Bal A, Geschiedenis van Huizingen en van het kasteel, Brussel, 1958, 158p.

BAL A., Geschiedenis van Huizingen en van het kasteel, Brussel, 1958, 158 p.

GESCHIEDENIS

VAN

HUIZINGEN

EN VAN HET KASTEEL DOOR

A.M. M.

BRtTSSEI. 11RPKKJ RIJ I I. DI·. S\IITrt

Pri( -,.h r ( :m hh-.h,t.lf. I ·t

BAL

GESCHIEDENIS VAN HUIZINGEN EN VAN HET KASTEEL.

GESCHIEDENIS VAN

HUIZINGEN

EN VAN HET KASTEEL DOOR

A.M. M. BAL

BRlJSSEL DRtTKKhRIJ IJ. DE S\lEDT Prit'..,tcr Ctrdit)'>tr.Jat. 14

Kasteel van bet Provinciaal don1ein van Brabant te Huizingen

VOORWOORD BUITEN betgeen Wattiers schreef (1) ~uas over Huizingen, tot vóór een dertigtal jaren, niets, 1naar ~uaarlijk niets gedrukt dat de be-woners van deze ge11~eente berinneren kon, aan bun eeuwenoude geschiedenis.

A. Cosijn (2) gaf e·nkele inlichtingen befteffende bet vroegere domein en deelde tevens enkele geschiedkundige feiten nzede.

C. Tbe)'S in een bijdrage ·verschenen in Toerisnze (3) en dank zij o pzoekhzgen gedaan in A. W auters, Bolsée ( 4) e-n registers van de pastorij te Huizingen, kon het vorige artikel aanvullen. Hij liet daarenboven enkele korte ·ntededelingeJt verschijnen hz Eigenschoon en de Brabander.

Verre t'an ons de gedacbte, in deze bijdrage tot de lokale (1) \V. bkd. I-II. (2l A. Cosijn, Bull. officie} clu T(mring Club de Bclgiquc, no 16 van 15~8-1923, 29'' jg. bl. 362-363. ('3) C. ThcYs, Toerisme. 1-1-1936. hl. 20.

(4l Bolséc, ·La grande ènquètc de 1389 en Brabant.

7

gesc!:Jiedenis, alles gezegd te hebben ~vat -van. dichtbij, of zelfs van verre, !Jet leven en het bestaan van de ge·meente en van de parochie aanbelangt.

Het '1/0lstaat, een paa-r dagen het Alge1neen -rijksarchief te Brussel te bezoeke·rt, 0111. overtuigd te zijn dat !:Jistorische opzoelûngen ongehoord veel tijd en i-nspanning vergen.. Zeer verspreide en onuitgegeven handschriften 1noeten geraadpleegd ·worden 0111, de ·vereiste gegevens te verza1nelert ert o1n ze da·n ten. slotte tot een ge!Jeel o·m, te ~uerk.en. Buiten de voorntelde archieven kan noc!Jtans twrgens de hand gelegd ·worden, -op eert iets of 1..vat geklasseerde verza1neling dokumtenten vm~ enig belang, betreffende Huizinge1~.

Hier troffen we een feit aa1t, daar vonden. ·we een datunt, welke ·m.et grotere juistheid een gebeuren vastlegde. Soms kregen 1..ue legertstrijdige inlic!:Jtingen te lezen die dan verworpen 1noesten ·worden of met zeker!:Jeid moesten bepaald ~uorden.

De geschiedenis van Huizingen heeft niet het bela·ng van deze van België, noch deze van Brabant, ook deze van Brussel 1tiet, doch uit de geschiedenis van al onze ge1neenten en parochiën is deze van ons land gegroeid. Het beter kennen va11 een dorp, hoe het groeide ett bloeidé, zijn blijde als zijn droeve gebeurtenissen, stelt de inwoners en de bezoekers in de nz.ogelijkheid tal van dingen beter te begrijpelt en er het -waarom. van te verstaan. Aldus zijn ·we geneigd, so1ns wel eens verplicht dingen te bekijken die we anders zelfs niet zoude1~ be1nerkt hebben.

