tul lah lar var dır. Bun lar bir yer de bu işin ma ne vi cep he si ni oluş tur mak la uğ ra şır lar ve ben bun la ra de ğer bi çi yo rum. O ya şa ma da bü yük say gım var dır, onu da söy le ye yim.

Sos ya list ler ne yap tı? Ken di le ri ni tü ke tim de po su yap tı lar. Ah lak ta sı nır ta nı ma dı lar, ka ba me tar ya lizm de sı nır ta nı ma dı lar ve bü yük ma ne vi boş luk, ah la ki boş luk on la rı gö tür dü. Bir de bu cep he de, ah la ki-ma ne vi cep he de sos ya liz min sö zü nün ve ey le mi nin ya pıl ma sı ge re kir. İran ne den bu ka dar güç lü; bu nu dü şün mek ge re kir. Re el sos ya liz me kar şı üs tün lük ne den ge li şi yor, hat ta Sov yet ler’de bi le o ge ri ci bul du ğu muz bi çim ler ne den ge li şi yor? Re el sos ya liz min ba zı çok cid di ku sur la rı var ki bun lar ge li şi yor. Yok sa sos ya lizm ora da dev rim yap tı ve baş lan gıç ta çok da güç lüy dü. Ama da ha son ra ku sur la rı nı gör me di, ek sik lik le ri ni ta mam la ma dı. Ve bü rok rat laş tı, kast laş tı, ka pi ta lizm den bi le da ha kö tü bir bi çim ora da ka bul edi le mez du ru ma gel di. Ce na ze si ni bi le kim se nin kal dır mak is te me di ği bir ölü ye dö nüş tü.

–Sosyalist demokrasinin kavranamadığını belirttiniz. Bunda tek parti ve tek adamlığın geliştirilmesinin, parti içinde ve toplumda kurumlaştırılmasının rolü olmadı mı?

– Bana so rar sa nız, tek par ti leş me nin de öte sin de, bi raz par ti siz leş me yi de ya şa ma sı ge rek li dir. Dev gi bi bir par ti leş me, dev gi bi bir dev let leş me dir. Ve bu da sos ya liz min özü ne zıt tır. Sos ya lizm de ki par ti leş me, ka pi ta lizm de ki par ti leş me gi bi ol ma ma lı dır. Le nin’in par ti öğ re ti si bel ki eleş ti ri li yor. Bir dev rim par ti sin den an la rım, sı kı ve oto ri ter bir dev rim par ti sin den de an la rım, ama bu par ti nin Sov yet dev ri min de-de ne yi min de ol du ğu du ru ma ge ti ril me si ni de hiç 296

an la mam. Bir par ti nin or tak bir dik ta, bas kı ve te rör bi çi mi ne dö nüş tü rül me si ni ve onun dı şın da her şe yin ke tum bir tu tu ma ge ti ril me si ni an la mam ve bu nun çok teh li ke li bir sap ma, bir dav ra nış ol du ğu nu dü şü nü rüm. Böy le kay be dil di ği ka nı sın da yım. Le nin’in tar tış ma cı özel lik le ri meş hur dur ve gö rüş le rin de zor ba lık yok tur; yar gı la ma, iş te mah ke me ler le ba zı tar tış ma la rı or ta dan kal dır ma du ru mu yok tur. Ajan lık ay rı bir şey. Çok bü yük bir tar tış ma öz gür lü ğü, grup laş ma öz gür lü ğü var. Ba şa rı ya ulaş tık tan son ra, par ti yi bü yüt mek ten de ğil de par ti yi par ti ol mak tan çı kar mak tan çok söz eder.

Par ti ye var mak tan ve so ru nu böy le koy mak tan öte ye, par ti siz leş me üze rin de du rur. Biz bu na yay gın laş mış de mok ra si di ye bi li riz. Par ti siz leş miş, fa kat he men bir çok özel li ğin, fark lı lı ğın ken di ni oluş tur du ğu ör güt le di ği bir du rum; de mok ra si nin yay gın laş ma sın dan bu nu kas te di yo rum. Her ke sin ira de ve gö rüş sa hi bi ol du ğu bir du ru mu kas te di yo rum. Bu na yı ğın de mok ra si si di yor ba zı la rı. Ba na gö re hiç ol ma ma sı ge re ken bir bi çim, ya şa nan Sov yet de ne yi mi dir. Ka pi ta lizm bu ko nu da de mok ra si den yi ne bir şey ler an lı yor, ama, ba na gö re çok dar ve onun da aşıl ma sı ge re ki yor. Şim di bu na ne ad ve ri le bi lir? Sos ya list de mok ra si di ye bi lir si niz, yı ğın de mok ra si si di ye bi lir si niz. Yi ne par ti ler de mok ra si si, çev re ler ve ya grup lar de mok ra si si di ye bi lir si niz. Ba na gö re, par ti ler de mok ra si si ni de aş ma lı yız. Ge çen ler de Kad da fi’nin bir sö zü var dı, “Ka bi le ler de mok ra si si” di yor du. Bu olur mu, ol maz mı; o ay rı bir me se le. Ama grup lar, çev re ler, ce ma at ler de mok ra si si öy le faz la gö zar dı edi le cek ve ba si te alı na cak bir du rum de ğil dir. Ne den çok par ti ol sun da, çok ce ma at ol ma sın? Sos ya lizm ben ce bu ko nu da ka pi ta lizm den da ha id di a lı. Ka pi ta lizm çok par ti yi do ğur duy sa, sos ya lizm on dan yüz kat da ha faz la ce vap do ğu rur. Ya da böy le ol ma sı ge re ki yor. Fa kat tüm bun lar anar şi an la mı na gel mez, de mok ra si nin se çim ol ma dı ğı an la mı na gel mez, de mok ra si nin bir oto ri te ol ma dı ğı an la mı na gel mez. Tar tış ma lar ya pı la bi lir. Sos ya lizm şöy le kal sın, ben, bel ki alı nır sı nız ama, Tür ki ye’de ya şa na na “ba tak lık ya şa mı” di yo rum. Bü tün Tür ki ye’yi üze ri me ta pu la sa nız, böy le ya şa mak is te mem. Ba na söy le se ler, “Tür ki ye’ye dö ner mi sin ya şa mak için, İs tan bul’un, An ka ra’nın ne re si ni be ğe nir sin” di ye, ben bu ha liy le be 297

“Dünyada benden daha çok savaştan nefret eden insan yoktur.”

298

ğen mem de, dön mem de. Dö nüş tü rü rüm, be ğe ni lir ha le ge ti ri rim, bel ki o za man ya şa ma ya ge li rim.

– Devrim partilerinin devrimci olmaktan gelen işlevleri ve işleyişleri var, disiplin vs. Başka türlü siyasal, toplumsal ve sosyal devrim olmuyor. Fakat devrim olduktan sonra bu organizasyonlar, devletten devletsizliğe, aileden ailesizliğe, partilerden partisizliğe, özce bir durumdan diğerine geçememe durumuyla malüller...

– Orada ye ni dev rim le re ih ti yaç var. Me se la ben dev rim de dev rim de dim. Ka dın ko nu sun da şu an da bi le dev ri mi yü rüt me ih ti ya cı nı du yu yo ruz. Bir dev rim den de de ğil, çok yo ğun laş tı rıl mış bir dev rim ci sü reç ten bah set me li yim. Oto ri ter lik bir yer de ge rek li ama, bir yer de de çok teh li ke li bir hal ala bi lir. Ya şa nan acı bir ger çek de odur. Oto ri te ol ma nok ta sı na gel di ğin de di ye lim bir so ru na ce vap teş kil edi yor. Ama onu öy le ge nel leş ti ri yor ki, en oto ri ter olun ma ma sı ge re ken bir alan da bu kor kunç bir ola ya dö nü şü yor. Bu nu gör mek ge re ki yor. Sos ya list in san, ben ce bu nu ön le ye cek olan in san dır.

Oto ri te ni çin ve ki min için ge liş ti ri lir? Ne ye kar şı ve han gi sü reç le ba ğın tı lı dır? O ko şul lar aşıl dıy sa ve ne ye kar şı ol du ğu hal le dil diy se, o za man bu nu der hal aşa cak sın. Ama Sov yet ler’de ne ol du? Tam ter si ne, kor kunç üze ri ne çul la nıl dı ve bir dev let ay gı tı ya ra tıl dı. Ta nın maz ah lak sız lar, ta nın maz bir kast or ta ya çık tı. Ya ni bu ön le ne mez miy di? Bu nu ön le me nin te o ri si ben ce sos ya list te o ri dir. Bu nu ön le me nin pra ti ği de sos ya liz min dev rim pra ti ği dir, sü rek li dev rim pra ti ği dir. Ben ce bu ko nu da sos ya lizm iler le ti le bi lir. Ya ni par ti nin bir dö nem için ge rek li olan bi çi mi ni, da ha son ra da ol du ğu gi bi sür dür mek ka der de ğil dir ve sos ya list lik de de ğil dir. Par ti ku rul muş tur ve kut sal dır; ama par ti nin kut sal lı ğı, an cak ger çek leş tir di ği olum lu iş ler le öl çü le bi lir. Yok sa bir ah lak sız lar gru bu nu, bu par ti ye da ya na rak ve ku ru lan dev le te da ya ta rak ege men kıl mak en bü yük ah lak sız lık tır. Kut sal lı ğa kar şı iş len miş suç o za man mey da na ge lir. Bu ko nu da bi raz ya ra tı cı ol mak ge re ki yor. Sos ya list de en ya ra tı cı in san dır, ken di ni her gün göz den ge çi ren in san dır. İran’da ki aye tul lah bi le bu nu ya pı yor sa, bir ra hip bu ko nu da ken di ni her gün yo rum dan ge çi ri yor sa, bir sos ya list bu nu ne den yap ma sın? Bir sos ya list ni ye on lar ka dar ma ne vi yat çı ol ma sın, ah la ki de ğer le re ve de mok ra tik 299

de ğer le re bağ lı lık gös ter me sin? Bu ra da bir bit ye ni ği var, ek sik lik var. Bu nun aşıl ma sı ge re ki yor. Ben ör güt ola yı mı zın sa de ce te o rik ko num la nı şıy la de ğil, pra ti ğiy le de çok yo ğun uğ ra şı yo rum. Yi ne he men ve açık lık la be lirt me li yim ki, be nim pra ti ği min çok azı dı şa yö ne lik sa va şım la il gi li dir; çok ağır lık lı bir bö lü mü ise sos ya list in sa nı or ta ya çı kar ma sa va şı dır. Ken di ön der li ği mi, bu aşa ma da, özel lik le sos ya list ki şi li ği or ta ya çı kar ma ön der li ği bi çi min de de de ğer len di ri yo rum.

“Türkiye’de sosyalizmin politikacısı kim?”

– Şöyle bir görüntü var; PKK kendini kurarak, bir evrim içinde bugüne geliyor, bugün silahlı mücadelenin ötesinde bir şeyler geliştirmeye çabalıyor. Bunun en görünen yanı da, Kürt gruplarını bir cephede toparlama şeklinde. Ama öte yandan Türkiye sosyalist hareketiyle bir ilişki kurulamıyor. Hatta şöyle bir bakıldığında mesafenin açıldığından bile sözedilebilir. Bu, Türkiye sosyalist hareketinin beceriksizliğinden olabilir vs. Ama bu somut bir durum. Bundan sonra bu durumu aşmak bakımından neler yapılabilir? Karşılıklı eleştiriler yaparak, enternasyonal temelde mesafeyi açmak değil, kapatmak için nasıl bir proje geliştirilebilir? Son gelişmeler bunun için de bir imkan değil mi?

– Doğrudur. Son za man lar da, bi zim es ki den kı ya sı ya eleş tir di ği miz ve hoş ol ma yan olay la rın ge liş ti ği grup lar la cep he bir li ği, ka rar lı lı ğı için de yiz. Ve bel li öl çü ler de de Kürt grup la rı to par la na bil di. Hat ta bir cep he sel bir li ğe de ula şa bi lir ler. Bu ko nu da açık la ma lar yap tım, za ten top lan tı bu nun da ipuç la rı nı ver di. Bu açı dan tek rar la ma ya ca ğım. Kal dı ki, bu ko nu da, işin için de yer alan lar la da gö rüş me ya pa bi lir si niz. Ya ni Kürt cep he sin de ge liş me ler az çok iyi yol d a d ır de n i l e b i l ir. Bü t ün ye t er s iz l ik l e r i n e ve geç m iş olum suz luk la rı na rağ men, bu aşa ma da ye ni baş lan gıç lar ve ye ni bir sü reç müm kün dür.

Ay nı şe yi Tür ki ye so lu ve ya Tür ki ye dev rim ci-de mok ra tik güç le ri açı sın dan ni ye ya pa mı yor su nuz ya da bu ko nu da ki et ki le me ler ne ola cak tır, di ye so ru yor su nuz. Ön ce lik le be lir te yim ki, biz o so lun 300

için den gel dik. 1970’le rin tar tış ma at mos fe ri için den çık tık. Ve ba zı ek sik lik le ri eleş ti re rek işe baş la dık. Bi li yor su nuz, bu ulu sal so run eleş ti ri siy di, ke ma lizm eleş ti ri siy di; de mok ra si de bu na gi re bi lir, çün kü Tür ki ye so lu bi raz des po tik ti. Şim di bel ki çok aşı rı li be ral leş mey le gü na hı nı ödü yor ama, bu çok kö tü bir öde me tar zı dır. Ve bu se fer ya şa nan li ki das yon dur, li be ras yon bi le de ğil dir. Geç miş te ki bu çok dik ta tör ce ve ya de di ğim de dik yak la şım la rı, şim di hiç bir ör güt ku ra lı ta nı ma ma, hiç bir oto ri te ola yı na gel me me ha li ni al dı. Bu, li be ra lizm bi le de ğil dir, Le nin’in kul lan dı ğı kav ram la tas fi ye ci lik tir.

El bet te tüm bun la rın ulu sal so ru nu doğ ru koy ma ma, ke ma liz mi doğ ru koy ma ma iliş ki si ile var dır. De mok ra si ye doğ ru yak la şım gös ter me me, sos ya list in san ti pi ni or ta ya çı kar ma ma ile iliş ki si var dır. Tüm bun lar eleş ti ril di ve PKK’de bir çö zü me ulaş tı. Ger çek ten PKK, gö rü nüş te bir Kürt ve Kür dis tan ör gü tü dür, hat ta ba zı la rı bu na mil li yet çi ör güt de di ye bi lir ler, ama ba na gö re çok en ter nas yo na list bir ör güt tür. İçin de ki ki şi ler ken di ni bir mil li yet ten say ma ye ri ne bir dün ya gö rü şün den say ma yı esas alır lar. Bu nun mil li yet le de çer çe ve len me di ği çok açık tır. Ya ni içi ne gi ren ve ya şa yan bi lir. Şim di bü tün bun la ra rağ men Tür ki ye’de sos ya list çev re ler, dev rim ci-de mok ra tik grup lar, ol duk ça da uzun bir geç mi şi olan bu ha re ket ye ni den ge li şe bi lir. Bu na yö ne lik en son de ğer len dir me le ri niz ne dir ve bir çağ rı nız var mı de ni le bi lir. Ben de var de rim. Çok kı sa da ol sa, ba zı de ğer len dir me ler le bir lik te ba zı çağ rı lar ya pa bi li rim.

Sık sık yap ma ya ça lış tı ğı mız gi bi, bu ha re ket bi raz ken di ni eleş ti re bil me li dir. Bu eleş ti ri ler as lın da var ve çok kap sam lı da yü rü yor ama, bü tün sel lik ten ve so nu cu ge liş tir mek ten uzak. Eleş ti ri ler bi raz da in ka rı da ha da de rin leş tir me te me lin de ge liş ti ri li yor. Al ter na ti fi or ta ya çı kar mı yor. Kö tü yü eleş tir din, ek sik li ği eleş tir din, pe ki al ter na tif ne re de? Bu ko nu da ke tum dav ra nı lı yor; bil mi yo rum, duy mu yo rum, gör mü yo rum bi çi min de. Bu da ta bii, çık ma zı da ha da de rin leş ti ri yor. So rum suz eleş ti ri ler var. Ba zı ek sik lik le ri be lirt me ler var, ama pra tik üre tim, po li tik üre tim de nin ce, hiç bir ge liş me gö re mi yor sun. Ya ni bir yer de Tür ki ye so lu alt mış ya şın da ki ba ki re ye ben zi yor; si ya si üre ti mi yok. Ne den üret mi yor, ne den böy le ol du? Bu ay rı me se le. Ama gö rü nüş o ki, po li ti ka üre te me miş tir, sağ lık lı gün dem ve 301

“Yeni yaşama ihtiyaç var diyoruz.”

302

re me miş tir. Şim di bu nun ne de ni ni araş tı rıp bul mak zo run da yız.

Bir Re fah Par ti si ne re dey se İs tan bul’da bi rin ci par ti ol du. Bir din ci-ge ri ci par ti İs tan bul gi bi mo dern bir yer de bi rin ci par ti olu yor da, çok ra di kal, çok çağ daş ve mo dern bir sol par ti ne den bi rin ci ol mu yor? Acı dır, ama ger çek tir. Üs tün lük Re fah Par ti si’nde mi dir, yok sa Re fah’ın ça lış ma tar zın da mı dır? Yok. Bu ko nu da sol da ger çek ten ken di ter cih le ri ni, ken di tu tum la rı nı çok so rum suz ca terk et me, he sa bı nı bi le ver me den çar ket me gi bi du rum lar ya şa nı yor. Hal bu ki bu ka dar kan dök tü ler, iş ken ce çek ti ler. Bir da va, bir ha re ket (biz bu na sos ya list ha re ket, de mok ra tik ha re ket di y e l im) bu ka d ar sa h ip s iz bı r a k ıl m a m a l ıy d ı. Ben bu n u acıy l a söy lü yo rum ama, bir ger çek ola rak da gö rü yo rum. İn sa na bir to kat vur sa lar, he sa bı nı so rar. Yüz bin ler ce ki şi ye iş ken ce, on bin ler ce ki şi yi kat let me! Pe ki bu nun he sa bı nı kim ve re cek, kim so ra cak? Halk lar adı na söy le nen bü yük söz ler, bü yük de mok ra si ve eşit lik söz cük le ri ne re de kal dı şim di? Sa hi bi ne re de? Bir acı kah ve nin bi le kırk yıl ha tı rı var dır de ni lir. Di ni dog ma lar bi le bü yük tar tış ma la ra yol açı yor Tür ki ye’de. Di ni çev re le rin, İs la mi grup la rın tar tış ma la rı var. Bu sos ya lizm na sıl böy le göz den düş tü?

On lar ka dar da mı de ğe ri yok tu? Var dıy sa, o za man sa hip le ni lir. Özel lik le sos ya list ha re ket, po li tik ha re ket tir. Tür ki ye’de sos ya liz min po li ti ka cı la rı kim dir? Şim di, “hep tar tı şı yo ruz ve da ha al tın dan çı ka ma dık” di ye bi lir ler. Böy le tar tış ma ol maz. Bu tar tış ma lar bir yıl olur, iki yıl olur. Bir de ürün ve rir. Bir lik so ru nu mu tar tı şı lı yor, al tı ay yet mez mi? De mok ra si so ru nu mu tar tı şı lı yor, al tı ay yet mez mi? Biz bu ka dar sü per ge ri ci ler mi yiz? Ye ni sos ya lizm yak la şım la rı na hiç ol maz sa bir kaç yıl için de bir şe kil ve re mez mi yiz? Dün ya da hiç bir ide o lo ji bu ka dar bu la nık lı ğa, muğ lak lı ğa terk edi le mez. Ve ya biz, sü per ge ri mi yiz ki, doğ ru-dü rüst hiç bir çö zü mü bu la mı yo ruz? Bu na ben zer eleş ti ri ler da ha da art tı rı la bi lir. Ben ce so run bun lar da de ğil dir. Esas so run, te mel ör güt sel ve po li tik gö rev le re doğ ru yak la şım gü cü gös te re me mek tir.

Ve ya te o rik ola rak so run lar an la şı lı yor ama, pra tik te ken di ni ver me me var.

– Yani bir anlamda önderlik ve inisiyatif problemi diyorsunuz.

303

– Tabii. Sü rük le yi ci bir ön der kad ro ve bir de ger çek ten ön der bir kaç ki şi ge re ki yor. Ön der ler beş-on ki şi ol maz, bir kaç ki şi olur.

On la ra ih ti yaç var dır, ben bu nu tek rar söy le ye yim. Kad ro ya da ih ti yaç var. Kad ro bir kaç yüz olur, bin ler ce ol maz. Ta raf tar lar bin ler ce olur, kit le si mil yon lar ca olur; bu ay rı bir şey. Ta bii Tür ki ye’de sü rük le yi ci ön der ler yok. Yi ne bu işe ken di ni tam ve ren bir kad ro laş ma da yok. So run, bi ri kim ler so ru nu de ğil; Tür ki ye’de ki bi ri kim, biz de ki bi ri kim den yüz kat faz la dır. En te lek tü el se vi ye biz den kırk kat iler de dir. Kit le te me li de kü çüm se ne mez. Bun la rın hep si var as lın da. So run, mad di prob lem ler, si lah vs. de de ğil dir. So run, çok ka rar lı, bu işe ken di ni ya tır mış bir ön der ve ön der kad ro lar top lu lu ğu dur. Te mel so run yi ne ör güt sel dir ve po li tik tak tik le ri be lir le mek tir.

Tüm bun la rı ben bir çır pı da da söy le ye bi li rim. Bu na ta lip olan yok.

Var mı?

Bu te mel de Tür ki ye dev rim ci le ri ne, sos ya list le ri ne bir çağ rı ya pa ca ğım: Bu işe va rız di yen ar ka daş lar kim se, ba na bir kaç ki şi yi yol la yın, bir kaç yüz de kad ro ada yı yol la yın. Bi zim kamp la rı mız var, on la rı eği te lim. Ama iyi ni yet li ce bu işe ta lip ol sun lar. “Biz ger çek ten Tür ki ye’nin sos ya list-de mok ra tik ha re ke ti ne inan mı şız, kel le yi de kol tu ğa al mı şız” di yen bir aday lar top lu lu ğu gel sin. Bir de, “bu ha re ke ti sü rük le mek is ti yo ruz ve ön der lik id di a la rı mız var” de sin ler. Bi raz bi zim le tar tış ma ya te nez zül eden böy le adam la ra ih ti ya cı mız var. Ben yi ne Tür ki ye dev ri miy le il gi li yim. Bi zim dev rim yi ne Tür ki ye dev ri mi di ye lim. Sos ya list lik yi ne sos ya list lik. Bi raz bi zi ve ken di le ri ni cid di ye al sın lar. Da ha ne ya pa lım? Ge re kir se yol pa ra la rı nı da ben ve re yim. Ta bii ye me si iç me si de ben den.

– Yani bu, Türkiye sosyalistlerine, devrimcilerine bir proje geliştirmek için somutça bir çağrı oluyor.

– Sayın HEP’li ler bi zi gör me ye gel di ler ve ken di zor luk la rın dan bah set me ye ça lı şı yor lar dı. Ne zor lu ğu de dim; ta ba nı sağ la yan biz, al dı ğı nız ma aş lar da bu te mel den sağ la nı yor, kral gi bi ya şı yor su nuz ve ha la naz ya pı yor su nuz. Tür ki ye’de ki elit de bi raz bu na ben zi yor.

Her şe yi ha zır sun sak da te mel gö rev le re il gi gös ter mi yor lar. Ka pi ta liz min ya şam ku ral la rın da bi le böy le ya şa mak yok. Hat ta ağa la rın ya şa ma ku ral la rın da da bu yok. Ağa lar da ör güt lü in san lar dır. Ben 304

bu na laç ka lı ğın ge liş me si, tem bel li ğin mo del teş kil et me si de di ye bi li rim. Ön der ler ne ka pi ta lizm de, ne fe o da lizm de ve ne de sos ya lizm de as la böy le ola maz. Adım gi bi bi li yo rum ki, bu tip ön der lik ler ol sa da ile ri de ba şa rı lı ola maz. Ben, bi zi bi raz an la yış la kar şı la ma la rı nı is ti yo rum. Me se la de di niz ki, bu ko nu da bir ça ba nız, çağ rı nız ol ma ya cak mı? Bi raz say gı la rı var sa, bi zi an la ma ya ça lış sın lar.

Gör dü ğü nüz gi bi, em rim de sı nır sız bir güç var dır. Mad di ve ma ne vi ola rak ger çek ten bü yük bir güç tür. Mil yon la ra aya ğa kalk der sek, kal ka bi lir ler; öl der sek öle bi lir ler. On bin ler ce sa vaş çı var. Tril yon la ra ula şan pa ra da te min ede bi li riz. Bi zim dev rim ci ha re ket bu sı nır la rı ya ka la dı. Bu, say gı gös te ril me si ge re ken bir de ne yim dir. Bel ki es ki den bi zi faz la din le mez ler di, ama şim di din le sin ler. Bu işin na sıl ya pıl dı ğı nı biz bi raz bi li yo ruz. Di ye bi lir si niz ki, sen ken di ni ta nın maz ha le ge tir din, mah vet tin, şöy le et tin, böy le et tin. Ön der ler bi raz da böy le ol ma sı ge re ken ki şi ler dir.

– Yani önderler şaşırtırlar ve sürekli koşuştadırlar.

– Tabii. Ön der ler, ken di le ri ni ola ğa nüs tü du rum dan ola ğa nüs tü du ru ma so kan ki şi ler dir. Ba şa rı için çok gö zü pek olur lar. Ya ra tır lar, kri zi aşar lar. Fa kat bu, çok ça ya pıl dı ğı gi bi, ucuz tar tış ma lar la ol mu yor; ye ter siz dav ra nış lar ve ka ra la ma lar la ol mu yor. Biz den ko lek ti vizm is te nir se ben ha zı rım, hat ta ba na rol bi çil mek is te nir se gü cüm ora nın da ona da va rım. Kar şı lık lı eği tim is te ni yor sa, on lar gel sin bu iş için be ni eğit sin, Tür ki ye dev ri mi için ben de on la rı eği te yim. On lar say gı lı ol du ğu ka dar ben de say gı lı ola yım. Bu ko nu da ke sin ken di me de bir ay rı ca lık ta nı mı yo rum. Ke sin lik le ağa bey lik yap ma ya fi lan ni ye tim yok. Te nez zül de et mem. Be nim lü ga tım da ağa bey lik le re yer yok tur. Ama yol daş lı ğın bir hu ku ku var dır; ona say gı lı yım, onun ge rek le ri ni ya pa rım ve yap tı rı rım.

Son ra de me sin ler ki, “yi ne da ya tı yor.” Ke sin öy le de ğil dir, uya rım ve uy du ru rum da.

Bu iş ler be leş ten ka za nıl ma mış tır. Ne den peş keş çe ki le cek tir? Ben ucuz ka zan dı ğı ma, ucuz ya şa dı ğı ma inan mı yo rum. Tür ki ye’de ki in san la rın da ucuz ya şa dı ğı na inan mı yo rum. Ön der le rin de, on la rın bi leş ke si ol ma sı ge rek ti ği ne ina nı yo rum. Ve böy le ha ber le rin or ta ya çık ma sı nı bek le mi yo rum. Ta lip olan var sa gel sin, yol daş ça yar dı mı so nu na ka dar ya pa rız. “PKK ba zı ör güt sel du rum la rı bi ze da ya tı yor” de nil me sin, öy le 305

bir şey yok tur. Öz gür tar tış ma ya gel sin ler, ken di le ri ka rar laş tır sın lar ve ben al tı na im za ata yım. Ye ter ki, an la sın lar, bu bir halk hiz me ti dir, halk ha re ke ti dir. Çok eleş tir dik le ri şöy le an ti-em per ya list, şöy le an ti-ka pi ta list, şöy le de mok ra tik, şöy le sos ya list... Yaz sın lar al tı na ben im za mı ata yım. Ben bu Kürt Cep he si için de ay nı şe yi söy le dim. Ya zın de dim, il gi li git ti yaz dı; bir ke li me yi de ğiş tir me dim ve im za mı at tım. Ben den Tür ki ye li grup lar yar dım is te sin; on lar la çok so mut iliş ki ge liş ti re lim, prog ram dü ze yin de ol sun, mad di dü zey de ol sun, kit le dü ze yin de ol sun. Mil yon lar ca kit le te me li mi zi Tür ki ye sos ya liz mi nin kit le te me li ya pa lım.

Si lah lı gü cü mü zü Tür ki ye’de ki sos ya liz min, de mok ra si nin si lah lı gü cü ya pa lım. Hat ta mad di gü cü mü zü de ma kul çer çe ve ler da hi lin de ge li şim için su na lım.

Biz den da ha ne is te nir? “Yi ne PKK’nin ku sur la rı, yi ne PKK ken di ni şöy le yap sın, böy le yap sın!..” Sen PKK’den doğ ru yön de ya rar lan. İş le ri iler let me an la mın da onu kul lan. Bun dan da ha fark lı ne is ti yor lar? Gel sen de bu nu cid di ye al, ken di ne yön ver, ken di ni sağ lam doğ rul tu ya sok.

Bü yük tem bel li ği, bü yük ira de siz li ği aş, halk lar için ey lem gü cü ol!

Bun lar Tür ki ye sol ha re ket le rin de hiç yok tur de mi yo rum. Bü yük ey lem ci ler var dı, ce sa ret ve fe da kar lık ör nek le ri var dı. Ön der lik on la rın sen te zi dir; öy le ol, gel, ba şa rır sın. Şim di tüm bun lar so ru nu doğ ru koy mak ta dır. Fark lı ide o lo ji ler me se le si ne, ge lin ce ide o lo jik tar tış ma in san lık la baş lar, in san lık la bi ter. Fark lı po li tik, acil, mut la ka sa hip çık ma mız ge re ken so run lar var dır. Te mel ör güt gö rev le ri ve ça lış ma tar zı na ih ti ya cı mız var dır. Ona sa hip çı ka lım di yo rum.

“Ateşkes Türk ve Kürt halklarını birliğe çağırma adımıdır” – Ateşkes çağrısıyla başlayan süreç, Türkiye’deki devrimcilerle ilişkiler bakımından sorunları aşma konusunda bir ipucu olabilir diyorsunuz.

– Yaparlarsa iyi olur. Bi zim Kür dis tan’dan da ha faz la Tür ki ye’de ki ko şul lar la bağ lan tı mız var dır. Le gal ko şul lar, ba sın-ya yın ko şul la rı bü tün bu işe hiz met et ti ri le bi lir. Ba na gö re ye ni bir le gal par ti ola yı na ra hat lık la gi ri şi le bi lir. Çok dev rim ci-de mok ra tik bir 306

ku ru luş da ola bi lir. He men bu işe so yun sun lar ve biz tüm gü cü müz le des tek le ye lim. Ba sın-ya yın ge liş me le ri var dır; on la ra he men so yun sun lar, eli miz den gel di ğin ce des tek le ye lim. Or tak cep he is ti yor lar sa, or tak cep he ye de va rız. Bü tün bun lar ben ce an la şı lır, ma kul iş ler dir. Bu nun ta kip çi si ola na, ola cak la ra ben çağ rı ya pı yo rum: Or ta ya çı kın! Gö rüş mek is ti yor lar sa, gel sin ler gö rü şe lim. Bu nun için ya sal bir en gel de yok, onu da be lir te yim. Ar tık Tür ki ye’de ki ko şul lar bu na el ve ri yor. Gün, Tür ki ye hal kı na say gı lıy sak bir şey le ri er te le mek si zin baş lat ma ve ba şar ma gü nü dür. Gel di niz, tek rar vur gu lu yo rum; bu sü re cin ha tı rı na ben den ne is te nir se ya pa rım. Bir grup ge lir gö rü şü rüz, tar tı şı rız, bir prog ram so ru nu var sa kat kı mı zı ya pa rız. De di ğim gi bi, bir kit le te me li çok ge rek li gö rü lü yor sa, bir le gal par ti ku ru lur em ri ne ve ri riz ve ya ta ba nı ha li ne ge tir me de üze ri mi ze dü şe ni ya pa rız. Ama on lar da bu işe bi raz te nez zül et sin ler. Bu işin, çok ça yap tık la rı so mu ta hiz met et me yen ge nel le me ci eleş ti ri ler le ve ya tar tış ma lar la dü zel me di ği ni gör sün ler. Bu ko nu da bi raz PKK de ne yi min den ben ce ders al sın lar. İş ler iler le ye bi lir, ben yi ne de umut lu ol du ğu mu be lirt me li yim.

Bun dan son ra da da ha faz la il gi mi zi ser gi le rim. Yi ne bir ta kım grup lar la gö rüş me le ri mi sür dü rür, bu ko nu la ra iliş kin gö rüş le ri mi za man za man açık la ma ya ça lı şı rım. Ben, is ter ye ni is ter es ki ol sun sos ya list-de mok ra tik ki şi lik le re yük sek de ğer biç ti ği mi, ol duk ça an lam lı ve so rum lu yak laş tı ğı mı be lirt mek is te rim. İs ter ler se da ha faz la des tek le ye ce ği mi zi be lir ti yo rum. Bu son al dı ğı mız ka rar ve açı lım la rı da, iki de bir re for mizm ola rak mah kum et me sin ler. Bel ki de bun lar da ha çok ken di le ri ne hiz met eder. On la rın dev rim ci se çe ne ği ne güç ka ta bi lir. Bu ba kım dan, bu nun im ka nı nı da araş tır sın lar. Bu bi raz Tür ki ye’ye açıl ma adı mı dır, Tür ki ye hal kıy la Kür dis tan hal kı nı bir li ğe ça ğır ma adı mı dır. Yi ne şo ve niz mi ge ri let me adı mı dır. Bü tün bun lar da dev rim için çok önem li adım lar dır. So ru nu bir de bu yö nü ile de ğer len dir sin ler. Hiç me rak et me sin ler, si lah lar gi de rek or du suy la, sa yı la rıy la ar tı yor, ye ter ki is te sin ler.

