Thai Health 2010(thai)

1.5ni

naipokna lang new27_V.pdf

1

27/3/2010

21:47

8.5ni

สั

งคมไทยกำ�ลังอยู่ท่�มกล�งวิกฤตก�รณ์หล�ยอย่�งที่สะสมจนกล�ยเป็น ปัญห�เรือ้ รัง และบัน่ ทอนคว�มอยูด่ มี สี ขุ ในสังคม ไม่ว�่ จะเป็นสถ�นก�รณ์ คว�มไม่สงบใน 3 จังหวัดช�ยแดนภ�คใต้ คว�มขัดแย้งคว�มคิดท�งก�รเมืองที่ ยังมองห�ท�งออกทีเ่ ห็นพ้องต้องกันไม่ได้ ในขณะทีภ่ ยั ธรรมช�ติ เช่น แผ่นดินไหว ภูเข�ไฟระเบิ ��ไฟระเบิด ก็เกิดบ่อยครั้งในช่วงปีที่ผ่�นม�ก่อให้เกิดคว�มสูญเสียม�กม�ย ทั้งชีวิตและทรัพย์สิน ส่วนโรคภัยไข้เจ็บ ก็มีก�รระบ�ดของโรคอุบัติใหม่ เช่น ไข้หวัดนก และล่�สุดไข้หวัดใหญ่ส�ยพันธุ์ใหม่ ที่แพร่กระจ�ยไปทั่วโลกอย่�ง รวดเร็ว มีผลต่อชีวิต และก่อให้เกิดผลกระทบท�งเศรษฐกิจและสังคมอย่�งม�ก ท่�มกล�งวิกฤตเหล่�นี้ ปัญห�วิกฤตเศรษฐกิจทีเ่ ริม่ ก่อตัวในประเทศสหรัฐอเมริก� ในช่วงปี 2550 ได้แผ่ขย�ยไปทัว่ โลกรวมทัง้ ประเทศไทย เป็นเหมือนฟ�งทีท่ บั เพิม่ ลงบนหลังล� ที่ไม่รู้ว�่ จะแบกรับไปได้อีกแค่ไหน สุขภ�พคนไทย 2553 เล่มนี้ ได้นำ�เสนอหัวข้อพิเศษประจำ�ฉบับเรื่อง “วิกฤตทุนนิยม สังคมมีโอก�ส?” ที่ชี้ให้เห็นถึงอุดมก�รณ์ของทุนนิยมที่เป็น ต้นตอของปัญห�หล�ยเรื ยเรือ่ งข้�งต้น เช่น ก�รมุง่ แสวงห�กำ�ไร หรือก�รเติบโตท�ง เศรษฐกิจที่มีก�รทำ�ล�ยทรัพย�กรธรรมช�ติและสิ่งแวดล้อม ก่อให้เกิดปัญห� มลพิษ และปัญห�โลกร้อน ก�รเน้นก�รแข่งขันที่ทำ�ให้เกิดคว�มเหลื่อมล้ำ� ในสังคม ท้�ยบทคว�มนี้ได้เปิดประเด็นที่น่�คิดว่� วิกฤตทุนนิยม ที่เกิดขึ้น ครั้งแล้วครั้งเล่��ในประวั ในประวัติศ�สตร์นั้น เร�จะนำ�สิ่งที่เร�ได้ ��ได้เรียนรู้ม�เปลี่ยนวิกฤต เป็นโอก�สได้อย่�งไร เพื่อให้เกิด “ทุนนิยมทีด่ ีกว่�” ไม่ใช่ทนุ นิยมทีม่ งุ่ จะแสวงห� กำ�ไรเพียงอย่�งเดียว แต่เป็นทุนนิยมทีก่ ลไกตล�ดถูกกำ�กับควบคุมอย่�งเหม�ะสม มีคว�มโปร่งใส และเป็นธรรม และเกิดประโยชน์แก่คนส่วนใหญ่ในสังคม

ดัชนีชี้วัดท�งสุขภ�พในปี พในปีนี้นำ�เสนอเรื่องเกี่ยวกับสุขภ�พของ ภ พของ แรงง�นไทย นไทย ซึ่งมีทั้งหมด 12 หมวด ครอบคลุมทั้งเรื่องสุขภ�พ ภ ก�ยและใจ คุณภ�พชีวิตแรงง�น ภ�วะก�รเงิน คว�มปลอดภั มปลอดภัยใน ก�รทำ�ง�น แรงง�นนอกระบบ แรงง�นที่อยู่ในภ�วะย�กลำ�บ�ก และประเด็นอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง ในส่วนของ 10 สถ�นก�รณ์เด่นท�ง สุขภ�พ ที่ได้ม�จ�กก�รสำ�รวจคว�มคิดเห็นจ�กภ�คประช�ชน ปีนี้หนีไม่พ้นเรื่องวิกฤตก�รณ์ท�งก�รเมืองที่ยืดเยื้อม�กว่� 4 ปี ม�บต�พุดทีป่ ญ ั ห�ต่�งๆ เริม่ เผยออกม�อย่�งต่อเนือ่ ง ไข้หวัดใหญ่ ส�ยพันธุ์ใหม่ที่คร่�ชีวิตคนทั่วโลกนับหมื่นคน ฯลฯ ติดต�มบันทึก เหตุก�รณ์สำ�คัญในรอบปีที่ผ่�นม�ได้ ��ได้ใน “สุขภ�พคนไทย 2553” เล่มนี้ คณะทำ � ง�นสุ ข ภ�พคนไทยต้ อ งก�รบั น ทึ ก เหตุ ก �รณ์ และข้อมูลที่สำ�คัญของประเทศอย่�งต่อเนื่องทุกปี และหวังเป็น อย่�งยิง่ ว่� ผูอ้ �่ นทุกท่�นจะได้น�ำ ส�ระเรือ่ งร�วทีม่ อี ยูน่ �ำ ไปต่อยอด คว�มรู้ และสื่ อ ส�รให้ รให้ กั บ คนรอบข้ � ง เพื่ อ คว�มมี สุ ข ภ�พดี ต�มคว�มมุ่งหวังของคณะทำ�ง�นสุขภ�พคนไทย คณะทำ�ง�นสุขภ�พคนไทย มีน�คม 2553

12 ตัวชี้วัดสุขภาพแรงงาน 2553 1. สถานการณ์แรงงานในประเทศไทย

10

2. สุขภาพกายของแรงงาน

14

3. สุข ทุกข์ ของแรงงาน

16

4. คุณภาพชีวิตแรงงาน

18

5. ภาวะการเงินของแรงงาน

20

6. การประสบอันตรายเนื่องจากการทำางาน

22

7. แรงงานนอกระบบ

24

8. สุขภาพกับแรงงานย้ายถิ่น

26

9. แรงงานไทยที่อยู่ในภาวะยากลำาบาก

28

10. สถานการณ์สุขภาพแรงงาน จากประเทศพม่า กัมพูชา และลาว

30

11. สวัสดิภาพของแรงงานไทย

32

12. กองทุนสวัสดิการ

34

10 สถานการณ์เด่นทางสุขภาพ 1. วิกฤตการเมืองไทย ยังมี “ทางออก” หรือไม่?

38

2. มาบตาพุด: ปัญหาร้อนทางเศรษฐกิจ ปัญหามลพิษของชาวบ้าน

42

3. ประเทศไทยกับไข้หวัด 2009

46

4. “เบาหวาน-ความดัน” ฆาตกรที่มากับความเงียบ

50

5. นโยบายและมาตรการควบคุมแอลกอฮอล์ ยังถูกใช้ไม่จริงจังและจริงใจ

54

6. “แม่วัยรุ่น” ปรากฏการณ์ใหญ่ที่การป้องกัน และแก้ไขยังทำากันในระดับเล็กเกินไป

58

7. ธรรมาภิบาลระบบยามีปัญหา ยาไทยจึงแพงทะลุฟ้า

62

8. (ใคร) ไทยเข้มแข็งแห่งกระทรวงสาธารณสุข

66

9. กฎควบคุม “สเต็มเซลล์” : ระหว่างจริยธรรมและความก้าวหน้า

70

10. รื้อระบบประสบภัยจากรถ เพื่อความเป็นธรรมต่อผู้ประสบภัย

74

4 ผลงานดีๆ เพื่อสุขภาพคนไทย 1. กองทุนสุขภาพชุมชน รูปแบบกระจายอำานาจ ให้ท้องถิ่นดูแลสุขภาพ ที่เห็นผลแล้ว!

78

2. คนไทยได้รับ 2 รางวัลเกียรติยศ : รางวัลสมเด็จเจ้าฟ้ามหิดล และรางวัลแมกไซไซ

78

3. เอชไอเอ : เครื่องมือดูแลสุขภาพเพื่อประชาชน

79

4. ความสำาเร็จครั้งแรกของการพัฒนา วัคซีนไข้หวัดใหญ่ในประเทศไทย

79

เรื่องพิเศษประจำฉบับ วิกฤตทุนนิยม สังคมมีโอกาส?

80

ภาคผนวก บรรณานุกรม

116

เกณฑ์ในการจัดทำารายงานสุขภาพคนไทย

122

รายชื่อคณะกรรมการชี้ทิศทาง

124

รายชื่อผู้ทรงคุณวุฒิ

125

ทีมเขียนสถานการณ์เด่นทางสุขภาพ

125

ทีมวิชาการสุขภาพคนไทย

125

แบบสอบถามความคิดเห็นเกี่ยวกับรายงานสุขภาพคนไทย

127

1. สถานการณ์แรงงานในประเทศไทย 2. สุขภาพกายของแรงงาน 3. สุข ทุกข์ ของแรงงาน 4. คุณภาพชีวิตแรงงาน 5. ภาวะการเงินของแรงงาน 6. การประสบอันตรายเนื่องจากการทำ�งาน 7. แรงงานนอกระบบ 8. สุขภาพกับแรงงานย้ายถิ่น 9. แรงงานไทยที่อยู่ในภาวะยากลำ�บาก 10. สถานการณ์สุขภาพแรงงาน จากประเทศพม่า กัมพูชา และลาว 11. สวัสดิภาพของแรงงาน 12. กองทุนสวัสดิการ

โอกาสทองของการปันผลทางประชากร ระหว่ ระหว่างปี 2533– 2563 ซึซึ่งเป็นช่วงที่วัยแรงงานประมาณ 2563 แรงงานประมาณ 22 คน ดูดูแลเด็กและผู้สูงอายุ 1 คน ช่วงแห่งการมีอัตราส่วนพึ่งพิงรวมต่ำา า โดย นันับจากนี้ ที่ อัตราส่วนประชากรวัยแรงงานจะเริ่มลดต่ำาลง ลง จากร้อยละ ยละ 67.4 67.4 ของประชากรทั้งหมด หมด ในปี 2553 หลั หลังจากนั้น 2553 แนวโน้มจะลดต่ำา ในปี 2583 2583 ดังนั้น การจะพัฒนาแรงงาน ให้ มี คุ ณ ภาพเป็ น สิ่ ง จำ า เป็ น เพื่ อ รองรั บ ความมั่ น คงทาง เศรษฐกิจในอนาคตได้อย่างเต็ม ประสิทธิภาพ าพ

ภาพรวม

แรงงานไทย ปี 2553

ในช่วงปี 2550 เป็นต้นม� ประเทศ ประสบปัญห�วิกฤตเศรษฐกิจ ซึ่งเป็นผลม� จ�กวิ ก ฤตเศรษฐกิ จโลก ทำ �ให้ เ รื่ อ งก�ร ว่�งง�นเป็นคว�มสนใจของสังคม จ�กข้อมูล ของสำ�นักง�นสถิตแิ ห่งช�ติทสี่ �ำ รวจภ�วะก�ร มีง�นทำ� พบว่� อัตร�ก�รว่�งง�นของแรงง�น ไทยอยู่ที่ประม�ณร้อยละ 1-2 ของกำ�ลัง แรงง�น ม�ตัง้ แต่ปี 2549 ถึงกล�งปี 2552 ซึง่ ถือว่�เป็นอัตร�ทีต่ �่ำ เมือ่ เทียบกับประเทศ ในแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้และแปซิฟิค ที่มีอัตร�ก�รว่�งง�นเฉลี่ยในปี 2551 ร้อยละ 5.7 ในด้�นคุณภ�พของแรงงง�นไทย ก็พบว่� มีคุณภ�พดีขึ้นเมื่อวัดจ�กระดับ ก�รศึกษ� คือ แรงง�นไทยจบก�รศึกษ�ระดับตั้งแต่มัธยมขึ้นไปสูงขึ้น เมื่อพิจ�รณ� ย้อนหลังไป 10 ปีที่ผ่�นม� จะพบว่� แรงง�นที่จบระดับมัธยมต้นจ�กเดิมร้อยละ 12 ในปี 2542 ได้เพิ่มขึ้นเป็นร้อยละ 15 ในปี 2552 และแรงง�นจบระดับอุดมศึกษ� เพิ่มขึ้น จ�ก ร้อยละ 10 ในปี 2542 เป็น ร้อยละ 16 ในปี 2552 เมื่อรัฐบ�ลสมัยปัจจุบันได้มี นโยบ�ยเรียนฟรี 15 ปีอย่�งมีคณ ุ ภ�พ ตัง้ แต่ระดับอนุบ�ลจนถึงมัธยมปล�ย จะช่วยขย�ยโอก�ส ท�งก�รศึกษ�ให้ ��ให้แก่เย�วชนไทยทุกคน เพื่อที่จะเป็นแรงง�นที่มีคุณภ�พในอน�คต ซึ่งก�รศึกษ� ที่สูงขึ้นนี้จะมีผลต่อก�รได้รับร�ยได้เพิ่มขึ้นด้วย

8 ตัวชี้วัดสุขภาพแรงงาน

ด้ า นสุ ข ภาพกายของประชากรในวั ย แรงงานนั้ น พบว่า เอชไอวีและเอดส์ เป็นปัญหาสำาคัญที่คุกคามภาวะ สุขภาพของทั้งชายและหญิง รวมไปถึงการเจ็บป่วยด้วย โรคเรื้อรัง นอกจากความเจ็บป่วยทางกายแล้ว ปัญหา สุขภาพจิตยังเป็นสาเหตุอันดับต้นที่ทำาให้แรงงานชายและ หญิงต้องสูญเสียปีสขุ ภาวะ จากการสำารวจของเอแบคโพลล์ พบว่า ประมาณ 1 ใน 10 ของแรงงาน เคยคิดจะ ฆ่าตัวตายเนื่องจากการมีคุณภาพชีวิตที่ไม่ดี การสร้าง คุณภาพชีวิตที่ดีจะส่งผลด้านบวกทั้งต่อตนเอง ครอบครัว รวมไปถึงสังคมการทำางาน ซึ่งแนวทางการสนับสนุนการ ส่งเสริมคุณภาพชีวิตให้แก่คนทำางานนั้น สำานักงานกองทุน สนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ได้จดั ทำาโครงการ Happy Workplace โดยนำาความสุข 8 ประการ (Happy 8) มาเป็นกุญแจสำาคัญในการส่งเสริมคุณภาพ ชีวติ ความสุขทัง้ 8 ประการ ได้แก่ ความสุขทางกาย น้าใจ าำ ใจ งาม ทางสายกลาง พัฒนาสมอง ศาสนาและศีลธรรม ปลอดหนี้ สร้างความสุขจากการมีครอบครัวทีด่ ี และความ สุขที่เกิดจากสังคม ในความสุขทั้ง 8 ประการนี้จะพบว่า การปลอดหนี้เป็นความสุขที่แรงงานส่วนใหญ่ ยังเข้าไม่ถึง จากปัญหาภาระหนี้สิน

นอกจากแรงงานไทยที่ มี บ ทบาทในการพั ฒ นา ประเทศแล้ ว ยั ง มี แ รงงานต่ า งชาติ ที่ เ ข้ า มาทำ า งานใน ประเทศไทย การเข้ า มาทำ า งานของแรงงานข้ า มชาติ มี ทั้ ง ที่ ถู ก กฎหมายและผิ ด กฎหมาย แรงงานข้ า มชาติ ที่ผิดกฎหมายเมื่อเจ็บป่วยหากไม่ได้รับความช่วยเหลือ จากนายจ้างในด้านค่ารักษาพยาบาล ก็ต้องจ่ายค่ารักษา พยาบาลด้วยตนเอง ในปัจจุบันรัฐบาลให้ความช่วยเหลือ แรงงานต่างชาติที่เข้าประเทศมาอย่างผิดกฎหมาย โดย อนุญาตให้แรงงานจากประเทศ พม่า ลาว และกัมพูชา สามารถจดทะเบี ย นขอใบอนุ ญ าตทำ า งานได้ ใ นประเภท งานระดับล่าง เช่น ผู้รับใช้ในบ้าน บริการในสถานศึกษา มู ล นิ ธิ สมาคม และสถานพยาบาล และทำ า งานใน ภาคเกษตร ปศุสัตว์ และกิจการต่อเนื่อง ในสัดส่วนที่ สูงกว่าภาคการจ้างงานอื่น ในด้ า นสวั ส ดิ ภ าพของแรงงาน การศึ ก ษาและ พั ฒ นาดั ช นี ชี้ วั ด มาตรฐานความมั่ น คงของมนุ ษ ย์ โดย มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ จากการนำาตัวชีว้ ดั 4 ตัว ได้แก่ ร้อยละของแรงงานทีอ่ ยูภ่ ายใต้การคุม้ ครองของการประกัน สังคม เงินช่วยเหลือเฉลี่ยที่ครัวเรือนได้รับต่อเดือน อัตรา การเกิดคดีประทุษร้ายต่อชีวิตและร่างกาย และอัตรา การเกิดคดีประทุษร้ายต่อทรัพย์สิน มาประมวลเป็นดัชนี รวม พบว่าได้ค่าดัชนีที่น่าสนใจรายจังหวัดที่ชี้ให้เห็นว่า แรงงานในภาคอีสานและเหนือ มีสวัสดิภาพสูงกว่าแรงงาน ภาคอื่น

กลุ่ ม แรงงานนอกระบบยั ง คงเป็ น กลุ่ ม ใหญ่ ข อง ประเทศที่มีถึง 2 ใน 3 ของกำาลังแรงงานทั้งหมด โดยเป็น กลุ่มแรงงานที่ไม่ได้รับความคุ้มครองและไม่มีหลักประกัน ทางสังคม ซึ่งอัตราการได้รับบาดเจ็บหรืออุบัติเหตุจาก การทำางานของแรงงานนอกระบบ ในปี 2551 คือ 174 ในระดับมหภาคนั้น รัฐบาลได้ให้ความช่วยเหลือ ต่อประชากร 1,000 คน มากกว่าแรงงานในระบบ ที่มี อัตราการได้รับบาดเจ็บหรือได้รับอุบัติเหตุจากการทำางาน และสนับสนุนสวัสดิการต่างๆ ให้แก่แรงงาน โดยมีกองทุน เงินทดแทน และกองทุนประกันสังคม ที่เข้ามาให้ความ 106 ต่อประชากร 1,000 คน ช่วยเหลือแก่แรงงาน ตัง้ แต่คา่ รักษาพยาบาล ค่าทำาศพ เงิน สงเคราะห์บุตร เงินบำาเหน็จบำานาญชราภาพ และเงิน ทดแทนระหว่างการว่างงาน เป็นต้น

สุขภาพคนไทย 2553 9

“สัดส่วนแรงงานในเขตกรุงเทพมหานครและภาคกลางมีขนาดที่เล็กลง ในขณะที่สัดส่วนแรงงานในเขตภูมิภาคอื่นมีขนาดใหญ่ขึ้น สำาหรับขนาดของ แรงงานนอกระบบในประเทศไทยมีการขยายตัวเพิ่มสูงขึ้น เป็น 24.1 ล้านคน หรือร้อยละ 63.8 ของกำาลังแรงงานทั้งหมด” ก�รพัฒน�ประเทศจำ�เป็นต้องอ�ศัยประช�กรในวัยแรงง�นเป็นตัวจักร ขับเคลื่อนสำ�คัญ โดยกำ�ลังแรงง�นที่มีง�นทำ�พบว่� ส่วนใหญ่ทำ�ง�นเป็ นเป็นลูกจ้�ง ในภ�คเอกชน โดยสัดส่วนแรงง�นไทยในปี 2552 อยู่ในภ�คอีส�นม�กที่สุด คือ ร้อยละ 32 ของกำ�ลังแรงง�นทั้งหมด รองลงม� อยู่ในภ�คกล�ง (ร้อยละ 25) และอยู่ในกรุงเทพมห�นครและปริมณฑลจำ�นวนน้อยที่สุด (ร้อยละ 11) ทั้งนี้ ในช่วง 5 ปีที่ผ่�นม� (ปี 2547-2551) กำ�ลังแรงง�นไทยมีก�ร ขย�ยตัวอย่�งต่อเนื่อง จ�กร้อยละ 54.9 ของประช�กรในปี 2547 เป็นร้อยละ 56.7 ในปี 2551 ซึ่งเป็นผลจ�กก�รเปลี่ยนแปลง โครงสร้�งประช�กรที่สัดส่วนวัยเด็กอ�ยุต่ำ� กว่� 15 ปี ลดลง (จ�กร้อยละ 24.2 ในปี 2547 เป็นร้อยละ 21.8 ในปี 2551) และ เป็นไปได้ว่� กลุ่มผู้สูงอ�ยุที่มีขน�ดใหญ่ขึ้น ต�มก�รเปลี รเปลีย่ นแปลงโครงสร้�งประช�กร จะมี ช่ ว งอ�ยุ ก �รทำ � ง�นที่ ย �วขึ้ น นั่ น คื อ ยั ง คง ทำ�ง�นอยู่แม้อ�ยุม�กกว่� 60 ปี