Maar al te dikwijls denken we dat al wat vóór ons leefde ruu)e ··weinig beschaafde en vooral u;einig onttuil<.l<.elde lieden waren, dat alle ~~oorwerpen door onbeholjH!n dorpelingen ver1/aetrdigd u•erden en dat alle buizen door onbehendige ~·aklieden ojJgefrol<.l<.eJz u/erden.

De beu·oners van deze genzeenfe hadden, juist zoals bunne tijdgenoten ~·an 't omliggende, meestal lage huisjes en lemen butfen. c;rofe, belangrijke t.•erkeerswegen U'arerz om zeggens bier niet bek.eud en dit u?ocht, te dien tijde sonzs u·el een geluk genoemd u:orden. Scboenen droegen deze 11U!Jtsen sleebis uilzond er/ijk.. Rmlio, telefoon, sjJooru:egen, zAiegfuigen, ntacbines en ll'ttf u:eef ik. al> zcaren uog niet uitge~·ondeu. Toch ·u·areu de::;e lieden geluk.kig.

1

8

Is een. Belg gelukltiger dan een Kongolees, en ongelul<.kiger dan· ee1~ Engels11~an of een Ant.erik.aan ? Neen. Ieder leeft zijn leven en gaat zijtz gang; el!<.een bentint zijn geboortegrond. Iedere eetHV !Jad zijn zorgen, ranzpen en leed te dragen, zijn plezieren, zijn genoegens, zijn ~veelden en zijn ontberingen gel<.end die steeds in 1/erhoucling stonden Jn.et de wijze van leven van bet volk.

Mocht 1nen de schoolgaa·nde jeugd van Huizingen-al ·ware het maar terlooPs-spreken over de geschiedenis van bet dorp, dan zou ze bewust ~vorden dat bun voorouders naarstige ~uerkers en barde 'Wroeters ·waren die, 1zet als hun. ouders en zij zelf, do01' oorlogen, door brandert geteisterd 1..verden en dat zij erger dan de tegenwoordige bewoners 11zet allerlei bes1nettelijke ziekten, !<.?..valen en noden af te rel<.enen hadden.

De 1ne1zsert hebben hier, eeu~ven la·ng ge1.vrocht en gezwoegd o1n de bodent te verbeteren, o1n he1n vruchtbaa1-der te 1naken en o1n de u.itgest1~ekte 1noerassige oevers van de Zen11e droog te leggen. ltt !:Jet do1nein, << de cantpagne van Vauca1nPs » zoals hier gezegd 'Wordt, beeft de mens tnet de natuur gewedijverd orn alles te verfraaien en aantrekkelijker te n~aken. De 1nens ont·tuierp, besloot en plantte; de natuur werkte deze pla1111en uit tot een, pracbtig geheel, harntoniseerde en bracht ruiJ.nschoots bet bare er toe bij, Ofn kontrasten of indrukwekkende lovermassa's tot stand te brengen. Boven groene 'Weiden, boven belo1n1nerde vette beernden, boven bloesem.rijke boon~gaarden rusten, op zacbte glooiingen, donkere en frisse bossen u/aar ·z.1iooltjes en geitenbladbloe111en hun fijne geur ntef deze van harsbonten mengen. Elders spreiden zich heerlijk gele of paarse bloent.tapijten van honderd duizenden tijlozen en bosh,yacinten uit, aan de voet ~~an groengrauu.le, haarsrecbte beuken of purperrode sfa1nmcn z,tan pijnbomen die zzuare blauwgroene kruinen torsen.

* ** Bij ieder nzens, die iets nieuws of ougeu:oons z·enzeeuzt, ziet of hoort, u·elt ogenblik.k.elijk. één zelfde Z'raag op : Waar-· o1n dit, W AAl{Ol\ti dat, W AAROlVf, W .t\1\ROM...