Hiç ge ri le me yok tur, öy le söy le dik le ri gi bi re for miz me kay ma fi lan da yok tur. Hü kü me ti bi le dev ri me say gı lı ol ma ya, onu ez me me ye uya rı dır bu yap tı ğı mız ateş kes. Ve si lah lar da ye ni den her an pat 307

la ya bi lir; o za man bi zi eleş tir me sin ler. Ona da dik kat et me le ri ni is ti yo rum. Si lah lar pat lar sa da ha faz la pat lar ve çok faz la kan dö kü lür. Ama bu nun so rum lu su nun kim ol du ğu nu, Tür ki ye’de yal nız dev rim ci-de mok rat lar de ğil, Türk hal kı da çok iyi gör me li dir. Kim si lah tan me det umu yor, kim şo ve niz mi kö rük lü yor, kim so ru nu çık ma za sü rü yor? Bu ve si ley le onu iyi gör sün ler. “PKK tes lim olu yor” de mek ne ka dar yan lış sa, bir den bi re si lah la ra yas la nıl dı ğın da “bu da iyi de ğil” de me sin ler. Bi raz da ha faz la ger çek çi ol sun lar. Hak tan-hu kuk tan ya na ta vır al sın lar; de mok ra si den ya na, yi ne si ya sal çö züm yol la rın dan ve ba rış tan ya na ta vır al sın lar. Tür ki ye hal kın dan da ve onun her tür lü sos ya list-de mok ra tik tem sil ci le rin den de bek le di ği miz bu dur. Ben, bu ve si ley le ve bu te mel de on la ra say gı la rı mı ve sev gi le ri mi ile ti yo rum. Ben bu sa va şı mın ya man bir mi li ta nı ola rak çık tım ve bun dan son ra da bu nu böy le sür dü re ce ğim. Bu nun da bi lin me si ni is ti yo rum.

“Türkiye sosyalistlerini politika yapmaya çağırıyorum” Ay rı ca siz bir so ru so ru yor su nuz; Tür ki ye’nin dev rim ci-de mok ra tik ve sos ya list ha re ket le riy le ne den il gi len mi yor su nuz di ye. As lın da ben il gi len me mi çok kap sam lı bir şe kil de sür dür düm. Geç miş ten bir-iki ör n ek l e de açık l a m a y a ça l ı ş a y ım: Dev r im c i Yol, 1980’ler de kı sa bir sü re için de ya ka lan mış tı. Çok az bir gü cü kur tul muş tu. Onu da Or ta do ğu sa ha sı na çek miş tik ve Ta ner Ak çam’ı da Av ru pa’dan ça ğır mış tık. Av ru pa’dan bir ta kım eği lim ler ka zan mış tı ve bi zi Av ru pa’ya çek me ye ça lı şı yor du. Bu nun bir so nu cu ola bi lir, tek yap tı ğı, işi yo ku şa sür mek ti. “Dev–Yol ol maz sa siz hiç bir şey ya pa maz sı nız, Dev–Yol’a muh taç sı nız, bağ lı ol mak du ru mun da sı nız” fi lan di yor du. Ben de o ara da, ona ay nen şöy le de miş tim: “Dev rim ci Yol ol maz sa, biz de iş le ri mi zi Ge nel kur may ile hal le de riz.” Ay nen bu nu 1982’de söy le dim. Şim di ba kın, ger çek ler ve ge liş me ler ne yi doğ ru la dı? Biz iş le ri Ge nel kur may dü ze yin de ele alı yo ruz. Ge nel kur may Baş ka nı Gü reş, ge çen ler de bir yer de, “Bu adam...” di ye söy lü yor, be nim için bu ke li me yi kul la nı yor. Ya ni 308

mu ha tap ol mu şuz. Kı sa ca Dev-Yol’cu Ta ner ne re de şim di, bil mem; adı bi le du yul mu yor. Ama biz, Ge nel kur may ile me se le le ri tar tış ma dü ze yi ne ge tir dik. Hü kü met le de, do lay lı da ol sa tar tış ma du ru mun da yız. Şim di Tür ki ye so lu ken di ni o ka dar çok bü yük gö rü yor ki, “biz siz hiç bir şey ol maz” di yor. Ama Tür ki ye’de bu ka dar ge liş me ler ol du; bu du rum ne yi gös te ri yor? Tür ki ye so lu (ge nel leş tir me ye lim, özel lik le ba zı la rı açı sın dan söy lü yo rum) aşı la aşı la, ezi le ezi le Tür ki ye’de her şey ol ma dı mı? Şöy le ka pi ta lizm ge li şe mez, şöy le te kel ci lik ge li şe mez, şöy le Ame ri ka’nın et ki si ge li şe mez de di ler, ama her şey müt hiş ge liş me di mi? Bu nu söy le yen ki şi ler şim di ne re de ler? Ken di le ri bir hiç ol ma dı mı? Ya ni söy le dik le ri ile yap tık la rı ara sın da dağ lar ka dar fark var. Ama biz, de di ğim gi bi, sö zü mü ze bi raz bağ lı kal dık. Bü tün dün ya em per ya list ko a lis yo nu na kar şı sa vaş ver dik.

Bir Gü ney Sa va şı, bi zim KDP’yle sa va şı mız de ğil di as lın da. Bu nu he men be lirt me den ge çe me ye ce ğim. Sa yın Yal çın Kü çük’de iyi ko yu yor du ve şu nu söy lü yor du: “1815 bü yük res to ras yo nun dan son ra Yu na nis tan’da Os man lı İm pa ra tor lu ğu’na kar şı bir is yan ol du.” Yi ne bu na ben zer bir-iki ta ri hi ör nek ve ri le bi lir. Bu dö nem de de, re el sos ya liz min çö zü lü şün den son ra ve dün ya ça pın da res to ras yo nun ha kim ol ma sın dan son ra tek so luk al dır ma ha re ke ti bi raz PKK ha re ke ti ol du. Bu nu sa de ce bir Kür dis tan ola yı ola rak gör mü yo ruz. Dün ya nın “ye ni ni zam”ı, Ame ri ka’nın “ye ni ni zam”ı adı al tın da sta tü ko, Sov yet ler da hil her ye re ha kim ol du. Sov yet ler’de bi le te rö rizm av cı lı ğı ya pıl dı. Ama PKK, ta ri hi ve çok et kin bir çı kı şı tam da bu yıl lar da sür dür dü. Ha len de id di a lı dır. Bir Pe ru’da Ay dın lık Yol ha re ke ti var dır. Ama ben ce, bu ha re ke tin de çok ile ri sin de bir ko nu ma ulaş mış bu lu nu yo ruz. Bu, ol duk ça an lam lı bir ge liş me dir. Kür dis tan dev ri mi şu an da önem li ge liş me po tan si yel le ri ni ta şı yor.

Tür ki ye sos ya list le ri dün ya ör nek le ri ni çok tar tı şı yor ama, yan la rın da bü yük Kür dis tan de ne yi mi var ve ulus la ra ra sı ge ri ci lik onu im ha ya ça lı şı yor, onun hak kın da doğ ru-dü rüst bir de ğer len dir me ye bi le gi ri şe mi yor lar. “Şöy le ay rı lık çı dır, şöy le mil li yet çi dir, şöy le re 309

form cu dur” di ye ele alı nı yor. Çok tu haf bir tar tış ma bi çi mi! Bu ka dar en ter nas yo nal bir ha re ke ti sen ne re de gö re bi lir sin? Bel ki bir çok ha re ke te mil li yet çi de ni le bi lir ama, Kür dis tan’da ge li şen ha re ke te mil li yet çi de ni le mez. Mil li yet çi le rin ne yap tı ğı nı gör dük, Türk hü kü me ti ile bir lik te ler di. Ay rı ca il kel mil li yet çi ler de mek la zım. Ya ni, yi ne sağ lık lı bir de ğer len dir me ge liş ti re me di ler. Ta rih te de yan lış de ğer len dir me ler hay li yük lüy dü. De mek is te di ğim, PKK de ne yi min den en çok Tür ki ye li dev rim ci ler ders çı kar ma lı dır. Çün kü bu, ken di le ri ni bir de pra tik te il gi len di rir. Çün kü, her şey el den git ti.

Sol bi raz üre tim ya pa bil me liy di, bu nu aşa bil me liy di. Da ha gü zel, da ha öz gür ifa de ler, tu tum lar, hat ta po li ti ka lar üre te bi lir di. Şim di bu nu ta lep edi yo ruz.

Sa yın Do ğu Pe rin çek de bu ra ya gel di. Biz, “po li ti ka na sıl ya pı lır?” de dik. İlk pra tik po li ti ka öne rim, iş te bir HEP de ne yi min de ol du ğu gi bi, mil let ve kil le ri oluş tur mak ve par la men to yu et ki le mek ti.

Za ten ken di si de otuz yıl dır bu nun için uğ ra şı yor du. İş te de dim, bir dev rim mer ke zi var, onun par la men ter söz cü sü ol. Bu gü zel bir şey ve bir an la mı var. Eğer bir par la men ter söz cü sü ol say dı, Kürt- Türk bir lik te li ği de çok iyi ge li şe bi lir di. Kim kar deş lik is te mi yor? Bi ze iki de bir mil li yet çi di yor su nuz; se ni ken di ül ken de ve dev ri min bir mer ke zin de mil let ve ki li ada yı ola rak öne re cek ka dar en ter nas yo na liz me yat kın lık gös te ren bir ha re ket mi mil li yet çi dir, yok sa bu na te nez zül et me yen ve ken di ni çok üst te gö ren bir an la yı şın sa hi bi mi mil li yet çi dir? Ve ben faz la an lam lı bu la ma dım. Or tak lık tan biz kaç ma dık, or tak bir par ti ol mak tan da biz kaç ma dık; ge lip yer ala bi lir si niz de dik. Her kes için ay rı bir Kürt par ti si ol ma sın. Te nez zül et me di ler. Bir çok grup yer al mış tı, baş ka Tür ki ye li grup lar da yer al mış tı, ama on lar te nez zül et me di ler. Bak, po li ti ka is ti yor san, iş te po li ti ka ya pı lı yor. Gir se ler di ya rı ya rı ya da Tür ki ye kö ken li par la men ter, par la men to da çok gü zel bir de mok ra si sa va şı mı ve re bi lir di.

Tür ki ye’de ör güt len se ler di, çok iyi bir bir le şik de mok ra tik cep he ör gü tü ola bi lir di. Te nez zül et me di ler, ya ni “po li ti ka yap mak is te mi yo ruz” de me ye ge tir di ler. Ama te kel ler de, be le di ye ler de iş bul ma ya gel di mi, hep si ne re dey se bü yük bir mev zi ka zan mış gi bi ya rı şa gi rer ler. Sen sos ya list sen, de mok rat san, bi raz po li tik mev zi ka zan, bi 310

raz po li tik üre tim yap! Te kel ler de, be le di ye ler de sa na bir me mur luk ver miş ler; ayıp de ğil mi? Bu, sos ya list kim li ğin de, geç mi şin de bir aşın ma de ğil mi dir? Ta bii aşın dı rır. Hal bu ki de mok ra tik ör gü tü nü kur, onun la ça tır ça tır po li ti ka yap, mey dan la rı dol dur! Yi ne de yer sin, içer sin, is te di ğin gi bi ya şar sın.

Bu nu söy lü yo ruz, adı mız “ay rı lık çı” olu yor. Ya ni “ye rim dar dır, oy na mak is te mi yo rum” di yen ge li ne ben zi yor. Sen ar ka daş, po li ti ka yap mak is te mi yor sun. Sen as lın da “bu iş te yo kum” de me ye ge ti ri yor sun. O za man doğ ru yu söy le! Ger çek ten gel se ler di, mem nun olur dum. Ya ni o es ki yir mi yıl lık ar ka daş la rı ma da çağ rı ya pı yo rum.

O. Do ğan’dan bah set miş tim; on lar bi zim Si ya sal Bil gi ler Fa kül te si’ nden ar ka daş lar dır. İl ha mi’yi bu ra da da gör düm. Hat ta çok iyi ha tır lı yo rum, bi zim eve al mış tık. Ar ka daş lar bi raz sar ma dol ma sı yap mış lar dı, o hep “Bu dol ma lar çok gü zel ol muş” di yor du. İyi, ya ni dol ma gü zel ol muş yi ye lim ama, po li ti ka da ha ke za gü zel ya pı lı yor du, bi raz da onu ye me niz la zım. Şim di gü zel po li ti ka ya pa sı nız di ye çağ rı ya pı yo rum. Yi ne Na suh’gil ler var dı. Bun la rı abi gi bi gö rü yor duk. Biz abi de ği liz ama, ken di le ri bir abi gi bi gel sin ha tı rı mı zı sor sun lar. Ta bii eğer po li ti ka yap mak is ti yor lar sa. So run de ğil ve Tür ki ye hal kı için de gü zel şey ler dü şü nü le bi lir. Ya ni eğer bi zi “ay rı lık çı” yap mak ve Tür ki ye’den dış la mak is te mi yor lar sa, o za man ya pa ca ğı mız or tak iş ler var dır. Biz de bu ko nu da id di a lı yız; iyi, gü zel iş ler ya pa rız ve ya pı yo ruz da!

311

8 Haziran 1993 günü Bar Elias'ta yapılan üçüncü basın toplantısı:

DAHA BOYUTLU BİR SAVAŞA HAZIRIZ

“Ankara'nın benim hakkımda hayırlı düşüneceğine inanacak kadar saf olmamam gerektiğini düşünüyorum.”

312

“Ateş kes du ru mu hız la hük mü nü yi ti ri yor ve ye ri ni çok yo ğun, ça tış ma lı, sı cak ve ger gin bir or ta ma bı ra kı yor. Bu, ger çek ten bi zim için de zor dur, halk lar için de zor dur. Ama so run la ra çö züm gü cü ola ma ma, be nim so ru num de ğil dir.

Bu, hü kü me tin so ru nu dur.”

Sa yın ba sın men sup la rı!

Siz ler le, Tür ki ye’nin uzun sü re dir bi rin ci gün dem mad de si ola rak et ki si ni sür dü ren ve gü nü müz de de ol duk ça önem li bir aşa ma ya ge le rek PKK et ra fın da ge li şen olay la rı ve ye ni sü re ci an lat mak ve bu te mel de so ru la rı nı zı ce vap lan dır mak için 3. kez dir ve bi raz da ge nel is tek üze ri ne bu top lan tı yı ger çek leş tir miş bu lu nu yo ruz.

Sa de ce Kürt hal kı nı de ğil, Türk hal kı nı da ya kın dan il gi len di ren ve ol duk ça da önem li ge liş me le rin ya şa na ca ğı ih ti ma li yük sek olan bir sü re ci açık lı ğa ka vuş tur mak, ka mu o yu nu de rin den bil gi len dir mek, yi ne res mi yet ki li le re ne ol du ğu mu zu, ne ya pa ca ğı mı zı, ne is te di ği mi zi açık ça ve bir kez da ha çar pı cı bir bi çim de di le ge tir mek için siz ler le bu top lan tı yı önem li gö rü yo rum.

313

Biz, ateş kes di ye ta bir edi len du ru mu önem li si ya si ge liş me le rin te me li ha li ne ge tir mek is te me mi ze rağ men, bu na hü kü me tin dar be in dir me tak ti ğiy le ce vap ver me si ve bu na öz gü ba zı ka rar na me ler ge liş tir me si ta lih siz lik ol muş tur. Bi zim ko nu mu mu zu dik ka te al mak tan ve ta lep le ri mi zi baş lat mak tan öte ye, bu na in ce ve hi le li bir tarz da tas fi yey le kar şı lık ver miş tir. Her ne ka dar ateş kes sü re ci bo yun ca bir yu mu şa ma söz ko nu su ol duy sa da, ba zı böl ge ler de ope ras yon lar şid de tin den bir şey kay bet me di ve bu da bi ze ta bii ki faz la inan dı rı cı gel me di. O çok ça sor du ğu nuz Bin göl ola yı bu nun so nu cu ola rak ge liş ti. Son bir kaç gün dür de yo ğun bir ça tış ma du ru mu ya şa nı yor, tam bir sa vaş du ru mu söz ko nu su dur. Bel ki bu sa va şı bü tün bo yut la rıy la siz iz le me ye bi lir si niz ama, 10-15 cep he yi il gi len di ren ope ras yon lar ve sık ça vu ku bu lan ça tış ma lar söz ko nu su dur. Bu, ne Bos na-Her sek ve Azer bay can-Ka ra bağ so ru nu gi bi bir so run ve ne de o tarz da bir ça tış ma du ru mu dur. Bun la rın kat be kat üs tün de, hat ta da ha faz la yo ğun ve ol duk ça da çok sık ça tış ma lar la yü rü yen ve gi de rek Tür ki ye’nin içi ne ka dar da yan sı ya bi le cek bir ça tış ma du ru mu söz ko nu su dur.

Par ti ta ri hi mi zi ya kın dan bi len bir ki şi ola rak, yi ne 15 Ağus tos ham le si ni gü nü mü ze ka dar ne fes ne fe se ya şa yan bi ri si ola rak, bu ye ni sü re cin şim di ye ka dar ya şa nan lar dan ol duk ça fark lı ve kap sam lı ge li şe ce ği ni be lirt mek is ti yo rum. Bu, özel lik le hü kü met çev re l e r i n in yan s ıt m ak is t e d ik l e r i gi b i, ge r il l a n ın za y ıf l a m a s ı ve PKK’nin gü cü nü kay bet me si son ra sı bir ateş kes so ru nu de ğil dir. Bi zim or ta ya koy mak is te di ği miz ta vır şu: Çok zor ge çe cek bir sü re ci si ya si ola rak aca ba pe kiş ti re mez mi yiz; as ke ri yan ye ri ne si ya si ya nı or ta ya çı ka ra rak, halk la rı mız le hi ne da ha de mok ra tik ve ba rış çıl bir çö züm yo lu aça maz mı yız? Bu de ğer len di ril di ve “şe ref li piş man lık”, “şe ref li tes li mi yet” di ye bir yak la şım la bi zim iyi ni yet tav rı mız kar şı lan mak is ten di. “Şe ref li tes li mi yet” di ye bir tes li mi yet tü rü dün ya da yok tur. Her tes li mi yet aşa ğı lık bir du rum dur. Dev rim ci si de, kar şı-dev rim ci si de, sağ cı sı da, sol cu su da tes lim olur sa, bu al çak lı ğı ifa de eder. Ço cuk la rı bi le bu yön tem le kan dır mak müm kün de ğil dir. Ama ba na gö re, hü kü met çev re le ri, kol tuk kav ga sın da ve yi ne par ti le rin ko a lis yo nu nu sür dür me de bu tak ti ği şart gör dü ler; 314

yok sa so ru nu çöz me nin bir şar tı ola rak de ğil. Ko a lis yo nu sür dür mek ve ba zı la rı da kol tu ğu nu kay bet me mek için “şöy le Kürt so ru nu nu çöz dük, en önem li ge liş me yi biz sağ la dık” de yip, bu nu ka mu o yun da pu an top la ma ge rek çe si ha li ne ge tir mek is te di ler.

Ta bii bi zim gi bi ol duk ça kap sam lı bir sa va şı yü rü ten bir ha re ket, bu yak la şı mı tep kiy le kar şı la ya cak tır. Ve hiç is te me di ği miz, ikin ci plan da tut mak is te di ği miz si lah lı çö züm yo lu nu da ha kap sam lı bir bi çim de gün de me ge ti re cek tir. Şim di gün de me ge len de tek rar si lah lı di ren me ve hat ta bu nu de rin leş ti re rek, ne za man ge lir ve na sıl ge lir bi le me di ği miz bir si ya si çö züm yo lu nun te me li ha li ne ge tir mek tir. Ya ni bir kez da ha ağır ba san yan as ke ri yan ola cak tır, si ya si yan ikin ci pla na dü şe cek ve an cak ile ri bir sü reç te tek rar ön pla na çı ka bi lir. Bu na da ya lı ola rak da ateş kes du ru mu hız la hük mü nü yi ti ri yor ve ye ri ni çok yo ğun, ça tış ma lı, sı cak ve ger gin bir or ta ma bı ra kı yor. Bu, ger çek ten bi zim için de zor dur, halk lar için de zor dur.

Ama so run la ra çö züm gü cü ola ma ma, be nim so ru num de ğil dir. Bu, hü kü me tin so ru nu dur. Kürt me se le si nin cid di ye ti, aci li ye ti or ta da dır. İs ter mu ha le fet, is ter ik ti dar par ti le ri ol sun bir tür lü çö züm ge liş tir mek is te mi yor lar.

As lın da şu nu da be lir te lim; biz bu ateş kes du ru mu nu, bi raz da Sa yın Özal’ın, “Öm rü mün son dö ne min de Kürt me se le si ne çö züm yo lun da kat kı ge tir mek is ti yo rum. Aca ba PKK bi raz yu mu şa ya maz mı? Bu ko nu da ba zı adım la rı at maz mı, fır sat ver mez mi?” bi çi min de ki bir me sa jı nı dik ka te ala rak ge liş tir dik. De mi rel ve İnö nü’nün ise so ru nu es ki yön tem ler le, ya ni ba ba la rı nın yön tem le riy le; Er dal İnö nü ba ba sı nın yön te miy le, Sü ley man De mi rel de 30 yıl lık po li ti ka cı lı ğıy la na sıl bu so ru nu hal let miş ler se yi ne öy le hal let mek is te dik le ri ni bi li yor duk. Do la yı sıy la ateş ke sin mu ha ta bı ve ya ge li şim dü ze yi Çan ka ya idi. Yi ne acı ol muş tur ve biz de üzün tüy le kar şı la dık. Tam ba sın top lan tı mı zın üs tün den bir gün geç me den Özal’ın ani ölü mü ve hat ta o gün iş te “Ben öğ le den son ra risk li de ol sa bir kaç adım ata ca ğım” de me si var ve bu na fır sat bul ma dan ya şa mı nı yi tir me si, as lın da bi zim ge liş tir mek is te di ği miz sü re ci bi raz da en gel le di. De mi rel ve İnö nü, bu sü re ci de ğer len dir mek ye ri ne, kö tü kul lan mak is te di ler. Ve bil di ği miz gi bi peş pe şe ope ras yon lar, tu tuk 315

la ma lar ve bi zim de bu na kar şı mi sil le me hak kı mı zı kul lan ma mız, bu du ru mun böy le ge liş me si ne yol aç tı. Özal ko nu sun da kı sa ca şu nu söy le mek is ti yo ruz: Bi zim le en kap sam lı sa va şı yü rüt tü; onun dip lo ma tik, eko no mik, hat ta si ya si cep he si ni ida re et ti; hat ta as ker le re de ol duk ça uy gun tak tik ler gös te re rek sa va şı ge liş tir me ye yön ver di. Ama bu na rağ men, so ru nun as ke ri ten kil, ya ni bas tır ma yo luy la çö züm le ne me ye ce ği ni en iyi an la yan lar dan bi ri siy di ve si ya set le ar tık bu işi gö tür mek ge rek ti ği ni kav ra mış tı ve ben ce ce sur bir ta kım adım lar da ata cak tı. Bu, kö tü bir du rum de ğil di. Bu, sa va şın ta raf la rı nın an la yış lı bir ko nu ma gel me si dir. Ma a le sef ölü müy le bir lik te bu şans yi ti ril di.

Ye ni par ti ler ne za man böy le bir si ya sal ko nu ma ge lir ler? Şim di lik bir şey söy le mek zor dur. Ama mev cut hü kü met, bi ri si Çan ka ya’ya ka ça rak, bi ri si par ti sin den, onun baş kan lı ğın dan is ti fa ede rek, ade ta yap tık la rı nı ve ya olum suz luk la rı nı ört bas edip, bu ko nu da tek rar be lir siz ve ol duk ça kö tü ge çe cek bir sü re ci baş lat mış bu lu nu yor lar. Ben, İnö nü’nün son “Baş kan lık tan ay rı la ca ğım” sö zü nün de al tın da ya tan ger çe ğin bu ol du ğu nu sa nı yo rum. Ya ni Kürt me se le sin de bel ki de dış tan da bas kı lar al tın da dır, biz zat adım at tı rıl mak is te ni li yor ama bu na kar şı hiç bir ha zır lı ğı yok tur, cid di ye ti de yok tur ve ka ça rak kur tul mak is ti yor. De mi rel de ken di ni Çan ka ya’ya ata rak ve DYP’yi de o es ki tu tu cu-mu ha fa za kar çiz gi de bı ra ka rak, so ru nu uzun bir sü re da ha ört bas et mek is ti yor. Ve böy le lik le ger çek ten so run mu ha ta bı nı bu la mı yor. So ru nun mu ha ta bı hü kü met mi dir, Çan ka ya mı dır, or du mu dur, şim di bel li de ğil; her kes bir bi ri ne to pu ata cak ve or ta da sa va şan güç ler ka la cak; bun lar da ku ral lıku ral sız, ye ter li-ye ter siz bir bir le ri ne yük le ne cek ler. Ge çen yıl lar da bin ler ce ki şi öl dü, önü müz de ki sü reç te bel ki on bi ni aş kın ki şi nin ka nı dö kü le bi lir. Bun lar biz den de ola cak, kar şı ta raf tan da ola cak tır. Ve ger çek ten on bi ni aş kın ge ril la gü cü müz le, bir o ka dar mi lis le ve her gün halk tan ka tı lım lar la bu sa va şı yü rü te ce ğiz. Eğer bi zi bi tir mek is ti yor lar sa, –ki hü kü met çev re le ri nin söy le di ği gi bi– kö kü mü zü ka zı mak is ti yor lar sa, bu, biz den en az 15-20 bin ki şi nin ölü mü de mek tir; kar şı ta raf tan da bir o ka dar, hat ta da ha faz la ölüm de mek tir; bu da ra ka mı on bin le re çı ka rı yor. Tür ki ye’nin eko no mi si, 316

si ya si ya pı sı ne ka dar bu nu kal dı ra bi lir? Yi ne Kür dis tan ha ra be ha li ne gel miş; Tür ki ye’ye ta şı rı la cak ey lem ler le Tür ki ye ne ka dar kan, can, mal kay be der? Bü tün bun la rın mu ha se be si ni, siz ba sın men sup la rı nın va sı ta sıy la Tür ki ye ka mu o yu na, onun si ya si tem sil ci le ri ne bı ra kı yo rum.

Bun dan biz mi so rum lu yuz? Ha yır! Biz çok mü te va zi olan in san hak la rı nı, ulu sal hak la rı mı zı is ti yo ruz. Kürt kim li ği ma dem ka bul edil diy se, ya pı la cak ilk olum lu adım lar dan bi ri si, iş te bir Kürt rad yo-te le viz yo nu nu ha ya ta ge çir mek ola bi lir di. Bu yak la şım, son ge liş tir dik le ri bu ka rar na me den da ha man tık lı ve hal kın des te ği ni ala bi le cek bir yak la şım ola bi lir di. Piş man lık ya sa sı nı ge liş tir me ye ri ne, Kürt kim li ği nin ta nın ma sı nın do ğal bir ifa de si ola rak, kül tür üze rin de ki bas kı yı, dil üze rin de ki bas kı yı kal dır mak ve bir jest ola rak da rad yo ve te le viz yo nu Kürt çe ye aç mak ben ce çok olum lu bir adım ola bi lir di. Yi ne, biz bu na af da de me ye ce ğiz, esir al dık la rı bu in san la rı bir an ön ce ser best bı ra ka bi lir ler di. Bu nu da piş man lık ya sa sı bi çi min de de ğiş tir mek is ti yor lar. Bu da ta lih siz bir ge liş me dir. O ba zı eko no mik se fer ler dü zen le di ler. Me se le eko no mik de ğil, si ya si dir. Eko no mi den baş lat ma ye ri ne –ki o ko nu da da faz la ge liş me yok tur–, ser best si ya si ör güt len me hak kı, si ya se te iş ler lik ka zan dır ma ve hat ta ken di le ri ne çok gü ve ni yor lar sa ve il le “gel sin, si ya set yap ma öz gür lü ğü var” di yor lar sa ba na ser best si ya set yap ma hak kı ve rir ler di. Bun lar cid di si ya si adım lar ola bi lir di. Fa kat bun la rın hiç bi ri sin de olum lu bir adım yok tur. Bu nun ye ri ne, tes lim alıp, ar dın dan bi ze ne ya pa cak la rı, bel li ol ma yan bir sü reç da yat mış lar dır. Ta bii biz kur ban lık ko yun de ği liz, ba şı mı zı bu na uza ta lım. Çok ki şi lik siz bir tes li mi yet or ta mı na çek mek is ti yor lar ve biz bu nu ka bul et me dik; ve iler de de bu nu ka bul et me ye ce ği mi zi bil me li ler. İn san hak la rı nı, ulu sal hak la rı, bir hal kın öz gür lük hak kı nı ge re kir se si lah la da ol sa sa vun ma hak kı mı zı kul lan ma ka rar lı lı ğı nı bü yük bir azim le ser gi le me ye ça lış ma yo lu nu ter cih et tik. Şim di bir kaç gün dür ben, yo ğun ca bu nun üze rin de du ru yo rum.

Güç le ri mi zin mev zi len me si ol duk ça ge liş ti ril miş tir. Ateş kes sü re ci re ha ve ti ni hız la aş ma la rı ge rek ti ği ni vur gu la dım. Yi ne ül ke nin he men bü tün dağ lık alan la rı na ge ril la yı mev zi len dir dik. Önü müz de ki 317

“Ben kuralların, kalıpların mahkumu değilim.”

318

dö ne mi kap sam lı bir sa vaş la gö tü re cek ka dar ha zır lık lar söz ko nu su dur. Ve za ten gün de 20-30 ki şi nin ha ya tı na mal olan ça tış ma lar var dır. Bel ki de bi lan ço gün de bir kaç yüz ki şi yi de bu la bi lir önü müz de ki gün ler de. Zor bir sü reç tir; fa kat ezil me den, ye nil me den, ka zan ma yö nü ağır ba san ve ye ni bir si ya si çö zü me de im kan ha zır la yan bir tem po da gö tü re bi le ce ği mi zi ve bu ko nu da ken di mi ze gü ven di ği mi zi ra hat lık la be lir te bi li rim. Ke sin lik le kim se ham ha ya le ka pıl ma sın; mev cut gü cün dağ dan in di ril me si, he le im ha sı 2000 yıl la rın da –ki biz bü yü mez sek, ge liş mez sek– bi le müm kün de ğil dir.

Ya pı yı iyi ta nı yo rum; yal nız bu ha zır lık lar, bu dağ da ki ler bi le sa va şı 2000 yı lı na ka dar ra hat lık la gö tü re bi lir. Kal dı ki her gün çığ gi bi ge liş me ler var, tec rü be var, ar tan iç ve dış ola nak lar var; bu sa va şı ger çek ten 2000 yı lı na ka dar gö tü re bi le ce ği miz gi bi, da ha da tır man dı ra bi li riz. Tür ki ye’ye ne ge ti rir, ne gö tü rür bu; onun mu ha se be si ni de di ğim gi bi ka mu o yu yap sın, Türk dev let yet ki li le ri yap sın. Biz Ana do lu as ke ri ni ger çek ten vur mak is te mi yo ruz, onu ken di mi ze ya kın bu lu yo ruz. Ama onu sa va şa sü ren kim dir? O sa va şı ge liş ti ren ve bu na yol açan si ya set ki min si ya se ti dir? Kim bun dan çı kar umu yor; ki min kol tu ğu, ki min men fa a ti söz ko nu su dur? Tür ki ye hal kı bu nu gör me li dir. Tür ki ye ka mu o yu, de mok ra tım ve sos ya list in sa nım di yen ve in san hak la rın dan ya na yım di yen ka mu o yu bu nu gö re bil me li ve bu na bi raz dur di ye bil me li dir. Bu mev cut çö züm süz lü ğü kim ıs rar la da ya tı yor?

Siz sa yın ba sın men sup la rı bir hal kın te mel kim lik so ru nu na na sıl bir çö züm öne ri yor sa nız, ben onu ka bul edi yo rum. Bir halk var, ki Kürt kim li ği de nil di ve ka bul edil di. O za man acil ola rak bu hal ka ne ver me li yiz? Ve bu sa va şı dur dur mak için aci len ne yap ma lı yız? Ben si zin ba zı in san hak la rı na ve ulus la rın, halk la rın kim lik hak la rı na say gı lı ol du ğu nu za ina nı yo rum. Siz de ken di öne ri le ri ni zi ge ti rip bu ra da ben den onay bu la bi lir si niz. Ama ken d i hü k ü m e t i n iz d en o nay bu l a m az s ı n ız. Bu da ki m in hak l ı olup ki min ol ma dı ğı nı çok açık ça or ta ya ko yu yor. Bir hal kın adı bi le res men ta nın ma mış ken, di li üze rin de ki ve kül tü rü üze rin de ki bas kı bi le sü rer ken –ki san mı yo rum dün ya da Kürt hal kın dan baş ka bu du ru mu ya şa yan halk ol sun– ve hat ta ta bi ri ca iz se hay 319

van lar öz gür ses çı ka ra bi lir ama bi zim halk on dan da mah rum ken, pe ki bu ka dar aşa ğı lık bir du ru mu biz na sıl ka bul edip de tes li mi ye ti ka bul ede ce ğiz? Siz de sa nı yo rum ka bul ede mez si niz.

Do la yı sıy la çö züm den ka çan ta raf biz de ği liz. Yi ne öy le bi linç siz, ço cuk gi bi kan dı rı la cak ve im hay la bi ti ri le cek bir ha re ket de de ği liz. Çö züm süz lük kar şı ta ra fın işi dir; o de rin leş ti ri yor ve on bin le rin ha ya tı na mal ola bi le cek bir sü re ce sok muş tur sa va şı.