สถานการณ์ แรงงาน ในประเทศไทย

1

คุณภ�พของแรงง�นไทย นไทย ในด้�นระดับ ระดับการศึกษาของแรงงานไทยสูงขึ้น รศึกษษ�พบว่� มีระดับก�รศึ รศึกษษ�ทีส่ งู ขึน้ นับเป็น นวนมากยังคง หนึก�รศึ ่ งในตั ว ชี้ วั ด สำ � คั ญ ของคุ ณ ภ�พแรงง�นที่ มี เป็นปัญหา หากจั หา หากจัดให้มีการฝึกอบรมแรงงาน แนวโน้มปรับตัวไปในท�งบวก แรงง�นที่ไม่มี ก�รศึกษ�หรือมีก�รศึกษ�ในระดับประถมศึกษ� หรือต่ำ�กว่�มีสัดส่วนลดลงอย่�งต่อเนื่องในช่วง 10

ปีที่ผ่�นม� จ�กร้อยละ 70 ของกำ�ลังแรงง�น ในปี 2542 เป็นร้อยละ 56 ในปี 2552 ในขณะทีแ่ รงง�น ที่จบระดับอุดมศึกษ�มีสัดส่วนสูงขึ้น จ�กร้อยละ 10 ของกำ�ลังแรงง�นในปี 2542 เป็นร้อยละ 16 ในปี 2552

ถึงแม้ว่�สัดส่วนแรงง�นที่ไม่มีง�นทำ�จะไม่สูงม�กนัก คือ ประม�ณ ร้อยละ 2 ของกำ�ลังแรงง�นทัง้ หมด แต่ผมู้ งี �นทำ�เกือบ 2 ใน 3 เป็นก�รทำ�ง�น นอกระบบ และแรงง�นนอกระบบเพิม่ ขึน้ ตัง้ แต่ปี 2549 เป็นต้นม� โดยแรงง�น นอกระบบส่วนใหญ่อยูใ่ นภ�คเหนือและภ�คอีส�น ในขณะที่ ในกรุงเทพมห�นคร แรงง�นนอกระบบมีเพียง 1 ใน 3 เท่�นั้น จึงเห็นได้ว�่ กำ�ลังแรงง�นที่ส่วนใหญ่ อยู่ในภ�คอีส�นนั้นเป็นก�รทำ�ง�นนอกระบบเกือบ 4 ใน 5 ทั้งนี้ แรงง�น จัดทำ�โดย คณะทำ�ง�นสุขภ�พคนไทย

10 ตัวชี้วัดสุขภาพแรงงาน

ระดับการศึกษาของแรงงานไทยเปรียบเทียบระหวาง ไตรมาสที่ 1 ของป 2542, 2547 และ 2552 ระดับการศึกษาของแรงงานไทยเปรียบเทียบระหวาง ไตรมาสที่ 1 ของป 2542, 2547 และ 2552

นอกระบบเป็ น กลุ่ ม ที่ ต้ อ งให้ ค ว�มสำ � คั ญ เนื่องจ�กเป็นกลุ่มที่ทำ�ง�นโดยไม่ได้รับคว�ม คุ้มครองและไม่มีหลักประกันท�งสังคมจ�ก ก�รทำ�ง�น (ต�มนิย�มของสำ�นักง�นสถิติ แห่งช�ติ) ในกลุม่ แรงง�นในระบบนัน้ เมือ่ ไม่มี ง�นทำ� ส�ม�รถขอใช้สิทธิประกันสังคมต่อ ได้ ซึ่งพบว่� ผู้ว่�งง�นถู นถูกเลิกจ้�งจ�กน�ยจ้ ยจ้�ง รวมไปถึงสมัครใจที่จะล�ออกมีจำ�นวนเพิ่มขึ้น ต่อเนื่องตั้งแต่ปี 2547-2550 สำ�หรับกลุ่ม แรงง�นในระบบที่บ�ดเจ็บจ�กก�รทำ�ง�นจน กระทั่ ง ต้ อ งขอบริ ก �รฟื้ น ฟู ส มรรถภ�พก�ร ทำ�ง�นจ�กสำ�นักง�นประกันสังคมนั้น พบใน ผู้ ช �ยม�กกว่ � ผู้ ห ญิ ง ซึ่ ง อ�จเนื่ อ งม�จ�ก ลักษณะก�รทำ�ง�นของผู้ช�ยที่จะมีคว�มเสี่ยง ม�กกว่�ผู้หญิง 2.5

2.1

ÃŒÍÂÅÐ

50 ÃŒÍÂÅÐ

2542

58

2547

53

40

2552

30 16 13 10

15

ÒÂ

ÍØ´

äÁ‹ä

»

ÁѸ ÂÁ »Å

ÁѸ ÂÁ µŒ¹

´ŒÈ

Ö¡É

Ò

ÉÒ Ç‹Ò ÈÖ¡ Ö§µèÓ¡ Á ¶ ¶ ÃÐ

ÁÈ Ö¡É Ò

12

0

ËÁÒÂà˵Ø: ¢ŒÍÁÙÅäµÃÁÒÊ 1 µÑé§áµ‹à´×͹Á¡ÃÒ¤Á - àÁÉÒ¹ ·ÕèÁÒ: Êӹѡ§Ò¹Ê¶ÔµÔáË‹§ªÒµÔ, 2542, 2547 áÅÐ 2552

1.8 1.6

2.4 2.1

กำลังแรงงานไทยที่ ไมมีงานทำ ระหวางป 2549-2552 1.7 1.5

1.5

60

กำลังแรงงานไทยที่ ไมมีงานทำ ระหวางป 2549-2552

2.2

2.0

66

70

1.4

1.0

1.1

1.4

1.6 1.6 1.2

1.7

1.5

1.7 1.6

1.5

1.4

1.2

1.2 1.1

1.0

1.9

1.5 1.5

1.4

1.4

1.7

1.4 1.2 1.2 1.2 สัดสวนกำลังแรงงานไทย ป 2547-2551

1.4

0.8

0.5 ·ÕèÁÒ: Êӹѡ§Ò¹Ê¶ÔµÔáË‹§ªÒµÔ, 2552 Á¡ÃÒ¤Á ¡ØÁÀҾѹ¸ ÁÕ¹Ò¤Á àÁÉÒ¹ ¾ÄÉÀÒ¤Á ÁԶعÒ¹ ¡Ã¡®Ò¤Á ÊÔ§ËÒ¤Á ¡Ñ¹ÂÒ¹ µØÅÒ¤Á ¾ÄȨԡÒ¹ ¸Ñ¹ÇÒ¤Á Á¡ÃÒ¤Á ¡ØÁÀҾѹ¸ ÁÕ¹Ò¤Á àÁÉÒ¹ ¾ÄÉÀÒ¤Á ÁԶعÒ¹ ¡Ã¡®Ò¤Á ÊÔ§ËÒ¤Á ¡Ñ¹ÂÒ¹ µØÅÒ¤Á ¾ÄȨԡÒ¹ ¸Ñ¹ÇÒ¤Á Á¡ÃÒ¤Á ¡ØÁÀҾѹ¸ ÁÕ¹Ò¤Á àÁÉÒ¹ ¾ÄÉÀÒ¤Á ÁԶعÒ¹ ¡Ã¡®Ò¤Á ÊÔ§ËÒ¤Á ¡Ñ¹ÂÒ¹ µØÅÒ¤Á ¾ÄȨԡÒ¹ ¸Ñ¹ÇÒ¤Á Á¡ÃÒ¤Á ¡ØÁÀҾѹ¸ ÁÕ¹Ò¤Á àÁÉÒ¹ ¾ÄÉÀÒ¤Á ÁԶعÒ¹

-

2549

2550

2551

2552

สัดสวนกำลังแรงงานไทย ป 2547-2551 ÃŒÍÂÅÐ 100 90 80 70 60 50 50 40 30 20 10 0

24.2

23.5

22.7

22.4

21.8

¼ÙŒÁÕÍÒÂصèÓ¡Ç‹Ò 15 »‚

20.9

21.0

21.5

21.5

21.5

¼ÙŒäÁ‹ÍÂً㹡íÒÅѧáç§Ò¹ (ÍÒÂØ 15 »‚¢Öé¹ä») ¼ÙŒÍÂً㹡íÒÅѧáç§Ò¹ (ÍÒÂØ 15 »‚¢Öé¹ä»)

54.9

55.5

55.8

56.1

56.7

2547

2548

2549

2550

2551

»‚

ËÁÒÂà˵Ø: ¼ÙŒÍÂً㹡íÒÅѧáç§Ò¹ (ÍÒÂØ 15 »‚¢Öé¹ä») 䴌ᡋ ¼ÙŒÁÕ§Ò¹·íÒ ¼ÙŒÇ‹Ò§§Ò¹ áÅСíÒÅѧáç§Ò¹·ÕèÃÍÄ´Ù¡ÒÅ ¼ÙŒäÁ‹ÍÂً㹡íÒÅѧáç§Ò¹ (ÍÒÂØ 15 »‚¢Öé¹ä») 䴌ᡋ ¼ÙŒ·Õè·Ó§Ò¹ºŒÒ¹ àÃÕ¹˹ѧÊ×Í ªÃÒ¨¹äÁ‹ÊÒÁÒö·Ó§Ò¹ä´Œ ·ÕèÁÒ: Êӹѡ§Ò¹Ê¶ÔµÔáË‹§ªÒµÔ, 2547-2551

สุขภาพคนไทย 2553 11

สดัสวนผมูงีานทำทั่วประเทศรายภาค ไตรมาส 1 ป 2552

สดัสวนผมูงีานทำในระบบและนอกระบบรายภาค ป 2551 100

63.8

31.6

49.2

74.3

79.4

㵌 13%

60.3

ÃÍŒÍÂÅÐ

80

ÍÊÕÒ¹ 32%

60 40 20 0

36.2 ·ÑèÇ»ÃÐà·È

68.4 ¡Ã§Øà·¾Ï

50.8 ¡ÅÒ§

áç§Ò¹¹Í¡Ãкº áç§Ò¹ã¹Ãкº

25.7 à˹Í×

20.6

à˹Í× 19%

39.7

ÍÊÕÒ¹

·ÕèÁ Ò: ÊÓÓ¹¡Ñ§Ò¹Ê¶µÔáÔ˧‹§ªÒµ,Ô, 2552

·ÕèÁÒ: ÊÓÓ¹¡Ñ§Ò¹Ê¶µÔáÔ˧‹§ªÒµ,Ô, 2551

ÃÍŒÍÂÅÐ

62.0

61.4

62.8

38.0

38.6

37.2

2548

2549

2550

áç§Ò¹¹Í¡Ãкº

63.8

36.2

¡ÅÒ§ 25%

㵌

สดัสวนผมูงีานทำทั่วประเทศ จำแนกตามสถานภาพการทำงาน ไตรมาส 1 ป 2552

สดัสวนผมูงีานทำในระบบและนอกระบบ ป 2548-2551 70 60 50 40 30 20 10 0

¡Ã§Øà·¾Ï áÅлÃÁÔ³±Å 11%

äÁËÃÇÁ¡Å‹ØÁ‹ 0% ¸ÃØá¨Ô ¤Ãͺ¤ÃÇÑ 18%

»‚

2551

¹Ò¨Ҍҧ 3% š٨ҌҧðѰ 9% š٨Ҍҧ àÍ¡ª¹ 38%

·ÓÓ§Ò¹ÊNjǹµÇÑÇ 32%

áç§Ò¹ã¹Ãкº

·ÕèÁÒ : ÊÓÓ¹¡Ñ§Ò¹Ê¶µÔáÔ˧‹§ªÒµ,Ô, 2552

·ÕèÁÒ : ÊÓÓ¹¡Ñ§Ò¹Ê¶µÔáÔ˧‹§ªÒµ,Ô, 2548-2551

สถานภาพการทำงานของแรงงานไทยในแตละภาค ป 2552* ÃÍŒÍÂÅÐ 100 80

0.0 7.8 20.5

15.0 25.3

60 40 20 0

56.9 9.8 5.0 ¡Ã§Øà·¾Ï

12 ตัวชี้วัดสุขภาพแรงงาน

0.1 21.8

0.4 21.6

0.2 18.7

33.1

38.6

33.8

32.6

27.9

34.7

49.0 7.6 3.0

* ¢ÍŒÁÅä Ù äµÃÁÒÊ 1 ÃÐËÇÒ‹§à´Í×¹Á¡ÃÒ¤Á – àÁÉÒÒ¹ 2552 ·ÕèÁÒ: ÊÓÓ¹¡Ñ§Ò¹Ê¶µÔáÔ˧‹§ªÒµ,Ô, 2552

9.7 1.8 àË

¡ÒÃÃÇÁ¡Å‹ØÁ‹ ¸Øá¨Ô¤Ãͺ¤ÃÇÑ ¸Ã ·ÓÓ§Ò¹ÊNjǹµÇÑÇ Å¡Ù¨ÒŒÒ§àÍ¡ª¹ š٨ҌҧðѰ ¹Ò¨Ҍҧ

㵌

แรงงานอายุ 16-59 ป ที่เขารับการฟนฟูสมรรถภาพคนงาน ป 2547-2550 300

¨íҹǹ (¤¹)

250

273

272 233

203

200 ªÒÂ Ë- Ô§

150 100

79

47

50

70

47

0 2547

2548

2549

¾.È.

2550

ËÁÒÂà˵Ø: ¢ŒÍÁÙŨҡ¨Ñ§ËÇÑ´»·ØÁ¸Ò¹ÕáÅÐÃÐÂͧ ·ÕèÁÒ: Èٹ ¿„œ¹¿ÙÊÁÃöÀÒ¾¤¹§Ò¹ Êӹѡ§Ò¹»ÃСѹÊѧ¤Á, 2551

การบริการฟื้นฟูสมรรถภาพคนงาน หมายถึง การให้บริการฟื้นฟูสมรรถภาพด้านการแพทย์ ฝึกเตรียมเข้าทำางาน ฝึกอาชีพ แก่ลูกจ้างหรือผู้ประกันตนที่ประสบอันสัดตราย ในความดูแลของสำ านักงาน สวนผูมีงานทำในระบบและนอกระบบรายภาค ป 2551 สัดสวนนผูสัมงีงคม านทำทั่วประเทศ สัดสวนผูมีงานทำทั่วประเทศ ประกั รายภาค ไตรมาส 1 ป 2552 รายภาค ไตรมาส 1 ป 2552 ปัจจุบัน สำานักงานประกันสังคม มีศูนย์ฟื้นฟูฯ ที่เปิดให้บริการแล้วเพียง 2 แห่ง คือ ภาคกลาง จ.ปทุมธานี และภาคตะวันออก จ.ระยอง สามารถรองรับผู้เข้ารับบริการได้ไม่เกินแห่งละ 200 เตียง/ปี และ ขณะนี้ ได้ ข ยายการให้ บ ริ ก ารด้ า นการฟื้ น ฟู ส มรรถภาพคนงานออกไปให้ ค รอบคลุ ม ทั่ ว ทุ ก ภาค โดยขยาย การจัดตั้งศูนย์ฟื้นฟูฯ ขึ้นอีก 2 แห่ง คือ ที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ จ.ขอนแก่น และภาคเหนือ จ.เชียงใหม่ ในอนาคตจะจัดตั้งศูนย์ฟื้นฟูฯ ที่ ภาคใต้ จ.สงขลา

2,538 2,708 4,126 2,188

ÊÔé¹ÊØ´ ÊÑ- - Ò¨ŒÒ§

การวางงานของผูประกันตนที่ขอใชสิทธิการวางงาน ป 2547-2550

ÊÁѤÃã¨ÅÒÍÍ¡ 8,102

¶Ù¡àÅÔ¡¨ŒÒ§ 5,432 0

5,000

15,000

20,000

25,000

2549 2548 2547

20,470

14,767

9,074

10,000

22,427

14,821

2550

33,573

·ÕèÁÒ: ¡Í§ÇÔ¨ÑÂáÅоѲ¹Ò Êíҹѡ§Ò¹»ÃСѹÊѧ¤Á, 2551 30,000

35,000

แรงงานอายุ 16-59 ป ที่เขารับการฟนฟูสมรรถภาพคนงาน ป 2547-2550

40,000

¨íҹǹ (¤¹)

สุขภาพคนไทย 2553 13

ความสูญเสียปสุขภาวะของวัยแรงงานไทย ชายและหญิง อายุ 15-29 ป ในป 2547

สุขภาพกาย ของแรงงาน

เมื่อแบ่งกลุ่มแรงง�นไทยเป็น 2 กลุ่มคือ กลุ่มแรงง�นอ�ยุ 15-29 ปี และกลุ่ม แรงง�น อ�ยุ 30-59 ปี พบว่� ส�เหตุ ของก�รสูญเสียปีสุขภ�วะจ�กก�รเจ็บป่วย ในกลุ่มแรงง�นอ�ยุ 15-29 ปี ทั้งช�ย และหญิง เกิดจ�ก 3 ส�เหตุสำ�คัญ ได้แก่ อุบัติเหตุ โรคท�งจิตเวช และเอชไอวี/เอดส์ อุบัติเหตุจราจรเป็นสาเหตุการตายหลักที่คร่าชีวิต ในแรงง�นไทยกลุ่มอ�ยุ 30-59 ปี มีรูปแบบ ก�รสู ญ เสี ย ปี สุ ข ภ�วะจ�กก�รเจ็ บ ป่ ว ย ปีปี เปลี ย่ นแปลงจ�กกลุม่ วัยแรงง�นตอนต้น นัน่ คือ การเพิ่มความไม่ประมาทในการดำ รงชีวิตจะช่วยลด ผู้ช�ยจะมีสัดส่วนของก�รสูญเสียปีสุขภ�วะ บัติเปหตุ ตเวชลดลงเกือบครึ่ง จ�กอุ การตายและการเจ็ ิเหตุจราจร ความสูบญป่เสีว ยปยจากอุ สุขภาวะของวับยัตแรงงานไทย ชายและหญิง อายุ 30-59 ในปและโรคท�งจิ 2547 และมีโรคมะเร็งเข้�ม�เป็นส�เหตุหลัก นอกจ�กนี้ “อุบัติเหตุ โรคทางจิตเวช และเอชไอวี/เอดส์ เป็น มะเร็งได้กล�ยเป็นส�เหตุส�ำ คัญอันดับ 1 ในแรงง�นหญิงอ�ยุ ปัญหาสุขภาพของแรงงานอายุ 15-29 ปี และเมื่ออายุเพิ่ม 30-59 ปี รวมไปถึงโรคหลอดเลือดและหัวใจที่พบว่� เป็น ขึ้น พบว่า โรคติดเชื้อและโรคเรื้อรังเป็นสาเหตุสำาคัญของ ส�เหตุสำ�คัญต่อก�รสูญเสียปีสุขภ�วะเช่นกัน ปัญห�สุขภ�พ แรงงานไทยตอนกลางและตอนปลาย (อายุ 30-59 ปี)” สำ�คัญนี้ นำ�ไปสู่ส�เหตุก�รต�ยสำ�คัญที่พบในกลุ่มแรงง�น ก�รเจ็บป่วยในกลุ่มโรคจ�กก�รทำ�ง�นของแรงง�น ได้แก่ อุบัติเหตุจร�จร เอชไอวี/เอดส์ มะเร็งตับ มะเร็ง ¡ÒúҴà¨ç º จ�กร�ยง�นก�รเฝ้�ระวังโรค ปี 2551 พบว่ � อ�ก�รเจ็ บป่วย ป�กมดลูก และหลอดเลือดสมอง ทัง้ นี้ พบว่� ปัญห�สุขภ�พ â´ÂäÁ‹µÑé§ã¨ จ�กโรคที่มีส�เหตุจ�กก�รได้รับส�รพิษในส�รกำ �จัดศัตรูพืช สำ�คัญทีเ่ กิดขึน้ ทัง้ ในช�ยและหญิงไม่ว�่ จะเป็นแรงง�นช่วงอ�ยุ 14% คิดเป็นสัดส่วนทีม่ �กเป็นอันดับหนึง่ ถึงร้อยละ 80 ของจำ�นวน ใด คือ เอชไอวี/เอดส์ ซึ่งปัจจุบันยังคงเป็นปัญห�สำ�คัญ ผู้ป่วยทั้งหมด รองลงม�คือ อ�ก�รโรคพิษจ�กส�รปิโตรเคมี ที่หล�ยหน่วยง�นพย�ย�มรณรงค์ให้คว�มรู้ในก�รป้องกัน และโรคปอดจ�กก�รประกอบอ�ชีพซึ่งคิดเป็นร้อยละ 8 และก�รอยูร่ ว่ มกันในชุมชนได้อย่�งปกติสขุ โดยทีย่ งั ส�ม�รถ ทำ�ง�นได้ในระดับหนึ่ง อย่�งไรก็ต�มม ผู้ที่จะก้�วเข้�สู่วัย และ 6 ของจำ�นวนผู้ป่วย ต�มลำ�ดับ ก�รศึ รศึกษษ�ด้�นภ�ระโรคและก�รบ�ดเจ็บของประช�กร แรงง�นหรือกำ�ลังแรงง�นควรที่จะดำ�เนินชีวิตอยู่ในคว�ม ไทย โดยสำ�นักง�นพัฒน�นโยบ�ยสุขภ�พระหว่�งประเทศ ไม่ประม�ท มีพฤติกรรมก�รดูแลสุขภ�พที่เหม�ะสม เพื่อ ได้ข้อมูลที่น่�สนใจของแรงง�นไทยในปี 2547 กล่�วคือ ลดคว�มเสี่ยงต่อก�รเจ็บป่วยอันนำ�ไปสู่ภ�ระต่�งๆ ได้ จัดทำ�โดย คณะทำ�ง�นสุขภ�พคนไทย