We /;ebbe u allen eenzelfde draug naar kennis. Betrrft lu,f N!11 gebeurh!nis of 11zechaniek., wetenschap of l:akkeuuis,. dorPs9

geruchten, hlctsjnaat of laster! Allen -::;ijn zl'c u•cctgicri8. [)aarolll bccbt mc11ig mc11s bclallg aa11 :;cdc!l c11 gebruihen z·a11 d c z ·c rIo jJ c11 cc 11 wc ll • \\7ic weet llict dat er cc11s cel! Julius Ccasar, cc11 Lodcll' i i/<. X I V, cc n N a j)() Ico n 1ecf d (' ? \V'"'" cc r -: ; c 1cc f d cn c11 u' ct a rom -::;c streden is een andere kll'csfie. l)cllk 1111 11iet dat het hier om :;ulk.c mallncn gaaf. \Yïc bcbbc11 bet bier doodgeu·oon oz·cr bet bestaan l'tl/7 de sfrCl'h. in 't algcmcc!l en Z'Clll Hnizi11gcn in bet bijzonder, oz·cr de gcbcnrfcnisscn zcamTan bet dorjJ bet toncel en de acbtcrgro!ld t'ormdc en u·aarl'aJJ Hui:;illgellare!l de hoofdrol sjJccldcll; zcaaraa!l dus de meeste z·ooroudcrs z'alz de huidige bewoners deelgenomen bcbbcn; u·czaro!ldcr die mcnsc11 soms zeef gclcdc!l bcbbcn, ll'aarom ::c streden, of i11 gel'o!ge dcwflk.c -::;c l'l'1ïl'O!ld werden, soms :;clfs sficrl'c/1.

Flcbbcn zee niet foc11 zee jOilf!; ll'arcn f!;rflif!; f!;Clni\·tcrd naar alles wat groofz:ader of -mocclcr c11 o;uic lie:le1~ 011~· uit zTocg ere I ij den z·er tcld cn ? I-1 ebben t ·clc 11 niet di 1~.zl'ij Is bc trc u rd dat dit a1/cmaal 1zict ojJgctckcud was? I)c meeste bijzolldcrbcd c11 zeer d c11 i 11 d c 1oo j; z·tl/I d c cc 11 u ·c11 óf z· crz ·o r m d , óf z·crgelen l'll kllnllCJI dan ook niet meer aan de na:;atcn bcrbaald ll'ordcn. !lede ndaagsc feiten br'b/Jc n sleebis ec 11 mo mcJdccl bcla11g, doch later, soms l'ccl later, blijkt bet dat ::c zccfcllszcaardig mochten genoemd zconlt'n. ·ral z·a11 dorj>cll, waaronder ook l-fui-::;ingcn, lcz·crdcn en lcTcn'll nog st!'cds 1zicuu·c kracbfc'll ûllJz grote :deden, naar dctct'lkc de lc!l!dclijkc bcuJ!king :,h·b z·a!l ouds clanboudend aa11 gel rok k l' ll zoeft. W'aar ·:.oude IJ al die Iiede 11 l.}('c ngc f rok kt' 11 ·:ijn, zc,trc het niet naar de omliggende steden. Gcdurcndt' t'l'lllll'll l'll JJicllegcnstaalldc> de ·:;eer talrijkt' kroostrijke gc:;in1107 cli!' hier in zrnt·gcn· cOlll'l'll lof sfa11d !nl'tlllll'll, groeide dt' bez ull\illg 1 tlll llni·:inp,cll ·:.eer !tl!Jg-:.aam """· gl'·:icn de 1o J/ g sI c t' '1 l rH nï t if sf n · l c1/ d'./ c k r tT c b t c11 u if ll' l' k c11 • I) c la 11 dllucbt bcs/tJIZtl 1 rrJ<'gcr ·:,ual' 1/ll, ,/ocb i11 merkelijk kleinere llltrfc·. Dt· ,/nnd ""ltti.lt• z lug).f.cT l'll l'islc· iaarliiks l'cl'i slacblfdu /tT.\, :nd.1! bet 'hrflcc·i;jcr dikll'iils ht·f gl'boorlcc·ijfL'r otcrlrr;f. \\.( 11n/'<'ll J,,/ dt' b!t~J:jjcfcu dit· 1 o!gt'll, dt• bcwnllt'r.\ tlll!