Siz le re bu ka dar ka ram sar bir tab lo çiz mek is te mez dim. Ama ger çek böy le dir. Elim den gel di ğin ce tek rar mü ca de le yi ba rış çıl, de mok ra tik, si ya si plat for ma dök me ye ça ba har ca ya ca ğım; ama ger çek ten onur lu bir bi çim de, halk la rın eşit li ği ni ve öz gür bir lik te li ği ni ifa de ede cek bir bi çim de bu nu yap ma ya ça lı şa ca ğım. Kim se, ağır bas kı ko şul la rın da yi ne ağır hak sız lık lar te me lin de bir bir lik te lik, zo ra ki bir bir lik te lik bek le me sin. Biz hız la Tür ki ye’yi bö le lim ve ya bir ay rı lık çı lı ğa yol aça lım der din de de ği liz. Uzun sü re Tür ki ye ile bir lik te yol ala bi le ce ği mi ze, da ha öz gür ve da ha ya şa nı la bi lir bir or tak lık için de ola bi le ce ği mi ze ina nı yo rum. Ama bu nun da onur lu, hak eşit li ği ne dik kat eden ve öz gür ira dey le ku rul ma sı na ça lı şı lan bir bi çim de ge liş me si ge re ki yor. Bu na yol ve yön te min açık tu tul ma sı ge re ki yor. Kar şı ta raf bu na ne ka dar to le rans lı olur sa, as ke ri im ha ye ri ne si ya si çö zü me açık olur sa, ben de de o ka dar açık lık, PKK’de de o ka dar açık lık ra hat lık la ge li şir. Bun da en ufa cık bir kuş ku ol ma ma lı dır. Türkiye hal kı na ar tık me se le yi, “PKK’yi bi ti ri riz, kı sa bir ope ras yon luk du ru mu kal dı” bi çi min de yan sıt ma mak ge re kir. Bun lar çok yan lış şey ler dir. İs ter se niz gi din cep he le ri gö rün.

Ge lin si zi cep he le re de gö tü re lim ve hat ta ge lin tek nik araç lar dan du ru mu din le te lim. Böy le bir du rum yok tur. Söz ve ri yor lar ve “bu ope ras yon la kö kü nü ka zı ya ca ğız” di yor lar. Bun lar ke sin doğ ru de ğil ve da ha faz la kan, can, mal kay bı na gö tü rür her iki ta ra fı da. Po li ti ka ya pıl ma lı ama açık ve ger çek çi te mel ler de ya pıl ma lı dır. Tür ki ye hal kı nın da açık ve net bir şe kil de na sıl po li ti ka ya pıl ma sı ge rek ti ği ni bil me ye hak kı var dır. Biz bu nun vur gu lan ma sı nı is ti yo ruz.

Ge çen ba sın top lan tı la rı mız da ba zı ger çek le ri or ta ya koy du nuz; ben de bu nu olum lu ola rak de ğer len dir dim ve si ze te şek kür le ri mi be lirt tim. Tek rar bu te mel de bu ra ya gel me ni ze de ğer bi çi yo rum.

320

Ben, Tür ki ye hal kı na ve tüm il gi li yer le re si zin va sı ta nız la bu de ğer len dir me le rin ile til me si nin çö züm açı sın dan kat kı sı ola ca ğı na ina nı yo rum. Bu ve si ley le siz le rin de yo rul du ğu nu za, de ğer li bir hiz met ça ba sı için de ol du ğu nu za emi nim. Ve tek rar bu ça ba nı za da te şek kür le kar şı lık ve ri yo rum.

Ben şim di lik sa de ce bun la rı be lir te yim. So ru la rı nız la du ru mu da ha da ay dın lı ğa ka vuş tu ra bi li rim. Evet si zin so ru la rı nı zı bek li yo rum.

– Sayın Öcalan siz bu...

– (Emê ji bo we, em ka rin ni ha axaf ti ne ke nûh çêbikin. Na be?

Emê ji bo we jî ci vi ne ke bi çuk çe bi kin) Evet buy run.

– Sayın Öcalan, birinci ve ikinci toplantınızda yanınızda Celal Talabani vardı. Daha sonra Kemal Burkay vardı. Şimdi yoklar yanınızda.

– Ya ni sa vaş ta yal nız mı bı ra kıl dım de mek is ti yor su nuz. Be nim de bü yük le re her za man say gım var dır. Sa yın Ta la ba ni ba rış yo lun da ve Tür ki ye ile dost lu ğun da biz den her za man ya rar lan mak is ter.

Tek rar ya rar lan mak is te ye cek, hat ta Tür ki ye’ye de ben ce hiz met et mek is te ye cek. Ben de onun is te mi ni kır ma dım, ada let li bir in san ol du ğum için, so nu na ka dar ba rış sü re ci ni bir lik te gö tü re bi li riz de dim. O da bu ve si le ile bu ra ya ka dar gel miş ti. Fa kat şim di onun sa vaş la ara sı faz la hoş de ğil, dev rim le ara sı faz la hoş de ğil, Tür ki ye ile de ara sı nı faz la boz mak is te mez. Ben de onu zor du rum la ra sok ma mak için da vet et me dim, hat ta gö rüş me dim. Bu nu ken di ini si ya ti fim le ge liş tir dim. Di ğer Kürt ör güt le riy le iliş ki le ri miz var, gö rüş me le ri miz var. On lar da, “ateş ke si bo zan, piş man lık ya sa sı nı ge liş ti ren, hü kü met tir” de di ler. Do la yı sıy la ya nı nız da yız de di ler.

– Diğer Kürt örgütlerinin de ileride savaşa cephe düzeyinde katılmaları söz konusu olabilir mi?

– Diğer Kürt ör güt le rin den be nim edin di ğim iz le nim, Sa yın Ke mal Bur kay’la ge liş tir di ği miz pro to kol de ki ta lep le re ce vap ve ril mez se, ope ras yon yön tem le ri ne, bas tır ma yön tem le ri ne de vam edi lir se bi zim için si lah lı se çe nek tek yol dur bi çi min de tar tış ma la rı ve gö rüş le ri var dır. Güç le ri ora nın da ka tı la bi lir ler de.

– Operasyon başladı. Bingöl olayları sonunda askeri açıklama321

larda, devletin açıklamalarında deniliyor ki, PKK’yi o bölgede dümdüz ettik, şimdi Güney'e iniyoruz. Dünkü haberlerde Güney Kürdistan’a girdikleri yolunda haberler çıktı. Yani bu durumda sizin açıklamalarınızla devletin açıklamaları arasında büyük bir fark var. Onlar “biz PKK’yi yok ederiz, zaten sonu gelmiştir” diyor, siz de diyorsunuz ki, “biz büyüyoruz”. Burada gerçeği nasıl bulacağız?

– Şim di en bü yük ope ras yo nu Amed di ye ta bir et ti ği miz Di yar ba kır, Bin göl, Muş yö re sin de yap tı lar. Bü tün güç le ri ni or ta ya koy du lar. Ve bu gün al dı ğı mız tel siz ha ber le ri ne gö re 300 ara ba lık bir kon voy la ve 7 he li kop ter eş li ğin de ope ras yo na gi riş miş ler. Bi ze ver dir dik le ri ka yıp lar var dır. El li ci va rın da bir ka yıp ver dir miş ler dir şim di ye ka dar. Bu nun ya nın da ken di ka yıp la rı da bun dan aşa ğı de ğil dir. Sa nı yo rum bu ope ras yon 1 tril yo na pat la mış tır en azın dan.

Amed’te ki ge ril la sa yı mız 1500 ci va rın da dır. El li ki şi nin ya şa mı nı yi tir me si, yüz ge ril la nın ya şa mı nı yi tir me si özün de hiç bir güç süz lük an la mı na gel mi yor. Bu yal nız Amed Eya le ti’nde ki du ru mu ifa de edi yor. Ger çek ten bü yük bir ope ras yon dü zen len di. Bel ki da ha da ge liş tir mek is te ye bi lir ler. Bu yo ğun ope ras yon la ra rağ men ge ril la gü cü ol duk ça sağ lam bir şe kil de ora da du ru yor; is ter se niz gi din, gö rün. Bir kaç bi rim tas fi ye ol du di ye yüz ler ce bi ri min tas fi ye sin den bah set mek ger çek çi de ğil. On la rın çok kap sam lı ve da ha iyi dar be vur ma po zis yon la rın da ol duk la rı nı be lir te bi li rim. Yal nız Amed’i tas fi ye et mek yıl la rı alır, bü tün Türk or du su ora yı sar sa da. Şim di Der sim’e 5000 as ker le ope ras yon dü zen len di; al dı ğı ne ti ce sı fır dır, tek bir ki şi vu ra ma mış lar dır. Bi zim bir kaç dar be vur ma mız söz ko nu su dur. Gar zan, ya ni bu Bit lis cep he si de di ği miz cep he ye uçak lar la ve ka ra gü cüy le sal dı rı lar ya pıl mış tır. Bur da da bi ze 7’si ba yan ol mak üze re, –ki bun lar ye ni ka tı lan aday lar dır ve çok tec rü be siz ler dir–, 15 ki şi lik bir ka yıp ver dir miş ler dir. Ace mi sa vaş çı lar dır, de di ğim gi bi ba yan lar dır. Bu nun dı şın da ken di le ri de ora da dar be ye miş tir. Su bay lar da da hil en az o ka dar ka yıp la rı var dır. Bu nun dı şın da 500’ü aş kın ge ril la, o müt hiş dağ lar da ol duk ça sağ lam bir şe kil de üs len miş tir ve gi de rek kök sa lı yor lar. Ağ rı Da ğı’na ope ras yon dü zen len di. Ağ rı ve Ten dü rek’i kap sa yan bü yük bir ope ras yon du.

Or da ki kay bı mız, bir ölü, bir ya ra lı dır. Söy len di ği gi bi 150 fi lan de 322

ğil dir. Ken di ka yıp la rı yi ne 10’u aş kın dır. Biz bir kaç si lah da al mı şız. Bo tan cep he si ne kap sam lı bir sal dı rı dü zen len mek is te nil di, bir kaç kol dan gir mek is te di ler. Bi zim ki ler kar şı lık ver di ler ve iler le ye me di ler. 40'ın üze rin de ölü ve ya ra lı ve re rek ge ri çe kil dik le ri ni ve bu gün ler de uçak bom bar dı man la rıy la işi gö tür mek is te dik le ri ni söy le ye bi li rim. Bi zim Bo tan çev re sin de 3000'e ya kın ge ril la mız var dır. Sa de ce o cep he yi çö kert mek bi le bir kaç yıl alır. Ta bii biz hiç ge liş me sek du rum böy le dir ve bi li ni yor, her gün on lar ca ki şi ge ril la ya ka tı lı yor. Bü tün or du bir lik le ri nin ha re ke ti ne ka dar ka fi olur bu na? Ge çen 9 yı lın pra ti ği ne bak tı ğı mız da bu nu da ha iyi an la ya bi li riz. Bu nun dı şın da Mar din cep he si var; 500'ü aş kın ge ril lay la he men her gün ey lem ya pı lı yor, bir kaç ki şi lik ka yıp la rı var dır. Yi ne GAP böl ge si var ve bu ra da da 250'yi aş kın ge ril la fa a li yet te dir. Cid di bir ka yıp la rı yok tur. Ey lem li lik sü re ci ha zır lı ğın da dır lar. Ay rı ca Gü ney ba tı var, ki bu To ros lar olu yor ve An tep, Adı ya man, Ma lat ya, Ma raş vi la yet le ri ni kap sı yor. Ge ril la ora da da ha re ke te ge çi ril miş tir.

Bu nun dı şın da Gü ney Kürdistan'da ope ras yon ya pı la cak de ni li yor.

Ya par sa si nek av lar; ar tık bu na ne der se niz de yin. Al mış ol du ğu muz ted bir ler le ger çek ten bu se fer bir tek ki şi yi bu la maz lar. Ha re ket tar zı mız la ve da ha çok da Kuzey'deki du ru mu muz la bu na fır sat ver me yiz. Bir kam pı mız var dır, o kamp ta da cid di bir ge ril la gü cü kal ma mış tır. Ba yan lar var dır, si ya si ler var dır, ya ra lı lar var dır. Si ze cep he le rin du ru mu nu da ha da ge niş an la ta bi li rim. Fa kat öz iti ba riy le cep he le ri mi zin du ru mu bu dur.

– ...

–Yakında ha zır lık la rı mız et ki si ni gös te re cek. Ve çok çar pı cı bir ge ril la sa va şı mı nın or ta ya çık ma sı söz ko nu su dur. Bu na Türkiye'nin ba tı sı nı da bi raz da hil et mek is ti yo ruz. Özel lik le köy bom ba la ma lar ve yi ne Kürdistan'ın ha ra be ha li ne ge ti ril me si, bi zim Türkiye'nin ba zı eko no mik he def le ri ne yö nel me mi zi gün de me ge ti re bi lir. Bu ko n u d a sa b o t aj l ar ge l i ş e b i l ir. Ya köy bom b ar d ı m an l a r ı n ı ve Kürdistan'ın tah ri ba tı nı dur du rur lar, ya da Türkiye'de ya vaş ya vaş kar şı lık lı mi sil le me yi ge rek ti rir. On lar her şe yi ile bi zi ha ra be ye çe vi re cek ler, eko no mik ge liş me yi du mu ra uğ ra ta cak lar, köy bo şal ta cak lar, fa kat biz yö nel me ye ce ğiz! Böy le tek ta raf lı sal dı rı ol maz.

323

Biz de Türkiye'ye bi raz yö ne le ce ğiz. Gi de rek ge liş ti re bi li riz de. Ve böy le lik le de sa vaş yay gın la şa cak.

– Şehirlerde sabotaj falan mı yapacaksınız?

– Buna her yön tem da hil dir. Kar şı ta raf kim ya sal si lah da hil her şe yi kul la nı yor, kob ra yı, sü per kob ra yı kul la nı yor. Her gün bom ba yı, tan kı, to pu kul la nı yor. Eli mi ze ne ge çer se biz de onun la sa va şa rız ta bii ki.

– Peki savaş gücünüzü anladım da, karşınızda düzenli bir ordu var. Yeterli gücünüz var mı, düzenli bir orduyla savaşa girmek veya başa çıkmak için?

– Do na nım ha zır lık la rı en az bir yıl için ya pıl mış tır. Ke sin lik le bu sa v a ş ı mev c ut lo j is t ik du r u m u m uz l a bir yıl gö t ü r e b i l i r iz.

Kürdistan'ın dört ta ra fı şim di açıl mış tır, lo jis tik her ta raf tan akı yor ve biz de ta bii ki boş dur mu yo ruz, sü rek li bu iş le uğ ra şı yo ruz ve ih ti yaç la rı te min edi yo ruz. Şim di dü zen li or du nun ol ma sı, çok ba şa rı lı olu na ca ğı an la mı na gel mez. Dü zen li or du Kürdistan'da yü rü ye mi yor. Bu sü per kob ra lar ni çin alı nı yor. Rus kob ra lar ni çin alı nı yor?

As ker dağ da adım ata mı yor da on dan. Si vil le ri vur mak la sa va şı gö tür mek is ti yor lar hal kı sin dir mek is ti yor lar. Biz, dü zen li or du dan çe kin mi yo ruz. Dü zen li or du çok pe ri şan bir du rum da dır. Kal dı ki 10.000 ge ril lay la mev cut dü zen li or du yu fe na hır pa la mak ve çok acık lı du rum la ra sok mak iş ten bi le de ğil dir. Ge nel kur may bu nu çok iyi bi li yor. Ge nel kur ma yın için de bu lun du ğu zor luk la rı bi raz an la ma nız ge re kir. As ke rin için de bu lun du ğu zor luk la rı bi raz an la ma nız ge re kir. Biz ge ril la sa va şı mıy la ve bi raz da ha ku ral la rı or turt mak la, bel ki si ze fark lı ge le cek ama Türk or du su nu bü yük bir çık ma za so ka bi li riz. Ba na gö re, as lın da Türk or du su nun çık ma zı nın bi raz da ha de rin leş ti ril me siy le si ya si çö züm gün de me ge le cek tir. Ben, si ya si çö zü mün si vil ler den de ğil, zor la nan or du nun du ru mun dan kay nak la na bi le ce ği ni söy lü yo rum. De di ğim gi bi lo jis tik so ru nu muz yok.

Bu nu ra hat lık la kar şı la ya bi li riz. Hat ta or du nun ken di sin den ala bi li riz. As ker top la ma so ru nu muz da yok. Gün lük ka tı lım 50 'dir, şim di bu ka tı lım lar yüz le re doğ ru gi di yor. Ya ni gün de biz den 50 ki şi de git se, yi ne faz la dan 50 ki şi ka tı lı yor. Bu önem li dir. Bu da or du mu zun ke sin bü yü ye ce ği ni gös te ri yor. Bun lar ke sin ra kam lar dır.

324

– Peki sorun ordudan kaynaklanıyor derken orayı biraz açar mısınız, yani...

– Şim di si ya si le rin ik ti da rıy la, mu ha le fe tiy le çö züm ye te ne ği yok tur. Faz la si ya si güç le ri de yok tur. Tür ki ye Cum hu ri ye ti ta ri hi, bir yer de as ke ri de mok ra si dir. As ker sö zü nün ağır lık lı ol du ğu bir cum hu ri yet tir. Or du ge le nek sel ten kil po li ti ka sıy la uzun sü re li so nuç al mak is te di. Şim di Kürdistan'da çok zor lan mış tır. Ger çek ten çok te dir gin dir ve çok da güç kay be di yor. Bir ope ras yo nu bir tril yon luk tur. Bu son 10-15 gün lük ope ras yo nun bi lan ço su nu çı kar sın lar. Enf las yon bu ope ras yon lar dan kay nak la nı yor. Ha yat pa ha lı lı ğı nın ne de ni ke sin lik le bu ope ras yon lar dır. Si ya set çi ler bu nu çok iyi bi li yor lar. Or du bu işi ne ka dar gö tü re bi lir? Ben ce bu yak la şım la sü re ci bi raz da ha de rin li ği ne or du ya his set ti ri riz. O za man or du me se le nin kar ma şık lı ğı nı gö rür, ke sin lik le as ke ri çö zü mün çö züm ola ma ya ca ğı nı kav rar. Şim di den bu ko nu da ba zı be lir ti ler var dır. Ba zı tu tu cu, sal dır gan lar da var dır. Ama öy le bir nok ta ya ge li ne bi lir ki, si ya si çö züm en doğ ru su dur. Ben bu nok ta nın ge li şe bi le ce ği ni dü şü nü yo rum ve bu ey lem sü re ci mi zin de bu nu ya kın laş tı ra bi le ce ği ni dü şü nü yo rum. Bel ki ya nı la bi li rim ama, kap sam lı bir ge ril la nın, or du yu si ya si bir çö zü me ye şil ışık yak ma ya gö tü re ce ği ni söy le ye bi li rim.

– Bu mücadelelerde örgütlerin hep arkasında birileri var. Silah desteği var. Siz bu silah desteğini veya finansman desteğini bir yerden alıyor musunuz, yoksa kendi gücünüzle mi bunu geliştiriyorsunuz? Yani bir Rusya size destek oluyor mu?

– Ke sin lik le hiç bi ri sin den tek bir fi şek, tek bir ku ruş pa ra des tek al ma dık. Şim di bu dış güç ler me se le si ne ge lin ce, be nim bu son dip lo ma si de ne yi min den al dı ğım ba zı iz le nim ler var. Si ze bu nu açık lık la be lir te yim. İs ter ABD, is ter Ba tı, hat ta ba zı ül ke ler ateş ke si is te mi yor lar. O çok ça “so ru nun ba rış çıl çö zü mün den ya na yız” di yor lar sa da, bu nun bir iki yüz lü lük ol du ğu nu ben bu ra da vur gu la ma lı yım. Ba tı şu nu çok iyi far ket miş tir: PKK ta ra fın dan zor la nan Tür ki ye, Batı'ya so nu na ka dar bağ la nan Türkiye'dir. ABD ken di Or ta do ğu po li ti ka sın da şu nu çok iyi tes pit et miş tir: PKK ta ra fın dan zor lan dık ça Tür ki ye da ha çok ABD'ye sa rı la cak tır. Al man ya da bu nu çok 325

iyi bi li yor. Ve ke sin lik le güç le ri ni si ya si çö züm yo lu ko nu sun da kul lan ma mış lar dır. İki yüz lü lük et miş ler dir. Çün kü on la ra gö re, Tür ki ye PKK'yi sı kış tı rır, PKK Batı'ya muh taç olur; PKK Türkiye'yi sı kış tı rır, do la yı sıy la Tür ki ye da ha çok Batı'ya yal va rır. Bir taş la iki kuş vu ru yor lar. Ni ye ateş ke si des tek le s in! Bu n u bi r az T ürk yet k i l i l e r i n in de an l a m a s ı la z ım. S ırf PKK'ye yö ne lik “te rö rist tir” id di a sı nı sür dür mek için Batı'ya ver me dik le ri ta viz yok tur. Sırf Almanya'yı “ PKK' te rö rist tir” ko nu mun d a tut m ak i çin ver m e d ik l e r i ta v iz yok t ur. Bu, Türk l e r e Almanya'da onur ge tir di mi? Say gı ge tir di mi? Ha yır! Al man hü kü me ti bel ki Or ta Asya'da ba zı çı kar lar el de et ti. Bel ki Anadolu'da ba zı çı kar lar el de et ti. Ama ke sin lik le halk için da ha faz la kan dır, da ha faz la hor gö rül mek tir, da ha faz la ka ba ran mil li yet çi duy gu lar dır. ABD de ke sin bu nun için de dir. ABD'deki lo bi ler PKK'yi de ğil, ABD'nin Türkiye'yi zo ra so kup ken di le ri ne bi raz ta viz ve ril me si ni is te ye bi lir ler. Av ru pa iki yüz lü lük yap mak ta dır. Fran sa da böy le dir; çok sin si bir po li ti ka iz le ye rek, Türkiye'yi ken di ne bağ la ma ve Türkiye'den ta viz ko par ma ko nu sun da Kürt me se le si ni kul lan dı.

Tür ki ye, Kürt me se le siy le Batı'yı ne ka dar tat min ede cek bi le mi yo rum. Batı'ya ta viz ve re ve re Kürt me se le si ni ne ka dar hal le de cek?

Bu nun doğ ru bir yol ol ma dı ğı nı, çok ta viz kar bir po li ti ka ol du ğu nu, 19. yüz yıl da ki Os man lı po li ti ka sı ol du ğu nu söy le me li yim. So nuç Tür ki ye –Osmanlı– o za man da ğıl mış tır. Bu po li ti ka, ola sı bir Kürt- Türk kar deş li ği ni de di na mit ler, bo zar. Ve Ba tı bu nu is ti yor.

Bu nu bi raz an la ma nız ge re kir. Ben açık ça söy lü yo rum; Ba tı si yay si çö züm dan ya na ol say dı, ağır lı ğı nı ko ya bi lir di. Ba na yan sı yan iz le nim ler; PKK'yi bi raz da ha sı kış tı ra lım, Türkiye'nin de “siz bi raz da ha üze ri ne gi din.” Ni çin? Çün kü, çı kar la rı na bu uy gun dur da on dan. Bu nu dik kat le de ğer len dir mek ge re ki yor. Onun için ben, yak la şım la rı nı pek faz la say gıy la kar şı la ma dım. Hat ta “sa va şı sür dü rün, ge liş ti rin” de mek te ler. Ta bii de di ğim gi bi, Tür ki ye ateş ke si Av ru pa is te di ği ve da yat tı ğı için de ğil, ken di öz gür ira de siy le si ya si amaç lı kul lan say dı, bu çok iyi olur du. Biz bu ko nu da eli miz den ge le ni yap tık. Fa kat mev cut du rum, ma a le sef iki hal kın da iki ül ke nin de çı kar la rı na ol ma yan du rum lar dır. Onun için bu dış güç ler 326

den de ğil yar dım al mak il gi le ri ni bi le çek mek ve hat ta gö rüş me ta lep le ri ne bi le faz la il giy le kar şı lık ver mek is te mi yo rum. Ben yi ne öz gü cü mü ze da yan mak is ti yo rum. Ve Tür ki ye ka mu o yu nun bi raz da ha dev re ye gir me si ni ve hat ta Türk or du su nu biz zat zor la ya rak çö zü me yö nelt me si ni da ha uy gun bul du ğum ve iti bar et ti ğim bir yön tem ola rak de ğer len di ri yo rum.

– ...

– Ses le ri çık mı yor. Ve hü kü met le rin den al dık la rı di rek tif ler le bu tu tum la rı nı ser gi li yor lar. Ke sin on lar işin far kın da. Zor la nan Tür ki ye, ken di le ri ne çok bağ la nan Türkiye'dir. Ken di le ri ne bağ la nan Tür ki ye de Ortadoğu'daki çı kar la rı için çok iyi bir Türkiye'dir.

– Başlayan ateşkes süreci içinde bölgede yaşanan operasyonlar, göç ler ve ölüm le re rağ men, hem bu böl ge de, hem de Türkiye'de kısmi bir rahatlama yaşandı. Bunu siz de ifade ettiniz. Özellikle Kürt insanları da kısmi bir umut içine girmişti. Türk kamuoyu da olaya daha sıcak yaklaşmaya başlamıştı.

– Türk- Kürt kar deş li ği nin ne ka dar önem li ol du ğu nu vur gu la ma ya ça lı şı yor su nuz. Türk hal kı nın olay gör me si, ger çe ği ta nı ma sı ge re ki yor. Şim di tar tış ma lar da ha çok şu dü zey de ge li şi yor: Bin göl ola yın dan yo la çı kıl dı ğın da, aca ba PKK, Türk ka mu o yu nu ne ka dar gün de mi ne alı yor?

– Bin göl ola yı bu an lam da ta lih siz lik ol muş tur. Ve be nim –öy le söy len di ği gi bi– özel plan la mam da ol mam şı tır. Fa kat ol du di ye de ka mu o yu nun içi ne gir di ği du ru mun ger çek çi ol ma dı ğı nı he men be lir te yim. Ay nı du rum la rı biz da ha kö tü ya şa dık. Bun dan bir kaç gün ön ce 15 ge ril la çok kö tü bir ça tış ma da im ha edil miş ti. Ve yi ne her gün köy ler bo şal tı lı yor. Bu na bir tep ki nin ge li şe ce ği ni ben söy le miş tim, mi sil le me nin ge li şe bi le ce ği ni söy le miş tim. Eğer ora da ki bir lik ler bi raz da ha du yar lı ha re ket et se ler di, bu olay ger çek leş mez di. Eğer o bir lik ler –ope ras yon bir lik le ri– ol ma say dı, yi ne bu olay ger çek leş mez di. O açı dan bi raz da ha ob jek tif ola rak ola yı ele al mak ge re kir. Ke sin lik le kış kırt ma kar şı ta raf tan ya pıl mış tı. Ama bu bi çi miy le ge liş me si ni ben de faz la an lam lı bul ma dım. Ve sü re cin is ter sa vaş la de rin leş ti ril me si, is ter ateş kes le de rin leş ti ril me si için bi raz er ken ve bü yük ha cim li ola rak de ğer len dir dim. Fa kat eğer ta raf lar 327

kök lü çö züm de ıs rar lı ol sa lar dı, bu olay en gel teş kil et mez di ve böy le olay lar ile ri de da ha da çok ge li şe bi lir. Ka mu o yu bu ko nu da tek ta raf lı yar gı ge liş ti re ce ği ne, bil mem şöy le in ti kam di ye ce ği ne, bi zi de bi raz an la sın. Bi zim de köy ler bo şal tı lı yor, çok sa yı da in sa nı mız vu ru lu yor. İş te ken di le ri söy lü yor; şu ra da 150 vur duk, şu ra da bil mem ne ka dar vur duk. Bun lar da in san. Ve ku şat ma ya alı nı yor lar. Me se la son Sil van kay bı tank la rın ku şat ma sı al tın da, ha va dan yi ne sü per kob ra lar la ar ka daş la rı mız bir va di de li me li me edi li yor lar. Ve ce set le ri pa ram par ça dır. Şim di ço ğu yer de de kim ya sal si lah iz le rin den bah se di yor lar. Ka mu o yu ni ye onu gör mü yor? Şim di açık ki göz ya şı bir ta ra fın ki için de ğil, her iki ta raf için ol ma lı. Umut, yal nız bir halk için de ğil her iki halk için ol ma lı dır. Bu na ka mu o yu böy le tek ta raf lı şo ven bir yak la şım la bak ma ma lı ve ba sın da bu ko nu da ben ce abar tı lı ol ma ma lı dır. Her iki ta ra fın da ka yıp la rı nın acı ver di ği ni, her iki ta ra fın da ka yıp ver me me si ge rek ti ği ni iş le ye bil me li dir. Bu da ha iyi bir tu tum olur. Ben ken di pa yı mı za dü şe ni böy le ifa de ede bi li rim. Bu olay dan faz la se vinç duy ma dık ve ya faz la kan dök me hırs lı sı de ği liz. Ke sin lik le ka bul edil me me si ge re ken bir tes li mi yet du ru mu var, bir piş man lı ğa çek me du ru mu var. Bu bi zim için ölüm den kö tü dür. Bun dan baş ka, na mus lu lu ğun da, şe re fin de yo lu yok tur. Bu nu halk an la ma lı, Tür ki ye hal kı da an la ma lı, dev let yet ki li le ri de bu nu an la ma lı ve bi ze da ha iyi, onur lu bir in sa ni çö züm yo lu aç ma lı dır lar. Ben si zin öne ri le ri ni zin bi le bi zim açı mız dan önem li ola bi le ce ği ni söy lü yo rum.

– ...

– Bu çı ka rı lan ya sa bi zi güç ten dü şür me ya sa sı dır. Bu nun olum lu yö nü ne re de? Da ğa çı kan lar, ha yat la rı nı or ta ya ko ya rak çık mış lar dır ve amaç la rı na ula şın ca ya ka dar da dağ da ka lır lar. Açık söy le ye yim, her gün bir ta ne si bi le tes lim ol mu yor. Hat ta ba na gö re, im ha ola cak la rı na esir ola bi lir ler; ama esir ol ma yı bi le ka bul et mi yor lar.

Kim se in mez dağ dan bu ka rar la rıy la. Bu adım ye ri ne da ha den ge li adım la rın na sıl ol ma sı ge rek ti ği ni ben ba şın da söy le miş tim. Tek rar la mak is te mi yo rum.

– ...

– Ya pıl say dı da ha iyi ola bi lir di. Bu an lam da -de dim ya- ta lih siz 328

lik ol muş tur. Be nim de bek len ti le rim as lın da bu yön lü.

– Peki siz bilseydiniz böyle bir operasyon olacak ve haber gücü de olsaydı, “33 askeri öldürmek üzere hazırız, sayın Başkan. Operasyonu yapıyoruz” deselerdi, durum daha farklı olacak mıydı?

– Tak tik ge re ği...

– Yok, o sırada sizin engel olma şansınız olsaydı.

– Tak tik ge re ği. Ben bu nu eleş ti ri ola rak ken di le ri ne de yö nelt tim. Ma dem ey lem ya pı yor su nuz, ken di ha zır lık la rı nı zı ta mam la ya cak tı nız. Al tın dan çı ka ma ya ca ğı nız ey lem le ri ni ye za man sız ve uy gun ol ma yan bi çim ler de ya pı yor su nuz. Bu be nim eleş ti rim dir.

Bu eleş ti ri mi bu ra da da sür dü rü yo rum. Ben açık po li ti ka ya pa rım.

He men her cep he ye sert eleş ti ri le rim var dır. Laf din le me mez lik di ye bir so run söz ko nu su de ğil dir. Böy le bir du rum yok tur. Ba zı isim ler ba sı na yan sı yor. Ce mil Ba yık, bil mem Şem din Sa kık. Ce mil Ba yık bu ra da, is te di ği niz gi bi gö rü şe bi lir si niz. Sırf si zin so ru la rı nı zı ce vap lan dır mak için gel miş tir. Şem din Sa kık’la da is te di ği niz za man siz le ri gö tü rüp tel siz le ko nuş tu ra bi li riz. Or ta da öy le laf din le me yen tek bir ge ril la bi ri mi yok tur ve hat ta ben den da ha faz la ta li mat la ra uyu yor lar. Bu nu da bu ve si ley le söy lü yo rum.

Ama ba zı bi rim le rin böy le bi zim, tak tik ola rak sa kın ca lı bul du ğu muz dav ra nış la rı olu yor ve bu da ha çok da ken di im ha la rı na yol açı yor. İle ri bir ge liş me dü ze yi ni de ya ka la dık. Der li-top lu, ilk de fa kont rol lü, de ne tim li bir sa va şı bun dan son ra ge liş ti re bi li riz.

– ...

– Dev le tin yak la şım la rı, ke sin lik le po li tik çö züm yo lun da bir adım de ğil dir. Piş man lık ya sa sıy la, onun ge niş le til me siy le içi ne gi ri len ye ni bir adım de ğil dir; ke sin lik le po li tik çö züm ko nu sun da bir adım ola rak de ğer len dir mi yo rum. Bu po li tik ola rak tes li mi yet, as ke ri ola rak da si lip sü pür me adı mı dır. Bu nu da ha da aça bi li rim. Ya ni ye ter li de ğil se ce va bım. Es ki den de İnö nü bu yön te mi uy gu la dı.

Der sim’i vur du lar, Ağ rı’yı vur du lar, ar dın dan ko şul lu ba zı af lar çı kar dı lar. İdam edi len idam edil di, tes lim olan tes lim ol du ve Kürt me se le si nin de üs tü be ton lan dı. Ben emi nim ki, di re ni şi miz de vam et me se, Kürt me se le si nin üze ri bir kez da ha di ril me me ce si ne be ton laş tı rı la cak tır. Sırf be ton laş ma yı ön le mek için bu ey lem li li ği sür dü 329

rü yo ruz. Bi zim için bu bir ölüm-ka lım me se le si dir.

– Neden daha önce yapmadılar sizce?

– Sa va şı ken di leh le ri ne so nuç lan dır mak is ti yor lar dı, onun için bir tak tik tir. Hü kü met, kont rge ril la dan al dı ğı em re gö re tak tik ya pı yor. Öy le hü kü me tin ira de sin den kay nak la nan bir du rum de ğil dir.

Ka rar na me yi MGK’nin çı kar dı ğı nı bi li yor su nuz. As ke ri ye den kay nak la nı yor ve as ke ri bir tak tik tir. Si ya si bir adım de ğil dir.

– ...

- Ke sin sü re be lirt mek is te mi yo rum. Bi zim ha zır lık la rı mız bu ha liy le bu kı şa ka dar sü re ci yo ğun laş tı ra rak yön ve re bi lir. Ya ni on bin ge ril la nın lo jis tik do na nı mı da da hil ol mak üze re sa va şı gö tür me du ru mu muz mev cut tur. İlk de fa ha zır lık bu ka dar kap sam lı, dü zen li ve uzun bir sü re yi kap sı yor. Biz her gün de sa va şı uzat ma ola nak la rı nı ge liş ti ri yo ruz. Ye ni bir ateş kes du ru mu do ğun ca ya ka dar ve ya si ya si çö züm ola nak la rı açı lın ca ya ka dar bu ham le bü yük bir tem poy la sü rüp gi de cek tir. Eğer cid di çö züm işa ret le ri, ya ni si ya si çö züm yo lu açı lır sa ve yi ne tek ta raf lı de ğil de iki ta raf lı ateş kes du ru mu, im ka nı, ko şu lu çı kar sa, sa nı yo rum bu sa vaş hız kay be de bi lir.