2

สาเหตุการตายรายอายุและเพศ ¡ÅØ‹ÁÍÒÂØ 0-4 5-14 15-29 30-44 45-59 60-69 70-79 80+

ÊÒà˵ءÒõÒÂËÅÑ¡ ªÒ ¹éÓ˹ѡµèÓ¡Ç‹Òࡳ± , ÀÒÇСÒâҴÍÍ¡«Ôਹ ã¹·Òááá¤ÅÍ´ ÍغѵÔà˵بÃÒ¨Ã, ¨Á¹éÓµÒ ÍغѵÔà˵بÃÒ¨Ã, àͪäÍÇÕ/àÍ´Ê àͪäÍÇÕ/àÍ´Ê , ÍغѵÔà˵بÃҨà ÁÐàÃ秵Ѻ, àͪäÍÇÕ/àÍ´Ê ÁÐàÃ秵Ѻ, âä¢Í§ËÅÍ´àÅ×Í´ÊÁͧ âä¢Í§ËÅÍ´àÅ×Í´ÊÁͧ, âäËÅÍ´ÅÁÍØ´¡Ñé¹àÃ×éÍÃѧ âä¢Í§ËÅÍ´àÅ×Í´ÊÁͧ, âäËÅÍ´ÅÁÍØ´¡Ñé¹àÃ×éÍÃѧ

·ÕèÁÒ: ¡ÒÃÊÒ¸ÒóÊØ¢ä·Â 2548-2550. ÊØÇÔ·Â ÇÔºØżŻÃÐàÊÃÔ°, 2550

14 ตัวชี้วัดสุขภาพแรงงาน

Ë- Ô§ ¹éÓ˹ѡµèÓ¡Ç‹Òࡳ± , âä¤ÇÒÁ¼Ô´»¡µÔ ¢Í§ËÑÇã¨áµ‹¡Óà¹Ô´ ¨Á¹éÓµÒÂ, àͪäÍÇÕ/àÍ´Ê àͪäÍÇÕ/àÍ´Ê , ÍغѵÔà˵بÃҨà àͪäÍÇÕ/àÍ´Ê , ÍغѵÔà˵بÃҨà âä¢Í§ËÅÍ´àÅ×Í´ÊÁͧ, ÁÐàÃ移ҡÁ´ÅÙ¡ âä¢Í§ËÅÍ´àÅ×Í´ÊÁͧ, àºÒËÇÒ¹ âä¢Í§ËÅÍ´àÅ×Í´ÊÁͧ, àºÒËÇÒ¹ âä¢Í§ËÅÍ´àÅ×Í´ÊÁͧ, âäËÑÇ㨢ҴàÅ×Í´

สัดสวนของผูปวยที่เปนโรคจากการประกอบอาชีพ จำแนกตามลักษณะงาน ป 2551

สัดสวนของผูปวยที่เปนโรคจากการประกอบอาชีพ จำแนกตามโรค ป 2551 âä¾ÔɨҡÊÒÃ˹٠áÁ§¡Ò¹ÕÊ á¤´àÁÕÂÁ »ÃÍ· 2% âä¨Ò¡ÊÒõСÑèÇ 1%

âä¾ÔÉ¨Ò¡á¡ Ê áÅÐÊÒÃÃÐàË 3% âä¾ÔɨҡÊÒà » âµÃà¤ÁÕ 8%

Í×è¹æ 4%

¤ŒÒ¢Ò 1%

áÁ‹ºŒÒ¹/ ¹Ñ¡àÃÕ¹ 14%

âä»Í´¨Ò¡¡Òà »ÃСͺÍÒªÕ¾ 6%

äÁ‹·ÃÒº 15%

áç§Ò¹ 23%

âä¨Ò¡ÊÒáӨѴÈѵÃپת 80%

¢ŒÒÃÒª¡ÒÃ/ ÃÑ°ÇÔÊÒË¡Ô¨ 1%

à¡ÉµÃ¡ÃÃÁ 42%

·ÕèÁÒ: ÃÒ§ҹ¡ÒÃཇÒÃÐÇѧâ仂 ¾.È. 2551, ÊӹѡÃкҴÇÔ·ÂÒ ¡ÃÁ¤Çº¤ØÁâä ¡ÃзÃǧÊÒ¸ÒóÊØ¢, 2551

¡ÒúҴà¨çº â´ÂµÑé§ã¨ 7%

ความสูญเสียปสุขภาวะของวัยแรงงานไทย ชายและหญิง อายุ 15-29 ป ในป 2547

¤ÇÒÁ¼Ô´»¡µÔ¢Í§ ¡ÒÃÃѺÃÙŒ 3%

ËÑÇã¨áÅÐËÅÍ´àÅ×Í´ 1%

âäÃкº·Ò§à´Ô¹ËÒÂã¨àÃ×éÍÃѧ 6% ¤ÇÒÁ¼Ô´»¡µÔ¢Í§ ¡ÒÃÃѺÃÙŒ 6%

âäÍ×è¹æ 11%

àͪäÍÇÕ/àÍ´Ê 15%

âäµÔ´àª×éÍ 4%

¡ÒúҴà¨çºâ´Â äÁ‹µÑé§ã¨ 11% ¡ÒúҴà¨çº â´ÂäÁ‹µÑé§ã¨ 31%

¤ÇÒÁ¼Ô´»¡µÔ·Ò§¨Ôµ 30%

âäÍ×è¹æ 23% ¤ÇÒÁ¼Ô´»¡µÔ ·Ò§¨Ôµ 31%

àͪäÍÇÕ/àÍ´Ê 19%

Ë- Ô§

ªÒÂ

·ÕèÁÒ: ÃÒ§ҹ¼Å¡ÒÃÈÖ¡ÉÒÀÒÃÐâäáÅСÒúҴà¨çº¢Í§»ÃЪҡÃä·Â ¾.È. 2547 (ÃÒ§ҹ¢Ñ鹡ÅÒ§). Êӹѡ§Ò¹¾Ñ²¹Ò¹âºÒÂÊØ¢ÀÒ¾ÃÐËÇ‹Ò§»ÃÐà·È, 2551

ความสูญเสียปสุขภาวะของวัยแรงงานไทย ชายและหญิง อายุ 30-59 ป ในป 2547 àºÒËÇÒ¹ 3%

âäÍ×è¹æ 10%

àͪäÍÇÕ/àÍ´Ê 16%

âäÃкº·Ò§à´Ô¹ËÒÂã¨àÃ×éÍÃѧ 4% âäµÔ´àª×éÍ 4% ÀÒÇЋÍÂÍÒËÒà ¼Ô´»¡µÔ 6% ËÑÇã¨áÅÐËÅÍ´àÅ×Í´ 10%

âäµÔ´àª×éÍ 4%

¤ÇÒÁ¼Ô´»¡µÔ ·Ò§¨Ôµ 15%

¡ÒúҴà¨çºâ´ÂµÑé§ã¨ 5%

ÁÐàÃç§ 13%

¡ÒúҴà¨çº â´ÂäÁ‹µÑé§ã¨ 14%

ÍÒ¡ÒüԴ»¡µÔ·Ò§Ãкº â¤Ã§ÊÌҧáÅСŌÒÁà¹×éÍ 3%

ÀÒÇЋÍÂÍÒËÒüԴ»¡µÔ 3% âäÍ×è¹æ 16%

âäÃкº·Ò§à´Ô¹ËÒÂ㨠àÃ×éÍÃѧ 5% ¡ÒúҴà¨çºâ´ÂäÁ‹µÑé§ã¨ 6%

ÁÐàÃç§ 18%

àºÒËÇÒ¹ 7%

¤ÇÒÁ¼Ô´»¡µÔ ·Ò§¨Ôµ 17%

àͪäÍÇÕ/àÍ´Ê 10%

ËÑÇã¨áÅÐ ËÅÍ´àÅ×Í´ 11%

ªÒÂ

Ë- Ô§

·ÕèÁÒ: ÃÒ§ҹ¼Å¡ÒÃÈÖ¡ÉÒÀÒÃÐâäáÅСÒúҴà¨çº¢Í§»ÃЪҡÃä·Â ¾.È. 2547 (ÃÒ§ҹ¢Ñ鹡ÅÒ§). Êӹѡ§Ò¹¾Ñ²¹Ò¹âºÒÂÊØ¢ÀÒ¾ÃÐËÇ‹Ò§»ÃÐà·È, 2551

»‚ÊØ¢ÀÒÇÐ ¤×Í »‚·ÕèÁÕÊØ¢ÀÒ¾ÊÁºÙó ÁÕªÕÇÔµµÒÁ»¡µÔ ·Ó¡Ô¨¡ÃÃÁä´ŒµÒÁ»¡µÔ ᵋ¶ŒÒÁÕ¤ÇÒÁ¾Ô¡Òà à¨çº»†Ç ËÃ×Í»ÃÐʺÍغѵÔà˵ØáŌǾԡÒà ¡ç¨ÐàÃÔèÁäÁ‹ÁÕÊØ¢ÀÒÇÐ ·ÕèÁÒ: àÃ×èͧഋ¹ “àËÅÕÂÇËÅѧ à¾×èÍáÅ˹ŒÒ à¨ÒÐÅÖ¡ÇԨѠ“ÀÒÃÐâä””, Êӹѡ§Ò¹¾Ñ²¹ÒÃкº¢ŒÍÁÙÅ¢‹ÒÇÊÒÃÊØ¢ÀÒ¾, 2552

สาเหตุการตายรายอายุและเพศ

สุขภาพคนไทย 2553 15

ความสามารถในการจั บ ปั ญ หาผูการ้ ที่ มี ่ยความสุขของแรงงานภาคอุดตการกั สาหกรรมและภาคบริ คะแนนเฉลี่ยความสุขคนไทย จำแนกตามกลุ“ระดั มอายุ บ ความสุ ข ขึ้ น อยู่ กั บคะแนนเฉลี จำแนกตามความสามารถในการจั ดการกับปญหา ความสามารถจัดการปัญหาได้มากย่อมมีความสุ ขสูงกว่า” ในสภ�วะที่สังคมเผชิญกับปัญห�วิกฤตม�กม�ย โดยเฉพ�ะปัญห�เศรษฐกิจ ที่กำ�ลัง ส่ง ผลต่อสุขภ�พจิตของคนไทย ผู้ที่น่ �จะเผชิญกับ ปัญห�เศรษฐกิ จ ม�กที่ สุ ด ก็ คื อ กลุ่ ม แรงง�น ซึ่ ง เปรี ย บเสมื อ นกั บ พลั ง ขั บ เคลื่ อ นท�งเศรษฐกิ จ ของประเทศ กระทรวงส�ธ�รณสุขร�ยง�นว่�ในปี พ.ศ. 2550 อัตร�ต�ยด้วยก�รฆ่�ตัวต�ยของ วัยแรงง�นเท่�กับ 0.07 ต่อประช�กร 1,000 คน หรือในจำ�นวนประช�กรวัยแรงง�น แสนคน จะฆ่�ตัวต�ย 7 คน ซึ่งสูงกว่�อัตร�ก�รฆ่�ตัวต�ยทั้งประเทศในปี พ.ศ. 2550 และ 2551 ซึ่งอยู่ที่ 5.95-5.96 ต่อประช�กรแสนคน เท่�นั้น

สุข ทุกข์ ของแรงงาน

นอกจ�กก�รฆ่�ตัวต�ยแล้ว ก�รคิด จะฆ่�ตัวต�ยแม้จะไม่ได้กระทำ�จริงก็สะท้อน ถึงคว�มเครียดได้ จ�กก�รสำ�รวจของเอแบค โพลล์ ในปี พ.ศ. 2550 โดยก�รสนับสนุน ของสำ�นัพกง�นกองทุนสนับสนุนก�รสร้ รสร้�งเสริม คะแนนสุขภาพจิตคนไทยอายุ 15 ปขึ้นไป จำแนกตามอาชี สุ ข ภ�พ พบว่ � แรงง�นไทยเกื อ บหนึ่งในสิ บ ตั้งแต่ระดับล่�งจนถึงคนทำ�ง�นในสำ�นักง�น 13 จังหวัดทั่วประเทศ คิดจะฆ่�ตัวต�ยอันเนื่องจ�ก ภ�พชี วิ ต ที่ ไ ม่ ดี พ อ โดยอ�ชีชี พ รั บ จ้ � งทั่ วไปมี ฆ่าตัวตายสูงถึง 77 ต่ต่อประชากรแสนคน ประชากรแสนคน สุคุขณภ�พจิ ตต่ำ�กว่�อ�ชีพอื่นๆ อ�จเนื่องจ�กเป็นอ�ชีพ ที่ ไ ม่ มั่ น คงหรื อ มี ร �ยได้ ไ ม่ แ น่ น อน สอดคล้ อ งกั บ ข้อมูลก�รสำ�รวจสภ�วะท�งสังคมและวัฒนธรรมของ สำ�นักง�นสถิติแห่งช�ติ ร่วมกับสถ�บันวิจัยประช�กรและสังคม และกรมสุขภ�พจิต ที่ พ บว่ � แรงง�นที่ ป ระกอบอ�ชีชี พ รั บ จ้ � งทั่ วไปมี ค ะแนนสุ ข ภ�พจิ ต ต่ำ � ที่ สุ ด ในขณะที่ ข้�ร�ชก�ร/พนักง�นรัฐวิส�หกิจมีคะแนนสุขภ�พจิตสูงที่สุด

3

อย่ � งไรก็ ต �ม แม้ ว่ � สุ ข ภ�พจิ ต ของแรงง�นไทยได้ นไทยได้ เ ริ่ ม มี เ ค้ � ล�งของปั ญ ห� แต่ในภ�พรวม วัยแรงง�นมีระดับคว�มสุขสูง แต่ลดลงต�มอ�ยุที่เพิ่มขึ้น ขณะเดียวกัน ระดับคว�มสุขก็ขึ้นอยู่กับคว�มส�ม�รถในก�รจัดก�รกับปัญห�ด้วย ผู้ที่มีคว�มส�ม�รถ จัดก�รปัญห�ได้ ��ได้ม�กก็ย่อมมีคว�มสุขม�ก จัดทำ�โดย คณะทำ�ง�นสุขภ�พคนไทย

ÍѵÃÒµÒµ‹Í»ÃЪҡà 100,000 ¤¹

อัตราตายจากการฆาตัวตายของวัยแรงงงานอายุ 15-59 ป ตอประชากร 100,000 คน 14

8 6 4 2 0

10

2542

2543

2544

2545

2546

2547

2548

2549

·ÕèÁÒ: Êӹѡ¹âºÒÂáÅÐÂØ·¸ÈÒʵà Êӹѡ§Ò¹»ÅÑ´¡ÃзÃǧÊÒ¸ÒóÊØ¢ ¡ÃзÃǧÊÒ¸ÒóÊØ¢, 2542-2550

16 ตัวชี้วัดสุขภาพแรงงาน

2550

»‚

การฆาตัวตายของแรงงานอายุ 15-59 ป แยกตามเพศ ตั้งแตป 2542-2550 90

78.4

77.7

80

77.3

77.1

76.3

79.8

77.8

76.8

79.0

70 ªÒÂ

50

Ë- Ô§

ÃŒÍÂÅÐ

60 40 22.3

30

21.6

23.7

22.7

22.9

23.2

22.2

21.0

20.2

20 10 0

2542

2543

2544

2545

2546

2547

2548

2549

»‚

2550

·ÕèÁÒ: Êӹѡ¹âºÒÂáÅÐÂØ·¸ÈÒʵà Êӹѡ§Ò¹»ÅÑ´¡ÃзÃǧÊÒ¸ÒóÊØ¢ ¡ÃзÃǧÊÒ¸ÒóÊØ¢, 2542-2550

7.7

7.6

7.4

10

7.0

0-14 »‚ 15-24 »‚ 25-34 »‚ 35-44 »‚ 45-59 »‚ 60 »‚¢¹éÖ ä» ·ÕèÁÒ: ¡ÒÃÊÓÃǨÊÀÒÇзҧÊѧ¤ÁáÅÐÇѲ¹¸ÃÃÁ ¾.È. 2551, Êӹѡ§Ò¹Ê¶ÔµÔáË‹§ªÒµÔ ËÇÁ¡ÑºÊ¶ÒºÑ¹ÇԨѻÃЪҡÃáÅÐÊѧ¤Á áÅСÃÁÊØ¢ÀÒ¾¨Ôµ, 2552

คะแนนเฉลี่ยความสุขของแรงงานภาคอุตสาหกรรมและภาคบริการ จำแนกตามความสามารถในการจัดการกับปญหา 7.8

8

7.1

6.4

6

5.0

4 2 0

¨Ñ´¡ÒÃä´ŒµÒÁ ·Õè¤Ò´ËÇѧäÇŒ

¨Ñ´¡ÒÃä´Œ ໚¹Ê‹Ç¹ãËÞ‹

¨Ñ´¡ÒÃä´Œ ໚¹ºÒ§Ê‹Ç¹

äÁ‹ÊÒÁÒö ¨Ñ´¡ÒÃä´ŒàÅÂ

·ÕèÁÒ: ª×è¹Ä·Ñ ¡ÒÞ¨¹Ð¨ÔµÃÒ áÅФ³Ð. 2551. ¡ÒÃÈÖ¡ÉҤسÀÒ¾ªÕÇÔµ¤¹·Ó§Ò¹ã¹ÀÒ¤ÍصÊÒË¡ÃÃÁáÅÐÀÒ¤ºÃÔ¡ÒÃ

คะแนนสุขภาพจิตคนไทยอายุ 15 ปขึ้นไป จำแนกตามอาชีพ 33.8 32.2

31.8

32.1

31.3

31.1

31.1

ÃºÑ ¨ÒŒ § ·ÇèÑ ä »

Å¡Ù ¨ÒŒ § àÍ¡ ª¹

äÁ»‹ ÃС áÁº‹ ÒŒ ͺ ¹/ ÍÒ ª¾Õ

͹è× æ

à¡É µÃ ¡Ã

¸ÃØ ¡ ¨Ô Ê Ç‹ ¹ µÇÑ

¹¡Ñ àÃÂÕ ¹

30.1

¾¹ ¢ÒŒ ¡Ñ §Ò ÃÒª ¹Ã ¡Òà °Ñ ÇÊÔ / ÒË ¡¨Ô

35 34 33 32 31 30 29 28

ÃÇÁ

4 3 2 1 0

7.9

¤Ðá¹¹à©ÅÕÂè ¤ÇÒÁÊØ¢ (¤Ðá¹¹àµçÁ 10 ¤Ðá¹¹)