1/ui:,JJlgt'll l nur,d, e11 dt·:c· 1 dil Je nm/igp,t'llde JnrjJc'll, bctcll.\1 : u/lo1

In

JJhfZYII

l~./11 ht·l

t't

11 U t'llnlldt•

ht•,fchl/1

l ûll

,/,·

en dat ale/u:·> -:;a/ bcgrejJc/1 zcordc11 dat niet alleen grote stede" bun gcscbicdc!lis bcb/Jcll, rocmrij!?.c of droeL'c jaren kenden, doch dat ooi~ bier geleden Cfl geu·ect/(1, gefeest Cl! gcjubbcld n·crd.

Dat dc::c enkele Ilofa's een bcgi11 ::ijn, cJt bojJCil u·e dat :; c ook. a11 d crc11 m og Cl 1 tftl 11 s jw rc11 o m 11 og m cc r f ci t c11 o jJ t c zofkrn, aan te tckcllC/1 c11 te jntbliccrcn. l11dicn er soms ll'cl iets z erl<..ecrds mocbt -::;ijn Îll u·at t•olgt, dau l.i'CilSCil zee dat de 11odigc tcrechtzcij::i!lgcn niet :;uilen uitbfijt'l'JJ, om aldus de geschiedkundige waarheid met een grofere nauwgezetbeid te bc!ladcrcll c11 fc11 slofte te knuze/1.

,!.!,t'/Jlc'c'Jll~\

II

AFKORTINGEN ARAB

RK. SG K.A LH NB FA KP ASB ASM ASA ASV K.B PA GA VH ESB !

w

Algemeen rijksarchief Brussel.

Gezien de meeste opzoekingen in het Algemeen Rijksarchief te Brussel gedaan werden, zal dikwijls de vermelding ARAB weggelaten worden.

Rekenkamer.

Schepengriffies Brussel.

Kerkelijke archieven berustend in het Algemeen rijksarchief.

Leenhof.

Notariaat Brussel.

Familiearchieven berustend in het Algemeen Rijksarchief.

K.aarten en plannen.

Archieven van de stad Brussel.

Archieven van de stad Mechelen.

Archieven van de stad Antwerpen.

Archieven van de stad Vlissingen.

Koninklijke bibliotheek te Brussel.

Parochiaal archief te Huizingen.

Gemeentelijk archief te Huizingen.

V erschiliende handschriften berustend in het ARAB. Eigen schoon en De Brabander.

Wauters, ÂŤ Histoire des environs de Bruxelles Âť.

HET KASTEEL EN

DE

KASTEELHEREN VAN

HUIZINGEN OLGENS Wauters, zou er in oorkonden van 1191 en 1236 reeds sprake zijn van het kasteel te Huizingen. Deze dokurnenten bleven ons tot nog toe, onbekend.

Wanneer het eerste kasteel hiet opgetrokken werd weten we niet. In het cijnsboek van 1491 ( 5) vonden we de volgende vermelding betreffende een te betalen cijns : {il

AR.\B RK

+fS~l

{folio CXXXIIt.

15

Mattheeus van Grasdorp ( 6), alias Rypelbosche van wegen Cornelys Boits ende Willeros van Cotthem wegen van een huys mit een waterken eromroe gelegen te Huysingen mitter eenre zyden aen de beecke als loopende en mitter andere zyden aende straete daer men te Halsenberge weert gaet, ende noch eene gemeynt straete liggende achter thof ».

Het cijnsboek van 1499 geeft dezelfde beschrijving van het goed (7) : « Cornelis Boote ( 8 ) ende Willeros van Cothem ( 9) wegen van een huyse met een waterken daerom gelegen te Husingen mitter eenre zyden aen de beecke als loopende ende metter ander zyden de strate daermen te Halsenberghe weert gaet ende noch eene ghemeynt straete liggende achter thof >>.