Ya ni biz kar şı ta raf tan Kürt me se le sin de tu tar lı bir çö züm yo lu nun işa ret le ri ni gö rür sek ve ateş kes de bu bi çim de biz den tek ta raf lı de ğil de, on la rın da bir ira de si ola rak or ta ya çı kar sa, sa nı yo rum bu se fer sü reç da ha de rin, da ha kap sam lı ve bir de kar şı lık lı gö rüş me ler yo luy la sa va şın ikin ci pla na düş tü ğü ve ya ar tık ya vaş ya vaş sı nır lan dı ğı ve bu nun ye ri ne si ya si yön te min ağır lık ka zan dı ğı bir aşa ma ya ge le bi lir. Bu nun için sü re ve re mi yo rum. Aca ba gü ze ka dar ope ras yon lar so nuç ver mez se, hü kü met ayak ta du ra bi lir mi? Biz da ha güç ka za nır sak ve ke sin lik le as ke ri yol la ezi le me ye ce ği miz or ta ya çı kar sa, or du ağır lı ğı nı ko ya bi lir mi? Or du için de bir ke sim ta vır be lir le ye bi lir mi? Eğer öy le bir ge liş me olur sa, bel ki bu sa vaş bi raz hı zın dan kay be dip si ya si mec ra ya dö kü le bi lir. Tür ki ye’nin eko no mi si ağır bir si ya si du ru ma yol açar sa, sa nı yo rum me se le nin si ya si yol la çö zü mü ken di si ni da ya ta bi lir. Böy le bir du rum or ta ya çı kar sa, ke sin iyi ni yet li yiz. Ve bu na ken di cep he miz den açık lık ge tir mek için, yo lu açık tut mak için en iyi ce vap la rı ve re ce ğiz ve hat ta siz bu sü re ci iz le yin. Çün kü şu an da en çar pı cı me se le dir. Bi zi de zor la yın, 330

kar şı ta ra fı da zor la yın. Ve ateş ke sin ara bu lu cu su nun şu ve ya bu po li tik ör güt ol ma ye ri ne, bu işe en çok ça ba har ca yan, hat ta kan da ve ren ki şi ler ola rak siz le rin rol oy na ma nı zın da uy gun ola bi le ce ği ni dü şü nü yo rum. En iyi ara bu lu cu bi raz da ba sın-ya yın ku ru luş la rı dır. Çün kü ka mu o yu na en ya kın olan lar on lar dır, ka mu o yu nu en çok du yan lar on lar dır. Be ni de sı kış tı rın, on la rı da sı kış tı rın. Bi zi de ateş ke se zor la yın on la rı da. Po li tik çö zü me bi zi de zor la yın on la rı da. Ve sık sık bu ko nu da ta lep le ri ni zi bi ze ile tin. Ben, cid di bir ku rum ola rak de ğer ve ril me si ge rek ti ği ka nı sın da yım. Ba zı ba sın men sup la rı böy le rol ler üst len mek de is te di ler. Ben ce bu nun da ha da kap sam lı hal de gö tü rül me si uy gun ola bi lir. Ya ni on lar dan me saj alıp bi ze, biz den alıp ora ya gö tür me de ğil de, halk lar bu nu is ti yor.

Bu nu iş le yin ha ber le, yo rum la. Za man za man bi ze baş vu run, biz den ya na olum suz ve ya ka pa lı bir du rum ol ma dı ğı nı gö re cek si niz, bu na emin ola bi lir si niz.

331

Oral Çalışlar'ın yaptığı röportajı kendi düzenlemesiyle yayınlıyoruz.

ÖCALAN GERÇEĞİ ANLAŞILMIYOR

“Şimdiye kadar öldürülmekten korkmadım ve çok özgür kalabildim.”

332

“Bağımsızlık her halkın istemidir.

Bağımısızlığı da kalkıp devlet ayrılıkçılığıyla sınırlandırmak, gerçekçi değildir. Gün gelecek, uluslar tek bir siyasi topluluk içinde olacaklar.”

Oral Çalışlar: Gazetelerde, Abdullah Öcalan, ateşkesi ilan ettikten sonra kendi adamlarına kumanda edemiyor, şeklinde haberler çıktı. Bingöl eylemi de Apo'nun kontrolü dışında gerçekleşti deniliyor. Bu eylemi yapanlara bundan sonra da söz dinletemeyeceğin şeklinde yorumlar var.

Abdullah Öcalan: Ab dul lah Öca lan ger çe ği, en az an la şı lan ol gu lar dan bi ri si. Ben sırf bu yüz den sa de ce ka mu o yu nu de ğil, da ha çok par ti ya pı mı zı ay dın lat mak için ön der lik ger çe ği üze ri ne bir kaç cilt lik de ğer len dir me yap tım. Bı ra ka lım ka mu o yu nu, bi zim par ti li ar ka daş la rı mı zın bi zi tam an la ya bil di ği ni ve yo rum la ya bil di ği ni san mı yo rum. Ama şu da bir ger çek ki, hiç bir ör güt te gö rül me miş bir bağ lı lı ğın, hat ta ken di ni ben den da ha faz la ce sa ret ve fe da kar lık 333

la ada ma nın bü tün ar ka daş ya pı sın da mev cut ol du ğu nu söy le ye bi li rim. Bu çok il ginç bir olay dır. Ya ni bu ka dar az kav ra, ama bu ka dar çar pı cı ken di ni ver.

– PKK ateşkes ilan etti ve dedi ki, üzerimize gelinmezse biz saldırmayacağız. Türk kamuoyunda, devletin bu çağrıya olumlu cevap vereceği inancı yaygındı. Fakat son Bingöl saldırısıyla birlikte adamları, Abdullah Öcalan'ı dinlemediler. Abdullah Öcalan aslında ateşkesi sürdürmek istiyordu, ama kontrolü kaybettiği bu olay gerçekleşti, fakat sonradan sahip çıkmak zorunda kaldı.

– Bunu mü te ad dit de fa lar sor du lar ve söy le di ler. Olay bi raz da ha fark lı. Bi zim ge nel de eğer or du üze ri mi ze sal dı rır sa, mi sil le me hak kı nı zı kul la na bi lir si niz bi çi min de ge nel bir ta li ma tı mız var. Hat ta Amed'e (Di yar ba kır böl ge si) yö ne lik, siz on beş ge ril la kay bet ti niz, bu nun mi sil le me si ni yap mak zo run da sı nız de miş tik. Sa nı rım bun dan et ki len miş ola bi lir ler. Böy le bir uy gu la ma yı or ta ya çı kar dı lar. Ama çok özel ola rak, böy le bir ey lem var, ne ya pa lım de se ler di, ben de da ha de ği şik tar zı nı ge liş ti rin der dim.

– Mesela?

– Zamanlamasını bi raz da ha denk ge ti re bi lir ler di.

– Ben diyorum ki, Abdullah Öcalan şöyle yapabilirdi: Kardeşim, biz ateşkes süresini uzatmıştık ama Türk devleti üzerimize geliyor, biz bunu bugünden itibaren kaldırıyoruz derdi. Bunu demeden bir eyleme girişmek kendi mantığınız içinde bile doğru sayılabilir mi?

– Aslında aley hi mi ze kul la nıl dı.

– Böyle yapmanız daha tutarlı olmaz mıydı?

– Resmi bir ila nın ar ka sın da ge liş sey di şüp he siz da ha an lam lı olur du. Bü tün bun lar tak tik so run lar ola rak ele alı na bi lir. İşin özü şu dur: Dev let bi zi dağ dan in dir me ye ve piş man lık ya sa sı nı ge liş ti re rek tes lim al ma ya ye min li dir. İşin özü bu dur. Bu po li ti ka de ğiş me dik ten son ra, ha bu gün ey lem ol muş, ha ya rın, ha bü yük ol muş, ha kü çük, ha si lah lı, ha si lah sız hiç önem ta şı maz. Ge nel de po li ti ka da de ği şik lik yok.

– Türk devletinin tutumunda bir değişiklik hissetmediniz mi?

– Değişiklik, si ya si çö züm açı sın dan teh li ke liy di ve an lam sız dı.

334

Ka rar na me yi bi raz ön ce rad yo dan bir lik te iz le dik. Ni ye ti şu: Gel sin dağ da ki ler, ko vuş tur ma ya uğ ra ma dan ev le ri ne gi de cek ler. Ar dın dan ope ras yon şid det li ge li yor, in me yen ler im ha ola cak. Ar dın dan Kürt me se le si, ope ras yon lar te me lin de hal lo la cak. Bu ba kış açı sın da Tür ki ye Cumhuriyeti'nin 70 yıl lık ten kil po li ti ka sı var dır. Ay nı sı uy gu lan mak is te ni yor. Güney'de Irak re ji mi, oto no mi yi bi le ve re rek bu na ben zer bir sü rü af ya sa sı çı kar dı. İl kel mil li yet çi lik bi le oto no mi yi ka bul et tik ten son ra, ulu sal so ru nu çöz me de ki ra di kal li ği hi çe sa yıp şe ref li bir tes li mi yet ten söz edi yor lar. Tes li mi ye tin şe ref li si var mı, o ay rı bir ko nu. Bu nun la ken di ka mu oy la rı nı tat min et mek is ti yor lar. Bu yüz kı zar tı cı bir yak la şım. Ve bi zi tah rik et me ye yö ne lik tir.

– Türk tarafında şöyle bir fikir var: Apo, ateşkes ilan ederek, devletin yapacağı operasyonları durdurdu. Bu yolla zaman kazanarak, yeniden eylemelere girişecek. Bu operasyonlar sürdürülmeli ve Apo'ya fırsat verilmeden savaş sürdürülmeli. Kamuoyu, son operasyonun PKK'yı yok edeceğine inanıyor ve Bingöl saldırısına tepkisinin de etkisiyle operasyonu destekliyor. Böyle bir yok olma tehdidi var mı?

– Kamuoyunun böy le bir des te ği var mı di yor su nuz?

– Destek olduğunu kesin söylemeyeyim de en azından böyle bir beklenti var. Bu son operasyonla birlikte, bugün haberlerden dinlediğimiz kadarıyla İran'la bir ittifak oluşuyor. İran'ın da operasyonlara giriştiğinden söz ediliyor.

– Kaldı ki öy le bi zim İran'da kam pı mız yok ki.

– İran'ın tutumu nedir size karşı?

– Bizim dış iliş ki le re da ya na rak ge liş me te zi miz abar tı lı dır. Bi rin ci so ru yu, ya ni ka mu o yu nun bek len ti si gö rü şü nü ce vap la mak is ti yo rum. “Bi zim or du her hal de bu se ne çok ha zır lık lı dır, yaz ope ras yo nuy la PKK'yi bi ti rir” de ni yor muş. Ben de di yo rum ki ob jek tif ga ze te ci ler git sin ler Kürdistan'ı do laş sın lar ve on la rı bü tün cep he ler de biz de do laş tı ra lım. He le gi din ba ka lım, bir ope ras yon, beş ope ras yon la 2000 yı lı na ka dar yı kı la cak güç ler mi dir? Yok sa dev gi bi bü yü ye cek güç ler mi dir? O za man gö rür, ka mu o yu na doğ ru ola rak yan sı tır sı nız.

Gi din, en iyi ga ze te ci lik böy le ya pı lır. Şu an da, çok he ye can ve ri 335

ci ga ze te ci lik tir. Ulus la ra ra sı alan dan da çok ge li yor lar. Si zi bü tün cep he ler de do laş tı ra lım. Ağ rı do ruk la rın da, Mun zur etek le rin de, Binboğalar'da, Toroslar'ın he men her ala nın da, Bo tan dağ la rın da, Gar zan dağ la rın da, Bin göl dağ la rın da do laş tı ra lım. O za man ob jek tif bir yar gı ya va rır sı nız, ken di iz le nim le ri ni zi ya zar sı nız. Bu nun ce va bı da böy le ve ri lir. Türk or du su nun mev zi le ri ni de, yak la şım la rı nı da gö rün, bi zim ki le ri ni de gö rün, ka mu o yu nu doğ ru bi linç len di rin de rim. Ve ka mu o yu da ger çek çi bir bek len ti içi ne gir sin. Do la yı sıy la ben bu ra da, id dia et mek is te me ye ce ğim. Ama il le öğ ren mek is ter se niz 2000 yı lı na ka dar sağ lam bir ge ril la or du su nun te me li atıl mış tır di yo rum. Ve gi de rek de bü yü ye cek tir. Si ya si ge liş me le ri yi ne çok ile ri bo yut lar da ola cak tır. Kit le si ni de ol duk ça ör güt le ye cek tir.

Ey lem ka pa si te si ni de çok çok ge liş ti re cek tir. Dış mev zi le ri ni de güç len di re cek tir. Er geç, bu iş, si ya sal yol la yap ma mız ge re ken bir iş ti di ye cek le ri bir nok ta ya ge ti re ce ğiz.

– Bunun sonunda yeniden siyasi çözüm gelecek gündeme diyorsunuz.

– Evet o ka çı nıl maz dır. Bu çö züm na sıl en gel le ni yor, onun hi ka ye si önem li dir. Ba na gö re cid di si ya si amaç la rı ol ma yan, kol tuk ve bi rey sel çı kar en di şe sin den öte si ni gör me yen ler bu nun önün de en gel dir. Baş ba kan kim ola cak, fi lan par ti nin baş ka nı kim ola cak, ye rel se çim le ri kim ka za na cak. Bü tün po li ti ka bu nun et ra fın da dö nü yor. Bun lar da güç lü gö zük mek için İçiş le ri Bakanı'nın yap tı ğı gi bi, iş te “ben bu ka dar kel le ko par dım” di yor. Bir di ğe ri, “ben te rö re kar şı her tür lü ra di kal ted bir le ri alı rım” di ye or ta ya çı kı yor. Bir baş ka sı, “bu me se le de dev let ten, mil li bir lik bü tün lük ten ya na ta vır bi zim dir” di yor. Hep si bu ko nu da ya rı şı yor. Ama Türkiye'nin de so run la rı böy le si ne ki şi sel, par ti sel çı kar lar la ör tüş me ye cek ka dar kap sam lı dır. Do la yı sıy la uf ku ge niş, ki şi sel çı kar en di şe le rin den uzak li der lik le re ih ti yaç var. Türkiye'nin kri zi bi raz bu ra da.

Tür ki ye hal kı nın da bi raz ger çek leş tir mek zo run da ol du ğu bir gö rev var bu ra da. Ta bii der ler, her halk la yık ol du ğu li de ri, yö ne ti mi bu lur. Ama ba na gö re Türk hal kı, bun dan son ra ger çek ten so run la rın çö zü mü ne aday li der le re la yık tır. Ve ya o li der le ri ya rat ma lı dır.

336

“Türklerin de bağımsızlığa ihtiyacı var” – Bağımsız Kürdistan mı kuracaksınız?

– Bağımsızlık her hal kın is te mi dir. Ba ğım sız lı ğı da kal kıp dev let ay rı lık çı lı ğıy la sı nır lan dır mak, ger çek çi de ğil dir. Gün ge le cek, ulus lar tek bir si ya si top lu luk için de ola cak lar. Ama en ba ğım sız bir sta tü yü de ya şar lar.

– Örneğin Türkiye'de diyorlar ki: “Ne var kardeşim bölücülük yapılacak. Kürtlere her türlü hak veriliyor, sonra her şeyi yapabiliyorlar. Bunlar hala, böleceğiz böleceğiz diye Türkiye'nin karşısına dikiliyorlar.”

– İnkarcı bir man tık ve si ya si ger çek le ri kav ra mak is te me yen sığ ka fa lı apo li tik yak la şım lar dır. Türk ger çe ği bi le, ken di ni tam ba ğım sız laş tı ra ma mış tır. Ba na gö re, Tan zi mat ka fa sı, uy du ka fa sı ile Batı'nın kar şı sın da ya şı yor lar. On la rın da ba ğım sız lı ğa ih ti ya cı var dır. Ba ğım sız lık eşit tir dev let sa hi bi ol dum an la mı na gel mi yor. Ba ğım sız lık ol du di ye bir lik ten de vaz ge çil me ol mu yor. Ba ğım sız halk lar, ba ğım sız in san en iyi bir le şi len in san lar dır, halk lar dır. Hat ta ba na gö re ba ğım sız ve öz gür ol ma yan lar, bir leş me hak kı nı kul lan mak tan da yok sun dur lar. İra de si ol ma yan la rın bir leş me si dü şü nü le bi lir mi? Kö le le rin bir li ğin den bah se de bi lir mi yiz? Bir kö le nin efen di si ile bir li ği ne, cid di bir bir lik di ye bi lir mi yiz? Bi raz akıl lı olun, Tür ki ye ay dın la rı bu ko nu da, ger çek ten ar tık işin ıcı ğı nı cı cı ğı nı çı kar dı lar. Bir lik is ti yor sa nız bu bi raz öz gür lük ten ge çer. Hak eşit li ğin den ge çer. Kürt ler bi raz ba ğım sız ol du di ye öd le ri kop ma sın. Ba ğım sız olur lar sa Türk ger çe ğiy le da ha sağ lık lı, ve rim li, kar şı lık lı çı kar la rı gö ze ten bir lik tu tum la rı için de olur lar.

– Türk ve Kürt halk la rı çok es ki bir or tak ta ri he sa hip.

Türkiye'nin Batı bölgelerinde de önemli bir Kürt nüfusu yaşıyor. Örneğin, İstanbul'da, Çukurova'da, Ege'de önemli bir Kürt nüfusu var. Ayrılık olursa, bu birliktelik nasıl çözülecek?

– Ben sü rek li ay rıl ma lar dan zi ya de, ba ğım sız lık, öz gür lük, eşit çe bir lik te rim le ri ne önem ve ri yo rum. Ay rıl sın lar te ri mi ni faz la kul lan 337

mı yo rum.

– Bunu politik bir taktik olarak mı kullanıyorsunuz? Yoksa gerçekten böyle bir tespit yaptığınız için mi böyle söylüyorsunuz?

– Bağımsızlık, iç içe ya şa yan halk lar için de ge liş ti ri le bi le cek bir ol gu dur. Ba ğım sız lı ğı, hiç bir in san, hiç bir halk, hiç bir ulus için dü şün mek ten kork ma ya lım. Ay nı dev let için de de in san lar ba ğım sız ola bi lir. Ba ğım sız lı ğı tar tı şa mı yor su nuz. Dü şün ce si ba ğım sız olan, po l i t i k a s ı ba ğ ım s ız o lan, si y a s i bir l ik l e r i gü z el ya p ar. Ama Türkiye'de bu nu an la ya cak ka fa var mı? O, her şe yi ege men lik le, oto ri te al tı na al mak la hal le de ce ği ni sa nır. Kar şı ta ra fın ira de si ni sı fı ra in di rir se, onun an la dı ğı mil li bir lik ve bü tün lük sağ lan mış tır.

Siz bu ka fay la ya şar sa nız da ha çok so run la rı bü yü tür sü nüz. Ve al tın dan çı kı la maz bir ha le ge ti rir si niz.

“Politik düzeyimiz herkes ile ilişki kurmaya yetecek kadar güçlüdür” – Amerika olgusu, bütün dünyada olduğu gibi Ortadoğu'da da önemli bir etken. PKK'nın son çıkışlarıyla Amerika'nın bölgedeki istikrar arayışı arasında bir paralellikten söz ediliyor. PKK'nın biraz da Amerika'ya bakarak böyle davrandığı tahlili yapılıyor. Nedir ABD ile ilişkileriniz?

– Amerika'yı an la mış de ği lim. Ba zı Tür ki ye li sol grup lar “PKK Ba tı lı la şı yor” di yor lar.

– “Amerika'nın güdümüne girdi” deniyor.

– Keşke Ame r i k a bi z e yak l a ş a b il s e. En son o bi z im dost l ar Amerika'ya git ti. On la ra ver dik le ri akıl şu: “ PKK'den uzak du run.”

Biz eli mi zi uza tı yo ruz. O, tut mak is te mi yor. Kor ku yor.

– Bu sorun bizim değil, Amerika'nın sorunu mu demek istiyorsunuz?

– Açık söy le ye yim. Ken di mi ze gü ven di ği miz için, her kes le it ti fa ka gir mek ten çe kin me yiz. Ame ri ka gel sin iliş ki ge liş ti ri riz. Onu açık söy lü yo rum. İliş ki ge liş tir me miz de mek, Ame ri kan em per ya liz miy le sa vaş ma yı bı rak tı ğı mız an la mı na gel mez.

338

– Amerika, dünya emperyalizminin başı. Siz de sosyalist kültürden ve birikimden geliyorsunuz. Sanıyorum sosyalizmi hala savunuyorsunuz.

– Hala de ğil, ön der dü zey de yim.

– O zaman, gençliğimizden bu yana mücadele ettiğimiz Amerikan emperyalizmi nereye gitti?

– Çok la fı nı et ti niz, slo gan la rı nı kul lan dı nız, ama ken di si ni yap ma dı nız. Biz az slo gan söy le dik ama pra ti ği ni iyi ya pı yo ruz.

– O zaman size şu soruyu soruyorum: Ne oldu da Amerikan emperyalizmiyle mücadele ettiğini söyleyen PKK, Amerika'dan medet ummaya başladı?

– Unutma ki, Ame ri ka dün ya da en teh li ke li ve tek sos ya list ör güt ola rak PKK'yi gö rü yor. Bu nu da ya yın la mış tır. En ür kü tü cü ör güt, en or to doks-mark sist ör güt di yor. Tür ki ye sol cu la rı iz le mi yor sa ben ne ya pa yım. İki de bir PKK yak la şı yor mu, PKK Amerika'ya mı git ti gi bi şey ler söy lü yor lar. Bun lar ha cı yat maz la rın de ğer len dir me tarz la rı dır. Faz la cid di ye alı na maz. PKK, çok ra di kal bir ör güt tür. İn ce ler se niz, eğer bu ha liy le gö tü rür sek, mev cut bü tün ide o lo jik, po li tik öl çü le ri al tüst eden bir ha re ket or ta ya çı kı yor. Ba tı bu ko nu da çok ih ti yat lı dır. An la mak bi le is te mi yor. Si nir has ta lı ğı na tu tu lu yor.

– O zaman şöyle bir tablo ortaya çıkıyor. Amerikan emperyalizmi var. Batı var. Türk devleti var, Suriye var, Irak var. Bütün bunların ortasında varlığınızı nasıl sürdürüyorsunuz ve sürdüreceksiniz?

– Yine de ge li şi yo ruz. Bü tün bu bi ze kar şı olan lar, bir ta ra fıy la bi ze tut kun lar. Biz den vaz ge çe mez ler.

– Suriye'nin son dönemde Amerika'ya yaklaştığı biliniyor. Şam'ın desteğinin PKK'nın varlığında önemli bir rol oynadığı da birçok çevrenin ortak düşüncesi. Yarın Suriye, Amerika ile işbirliği yapıp PKK'nın arkasından çekilirse, PKK çok zor duruma düşer ve bu işi götüremez. Nedir bu teze cevabınız?

– Beni ça ğı ra cak çok yer ler var. Po li tik dü ze yi miz her kes le iliş ki kur ma ya ye te cek ka dar güç lü dür. Ay rı ca ül ke mi zin du ru mu da yer leş me ye uy gun dur.

339

“Yalnız Kürtlerin değil, Türklerin de çok kişiliksizleştirildiklerini görüyorum. Ben buna inanıyorum ve hiç kimse beni bu inançtan alıkoyamaz.”

340

– Ülkemize giderim diyorsunuz?

– Her ta ra fa gi de rim. Biz o kri tik nok ta yı at lat tık. Ben ter cih edi yo rum bu sa ha lar dan bi raz uzak dur ma yı.

– Bugün bir açıklamanızı radyodan dinledik. Türkiye'ye dönebilirim diyorsunuz. Bu nasıl gitmek?

– Ruhen, fik ren, si ya si mü ca de le ola rak bir gün dö ne bi li rim. En güç lü olan, ül kem de be nim. Bir fi zi ğim ek sik. O da bir gün ta şı na bi lir.

– Bir gün PKK lideri olarak, savaş vermiş, gerilla mücadelesine önderlik etmiş bir insan olarak, Türk parlamentosunda veya Türkiye'de meşru bir siyasi kişi olarak yaşayabileceğinizi düşünüyor musunuz?

– Benim Türkiye'ye dö nü şüm, Türkiye'nin dö nüş tü rül me siy le ya kın dan bağ lan tı lı dır. Apo'nun ge le ce ği bir Kürdistan'la Tür ki ye, ana ya sa sı nı de ğiş tir miş, ya sa la rı nı de ğiş tir miş, te mel ku rum la rın da çok fark lı de ği şik lik ler yap mış bir Tür ki ye ve Kürdistan'dır. Dö nü şüm, dö nü şen Türkiye'ye ve ka bul edi len Kür dis tan sta tü sü ne dö nüş tür.

– Bu bir ütopya. Böyle olacak diyorsunuz. Sizce tarihi olarak böyle bir değişim ne kadar süre içinde olur?

– Ütopya'dan zi ya de gün be gün pra tik le ger çek le şen bir ol gu dur.

– Yani kısa bir zaman içinde bu gerçekleşecek mi demek istiyorsunuz?

– Çalışmamıza bağ lı. Eğer bu tem po da sür dü rür sek, ar ka daş lar da cid di ha ta yap maz lar sa, öy le ütop ya ve fi ta ri hi ne er te le ne cek bir hu sus de ğil dir.

– Kuzey Irak'ta, yani Güney Kürdistan'da durumunuz nedir?

– Güney Kürdistan'da ger çek ten kar ga şa var. Kürt so ru nu bir bi riy le bağ lan tıl dır. İki si bir bi ri ni ya kın dan et ki le ye cek. Sa nı yo rum, bu kar ga şa lık ta dev rim ci eği lim ler ge li şe cek. Da ya tı lan çö züm süz lük, Kürt le ri da ha ra di kal bir dev rim ci ça lış ma ya ite bi lir. Bu da Kür dis tan dev ri mi nin ge nel leş me si an la mı na ge lir.

– Kuzey Irak'a yapılan operasyon sırasında Barzani ve Talabani Türkiye ile işbirliği yaptılar. Şimdi siz oradasınız. Yarın yeniden böyle bir durumla karşılaşabilir misiniz?

341

– Bunun bü tün ted bir le ri alın mış tır. Keş ke Güney'e ope ras yon lar sık ça ya pıl sa. Bir ki şi yi bi le bu la maz lar.

– Operasyonlar sırasında Abdullah Öcalan'ın kardeşi Osman Öcalan'a neden oradan düzgün bir çekiliş yapmadın, bir zayiata sebep oldun diye eleştiri yaptığı öne sürüldü.

– Yaptım. Çok kap sam lı...

– Nedir eleştirinin esası?

– Güneyi sa bit kul lan dı lar. Ağır kul lan dı lar. Açık le gal ve he def ola bi le cek bir tarz da, köy bi çi min de kul lan dı lar. Ge ril la yı gö ğüs le ye me di ler. Ge ril la nın zor luk la rı na kat la na ma dı lar. Esas ta, biz bu ra ya eleş ti ri yö nelt tik ve hak lıy dık. Bu na Tür ki ye fır sat bul du. Gü ney li güç le rin kar şı koy ma sı na yol aç tı ğı için de ğil, esas ta ge ril la laş ma mı zı ön le di ği için ben kar şı çık tım. Ve ay lar ca ön ce den kar şı çık mış tım. Çok sert de eleş ti ri ler yap tım.

– Osman Öcalan'ı eleştirdiniz...

– Yalnız Osman'ı de ğil, o sa ha da yer alan he men her ke si eleş tir dim.

– Peki ne cevap verdiler?

– Bir şey di ye cek hal le ri yok tu ki. Ger çek ler or ta da. Bu tür an la yış lar im ha ya gö tü rü yor. Gör dü ler hep si. Bi zim mü da ha le le ri miz üze rin de dü zel til di. Da ha sağ lam bir çiz gi ye otur tul du. Şim di öy le bir sa kın ca yok. Ne KDP ile TC'nin iş bir li ği bi zi ye ni den sı kı şık bir du ru ma ge ti re bi lir, ne de bi zim bu ha ta ya tek rar dü şe cek bir ki şi lik ya pı mız var. Den ge li dir. Han gi kuv vet ge lir se gel sin, ken di ni sa vu na bi lir. Za ten ge nel de ve ri len ta li mat lar, ge ril la nın ha re ket li, ne re den na sıl sal dı ra ca ğı nın bel li ol ma dı ğı, üs le ri nin ha re ket tar zı na bağ lı ol du ğu, gü nün 24 sa a tin de bir ha re ket tar zı için de ola cak tır. Ke sin bir ta li mat la bu bü yük oran da uy gu la nı yor. Do la yı sıy la PKK'yi es ki si gi bi bir yer de bul mak, vur mak müm kün ol ma ya cak tır.

– Türk devletinin şimdiki başlattığı operasyon bitti. Bunun sonucunda iki alternatif var. Bir alternatif PKK yenildi. Diğer alternatif PKK yenilmedi. PKK'nın yenilmediği ortaya çıktıktan sonra Abdullah Öcalan, “biz barışa varız” diyebilecek mi?

– Gerçekçi bir ateş kes na sıl ge li şe bi lir? Ya pı lan ope ras yon lar la ye ni bir ateş ke sin bağ lan tı sı na sıl ku ru la bi lir. Ba na gö re bi zim tek 342

ta raf lı ge liş tir di ği miz ateş kes, TC dev le ti ni şaş kı na çe vir di. Te la şa boğ du. Bir şey ler yap mak is te di ler, bu da çok ye ter siz di. Ve bi zi de böy le teh li ke ye it mek ten öte ye bir so nu ca yol aç ma ya cak tı. Sa vaş di ren le şe cek. Ke sin. Ge çen se ne, eğer bin ler ce ki şi biz den ve kar şı ta raf tan git miş se, önü müz de ki dö nem on bin ler den, bah set mek ge re kir. Kan lı ola cak. Ama ke sin ra kam ve ri le mez. Bel ki beş yıl da ki ka yıp lar dan da ha faz la ola bi lir. Al tı ay, bi le me din bir yıl, ama o za man ge li ne cek yer bit miş PKK de ğil, tam ter si ne as ke ri ola rak ye nil me si im kan sız bir PKK. Ört bas edil me si im kan sız bir ulu sal so run ve ar tık kar şı lık lı ta raf la rın bir bir le ri nin meş ru i ye ti ni ka bul et ti ği ve işi si ya si plat for ma dök mek ten baş ka ça re le ri nin kal ma dı ğı bir ger çek lik le yüz yü ze bu lu na bi lir. Ta raf lar sa nı yo rum bu ham le nin so nu cun da ve ya ye ni ope ras yon la rın ve bu na kar şı bi zim ham le mi zin ge li şim dü ze yi ne ba ka rak kuv vet le zan ne di yo rum ki, böy le bir de ğer len dir me ye ula şa cak lar dır.

– Özal konusunda bazı kanaatleriniz basına yansımıştı...

– Özal, bi zim le aman sız sa vaş tı yıl lar bo yun ca. Ba na gö re özel sa va şın da ko or di na tö rüy dü. Fa kat özel lik le 1990 'lardan iti ba ren as ke r i ten k il yön t e m iy l e ulu s al so r u n un çö z ü l e m e y e c e ğ i n i ve Türkiye'nin çok kan kay be de ce ği ni, ne eko no mi si nin ne si ya si ya pı sı nın bu nu kal dır ma ya ca ğı nı, kal dır ma dı ğı nı gör dü ve ye ni ara yış la ra yö nel di. O za man dan be ri bi ze de me saj ve ri yor du Özal. Sa yın Gü ne ri Cı va oğ lu da, ba zı çağ rı şım lar yap tır mış tı. Ha ber gön de ri riz fa lan.

– Gerçekten Özal'ın size mesajı oldu mu, açık mesaj aldınız mı?

– Özal'ın ha re ket tar zın dan, bir kıs mın dan il ginç ce kar şı la dı ğı nı ve et ki len di ği ni be lir ten me saj lar al dık. Ar tık bu di ğer has ta lık la rı var. Onun so nu cu mu, yok sa bi zim mü ca de le mi zin onu dü şür dü ğü bir so nuç mu, pek bi le mi yo rum. Bi zim gi bi tak tik çi ol ma ya ça lı şı yor du.

– İkinci cumhuriyet konusuna gelelim. Diyorlar ki, “Apo ikinci cumhuriyetçi” oldu.

– İkinci cum hu ri yet çı kı şı nın an lam lı ola bi le ce ği ni biz söy le dik.

Bi rin ci cum hu ri yet tı kan mış tır, bu de ğer len dir me yi çok ön ce yap tık.

343

Bi zim bi rin ci cum hu ri ye te iliş kin de ğer len dir me miz 1980 son ra sı çok kap sam lı dır. “12 Ey lül Fa şiz mi ve PKK Di re ni şi” ki ta bı mız da bun l ar var d ır. Do l a y ı s ıy l a ikin c i cum h u r i y e t in de ğ er l en d i r i l i ş i Özal'dan ön ce bi zim dil len dir mek is te di ği miz bir hu sus tur. Tam ter si ne bu tü ke ni şi bi zim mü ca de le miz ne ka dar sağ la dıy sa Özal da bu nu gö rüp ye ni ham le ye sü rük le di. Ben de bu na olum lu ya nıt ver dim. İyi ta nı dı ğı nız bir ga ze te ci ar ka daş eliy le bo yun biç me ha re ke ti yap tı.

– Ne anlama geliyor bu hareket?

– Özal git ti, ma a le sef ger çek ten git ti. Has ta lık tan git ti de ni yor.

Ba na gö re dev let onu göz den çı kar dı. Ve ya bi rin ci cum hu ri yet çi ler onu göz den çı kar dı. Ölü mün de ki ted bir siz lik ler ile ri dü zey dey di.