8.4

9 8 7 6 5

¤Ðá¹¹àµçÁ 45 ¤Ðá¹¹

¤Ðá¹¹à©ÅÕè¤ÇÒÁÊØ¢ (¤Ðá¹¹àµçÁ 10 ¤Ðá¹¹)

คะแนนเฉลี่ยความสุขคนไทย จำแนกตามกลุมอายุ

·ÕèÁÒ: ¡ÒÃÊÓÃǨÊÀÒÇзҧÊѧ¤ÁáÅÐÇѲ¹¸ÃÃÁ ¾.È. 2551. Êӹѡ§Ò¹Ê¶ÔµÔáË‹§ªÒµÔ ËÇÁ¡ÑºÊ¶ÒºÑ¹ÇԨѻÃЪҡÃáÅÐÊѧ¤Á áÅСÃÁÊØ¢ÀÒ¾¨Ôµ, 2552

สุขภาพคนไทย 2553 17

คุณภาพชีวิต แรงงาน

4

คว�มสุขในโลกส�มใบ คือ คว�มสุข ของตั ว เอง คว�มสุ ข ของครอบครั ว และคว�มสุ ข ขององค์ ก รและสั ง คม ซึง่ คว�มสุขในโลกส�มใบนี้ ประกอบด้วย คว�มสุข 8 ประก�ร คือ คว�มสุขท�ง ก�ย น้�ำ ใจง�ม ท�งส�ยกล�ง พัฒน�สมอง ศ�สน�และศี และศีลธรรม ปลอดหนี้ สร้�งคว�ม สุขจ�กก�รมีครอบครัวที่ดี และคว�มสุข ที่เกิดจ�กสังคม

แรงงานอายุน้อยให้ความสนใจด้านศาสนา และศีลธรรมน้อยกว่าแรงงานอายุมาก าก แต่ยังมีความเอื้ออาทรส่วนบุคคลให้แก่กัน วั ย แรงง�นเป็ น วั ย ที่ มี เ ป้ � หม�ยที่ จ ะ นอกจากนี้ กลุ่มแรงงานที่ใช้เวลากับกิจกรรม ประสบผลสำ�เร็จในชีวติ ก�รง�น ดังนัน้ ในช่วงต้น ยามว่าง และการใช้ ง และการใช้จ่ายของฟุ่มเฟือยมากที่สุด ของก�รทำ�ง�น หรือแรงง�นที่อ�ยุน้อย จึงยึด ตนเองเป็นที่ตั้ง คว�มใส่ มใส่ใจในด้ �นศ�สน� คือข้าราชการและพนักงานรัฐวิสาหกิจ ศีแต่ล ธรรม และเอื้ อ เฟื้ อ ต่ อ สั ง คมโดยรวมจึ ง

“แรงงานมากกว่ า ครึ่ ง มี ก ารผ่ อ นคลายจากการ น้อยกว่�ผู้ที่อ�ยุม�กขึ้น อย่�งไรก็ต�ม ห�กเป็นคว�มเอื้อ ทำางาน โดยผ่านการเล่นกีฬา เล่นดนตรี หรืออ่านหนังสือ อ�ทรซึง่ กันและกันในส่วนของบุคคล แรงง�นไม่ว�่ จะมีอ�ยุ �ใดก็มีคว�มเอื้ออ�ทรต่อกันสูง ยกเว้นแรงงานรับจ้างทั่วไป ที่มีเพียงร้อยละ 38.6 ที่เล่น เท่�ใดก็ ดนตรีเป็นการผ่อนคลาย” เวล�ที่ใช้ในกิจกรรมส่วนตัวเป็นสิ่งสะท้อนถึงก�ร สำ�นักง�นคณะกรรมก�รพัฒน�ก�รเศรษฐกิจและ พั ก ผ่ อ นของแรงง�น อ่ � นหนั ง สื อ เล่ น กี ฬ � ดนตรี / สังคมแห่งช�ติ ได้ให้ค�ำ นิย�มคำ�ว่� คุณภ�พชีวติ หม�ยถึง ร้องเพลง เป็นกิจกรรมที่พบเห็นได้ทั่วไปในกลุ่มวัยแรงง�น “ชี วิ ต ที่ ส �ม�รถดำ � รงอยู่ ใ นสั ง คมได้ อ ย่ � งปกติ แ ละมี แต่ม�กน้อยขึ้นอยู่กับอ�ชีพ สิ่งที่พบคือ อ�ชีชีพข้�ร�ชก�ร คว�มสุข โดยบรรลุคว�มต้องก�รต�มเกณฑ์แห่งคว�ม และพนักง�นรัฐวิส�หกิจ เป็นอ�ชีพที่มีเวล�พักผ่อนใน จำ�เป็นพื้นฐ�นบุคคลหรือชุมชนพึงจะมี เช่น คว�มต้องก�ร กิจกรรมเหล่�นีม้ �กกว่�อ�ชีชีพอืน่ ขณะเดียวกัน ข้�ร�ชก�ร ด้ � นอ�ห�ร ที่ อ ยู่ อ �ศั ย คว�มปลอดภั ยในทรั พ ย์ สิ น และพนักง�นรัฐวิส�หกิจมีสัดส่วนก�รไม่ใช้จ่�ยฟุ่มเฟือย ก�รเข้ รเข้�ถึงบริก�รขั้นพื้นฐ�น” เป็นต้น ทั้งนี้คุณภ�พชีวิต น้อยที่สุด ขึ้นอยู่กับก�รจัดสมดุลชีวิตในก�รทำ�ง�นและใช้ชีวิตผ่�น จัดทำ�โดย คณะทำ�ง�นสุขภ�พคนไทย

ร้อยละของพฤติกรรมด้านต่างๆ ในการส่งเสริมคุณภาพชีวิต จำาแนกตามกลุ่มอายุของแรงงาน กลุ่มอายุ 15-24 25-34 35-44 45-59

ปี ปี ปี ปี

การมีนาใจเอื ้ำ ้ออาทรต่อกันและกัน การช่วยเหลือผู้อื่นที่ไม่ใช่ญาติ การให้โอกาสผู้อื่นก่อนตนเอง 92.5 93.0 94.4 93.6 96.1 93.4 95.6 92.6

ที่มา: ก�รสำ�รวจสภ�วะท�งสังคมและวัฒนธรรม พ.ศ. 2551, สำ�นักง�นสถิติแห่งช�ติ.

18 ตัวชี้วัดสุขภาพแรงงาน

การรักษากติกาและดูแลสิ่งแวดล้อม การไม่แซงคิว การไม่ทิ้งขยะในที่สาธารณะ 58.0 47.1 68.8 54.8 73.9 60.3 77.0 64.6

ร้อยละของพฤติกรรมด้านต่างๆ ในการส่งเสริมคุณภาพชีวิต จำาแนกตามอาชีพ อาชีพ

การรู้จักผ่อนคลาย การเล่นดนตรี/ การอ่านหนังสือ ร้องเพลง 70.4 92.0 52.3 77.2 46.6 78.6 43.0 66.3 38.6 64.1 67.4 97.3 ภาวะการออมของแรงงาน74.1 41.3

การเล่นกีฬา

ข้�ร�ชก�ร/พนักง�นรัฐวิส�หกิจ พนักง�น/ลู น/ลูกจ้�งเอกชน ค้�ข�ย/ประกอบธุรกิจส่วนตัว เกษตรกร รับจ้�งทั่วไป/กรรมกร นักวัเรี กษ�ยืมเงินของแรงงาน ตถุยปน/นั ระสงคกศึการกู แม่บ้�น/ไม่ได้ประกอบอ�ชีพ

82.0 65.7 64.0 68.7 72.3 92.0 52.3

ที่มา: ก�รสำ�รวจสภ�วะท�งสังคมและวัฒนธรรม พ.ศ. 2551, สำ�นักง�นสถิติแห่งช�ติ.

49.6 60.7 64.9 79.6 79.0 52.8 71.3

วัตถุประสงค

¹ŒÍ¶֧¹ŒÍ·ÕèÊØ´ 10%

ÁÒ¡¶Ö§ÁÒ¡·ÕèÊØ´ 43%

ªÒÂ 36%

»Ò¹¡ÅÒ§ 47%

Ë- Ô§ 64%

ºÃÔâÀ¤ã¹¤ÃÑÇàÃ×͹ ·ÕèÁÒ: ¡ÒÞ¨¹Ò µÑ駪ŷԾ áÅФ³Ð. 2553.30% â¤Ã§¡ÒþѲ¹ÒÃкºà§Ô¹à´×͹ ¤‹ÒµÍºá·¹ ÊÔ觨٧ã¨áÅФسÀÒ¾ªÕÇÔµ ¢ŒÒÃÒª¡ÒÃ: ¡ÒÃÈÖ¡ÉÒà¾×è;Ѳ¹Ò ࡳ± ÁҵðҹµÑǪÕéÇÑ´¤Ø³ÀÒ¾ªÕÇÔµ¢Í§¢ŒÒÃÒª¡ÒÃ

·ÕèÁÒ: ª×è¹Ä·Ñ ¡ÒÞ¨¹Ð¨ÔµÃÒ áÅФ³Ð, 2551. ¡ÒÃÈÖ¡ÉҤسÀÒ¾ªÕÇÔµ¤¹·Ó§Ò¹ ã¹ÀÒ¤ÍصÊÒË¡ÃÃÁáÅÐÀÒ¤ºÃÔ¡ÒÃ

งงาน

การไม่ใช้เงินฟุ่มเฟือย

ระดับความพึงพอใจตอสมดุลระหวางชีวิตและการทำงาน ตถุประสงคกอารกู ยืมญเงินปของแรงงาน ของขาวัราชการพลเรื นสามั 2552

ภาวะการออมของแรงงาน äÁ‹ÁÕà§Ô¹à¡çºÍÍÁ ºÃÔâÀ¤ã¹¤ÃÑÇàÃ×͹ 26% 30% ÁÕà§Ô¹à¡çºÍÍÁ 74%

การรู้จักใช้จ่ายเงิน

รายได คาใชจาย และหนี้สินที่จายตอเดือนของครัวเรือนแรงงาน คะแนนเฉลี่ยของความเคร่งศาสนาและการปฏิบัติตามคำาสอนของศาสนา (จากคะแนนเต็ คะแนน)2552 ในรอบครึ่งมป10 แรกของป

คะแนนเฉลี่ยที่ได้รับจากแรงงานกลุ่มอายุต่างๆ กลุ่มอายุ การปฏิบัติตามค ามคำาสอนของศาสนา รายได คาใชจาย และหนี้สินที่จายตระดั อเดืบอความเคร่ นของครัวงเรืทางศาสนา อนแรงงาน 15-24 ปี ในรอบครึ่งปแรกของป 25525.5 5.6 25-34 ปี 5.7 5.8 35-44 ปี 6.0 6.0 45-59 ปี 6.2 6.2 60 ปีขึ้นไป 6.7 6.7 รวม (อ�ยุ 15 ปีขึ้นไป) 6.1 6.1 ที่มา: ก�รสำ�รวจสภ�วะท�งสังคมและวัฒนธรรม พ.ศ. 2551, สำ�นักง�นสถิติแห่งช�ติ.

¡ÒÃࢌÒËÇÁ ¡ÒÃࢌÒËÇÁ ¡ÒÃࢌÒËÇÁ¡Ô¨¡ÃÃÁ ¡Ô¨¡ÃÃÁ¹Ñ¹·¹Ò¡Òà ¡Ô¨¡ÃÃÁ·Õè໚¹ ·Õè໚¹»ÃÐ⪹ µ‹Í ¡Ñº·Õè·Ó§Ò¹ »ÃÐ⪹ µ‹ÍÊѧ¤Á ªØÁª¹·Õè¾Ñ¡ÍÒÈÑÂ

¹ŒÍ¶֧¹ŒÍ·ÕèÊØ´

»Ò¹¡ÅÒ§

ÁÒ¡¶Ö§ÁÒ¡·ÕèÊØ´

·ÕèÁÒ: ¡ÒÞ¨¹Ò µÑ駪ŷԾ áÅФ³Ð, 2553. â¤Ã§¡ÒþѲ¹Ò Ãкºà§Ô¹à´×͹ ¤‹ÒµÍºá·¹ ÊÔ觨٧ã¨áÅФسÀÒ¾ªÕÇÔµ ¢ŒÒÃÒª¡Òà : ¡ÒÃÈÖ¡ÉÒà¾×è;Ѳ¹Òࡳ± Áҵðҹ µÑǪÕéÇÑ´¤Ø³ÀÒ¾ªÕÇÔµ¢Í§¢ŒÒÃÒª¡ÒÃ

66.7

·Õè´Ô¹/໚¹à¨ŒÒ¢Í§ºŒÒ¹

2.8 »ÃСͺ¡ÒèѴãËŒ ᵋàÊÕ¤‹ÒઋÒ

ºŒÒ¹- ÒµÔ/ʶҹ »ÃСͺ¡ÒèѴãËŒ »ÅÍ´ÀÑ»ҹ¡ÅÒ§

21.3

32.1

การเขารวมกิจกรรมดานนันทนาการและกิจกรรม เพ�อสาธารณะประโยชนของขาราชการพลเรือนสามัญ 11.5

15.8

31.6

57.1

50.0

80 70 60 29.8 29.5 50 การครอบครองที่อยูอาศัยของแรงงานภาคอุตสาหกรรมและบริ การ 40 จำแนกตามความปลอดภั ยในชี37.7 วิตและทรัพยส30 ิ20น 38.3 10 56.2 32.2 32.4 0 ÃŒÍÂÅÐ

ÃŒÍÂÅÐ

100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0

การเขารว เพ�อสาธารณ

การครอบครองที่อยูอาศัยของแรงงานภาคอุตสาหกรรมและบริการ จำแนกตามความปลอดภัยในชีวิตและทรัพยสิน

10.7

การเขารวมกิจกรรมดานนันทนาการและกิจกรรม เพ�อสาธารณะประโยชนของขาราชการพลเรือนสามัญ

»ÅÍ´ÀѹŒÍÂ

äÁ‹»ÅÍ´ÀÑÂàÅÂ

·ÕèÁÒ: ª×è¹Ä·Ñ ¡ÒÞ¨¹Ð¨ÔµÃÒ áÅФ³Ð, 2551. ¡ÒÃÈÖ¡ÉҤسÀÒ¾ªÕÇÔµ¤¹·Ó§Ò¹ ã¹ÀÒ¤ÍصÊÒË¡ÃÃÁáÅÐÀÒ¤ºÃÔ¡ÒÃ

สุขภาพคนไทย 2553 19

ภาวะการเงิน ของแรงงาน

5

แรงงานในกรุงเทพฯ ครองตำ เทพฯ ครองตำาแหน่งภาวะหนี้สงู สุด

เงาตามตัว

จะช่วยให้แรงงานไทยมีเงินออมเพิ่มขึ้น

จัดทำ�โดย คณะทำ�ง�นสุขภ�พคนไทย

วัตถุประสงคการกูยืมเงินของแรงงาน วัตถุประสงคการกูยืมเงินของแรงงาน Í×è¹æ 1% ¡ÒÃà¡ÉµÃ 15%

«×éÍ àª‹ÒºŒÒ¹ ·Õè´Ô¹ 36%

·Ó¸ØáԨ 15%

¡ÒÃÈÖ¡ÉÒ ºÃÔâÀ¤ã¹¤ÃÑÇàÃ×͹ 3% 30% ºÃÔâÀ¤ã¹¤ÃÑÇàÃ×͹ 30%

·ÕèÁÒ: ¡ÒÃÊíÒÃǨÀÒÇÐàÈÃÉ°¡Ô¨áÅÐÊѧ¤Á¤ÃÑÇàÃ×͹ ¾.È. 2552 (Ãͺ¤ÃÖ觻‚áá), Êíҹѡ§Ò¹Ê¶ÔµÔáË‹§ªÒµÔ

รายได คาใชจาย และหนี้สินที่จายตอเดือนของครัวเรือนแรงงาน ่งปแรกของป รายได คาในรอบครึ ใชจาย และหนี ้สินที่จายต2552 อเดือนของครัวเรือนแรงงาน ในรอบครึ่งปแรกของป 2552

ÃÒÂä´Œµ‹Íà´×͹ ¤‹Ò㪌¨‹Òµ‹Íà´×͹

15,165

16,180

41,596

2,787

3,238

2,936

˹ÕéÊÔ¹·Õ赌ͧ¨‹Òµ‹Íà´×͹ 3,033

45,000 40,000 35,000 30,000 25,000 20,000 15,000 10,000 5,000 -

3,324

ºÒ·

“แรงงานมี ห นี้ สิ น ที่ เ กิ ด จากที่ พั ก อาศั ย มากที่ สุ ด แสดงให้เห็นถึงความต้องการความมัน่ คงในด้านทีพ่ กั อาศัย” ภ�วะท�งก�รเงินของแรงง�นในระดับครัวเรือนในปี 2552 พบว่� ครัวเรือนแรงง�นไทยมีร�ยได้เฉลี่ยต่อเดือน อยู่ที่ 21,139 บ�ท และใช้จ่�ยเพื่อก�รดำ�รงชีพที่จำ�เป็น ภาวะการออมของแรงงาน ในส่วนของอ�ห�รประม�ณ ณ ร้อยละ 41.1 ด้�นภ�วะหนี้สิน ภาวะการออมของแรงงาน พบว่�ครัวเรือนแรงง�นมี ระดับหนีส้ นิ โดยรวมอยูท่ ี่ 133,328 บ�ทต่อครัวเรือน ยิ่งครัวเรือนแรงง�นมีร�ยได้สูง ภ�วะก�ร เป็นหนี้ก็สูงต�มเช่นกัน แรงง�นที่ทำ� ง�นในเขตกรุ งเทพฯ ภ�คตะวั น ออก และภ�คกล�ง ทั้ ง ที่ มี แ ละไม่ มี ป ระสบก�รณ์ ก �รทำ � ง�น มีค่�จ้�งขั้นต้นสูงกว่�ภ�คอื่นๆ ในก�รสำ�รวจภ�วะเศรษฐกิจ และสั ง คมของครั ว เรื อ น ปี 2552 (รอบครึ่ ง ปี แ รก) โดยสำ�นักง�นสถิติแห่งช�ติ พบว่� แรงง�นในภ�คก�รไฟฟ้� ก๊�ซ และก�รประป� มีร�ยได้ครัวเรือนเฉลี่ยสูงสุด คือ

60,875 บ�ทต่อเดือน รองลงม�เป็น แรงง�นในภ�คก�รเป็นตัวกล�งท�งก�ร เงิน ก�รประกันภัยและกองทุนบำ�เหน็จ บำ�น�ญ ที่มีร �ยได้เฉลี่ย ของครัวเรือน 57,936 บ�ทต่อเดือน ในขณะที่ แรงง�น ทำ�ง�นในภ�คก�รเกษตรเป็นหลัก มีร�ยได้ เฉลีย่ ต่อเดือนต่�ำ ทีส่ ดุ และมีคว�มไม่แน่นอน สูง เนื่องจ�กขึ้นอยู่กับปริม�ณผลผลิตท�ง ก�รเกษตรทีส่ �ม�รถผลิตได้ในแต่ละช่วงเวล� อี ก ทั้ ง เป็ น ภ�คก�รผลิ ต ที่ มี ลั ก ษณะของ ก�รว่�งง�นแอบแฝง (Disguised Unemployment) ที่ค่อนข้�งสูง

ÀÒ¤ ¡Ãا෾Ï

¡ÅÒ§

à˹×Í

ÍÕÊÒ¹

㵌

·ÕèÁÒ: ¡ÒÃÊÓÃǨÀÒÇÐàÈÃÉ°¡Ô¨áÅÐÊѧ¤Á¤ÃÑÇàÃ×͹ ¾.È. 2552 (Ãͺ¤ÃÖ觻‚áá), Êӹѡ§Ò¹Ê¶ÔµÔáË‹§ªÒµÔ

20

การครอบครองที่อยูอาศัยของแรงงานภาคอุตสาหกรรมและบริการ จำแนกตามความปลอดภั ยในชีวิตและทรัพยตสสาหกรรมและบริ ิน การครอบครองที ่อยูอาศัยของแรงงานภาคอุ การ ตัวชี้วัดสุขภาพแรงงาน จำแนกตามความปลอดภัยในชีวิตและทรัพยสิน

การเขารวมกิจกรรมดานนันทนาการและกิจกรรม เพ�อสาธารณะประโยชน าราชการพลเรื อนสามัญจกรรม การเขารวมกิขจองข กรรมด านนันทนาการและกิ เพ�อสาธารณะประโยชนของขาราชการพลเรือนสามัญ

2549

2551

200,000 195,534 150,000 50,000

ÀÒ¤ ÃдѺ¡ÒÃÈÖ¡ÉÒ

10,170 11,562

¡Ãا෾Ï

-

¡ÅÒ§

¨Ó¹Ç¹Ë¹Õé

à˹×Í

30 25 20.3 128,502 20 15 11.5 10 5 ÀÒ¤ ÍÕÊÒ¹ 㵌

ÀÒÃСÒêÓÃФ׹˹Õ鵋ÍÃÒÂä´Œµ‹Íà´×͹

ËÁÒÂà˵Ø: ÀÒÃСÒêíÒÃФ׹˹ÕéÊÔ¹à·ÕºÃÒÂä´Œ ¤íҹdz¨Ò¡ ¨íҹǹ˹ÕéÊÔ¹·Õ赌ͧ¨‹ÒÂã¹áµ‹ÅÐà´×͹ ËÒôŒÇÂÃÒÂä´Œµ‹Íà´×͹ ·ÕèÁÒ: ¡ÒÃÊíÒÃǨÀÒÇÐàÈÃÉ°¡Ô¨áÅÐÊѧ¤Á¤ÃÑÇàÃ×͹ ¾.È. 2552 (Ãͺ¤ÃÖ觻‚áá), Êíҹѡ§Ò¹Ê¶ÔµÔáË‹§ªÒµÔ

คาจางขั้นตนแรงงานมีประสบการณรายภาค คาจางขั้นตนแรงงาน ไมมีประสบการณตามวุฒิรายภาค

16,952

27,048

㵌 ÍÕÊÒ¹ à˹×Í ¡ÅÒ§ µÐÇѹÍÍ¡ ¡·Á.