De beschrijving van het goed is zeer duidelijk; het was begrensd door : 1) de Meerbeek, welke nu dwars door het domein loopt; 2) de oude baan naar Alsemberg, welke ten N. en N.-O. van het kasteel lag en nog ten dele in het domein bestaat (deel van de huidige Lindendreef vanaf de Rode poort in het Ouddorp tot aan de Populierendreef - de vroegere Brusselstraete-en de Diepe weg) ; 3) de « ghemeynt straete liggende achter thof » is de huidige Vijverdreef.

Dank zij deze tekst mogen we met zekerheid zeggen dat reeds in 1491, een gebouw van enig belang te Huizingen bestond. \Vas dat het huidige kasteel ? Zulke bewering zou gewaagd zijn, doch toen reeds was het bestaande gebouw, met de omliggende gronden als << thof >> betiteld.

Volgens aanvullende vermeldingen, naderhand in het cijnsboek van 1499 aangebracht, kennen we alle bezitters van het hof vanaf 1491 tot 1540. Verdere opzoekingen lieten ons toe alle la tere eigenaars tot heden te kennen.

Cornelis Boote (of Boots) en Willem Van Cotthem verkochten het hof aan Matheus Van Grasdorp (of Grasdorf), bijgenaamd Rypelbosche, welke het overliet aan Hendrik van Grasdorp; deze laatste, welke van 6-7-1539 tot 29·7-1540, <<

(6-8-9) Zeer ondc fmniliën \Vaan·an vcrschillende vertcgen\voordi· gers gekend zijn.

(7) Rk 44832. fol. CCL:\.\1 •

16

meier van· Rode was, verkocht het hof, 1n 15 40, aan. Pieter Boisot.

*** De eigenaars of de bewoners van het kasteel, welke hier verbleven vóór Pieter Boisot de jonge, waren geen heren· van Huizingen. Andere heren droegen deze titel, doch bezochten slechts uitzonderlijk het dorp.

Vanaf Pieter Boisot nochtan~, woonden de heren van Huizingen hier bestendig of kwamen ze er lange wijlen door brengen ( 10).

In de volgende hoofdstukken handelen we breedvoerig over al de heren van Huizingen.

* **

Naar het schijnt zou het kasteel in het begin van de XVIe e. afgebrand zijn. We weten niet of die brand toevallig ontstond, of dat het gebouw vernield werd door voorbijtrek-

(10) Heren van :Huizingen : toenaain welke destijd.s dikwijls aan de lluizingenaren gegeven werd. Het was een schertsnaam, welke gebruikt werd om diegenen aan te duiden die de parochie1 de heerlijkheid bewoonden waar alles rond de « heer van Huizingen » draaide of van hem afhing. \Verd er iets gekocht, gehuurd, gedaan, gevraagd of toegelaten, dan gebeurde dit niet zonder de tussenkon1st of de toelating van de « I-leer van Huizingen » of van zijn afgevaardigde n1eier of schepenen.

Steeels n1oest men zich tot hem \\'enden, steeds k\Valn n1en bij hem te recht. \Vanneer vreen1den het dorp bezochten. hoorden ze imn1er van de «Heer van Huizingen» spreken. Brachten li uizingenaars elders bezoek, dan liepen de gesprekken veelal over de « Heer Yan II uizingen ».

I Iet \-ras een bev;;ijs van het aanzien waan·an de heren genoten; het was een soort vergroeien van de kasteelhe\\'oncrs 1net de ben>lking van de parochie~ \Vaartussen een goede verstand~ h·ntding hc'itond. De heren nmncn deel aan het volksleven en woonden dik\vijls de dorpsfeesten bij. Ten hc"vvijzc daarvan melden \Ve dat kastcelheren van liuizingen dikwijls het peterschap v,m kinderen \'<111 de parochie aanvaardden en dat ze genoegen mnnen in stoeten waar zij zdf door dorp~Iui in voorgesteld \\'aren.