Bir de o gün risk li de ol sa Kürt me se le si ko nu sun da ger çek ten bir şey ler yap mak is ti yor du. Ve bu, dev let için de ba zı güç le ri pa ni ğe sü rük le di. Ar tık bu nok ta da git ti mi, gö tü rül dü mü tar tış ma sı nın pek bir an la mı yok. Ama kri tik bir nok ta da Özal, Kürt me se le si ne iliş kin ba zı adım lar ata cak tı. Şöy le ve ya böy le ata ma dı.

– İkinci cumhuriyet deyince şöyle bir tablo ortaya çıkıyor: Türkiye'de biliyorsunuz ikinci cumhuriyeti savunanların dönekler olduğu söyleniyor. Abdullah Öcalan da bir marksist olarak bu döneklerle birlikte ikinci cumhuriyeti mi düşlüyor, nasıl izah ediyorsunuz bu beraberliği?

– Benim dü şün dü ğüm ikin ci cum hu ri yet, bir yer de mü ca de ley le ger çek le şe cek ikin ci cum hu ri yet tir. Tür ki ye te kel ci ka pi ta liz mi nin te mel teş kil et ti ği bir cum hu ri yet de ğil, hal kın ağır lı ğın da bir cum hu ri yet. İkin ci cum hu ri yet, halk cum hu ri ye ti dir.

– Bugün Türkiye'de ikinci cumhuriyeti savunanlar, biliyorsunuz daha çok büyük sermayeye yakın çevreler.

– Onların ikin ci cum hu ri yet an la yış la rı da ha çok ken di sı nıf ori jin le ri iti ba riy le fark lı dır, bi zim ikin ci cum hu ri ye ti miz hal ka da ya lı, bil has sa dev ri min ge tir di ği cum hu ri yet ol ma sı fark lı dır.

Sa de ce isim ben zer li ği var dır. Sta tü ko cu la rın bi rin ci cum hu ri ye ti de pek fark lı de ğil dir. Bu nu da an ti pa ran tez be lir te yim. Tı kan mış, ya şa ma ema re le ri ni yi tir miş, bık kın lık ge ti ren bir cum hu ri yet. Has ta lık tan, bu na lım dan baş ka bir ürü nü yok ar tık. Bir an ön ce tas fi ye 344

sin den ya na yım. Bu na gö re te kel ci ler, sta tü ko cu la ra gö re bi raz da ha ile ri bir iş lev gö rü yor lar. Ama bi zim halk çı çö züm de ta bii ki bir iş lev gö re bi lir.

– Aynı şey değil diyorsunuz.

– Değil ta bii. Çok açık tır. Ba zı slo gan la rı kul la nı yo ruz di ye ay nı laş tı lar yar gı sı yap mak sap tır ma dır. Hak sız lık tır. İkin ci cum hu ri ye tin sı nıf te me li, de mok ra tik ni te li ği ve ulu sal so ru na ge ti re ce ği çö züm ol duk ça fark lı bir içe rik te ele alı na bi le ce ği ni gös te ri yor. O açı dan dö nek ler de ar tık ikin ci cum hu ri yet çi dir de mek çok sığ yak laş mak de mek tir. Ak la ka ra yı sap la sa ma nı bir bi rin den ayırt ede rek dü şün mek ge re kir. Sığ man tık la dü şün mek ka mu o yu na da ya rar ge tir mez.

Gündelik yaşam üzerine...

– Biraz da siyasi konuların dışında kültürel konularda ve Abdullah Öcalan'ın günlük yaşamı üzerine konuşalım. Sana neredeyse her şeyi sordular, seninle ilgili her şey yazıldı.

– Bu ka mu o yu Apo'yu na sıl de ğer len di ri yor?

– Örneğin bir değerlendirme: Abdullah Öcalan'a güvenilmez.

Ateşkes dedi, sonra gitti 33 askeri öldürdü.

– Dünyada gü v e n i l e c ek bir tek in s an var s a o da Ab d ul l ah Öcalan'dır.

– Ama bu senin şahsi değerlendirmen.

– Bunu git dost la ra sor. Düş man lar bi le be nim ne ka dar dü rüst ol du ğu mu bi lir.

– Güvenilmez Apo imajına vereceğin cevap nedir?

– Kül yut maz, oyu na ge ti ri le mez Apo de sen da ha doğ ru olur. “Çok es ki bir dev let ve po li ti ka ge le ne ği ne sa hi biz. Apo gi bi bir ada mı, al lem edip kal lem edip oyu na ge ti re ce ğiz” di yor lar sa, Apo ger çek ten gü ve nil mez ve ko lay ko lay al da tıl maz. Ama so run la rın te me li ne in me, ger çek ten iyi ni yet li ce say gı te me lin de in san onu ru na, öz gür lü ğü ne bağ lı lık te me lin de bu Apo'yla iş ya pı la bi lir mi di yor sa nız, so nu na ka dar gü ve ne bi lir si niz.

– Bunu Türk kamuoyunun değerlendirmesine sunacağız. Ka345

muoyu, davranışları izleyerek bir karara varacaktır.

– Ben ha zı rım. İn san onu ru na eşit li ği ne uy gun bir çö zü mü Türk hal kı be nim se sin; bu na uy gun bir çö zü mü Türk hal kı be nim se sin; ba na bu na uy de sin, ben bir mi lim sap tıy sam be nim hak kım da ka ra rı nı ver sin... Ben kel le mi uzat ma ya ha zı rım. Bun dan da ha baş ka ne di ye yim ben? Be nim in san onu ru nu çiğ ne me me yi, bi raz öz gür halk ol ma ta le bi mi kö tü kar şı la ma yın. İn san so yu na bu ya kı şır. Eğer bü tün bun lar sah tey se ya ni, mi lim sap tıy sam ya ni, ne ya par sa nız ya pın. Ya ni cel lat olup boy nu mu za şey yap ma dan ifa de mi zi alın ya ni.

Apo kendisini nasıl değerlendiriyor?

– 20-25 yıldır Abdullah Öcalan'ı tanıyorum. SBF öğrencilik döneminden bu yana izliyorum. Geriye dönüp baktığın zaman ben şu şu hataları yaptım diye hem siyasi olarak, hem kişisel olarak kendini sorguluyor musun?

– Gazetecilerle rö por taj la rın ya rı sın da za ten tar tış ma lar ki şi li ği me in dir ge ni yor. Ya ni ha ta yap tım mı, piş man mı yım?

– Pişman mısın demiyorum. Pişman olmak başka bir şey. Yani kendini değerlendirdiğin zaman. İnsan kendini tartar zaman zaman.

– Korkunç bir bi çim de ken dim le sa va şı yo rum. Bir sö züm var.

Ya n i ken d i m e en bü y ük zul m ü ya p an a dam olu y o r um. Ken d i ha ta la rım la sa va şı yo rum. Eğer ön yar gı sı na ka pıl ma dan, ön yar gı la rı na, ken di be ğe ni si ne sü rek li kar şı çı kan kim dir der se niz, o da be n im. Ken d i m i be ğ en m i y o r um. Ken d i n i be ğ e n i l e c ek bir nok ta ya ge ti re bil mek için her şe yi ni or ta ya ko yan kim dir der se niz, o da be n im. Ger ç e ğ in et r a f ın d a dö n üp do l a ş ı y o r um. Mü kem m el l i y et ç i l ik pe ş in d e y im. Ke s in l ik l e ob j ek t if l ik l e ala k a m ı kes mem.

– Örneğin arkadaşlarınız sizi eleştiriyor mu? Mesela Cemil Bayık.

– Arkadaşlarımın be ni eleş tir me si, ken di yön tem le rin ce dir. Müt hiş eleş ti ri yor lar.

– Nasıl eleştiriyorlar?

346

– Çok doğ ru bil di ğim hu sus la rın ter si ni ha ya ta ge çi re rek. Bu bü yük bir eleş ti ri dir. “Apo sen ne der sen de, 40 ke re söy le, bi zim de bir ger çe ği miz var. Biz ye ter siz, ek sik li, bil di ği miz gi bi ya pa rız.”

Bun dan da ha bü yük eleş ti ri ol maz. Ve bu ege men dir. Be nim en bü yük tav rım ne dir bi li yor mu su nuz, da ha bü yük hiz met et mek. Bin de re den su ge ti rip on la rı ik na et mek. Bun dan da ha bü yük de mok rat lık ve yol daş lık ol maz.

Apo ne kadar demokrat?

– Sosyalist örgütlerde bir gelenek vardır. Partinin bir lideri olur. Demokratik merkeziyetçilik diye bir ilkeden söz edilir. Pratikte merkeziyetçilik işler, demokrasi işlemez.

– Bizde ter si var. Ma a le sef. Çok çar pı cı bir so ru ya çok çar pı cı bir ce vap ve re yim. Ge liş me yen mer kez dir. Ge li şen müt hiş de mok ra si dir. Na sıl olu yor? Ben bu nu bi raz ken di de mok rat lı ğı ma bağ lı yo rum. Bu nu ye ni ye ni far ke di yo rum. Sen na sıl o ka dar oto ri ter bir adam sın ki, Ce mil ar ka daş da bi lir. Mer ke zi miz ha la olu şa ma dı.

– Ce mil sen ne di yor sun? (Ce mil Ba yık gü lüm se mek le ce vap ve ri yor.)

– Ar ka daş la rım ko nuş sun gö rür sü nüz. Ha ni o si zin de ne yi mi niz var dı ya, (Ay dın lık de ne yi mi ni kas te di yor) ona açık lık ge tir mek için bi zim de ne yim, ona gö re hay li il ginç. Mer ke zi yet çi lik üze ri ne, 1985'te Mart Çö züm le me le ri baş lık lı de ğer len dir me ler yap tım, bin de re den su ge tir dim, ne den mer ke zi leş mek zo run da yız, ne den iyi bir mer kez ol mak zo run da yız, hiç an la şıl ma dı. De rin le şen nok ta şu: Her kes, ken di ger çe ği ni, ken di bil di ği ni ya par. İş te bu tam de mok ra si dir. Bu de mok rat lık tır. Ben de de mok ra si yi kö rük le mi şim.

– Ama bu durumdan şikayetçi gibi bir havanız var. Benim dediğimi dinlemiyorlar diye şikayet ediyorsunuz. Sonra da bunun demokratlık olduğunu söylüyorsunuz. Bu özelliğinizi iyi bir özellik olarak mı düşünüyorsunuz, yoksa zaaf olarak mı görüyorsunuz?

Yani iyi bir özellik midir bu?

– Aslında ben bu nu is te mi şim. Ya ni ki şi le rin özel lik le ri ni, kim lik le ri ni uzun sü re ko ru ma la rı güç lü bir de mok ra tizm ile müm kün 347

dür. De mek ki be nim bir özel li ğim bu nu kö rük lü yor ki, bun lar da bu nu ya şı yor. Yok sa çok ka tı, çok mer ke zi bir ki şi li ğim ol say dı müm kün de ğil di bun la rın ko nu şul ma sı. Do la yı sıy la si zin ki ler des pot bi raz. Faz la de mok rat de ğil ler. Mer kez ler de çok aşı rı mer ke zi le şi yor, de mok ra si gü cü yok, de mok ra si gü cü ol ma dı ğı için de ör güt ge li şe mi yor. Biz de ter si var. Mu az zam bir oto ri te teş kil et me me rağ men, çok bü yük mer ke zi leş me ça ba la rı ma rağ men, bu nun güç lü bir de mok ra tizm le an cak ola bil di ği ve be nim de ger çek ler den ba ğı mı ko par mak is te me mem; ge liş me nin ken di si bi raz de mok rat ça ol du ğu için, ge liş me bi raz de mok ra si nin ge liş me sin den geç ti ği için, ben de mec bu ren de mok ra tik ya nı esas alı yo rum. Güç le rin kim lik le ri ne, öz gür lük le ri ne dik kat edi yo rum. Bu na ol duk ça to le rans mı di ye yim, bağ lı ka lı yo rum, so nuç PKK halk la şı yor, PKK sa va şan bir ör güt ha li ne ge li yor. Ve be nim de oto ri tem bu ara da ge li şe bi li yor.

Sa nı rım ba zı doğ ru lar var ve uy gu lan mış tır. Epey ce çı kar ma mız ge re ken ders ler var dır.

Gerilim – Çok şiddetli bir savaşın önderisiniz. Bunun yanında savaşı günü gününe kumanda edebilecek kadar duruma hakimsiniz. Bu durum gündelik hayatınızı nasıl etkiliyor?

– Her şey den ön ce bü yük bir ger gin lik ya ra tı yor. O açı dan bi raz sağ lı ğı mı zor lu yor. Si nir sel an lam da sağ lı ğı mı zor lu yor. Uy ku uyu ya mı yo rum. Ba cak la rım ge ri li yor. Ne fes dar lı ğı çe ki yo rum. Gör me zor lu ğu çe ki yo rum.

– Günde ne kadar uyuyorsunuz?

– Uyuyorum da, bu na tav şan uy ku su de mek ge re kir. Ya rı uyur, ya rı uya nık. Ne fes ala mı yo rum. Ko ku hiç ala mı yo rum. Bu sa nı rım yo ğun laş mak tan ile ri ge li yor. Bu so nuç ta ya şa mı mı bir nok ta ha li ne ge tir di di ye bi li rim. Ye mek ten-iç mek ten faz la tad ala mı yo rum. Ço ğu nu zun o do ğal sos yal ya şa mı na ben zer bir şe ye gir mem çok yan lış tır. Fa kat bık mı yo rum da. Çok bü yük bir tut kuy la üs tün de yim işin. Ba zı ko nu lar da bü yük ye te nek ka zan mı şım, ba zı ko nu lar da ço cuk tan da ha za yı fım.

– Nasıl mesela?

348

– Mesela bir ço cuk ben den da ha iyi ba zı hu sus la rı al gı la ya bi lir.

– Sizin algılama yeteneğiniz fena değil.

– Bazı ko nu lar da di yo rum. Me se la bir ma te ma tik for mü lü nü ben den da ha iyi çö ze bi lir. Me se la bir di li ben den kırk kat da ha iyi öğ re ne bi lir.

Apo: Kürtçe öğrenemiyorum – Apo Kürtçe öğrenmeye başladı diye bir haber çıkmıştı, Kürtçe öğrenebildiniz mi?

– Hiç öğ re ne mi yo rum. Kürt çem çok za yıf. Sı ra dan bir ki şi bu ko nu da ben den güç lü dür. Ba zı bil gi bi ri kim le ri var dır. Bu ko nu da ha fı zam za yıf tır. Ha fı zam ba zı ko nu lar da ise çok güç lü dür. Özel lik le kont rol al tı na al dı ğım hu sus lar da, özel lik le in sa ni ko nu lar da çok güç lü dür, elim den bir şey kur tu la maz. Ya ni ele al dı ğım bir hu su su, eğer yal nız ya şam hak kı ma bir fır sat ve ri lir se, ke sin so nu ca gi de rim.

Kadın ve cinsellik – Her insanın yaşamında, gündelik hayat içinde bunaldıkça sahile gideyim, sevgilimin elinden tutayım, biraz sakin bir yerde yaşayayım gibi özlemler olur.

– Aslında be nim öy le sa hil le re git me du ru mum da var. Çok uy gun köşk di ye ta bir ede bi le ce ği miz yer ler de var. Bu ko nu da faz la mad di sı kın tım yok. Fa kat kul la na mı yo rum. Yi ne çok de ğer li ba zı ark daş lar da var. Kar şı ma al dı ğım tip çok öz gür ol ma lı. Bu işi ele alı şı mız Türkiye'deki gi bi ha fif de ğil dir.

– Nasıl bir yaklaşımınız var bu konuda?

– Ölçülerim çok öz gür dür. Türkiye'nin ya şa dı ğı yak la şım la rın, yal nız Tür ki ye de ğil, ulus la ra ra sı ala nın ya şa dı ğı öl çü le rin çok ile ri sin de, çok üs tün de.

– Örneğin PKK Merkez Komitesi'nde kadın var mı?

– Kadının olup ol ma ma sı bi raz şe kil ci dir. Şu sı ra da ge ril la nın yüz de 30'u ka dın de sem ga yet bü yük bir ra kam.

– Yönetici düzeyinde kadın var mı? Tabii kadınlar her mücade349

lede yer alıyorlar. Bunu bir eksiklik olarak kabul etmiyor musunuz?

– Genelde yö ne ti ci yok. Bi zim yö ne tim an la yı şı mız de ği şik. En yö ne te mez ki şi ler er kek ler dir ba zen. O açı dan ka dın so ru nu nu ele alı şım çok kap sam lı. Ben bu ko nu da bir ki tap yaz dım. Keş ke oku say dı nız. Bi raz in ce le me ni zi tav si ye ede rim. Bu ko nu lar da çok id di a lı yım. Çö züm le me ler de ya ka la ya bil di ğim ol duk ça de rin hu sus lar var.

– Örneğin, arkadaşlar, PKK'nin Merkez Komitesi'nde kadın yok, bu bir eksiklik diyerek fikrinizi dile getiriyor musunuz?

– Sırf bu ko nu da...

– Bu bir eksiklik değil mi?

– Ben bu ko nu da far kı mı or ta ya koy mak için, kal dı ğım yer le rin bü yük bir kıs mı nı ka dın lar dan se çi yo rum. Bu ne an la ma ge lir?

– Bu çok önemli bir şey değil.

– Hayır, bir par ti ön der li ği nin bir grup ba yan la fa a li yet yü rüt me si de mek top lu mu muz için dev bir adım dır. Hat ta de ğer ver di ği mi zi gös te rir. Bi zim top lum da zin cir le me bir et ki ya ra tır. Dev rim ka dın için bir çı kış yo lu dur. Mer kez Komitesi'ne ge lin ce de min de söy le dim, bi zim mer kez üze ri ne her şey söy le ne bi lir.

PKK Merkez Komitesi

“Bazı şeyleri sürekli düşürme ve bazı şeyleri de sürekli yükseltme konusunda büyük tutkularım var.”

350

– Sizinle her karşılaşmamda Merkez Komitesi'nde kadın var mı diye soracağım.

– Ondan ön ce, mer kez ko mi te si de ni len olay cid di bir olay mı dır di ye cek sin. Ben Haz re ti İsa'ın ha va ri le ri var, Haz re ti Muhammed'in ha li fe le ri var de dim. Bun lar po lit bü ro muy du, mer kez ko mi te si miy di?

– Herhalde politbüro sayılır!

– Ha po lit bü roy du, öy le mi? Pe ki mer kez ko mi te de kim ler var dı?

– İslamın kuruluş yıllarında şûra diye bir danışma meclisi vardı. Sizinki ona mı benziyor?

– Bu da nış ma mec li si. Mer kez ko mi te pek yok ama, İs la mi ye tin et ki si 1400 yıl dır müt hiş de vam edi yor. Ya ni şu mer kez ko mi te, po 351

lit bü ro me se le le ri ni re el sos ya lizm ka tı laş tır dı. Ben hiç aşık de ği lim. Sağ lam bir mer kez ko mi te var mı yok mu!.. Ben oto ri te ye ina nı yo rum. İş le rin dü zen len me ka bi li ye ti ne ina nı rım.

– Sizin başınızdan bir evlilik geçti.

– Bu açı dan ka dı nın mer kez ko mi e te de olup ol ma ma sın dan zi ya de, ka dın öz gür leş ti mi, ka dın çö züm len di mi, ka dın bir yer tu tu yor mu, de di ği niz gi bi gü cü nü ko nuş tu ru yor mu?

– Sovyetler Birliği'nde benzer bir tartışma olmuştu. Parti yöneticileri, bakın toplumun birçok yerinde kadınlar var, diyorlardı.

Ama yönetim kademeleri erkeklerin elindeydi.

– Yönetici ol sa ne ola cak! Al er kek yö ne ti ci nin mis yo nu nu ka dı na ver. Bu, ka dı nın yö ne ti ci ol du ğu an la mı na gel mez.

Tansu Çiller Başbakan olsa – Bence de gelmez.

– Kadının yö ne ti ci ol ma sı de mek, bü tün ta rih sel kim li ği ni bul ma sıy la, gü cü nü bul ma sıy la müm kün dür. Ka dı nın bir zen gin li ği var, bir ger çe ği var. Bu nu hem bi lin ce çı ka rıp hem ör güt lü lü ğe, hem de ger çek ten ya şa ma ka tıl ma sıy la olu şa cak bir yö ne ti ci lik se, o yö ne ti ci li ğin bir an la mı var dır. Ör ne ğin, Tan su Çil ler baş ba ka nı nız ola cak, Türkiye'de ka dın eşit tir, ka dın bü yük bir üs tün lük ka zan dı an la mı na ge li yor mu?

– Gelmez tabii.

– Çiller'in baş ba kan ol ma sı, ka dı nın ken di ni çok kö tü kul lan ma sı dır.

– Bence yine de bir kadının başbakan olması bir adımdır.

– Fazla cid di ye ala mam. Ka dın so ru nu nun çö zü mü nü siz çok kök lü ele al mak zo run da sı nız. Ka dın la eşit, öz gür ol mak de mek, çok sar maş do laş ol mak de ğil dir. Be nim ken di du ru mu mu so ru yor su nuz. Bi raz da ha an la ma nız için ya rar lı ola bi lir. Sev me ola yı nı bir sa vaş ola yı gi bi ele alı yo rum. Çok yön lü.

– Son zamanlarda aşk anarşisttir diye bir söz kullanılıyor.

– Aşk ola yı nı, sev mek mi de nir, ar tık ne de nir se den sin, o ola yı tam bir bi lim ti tiz li ği ile...

352

– Aşk o kadar titizliğe gelmez!

– Bana gö re kut sal duy gu la rın da ya nak la rı var dır. Sev gi nin ka nun la rı var dır. Ben dü şü nü yo rum. Ger çek ten ka dın üze ri ne dü şün mek, ka dı nı tut kuy la ele al mak önem li. Fa kat, ba zen ya rım sa at her han gi bir ka dın la ka la mam. Çıl dı rı rım.

– Neden?

– Kalamam, ba zı dav ra nış la rı ne de niy le.

– Belki kadın da sana dayanamaz!

– İşte onun için söy lü yo rum. Bir ara da ka lı na maz. Ka dın ko nu sun da ya pı la cak iş ler var. Ke sin lik le. Ben ba zı öl çü le ri ni zi cid di ye al mı yo rum. Ev li lik öl çü le ri ni zi, aşk öl çü le ri ni zi, duy gu öl çü le ri ni zi ba sit gö rü yo rum açık ça sı.

– Neden basit? Daha ileri diye düşündüğün kadın-erkek ilişkisi nedir sence?

– Düşünüyorum, her gün onun yo ru mu nu ya pı yo rum. Aşık ol mak, ço ğu mu zun bil me di ği bir hu sus tur. Bir ço ğu aş kı çok bi rey sel bir duy gu dur di ye ta rif eder. Be nim ki da ha da fark lı. Ka dın dü ze yi nin ya ra tıl ma sı gi bi bir so run dur be nim için. Bir aşk ola yı nın ve ya duy gu ola yı nın ger çek le şe bil me si için ta raf la rın çok ye tiş kin ol ma sı ge re kir. Me se la çok güç lü ol ma sı ge re kir. Güç lü ol ma yan aşık ola maz.

– Pekiyi, aşık mısın?

– Kadına aşık ol mak bir güç me se le si. Ben her za man açık ça çö züm le me ler de de bu lun dum. Be nim le ya şa ma ya güç ye ti re bi le cek ka dın var mı?

– Bu biraz kendini kadından üstün gördüğün için olmuyor mu?

– Gayet ta bii ki ken di mi üs tün gö re ce ğim. Ben ap tal bir ka dın la na sıl aşk ya şa ya bi li rim?

– Zeki bir kadın...

– Çıksın ken di ne gü ve nen. Öca lan bu ra da kah kah ra ata rak ko nu su yor. Ken di ne gü ve nen ka dın gel sin aş kı be nim le ger çek leş tir me ye ça lış sın. Me se le o ka dar ba sit de ğil. Apo bu ko nu da ken di ni ko lay ya nıl ta cak adam de ğil. Bu ko nu da ki çö züm le me ler sı ra dan çö züm le me ler fa lan da de ğil.

353

– Bunlar hep genel cevaplar.

– Neden ge nel ce vap. Biz ka dı nı da ha yü cel ti ci bir tarz da ele al ma lı yız. Bu ka dın cin si ezil miş ger çek ten. Pa ram par ça edil miş. Çok za yıf bı ra kıl mış. Ha ka ret edil miş. Çok ca hil bı ra kıl mış. Biz bu nu aş mak is ti yo ruz.

– Bunlar genel doğrular.

– Genel doğ ru lar ama, ge rek le ri ne ka dar ye ri ne ge ti ri li yor? Kö le ka dın la aşk ya pıl maz. Kö le ka dın la sev gi bağ la rı ge liş ti ri le mez.

– Savaşan kadın özgür kadındır. Bir savaşın komutanısınız. O zaman köle olmayan kadınlarla berabersiniz.

– Ben de sev gi ye, duy gu ya böy le yük sek ilgi gös ter di ğim için sa va şan ka dın ola yı nı or ta ya çı kar ma ya ça lı şı yo rum. Bu be nim ne ka dar doğ ru ol du ğu mu gös te ri yor. Hiç bir ge ril la cı, hiç bir dev rim ci bu ka dar ka dı nı ge ril la ya ka ta bil di mi?

– Bu başka bir şey. Bu işi çözmez.

– Çözmediği bel li de, bir tut ku yu, bir il gi yi be lir ti yor. Ben bu ko nu da o ka dar kap sam lı, de ğer li ve tut ku lu, yü ce li ğe bağ lı yım ki...

“Kadınlar bana aşık olduklarını söylemeye cesaret edemez” – Tabii ki yöneticisin, iktidarın var, güçlüsün, sana aşık olabilecek bir sürü kadın çıkabilir.

– Mümkün de ğil. Ba na kim se ce sa ret ede mez!

– O zaman burada bir yanlışlık var. Bir erkeğe bir kadın aşık olduğunu söyleyebilmeli.

– Kimse ce sa ret ede mi yor. Me se la si zin Ata türk için ba zı la rı o nu ma ra la ra ve o tut ku la ra gir di. Be nim en değ me ba yan ar ka da şım, ba na bu ko nu da say gı sız lık ya pa maz. Bü yük bağ lı lık la rı var.

– Mesela ben sana aşıkım diyemez mi?

–Büyük say gı la rı, çok edep li, çok dü rüst tu tum la rı var.

– Yani bir kadın size aşık olamaz mı?

– Aşkın biz de ka nun la rı var dır. Ya ni Türkiye'de çok ça gö rül dü ğü cins ten hiç bi ri si aşık ola maz.

– Bir kadın gelse size, dese ki, “Abdullah Öcalan, ben sana aşı354

ğım, seni seviyorum bu aşka siz de ortak olur mu sunuz?”

– O çok iyi bi lir ki, Apo'ya bu sö zü söy le mek bü yük ye te nek is ter.

– Yok mu böyle yetenekli bir kadın?

– Desin, hiç çe kin me sin. Der hal ken di si ne ko şul la rı mı da ya tı rım.

Be ni sev me nin ABC'si böy le baş lar de rim. De vam eder se, o ka dı na bra vo de rim.

– Nedir seni sevmenin ABC'si?

– Gelsin bir ka dın. Sı ra la rım. Ba na komp lo yap ma sın.

– Kadın sana neden komplo yapsın?

– Entrika, şan taj yap ma sın di yo rum. Onu da is te di ği gi bi gö tü re yim.

– Böyle kadın olmaz mı. Seven insan erkek olsun, kadın olsun, aşkla bağlanırsa birbirine şantaj yapmak için değil sevmek için sever.

– Bravo de rim böy le bir ka dın çı kar sa.

– Yok mu böyle bir kadın? Çıkmadı mı şimdiye kadar?

– Böyle bir ka dın çık sa ne mut lu ba na.

– Böyle bir kadına rastlamadın mı?

– Arıyorum. Bu na düş kün de ği lim.

– Bu bir düşkünlük değil ki... Bu insani bir özellik...

– Tam ter si ne de ğer ve ri yo rum. Fa kat bu ko nu da ger çek ten öl çü le rim var, se vi ye tut tur mak is ti yo rum.

– Aşkı siz çok soyutluyorsunuz. Aşkın o kadar seviyesi olmaz.

Aşk aşktır.

– Ben ona ka tı la mam. Kö le bir ka dın la...

– Köle bir kadından söz etmiyorum. Kişilikli bir kadından söz ediyorum.

– Ciddi ki şi lik yet mez lik le ri olan la ben bir sa ni ye ya şa ya mam. Çıl dı rı rım.

– Siz sürekli olumsuz kadın tipini çiziyorsunuz.

– Sana bir özel li ği mi da ha ha tır la ta yım; me se la ço ğu nu zun ra hat lık la il gi du ya bi le ce ği bir iliş ki den, –bu na cin sel iliş ki de da hil–, ben ba zen uta nı yo rum, na sıl böy le olu yor di yo rum.

– Bunun sonucu hayatın boyunca bekar kalırsın, ilişki kura355

mazsın. Aşksız kalırsın.

– Hayır, ben bu ko nu da tut ku lu olan bi ri si yim.

– Peki var mı şimdi böyle bir tutkun?

– Var ta bii... Ka dı nın özü ne çok bü yük bir de ğer bi çi yo rum.

– Söylediklerin hayali şeyler.

– Özgürleştirici ça ba çok bü yük tut ku ya ra tı yor. Bir ka dı nın öz gür leş ti ği ni gö rün ce sev me ola yı ge li şi yor. Çok önem li, be nim için ev li lik ten önem li.

– Benim soruma cevap olmadı bu...

– Sen as la o ce va bı bu la maz sın. Si zin Tür ki ye öl çü le ri ne gö re bir ce vap bu la ca ğı nı zı da san mı yo rum.

– Benim sorularımın Türkiye ölçüleri ile bir ilişkisi yok.

– Kendine gü ve nen bi ri si çık sın, kar şı ma gel sin... Bir ka dın çık sın gel sin di yor sun, ben de gel sin otur sun di yo rum.

– Diyelim ki böyle bir kadın şimdiye kadar çıkıp cesaret edemedi. Sen cesaret edemez misin? Diyelim ki bir güzel kadın görüdün, duygularının tam da sana uygun olduğunu hissettin., cesur, özgür, kişilikli... Aşkını söylemeye cesaret edemez misin?

– Ben onu müt hiş ya pı yo rum.

– Ben birisine aşık olsam gider ona söylerim, doğal olanı da budur.

– Size söy le ye yim, o si zin ev len di ği niz bü tün ka dın la rı, bu ev li lik ler den bo şan dır mak tan tu ta lım, ye ni öz gür bir leş tir me le re ka dar va rım.

– Bunlar çok iddialı sözler. Kadın-erkek ilişkisinde sökmez bu iddialar.

– İnşallah Türkiye'ye adım adım yak la şı rız, o bey le rin pa şa la rın ev le rin de ki ka rı la rın, kız la rın hep si ni alıp baş ka tür lü bir leş tir me le re sok maz isem ba na da Apo de me sin ler. Ev li lik le rin bü yük bir kıs mı sah te kar lık, aşk la rın bü yük bir kıs mı sah te kar lık. Al dat ma ca ve özel lik le de ka dı nın aley hi ne dir. Bü yük bir iki yüz lü lük tür.

– Buna bir itirazım yok ki...

– Ben bu nu ye ni ka nun lar la, ye ni ku ral lar la hal yo lu na ko ya ca ğı ma ina nı yo rum.

– Bu söylediklerin teorik çözümler.

356

– Ne ya pa yım ben? So run te o rik dü zey dey se, ben den na sıl dört dört lük pra tik is te ye bi lir sin ki... Siz te o ri ye ina nı yor mu su nuz?

– İnanıyorum.

– Bir so ru nun çö zü mü için te o rik fa a li ye tin öne mi ni de ka bul edi yor su nuz dur. Ka dın ko nu sun da önem li oran da te o rik kal dı ğım doğ ru dur. Ben ba zı ar ka daş la ra şöy le de rim: Bu aşa ma da ka dın la flört ya pı la bi lir di yo rum. Bu ke li me bel ki Türkiye'de yan lış an la şı la bi lir.

– Flört beraber olmak, beraber yatmak anlamına da gelir.

– Hayır dost ça, ya kın lık için de bu lun mak, ya ni ta nış mak. Ben bu na ta nış mak di ye yim. Flört de me ye yim, yan lış an la şı la bi lir. Ta nış ma dü ze yin de ola bi li riz de dim. Ka dın sen kim sin, ne re dey din, ne is ti yor sun, se nin le ne ya pı la bi lir, biz bir bi ri miz le an cak ta nış ma du ru mun da ola bi li riz.

– Bu ahlakçı bir yaklaşım.

– Ama araş tı rı yo rum, ger çe ği ne dir. Yal nız ca te o rik de ğil, bü tün eko no mik, kül tü rel, ta ri hi kap sa mı in ce li yo rum. Ka dı nı özel lik le ai le için de ki ko nu muy la çok iyi in ce li yo rum, so nuç ta yi ne de ka dın için en iyi, öz gür lü ğe ya kın bir çö zü me ulaş ma ya ça lı şı yo rum.

– Nedir çözüm?

– Şimdi çö züm şu de ğil; çok an la yış lı, çok güç lü, çok müt hiş bir bi ri mi zi se vi yo ruz; be nim için böy le çö züm ler yok tur.

– Ama olmaz, bu iş böyle olur.

– Böyle ol maz. Be nim için sa vaş la se viş mek ara sın da çok az fark var dır.

– Tamam buna bir itirazım yok.

– Benim bu fel se fe min de bir so nu cu. Hem çok de ğer ve ri rim hem çok sa va şı rım. Ya pıy la il gi li.

– Aşk da bir savaştır. Karşılıklı insanların duygularının çarpışmasıdır.

– Bir Al man ka dın be nim için şu nu söy le di: “Sen bu işi aşk la ya pı yor sun.”

– O başka bir şey.

– İşe tut kuy la sa rıl mak an la mın da. Doğ ru dur, her kes “bu ko nu da te o rik ka lı yor sun” di yor, “pra ti ği ni pek or ta ya koy mu yor sun.” Ben 357

“Bağımsızlığı hiçbir insan, hiçbir halk, hiçbir ulus için düşünmekten korkmayalım.”

358

pra ti ği ar ka daş la rı ma bı ra kı yo rum, ser best si niz di yo rum. Ka dın la dağ lar da bir lik te si niz, sa vaş tan si zi alı ko ya cak, dev rim ci gö rev ler den si zi alı ko ya cak, si zi onur suz bir tes li mi ye te gö tü re bi le cek iliş ki le re gir me yin, bu nun dı şın da ge liş ti re ce ği niz en bü yük aşk la ra, bağ lı lık la ra ben al kış tu ta rım.