·ÕèÁÒ: ¡ÒÃÊíÒÃǨ¤‹Ò¨ŒÒ§ÊÇÑÊ´Ô¡Òà »‚ ¾.È. 2552, ÊÀÒÍصÊÒË¡ÃÃÁ áË‹§»ÃÐà·Èä·Â ËÇÁ¡Ñº 10,903 ¤‹Ò¨ŒÒ§ ÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂÈÃÕ»·ØÁ (ºÒ·) 15,000 20,000 25,000 30,000

รายได้ ค่าใช้จ่าย ภาวะและภาระหนี้สินครัวเรือนแรงงาน ตามภาคการจ้างงาน สาขาการผลิต

การมีหนี้สินของแรงงาน

7.5

-

·ÕèÁÒ: ¡ÒÃÊíÒÃǨÀÒÇСÒäÃͧªÕ¾¢Í§¢ŒÒÃÒª¡ÒþÅàÃ×͹ ÊÒÁÑÞ ¾.È. 2551. Êíҹѡ§Ò¹Ê¶ÔµÔáË‹§ªÒµÔ.

µÐÇѹÍÍ¡

143,433

100,000

ÃŒÍÂÅТͧ¢ŒÒÃÒª¡Ò÷Õè໚¹Ë¹Õé ¨íҹǹ˹Õé (ºÒ·)

8,808 8,886

25.5

ÀÒÃСÒêÓÃФ׹˹Õé (ÃŒÍÂÅÐ)

657,449

250,000

749,771 84.5 84.0 84 83.5 83 82.5 82 81.5 81

¨íҹǹ˹Õé (ºÒ·)

800,000 700,000 600,000 500,000 400,000 300,000 200,000 100,000 -

ภาวะหนี้สินและภาระการชำระคืนหนี้สินเทียบกับรายไดของครัวเรือนแรงงาน

ÃŒÍÂÅÐ

¨íҹǹ˹Õé (ºÒ·)

จํานวนหนี้สินเฉลี่ยตอครัวเรือน และรอยละของขาราชการที่มีหนี้ ป 2547-2551

เกษตรกรรม ก�รล่�สัตว์ และก�รป่�ไม้ �ไม้ ก�รประมง ก�รเพ�ะพั ะพันธุ์สัตว์น�้ำ และก�รเลี รเลี้ยงสัตว์น�้ำ ก�รทำ รทำ�เหมืองแร่และเหมืองหิน รท ก�รผลิต (อ�ห�ร/เครื ร/เครื่องดื่ม, ย�สู ย สูบ, สิ่งทอ, สิ่งพิมพ์ ฯลฯ) ก�รไฟฟ้� ก๊�ซ และก�รประป� ก�รก่ รก่อสร้�ง ก�รข�ยส่ง ข�ยปลีก ก�รซ่อมแซมย�นยนต์/ของใช้ส่วนบุคคลและของใช้ในครัวเรือน โรงแรมและภัตต�ค�ร ก�รขนส่ง สถ�นที นที่เก็บสินค้� และก�รคมน�คม (รวมก�รไปรษณีย์และโทรคมน�คม) ก�รเป็นตัวกล�งท�งก�รเงิน ก�รประกั รประกันภัยและกองทุนบบำ�เหน็จบบำ�น�ญ กิจกรรมด้�นอสังห�ริมทรัพย์ ก�รให้เช่�และกิจกรรมท�งธุรกิจ (รวมก�รวิจัยและก�รพัฒน�) ก�รบริห�รร�ชก�รและก�รป้องกันประเทศ (รวมก�รประกันสังคมภ�คบังคับ) ก�รศึกษ� ง�นด้ นด้�นสุขภ�พและง�นสังคมสงเคร�ะห์ กิจกรรมด้�นก�รบริก�รชุมชน สังคมและก�รบริก�รส่ รส่วนบุคคลอื่นๆ ลูกจ้�งในครัวเรือนส่วนบุคคล องค์ก�รระหว่�งประเทศและองค์ก�รต่�งประเทศอื่นๆ รวม

à©ÅÕè 0

33,235 32,722 ¤‹Ò¨ŒÒ§ (ºÒ·) 5,000 10,000 15,000 20,000 25,000 30,000

·ÕèÁÒ: ¡ÒÃÊíÒÃǨ¤‹Ò¨ŒÒ§ÊÇÑÊ´Ô¡Òà »‚ ¾.È. 2552, ÊÀÒÍصÊÒË¡ÃÃÁáË‹§»ÃÐà·Èä·Â ËÇÁ¡ÑºÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂÈÃÕ»·ØÁ

รายได้ ต่อเดือน (บาท) 14,653 17,675 31,498 22,133 60,875 18,383 28,269 26,795 30,310 57,936

รายจ่าย ต่อเดือน (บาท) 11,939 15,205 25,007 17,309 31,995 14,693 19,349 19,459 21,470 37,786

ร้อยละของ ค่าใช้จ่าย ด้านอาหาร 43.8% 46.3% 36.7% 40.0% 32.4% 43.4% 38.6% 39.5% 40.4% 29.7%

ภาวะหนี้สิน (บาท) 88,823 46,268 82,983 118,746 524,289 85,725 213,479 152,306 180,478 418,023

การชาระหนี้ การชำ ต่อเดือน (บาท) 3,060 1,524 4,742 2,266 9,846 2,659 3,709 2,789 3,537 7,981

ภาระการชาระหนี้ ภาระการชำ เทียบกับรายได้ ต่อเดือน (ร้อยละ) 23.2% 7.8% 10.8% 14.2% 26.3% 34.5% 13.9% 11.9% 12.7% 14.6%

33,394

26,072

36.2%

238,278

3,875

11.0%

29,882 47,152 34,329 19,180 13,182 21,587 21,139

22,940 29,701 23,814 17,276 11,379 19,612 16,082

33.9% 28.9% 33.3% 39.8% 46.0% 24.6% 41.1%

293,029 598,002 312,447 114,456 26,146 133,328

5,887 9,474 6,776 2,954 890 3,080

20.4% 19.9% 19.8% 13.6% 6.5% 0.0% 17.3%

หมายเหตุ : ภ�ระก�รชำ รชำ�ระหนี้เทียบกับร�ยได้ต่อเดือนเป็นค่�เฉลี่ย (ร้อยละ) ที่คำ�นวณจ�กข้อมูลร�ยครัวเรือน รช ที่มา: ก�รสำ รสำ�รวจภ�วะเศรษฐกิ รส วะเศรษฐกิจและสังคมครัวเรือน พ.ศ. 2552 (รอบครึ่งปีแรก), สสำ�นักง�นสถิติแห่งช�ติ

สุขภาพคนไทย 2553 21

6

การประสบอันตราย เนื่องจากการทำางาน

อัตราผู้ประสบอันตรายจากการทำางานลดลงอย่างต่อเนื่องในช่วง 10 ปีที่ผ่านมา และความประมาทเลินเล่อของลูกจ้างยังคงมีอยู่

“จำ�นวนก�รประสบอันตร�ยของลู ยของลูกจ้�งลดลงเมื่อ ทีผ่ า่ นมากระทรวงแรงงานได้กำาหนดนโยบายในการ อ�ยุเพิ่มขึ้น ขณะที่สถ�นประกอบก�รขน�ดให- ่มีอัตร� ลดอัตราการประสบอันตรายจากการทำางานให้ได้ไม่น้อย ก�รประสบอันตร�ยน้อย” กว่ า ร้ อ ยละ 2 ต่ อ ปี นอกจากนี้ ยั ง ได้ กำ า หนดเป็ น ระเบียบวาระแห่งชาติ “แรงงานปลอดภัยและสุขภาพ จากสถิติการประสบอันตรายอันเนื่องมาจากการ อนามัยดี” เพื่อรณรงค์ให้ทุกภาคส่วนเกิดความตระหนัก ทำางานของสำานักงานประกันสังคมในรอบ 10 ปีที่ผ่านมา และสร้างจิตสำานึกในเรื่องความปลอดภัย อาชีวอนามัย (พ.ศ. 2542-2551) พบว่า มีแนวโน้มลดลง โดยอัตรา และสภาพแวดล้อมในการทำางาน อย่างไรก็ตาม การแก้ไข การประสบอันตรายทุกกรณีต่อลูกจ้าง 1,000 คน ในปี ปั ญ หาการประสบอั น ตรายเนื่ อ งจากการทำ า งานคงมิ ใ ช่ 2542 สูงถึง 32.3 ต่อ 1,000 คน ซึ่งมีแนวโน้มลดลง ขึน้ กับภาครัฐเพียงอย่างเดียว ฝ่ายนายจ้างและลูกจ้างก็เป็น เรื่อยๆ จนกระทั่งปี 2551 ลดลงเหลือ 21.7 ต่อ 1,000 กลไกสำาคัญในการลดปัญหาดังกล่าว กล่าวคือ นายจ้างจะ คน หากพิ จ ารณาเฉพาะกลุ่ ม ที่ ป ระสบอั น ตรายกรณี ต้องเอื้อให้ลูกจ้างสามารถทำางานได้อย่างปลอดภัย เช่น ร้ า ยแรง (ตาย ทุ พ พลภาพ สู ญ เสี ย อวั ย วะบางส่ ว น จัดอุปกรณ์ป้องกันอันตรายให้กับลูกจ้าง หรือจัดสภาพ และหยุดงานเกิน 3 วัน) จะพบว่า มีแนวโน้มลดลงเช่นกัน แวดล้อมในการทำางานให้ได้มาตรฐาน และจัดให้มเี จ้าหน้าที่ จากอัตรา 10.2 ต่อ 1,000 คนในปี 2542 เหลือ 6.1 ความปลอดภัยในสถานประกอบกิจการตามที่กฎหมาย ต่อ 1,000 คน ในปี 2551 กำาหนด เป็นต้น ที่สำาคัญคือตัวลูกจ้างเองจะต้องตระหนัก อย่างไรก็ตาม แม้ว่าอัตราการประสบอันตรายจะมี ถึงความปลอดภัยในการทำางาน เพราะสาเหตุที่ลูกจ้าง แนวโน้มลดลงอย่างต่อเนื่อง แต่จำานวนลูกจ้างที่ประสบ ประสบอั น ตรายส่ ว นหนึ่ ง เป็ น ผลมาจากความประมาท อันตรายเนือ่ งจากการทำางานก็ยงั มีจาำ นวนสูง ในแต่ละปีจะ เลินเล่อของลูกจ้างเอง รวมทั้งไม่ยอมใช้อุปกรณ์ป้องกัน มีผปู้ ระสบอันตรายเนือ่ งจากการทำางานประมาณ 1.5-2.0 อันตรายที่นายจ้างจัดให้ แสนคน ซึ่งก่อให้เกิดความสูญเสียต่อครอบครัว สถาน ดั ง นั้ น หากทั้ ง 3 ฝ่ า ยร่ ว มแรงร่ ว มใจกั น ใน ประกอบกิจการ สังคม และประเทศ โดยรัฐต้องจ่ายเงิน การตระหนักถึงความปลอดภัยในการทำางานของลูกจ้าง ทดแทนให้กบั ลูกจ้างทีป่ ระสบอันตรายเนือ่ งจากการทำางาน ก็จะทำาาให้ ให้ลูกจ้างมีความปลอดภัยในการทำางานเพิ่มขึ้น ไม่นอ้ ยกว่าปีละ 1.6 พันล้านบาท ทัง้ นี้ ยังไม่รวมถึงความ สูญเสียของนายจ้างที่ต้องหยุดเดินเครื่องจักรเพราะเหตุที่ จัดทำ�โดย ดร.วิภาวี ศรีเพียร ลูกจ้างหยุดทำางาน และความสูญเสียต่อครอบครัวของ สำ�นักพัฒน�ม�ตรฐ�นแรงง�นน กระทรวงแรงง�น ลูกจ้างทีต่ อ้ งขาดรายได้และเป็นภาระในการดูแลผูเ้ จ็บป่วย

22 ตัวชี้วัดสุขภาพแรงงาน

อัตราการประสบอันตรายตอลูกจาง 1,000 คน ป 2542-2551

ÍѵÃÒ¡ÒûÃÐʺÍѹµÃÒÂ

34.2

ÍѵÃÒ¡ÒûÃÐʺ ÍѹµÃÒ·ء¡Ã³Õ 25.6

ÍѵÃÒ¡ÒûÃÐʺ ÍѹµÃÒ¡óÕÃŒÒÂáç

10.2 5 0

2542

2543

2544

2545

2546

2547

2548

2549

2550

2551

»‚

¤¹

·ÕèÁÒ: Êӹѡ§Ò¹»ÃСѹÊѧ¤Á. ʶԵԻÃСѹÊѧ¤Á ¾.È. 2551 82,068

90,000 80,000 70,000 60,000 80,000 40,000 30,000 20,000 10,000 -

จำนวนผูประสบอันตรายหรือเจ็บปวยเน�องจากการทำงาน จำแนกตามสิ่งที่ทำใหประสบอันตราย สูงสุด 5 อันดับแรก ป 2551 23,427

Çѵ¶Ø ËÃ×ÍÊÔ觢ͧ

à¤Ã×èͧ¨Ñ¡Ã

22,249

à¤Ã×èͧÁ×Í

13,448

8,855

ÂÒ¹¾Ò˹Ð

ÊÀÒ¾áÇ´ÅŒÍÁ à¡ÕèÂǡѺ ¡Ò÷ӧҹ

·ÕèÁÒ: Êӹѡ§Ò¹»ÃСѹÊѧ¤Á. ʶԵԻÃСѹÊѧ¤Á ¾.È. 2551

จำนวนผูประสบอันตรายหรือเจ็บปวยเน�องจากการทำงาน จำแนกตามกลุมอายุ ป 2551 70,000 60,000

25,000

57,805

50,000

20,000

40,000

15,000

30,000

27,128

20,660

19,362

17,101

14,558

10,000

20,000

ä

ŒÒ

-

¼Å ÔµÀ ¨Ò ѳ± ¡âÅ ËÐ

50 ¢¹éÖ »‚ ä»

»‚ 30 -3 9

»‚

¹ÍŒ  20 ¡ÇÒ‹ »‚

·ÕèÁÒ: Êӹѡ§Ò¹»ÃСѹÊѧ¤Á. ʶԵԻÃСѹÊѧ¤Á ¾.È. 2551

ÍÒÂØ

» ¡Ô¨ ÃÐàÀ ¡Ò · ÃÍ ×è¹æ ¡Ò á ‹ÍÊ ÃŒÒ § ¼Å ÔµÀ ¹éÓ Ñ³± Áѹ ठ» âµ ÁÕ ÃàÅ ÕÂÁ

5,000

10,000 -

32,296

30,000

72,137

¡Ò

80,000

¤¹ 35,000

¤¹

จำนวนผูประสบอันตรายหรือเจ็บปวยเน�องจากการทำงาน จำแนกตามประเภทกิจการ สูงสุด 5 อันดับแรก ป 2551

·ÕèÁÒ: Êӹѡ§Ò¹»ÃСѹÊѧ¤Á. ʶԵԻÃСѹÊѧ¤Á ¾.È. 2551

สุขภาพคนไทย 2553 23

แรงงาน นอกระบบ

ไม่สามารถต่อรองใดๆ ได้ จึงถูกละเลย และถูก เอารัดเอาเปรียบ ในด้านสุขภาพกายของแรงงาน นอกระบบนั้น สำานักงานสถิติแห่งชาติ ได้ทาำ การ สำารวจในปี 2551 และพบว่า ส่วนให- ่ประสบ อันตรายจากการทำางานเนือ่ งจากความไม่ปลอดภัย ของสารเคมี รองลงมาคือ ปัญหาเกีย่ วกับเครือ่ งจักร และเครือ่ งมือทีเ่ ป็นอันตราย ทัง้ นี้ เมือ่ เปรียบเทียบ 3 ใน 5 ของแรงงานนอกระบบประสบปั- หา การได้รับบาดเจ็บจากการทำางาน ระหว่างแรงงาน นอกระบบและแรงงานในระบบ พบว่า แรงงาน นอกระบบมี อั ต ราการได้ รั บ บาดเจ็ บ 174 ต่ อ 1,000 ประชากร ขณะที่แรงงานในระบบได้รับบาด ต้องทำ เจ็บจากการทำางานอยู่ที่ 106 ต่อ 1,000 ประชากร ซึ่งคิดเป็นอัตราที่สูงกว่าอยู่ถึง 1.64 เท่า ดังนั้น “แรงงานนอกระบบเป็นแรงงานกลุ่มใหญ่ซึ่งมีถึง การได้ รั บ บาดเจ็ บ และอุ บั ติ เ หตุ จ ากการทำ า งานนั บ เป็ น 2 ใน 3 ของกำาลังแรงงานของไทย นอกจากนี้ ประมาณ ตัวชี้วัดหนึ่งที่ชี้ให้เห็นถึงสภาวะที่เปราะบางและปัจจัยเสี่ยง ร้อยละ 70 ของผลิตภัณฑ์มวลรวมภายในประเทศมาจาก ของแรงงานกลุ่มนี้ในด้านมาตรฐานสภาพการทำางาน แรงงานนอกระบบ ดังนั้นจึงกล่าวได้ว่า แรงงานนอกระบบ 2 ใน 5 ของแรงงานนอกระบบต้องทำางาน 50 มีความสำาคัญต่อเศรษฐกิจของประเทศเป็นอย่างมาก” ชั่วโมงขึ้นไปใน 1 สัปดาห์ การทำางานหนักเช่นนี้ย่อมมีผล

7

แรงงานนอกระบบส่วนใหญ่ทาำ งานในภาคการเกษตร ต่อสุขภาพอย่างมาก งานวิจัยจากมหาวิทยาลัยหัวเฉียว ชี้ และประมง งานบริการ หัตถกรรม และอาชีพต้องใช้ ให้เห็นว่า แม้แรงงานนอกระบบมีรายได้หลักและเสริมเฉลีย่ แรงงาน ซึ่งไม่มีกฎหมายรองรับ ไม่มีการรวมตัวกันและ ต่อวันค่อนข้างสูง แต่ไม่มีสวัสดิการอื่นๆ ให้แก่แรงงาน รายได้ เงินออม และการกู้เงินของแรงงานนอกระบบ : ศึกษากรณีผู้ขับขี่มอเตอร์ไซด์รับจ้าง และผู้ค้าขายตลาดนัดในเขตกรุงเทพมหานคร มอเตอร์ไซด์รบั จ้าง

ค้าขายตลาดนัด รายได้จากอาชีพหลัก วันละ 301-400 บาท วันละ 401-500 บาท รายได้จากอาชีพเสริม วันละ 201-300 บาท วันละ 201-300 บาท ร้อยละของผูท้ าำ งานอาชีพเสริม 16.8 13.8 เงินออมต่อเดือน เดือนละ 1,001-2,000 บาท เดือนละ 2,001-3,000 บาท การกูเ้ งิน เงินกู้นอกระบบ วงเงินไม่เกิน 5,000 บาท เงินกู้จากสถาบันการเงิน และกู้มากกว่า 20,000 บาท ขึ้นไป - 80% ไม่เคยตรวจสุขภาพประจำาปี การรักษาเมือ่ เจ็บป่วย - 80% ไม่เคยตรวจสุขภาพประจำาปี ไม่สนใจออกกำาลังกาย ไม่สนใจออกกำาลังกาย - 15.8% มีโรคประจำาตัว เช่น ภูมแิ พ้ หอบหืด ต้อกระจก - เจ็บป่วยเล็กน้อยส่วนให- ซ่ อ้ื ยา ความดันโลหิตต่าำ รับประทานเอง ถ้าเจ็บป่วยมาก - เจ็บป่วยเล็กน้อยส่วนให- ซ่ อ้ื ยารับประทานเอง เจ็บป่วยมาก มีรอ้ ยละ 60 ไปโรงพยาบาลรัฐ จึงไปโรงพยาบาล และใช้สทิ ธิบตั รทอง โดยใช้สทิ ธิบตั รทอง - 21% เห็นว่าการใช้บริการโรงพยาบาลของรัฐไม่สะดวก เพราะช้า - เกือบ 30% ไม่มบี ตั รทอง ยุง่ ยาก บัตรระบุโรงพยาบาลต่างจังหวัด คุณภาพยาต่าำ่ สวัสดิการทีต่ อ้ งการจากรัฐ 1. ทีอ่ ยูอ่ าศัยสำาหรับผูม้ รี ายได้นอ้ ย 2. การรักษาพยาบาลฟรี 3. เงินกูเ้ พือ่ การลงทุนดอกเบีย้ ต่าำ 4. เบีย้ ผูส้ งู อายุ 5. เงินสงเคราะห์บตุ รผูม้ รี ายได้นอ้ ย ที่มา: วิจติ ร ระวิวงศ์ และคณะ. 2552. การศึกษาเพือ่ พัฒนาคุณภาพชีวติ การทำางานของแรงงานนอกระบบ: ศึกษาเฉพาะกรณีผขู้ บั ขีม่ อเตอร์ไซด์รบั จ้างและผูค้ า้ ขายตลาดนัดในเขต กรุงเทพมหานคร. มหาวิทยาลัยหัวเฉียว.