Het gebeurde dik,vij1s dat de IInizingcnarcu in optochten of ter

17

kende legerbenden, ingevolge het niet betalen van brandgeld.

Otnstreeks 15 4 5 deed Pi eter Boisot de jonge, het vroeger beschadigde kasteel herstellen; het werd dan het hof van Boisot, het « hoff Ter Borght » of het Speelhuys.

Het huidige kastee.l dagtekent van 1602, doch in 187 51876 werd het door Albert Vaucan1ps ten dele afgebroken en nieuwe plannen werden door bouwtneester Blondiau uit Brussel, opgemaakt.

Op een 15 meter voor het gebouw, vonden we in 1941 dikke fondamenten, uit rotsblokken samengesteld. Deze grondvesten hebben een dikte van ongeveer 1 m.; we hadden te doen tnet overblijfselen van een belangrijk gebouw. Zouden dit sotns resten zijn van het oude «maison de plaisance >> waarvan soms sprake, of van het « huys mit een waterken eromroe » van 1491 ?

De vroegere eigenaars van het kasteel bezaten slechts het laag deel van het huidige domein, t.t.z. de gronden tussen vijver en beek en ten dele deze, die in de onmiddellijke nabijheid van het kasteel lagen ( 11 ) .

Alle gronden die voor het kasteel gelegen zijn, werden destijds aangevoerd. Ten bewijze daarvan : 1) in de bestaande vijver, tussen het kasteel en het eilandje, vonden we, in 19 50-19 51, ter gelegenheid van het outslibben een gemetste stenen vloer welke, denkelijk vroeger gediend had om een kwel op te vangen. Nabij die gemetste vloer loopt overigens nog het water in de vijver, dat van de nog bestaande bron komt. Deze vloer ligt nu ongeveer 1,20 m lager dan het normaal waterpeil van de vijver; gelegenheid van feestelijkheden een groep vorn1den, \Vaarin ook de kastcelheer voorgesteld \Verd~ onuingd van zijn lakeien, koetsiers en ander dienstpersoneel. {I 1) ARAB K.A. 15.640. Benevens deze gronden kocht Pieter Boisot er andere van Jacoh \Volfaart van Ittcr, op 10~10-1544 en 14-11-

1547.

Omtrent deze goederen had Picter Boisot een geding met het klooster van Zevenborrcn; hij had op 27~8-1550 twee renten, onderscheidelijk van 12 mudden koren en 1~ rijnsgulden afgelegd tegen 20 en 18 stuivers de penning.

De inhoud van het testament van \Villem van Overlics. in 1452 in t Latijn opgesteld door de Prior van Zevcnborren, in 1

18

2) gedurende deze ontslibbingswerken van 19 50-51 werden er, ten ZZW van het kasteel en op nagenoeg 20 m ervan een dertigtal rechtstaande eiken palen in het slijk gevonden die een rechthoek vormden van 6 op nagenoeg 1 0 m; 't bijzijn van lVIuele, pastoor van Huizingen en van de ge~ tuigen Egiclio Beernere en Egidio Weyns (leken), werd n1e met de grootste bereidwilligheid vertaald door de Heer Van Hae~ gendoren, conservator in het Algemeen Rijksarchief te Brussel.

Jan van Overlies (vader) was gehuwd n1et Maria van Stalle.

Hun zonen Jan en Willem verdeelden op 13~12-1429 de goederen van hun ouders.