– Mesela bir gerilla kadın veya erkek beraberler, fakat, kadın veya erkek başka birisini beğeniyor ve onunla birlikte oluyor...

– Ölçüsü şu ba na gö re; gö rev tut ku su, par ti amaç la rı.

– Bu ilişki onların hiçbirine aykırı değil diyelim. Savaşçı bir kadın...

– Başarıya hiz met öl çü sü iyi ise is te di ği ni yap sın. Ben kü çük bir adam de ği lim, kıs ka na yım. Be nim eşim de ol sa öy le yap sa ben kıs kan mam be ye fen di. Ben bu nu da çö züm le me ler de di le ge tir dim. Git sin ya hu, be ğen di ği ni bul sun. Kal dı ki ben de güç lü bir er ke ğim. Öy le sa de ce gü cü me, oto ri te me da ya na rak bir ki şi yi ya nım da tu tu yor sam al ça ğın ken di si yim. Be nim özel lik le rim çe ki ci de ğil se ben bir ka dı nı bir sa ni ye bi le ya nım da tut mam. Pa ra ma da ya na rak, gü cü me da ya na rak ka dın tut mak ah lak sız lık tır. Top lu mu nuz bu tip ler le do lu dur. İğ renç bu lu yo rum. Bu ka dı na da, bu er ke ğe de esef edi yo rum. Ben gü zel ka dın se ve rim.

– Ama bu aşksızlık demek değildir.

– Tamam an lı yo rum. Ben aşk sız fi lan de ği lim.

– Ben sen aşksızsın demedin.

– Benim bu ko nu da bü yük ah la ki öl çü le rim var dır. Bil mi yor sa nız araş tır ma ya ça lı şın. Cin sel lik açı sın dan hem güç lü yüm, hem de öl çü lü yüm. Ha ki mim. Bu ko nu da ken di mi ol duk ça eğit miş bi ri yim.

Kar şı ta ra fın ge liş me si ne ben bü tün gü cüm le ça ba har cı yo rum. Ka dın la rın yük sek il gi si var. Ka dın la rın tut ku su bü yük tür. Ben de on la ra say gı du yu yo rum. Bu ko nu da faz la şi ka yet le rim ve çö zü le me ye cek so run la rım yok. Be nim tut kum, da ha çok ka dın so yu nun, cin si nin yü ce li ği ni or ta ya çı kar mak. Ba na gö re ka dın zen gin leş ti ril me si ge re ken bir var lık tır.

– Erkeğin yüceltilmesi gerekmiyor mu?

– Doğru, er kek için de ge çer li. Ka dı nı güç len dir me miz la zım.

Ka dın as lın da tut tu rul ma sı ge re ken se vi ye nin çok ge ri sin de. Ka dın 359

bey ni, ka dın fi zi ği ge liş ti ri lir se ya şam çok zen gin olur. Ya şam ger çek ten ya şan ma ya de ğe bi lir.

– Bu sözlerinde yine erkeğin kadını geliştirmesi, yani bir üstünlük ifadesi buluyorum.

– Hayır.

– Bazen de kadın cinsi erkeği değiştirerek ve geliştirerek katkıda bulunur. Feministler, erkek egemenlikli dünyanın kadın dünyasını mavhvettiğini söylüyorlar ve bunun sonucu kendilerini de mahvettiğini belirtiyorlar.

– Bu dü şün ce de de doğ ru lar var. Ka dın dün ya sı nın mah vı er ke ğin dün ya sı nın da mah vı dır ve ya ka dı nın ya şam dan so yut la nı şı, ya şa mı bü tü nüy le çok olum suz et ki le miş tir. Ama bu so ru nun çö zü mü yal nız ka dın so ru nu fa lan da de ğil dir. So run da ha çok er kek so ru nu dur. Bu açı dan eğer Türkiye'de ile ri bir şey ler ya pıl mak is te ni yor sa, her ke sin bu işi böy le şa pır şu pur, aşk de di ko du la rıy la, bil mem ya naş ma la rıy la hal let me si ye ri ne ki şi le rin bir bir le ri ne say gı lı yak laş ma la rı ge re kir. Aşk her ke sin hak kı de ğil dir.

Her kes aş kı ya şa ya maz. Aşk bir er dem işi dir. Aşık yü ce lik işi dir.

Aşk bü yük lük işi dir.

– Bu kadar soyutladığın zaman fazla bir somutluğu ve pratikliği kalmıyor.

– Kesinlikle so yut la mı yo rum. Aşk ça ba nın işi dir, eme ğin işi dir.

Adam ce bi ne bil mem ne re den pa ra gir miş, gi di yor en gü zel ka dı nı alı yor. Elim den gel se o ka dın la rın hep si ni gi der on la rın elin den kur ta rı rım. Ve in şal lah bir fır sa tım do ğar. Siz o za man Apo'yu gö rün. Siz sa nı yor su nuz ki bu Apo sa de ce po li ti kay la uğ ra şır. Es nek li ği bil mez, gü zel li ği bil mez sa nı yor su nuz. Tut ku lu yum ve güç sa hi bi yim. Ben bir ka dın-er kek ce ma a tin de otur dum mu, ka dın la rın ak lı na ilk ge len iş ko ca la rın dan bo şan mak olu yor. Bu be nim özel li ğim dir.

İslamiyet – İslamiyet konusuna geçelim.

– Sizin in ce le me le ri ni zi il giy le oku dum. İmam Ali'nin ey le mi ni 360

ve eği li mi ni sı nıf te me lin de bi raz or ta sı nıf bi çi min de mi de ğer len di ri yor su nuz?

– İmam Ali'yi reformcu bir İslam önderi olarak görüyorum.

– Haricilerin de yok sul ke si me da yan dı ğı nı söy lü yor su nuz.

– Evet, daha radikal ve daha eşitlikçi.

– Muaviye ise aris tok rat ke si min tem sil ci si.

– Devletleşen İslam eğiliminin sözcüsü.

– İmam Ali ki şi li ği ni bi raz da ha ya kın dan in ce le di niz mi?

– Ben tarihi süreci inceledim. Siz Şafii kökenli misiniz?

– Kökenimi çok tan aş mı şım. İmam Ali'ye ken dim ce ya kın bir bi rey sel eği li mim var dır. Ken di ken di mi eği ti yo rum. Na maz kıl dım, iyi bir Müs lü man ol ma ya ça lış tım.

– Cemil Bayık'ın da ilginç bir İslami geçmişi var. Geçmişinde koyu ve radikal bir Müslüman olduğunu anlattı.

– Bilemiyorum. Fa kat İs la mi ye ti tar tış ma lı yız. Türkiye'de ke ma list ler te mel so run la rı o ka dar at göz lü ğüy le de ğer len di ri yor lar ki...

Ger çek ten sağ lık lı bir ta ri hi yak la şım, top lum sal yak la şım ba şa rı la ma dı. Bir la ik lik icat edil di, Batı'dan kop ya edil di. Kim se de bir şey an la ma dı. Yü zü nü aç, ba şı nı aç; böy le de ğer len di ril di. Bir yer de ba şör tü sü şe ri at tır, ezan oku ma şe ri at tır gi bi de ğer len dir me ler ya pıl dı.

Ne o yap tı ğı nı an la dı, ne di ğer ta raf yap tı ğı nı an la dı. Bu ko nu da Tür ki ye tam bir ka fa ka rı şık lı ğı na sü rük len di. Ne Müs lü man lı ğa kar şı olan ne ka dar kar şı ol du ğu nu or ta ya ko ya bil di, ne Müs lü man lı ğ ı sa v u n an ne ka d ar Müs l ü m an l ı ğ ı sa v un d u ğ u n u an l a t a b il d i.

Türkiye'deki Müs lü man la rı da ben Müs lü man fa lan gör mü yo rum.

O ka dar ser se ri grup lar var ki. On la rı İs lam lı ğı kav ra yan ki şi ler ola rak de ğer len dir mi yo rum. Ne ba şör tü giy mek fa zi let tir, ne de çı kar mak fa zi let tir. Bun la rı fa sar ya ola rak gö rü yo rum. Ya sak lar la ol maz.

Eğer ki şi nin er de min den söz edi yor sak, yal nız ör tü sü nü de ğil, her şe yi ni ge liş ti re bil me li dir. Ben bir ka dın için ne ara rım bi li yor mu su nuz? Ru hi gü zel lik ara rım, fi zi ki gü zel lik ara rım, dü şün ce gü cü ara rım, ona çok ya kı şan el bi se ara rım. Ben böy le ka dın için sa va şı rım.

Ba şör tü sü var mı yok mu! Bu ka dar kü çük, bu ka dar se vi ye siz tar tış ma yı ba na na sıl yap tı ra bi lir sin ki? Ben ap tal mı yım böy le bir tar tış ma ya gi re yim? Gir mi yo rum.

361

Hizbullah – Hizbullah için ne diyorsunuz? Güneydoğu'da önemli bir problem olarak ortaya çıktı. Devletin kurdurduğu söylendi. Bu arada PKK'nın Hizbullah'la görüşme yaptığı ve karşılıklı bir protokol imzalandığı söylendi. Bu işin aslı nedir?

– Hizbullahçılarla bi raz gö rü şü yo rum. Ba zen bun la rı ima na da vet ede sim ge li yor. Bun la ra iler de Allah'ı da biz izah ede ce ğiz. O ço cuk la rın mo ra li ni boz ma mak la zım. Al lah di ye inan dık la rı nın, İs lam di ye bel le dik le ri nin içe ri ği ni faz la bil mi yor lar. Bun la rı dev let kul lan ma ya ça lı şı yor. Dış güç ler bel ki kul lan ma ya ça lı şı yor. Çok da kö tü kul lan ma ya ça lı şı yor. Bir dö nem de Sov yet ler Bir li ği TKP'yi böy l e kul l an d ı. T ürkiye'yi de bu n a ben z et t im. Al T KP'yi vur Hizbullah'a, al bi ri ni vur öte ki ne.

– Görüşüyoruz dediniz. Basına bir kısım şeyler yansıdı. Daha önce Hizbullah'la çatışıyordunuz.

– Hizbullah me se le si di ni bir me se le fa lan de ğil. PKK'den bi raz za rar gö ren fe o dal aşi ret çi ke sim ler var. Bun lar dan güç bu lu yor lar.

Sa nı yo rum İran, Kürdistan'da bir boş luk ol du ğu nu fark et ti. Ke ma liz min aşın dı ğı nı gör dü. Ba zı eği lim le ri des tek le mek is te miş ola bi lir. Bun dan güç al dı lar. Bir de dev le tin ken di si ke ma liz min ar tık tu tu na ma ya ca ğı nı an la yın ca, bu ta ri kat la rı, en son da di ni te mel de Hizbullah'ı dev re ye sok tu. Bu me se le böy le or ta ya çık tı as lın da. Üç tür lü Hiz bul lah var. Biz ta bii ki İran'ın et ki si ni ay rı de ğer len dir me ye ça lı şı yo ruz. Ger çek ten Allah'ına ina nan ra di kal var sa onu ay rı de ğ er l en d i r i y o r uz. Aşi r et fe o d al çı k ar l a r ı bu l un d u ğ u i çin Hizbullah'a sı ğı nan var sa onu ay rı de ğer len di ri yo ruz. Bir de dev le tin kur du ğu Hiz bul lah var onu ay rı de ğer len di ri yo ruz. Ay rı ca ge nel de din ger çe ği ni de ğer len dir me ye ça lı şı yo ruz. Bü tün bun lar bi zim so ru na kap sam lı yak laş tı ğı mı zı gös te rir. Di ğer le ri nin yap tı ğı gi bi la ik mi yiz de ğil mi yiz, han gi ta ri kat ta nız, ra di kal Müs lü man cı mı yız de ğil mi yiz gi bi tar tış ma ya gir mi yo ruz. Di ni ne bağ lı bir Mel le Ab dul lah var dır. Be ni en iyi an la yan ve ger çek ten Kürdistan'ın en say gı de ğer, tes lim ol ma mış te miz bir Müs lü ma nı dır. Çok iyi bir bir lik 362

te lik doğ du. Çok de ğer li mel le ler var dır. En iyi mi li tan dan da ha de ğer li gö rü yo rum on la rı. Di ni Müs lü man lar da ge li yor, on lar la da an la şa bi li yo ruz. Ama dev le tin kul lan dı ğı, ba zı sa pık lar da çı ka bi lir.

Bun lar ba na gö re ha MHP fa şis ti, ha böy le fa şist fark et mez. Hep si ne hak et ti ği ce va bı ve re bi le cek du rum da yız.

– Yani farklı eğilimlere göre farklı tavırlar aldığınızı söylüyorsunuz.

– Tabii ta bii... İran'a da ya lı Hiz bul lah var sa, ön ce an ti-em per ya list ol mak zo run da, an ti-ke ma list ol mak zo run da. Böy le ol du mu bi zim le it ti fak ara mak zo run da.

– İran'ın çizgisiyle size yaklaşır mı demek istiyorsunuz?

– Gayet ta bii... Yap maz sa de mek sah te kar dır. Biz hep si ne uy gun yak la şım lar la ce vap ve ri yo ruz da, sa nı yo rum bu tu tu mu muz me se le yi çö züm le ye cek tir.

– Bu açıklamanızdan Hizbullah'ın önümüzdeki dönemde bu tür eylemleri sürdürmeyeceğinden söz edebilir miyiz?

– Gayet ta bii. Ken di le ri bi lir. De di ğim öl çü ler de ise ler ba zı la rı sür dü rür, ba zı la rı sür dür mez. Dev let yan lı sı Hiz bul lah sür dü rür, di ni ne bağ lı, İran yan lı sı an ti-em per ya list olan lar sür dür mez. Yurt se ver olan ge lir bi zim le it ti fak arar.

– İran yanlılarıyla ilişkiler var demek mi bu?

– Tabii bu çer çe ve de iliş ki ler çö züm le nir. Doğ rul tu muz kap sam lı dır. Her ke si ger çek ko nu ma gö re ce vap lan dı ra cak es nek lik te dir.

San mı yo rum bu ko nu da zor la nıp çö züm ha ta sı na dü şe bi le ce ği mi zi.

Kürt cephesi – Kürt cephesinde ateşkesle birlikte bir değişiklik oldu. Daha önce sizinle ilişkileri son derece bozuk olan ve sizin hakkınızda ve sizin onlar hakkında çok kötü şeyler söylediğiniz ve tutumlar aldığınız insanlarla bir araya geldiniz. Ateşkes ise yeni bir tablo ortaya çıkardı. Bu tablo nasıl ortaya çıktı, bundan sonra nasıl gelişebilir?

– Biz fi i li du ru mu res mi leş tir me ye ça lış tık. Dik kat edi lir se bir çok gö rü şün ara sın da faz la fark yok. Ulu sal so run, Kür dis tan sta 363

tü sü, he def le ri ve hat ta mü ca de le si üze ri ne. Bu var olan bir lik te li ği pro t o k ol l e meş r u l aş t ır d ık. Di ğ er bir ç ok ör g ü t e de ay n ı şe y i söy le dim. Si zin gö rüş le ri ni zin önem li bir kıs mı na ben ka tı lı yo rum ve bel ge ye dö kün, im za la rım de dim. Ge len dök tü ben im za la dım, ge len dök tü ben im za la dım, so nun da bu bir lik te lik ler me se le si or ta ya çık tı. Ya ni ya pay bir ay rı lı ğı gi der dik. Şüp he siz ba zı ko nu lar da gö rüş fark lı lık la rım çok. Ama ben zer lik le rin oluş ma sı için son de re ce es nek dav ran dım. Es ki tür o, “şu cüm le şöy le ol sun, be nim tem sil dü ze yim şu ol sun” gi bi bu tür ba sit he sap la ra gi riş me dik. To le rans lı, ol duk ça ya pı cı bir yak la şım la her tür ör güt ve ki şi ye kar şı ay nı tav rı sür dür dük. So nuç, şim di her kes bu tür bir lik te lik le re ka tıl mak du ru mun da. Bun dan son ra da müm kün se bir cep he sel bir li ğe gö tür mek için ça ba har cı yo ruz. An la şı lı yor ki bu ko nu da ör güt le rin çe şit li li ği ne de niy le bel ki yo ğun ge liş mez ama, bir şey ler yap mak is te yen ler, ta vır sız, po li ti ka sız kal mak is te me yen ler, böy le bir bir lik te li ği adı na cep he de de nil se, res mi leş ti rip ka lı cı ve bi raz bu isim al tın da po li ti ka la rı nı da ha ba şa rı lı ya pa cak la rı na ina nı yor lar. Önü müz de ki dö nem de de bu ko nu da cep he sel bir ilan ger çek le şe cek tir.

– Bingöl olayından sonra cephe içinde, ilişkide bulunduğunuz Kürt örgütleri arasında problem çıktı mı?

– Hayır ha yır, çık ma dı. Çün kü Türkiye'nin piş man lık tan baş ka hiç kim se ye bir şey da yat ma dı ğı nı, Kürt me se le si ni tas fi ye et mek is te di ği ni, ge le nek sel ten kil ve tes lim al ma yön tem le riy le so nu ca git mek is te di ği ni iyi bi li yor lar. Bu ko nu da ge re ken bi linç dü zey le ri var. Ol sa ol sa, tak tik açı dan bel ki eleş ti re bi lir ler. Ve bi raz da böy le ol du. Fa kat on lar da şu nu söy lü yor lar dı; eğer Tür ki ye po li ti ka sı nı de ğiş tir mez se Sa yın Burkay'la yap tı ğı mız pro to kol de, biz ler de si lah lı mü ca de le yi dü şün mek zo run da yız, hat ta bu ko nu da ba zı ha zır lık la rı mız var de miş ler dir. Di ğer ör güt ler faz la sıy la öy le dir. Ve hat ta da ha da olum lu bir or ta ma gir miş ler dir.

– Yani Bingöl sonrası Kürt örgütleriyle bir sorun yok mu diyorsunuz?

– Daha olum lu, da ha hız lan dı rı cı bir bir lik ger çek le şe bi lir.

364

Talabani – Talabani ateşkes süreci boyunca çok önemli bir rol oynuyor gözüküyordu, şimdi bu yeni durumla birlikte, örneğin bugünkü basın toplantısında Talabani olmayacak anlaşıldığı kadarıyla.

Bingöl olaylarından sonra Talabani ile bir temasınız oldu mu?

Onun tutumunu hissettiniz mi?

– Talabani, ge nel de si lah lı mü ca de le den, özel de Bin göl ola yın dan ra hat sız lı ğı nı vur gu la dı. O ta ma men Türkiye'den da ha faz la des tek gör mek için, po li tik tu tu ma gi rer. Bi zim le de gi rer, Tür ki ye ile de gi rer. Ve bu nu da sü rek li ya par. Bun dan son ra da PKK ko zu nu kul lan mak is te ye cek tir. Ko lay ko lay bun dan da vaz geç mez. Ar tık ne ka dar ya rar lıy sa ve ne ka dar kul la nı lı yor sa o ka dar ya rar la nıp kul la na cak tır. Biz de Talabani'yi Kürt me se le sin de eğer olum lu bir iş lev gö re cek se de ğer len di ri riz. Fa kat fark lı sa ha lar da po li ti ka ya pı yo ruz. Me kan far kı var. Prog ram, sos yal ze min far kı var. O da ha çok dip lo ma si de işi ko tar ma ya ça lı şı yor. Biz hal kı mı zın gü cü ne da ya nı yo ruz. Do la yı sıy la za man za man bir ara ya gel me le ri miz olur.

Ama za man za man da fark lı ko num lar da ol du ğu muz için il gi siz lik ler ve ters lik ler do ğa bi lir.

– Bingöl olayından sonra bir temasınız oldu mu hiç?

– Her za man te mas olur da ol maz da. Bu nu o ka dar önem li gör mü yo rum. İş ler ge rek tir di mi bir ara ya gel me ler faz la zor de ğil. Fa kat po li tik ko num lar fark lı ol du mu, o ye rin de ka lır, ben ye rim de ka lı rım.

Müzik-sanat – Müzik dinlemekten zevk alır mısınız?

– Anlaşılmıştır, vur gu la ma ya ge rek yok. Ha ya tı mı zın ken di si de ği şik bir mü zik tü rü ne işa ret eder. Kür dis tan ger çe ği söz ko nu su ol du mu, es ki kla sik tür kü le rin ye ni dev ri me uyar la na rak, gi de rek o yö nü nü de or ta ya çı ka ra rak ge li şen ye ni bir ses, do la yı sıy la ye ni bir tür kü dür. Za ten o te mel de şim di den o ka dar tür kü nün or ta ya çık ma 365

sı, bi zim mü ca de le nin mü zik sel ge liş me le re ne ka dar yat kın ol du ğu nu or ta ya ko yu yor. Ta bii, bi zim için ya şam da bir mü zik tir ay nı za man da. Be nim ya şa mım, hat ta bir bü tün ola rak PKK'nin ge li şi mi bir tür kü söy le ni şi ne çok ben zer. Tür kü rit miy le bu işe baş la dık, öy le sür dü rü yo ruz. Tür kü lü bir sa vaş tır bi zim ki si.

– Klasik müzik dinler misiniz?

– Dinlerim; ta bii ta bii...

– Bunlar içinde hangi tür müzik senin için daha çekicidir?

– Klasik Ba tı mü zi ği ne de ken di mi kap tı rı rım.

– Örneğin bestecilerden hangi besteciyi daha çok beğenirsin?

Beethoven mi, Mozart mı?

– Hiç önem li de ğil. Be nim için ritm önem li dir. Rit mi ya ka la dım mı, ken di mi kap tı rı rım. Bu Arap mü zi ği için de ge çer li. Üm mü Gül süm ga zel le ri ni yüz bin de fa din le sem bık mam. Mü zi ği önem li, için de ki söz cük ler hiç önem li de ğil. İran'daki ritm çok önem li.

Hindistan'daki, Uzakdoğu'daki, La tin Amerika'daki ritm le ri sa ya bi li rim. Bir mü zik se vi yem var. Rit me kap tı rı rım ken di mi. Kürt ola yın da da böy le dir, Türk mü zi ği ola yın da da böy le dir. Bir mü zik sel yan ol duk ça ge liş miş olu yor. Bi zim ya şa mın ken di si her hal de mü zik le ya kın dan bağ lan tı lı olan bir ya şam dır.

– İbrahim Tatlıses'i nasıl buluyorsun?

– İbrahim'i ta nı yo rum, din li yo rum da. İb ra him yal nız si ya si açı dan is tis mar edil mek is ten di. Bi raz PKK'nin çı kı şı na da ya tı la rak, özel lik le bi zim Ur fa kül tür de ğer le ri nin di le ge ti ri ci si ola rak lan se edil me ye ça lı şı lı yor. Bu nun meş hur ol ma sı PKK'nin ila nıy la baş lar.

Ba na gö re o, si ya si ola rak kul la nıl mak is ten di. Hal kın he ye ca nı, ulu sal kur tu luş sü re ci ne tam yan sı ma sın da, iş te ara besk adı al tın da bir mü zik le içi bo şal tıl sın di ye kul la nıl mak is ten di. Bu na ben zer ar tist ler, top lu mun dik ka ti ni çe ke cek ben zer tip ler le halk dev ri me ka na li ze edil mek ten alı ko nul mak is ten di.

– Sesini beğeniyor musun?

– Ses ola rak ta bii ki din le rim. Ara bes ki ol sun, kla si ği ol sun fe na bir ses de ğil ta bii. Be nim onun mü zik yap ma sı na bir di ye ce ğim yok. Si ya si is tis ma rı na kar şı yım.

– Ben sanatsal değerlendirmeni soruyorum.

366

– Bizim top ra ğın ço cu ğu dur.

– Hemşehrisiniz...

– Daha çok da tür kü, ağıt kar ma şa sın dan or ta ya çı kan bir olay dır.

On da Arap et ki si, Türk et ki si, Kürt et ki si güç lü dür. Tu tul ma sı nın bir ne de ni de bu dur as lın da. Halk lar kül tü rü nün yo ğun laş tı rıl ma sı nı ifa de edi yor. Ona ara besk de me nin de faz la bir an la mı yok. Ama dev rim ci tarz de ğil. Ama kö tü kul la nı lı yor, o ay rı bir me se le. Halk çı yö nü var dır. Onun sa na tı nın halk çı yö nü var dır.

– Ferdi Tayfur'u dinliyor musun?

– O da sa nı yo rum bu ko nu da, si ze gö re da ha çok ne yi dil len di ri yor?

– Ferdi Tayfur Adanalı. Acı temel teması.

– Evet, sa nı yo rum emek çi le rin ya şa dı ğı acı yı dil len di ri yor. Kö tü le mi yo rum. Ama sa de ce acı yı di le ge tir me si, coş ku yu, di re ni şi di le ge t i r e m e m e s i kö l e l i ğ i aşa m a d ı ğ ı n ı gös t e r i y or. Bas k ı al t ın d a k i Çukurova'nın bu nal tı cı ko şul la rı al tın da ki ezi len in sa nın di le ği ni ifa de edi yor.

– Ferdi Tayfur'un “Emmoğlu” türküsünü dinledin mi?

– Yok. – Peki Yaşar Kemal?

– Bu ko nu da de ğer len dir me ler yap tım. Ya şam Ke mal top lu mun dı şı na çık mış in sa nı ro man laş tı rı yor. Ay rık sı la rı ro man laş tı rı yor. Bu da ta bii güç lü bir dev rim dal ga sı ol ma dı ğı için böy le dir. İs ya nı ro man laş tı rı yor. Kö tü bir iş de ğil. Fa kat ba na gö re çok ye ter siz. En te mel yö nel ti le cek eleş ti ri bu dur. Bu nu şöy le ger çek leş ti re bil sey di güç lü bir ro ma na yol aça bi lir di: Ger çi Çukurova'da top lum sal dö nü şüm ya şa nı yor. Bu nu bi raz gör müş ve eser le ri ne yan sıt mış. Bu da çok ça gö rü len bir olay. Sa nı yo rum o güç lü bir dev rim sel fır tı na yı ya şa ma mak la ve ya gö re me mek le ro man da da ral mış tır. Ay rık sı la rı aşı rıp iş le miş tir. Do la yı sıy la da ha güç lü ola bil me yi sağ la ya ma dı.

Be nim öne rim cid di dev rim sel al tüst olu şu gör me si. Ya şar Ke mal bir yö nüy le Kürt tür as lın da. Ya şar Kemal'in ta nı mı na bel ki ken di nin de gö re me di ği bir kat kı yı ya pa yım. Eğer onun Kürt kö ken li ol ma sa ro man cı ola maz dı. Bir Türk kül tür kö ke nin den öy le ro man cı çık maz. Böy le onun gi bi Çukurova'da bir sü rü Türk kök len li ço cuk 367

var dı. Ama böy le bir ro man cı lık ak lı na bi le gel mez. Böy le bir ro man cı ola bil mek için Çukurova'yı bi len bir Kürt ol mak ge re kir. Ya şar Kemal'in çe liş ki si şu: Kürt ulu sal özel lik le riy le on dan ko pu şun, Çukurova'da bü yü me nin sen te zi dir.

– Yaşar Kemal'le ilgili değerlendirmeni haksız buluyorum.

– Bu ta nı mı iyi yap ma lı. Ya şar Ke mal, Kürt ulu sal mo tif le ri ni, Çukurova'da kar şı laş tı ğı ve ya Çukurova'da bu mo tif le rin, bu özel lik le rin ala ca ğı ye ni bi çim ler le zen gin leş me si nin ürü nü dür. Ni ye bu ko nu faz la bi lim sel ola rak dü şü nül mü yor? As lın da o Fran sız ga ze te ciy le yap tı ğı anı-söy le şi si var. O onu an la mak is ti yor ama, sa yın Ya şar Kemal'in ken di si doğ ru ce vap ve re mi yor. An la ya mı yor as lın da. Ce vap ver me gü cü yok. Se nin ro ma nı na yol açan te mel sos yal ne den ney di di ye so ru yor. Ori ji ni ni bul mak is ti yor. Ora da du ru yor as lın da. Ben ken dim o “Di ri li şin Öy kü sü”nde an lat tı ğım, Yal çın Kü çük kar de şi mi ze be lirt ti ğim gi bi, bi zim o ço cuk luk ta nı mı nı aşıp, na sıl bir si ya sal, sos yal ki şi li ğe, is yan cı ki şi li ğe ulaş tı ğı mı zı vur gu la ma mı zı bil has sa bu tip çö züm le me le re kat kı ol sun di ye yap tım.

Ken di si de bu na ben zer bir tab lo yu ge liş ti re bi lir di. Türk çe ya zı yor, Türk ede bi yat ör nek le ri ni de su nu yor, kö tü bir şey de ğil. Fa kat olu şum özel lik le ri ni açık la ya bil me li. Bu ko nu da ce sur ola bil me li. Ta mam Türk ger çe ği ni bir Türk ola rak iyi di le ge ti re bi lir. Ya şar Ke mal da ha fark lı bir ro man cı tü rü dür. O bi raz da Kürt ulu sal ger çe ğin den bir şey ler ver mek is ti yor. Tam kop muş ol du ğu için bu nu ya pa mı yor. Tam bir Türk gi bi ver mek is ti yor, tam bir Türk ol ma dı ğı için de bu nu yap mak is te mi yor. Ama bu na gö re ken di ne öz gün bir bi çim de or ta ya çı kar mış. Bu Batı'nın da dik ka ti ni çe ki yor, bi raz de ğer ve ri yor lar. Fa kat is ti yo rum ki da ha da iler le sin. Me se la bir Kürt al tüst olu şu nu in ce le ye bi lir. Ben onun için de te mel çı kı şı bu ra da gö rü yo rum. Kürt dö nü şü mü nü ya ka la ya bi lir se ye ni bir ham le ye yol aça bi lir ede bi yat ala nın da. Ger çek ten Kürt ola yın da bü yük al tüst oluş lar ya şa na bi li yor. He pi ni zin dik ka ti ni çe ki yor dur. Ya zar sı nız.

Bü yük al tüst olu şun in san ru hun da ya rat tı ğı de ği şik li ği iz le ye mi yor su nuz. İliş ki le rin par ça la nıp, ye ni iliş ki le rin na sıl ku rul ma sı ge rek ti ği ne il gi niz yok. Çok kö tü si zin için. Tür ki ye ay dı nı, ya zar çi zer le ri için. Na sıl bu ka dar kı sır ka la bi li yor su nuz, se vi ye siz ka la bi 368

li yor su nuz, ak lım al mı yor. Bu nu yal nız Kürt ay dın la rı için söy le mi yo rum, Türk ay dın la rı da çok şey ler ya pa bi lir ler di. Kürt çö züm le me si ni yap mak bir ede bi yat ha zi ne si dir. Ger çek ten so luk al dı rır ve ulus la ra ra sı alan da da id di a lı ol ma ya gö tü re bi lir. Fa kat ke ma liz min bu in kar cı kül tü rü he pi ni zi ol duk ça et ki le miş, hor ba kı yor su nuz, hor bak tık ça da ken di niz hor gö rü lür sü nüz. Cü ce ka lır sı nız. Müm kün se ede bi yat cep he sin de ki her ede bi yat, cid di bir top lum sal al tüst olu şa ce vap ver di ği oran da bir ede bi yat tır. Acı lı ola bi lir, tra jik ola bi lir, hep si ni iş le mek ge re kir.

– Yaşar Kemal, Musa Anter'in ölümünden sonra Kürt sorununa ilişkin Cumhuriyet gazetesinde iki gün süren bir makale yazdı.

O yazıyı okumadıysanız okumanızı isterim. Çok önemli bir yazıydı, Yaşar Kemal'in Kürt meselesine ilişkin açık fikirleri var.

– Daha da ge liş ti re bi lir. Ara da böy le çı kış lar ya pa bi lir si niz. İn sa nın top lum sal al tüst oluş lar da ki et ki len me si ni güç lü ya ka la ma ya ça lı şın ve hat ta sa nat la in cel tin, sa nat la onu bi raz da ha gü zel leş ti rin, ol ma sı ge re ken bi çi mi sap ta yın ki, dev rim bi raz da ha ete ke mi ğe bü rün sün. Aşı rı lık la rın dan ve ya olum suz luk la rın dan arın sın. Sa na tın da iş le vi bu dur.

– Sözünü ettiğin toplumsal işlevi. Sanatın incelikleri ve estetiği var.

– Sanatın in ce lik le ri şu dur: Be ni bir sa nat tar tış ma sı na ko nuk et mek is ti yor su nuz. Ya pı yo rum za ten bu nu. Sa nat cid di bir iş tir. Ama Türkiye'de sa nat, ade ta top lu mun si ya sal, sos yal at mos fe ri nin dı şı na çık mış, ken di ni ko par mış his se den le rin son uğ ra şı sı ola rak dü şü nü lü yor.

– Bu görüşünüze katılmıyorum. Sanat toplumun gerçeğini yansıtmadığı zaman karşılık almaz. Diyelim ki ben kendi kendime sanatçıyım diyerek bir şeyler yazdım. Eğer bunun bir değeri varsa...

– Tabii ki her şey top lum sal dır. Ben bu ge nel le me yi yap mı yo rum. Be nim yap tı ğım ge nel le me top lu mun te mel sa nat la ge nel vur gu lan ma sı ge re ken ya nı var dır. Türkiye'de 12 Eylül'ün in san üze rin de mu az zam yı kım la rı var dır. Bu nu kim ya ka la yıp de ğer len dir di?

Bir Kürt ro ma nı ya za lım.

– Büyük romanlar öyle istendiği zaman yazılmaz ki.

369

– Ama 12 Ey lül bü yük bir dö nü şü mü ifa de eder.

– Roman ben istersem, sen istersen olacak bir şey değil ki...