24 ตัวชี้วัดสุขภาพแรงงาน

ป่วย และชร�ภ�พ และก�รจ่�ยเงินสมทบส�ม�รถจ่�ยเป็น ร�ยเดือนๆ ละ 280 บ�ท ทำ�ให้เปิดโอก�สให้แรงง�นนอก ระบบได้รับสวัสดิก�รเพิ่มขึ้น นับว่�รัฐเห็นคว�มสำ�คัญ ในก�รพัฒน�ทรัพย�กรมนุษย์ให้เกิดคว�มเท่�เทียมกัน ในสังคม

นอกระบบเหล่�นีเ้ ลย ยกเว้นบ�งคนทีม่ หี ลักประกันสุขภ�พ ถ้วนหน้� อย่�งไรก็ต�ม ไม่ได้หม�ยคว�มว่� แรงง�นนอก ระบบทุกคนที่มีหลักประกันสุขภ�พถ้ พถ้วนหน้� ส�ม�รถใช้ สิทธินั้นได้ เนื่องจ�กบ�งคนเป็ งคนเป็นผู้ย้�ยถิ่น ก็ไม่มีสิทธิใช้ หลักประกันสุขภ�พถ้ พถ้วนหน้� (บัตรทอง) ก�รที่รัฐบ�ล อนุ มั ติ แ รงง�นนอกระบบส�ม�รถใช้ สิ ท ธิ ป ระกั น สั ง คม ต�มม�ตร� 40 (ผู้ประกันตนโดยสมัครใจ) โดยได้รับสิทธิ พิเศษ 5 กรณี คือ คลอดบุตร ทุพพลภ�พ เสียชีวิต เจ็บ ชั่วโมงการทํางานตอสัปดาหของแรงงานอายุ 15 ปขึ้นไป

60

20

ªÁ. ¢Öé¹ä » 50

39 30-

29 20-

0

1.8 15-24 »‚

25-34 »‚

35-44 »‚

45-59 »‚

60 »‚¢Öé¹ä»

ผูมีงานทำที่อยูในแรงงานในระบบและนอกระบบ จำแนกตามปญหาความไมปลอดภัยในการทำงาน ÃŒÍÂÅÐ 100 80

7.5 6.2 11.8

60

27.4

à¡É µÃá Å » ÃÐÁÐ §Ò¹ § ´ŒÒ¹ Ëѵ¶ ¡ ¡Òà ÃÃÁ ½‚Á×Í » ¯ âç Ժѵ §Ò¹ Ô§Ò à¤ ¹ã¹ ÍÒª Ã×èͧ¨Ñ¡ à վ¾ ×é¹ áÅÐ °Ò¹µ ãªŒá ‹Ò§æ ç§ Ò¹

20 0

·ÕèÁÒ: ¡ÒÃÊíÒÃǨáç§Ò¹¹Í¡Ãкº ¾.È.2551. Êíҹѡ§Ò¹Ê¶ÔµÔáË‹§ªÒµÔ

10.5 8.3 17.1

9.3 19.8

43.2

40

ÒÃ

§Ò¹ ºÃÔ¡

10.6

·ÕèÁÒ: ¡ÒÃÊíÒÃǨáç§Ò¹¹Í¡Ãкº ¾.È.2551. Êíҹѡ§Ò¹Ê¶ÔµÔáË‹§ªÒµÔ

70 58.3 60 ã¹Ãкº 50 ¹Í¡Ãкº 40 30 24.8 19.2 16.9 15.9 15.3 20 11.5 9.5 8.5 7.9 6.0 10 2.8 2.9 0.5 0

àÊÁ Õ¹

ÃŒÍÂÅÐ

19.4

5

ผูมีงานทำอายุ 15 ปขึ้นไป จําแนกตามชนิดของแรงงาน และกลุมอาชีพ

ªÕ¾ ¼ ¹Ñ¡¡ ÙŒ¨Ñ´¡Ò ®ËÁ à ÒÂ

ã¹Ãкº ¹Í¡Ãкº

20.7

15.5 15 11.4 10

·ÕèÁÒ: ¡ÒÃÊíÒÃǨáç§Ò¹¹Í¡Ãкº ¾.È.2551. Êíҹѡ§Ò¹Ê¶ÔµÔáË‹§ªÒµÔ

ÇÔªÒ

32.3 27.1 26.3

20

ªÁ.

ªÁ.

2.2 9.2 ªÁ.

ªÁ.

19 10-

ªÁ.

1-9

0ª

Á.

0.6 0.7 0.2 0.8 0.9 3.8

34.8

25

15.314.2

49

30

ผูมีงานทําอายุ 15 ปขึ้นไป จําแนกตามชนิดของแรงงาน และกลุมอายุ

30

29.5 28.4

40-

ÃŒÍÂÅÐ

41.9

ã¹Ãкº ¹Í¡Ãкº

40

0

ÃŒÍÂÅÐ 35

52.4

50

10

จัดทำ�โดย คณะทำ�ง�นสุขภ�พคนไทย

59.6

47.0 20.8 ÃÇÁ

ã¹Ãкº

Í×¹è æ ·Ó§Ò¹ã¹·ÕÊè §Ù / 㵌¹Óé /㵌´¹Ô ·Ò§ËÙ/µÒ à¤Ã×Íè §¨Ñ¡Ã à¤Ã×Íè §Á×Í ·Õàè »š¹ÍѹµÃÒ ÊÒÃà¤ÁÕ

¹Í¡Ãкº

·ÕèÁÒ: ¡ÒÃÊÓÃǨáç§Ò¹¹Í¡Ãкº 2551. Êíҹѡ§Ò¹Ê¶ÔµÔáË‹§ªÒµÔ

อัตราการไดรับบาดเจ็บหรืออุบัติเหตุจากการทํางานตอแรงงาน 1,000 คน ป 2551 ÃÇÁ

149

¹Í¡Ãкº

174

ã¹Ãкº

106 0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

200

ÍѵÃÒµ‹Í 1,000 »ÃЪҡÃ

·ÕèÁÒ: ¡ÒÃÊÓÃǨáç§Ò¹¹Í¡Ãкº 2551. Êíҹѡ§Ò¹Ê¶ÔµÔáË‹§ªÒµÔ

สุขภาพคนไทย 2553 25

สุขภาพกับ แรงงานย้ายถิ่น

ก�รย้ � ยถิ่ น กั บ สุ ข ภ�พในพื้ น ที่ เฝ้ � ระวั ง ท�งประช�กรก�ญจนบุ รี ของสถ�บันวิจัยประช�กรและสังคม Ê‹§ 29.1% (à©ÅÕÂè 1,360 มห�วิ แรงงานยายถิ่นที่ปวยหรื อรูสทึกไมย�ลั สบายยมหิดล ระหว่�งปี 2548 ºÒ·µ‹Íà´×͹) จําแนกตามวิธีการรักษาพยาบาล 2547� สุขภ�พก�ยและ และปีและภาค 2550พ.ศ.พบว่ จิตของสองกลุ่มไม่มีคว�มแตกต่�งกัน ปัญหาสุขภาพกายและใจของแรงงานย้ายถิ่นยังมีอยู่ แต่ มาก

8

การสงเงินกลับของแรงงานยายถิ่น ระหวาง พ.ศ. 2548-2550

8.1 19.9

“แม้ว่า รายงานการพัฒนามนุษย์ 2552 ได้กล่าว ถึงการย้ายถิ่นว่ามีผลต่อการพัฒนามนุษย์ทั้งในกลุ่มผู้ย้าย ถิ่นเอง และชุมชนต้นทางของผู้ย้ายถิ่น แต่แรงงานย้ายถิ่น ส่วนหนึ่งก็ยังได้รับผลกระทบทางลบทั้งกับตัวเอง และผู้ที่ อยู่ข้างหลัง ไม่มากก็น้อย” ายถิอ่น โรค แรงง�นย้ นย้ � ยถิ่ น ส่ ว นใหญ่รไอม่ยละของแรงงานย มี โ รคเรื้ อ รั ง หรื จำแนกตามการมีโรคประจำตัว พ.ศ. 2547 ประจำ�ตัว แต่ในกลุ่มที่มีโรคประจำ�ตัวประม�ณ 1 ใน 5 เป็นโรคหัวใจและหลอดเลือด และมีเพียงประม�ณร้อยละ 6 ที่ไม่มีหลักประกันด้�นสุขภ�พ แต่ห�กเปรียบเทียบเป็น ร�ยภ�ค กรุงเทพมห�นครมีแรงง�นย้ นย้�ยถิ่นที่ไม่มีหลัก ประกันสุขภ�พสูงกว่�ภ�คอื่นๆ ขณะเดียวกันเกือบครึ่งของ แรงง�นย้ นย้�ยถิ่นในกรุงเทพมห�นคร ซื้อย�กินเองเมื่อเจ็บ ป่วย เมือ่ เปรียบเทียบสุขภ�พก�ยและจิ ยและจิตของผูย้ �้ ยถิน่ อ�ยุ 15-29 ปีที่ม�ทำ�ง�นในเมื นในเมืองกับผู้ไม่ย้�ยถิ่นในโครงก�ร

12.3

จัดทำ�โดย คณะทำ�ง�นสุขภ�พคนไทย

การเปลี่ยนแปลงดานสุขภาพจิต ระหวาง พ.ศ.2548-2550

43.0

46.3

43.1

60 50 40 30 20 10 0

48.5

40.5

ÃŒÍÂÅÐ

ÃŒÍÂÅÐ

47.3

9.8 ŒҶÔè¹ á‹ŧ

äÁ‹ÂŒÒ¶Ôè¹ äÁ‹à»ÅÕè¹á»Å§

´Õ¢Öé¹

7.8

แต่สำ�27.2 หรับผู้ที่อ7.3ยู่ในชุมชนต้นท�ง 18.4 ทีแ่ รงง�นย้ นย้�ยถิน่ จ�กม�นัน้ พบผลกระทบ ด้�นลบต่อบุตรของพ่อแม่ย้�ยถิ่น กล่�วคือ มีพัฒน�ก�ร ด้�นสติปัญญ�ล่�ช้�กว่�บุตรของพ่อแม่ที่ไม่ย้�ยถิ่น ใน ประเด็นนี้ ก�รศึกษ�เชิงคุณภ�พในจังหวัดก�ญจนบุรี ของ สถ�บันวิจัยประช�กรและสังคม มห�วิทย�ลัยมหิดล ชี้ว�่ เกิดจ�กก�รเลีย้ งดูทไี่ ม่เหม�ะสมของผูด้ แู ลเด็ก ซึง่ ส่วนใหญ่ คือ ปู่ย่�ต�ย�ย โดยได้รับเงินส่งกลับจ�กผู กผู้ย้�ยถิ่นอย่�ง การไดรับการเลี้ยงดูที่ ไมเหมาะสมของเด็กอายุ 1- 12 ป ไม่สม่ำ�เสมอ หรืในจัอได้ พียบุงจำรีร�ัมยนวนน้ ย ประกอบกั งหวัรดับแพร สระบุรอี และกรุ งเทพมหานครบ ก�รที่ปู่ย่�ต�ย�ยไม่ส�ม�รถทำ �กิจายถิกรรมท�งเศรษฐกิ จได้ กับการย ่นของพอแม อย่�งเต็มที่ สรุปก็คือ ผลกระทบด้�นลบที่เกิดจ�กแรงง�น ย้�ยถิน่ เกิดกับชุมชนต้นท�งม�กกว่�ตัวแรงง�นย้ นย้�ยถิน่ เอง

การเปลี่ยนแปลงดานสุขภาพกาย ระหวาง พ.ศ.2548-2550 50 45 40 35 30 25 20 15 10 0

3.9 17.9

15.9 13.6

46.0

44.1

11.0

10.0

ŒҶÔè¹

äÁ‹ÂŒÒ¶Ôè¹

á‹ŧ

äÁ‹à»ÅÕè¹á»Å§

´Õ¢Öé¹

ËÁÒÂà˵Ø: ¼ÙŒÂŒÒ¶Ôè¹ ¤×Í ¼ÙŒ·ÕèÍÒÂØ 15-29 »‚ ã¹»‚ ¾.È. 2548 ·ÕèÍÂÙ‹ã¹à¢µª¹º· ᵋËÅѧ¨Ò¡¹Ñé¹ä´ŒÂŒÒ¶Ôè¹à¢ŒÒÁÒÍÂÙ‹ã¹àÁ×ͧ (¡·Á. ¹¤Ã»°Á áÅÐà·ÈºÒÅàÁ×ͧ¡ÒÞ¨¹ºØÃÕ) áÅж١ÊÑÁÀÒɳ ÍÕ¡¤ÃÑé§ã¹»‚ ¾.È. 2550 ·ÕèÁÒ: â¤Ã§¡ÒáÒÃŒҶÔ蹡ѺÊØ¢ÀҾ㹾×é¹·ÕèཇÒÃÐÇѧ·Ò§»ÃЪҡáÒÞ¨¹ºØÃÕ ¾.È. 2548 áÅÐ ¾.È. 2550. ʶҺѹÇԨѻÃЪҡÃáÅÐÊѧ¤Á ÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂÁËÔ´Å

26 ตัวชี้วัดสุขภาพแรงงาน

100

94.1

97.1

94.5

93.0

86.0

80

92.7

60 40

ÁÕ

20 0

Ã

7.0

5.5

2.9

Ò§

×Í à˹

ÍÕÊ

Á. ¡·

Ҩѡ

Ò³ ÒªÍ

·ÑèÇÃ

14.0

5.9

¡Å

ÃŒÍÂÅÐ

ÃŒÍÂÅÐ

พัฒนาการดานสติปญญาของเด็กอายุ 1-12 ป ในจังหวัดแพร บุรีรัมย สระบุรี และกรุงเทพมหานคร กับการยายถิ่นของพอแม

แรงงานยายถิ่นที่มีและไมมีหลักประกันดานสุขภาพ จําแนกตามภาค พ.ศ. 2547

äÁ‹ÁÕ

7.3

80 70 60 50 40

71.1

ŒҶÔè¹ äÁ‹ÂŒÒ¶Ôè¹

57.1

42.9 28.9

㵌

Ò¹

·ÕèÁÒ: Êíҹѡ§Ò¹Ê¶ÔµÔáË‹§ªÒµÔ. 2548. ÀÒÇÐÊØ¢ÀÒ¾¢Í§áç§Ò¹ÂŒÒ¶Ôè¹ä·Â.

Å‹ÒªŒÒ

»¡µÔ

·ÕèÁÒ: ÊظÃÃÁ ¹Ñ¹·Á§¤ÅªÑÂ, ÈÔÃÔ¡ØÅ ÍÔÈÃÒ¹ØÃÑ¡É áÅÐ⪤ªÑ ËÁÑè¹áÊǧ·ÃѾ .

2549. ¡ÒÃŒҶÔ蹢ͧºÔ´ÒÁÒôҡѺÊØ¢ÀÒ¾à´ç¡ÍÒÂØ 1-12 »‚.

การสงเงินกลับของแรงงานยายถิ่น ระหวาง พ.ศ. 2548-2550 Ê‹§ 29.1% (à©ÅÕÂè 1,360 ºÒ·µ‹Íà´×͹)

แรงงานยายถิ่นที่ปวยหรือรูสึกไมสบาย จําแนกตามวิธีการรักษาพยาบาล และภาค พ.ศ. 2547

ÃŒÍÂÅÐ 100 22.2

äÁ‹Ê§‹ 70.9%

24.8

23.6

60

8.1 19.9

12.3

40

15.9 13.6

22.2

49.7

18.5

80 ËÁÒÂà˵Ø: áç§Ò¹ÂŒÒ¶Ôè¹ã¹à¢µàÁ×ͧ (¡·Á. ¹¤Ã»°ÁáÅÐà·ÈºÒÅàÁ×ͧ ¡ÒÞ¨¹ºØÃÕ) ã¹»‚ ¾.È.2550 «Öè§ÂŒÒ¶Ôè¹ÁҨҡࢵª¹º·¢Í§ ¨Ñ§ËÇÑ´¡ÒÞ¨¹ºØÃÕ áÅжÒÁŒ͹ËÅѧ¶Ö§¡ÒÃÊ‹§à§Ô¹¡ÅѺ㹪‹Ç§ 2 »‚ ·Õ輋ҹÁÒ ·ÕèÁÒ: â¤Ã§¡ÒáÒÃŒҶÔ蹡ѺÊØ¢ÀҾ㹾×é¹·ÕèཇÒÃÐÇѧ·Ò§»ÃЪҡà ¡ÒÞ¨¹ºØÃÕ ¾.È. 2548 áÅÐ ¾.È. 2550. ʶҺѹÇԨѻÃЪҡà áÅÐÊѧ¤Á ÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂÁËÔ´Å

20

18.0 2.8 6.8

6.9 Á. · ¡

19.1

3.9 17.9

7.8 27.2

7.3 18.4

24.7

17.3

11.1 3.1 7.0 ¹ ÕÊÒ

13.0 7.8 3.1 µã Œ

25.9 20.4 0.9 10.0 ×Í à˹

33.1

Í

令ÅÔ¹¡Ô /àÍ¡ª¹ ä» Ã¾.Èٹ /ÃÑ° ä» Ã¾.ªØÁª¹ ä»Ê¶Ò¹Õ͹ÒÁÑ «×Íé ÂÒ¡Ô¹àͧ ÃÑ¡ÉÒá¼¹âºÃÒ³ äÁ‹ä´ŒÃ¡Ñ ÉÒ

·ÑèÇÃ

ÒªÍ

Ò³

Ҩѡ

Ã

0

22.3 3.0 3.2 Ò§ Å ¡

21.0

·ÕèÁÒ: Êíҹѡ§Ò¹Ê¶ÔµÔáË‹§ªÒµÔ. 2548. ÀÒÇÐÊØ¢ÀÒ¾¢Í§áç§Ò¹ÂŒÒ¶Ôè¹ä·Â.

19.4

รอยละของแรงงานยายถิ่น จำแนกตามการมีโรคประจำตัว พ.ศ. 2547

15.7 13.9 10.4

9.7

การไดรับการเลี้ยงดูที่ ไมเหมาะสมของเด็กอายุ 1- 12 ป ในจังหวัดแพร บุรีรัมย สระบุรี และกรุงเทพมหานคร กับการยายถิ่นของพอแม 90 80 70 60

8.8 7.1 5.0

4.9 1.3

·ÕèÁÒ: Êíҹѡ§Ò¹Ê¶ÔµÔáË‹§ªÒµÔ. 2548. ÀÒÇÐÊØ¢ÀÒ¾¢Í§áç§Ò¹ÂŒÒ¶Ôè¹ä·Â.