I-Iierna de bijzonclerste punten van bedoelel testament : \Villen1 van Overlies, gezond van geest en zwak van lichaam, in het bezit van al zijn in- en uitwendige faculteiten, doch willende beschikken zo over zijn roerende als over zijn onroerende goederen, n1aakte zijn testanl'ent als vo,Jgt op (KA 15639) : 1. zijn stoffelijk overschot n1oet een kerkelijke begrafenis krijgen en n1oet begraven worden in het hoogkoor van de parochiekerk te :Huizingen; 2. hij geeft, voor het stichten van jaargetijden, aan Kerk, pastoor en koster van Huizingen een deel van zijn goederen, zonder ze nader te bepalen; 3. al zijn schulden tnoeten vooraf betaald worden en alle goederen, die hij ten onrechte zou verkregen hebben moeten uit zijn erfgoederen getrokken, en eerst en vooral teruggegeven worden; 4. Op zijn hof te Nederdorp (Huizingen) geeft hij als aahnoes een rente van 12 n1uclclen koren, maat van Rode, aan het klooster van Zeven horren; 5. hetzelfde klooster krijgt het jaarlijks cijns van 15 rijns~ gulden dat n1en hcn1 verschuldigd is op de watern1olen n1et toebehoorten en afhankelijkheden te Nederdorp (Huizingen) gelegen en op 2 bunders weide, die bij die n1olen liggen; 6. hetzelfde klooster krijgt 2 stukken grond bij de hierhoven vermelde 2 bunders gelegen, vlak voor de n1olen te Nederdorp; de 2 stukken zijn belast met een erfelijk cijns van 4 Inndden koren voor de huisarmen van Halle en ten dele voor de broederschap van de II. Eligins te Bn1ssel.

Zijn echtgenote Katharina van Schocre, (en na haar dood. hanr zuster) zal jaarlijks 12 n1atcn -ran dat koren n1octen hekmnen; 7. de 15 rijnsf.?nlden sub. 5. vennel ct zullen gedurende liCt leven van ZlJll echtgenote en ltaar zuster~ hen tockon1cn; 8. indien het klooster verzaakt of weigert de hierboven ver; 19

3) wanneer voor het kasteel sloeven gemaakt worden, om waterleidingen, rioleringen of electrische kabels te leggen, dan treffen we steeds tot op 1,20 à 1, 5 0 m diepte steenslag, baksteenbrokken en allerhande aangevoerde afval aan; 4) bij het graven van een sleuf werd in 1948, op 95 cm diepte een oud geldstuk uit de grond gehaald.

Zou er vroeger rond het oud kasteel een vijver bestaan hebben of werd het eerste kasteel destijds in het moeras gebouwd, om de verdediging van de kleine Meerbeekvallei te vergemakkelijken, of om het kasteel zelf beter te kunnen verdedigen ? n1clde voorwaarden uit te voeren, dan zal het bezit van de goederen aan Katharina toekmnen die er naar goeddunken n1ag over beschikken. De goederen n1ogen nochtans door Katharina niet overgemaakt of overgelaten worden aan Johannes van Overlies, of zijn nazaten; 9. Katharina krijgt 5 bunders, zó in akkers als in weiden, die hij leenrechtelijk, bii voonneld hof te Nederdorp bezit; · 10. de prior en de geestelijken van Zevenhorren zullen aan Johannes J\1uele brood, drank, klederen, huisvesting en onder\vijs geven, tot wanneer hij geestelijke kan worden; 11. indien het klooster van Zevenhorren de hierbovenvennelde bepalingen niet naleeft, dan zijn al deze schikkingen als nietig te beschouwen en zullen alle goederen verkocht 111oeten worden, behalve aan Jan van Overlies; 12. een vijver, n1et een berg er in, waarop huizen staan en gelegen nabij een andere vijver te Huizingen, zal aan zijn echtgenote bchoren zo1ang ze .leeft. Bij haar dood n1oeten al deze goederen overgaan op Johannes van Overlies en zijn nakomelingen; Nota. - Ik ken te Huizingen. nergens een vijver zo belangrijk als deze van het dmnein, 1net een berg er in en huizen er op. I Iet is n1ogclijk. doch niet zeker, dat in deze tekst de vijver tnet het kastcel er in, beoogd \Vordt. In dat geval zou hier. reeds in 1452 een belangrijk gebouw bestaan hebben.