– Hayır sa nat çı lar baş ka iş ler le uğ raş tı lar. Çok ya pay so run lar la uğ raş tı lar. Dev rim ci ti pin kö tü len me siy le uğ raş tı lar. Dev rim ci ti pin eleş ti ri si ya pı lır. Dev rim ci bir ti pin sağ lık lı ya şa mı tem sil et me di ği de vur gu lan ma lı. İyi si ya set yap ma dı ğı, gü dük kal dı ğı ve ger çek ten çö züm süz kal dı ğı, ya şa mı tem sil et me di ği her yö nüy le vur gu la na bi lir. Ama bun dan çı ka cak so nuç dev ri min in ka rı ve 12 Eylül'ün ge tir di ği ya şa mın yü cel til me si ol ma ma lıy dı. Bu ko nu da siz ken di göz lem le ri ni zi bi raz da ha ge liş ti rin, gö re cek si niz ulaş tı ğı nız so nuç la rın önem li bir kıs mı, dü ze nin do lay lı ola rak hiz me ti ne yol açı yor. Dü ze nin eleş ti ri si nin sağ lık lı ya pıl ma sı ge re ki yor. Çün kü 12 Ey lül top lu ma bü yük yı kım lar ge tir di.

– Nihat Behram'ın “Lanetli Ömrün Kırlangıçları” romanını okudunuz mu?

– Ben sa de ce top lu mu kö tü le yin, sırf kö tü le mek için bir ya rış ya pa lım di ye yo rum dan bah set mi yo rum.

– Bunu bir eleştiri ve gerçeklik romanı olduğu için söylüyorum. 12 Eylül sonrasının güzel romanlarından birisidir. Biraz da bu yüzden gözden uzak kaldı. Şimdi Almanca'ya çevrildi. İlgi göreceğini sanıyorum. Roman Güneydoğu'dan bir küçük çocuğun yaşam öyküsünü konu alıyor.

– Olabilir. Bu tip ör nek ler ge liş ti ri le bi lir. Ba zı la rı do kun mak is te miş ama faz la et ki li ol ma mış.

– Siz roman okuyor musunuz?

– Ben ro ma nı oku mak tan zi ya de, ger çek çi bir ro man na sıl ge liş ti ri le bi lir, ko nu su üze rin de yo ğun la şı yo rum.

– Yaşar Kemal'in “Kale Kapısı” romanı çıktı. Bir Kürt romanı olduğu tartışması yapılıyor. Gerçi romanı ben henüz okumadım, üzerine yazılardan söz ediyorum. Örneğin sizin bu romanı okumanız gerekiyor. “Lanetli Ömrün Kırlangıçları”nı okumanız gerekiyor.

– Doğrudur bu ko nu da bi raz tah lil su na bil mem için şüp he siz ya rar lı dır. Fır sa tım olur sa de ğer len di ri rim ama, be nim ken di me biç ti ğim rol da ha çok bir ro man do ku su nun hem ya pı cı sı ol mak hem di le ge ti ri ci si ol mak tır. Ben ro ma nın te mel iş le vi ni bi raz kav ra mı şa 370

ben zi yo rum. Ro ma nın, ge nel ola rak ede bi ya tın, esas ola rak ne re ye yö nel me si ge rek ti ği ni de fark edi yo rum. Bu nu PKK ola yın da tas lak dü ze yin de de ol sa, sa nı rım ya kın da bir ürün or ta ya çı ka bi lir.

– Roman üzerine bir inceleme mi yapıyorsunuz?

– Roman tas la ğı di yo rum ben bu na.

– Roman mı yazdınız?

– Şimdi tas la ğıy la uğ ra şı yo rum. Be nim ro man yaz mam baş ka la rı nın yaz ma sı na ben ze mez. Yol aç tı ğım çok çar pı cı iliş ki ler, ruh sal du rum lar, ku rum laş ma lar söz ko nu su. On la rı yan sıt ma ya ça lı şa ca ğım.

– Roman denemesi mi?

Ro man, ruh de rin lik le ri ni, bü yük çap ra şık lı ğı için de ya ka la mak de m ek t ir. Or t a y a çı k an ta r i h i bir sü r e c i kav r a m ak de m ek t ir.

Türkiye'de böy le ro man ya zıl mı yor ki... Ben bu ko nu da güç lü bir eleş ti ri ya pa ca ğım di yo rum.

– Bir röportajda ben roman yazsam Yaşar Kemal'den daha güzelini yazarım diye bir söz etmiştiniz.

– Daha gü ze lin den öte ye ko nu yu çar pı cı bir bi çim de se çe rim.

– O makale olur, roman değil. Roman yazmak başka bir iş.

– Roman söy le di ği niz gi bi de ğil dir. Ro man en te mel so ru na da, en te mel bir si ya si so ru na da da ya na rak ge liş ti ri le bi lir.

– Ona itiraz etmiyorum. Ama roman sonunda bir sanattır.

– İşte sa nat de di ği niz nok ta da ben söy lü yo rum. Ce set, yal nız ke mik ler le ifa de edi le mez se, bir dev rim de bir is ke let tir. Bu nun ete bü rün dü rül me si sa nat işi dir. Sa na tın ro lü nü o ka dar önem si yo rum. Ya şa mın gü zel leş me ya nı nı ger çek leş ti rir. Bi na nın iç mo za yi ği ni tem sil eder. Ya şa mın vaz ge çil mez bir ge re ği dir. Dev ri min sa de ce as ke ri, si ya sal yol la ya pı la ma ya ca ğı nı, sa nat sal yol la da in şa edil me si ge rek ti ği ni, Türk in sa nı nın da böy le si ne bir sa nat sal ye ni den ya pı lı şı na ih ti yaç du yul du ğu nu söy le me li yim. Ben Türk ler de ki bü yük çir kin lik le ri gö rü yo rum. Bu nu dev rim le bi raz eleş ti ri yo rum. Da ha çar pı cı sa nat yak la şım la rıy la da eleş tir mek is ter dim. Ke ma liz min ro ma nı ya zıl ma mış tır. Ke ma liz min ta rih için ne ifa de et miş sa de ce övül müş tür.

– Kemal Tahir'in ve birçok yazarın kemalizme eleştirisel bakan romanları vardır.

– Köklü de ğil. Ta mam la yı cı, bü tün le yi ci de ğil. Ke ma lizm, ke ma 371

list ler ta ra fın dan bi le an la şı la mı yor. Kemal'i siz ger çek bo yut la rıy la or ta ya koy ma dık ça ken di ni zi ta nım la ya maz sı nız. Bu nu si ze söy le ye yim.

– Tamam kemalizmin eleştirisi üzerine bir tartışma yapılabilir.

– Kemalist çö züm le me yi her yö nüy le ger çek çi ya pa maz sa nız, siz Tür ki ye in sa nı nı doğ ru te mel de bi çim len di re mez si niz. En çok da sa na ta iş lev dü şü yor.

“Okumaya fırsat bulamıyorum”

“Kürdistan coğrafyası, Ortadoğu'da adeta tüm ulusları birleştiren bir geçittir.”

372

– En son hangi romanı okudunuz? Bir savaşın komutanı, bir partinin lideri ve bir aydın olarak okumaya ihtiyacınız var. Örneğin roman okumaya, siyasi makaleler okumaya ihtiyacınız var, okuyor musunuz?

– Fazla fır sat bu la mı yo rum oku ma ya.

– Bu bir eksiklik değil mi?

– Şüphesiz ek sik lik.

– Bir önderin roman okuması, edebiyatla ilgilenmesi gerekmez mi?

– Bir ro man gi bi olay la rı, ol gu la rı, ta ri hi iz li yo rum, so nuç çı ka rı yo rum bi raz. Ya ni kav ra yış nok san lı ğım söz ko nu su de ğil.

– Kavrayış anlamında değil. Sanat, edebiyat insanı zenginleştiren bir şeydir. Müzik de öyle.

– Kendime zen gin di ye bi le ce ğim ka dar al gı la ma dü ze yim var.

Bu ih ti ya cı gi de ri yo rum as lın da. Bir in san la ya şam zen gin li ği ni bir lik te yü rü te bi le cek gü cüm var. Bu ede bi yat çıy la da olur, as ker le de olur, si ya set çiy le de olur.

– Güçlü bir algılama yeteneğiniz olduğunu biliyorum. Ama büyük devrimcilere bakıyoruz...

– Ben bu ko nu lar da tam bir seç kin ci yim. Ka li te nin yük sek li ği ne çok yük sek de ğer bi çe rim. Sı ra dan lı ğa ta ham mül ede mem.

– Büyük devrimcilere bakıyoruz. Mesala Lenin'e...

– Benim o yö nüm za yıf. O yö nüm faz la ge liş me miş. Çok iyi in ce le me ci dir ler, çok iyi okur lar.

– Lenin neredeyse tüm dünya edebiyatını hatmetmiş.

373

– Benim o gü cüm yok, ben de çok za yıf. Ya şa dı ğım sü reç bu na faz la fır sat ver mi yor. Fi zi ki ola rak sı kın tı la rım var.

– Bu konuda kendinizi değiştirme çabası içinde bulunuyor musunuz? Ben Türk edebiyatını veya dünya edebiyatını öğreneyim, okuyayım dediğiniz oluyor mu?

– Dediğim gi bi gö züm al mı yor. Sağ lık ne den le rim fır sat ver mi yo rum.

– Okuma güçlüğünüz mü var? Nedir?

– Damar sert li ği mi var... İş te öy le bir şey. Ya şam yo ğun lu ğu fır sat ver mi yor. Yok sa çok is te rim.

– Yaşam yoğunluğu gerekçesini kabul etmiyorum. Bir edebiyat, bir sanat, bir müzik olayını incelemeden olmaz.

– Onun bi çi mi ni ben ta yin edi yo rum. Yo ğun lu ğun sa nat sal ifa de si ni ya ka lı yo rum. Ken di me gö re bir yön te mim var dır. İyi al gı lı yo rum, in san la rın yap tık la rı işi, ya şa dık la rı işi. Onun ol duk ça iyi bir sa nat de ğe ri ifa de et me si için na sıl ol ma sı ge rek ti ği ni de bi li yo rum.

Bir Ye şil çam ar tis ti ni de yo rum la ya bi le cek güç te yim.

– Ama film seyretmezseniz nasıl olacak?

– Bir film ye ter. Za man za man film sey re di yo rum. Sey re de rim.

– Türk filmlerini seyrettiğiniz oluyor mu?

– Gayet ta bii. Bir spor ma çı nı sey ret ti ğim va kit ar tis tik yö nü se zi yo rum. Spor da bir sa nat tır. Ar tis tik bü tün yön le ri gör me gü cüm var. Mü zik için öy le dir. Sez gi bu ko nu da da bi raz var. Bu ko nu be ni ida re edi yor.

Galatasaray – Sizin Galatasaraylı olduğunuzu biliyoruz. Bu yıl Galatasaray şampiyon oldu. Şampiyonluğunu nasıl karşıladınız?

– Her şam pi yon luk iyi dir. Her şam pi yon luk ki şi nin mo ral gü cü nü olum lu yön de et ki ler. Ben he men her sa ha da şam pi yon lu ğa oy nu yo rum ve ya şam pi yon ta kı mın ya nın da yım.

– Üç yıldır Beşiktaş şampiyon oluyordu.

– Biz o za man eleş ti ri yor duk.

– Galatasaray'ı?

374

– Şampiyonluğa oy na ma sı ge re ken ler na sıl ça lı şıl ma sı, sa va şıl ma sı ge rek ti ği ni bi lir. Ma şal lah son dö nem ler de bi raz sa vaş ma yı öğ ren di ler.

– Galatasaray bu dönem iyiydi.

– Potansiyellerini tam sa ha ya ak ta ra ma mış lar dı. Ge liş me özel li ği olan bir ta kım dı. Yö ne ti ci le ri, özel lik le ant re nör le ri.

– Siz Galatasaray'ın başında olsanız nasıl hareket ederdiniz? Şu Galatasaray'ın başına geçsem diye düşündüğünüz oluyor mu?

– Ben her sa va şan ta kı mın ba şın da ol mak is te rim. Ben mü ca de le yi sa vaş gi bi yü rü ten her ta kı mın için de ve ba şın da yım. Bu, mü zik gru bu da olur, fut bol ta kı mı da. Spor ku lü bü de olur. Ede bi yat çı lar bir li ği de olur. Ye ter ki ya şa mın da çok akı cı, se ri, so nuç alı cı dav ran sın.

– Atak ve mücadeleci olsun. Yaşam felsefesi ataklığa dayanmalı.

– Çarpıcı, vur gu la yı cı, çe ki ci, gü zel leş ti ri ci ol ma lı. Di ğer ya şam bi çim le ri ni sı ra dan bu lu yo rum ve ben seç kin ci yim.

Apo milletvekili olur mu?

– Diyelim ki Türkiye'de Kürt sorunu halledildi. Artık bir savaşçı olarak değil de ülkenize bir politikacı olarak döndünüz. Böyle bir varsayımla hareket ediyorum. Döndünüz, milletvekili oldunuz, parlamentoya girdiniz. Böyle bir geleceği nasıl görüyorsunuz?

– Her ge len mil let ve ki li ol mam üze rin de du ru yor.

– Sonunda bu savaşçı ruh hali yavaş yavaş başka bir şeye dönüşebilir mi?

– Olmaz. On lar olur mu? Si zin le dev rim üze ri ne ko nuş tuk. Bir dev rim ci ko lay bu du ru ma gi re mez. Gi ri şi de çok çar pı cı dır. Dü ze ne ko lay in ti bak ede mez. Sar sı cı dır. Kar şı lık lı kı rı lıp dö kül me ler le ye ni lik le re yol açar.

Sosyalizm – Sovyetler Birliği'ndeki manzarayı hep birlikte izledik. Çin'de ve 375

Küba'da önceden kestiremeyeceğimiz şeyler oluyor. Bu yaşanmış gerçeklik içinde sizin tahayyül ettiğiniz sosyalizm nerede?

– Ben ha len sos ya lizm tut ku mu, coş ku mu, bi lin ci mi ge liş ti re rek sür dü rü yo rum. Ben hiç bir za man re el sos ya liz min has ta lık la rı na düş me dim. Ve re el sos ya liz min yü züy le kar şı ma çık tık la rın da tep ki duy dum. Ama sos ya list ol ma yı da be nim se dim. Sar ma dı be ni Sov yet re el sos ya liz mi. Onun Tür ki ye veç he le ri. Za ten hep uzak da dur dum.

– Bir dönem TKP'yle yakınlaştığınızı biliyorum.

– Hayır... Hep eleş ti ri ol muş tur. Türk genç li ği nin dev rim ci coş ku su na ka tıl dım. Fa kat yap tık la rı sos ya lizm tar tış ma la rı nı an lam sız bu lu yor dum. Ha len de bu lu yo rum. La fa zan lık yö nü çok ağır ba san, ol duk ça kı rı cı, gü rül tü çı ka rı cı bir tarz ola rak de ğer len dir dim. Ama top lum sta tü ko cu lu ğu na kar şı da yi ne en ka tı lın ma sı ge re ken bir ha re ket ola rak de ğer len dir dim. Za ten bu yön de ki ka ra rı mı da ver dim; 1970 'lerden be ri de sür dü rü yo rum.

– Türk sosyalistleriyle ilgili siz çok sert eleştiriler yapıyorsunuz.

Bu sözleriniz basında da yer alıyor. “Bunlar adam olmaz.”

– Değil de ğil. Öy le sos ya list ler dü şü nün ki, ön ce be le di ye me mur lu ğu nu al dı lar. Bu ka dar bü yük ül kü le rin ola cak, bü yük tut ku la rın ola cak bir den bi re pıs di ye dü ze nin en kir li iş le rin de ken di ni tat min ede cek sin! Bu ki şi lik teh li ke li dir. Bi zim bu teh li ke li ki şi li ği eleş tir me miz de öy le, çok kö tü le me, çok sert dav ran ma bi çi min de de ğer len di ri le mez. Sos ya lizm üze ri ne böy le bir ya şam şek li in şa et mek de mek, ken di soy lu kül tü rü ne kü für et mek de mek tir. Say gı sız lık et mek de mek tir. Ben sos ya liz mi ha len bü tün pra tik uy gu la ma ye ter siz lik le ri ne, çir kin lik le ri ne rağ men soy lu, bağ lı ka lın ma sı ge re ken bir bi ri kim ola rak de ğer len di ri yo rum. Sos ya liz min seç kin mi li tan la rı nı say gı ile ana rım. Bu ka dar le ke len me me si, suç lan ma ma sı ge rek ti ği ni söy le rim. Bu na Kü ba da gi rer, Le nin de gi rerr, Sta lin de gi rer. Sos ya lizm eko lü in san lı ğın bir umu du dur, tut ku su dur. Her za man ta rih te ola gel miş tir. Ben İs la mi yet te İmam Ali'nin tem sil et ti ği ha re ke ti de dö ne min sos ya liz mi ola rak de ğer len di ri yo rum. Onun o ko lek ti viz mi, onun o mi li tan lı ğı, onun o kut sal de ğer le re bağ lı lı ğı tam bir sos ya list ti pi ifa de eder. Dö ne me gö re öy le dir. Mu a vi ye bir 376

bi rey ci dir. Sal ta nat çı dır. Ta bii Ha ri ci ler di ye cek si niz sos ya liz min da ha pro le ter ce si ni tem sil edi yor lar. Ola bi lir. Fran sız Devrimi'nin en uç so lu ko mü nist ler di. Ora da da sos ya list ler var dı, bur ju va dev ri min de. İlk çağ da da çok önem li eşit lik ko lek ti vi te le ri var dı, okul la rı var dı. İn san lık ta ri hin den ay rıl maz bir akım dı sos ya list ütop ya.

Sov yet ler Birliği'nde çok ge niş bir ka za nım du ru mun da ge liş ti. Ro bert Owen'ın ko o pe ra tif ler ha re ke ti de sos ya list ku ru luş tu as lın da.

Ama bu, ko o pe ra tif ler çer çe ve sin de ol du. Sovyetler'de ül ke çer çe ve sin de ol du. Bel ki ye ni bir ham le da ha da ge niş bir dün ya çer çe ve sin de ger çek le şe bi lir. Ba na gö re sos ya lizm in san bi re yi ni ge liş tir me bi li mi dir. Do la yı sıy la top lu mu ge liş tir me bi li mi dir. Ül ke le rin, ulus la rın, sis tem le rin de ğil, dev let le rin özel lik le de ğil. Dev le tin ge liş me si, ül ke nin ge liş ti ril me si sos ya liz mi faz la il gi len dir me me si ge re kir.

– Proletarya diktatörlüğü tartışması konusunda ne düşünüyorsunuz?

– Dikkatle iz le yin be nim söy le dik le ri mi. Sos ya lizm ön ce lik le bir ah la ki me se le dir. Salt bu nu si ya si bir me se le, eko no mik bir me se le ola rak dü şün mek ki min ica dı ol du? Onun üze rin de dü şün mek ge re kir. Ba na gö re sos ya lizm in san bi re yi ni kö le ci sis tem ler da hil en son ka pi ta list-em per ya list sis te me kar şı sa vun ma yı izah et me li dir. Dev let se vi ye sin de, dev rim ve pro le tar ya dik ta tör lü ğü se vi ye sin de ol ma sı da şart de ğil dir bu sa vun ma nın. Ni ye Müs lü man lık ha la ge li şi yor? Ni ye İran'da Aye tul lah lar bu ka dar güç lü? On lar yıl lar ca ne fis le riy le mü ca de le et ti ler. Sü rek li bir Aye tul lah kül tü rü oluş tur du lar.

Bu kül tür ik ti dar ol du. Şim di Türkiye'de sos ya liz mi bir ya şam bi çi mi ola rak se çip de, ya şa mı na ona gö re yön ve ren ler az. Be nim sos ya liz mi si ya sal dev rim, gi de rek de eko no mik kal kın ma me se le si ola rak gör mem ar tık git tik çe zor la şı yor. Ve hat ta ikin ci pla na dü şü yor. Sos ya lizm evet, ik ti da rı he def le me li, dev le ti ele ge çir me li, fa kat bü tün bun lar ik ti da rı yü celt mek için, he le dev le ti çok çok yü celt mek için ol ma ma lı. Za ten ku ru cu la rı da bun la rı söy lü yor lar. Gi de rek dev le ti sön dür me liy di ler. Bu nun bi çi mi üze rin de dur mak ge re kir di. Ta bii du rum böy le olun ca da be nim ulu sum, be nim ül kem, şöy le ba şat ola cak, şöy le ya rış ya pa lım, bil mem ney le ge çe cek, 377

bun lar sos ya liz me ya kış tır ma lar dır. Ben ce sos ya lizm de bu ra da kay be di yor. Şu nu sağ la ya bil me liy di: Be nim ya rat tı ğım in san dün ya nın en yü ce in sa nı dır. Ve ger çe ği de bi raz öy le ol ma lıy dı. İn san lı ğın bü tün kül tü rel ge liş me si ni an la ya bil me liy di. Bu te mel de eşit li ği, öz gür lü ğü tem sil et me liy di. Ve her in sa nı, her ulus tan in sa nı kap sa ya bil me liy di. Ra hat et ti re bil me liy di. Kı sa ca esen lik ge ti re bil me liy di. Bu ra dan kay be di len du rum lar var. Ya ni şim di Çin di yo ruz. Ko ca man bir Çin ulu su nun ge liş ti ril me si dir. Di ye cek si niz, ta mam o en ter nas yo na lizm dir. Çün kü Çin ulu su ge li şir se in san lık da ge li şir.

Bu laf ta böy le dir, pra tik te böy le de ğil dir. Çin ulu su ge li şe cek ge li şe cek, Sovyetler'de ol du ğu gi bi da ha son ra çok mer ke zi leş miş bir bü rok ra si, mer ke zi leş miş bir kü çük klik, gi de rek bir şef ele ge çi re cek. En kö tü ah lak sız lı ğı te pe den oy na ya cak. So nuç ta Çin bel ki de şo ven-em per ya list bir dev let ola rak in san lı ğın ba şı na be la ha li ne ge le cek. Çin bel ki şim di iyi ye gi de bi lir, bel ki bi raz sos ya list de ka la bi lir, ama bu sos ya liz mi in san lık la pay laş ma sı ge re kir. Hem de er te le me den yap ma lı. Ya ni pay laş ma sı ge re kir.

– Nasıl mesela?

– Nasıl fi lan yok. Çin'i dü şün me ye cek. Çin'in şöy le kal kın ma sı, Çin'in kal kın ma hı zı nın yüz de on dan aşa ğı ya dü şü rül me me si, Çin'in şöy le gü zel lik le ri, Çin'in şöy le bü yük lük le ri; bun la rı sı ra la ma ya cak. Çin'i bi raz unu ta cak. De mi yo rum tü müy le in kar et sin.

– Bu mümkün mü?

– Sosyalizmin en ter nas yo na list bir yö nü var. En ter nas yo na lizm ku ru laf la yü rü mez.

– Ama şimdiye kadar ne yazık ki lafta kaldı.

– Lafla ol du ğu için de, hiç bir cid di sos ya lizm de ne yi mi ya şan ma dı. Kü ba da öy le. Kü ba in sa nı şöy le, Kü ba in sa nı böy le, Kü ba şöy le güç lü dür, Kü ba şöy le at let tir, Kü ba şöy le se vi şir, Kü ba böy le co şar! Bun lar şo ve niz mi ifa de eder, sos ya liz mi de ğil.

– Belki de bu bir kaçınılmazlık.

– Ben de mi yo rum işi ni gü cü nü bı rak gel, di ğer halk la rın pe şi ne düş! Be nim bu ra da söy le di ğim Kü ba sos ya liz mi böy le ola ca ğı na, in san lı ğın bi raz te mel so run la rı nı ele al ma lı. Bel ki bun lar bir gün de çö züm le ne mez. Hiç de ge re ği yok. En az bu gün İran'ın ken di çer çe 378

ve sin de İs lam en ter nas yo na liz mi ne gös ter di ği il gi yi sos ya list ler gös te re bil me liy di. İran bel ki de İran ül ke sin den da ha faz la bu na dik kat eder ve ol duk ça da he def alın ma sı na rağ men yü rü tü yor.

– İran'la ilgili tahlilinizi anlayamadım.

– Kendi İs la mi an la yı şı nı ya yı yor de mek is ti yo rum.

– Yani İslam enternasyonalizmi mi?

– Gayet ta bii.

– İran da kendi hakimiyetini yaymak istiyor.

– Yaysın da İslam'ı yay sın, ona da say gı du ya rım.

– Ama Rusya da bir dönem İran gibi hakimiyet peşinde koştu ve sosyalizmi amaçlarına alet etti.

– Sovyetler Birliği'nin de bir dö nem halk lar için yap tı ğı nı in kar et mi yo rum.

– Ama daha sonra yayılmacılık yaptı ve buna enternasyonalizm adını verdi.

– İşte ben ona kar şı yım. İran şim di hiç ol maz sa ina na rak İs la mı ya yı yor, dev le ti fi lan de ğil. İs lam bu dur di ye ha re ket edi yor. Bun da da bi raz cid di dir. İş te bu gün fa şist ler ge li şi yor Do ğu Av ru pa ül ke le rin de. Bu da sah te re el sos ya lizm ta ra fın dan teş kil edil miş tir. Tek bir sos ya liz min onu ru nu Do ğu Av ru pa ül ke le rin de sa vu nan var mı?

Bu sos ya liz min sos ya lizm ol ma dı ğı or ta ya çık mış tır. Hep ba na sos ya liz mi ol du ğu or ta ya çık mış tır. Na sıl çık tı, na sıl ge liş ti, bu ay rı me se le. Cid di bir eleş ti ri si ge re kir.

– Geçmişi değerlendirdiğimizde ne gibi sorunları yeni baştan ele almak gerekir?

– Şimdi Kür dis tan bir ül ke, Kürt hal kı bir halk ol du ğu hal de ben bi zim dev ri mi miz Kür dis tan için de mi yo rum. Kürt in sa nı şah sın da bi raz in san lı ğı ya ka la sa ne mut lu ba na.

– Bütün devrimciler başlarken böyle söylüyor.

– Hayır, o ka dar de ğil. Ken di mi öv mü yo rum, Kürt le ri öv mü yo rum. Bi zim yap tı ğı mız “iş te bun lar da in san dır, bun lar da şe ref li, onur lu ola bi lir ler” de mek tir. Bu ko nu da ıs rar lı yım. Sa va şı mım var.

Sos ya lizm öz den kay bet me di de, uy gu la ma esas la rın da kay bet ti.

Ben ce ye ni bir ham le ya pa bi lir. Fa kat sos ya list ol mak ta ıs rar eden ler ken di si ni ke sin lik le göz den ge çir me li. Türkiye'de eğer ben cid di 379

ola rak sos ya list ka la ca ğım di yen ler var sa, ke sin lik le ken di le ri ni ye ni den ele ala bil me li dir ler. Bir çok ko nu da ele al ma lı yız. Bir sos ya list eğer hız la sa ğa sav ru lu yor sa, bu nun al tın da fel se fi, ki şi lik, ah la ki çö kün tü var. Fa şiz me yat kın lık yö nü var. Bir fa şist le bir sos ya list ara sın da ki fark ne re dey se ba zen si li ni yor. Ve bu gün re el sos ya liz min ka lın tı la rın da güç lü fa şist ka lın tı lar or ta ya çı kı yor. Bun dan çı kan so nuç as lın da sos ya list kül tür ve ya bi ri kim ken di ni ka pi ta liz min le ke li yön le rin den kur ta ra ma mış tır. Dev let sos ya liz mi fa şiz me çok ben zer. Bu yön tem ne ka dar sağ lık lı bir yön tem dir? Her hal de iler de çok tar tı şı la cak tır. İk ti da ra yak la şım göz den ge çi ril me li dir.

En ter nas yo na liz me yak la şım, do ğa ya yak la şım göz den ge çi ril me li dir. Ah la ka, di ne yak la şım göz den ge çi ril me li dir. Kal kın ma me se le si ye ni den ele alın ma lı dır.

Türk sosyalistleri – Türk sosyalistleriyle ilgili küçümseyici sözler ettiğiniz gibi bir izlenim var. Neden böyle bir söylem tutturuyorsunuz?

– Faşizm bu ka dar bas tı ra cak, eme ğin üze rin de ki sö mü rü bu ka dar kat mer li ola cak, bir sa vun ma ve di ren me ha re ke ti de ge liş ti re me ye cek sin! Ne den ge liş mi yor?

– Bir konuşmanızda diyorsunuz ki, onların önderlik yeteneklerini geliştirecek yollar gösteririz.

– Mesele o de ğil dir. Ben ona te nez zül de et mem. So run ken di ni göz den ge çir me yi bil mek tir. Se nin hal kın, se nin iş çi sı nı fın bu du rum day sa, sen bir şey yap mı yor san sah te bir ko nu mu ya şı yor sun. Bu bir sos ya list des tek tir. O eleş ti ri le rin ama cı şuy du: Cid di bir ön der lik çö züm le me si ne ih ti yaç var. Bir çok Türk sos ya list ti pi de ken di ni çok be ğen miş ve ken di ha ta la rı nı ört bas et me yi dev rim ci eleş ti ri sa nı yor.

Sen ba şa rı sız sın. Ör güt ge liş mi yor. Sen di kal mü ca de le yi bi le iler let mi yor. En te mel ko nu lar da sı nı fın adı yok. Ve ya adı var sa, doğ ru dü rüst bir gö rü şü yok, ama man gal da kül bı rak mı yor. Bu ba na bi raz tu tar sız lık gi bi ge li yor. Ben Türk hal kı nın da ger çe ği ne ina nı yo rum.

Onun sı nıf ger çe ği ne de ina nı yo rum, ama cid di bir eleş ti ri si, çö züm le ni şi ge rek li dir. Türk sos ya list ti pi de ben ce ye ni den göz den ge çi ri le 380

rek ge liş ti ril me li dir. Gel sin ler, ken di le ri ne yar dım cı ola lım der ken, şu nu de mek is ti yo rum: PKK bu işi bi raz çö züm le di, Kürt ti pin de mü ca de le ede bi len bir ge li şim sağ la ya bil di. Bu de ne yi mi Türk öğe le re an la ta lım. Bu işin na sıl ol du ğu na say gı lı ol sun lar. Kan ter için de var dı ğı mız bir so nuç var, onu dik kat le öğ ren sin ler. Baş ka ül ke ler den bin ler ce ki tap oku ya rak, araş tır ma ya pa rak öğ ren me ye ça lı şı yor lar. Bir de ya nı ba şın da ki Kür dü in ce le sin ler, öğ ren sin ler. Sağ la nı lan ge liş me yi ken di çı kar la rı için kul lan sın lar. Des te ğim, yar dı mım bu çer çe ve de. Yok sa ben bir Türk ya ra tı rım, be nim böy le bir der dim yok. Bu iş be nim ba şı ma gel me sin.

– Özgür Gündem'de Türk sosyalistleriyle ilgili değerlendirmelerinizi okuyunca, bu konuşmanızdan öyle bir sonuç çıkıyor ki, gelsinler Türk sosyalistlerini adam edelim gibi bir üslup kullanmışsınız. Neden bu kadar yukarıdan bakıyorsunuz?

– Hayır ha yır, siz uzak tan bak tı ğı nız için böy le söy lü yor su nuz.

Be nim için ağır bir yük tür o. Fa kat Türk in sa nı ile il gi len mez sem o za man da dar mil li yet çi di ye cek si niz. Dar mil li yet çi ol ma dı ğı mı ka nıt la mak için, gel sin ler ay nı ocak ta ısı na lım, aş yi ye lim, ama işin ger çek le ri üze rin de de tar tı şa lım, bu ka dar en ter nas yo na lis tim de mek is ti yo rum. Ben ön ce Türk le baş la mak is ti yo rum. Ma a le sef il gi gös ter mi yor lar. Ta mam, aş ge rek li dir, fa kat sos ya lizm ve si ya set de ge rek li dir. Be nim ar ka daş la rı mın bü yük bir kıs mı Türk tür. İr ti ba tım ke sik fa lan de ğil dir. Türkiye'de de çok sa yı da dos tum var, ta raf ta rım var. Say dı ğım, de ğer ver di ğim in san lar var. Türk le ri bi zim Kürt ler den de üs tün gö rü rüm. Ge liş miş öl çü le ri de var dır.

Fa kat ba na gö re, on lar bu nu ta mam la ya mı yor lar. Bi raz da ha zen gin leş ti re bi lir ler, ol gun laş tı ra bi lir ler. Çö züm le yi ci ola bi lir ler. Bu amaç la o sö zü söy le dim. Ya ni çok iyi ol ma la rı nı is te di ğim için bu sert li ği içer di. İn san lar bi li yor su nuz çok iyi ko nu ma ge tir mek is te dik le ri ne faz la yük le nir ler. Bu nu ter sin den yo rum la ma mak ge re kir. Ben es ki ar ka daş la rı mın anı la rı na ters düş me dim. Özel lik le 12 Mart son ra sı or ta mın bir mü ca de le ci si ol dum. On la rın di re niş ge le ne ği ni de vam et tir dim. Bi li yor su nuz içer de de kal dım. Ço ğuy la ha şır-ne şir ol dum. Ve ben on la rın anı sı nı bu gü ne ka dar ta şı dım.

Sos ya lizm, di re niş, si lah lı mü ca de le, halk sa va şı, ge ril la, ço ğu kır 381

mı zı göm lek fi lan gi yer di. Şim di o bay ra ğı biz dal ga lan dı rı yo ruz.

On la rın anı la rı nı biz yük selt tik. Eğer kö tü nün kö tü sü bir du ru ma yö nel me miş ler se bi zim bu ey lem le ri mi zin çı kı şı, bü yük et ki si var dır. İdam la rı biz dur dur duk. İn faz ya sa sı nı bi zim ey lem ler or ta ya çı kar dı. On la rın işi gü cü iyi dir. Dü zen es ki si gi bi on la ra sal dır mı yor, ta viz ve ri yor. Bi li yor su nuz Apo pi ri mi yal nız Kürdistan'da iş lev gör mü yor, Türkiye'de de iş lev gö rü yor. Bu bi zim on lar dan al dık la rı mı za kar şı ver dik le ri miz dir. İn san da ha kök lü so run la ra il gi gös ter sin ler is ti yor. Siyasal'daki ar ka daş la rı mız dan ba zı la rı ha len et kin lik le ri ni sür dü rü yor. Da ha ho mo jen ör güt sel ça lış ma lar pe şin de ko şun. Ken di ni ze ik ti da rı da ya kış tı rın, ye ni ya şa mı da ya kış tı rın, gü zel li ği de ya kış tı rın. 12 Ey lül fa şiz mi nin her tür lü süp rün tü sü ne sa rıl ma yın, bu na ge rek yok. Ye ni bir dün ya nın ku ru lu şu na o dö nem de ki coş ku ve he ves ka dar il gi ol ma lı dır. Ve bu nun te o rik ola rak çö zül me si ka dar bi zim gi bi pra ti ğe de ken di ni zi bi raz göz den ge çi re rek kat kı mı zı sun ma ya de vam et me li yiz. Ben ha la id di a lı yım, Türkiye'ye de yö ne le ce ğiz.