การเปลี่ยนแปลงดานสุขภาพกาย ระหวาง พ.ศ.2548-2550

60.5

0.9

âä ËÇÑ àʹŒ âä ËÅÍ´àã¨áÅÐ à͹ç Ãк ÅÍ× ´ ¡ÃÐ º¡Å ´¡Ù ÒŒ Á๠áÅÐ Íé× âä ¢ÍŒ µÍ‹ Á ä÷Œ Í‹ ·Ò§ âä à´¹Ô Ãк âä Í º Ãк º·Ò ÒËÒà §à´¹Ô ËÒ 㨠âä âä ÀÁÙ áÔ Ãк ¾Œ º»Ã ÐÊÒ âä · ¨µÔ à Ãк Ǫ º·Ò §à´¹Ô »Ê˜ Ê Ò ¤Í âä¢Í ÇÐ ¨Á¡Ù §»Ò µÒ ¡ ËÙ ¿¹˜ âä µ´Ô à ªÍé× âä ÍÇÂÑ ÇÐÊ º× ¾¹Ñ ¸ Ø âä ¼ÇÔ Ë ¹§Ñ

2.9

83.7

ŒҶÔè¹

äÁ‹ÂŒÒ¶Ôè¹

·ÕèÁÒ: ÊظÃÃÁ ¹Ñ¹·Á§¤ÅªÑÂ, ÈÔÃÔ¡ØÅ ÍÔÈÃÒ¹ØÃÑ¡É áÅÐ⪤ªÑ ËÁÑè¹áÊǧ·ÃѾ . 2549. ¡ÒÃŒҶÔ蹢ͧºÔ´ÒÁÒôҡѺ ÊØ¢ÀÒ¾à´ç¡ÍÒÂØ 1-12 »‚.

การเปลี่ยนแปลงดานสุขภาพจิต ระหวาง พ.ศ.2548-2550

สุขภาพคนไทย 2553 27

สถานการณ์สุขภาพ แรงงานจากประเทศ พม่า กัมพูชา และลาว

10

รัฐบาลไทยได้ผ่อนผันให้มีการจ้างแรงงานข้ามชาติ จากประเทศพม่า

(irregular (irregular

คือ งานระดั งานระดับล่างที่เรียกกันว่า “งานกรรมกร” “งานกรรมกร” “เกือบ 1 ใน 5 ของแรงงานข้ามชาติกระจายอยู่ใน กรุงเทพฯ ขณะทีโ่ รคไม่ตดิ เชือ้ เป็นสาเหตุสาำ คัญอันดับ 1 ต่อ การเสียชีวิตของแรงงานข้ามชาติ โดย 2 ใน 3 ของแรงงาน ข้ามชาติต้องจ่ายค่ารักษาพยาบาลเอง”

ประมง/กิ จ ก�รต่ อ เนื่ อ ง (ร้ อ ยละ 15) มี สั ด ส่ ว น ใกล้เคียงกัน ที่น่�สนใจคือมี จำ�นวนหนึง่ ไม่ม�กนัก 822 คน ถู ก จ้ � งเป็ น ผู้ ใ ช้ แ รงง�นใน สถ�นศึกษ� มูลนิธิ และสถ�น พย�บ�ล ในกลุ่มนี้ส่วนใหญ่ถูก จ้ � งเป็ น พนั ก ง�นส�ธ�รณสุ ข ต่ � งช�ติ (พสต.) ช่ ว ยง�นใน โรงพย�บ�ล หรื อ อ�ส�สมั ค ร ต่ � งด้ � ว (อสต.) ช่ ว ยง�นใน โรงเรียน และองค์กรส�ธ�รณกุศล ต่�งๆ

ภ�วะก�รเจ็ บ ป่ ว ยและก�ร นข้�มช�ติ เป็นผลม� ต�ยของแรงง�นข้ จ�กที่อยู่อ�ศัยไม่ถูกสุขอน�มัย ก�รกินที่ไม่ถูกสุขลักษณะ และเงื่ อ นไขก�รทำ � ง�นที่ ไ ม่ ป ลอดภั ย ดั ง ผลร�ยง�น ส�ธ�รณสุขแรงง�นต่�งด้�วที่จัดเก็บอย่�งเป็นระบบตั้งแต่ พ.ศ. 2547 ในปี 2551 พบว่� แรงง�นป่วยเป็นโรคอุจจ�ระ ร่วงร้�ยแรงม�กที่สุด ถัดม�คือม�ล�เรีย ไข้ไม่ทร�บส�เหตุ ปอดบวม และไข้เลือดออก และเมื่อสรุปแบบแผนก�รต�ย ย้อนหลัง 5 ปี (2547-2551) พบว่� แรงง�นข้ นข้�มช�ติต�ย เพร�ะโรคไม่ติดเชื้อสูงสุด รองลงม�คือต�ยเพร�ะอุบัติเหตุ ถัดม�คือต�ยเพร�ะโรคติ ะโรคติดเชื้อ และสุดท้�ยต�ยเพร�ะถูก ฆ�ตกรรมหรือฆ่�ตัวต�ย

ใน พ.ศ. 2552 รัฐบ�ลมีมติคณะรัฐมนตรีอกี ครัง้ หนึง่ ให้แรงง�นจ�กก 3 ประเทศเพื่อนบ้�นที่ยังไม่มีใบอนุญ�ต ทำ�ง�นให้ม�ขึ้นทะเบียนได้ โดยผู้ที่ขึ้นทะเบียนไว้แล้วก็ให้ ม�ต่ อ อ�ยุ ต �มกำ � หนด จำ � นวนแรงง�นที่ ม �ขึ้ น ทะเบี ย น ทั้งหมด มีอยู่รวม 1,310,690 คน โดยทุกคนที่ขึ้นทะเบียน ต้องซื้อบัตรประกันสุขภ�พ 1,300 บ�ทต่อปีต่อคน และ ในจำ � นวนแรงง�นข้ นข้ � มช�ติ ที่ รั บ บริ ก �รจ�กสถ�น ตั้งแต่ พ.ศ. 2549 รัฐบ�ลอนุญ�ตให้มีก�รนำ รนำ�เข้�แรงง�น ระดับล่�งจ�กประเทศล�วและกัมพูช� กลุ่มนี้เป็นแรงง�น บริ ก �รของรั ฐ ทั่ ว ประเทศ มี ทั้ ง ผู้ ที่ มี บั ต รประกั น สุ ข ภ�พ ถูกกฎหม�ย มีสวัสดิก�รรั รรักษษ�พย�บ�ลภ�ยใต้ พ.ร.บ.ประกัน ผู้ ท่ี ไ ม่ มี บั ต รหรื อ ที่ เ รี ย กกั น ว่ � แรงง�นใต้ ดิ น และผู้ ที่ ใ ช้ สิทธิประกันสังคม รวมถึงช�วพม่� ล�ว และกัมพูช�ที่ สังคม ในปี 2552 มีแรงง�นนำ นนำ�เข้�อยู่รวม 26,562 คน เดินท�งม�รักษ�พย�บ�ลในโรงพย�บ�ลช�ยแดน สถิติปี สำ�หรับจำ�นวน 1,310,690 คน มีกระจ�ยในทุก 2551 ชี้ชัดว่� สถ�นพย�บ�ลได้ให้คว�มช่วยเหลือแรงง�น จังหวัด หน�แน่นที่สุดในภ�คกล�ง และจังหวัดที่มีแรงง�น ที่ ไ ม่ มี บั ต รและไม่ ส �ม�รถจ่ � ยค่ � รั ก ษ�พย�บ�ลได้ ร วม ม�กที่สุดคือ กรุงเทพมห�นคร (250,465 คน) อันดับสอง เป็นเงิน 5.6 ล้�นบ�ท แต่ก็มีผู้ที่ไม่มีบัตรแต่จ่�ยเงินเอง คื อ สมุ ท รส�คร (159,554 คน) จั ง หวั ด ที่ มี น้ อ ยที่ สุ ด รวม 53 ล้�นบ�ทท ขณะที่ผู้มีบัตรเข้�รักษ�ตัวใช้เงินไปรวม คืออำ�น�จเจริญ (64 คน) แรงง�นส่วนใหญ่ทำ�ง�นเป็น ประม�ณ ณ 19.7 ล้�นบ�ท จ�กจำ�นวนเงินประกันสุขภ�พ กรรมกรในภ�คบริก�ร (ร้อยละ 28) รองลงม� คือ ภ�ค ที่กระทรวงส�ธ�รณสุขจัดเก็บได้ในปี 2551 ประม�ณ 300 เกษตร ปศุสัตว์ และกิจก�รต่อเนื่อง (ร้อยละ 23) แรงง�น ล้�นบ�ทเศษ ในภ�คก�รก่ รก่อสร้�ง/เหมืองแร่ (ร้อยละ 17) และภ�ค

จัดทำ�โดย รศ.ดร.กฤตย�� อ�ชวนิจกุล และ กุลภ�� วจนส� วจนส�ระ

30 ตัวชี้วัดสุขภาพแรงงาน

สุขภาพคนไทย 2553 31

“แรงงานในภาคอีสานและเหนือส่วนใหญ่มีสวัสดิภาพสูง” สวัสดิภ�พแรงง�นไทยเป็นมิติหนึ่งของคว�มอยู่เย็นเป็นสุขของแรงง�นไทย ซึ่ งให้ ค ว�มสำ � คั ญ กั บ หลั ก ประกั น ท�งสั ง คมที่ จ ะช่ ว ยให้ แ รงง�นดำ � รงชี วิ ต อยู่ ไ ด้ ห�กไม่มีง�นทำ�หรือมีร�ยได้ไม่พอเพียงกับก�รดำ�รงชีวิตตลอดจนคว�มปลอดภัย ในชีวิตและทรัพย์สินของแรงง�น ตัวชี้วัดที่มีข้อมูลลงลึกถึงระดับจังหวัดที่สะท้อน สวัสดิภ�พของแรงง�นไทย คือ อัตร�ร้อยละของกำ�ลังแรงง�นทีอ่ ยูภ่ �ยใต้ก�รคุม้ ครอง ของก�รประกั น สั ง คม เงิ น ช่ ว ยเหลื อ เฉลี่ ย ที่ ค รั ว เรื อ นได้ รั บ ต่ อ เดื อ นจ�กภ�ครั ฐ (transfer) อัตร�ก�รเกิ รเกิดคดีประทุษร้�ยต่อชีวติ และร่�งก�ยต่อประช�กร 100,000 คน และอัตร�ก�รเกิ รเกิดคดีประทุษร้�ยต่อทรัพย์สินต่อประช�กร 100,000 คน สองตัวแรกเป็นตัวชี้วัดเชิงบวก ขณะที่สองตัวหลังเป็นตัวชี้วัดเชิงลบ

สวัสดิภาพของ แรงงานไทย

สวั ส ดิ ภ �พของ แรงง�นกลุ่มจังหวัดภ�ค กล�งและภ�คใต้ ต �ม ตั ว ชี้ วั ด ข้ � งต้ น นั้ น ดี ก ว่ � ภ � ค อื่ น ใ น เ รื่ อ ง ก � ร คุ้ ม ครองของก�รประกั น สังคม แต่น้อยกว่�ในด้�น ลังแรงงานที่อยู่ภายใต้การคุ้มครองของ คว�มปลอดภัยในชีวิตและ พย์สิน และก�รได้รับเงิน คม มูมูลค่าเงินช่วยเหลือเฉลี่ยที่ครัวเรือนได้รับ ช่ทรัวยเหลื การประกันสังคม ่งหลักเกณฑ์ก�ร จ่ � ยเงิ นอช่ วซึยเหลื อ ให้ ค ว�ม สำ�คัญกับระดับคว�มข�ดแคลน จึงทำ�ให้ครัวเรือนในภ�คตะวัน

ออกเฉียงเหนือและภ�คเหนือ มีข้อได้เปรียบภ�คอื่น โดยนัยนี้ดัชนีมวลรวมที่ประมวลจ�กตัวชี้วัดทั้งสี่จึงชี้ให้เห็นว่� แรงง�นทีม่ สี วัสดิภ�พสูงส่วนใหญ่อ�ศัยอยูใ่ นกลุม่ จังหวัดภ�คตะวันออกเฉียงเหนือและ ภ�คเหนือ

11

ดั ช นี ม วลรวมข้ � งต้ น ช่ ว ยให้ แ นวท�งในก�รกำ � หนดยุ ท ธศ�สตร์ ก �รพั ฒ น� สวัสดิภ�พของแรงง�นในหล�ยประเด็น อ�ทิ ก�รจัดกลุ่มจังหวัด (cluster) ที่อยู่ในระดับเดียวกันหรือมีปัญห�คล้ คล้�ยคลึงกัน ก�รยึดเป็นเกณฑ์ในก�รจัดสรร ทรัพย�กรต�มระดับปัญห� และก�รสร้ รสร้�งคว�มสมดุลระหว่�งก�รคุ้มครองท�งสังคม และคว�มปลอดภั มปลอดภั ยในชี วิ ต และทรั พ ย์ สิ น ซึ่ ง แปรผกผั น ซึ่ ง กั น และกั นโดยมี มิ ติ ด้� น เศรษฐกิจ อุตส�หกรรม และคว�มเป็นเมืองเป็นคำ�อธิบ�ยของก�รแปรผกผันระหว่�ง ก�รคุ้มครองท�งสังคม (ซึ่งขย�ยตัวพร้อมกับเมือง เศรษฐกิจ อุตส�หกรรม) กับ คว�มปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สิน (ซึ่งจะลดน้อยลงห�กสังคมยังคงสภ�พคว�ม เป็นชุมชนแบบชนบท) จัดทำ�โดย รศ.ดร.สุรพล ปธ�นวณิช คณะสังคมสงเคราะห์ศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

32 ตัวชี้วัดสุขภาพแรงงาน

สถานการณดานสวัสดิภาพของแรงงานไทยในระดับประเทศ ป 2550 ÊÇÑÊ´ÔÀÒ¾ÊÙ§ËÃ×ÍÁÕ¤‹Ò´Ñª¹Õ µÑé§áµ‹ 0.76 ¢Öé¹ä»

สถานการณดานสวัสดิภาพของแรงงานไทย เปรียบเทียบภายในภาคเหนือ ป 2550

ÊÇÑÊ´ÔÀÒ¾»Ò¹¡ÅÒ§ËÃ×ÍÁÕ¤‹Ò´Ñª¹Õ µÑé§áµ‹ 0.65-0.75 ÊÇÑÊ´ÔÀÒ¾µèÓËÃ×ÍÁÕ¤‹Ò´Ñª¹Õ µÑé§áµ‹ 0.64 ŧÁÒ äÁ‹ÁÕ¢ŒÍÁÙÅ

สถานการณดานสวัสดิภาพของแรงงานไทย เปรียบเทียบภายในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ป 2550

สถานการณดานสวัสดิภาพของแรงงานไทย เปรียบเทียบภายในภาคกลาง ป 2550

สถานการณดานสวัสดิภาพของแรงงานไทย เปรียบเทียบภายในภาคใต ป 2550

´Ñª¹ÕÁÇÅÃÇÁ¤Ó¹Ç³¨Ò¡Êٵà = Zt

=

MZ

=

f1 f2

= =

Zt + MZ + ff21 2 MZ + ff21

¼ÅÃÇÁ¢Í§¤‹ÒÁҵðҹ¨Ò¡µÑǪÕéÇÑ´·Ñé§ËÁ´·Õè㪌㹡ÒûÃÐàÁÔ¹«Öè§ÍÒ¨ÁÕ¤‹Ò ໚¹ ź ËÃ×Í ºÇ¡ ¡çä´Œ (The Total Z Score) ¤‹ÒÊÙ§ÊØ´¢Í§¼ÅÃÇÁ¤‹ÒÁҵðҹ·ÕèäÁ‹¤Ó¹Ö§¶Ö§à¤Ã×èͧËÁÒ (Absolute Value of the Maximum Total Z Score) ¤ÇÒÁ¶Õè¢Í§ºØ¤¤ÅËÃ×;×é¹·Õèä´Œ¤‹Ò¤Ðá¹¹ÁҵðҹÃÇÁ໚¹Åº ¤ÇÒÁ¶Õè¢Í§ºØ¤¤ÅËÃ×;×é¹·Õèä´Œ¤‹Ò¤Ðá¹¹ÁҵðҹÃÇÁ໚¹ºÇ¡

รหัสจังหวัด 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 30 31 32 33 34 35 36 37 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50

จังหวัด กรุงเทพมห�นคร สมุทรปร�ก�ร นนทบุรี ปทุมธ�นี พระนครศรีอยุธย� อ่างทอง ลพบุรี สิงห์บุรี ชัยน�ท สระบุรี ชลบุรี ระยอง จันทบุรี ตร�ด ฉะเชิงเทร� ปร�จีนบุรี นครน�ยก สระแก้ว นครร�ชสีม� บุรีรัมย์ สุรินทร์ ศรีสะเกษ อุบลร�ชธ�นี ยโสธร ชัยภูมิ อำ�น�จเจริญ หนองบัวลำ�ภู ขอนแก่น อุดรธ�นี เลย หนองค�ย มห�ส�รค�ม ร้อยเอ็ด ก�ฬสินธุ์ สกลนคร นครพนม มุกด�ห�ร เชียงใหม่

รหัสจังหวัด 51 52 53 54 55 56 57 58 60 61 62 63 64 65 66 67 70 71 72 73 74 75 76 77 80 81 82 83 84 85 86 90 91 92 93 94 95 96

จังหวัด ลำ�พูน ลำ�ป�ง อุตรดิตถ์ แพร่ น่�น พะเย� เชียงร�ย แม่ฮ่องสอน นครสวรรค์ อุทัยธ�นี กำ�แพงเพชร ตาก สุโขทัย พิษณุโลก พิจิตร เพชรบูรณ์ ร�ชบุรี ก�ญจนบุรี สุพรรณบุรี นครปฐม สมุทรส�คร สมุทรสงคร�ม เพชรบุรี ประจวบคีรีขันธ์ นครศรีธรรมร�ช กระบี่ พังง� ภูเก็ต สุร�ษฎร์ธ�นี ระนอง ชุมพร สงขล� สตูล ตรัง พัทลุง ปัตต�นี ยะล� นร�ธิว�ส

สุขภาพคนไทย 2553 33

กองทุน สวัสดิการ

ในส่วนของกองทุนประกันสังคม ผู้ ป ระกั น ตนที่ ป่ ว ยเป็ น โรคเรื้ อ รั ง มี ประม�ณร้อยละ 5 ของผู้ประกันตน ทั้ ง หมด แต่ ค่ � ใช้ จ่ � ยในก�รรั ก ษ� พย�บ�ลมีม�กถึงประม�ณ 1 ใน 4 ของค่�รักษ�พย�บ�ลผู้ป่วยนอกทั้งหมด ��ใช้ ใช้จ�ยโรคเรื ่ อ้ รังของสถ�นพย�บ�ล ลูกจ้างกว่า 88 ล้ล้านคนทั่วประเทศได้รับการคุ้มครอง มีโดยค่ แนวโน้มสูงขึ้นอย่�งรวดเร็ว ค่�ใช้จ่�ย โรคเรื ้อรังจ�กสถ�นพย�บ�ลทั่วประเทศ จากกองทุนเงินทดแทน ทดแทน ในปี 2548 เป็ น จำ � นวน 2,291.21 ล้�นบ�ทท และเพิม่ เป็น 3,109,01 ล้�นบ�ท และ 4,381.70 ล้�นบ�ท ในปี 2549 และ มลำ�ดับ ถ้ �คำ�นวณค่ �ใช้จ่�ยโรคเรื้อรังของ “กองทุนเงินทดแทนสนับสนุนการจัดกิจกรรมต่างๆ 2550 ต�มลำ ใช้จ�ยโรคเรื ่ อ้ รัง ที่เกี่ยวข้องกับการส่งเสริมความปลอดภัยในสถานที่ทำางาน สถ�นพย�บ�ลเฉลีย่ ต่อคนต่อปี พบว่� ค่��ใช้ และสภาพแวดล้อมในการทำางาน นอกจากนี้ ลูกจ้าง ของสถ�นพย�บ�ลเฉลี่ยในปี 2548, 2549 และ 2550 ควรดูแลสุขภาพตนเอง เช่น การตรวจสุขภาพประจำาปี มีค่�เท่�กับ 267.46, 346.57 และ 458.39 บ�ทต่อคน การออกกำาลังกาย และมีโภชนาการที่เหมาะสม เพื่อให้ ต่อปี ต�มลำ�ดับ สัดส่วนของค่�ใช้จ่�ยโรคเรื้อรังเท่�กับ ร้อยละ 16.79 ของค่��ใช้ ใช้จ�ยในก�รรั ่ รรักษษ�พย�บ�ลทัง้ หมด ห่างไกลจากโรคเรื้อรัง” ในปี 2548 และเพิ่มเป็นร้อยละ 18.55 และร้อยละ ลู ก จ้ � งที่ ป ระสบอั น ตร�ยหรื อ เจ็ บ ป่ ว ยจ�กก�ร 22.31 ในปี 2549 และ 2550 ต�มลำ�ดับ ทำ�ง�นจะได้รับเงินชดเชยจ�กกองทุนเงินทดแทน ซึ่งอยู่ ในอน�คตค่�ใช้จ่�ยโรคเรื้อรังของสถ�นพย�บ�ล ภ�ยใต้ก�รบริห�รง�นของสำ�นักง�นประกันสังคม กระทรวง แรงง�น กองทุนเงินทดแทนจะเก็บเงินสมทบจ�กน�ยจ้ ยจ้�ง ในกองทุนประกันสังคมจะม�กขึ้นเรื่อยๆ จนเป็นปัญห� ในอัตร�ที่แตกต่�งกันไปขึ้นอยู่กับคว�มเสี่ยงภัยในแต่ละ ต่ อ ระบบได้ ดั ง นั้ น สำ � นั ก ง�นประกั น สั ง คม จึ ง ควร ประเภทกิจก�ร และมีก�รปรับอัตร�เงินสมทบเพิ่มขึ้น มี นโยบ�ยเชิ ง รุ ก และก�รบริ ห �รจั ด ก�รที่ เ หม�ะสมใน หรือลดลงในแต่ละปี โดยพิจ�รณ�จ�กอัตร�ก�รประสบ ก�รส่ ง เสริ ม สุ ข ภ�พและป้ อ งกั นโรคให้ แ ก่ ผู้ ป ระกั น ตน โดยเฉพ�ะโรคเรื้อรังที่พบบ่อยได้แก่ โรคเบ�หว�น โรค อันตร�ยของลู ยของลูกจ้�งในกิจก�รนั้นๆ ว่�มีม�กน้อยเพียงใด คว�มดันโลหิตสูง และโรคไขมันในเลือดสูง ซึ่งโรคเหล่�นี้ ปั จ จุ บั น กองทุ น เงิ น ทดแทนให้ ค ว�มคุ้ ม ครองแก่ พบได้ ม �กกว่ � ครึ่ ง หนึ่ ง ของผู้ ป ระกั น ตนทั้ ง หมดที่ เ ป็ น สถ�นประกอบก�รทุ รทุกแห่งในประเทศไทยที่มีลูกจ้�งตั้งแต่ โรคเรื้อรัง และควรเน้นย้ำ�ในเรื่องก�รตรวจสุขภ�พเพื่อ 1 คนขึ้นไป จ�กสถิติของสำ�นักง�นกองทุนเงินทดแทน คัดกรองโรค ก�รดู รดูแลรักษษ�โรคอย่�งมีคณ ุ ภ�พและต่อเนือ่ ง ในปี 2551 มีกจิ ก�รของน�ยจ้ ยจ้�งทัง้ หมด จำ�นวน 282,212 เพื่อป้องกันภ�วะแทรกซ้อนอันจะนำ�ไปสู่คว�มพิก�รหรือ กิ จ ก�รร และมี ลู ก จ้ � งในคว�มคุ้ ม ครองของกองทุ น เงิ น ก�รเสียชีวติ ก่อนวัยอันควร รวมถึงก�รส่งเสริมสุขภ�พด้วย ทดแทน จำ�นวน 8,135,608 คน ทำ�ให้กองทุนเงินทดแทน ก�รออกกำ�ลังก�ยและรู้จักก�รโภชน�ก�รที่เหม�ะสม ส�ม�รถจัดเก็บเงินสมทบจ�กน�ยจ้ ยจ้�ง เป็นเงิน 2,875.29 ล้ � นบ�ท ในขณะที่ มี ก �รจ่ � ยเงิ น ทดแทนให้ แ ก่ ลู ก จ้ � ง หรือผู้มีสิทธิรับเงินทดแทน เป็นเงิน 1,688.35 ล้�นบ�ท จัดทำ�โดย นพ.สนธย�� พรึงลำ�ภู ที่ปรึกษาการแพทย์ คิดเป็นร้อยละ 58.72 ของเงินสมทบที่เก็บได้

12

สำานักงานประกันสังคม

34 ตัวชี้วัดสุขภาพแรงงาน

24.1

2547

2548

123.6

121.6

2549

57.9

45.4 62.91

53.5

43.5 56.1

95.8

2546

40.1

2545

30.8 42.5

18.2 26.2

àÍ¡ª¹

43.9

ÃÇÁ

12.5 18.6 29.7 17.0

2544

âçàÃÕ¹ᾷÂ

11.8 18.8 31.2 16.9

ÃÑ°ºÒÅ

8.8 15.4 25.3 13.5

¨Ó¹Ç¹âäàÃ×éÍÃѧµ‹Í 1,000 ÃÒ¼ٌ»ÃСѹµ¹

จำนวนโรคเรื้อรังตอ 1,000 รายผูประกันตน จําแนกตามประเภทของสถานพยาบาล ป 2544-2550 140 120 100 80 60 40 20 0

»‚

2550

ËÁÒÂà˵Ø: »‚ 2544-2547 âäàÃ×éÍÃѧ·Õè¢Öé¹·ÐàºÕ¹Áըӹǹ 8 âä µÑé§áµ‹»‚ 2548 ໚¹µŒ¹ÁÒ ä´Œà¾ÔèÁ·ÐàºÕ¹¹âäàÃ×éÍÃѧ¨Ò¡à´ÔÁ 8 âä ໚¹ 25 âä ·ÕèÁÒ: ¡ÒÃÇÔà¤ÃÒÐË áÅзº·Ç¹Ãкº¡ÒèѴ¡Òä‹ÒºÃÔ¡Ò÷ҧ¡ÒÃá¾·Â ¡Ã³ÕÀÒÃÐàÊÕ觧㹡ͧ·Ø 㹡ͧ·Ø¹»ÃСѹÊѧ¤Á. ʹ¸ÂÒ ¾ÃÖ§ÅÓÀÙ. 2551.

คาบริการทางการแพทยที่สถานพยาบาลไดรับ จากสำนักงานประกันสังคม 16 14

2549 ÃÑ°ºÒÅ

14.59

13.17

15.03

¾Ñ¹ÅŒÒ¹ºÒ·

42.1 94.6 271.6

34.1 79.2

¤‹Ò㪌¨‹Ò (ºÒ·µ‹Í¤¹)

777.8 676.0

1000 900 800 700 600 500 400 300 200 100

893.9 792.4

คาใชจายเฉลี่ยตอคนตอปของผูปวยใน ที่อยูในกองทุนประกันสังคม

2550

àÍ¡ª¹

ËÁÒÂà˵Ø: ʶҹ¾ÂÒºÒŠ䴌ᡋ ʶҹ¾ÂÒºÒŢͧÃÑ° àÍ¡ª¹ áÅÐ âçàÃÕ¹ᾷ ¤‹ÒºÃÔ¡Ò÷ҧ¡ÒÃᾷ 䴌ᡋ ¤‹ÒàËÁÒ¨‹Ò ¤‹ÒÀÒÃÐàÊÕè§ (âäàÃ×éÍÃѧ) ¤‹ÒÍѵÃÒ¡ÒÃ㪌ºÃÔ¡Òà áÅФ‹Òá¾·Â ¾ÔàÈÉ ·ÕèÁÒ: ¡ÒÃÇÔà¤ÃÒÐË áÅзº·Ç¹Ãкº¡ÒèѴ¡Òä‹ÒºÃÔ¡Ò÷ҧ¡ÒÃá¾·Â ¡Ã³ÕÀÒÃÐàÊÕè§㹡ͧ·Ø¹»ÃСѹÊѧ¤Á. ʹ¸ÂÒ ¾ÃÖ§ÅÓÀÙ. 2551.

âçàÃÕ¹ᾷÂ

ËÁÒÂà˵Ø: ¼ÙŒ»†ÇÂã¹ ¤×Í ¼ÙŒà¢ŒÒÃѺ¡ÒÃÃÑ¡ÉÒáÅй͹ÃÑ¡ÉÒµÑÇã¹Ê¶Ò¹¾ÂÒºÒÅ ·ÕèÁÒ: ¡ÒÃÇÔà¤ÃÒÐË áÅзº·Ç¹Ãкº¡ÒèѴ¡Òä‹ÒºÃÔ¡Ò÷ҧ¡ÒÃá¾·Â ¡Ã³ÕÀÒÃÐàÊÕè§㹡ͧ·Ø¹»ÃСѹÊѧ¤Á. ʹ¸ÂÒ ¾ÃÖ§ÅÓÀÙ. 2551.

âäàÃ×éÍÃѧ

âä·ÑèÇä»

2548

100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0

77.5

74.8

70.4

90.4

90.0

87.9

22.5 2548

25.2 2549

29.6 2550

9.6 2548

10.0 2549

12.1 2550

ÃŒÍÂÅÐ âäàÃ×éÍÃѧ 2549

ÃÑ°ºÒÅ

เปรียบเทียบคาใชจายโรคเรื้อรังและโรคทั่วไปของผูปวยนอก และผูปวยใน ป 2548-2550

998.69

816.41

988.26 791.09

674.84

383.88

247.14 477.49

¤‹Ò㪌¨‹Ò (ºÒ·µ‹Í¤¹)

1200 1000 800 600

892.63

คาใชจายเฉลี่ยตอคนตอปของผูปวยนอก ที่อยูในกองทุนประกันสังคม

àÍ¡ª¹

âä·ÑèÇä»

âäàÃ×éÍÃѧ

âä·ÑèÇä»

2550 âçàÃÕ¹ᾷÂ

ËÁÒÂà˵Ø: ¤‹Ò㪌¨‹Ò (ºÒ·µ‹Í¤¹) ¤Ó¹Ç³¨Ò¡¤‹Ò㪌¨‹Ò (ºÒ·) ËÒôŒÇ¨ӹǹ ¼ÙŒ»ÃСѹµ¹ÃÇÁ¢Í§Ê¶Ò¹¾ÂÒºÒÅᵋÅлÃÐàÀ· ¼ÙŒ»†Ç¹͡ ¤×Í ¼ÙŒà¢ŒÒÃѺ¡ÒÃÃÑ¡ÉÒ ¾ÂÒºÒÅã¹Ê¶Ò¹¾ÂÒºÒÅ â´ÂäÁ‹ä´Œ¹Í¹ÃÑ¡ÉÒµÑÇã¹Ê¶Ò¹¾ÂÒºÒÅ ·ÕèÁÒ: ¡ÒÃÇÔà¤ÃÒÐË áÅзº·Ç¹Ãкº¡ÒèѴ¡Òä‹ÒºÃÔ¡Ò÷ҧ¡ÒÃá¾·Â ¡Ã³ÕÀÒÃÐàÊÕè§㹡ͧ·Ø¹»ÃСѹÊѧ¤Á. ʹ¸ÂÒ ¾ÃÖ§ÅÓÀÙ. 2551.

¼ÙŒ»†Ç¹͡ âä·ÑèÇä»

»‚

¼ÙŒ»†ÇÂã¹ âäàÃ×éÍÃѧ

ËÁÒÂà˵Ø: ¤‹Ò㪌¨‹ÒÂã¹Ê¶Ò¹¾ÂÒºÒŢͧÃÑ° àÍ¡ª¹ áÅÐâçàÃÕ¹ᾷ ·ÕèÁÒ: ¡ÒÃÇÔà¤ÃÒÐË áÅзº·Ç¹Ãкº¡ÒèѴ¡Òä‹ÒºÃÔ¡Ò÷ҧ¡ÒÃá¾·Â ¡Ã³ÕÀÒÃÐàÊÕè§㹡ͧ·Ø¹»ÃСѹÊѧ¤Á. ʹ¸ÂÒ ¾ÃÖ§ÅÓÀÙ. 2551.

สุขภาพคนไทย 2553 35

1. วิกฤตการเมืองไทย ยังมี “ทางออก” หรือไม่?

2. มาบตาพุด: ปัญหาร้อนทางเศรษฐกิจ ปัญหามลพิษของชาวบ้าน 3. ประเทศไทยกับไข้หวัดใหญ่ 2009 4. “เบาหวาน-ความดัน” ฆาตกรที่มากับความเงียบ 5. นโยบายและมาตรการควบคุมแอลกอฮอล์ ยังไม่จริงจังและจริงใจ 6. “แม่วัยรุ่น” เรื่องใหญ่ที่ยังป้องกัน และแก้ไขกันแบบเล็กๆ 7. ธรรมาภิบาลระบบยาอ่อนแอ ถึงเวลาต้องแก้ไข 8. (ใคร) ไทยเข้มแข็งแห่งกระทรวงสาธารณสุข 9. กฎควบคุม “สเต็มเซลล์”: ระหว่างจริยธรรมและความก้าวหน้า 10. รื้อระบบประสบภัยจากรถ เพื่อความเป็นธรรมต่อผู้ประสบภัย

อีกต่อไปแล้ว แต่ระเบิดออกม�เป็นคว�มขัดแย้งท�งโครงสร้ งโครงสร้�ง จนทำ�ให้วิกฤตก�รณ์ท�งก�รเมืองไม่ส�ม�รถห�ข้ข้อยุติลงได้ แม้จะมีคว�มเพียรพย�ย�มในก�รใช้ รใช้กรรมวิธีทั้งแบบอ่อน แบบแข็ง และใช้ช่วงเวล�ย�วน�นเป็นปีๆ ก็ต�ม ดังนั้น ก�รแก้ปัญห�คว�มขัดแย้งเหล่�นี้ จึงไม่ได้เป็น เพียงก�รต่ รต่อสู้กับตัวบุคคล หรือแม้กระทั่งกับพรรคก พรรคก�รเมือง พรรคใดพรรคหนึ่งเท่�นั้น แต่กล�ยเป็นก�รต่อสู้ท�งคว�มคิด ระหว่�งคนในเมืองกับคนในชนบท ก�รต่อสู้เพื่อให้เกิดคว�ม ยุติธรรมในเรื่องร�ยได้และโอก�ส ซึ่งต้องใช้ “ระยะเวล�ที่ ย�วน�น” จึงจะส�ม�รถคลี่คล�ยลงไปได้ อีกทั้งอิทธิพลของ เงินและสภ�พของสื่อส�รมวลชนสมัยใหม่ ได้มีส่วนซ้ำ�เติม ให้ข้อขัดแย้งเป็นไปอย่�งซับซ้อนและรุนแรงเพิ่มขึ้นอีกด้วย ด้วยเหตุนี้ จ�กก�รประมวลรวมข้ รประมวลรวมข้อเท็จจริง มุมมอง และทัศนะต่�งๆ นักหนังสือพิมพ์และคอลัมนิสต์อ�วุวุโสท่�นนี้ จึงเห็นว่� ท�งออกของประเทศภ�ยใต้คว�มขั มขัดแย้งเช่นนี้ มีอยู่ 17 2 แนวท�งด้วยกันคือ 1. เป็นแนวท�งที่ “ต้องใช้เวล�” ในก�รต่อสู้ท�ง คว�มคิด ค่อยๆ ปรับช่องว่�งคว�มแตกต่�งท�งร�ยได้และ โอก�สไปพร้อมๆ กับก�รปฏิรูปกลไกต่�งๆ ให้ส�ม�รถดำ�รง คว�มยุติธรรมให้แก่ผู้คนในสังคมได้อย่�งทั่วถึงกันทั้งหมด 2. เป็นแนวท�งที่เห็นว่� “ไม่อ�จใช้เวล�” ย�วน�นได้ อีกต่อไป เพร�ะสภ�พคว�มขัดแย้งส�ม�รถนำ รถนำ�ไปสู่ควว�ม ล่มสล�ยของสังคมได้อย่�งเบ็ดเสร็จ จึงต้องใช้ช่วงเวล�สัสั้นๆ ใช้ ก รรมวิ ธี เ บ็ ด เสร็ จ เด็ ด ข�ดในก�รปรั รปรั บ เปลี่ ย นโครงสร้ � ง สังคมแบบฉับพลันทันที หรือเริ่มต้นปฏิรูปสังคมอย่�งทั่วถึง เพียงแต่ยังมีอุปสรรคสำ�คัญคือ อ�จไม่สอดคล้องกับสภ�พ คว�มเป็นไปของโลกที่ต้องก�รให้ทุกสิ่งทุกอย่ �งเป็นไปใน แนวท�งประช�ธิปไตย อย่�งไรก็ต�ม ในทัศนะของ ดร.เกษียร เตชะพีระ จ�กคณะรัฐศ�สตร์ มห�วิทย�ลัยธรรมศ�สตร์ กลับมอง ว่ � “คนไทยเลยชอบเลื อ กทางลั ด ...แต่ ปั ญ หาคื อ เส้นทางแบบนี้ในระยะยาวมันอันตราย เพราะจะเป็น ภาระหนักมากของผู้ใหญ่ที่ขอให้เข้ามาแก้ปัญหา ต้อง ดึงต้องลากให้ผู้ใหญ่เข้ามาในจุดที่ล่อแหลม ทำ าให้ สิ่งที่ควรจะเป็นสมบัติกลางของคนทั้งชาติ มาอยู่ข้าง คุณไม่ใช่ข้างคนอื่น สถาบันใดที่เป็นของคนทั้งชาติ เลือกข้างเมื่อไรมีปัญหาทันที”18

บทเรียนจ�กก�รรัฐประห�รครั้งล่�สุดเมื่อวันที่ 19 กันย�ยน 2549 ที่ล้มเหลวและพ่�ยแพ้19 จึงไม่น่�จะใช่ ท�งออกของประเทศไทยในวิกฤตก�รเมืองครั้งนี้ ดร.พิชญ์ พงษ์ ส วั ส ดิ์ นั ก วิ ช �ก�รจ�กคณะรั ฐ ศ�สตร์ จุ ฬ �ลงกรณ์ มห�วิทย�ลัย มองว่�รัฐประห�รครั้งล่�สุดก่อให้เกิดเรื่องใหญ่ 2 เรื่องในบ้�นเมืองเร�คือ (1) มีก�รวิพ�กษ์วิจ�รณ์สถ�บัน กษัตริย์ องคมนตรี และศ�ลเพิม่ ม�กขึน้ และ (2) เกิดปัญห� ก�รตี ค ว�มเรื่ อ งคว�มยุ ติ ธ รรม โดยเฉพ�ะประเด็ น สอง ม�ตรฐ�น20 เส้นท�งก�รเมืองของประเทศไทย ที่สม�ท�นศีลก�ร ปกครองประช�ธิปไตยม�น�นถึง 78 ปีแล้ว โดยระหว่�งท�ง ก็ระหกระเหินสู่ประช�ธิปไตยครึ่งใบ คั่นด้วยก�รรัฐประห�ร เป็ น ระยะๆ ม�สูสู่ ก �รเคลื รเคลื่ อ นไหวมวลชนสองกลุ่ ม ที่ ตื่ น ตั ว ต่อก�รเมื รเมืองเต็มที่ คือ กลุ่มเสื้อเหลือง และเสื้อแดง รวมถึง คว�มพย�ย�มสร้ มสร้�งกลุม่ สีอนื่ ๆ เข้�ม�เป็นท�งเลือกเพิม่ ไม่ว�่ จะเป็นสีน้ำ�เงิน หรือสีข�วก็ต�ม แน่นอนว่�กลุ่มก�รเมืองทุกสี ต่�งต้องก�รดุ่มเดินสู่ถนนประช�ธิปไตยเสรีนิยมต่อไป อย่�ง ย�กที่จะหวนกลับไปห�วิธีท�งลัดอื่นๆ เพียงแต่ถนนการเมือง ไทย นับแต่นี้จะไม่เหมือนเดิมอีกแล้ว ในระยะสั้ น เป็ น ไปได้ ว่ � อ�จมี ก �รยุ รยุ บ สภ สภ�ในปี นี้ (พ.ศ. 2553) เพื่อก�รเลื รเลือกตั้ง กลับสู่วงจรก�รต่ รต่อสู้ในระบบ ประช�ธิปไตยแบบตัวแทน และห�กผลก�รเลื รเลือกตั้งครั้งใหม่ เป็นที่ยอมรับ นำ�ม�สูสู่ก�รจัดตั้งรัฐบ�ลที่มีเสียงประช�ชน เป็นหลังพิงอีกครั้ง “คว�มเป็นปกติของก�รเมืองไทย” คงจะ ค่อยๆ กลับคืนม�

สุขภาพคนไทย 2553 41