“Batıya uzanacağım” – Bir ara konuşmanızın içinde Batı'ya yönelmekten söz ettiniz.

Nedir bu yönelmek?

– Zorla bi zi ayır mak is te se ler de ben ay rıl ma ya ca ğım. So ra cak he sap la rım var. İstanbul'a so ra cak he sap la rım var. Bel ki ya hu bu ka dar bu ra ya uzan ma di ye bi lir si niz. Uza na ca ğım.

– Nasıl uzanacaksınız?

– Soracak he sap la rım var. İstanbul'da bi ri ken de ğer ler var, bi ri ken sö mü rü var, bi ri ken kir li lik var, çir kin lik var, acı lar var ve gü zel lik ler var. Yö ne le ce ğim, ora la ra gü cüm ye ter se.

– Yöneleceğim derken, geçen yıllarda Bakırköy'de bir eylem yapılmıştı ve çok sayıda insan ölmüştü. Bu türden bir yönelme?

– O de ğil. Onu kas tet mi yo rum. O yö ne liş tü rü nü faz la an lam lı bul mam. Be nim yö nel me tar zım çok kök lü dür. Batı'ya yö ne le ce ğim, hiç bun dan kuş ku nuz ol ma sın.

– Nasıl bir yöneliş olur? Kürdistan'daki yöneliş dağa çıkıyorsu382

nuz. Şehirde dağa çıkılmaz. Şehir gerillacılığı olur mu?

– Sayın kar de şi miz Yal çın Kü çük Ho ca za ten di yor; Apo'yu Ba tı lı laş tır mak, Tür ki ye li leş tir mek la zım. O sez miş bi raz her hal de. Yö ne le ce ğim. Tür ki ye in sa nı na bu te mel de me sa jım var. Türkiye'nin ba şın da ki le rin Türkiye'den faz la kop tu ğu nu, Türkiye'ye de hal kı na da ters düş tük le ri ni ve bir klik du ru mu na, ajan- klik du ru mu na gel dik le ri ni gö rü yo rum. Ya kış tı ra mı yo rum. Tür ki ye hal kı nın on lar la he sap laş ma sı na da kat kı sun mak için yö ne le ce ğim.

– Nasıl bir şey biraz daha açmak istiyorum.

– Her dü zey de yö ne le ce ğim.

– Kültürel faaliyetler anlamında mı?

– Hayır ha yır. Kül tü rel, ruh sal, sos yal, si ya sal, yö net sel, eko no mik, as ke ri alan lar da.

– İstanbul'da zaten örgütlü değil misiniz?

– Bütünüyle. Da ha baş ka şey ler le, her dü zey de. Türk in sa nı nın içi ne gi re rek yö ne le ce ğim. Yal nız PKK ola rak de ğil. Bu nun iler de ge liş me si ni gö re cek si niz. Biz bu Türkiye'yi hiç an la ma yan la ra, la yık ol ma yan la ra bı rak ma ya ca ğız. Türkiye'nin gü zel lik le ri de var dır.

Bu nu on la ra bı rak ma ya ca ğız. Bu çok önem li bir hu sus tur. Kap tı rıl ma ma sı ge re ken gü zel Tür ki ye, gü zel Tür ki ye hal kı var. An la şı lı yor mu? Si zin Kürdistan'la il gi len di ği niz ka dar ben de Tür ki ye ile il gi len mek is ti yo rum. Eğer ay rı lık çı lık yap ma Apo, bü tün lük çü lük yap di yor sa nız, ben de ce vap ve ri yo rum. Gü zel bir lik-be ra ber lik için ge le ce ğim. Bu nu en gel le yen le ri tu ta ca ğım, bil mem ne re sin den tu tup bil mem ne ya pa ca ğım. On lar Kürdistan'a bir tür lü gel di ler, ben baş ka tür lü ge le ce ğim. Sos ya liz me gö re gi de ce ğim. Me rak et me yin bir Kürt mil li yet çi si ola rak git me ye ce ğim. Hat ta bir Türk'ten da ha ya man bir Türk gi bi gi de ce ğim. Bek le yin gö re cek si niz. Me rak la, he ye can la, dost ça.

Kemalizm Ke ma liz mi bir göz den ge çi rin. Mus ta fa Kemal'i de siz ler den iyi an la yan be nim. Sa yın Bi rand sık sık ba na so ru yor du. “ Atatürk'ü na sıl bu lu yor su nuz, Atatürk'ü ken di niz le kı yas lı yor mu su nuz” di yor 383

“Türkiye'nin başındakilerine, Türkiye halkının onlarla hesaplaşmasına da katkı sunmak için yöneleceğim.”

384

du. Kı yas la mak için fa lan de ğil. Ata türk or du lar la işe baş la dı, ben borç la baş la dım. Bir tek si la hım yok tu, bir tek dos tum yok tu. Fa kat Mus ta fa Kemal'in ger çek li ği ni ya kın dan du yum sa dı ğım için ken di ki şi li ğim de, iyi bi li yo rum. Bir as ker ve rüt be si ni dü şün dü ğü ke sin dir. Onun ki şi li ğin de rüt be et ki si bü yük tür. Rüt be si nin oluş tu ğu ko şul la rı bi li yor su nuz. İm pa ra tor lu ğun da ğıl dı ğı, ar tık Türk lü ğe da yan mak tan baş ka ça re nin kal ma dı ğı yıl lar dı. Do la yı sıy la aşı rı bir mil li yet çi ol ma sı ka çı nıl maz dı. Bu nu pa şa tar zı ya pa cak tı. En üst dü ze ye da ya na rak ya pa cak tı. Rüt be si nin ge re ği bu. Mil li yet çi li ği de öy le dir, dö ne mi ge re ği dir. Bu ko nu la rı da suç la mak için söy le mi yo rum. Ama Mus ta fa Kemal'i bü tün ta rih yap mak, bü tün top lu mun ge le ce ği yap mak, Tür ki ye top ra ğı na, Ana do lu top ra ğı na bü yük say gı sız lık olur. Mus ta fa Ke mal bu ka dar bü yük de ğil dir. Ben ken dim de da hil, pey gam ber ler de da hil hiç bir ön der in sa nı nı bu ka dar ku şa tı cı ola maz. Biz bu na he ge mon ya cı da di ye bi li riz. Şu nu gör mek zo run da yız: Ana do lu Türk lük ger çe ği Mus ta fa Kemal'den da ha bü yük tür. İn san ger çe ği ön der ler den da ha bü yük tür. Ön der le ri in kar et mi yo rum. Ba na gö re çok aşı rı lık ya pıl dı. Mus ta fa Kemal'in top lum üze rin de ki ko nu mu abar tıl dı. Ta rih için de ki ye ri abar tıl dı. Çok ge le ce ğe ve bü tün geç mi şe ya yıl dı. Ta bu dü ze yi ne çı ka rıl dı.

– Bunun bir önemi yok, fikri sonuçları daha önemli.

– Olmaz olur mu. Bu gün çok çö züm süz du rum da sı nız. Tür ki ye Cum hu ri ye ti çö züm süz dür. Tür ki ye in sa nı çö züm süz dür. Bu nun ke ma lizm le çok sı kı bağ lan tı sı var. Ke ma list çö züm le me yi ye ni den ya pa maz sa nız, ke ma list ger çe ğe gö re siz gü nü müz cum hu ri ye ti nin kri zi ni aşa maz sı nız. İkin ci cum hu ri yet la fı nı ben et me dim. En te pe de ki et ti. Ha len bü yük bir tar tış ma dır sü rüp gi di yor. Eğer tı kan ma be lir ti le ri ol ma say dı, bu tar tış ma or ta ya çık maz dı. Bu da ke ma liz min ki şi li ği çö züm len me den faz la çı kı şa yol aça maz. Bu Mus ta fa Kemal'i kü çült mek, de ğer den dü şür mek de ğil dir. Si zin ga ze te nin çok ke ma list li ğin den söz edi lir. Si zin ga ze te de ke ma liz me eleş ti ri ge ti re rek an cak olum lu iş le vi ni sür dü re bi lir. Sa yın İl han Sel çuk, ke ma liz mi çok iyi di le ge tir me ye ça lı şı yor. Olum lu iş lev le ri ni özel lik le açı ğa vur ma ya ça lı şı yor. Ama ba na gö re bi raz eleş ti ri si ni de ya pa bil me li. Ya pa bil me si ba na gö re si zin için tek ça re dir. Ma a le sef 385

bu nu gös te re me me si onun adı na bir za yıf lık tır. Yok sa hep öv güy le ge çiş tir me si, ben ce ke ma liz me iyi lik de ğil dir. Ben ba zı iş lev le ri tem sil et ti ği ne ina nı yo rum. Onu gün cel leş tir mek ge re ki yor. Olum lu mi ra sı nı, onun baş lan gıç ta ki ba zı özel lik le ri ne ters de dü şü re rek ve aşa rak or ta ya çı kar mak da bir ge liş tir me mo de li dir. Bu nun ke sin lik le dö nek lik le, kar şı-dev rim ci lik le bir ala ka sı yok tur. Eleş ti ri za man za man çok ge rek li dir. Mark siz min ta ri hi de eleş ti ri ta ri hi dir. İler le me ler de an cak bu te mel de or ta ya çı kar. Ke ma lizm eleş ti ri si ger çek çi ya pıl ma lı dır. Bu nun Türkiye'nin ulu sal bir lik ve bü tün lü ğü adı al tın da ya sak la ma lar la örü le rek ya pı la maz du ru ma ge ti ril me sin den ka çın mak ge re kir. Mi sak-ı Mil li de in san için dir, Türkiye'nin bir likbü tün lü ğü de in san için dir. Eğer bu kav ram lar in sa nı da ral tı yor sa, cü ce leş ti ri yor sa, bir bir le ri ne kar şı şo ve niz me gö tü rü yor sa, halk la rı ra hat sız edi yor sa, bu kav ram lar da tar tı şıl ma lı dır. Çün kü on lar da Türk in sa nı için dir. Türk in sa nı bu kav ram lar için de ğil dir. Türk top lu mu, Türk in sa nı ve ya Türkiye'de ya şa yan lar için dir. Bu gün bu kav ram lar ana ya sa da, ya sa lar da iş ken ce dir, ya sak tır, tu tuk la ma dır; o za man dü şün me miz ge re kir. Bu kav ram lar da bir bit ye ni ği var. Bu eleş ti ri le ri miz le ye ni bir lik te lik ler ge liş ti ril me li dir. Za ten ke ma lizm ta rih te bir yer iş gal edi yor sa, bu ye ni ko nu ma ba sa mak teş kil et ti ği oran da an lam ifa de eder. Bi raz de dik le ri mi lüt fen an la yın. Ben eleş ti ri le rim de kö tü le me yön te mi ni seç mem. Ken di so rum lu lu ğu mu ye ri ne ge ti re rek bun la rı be lir ti yo rum. Ke ma liz me kar şı da en bü yük sa va şı ver me ye ça lı şı yo rum. Ama ke ma lizm ger çe ği nin na sıl ele alın ma sı ge rek ti ği ni de en iyi ke ma list ler den da ha iyi ya pı yo rum.

On lar kı sır yap tı lar, dar bı rak tı lar, on lar ke ma liz me de her hal de iyi lik et me di ler. Ben ken di me sık sık şu nu so ra rım,, Kar şım da Mus ta fa Ke mal ol say dı ben bu iş le ri da ha iyi gö tü rür düm. Ken di si ol say dı, çö züm le me ler le, eleş ti ri ler le ve kar şı lık lı iliş ki bi çim le riy le biz olum lu bir sü re ci baş la ta bi lir dik. Ke ma lizm adı na ke ma lizm cü ce le ri ma a le sef çö zü mü tı kı yor lar. Demirel'in ne re si Atatürk'ü tem sil edi yor. Pa şa lar ne ka dar Atatürk'ü tem sil eder ler? Za man za man ken di ken di me, bun lar ol sa ol sa ka ri ka tü rü ola bi lir ler, ken di si ola maz lar di yo rum. So ru nun çö zü mü nün önün de cid di en gel dir ler.

Kemal'e biz zat il gi si en yük sek olan lar bi le onun doğ ru yo ru mu nu 386

gü nü mü ze ta şı sın lar, so run la rın çö zü mü için bel ki ipu cu ve re bi lir ler.

Ay rı ca ke ma liz min di ğer yön le ri ni de eleş tir mek la zım. Din gö rü şü nü, la ik lik gö rü şü nü, ta rih gö rü şü nü, ulus gö rü şü nü eleş tir mek la zım. Bü tün bun lar dan ye ni bir top lum sal dü zen le niş pro je si çı ka bi lir. Bu iyi olur di ye dü şü nü yo rum. Önü müz de ki dö nem de cum hu ri ye tin ye ni den ya pı lan ma sı ko nu sun da gö rü şü mü söy le dim. Bu nun içi ne Türk de gi rer, Kürt de gi rer, ulu sal azın lık kül tür le ri de gi rer.

Bun lar Türkiye'yi zen gin leş ti rir. Türk hal kı nı da ha bir lik te ya şa nı lır bir halk ha li ne ge ti re bi lir. Bu ka dar Kür dü ezen bir mo del faz la ya şa ya maz. Ve Türk in sa nı nı da bi raz cü ce bı ra kır, cü ce lik ten kur ta ra maz, dı şa ba ğım lı lık tan kur ta ra maz. Bu te mel de yak la şı yo rum.

Türkiye'de bir lik mo de li as lın da Ana do lu ta ri hi ger çek le ri ne say gı yı içe rir. Halk la rın bü yük lü ğü ne say gı yı içe rir. Da ha gü zel ya şam bir lik te lik le ri ne olan yük sek il gi yi içe rir.

Emperyalizm Ben em per ya lizm ol gu su na ha la ina nı yo rum. Son za man lar da sa nı rım bu ko nu da da bir aşın ma var: Em per ya lizm yok! Ye ni dün ya dü ze ni mi var? Ve ya es ki tür em per ya lizm ler si lin di! Doğ ru dur. Es ki tür em per ya lizm bel ki kal ma mış ola bi lir, ama ba na gö re em per ya lizm da ha de ği şik bir hal al mak la bir lik te var lı ğı nı çok da ha et ki li sür dü rü yor. Ha ni söy ler ler, em per ya lizm iç sel bir ol gu ha li ne gel di, bil mem es ki den sö mür ge ci lik ba zı ko nu lar da bur ju va lar la yü rü tü lür dü, şim di sı nı fı ya rat tı, iç sel leş ti fi lan. Bu kav ra mı şöy le bi raz da ha ge liş tir mek ge re ki yor; sa de ce halk lar dü ze yin de de ğil, ki şi ler dü ze yin de em per ya lizm ki şi sel leş ti. Türkiye'de de em per ya lizm ki şi sel leş ti. İş bir lik çi sı nı fın ol gun laş ma sı an la mın da söy le mi yo rum, kit le ye ka dar gir di. Özel lik le de kül tü rüy le. Ya ni kül tür em per ya liz mi sa nı rım bu son 1980 'ler son ra sı nın en çar pı cı ge liş me si dir. Kül tür em per ya liz mi, ah lak sız lık em per ya liz mi, çok et ki li ol du ve in san lı ğı pe ri şan et ti. Bu nun as ke ri, si ya si, eko no mik sal dı rı sın dan da ha faz la kül tür ve ah la ki sal dı rı sı nı teh li ke li gö rü yo rum. Bu da sa nı yo rum son 10-15 yı lın ka rak te ris ti ği ni ifa de eder. Özel lik le in 387

sa nın ge le ce ği ne müt hiş sal dı rı yor, ah la kı na müt hiş sal dı rı yor. Kül tü rel ge le nek le ri ne müt hiş sal dı rı yor. He le de Ame ri ka kor kunç sal dı rı yor. Do ğa ya da sal dı rı sı gün ışı ğı na çık mış tır. Ta ri he bü tü nüy le sal dı rı sı açı ğa çık mış tır. Ba na gö re bü yük et ki ya pı yor. Ben bu bü yük teh li ke yi öy le, şöy le ül ke yi iş gal et ti, bil mem si ya si an lam da so nuç la rı ol du bi çi min de de ğer len di re mi yo rum, onu aşı yor. Ka pi ta list-em per ya list tah li li bu yö nüy le bi raz ge liş tir mek ge re ki yor. Ve ger çek in san lık için teh li ke li dir, bir ca na var laş ma dır. Ya rat tı ğı tü ke tim top lu mu mo de li baş lı ba şı na bir zin cir den bo şan ma dır. İn sa nın bü tün teh li ke li tut ku la rı nın, bü tün hay va ni özel lik le ri nin çok üst dü zey de ve de ği şik bir bi çim de ör güt len di ril me si dir, sal dır gan laş ma sı dır. Dik kat edin, in san gü nü müz de çok da ha zap te dil mez, git tik çe do ğa yı da, top lum sal bü tün öl çü le ri de teh dit eder bir ko nu ma gel miş tir. Şim di bu açı dan ki şi sel leş me yi ba ha ne edip, es ki si gi bi si ya si sal dı rı sı yok, as ke ri sal dı rı sı yok, eko no mik ola rak da es ki si gi bi sö mür mü yor de yip ya nıl gı ya düş me mek ge re ki yor. Doğ ru da, bu ge nel leş ti, yay gın laş tı, yo ğun laş tı, ev ren sel leş ti ve teh li ke bo yu tu da ha da ge niş le di. İş te sos ya lizm bu nu gör me li ve ka pi ta list-em per ya list eleş ti ri yi bu ye ni ge liş me ler ışı ğın da ya pa bil me li. Be nim bu ko nu da ki gö rüş le rim ve in ce le me le rim sı nır lı dır. Ama bu nun böy le ol du ğu nu gö rü yo rum.

– Amerikan filmlerini izliyor musunuz?

– Çok esef edi yo rum. Ame ri kan kül tü rün den çok ra hat sı zım.

Kıs kan dı ğım için de ğil, o gör kem li ya şam mo del le ri ni çe ke me di ğim için de ğil, ben bu ya şam mo de li ni ye rin di bi ne ba tı ra ca ğı ma ye min li yim. Bel ki on lar da be nim ki şi li ği me bu ka dar çok düş man lar. Bu nu ben in san lık için teh li ke li gö rü yo rum. Ame ri ka ye ni yet me bir ka pi ta list-em per ya list dev let ola rak çok teh li ke li dir. İn san lı ğın geç mi şi ne sal dı rı yor. İn san lı ğı in san ya pan te mel de ğer yar gı la rı na sal dı rı yor. Amerika'nın bu na hak kı yok. Ame ri ka bu ka dar üs tün ola maz. Ame ri kan ya şam tar zı bu ka dar övü nü le cek bir ya şam tar zı ola maz. Bun lar in sa nın has ta lık la rı nın ge liş ti ril me si de mek tir.

Olum suz yön le ri nin kö rük len me si de mek tir. İn san lı ğın may mu na doğ ru dö nüş yap ma sı de mek tir. Kal dı ra mı yo rum ben bu nu. Tek rar söy lü yo rum: Kıs kan dı ğım, elim ulaş ma dı ğı, ba na yar dım et me di ği 388

için de ğ il. Bir sis t em ola r ak ka b ul l e n e m i y o r um. Son yıl l ar d a Türkiye'de bu na müt hiş bir öy kün me var. Acıy la kar şı lı yo rum. Hal bu ki Anadolu'nun gü zel lik le ri bun dan da ha de ğer li dir. Ma a le sef bun lar ge liş ti ri le me miş, hor gö rü lü yor. Şid det le eleş ti ri yo rum. Ve ken d i ta r i h i ve h alk de ğ er l e r i n i z i bul m a y a ça l ış m a l ı s ı n ız.

Amerika'dan çok ona sev da lan ma lı sı nız. Ne dir bu Ame ri kan tak lit çi li ği? Batı'ya öy kün mek der ken, bu em per ya lizm uşak lı ğı nı kas te di yo rum. Anadolu'da an ti-em per ya list ol mak de mek bu uşak lı ğa kar şı ol mak de mek tir. İl han Selçuk'un ku lak la rı çın la sın. Bu söz le ri ay nen ona ak tar. Olum lu dur. İyi sa vaş sın. Bi zim de na sıl bir sa vaş çı ol du ğu mu zu iyi gör sün ve ona gö re hak kı mız da doğ ru ko nuş sun, eğ ri büğ rü ko nuş ma sın. Ne ye ne ka dar kar şı ol du ğu mu zu, ne yi ne ka dar be nim se di ği mi zi de bil sin. Ya ni bi zi Anadolu'da ay rı lık çı lı ğı kö rük le yen, Ana do lu kül tü rü ne kar şı de ğil, abart ma lı yan lış de ğer len dir me le re ko nu et me sin. Bi zi ta nı ma dan, bil me den, üs tün kö rü eleş ti ri ler le de ğer len dir me sin. Biz onun an la dı ğın dan da ha faz la an ti-em per ya lis tiz. Ve bu nun sı cak sa va şı nı ya şı yo ruz. On dan da ha faz la Ana do lu cu yuz. On dan da ha faz la Ana do lu ço cu ğuy la an la şa bi li rim. Bir Ana do lu kı zıy la çok iyi ge çi ne bi li rim. Bu be nim Ana do lu cu ol du ğu mu gös te rir. Toroslar'daki bir Türk men le an la şa bi li rim. Be nim bu nun la da Türk hal kı na çok ya kın ol du ğu mu gös te rir.

Ve böy le yim dir de. Bu nu sap ta sın, bu na gö re eleş ti ri si ni yap sın. Ne ka dar eleş ti rir se eleş tir sin ben çe kin mi yo rum. Ama ba zı ger çek le ri yad sı ya rak, “ay rı lık çı dır, kan dö kü yor” gi bi ucuz şey le re git me si ni doğ ru bul mu yo rum. Bu eleş ti ri miz Türk ay dın la rı için dir. An ti-em per ya list lik te, halk la rın kül tür ger çek li ği ne, ta ri hi ne sa hip çık ma da so nu na ka dar va rız. Siz Türkiye'yi çok em per ya liz me bağ la dı nız.

Türk hal kı nı da çok ka pı ku lu et ti niz. Bu na esef edi yo rum. Bir dö nem İs la mın em rin de as ker yap tı nız. Şim di Batı'nın em rin de as ker ya pı yor su nuz. Hat ta çöp çü yap tı nız. Bu gün Almanya'daki re za let ne dir? Bu ve si le ile do ku na yım. Bu da em per ya liz min bir so nu cu dur. Em per ya lizm le kur du ğu nuz kir li iliş ki ler ge re ği in san la rı ora ya do luş tur du nuz. Ta bii Al man lar bu ka da rı nı ka bul et mez. Ta bii üs tün ırk an la yı şı da bi raz var dır. Ve bi raz da bu ül ke on la rın dır. Sen böy le öl çü süz gi der, iş gal eder sen, her ba ha ney le Türk ge ce kon du su 389

dol du rur san, on la rın tep ki si ne yol açar sın.

– Aynı şey bugün Kürtler için İstanbul ve Ankara'da söz konusu...

– Doğru, bu da yan lış. Ben onu da yan lış bu lu yo rum. Bu da sö mür ge ci lik po li ti ka sı nın bir so nu cuy du. Ta şı nıl dı İstanbul'un va roş la r ı n a, ge c e k on d u l a r ı n a ve İs t an b ul çir k in l eş t i. Eleş t i r i y o r um.

Avrupa'ya ta şı nıl dı. Bu in san lar kö le ti ca re ti ya pı la rak ora ya ta şı nıl dı. Hiç bir cid di so run la rı göz önü ne ge ti ril me di. Ger çek ler an la şıl mak is ten me di, sa de ce kâr, dö viz ve ucuz iş gü cü hır sıy la bun lar ya pıl dı. Şim di bu tra jik olay lar ya şa nı yor. Ma a le sef bun da da ik ti dar lar suç lu dur, ağır suç lu dur. İstanbul'daki Kürt ler için de ağır suç lu dur. Ha len de ta şı yor lar Batı'ya. Türk iş çi sı nı fı nın mü ca de le si ne de olum suz et ki de bu lu nu yor, Kürt hal kı nın mü ca de le si ne de olum suz et k i d e bu l u n u y or. T ürkiye'yi B atı'ya bu ka d ar bağ l a m a y a l ım.

Türkiye'nin en gü zel de ğer le ri ni Ba tı lı tu rist le re peş keş çe ki yor su nuz. Sa nı yo rum kı yı lar da bü tü nüy le ya şa yan lar ya ban cı lar dır. Yap ma yın, bun lar çir kin lik ler dir. Ben bun la ra kar şı yım. Tür ki ye hal kı nı da se fil leş tir me ye hak kı mız yok. Ül ke gü zel lik le ri ni bu ka dar peş keş çek me ye hak kı mız yok. Ben tu tar lı bir in sa nım. Si zin gi bi, on lar da ya şı yor, biz de ya şı yo ruz de mem. Ben il ke sa vaş çı sı yım.

Ken di mi de bu ko nu lar da as la al da ta mam. Tu tar lı yım ben ken dim le. Bun lar Tür ki ye hal kı nı peş keş çek me ha re ke ti dir. Ül ke yi sat ma ha re ke ti dir. Kar şı yım. An ti-em per ya list li ği me ve ya halk la rın öz gür lü ğü ne, ya şam hak kı na bağ lı yım. Ül ke peş keş çe ki li yor. Za ten bu nu ezi ci bir şe kil de gör dü ğüm için di re ni şi şid det len di ri yo rum. Bi zim bu di re ni şi, salt Kürt ay rı lık çı lı ğı şek lin de an la ma yın.

Sosyalistlerin birliği Tür ki ye sol cu lu ğu nun da, dev rim ci li ği nin de ye ri ne ge ti re me di ği gö rev le ri ar tık ye ri ne ge tir me ye ça lı şı yo rum. Bu da omu zu muz da bir yük tür şim di. Çok yük yük lü yor ik ti dar me se le si ni Türkiye'de hal let me miz. Türk hal kı ik ti dar so ru nu nu hal let me li dir. Do la yı sıy la onun işi ni de şim di lik gö rü yo rum. Zor dur fa kat gö tür me ye ça lı şa ca ğım. Bu te mel de em per ya liz mi olum suz de ğer len di ri yo rum. Em per 390

ya liz me Türkiye'nin çok ba ğım lı ol du ğu nu söy lü yo rum. Em per ya liz min bi rey sel dü zey de ege men bir kül tür ve ah lak bi çi mi ne ge ti ril di ği ni söy lü yo rum. Ül ke nin da ha faz la peş keş çe kil di ği ni söy lü yo rum. Bu ko nu da Türkiye'nin sos ya list le ri, ay dın la rı ger çek çi ol mu yor lar. İki de bir, PKK dar mil li yet çi bir ha re ket tir! Si zin da ha ön ce gel di ği niz ha re ket ta ra fın dan ıs rar la sür dü rü len bir id di a dır. Ben on la rı dar mil li yet çi ola rak de ğer len di ri yo rum. Ken di mi de son de re ce ge liş miş bir en ter nas yo na list ola rak, PKK'yi de bu te mel de ge liş ti ri len bir ör güt ola rak de ğer len di ri yo rum. Türk ay dın la rı nın ken di le ri dar ay rı lık çı dır. Bu ko nu da eşit, öz gür bir lik te li ği biz özen le ge liş ti ri yo ruz. Da ha öl çü lü dav ran sın lar. Sos ya list ler özel lik le PKK ola yı nı en ter nas yo na li ze et mek is ti yor lar sa ger çe ği ol du ğu gi bi gö re rek eleş ti ri le ri ni ge liş tir sin ler, hat ta mü ca de le et sin ler bi zim le. Ama doğ ru şey le ri de gör mez lik ten gel me sin ler. Bu bir lik te lik le rin önü nü en gel le me sin ler. Bu ve si ley le de Tür ki ye sos ya list le riy le bir lik te ça lış ma di le ği mi si zin ara cı lı ğı nız la tek rar ifa de et mek is te rim. On lar la da bir gö rüş me se ri si ni baş la tı rız. Mü ca de le miz on la ra da bir çok şey öğ ret miş tir. Da ha iyi öğ re te cek tir. Çok şey sun muş tur. Da ha faz la su na cak tır. Mü ca de le miz on lar için de da ra ğa cı nı şim di lik yık tı. Ye ni De niz le rin asıl ma sı na biz 15 Ağus tos Atılımı'ndan son ra fır sat ver me dik. O meş hur 141 'ler 142 'ler yır tıl dı. Üzer le rin de sal la nan o di ğer hü küm ler ben ce aşıl dı. Ço ğu da öz gür lük le ri ne ka vuş tu.

Bun lar bi zim do lay lı et ki le ri miz dir. İn kar edil me me li. Ama da ha önem li si on la rı olum lu yön de, ik ti da ra doğ ru yü rü yüş sa va şı mın da, bun dan son ra iyi des tek le me yi dü şü nü yo ruz. Ke sin lik le bu abi lik fa lan de ğil dir. Sos ya list ler ara sın da abi lik de ğil, kar şı lık lı yol daş lık iliş ki le ri ge liş ti ril me li dir. Bun lar bir bir le riy le bü yük lük-kü çük lük te me lin de de ğil, eşit çe, öz gür ce yak la şa rak, kat kı lar su na bi lir ler.

On lar yal nız bi zi bi raz da ha iyi an la ya bil me li. Bi zim sa va şı mı mı zın on la rın işi ni ol duk ça ko lay laş tır dı ğı, ama ken di le ri nin de bi raz bir leş me le ri ge rek ti ği or ta da dır. İs ter cep he ol sun bir bir lik te li ğe ulaş sın lar. Ter tip et tik le ri güç le ri ni uy gun he def ler is ti ka me tin de yü rüt sün ler. Bu ko nu da bi zim im kan la rı mı zı de ğer len dir sin ler. İri li ufak lı bü tün ör güt le re; le gal, il le gal bü tün ör güt le re ben bun la rı dü zen li ola rak bir kez da ha vur gu la ya ca ğım. Ge niş cep he ha re ke ti ne ih ti yaç 391

var dır. Es ki tür eleş ti ri yi aş mak ge re ki yor. Ya ni sen ne ka dar sos ya list sin, sen ne ka dar opor tü nist sin bi çi min de bir söy lem den zi ya de bir li ğe iş ler lik ka zan dı rı cı, or tak mü ca de le yi hız lan dı rı cı üs lu bu ege men kıl mak ge re ki yor. Bu ko nu da atıl ma sı ge re ken, özel lik le üs lup ta de ğiş ti ril me si ge re ken hu sus lar var, adım lar var.

– Siz Türkiye'deki sosyalist gruplarla önümüzdeki dönem görüşmeler mi yapacaksınız?

– Sanıyorum öy le bir du rum do ğu yor. Bu ko nu da ba zı öne ri ler gel miş tir. Kürt grup la rıy la yap tı ğı mız ben zer bir gö rüş me di zi si ni, bir lik te bir şey ler yap ma de ne me si ni Türkiye'deki grup lar için de dü şü nü yo ruz. Ha len iyi dost ör güt ler var. Şim di ye ni den özel lik le bu ta ri hi ge liş me aşa ma sın da so nuç ta sa nı yo rum bir si ya sal çö zü me doğ r u gi d e r iz. Bu n u yal n ız K ürt ger ç e ğ i te m e l in d e de ğ il, Türkiye'nin de mok ra si si ger çe ği te me lin de de yü rüt mek is ti yo ruz. İş te bu nun için Türk ör güt le ri ha zır lan sın, ken di de mok ra si prog ram la rı nı, hat ta sos ya list prog ram la rı nı or ta ya çı kar sın lar. Si ya si çö zü me gi diş te ve ya zor la ik ti dar me se le si ni hal le diş te on lar da bir kez da ha çö züm le ri ni or ta ya çı kar sın lar. Bu nu ha zır la mak ben ce önem li dir, ta ri hi bir so rum lu luk tur. Bu nun bi lin cin de yiz. Bu ko nu da PKK'nin ke sin lik le müt te fik le re ih ti ya cı var dır, bu nun sı kın tı sın dan ötü rü böy le bir yak la şı ma gi ril me me li dir. Tam ter si ne bi ze sü rek li eleş ti ri ler var dı. Türkiye'yi, Tür ki ye iş çi sı nı fı nı, sos ya list le ri ni gör mü yor di ye ya pı lan eleş ti ri ler di. Şim di çok iyi gö rü yo rum. Çok iyi de ğer bi çi yo rum, çok iyi kar şı lık lı yar dım laş ma lar için de ol mak is ti yo ruz. Ha zı rız di yo ruz. Siz de bir sos ya list ola rak bi zi bi raz böy le an la ma lı sı nız. Bu me sa jı mı zı ga ze te niz va sı ta sıy la da bu te mel de ilet me li si niz.

– Bu uzun görüşme olanağını verdiğiniz için teşekkür ediyorum.

– Ben de si ze bu ra ya ka dar gel di ği niz için, es ki bir Siyasal'lı ola rak, o sı ra la rı pay laş mış ki şi ler ola rak, ar ka daş lık la rı mı zın ifa de si ni can lan dır dı ğı nı za mem nu num. O dö ne min bü tün ar ka daş la rı na se lam la rı mı da ile ti yo rum. Mut lu ol ma la rı nı di li yo rum. Ay rı ca te şek kür edi yo rum.

392

“Gerillalar affedilmek için dağlara çıkmadılar; onlar özgürlük kuvvetleridir.”

393

“Zor bir süreçtir; fakat ezilmeden, yenilmeden, kazanma yönü ağır basan ve yeni bir siyasi çözüme de imkan hazırlayan bir tempoda götürebileceğimizi ve bu konuda kendimize güvendiğimizi rahatlıkla belirtebilirim.”

“Biz kurbanlık koyun değiliz, başımızı uzatalım.”

394

395

“Çözümden kaçan taraf biz değiliz. Çözümsüzlük karşı tarafın işidir; o savaşı derinleştiriyor ve onbinlerin hayatına mal olabilecek bir sürece sokuyor.”

396

397

398

399

400

401

402

403