13. :\Iocht zijn echtgenote een ander huwelijk aangaan, dan zullen de voonneldc goederen. binnen de zes weken. aan Johannes van Overlies afgestaan n1octen worden; 14. Gaat zijn overlevende echtg<..."llote geen ander huwelijk aan. dan blijft ze in het bezit \·an al de goederen tot op het einde van haar leven;

1). alle andere goederen die hij tnocht bezitten en waarmn· trcnt hierhoven geen uitdrukkelijke schikkingen verschenen,. blijven aan zijn vrouw Katlmrina van Schoerc.

2.0

De loop van de Meerbeek voor het kasteel, werd ·verlegd en rechtgetrokken over een lengte van nagenoeg 7 50 m. Dit werk werd vóór 1750 uitgevoerd want op de kaarten van die tijd is de waterloop reeds, over die lengte rechtlijnig aangeduid.

DE BOISOT'S Sotns wordt beweerd dat de bakermat van de Boisotstam in Vlaanderen moet gezocht worden; Bosmans verklaart nochtans dat het eerder in Brabant is dat de oorsprong te zoeken is. Volgens Te Water daarentegen zouden de oudst gekende Boisot's uit Bourgondië afkomstig zijn; ze vestigden zich te Brussel, terwijl sommige afstammelingen te Mechelen woonden (ASM).

De schrijfwijze van deze naam is soms zeer uiteenlopend; we lazen Boisot, de Boisot, Boissot, Boisset, Boysoth, Boisoit en nog andere. Dit gebrek aan vaste spelwijze van familieof gemeentenamen, is een algemeen verschijnsel tot omstreeks 1800. Om verwarringen te voorkomen zullen we steeds << Boisot » gebruiken, behalve wanneer oorspronkelijke teksten aangehaald worden. Hetzelfde principe zullen we aannemen voor wat alle latere bezitters van het kasteel betreft en namelijk voor alle vertegenwoordigers van de stammen Micauit en van Varick, alsook voor de naam van de gemeente Huizingen.

Rietstap ( 12) beschrijft als volgt de wapens van Boisot van sabel met drie zilveren ringen, schildhoofd van goud met drie palen op dwarsbalk van lazuur.

De voornaamste vertegenwoordigers van deze stam die, in verband met het kasteel te Huizingen, onze bijzondere aandacht verdienen, zijn : 1) Pieter Boisot de jonge, waarvan hierna herhaaldelijk sprake; (12) Rietstap Armorial général bl. 23;.

21

2) Zijn kinderen : a) Karel; b) Lodewijk; c) Maria.

Beide broeders trokken ingevolge het Eedverbond naar de noordelijke Nederlanden, waar ze als dappere en stouttnoedige admiralen sneuvelden en tevens als vurige vaderlanders bekend stonden.

PIET ER BOlS OT, DE JONGE Zoon van Pieter de oude en zijn eerste echtgenote, Gilette Despretz.

Tot ridder geslagen op 2 5 Januari 15 5 6.

Heer van Huizingen, Buizingen,. Eizingen, Dworp, Ruart, Ways, La Hutte, Glabijoul en Glabais.

Bij geloofsbrieven van 28 Januari 15 57 van Filips II, hernieuwd op 9 April 15 57 ( 13) bekwam hij, tegen negen honderd negentien pond een schelling en zes penningen de heerlijkheden van Huizingen, Buizingen en Eizingen, met het hoog midden en laag gerecht ( 14) die hij in 15 34 reeds ten dele ~an Wolf van Itter gekocht had. Door verhef van 4 Juli 15 5 8 bekwam hij de heerlijke rechten over Ways en de andere hierboven vermelde plaatsen onder het baljuwschap van Waals Brabant, alsook het hoog, midden en laag gerecht, mits betalen van 200 ponden van 40 groten ( 15). In 15 59 kocht

(13) ARAB LH 109, hL 10.

,

{14) Tc \Vater: Historie van het ver~~o~1d en de sn:~ek!)ne~·cn der · :-\ ederlandsche edelen ter vcrknJgmgc van vnJheld In den godsdienst en 1)urgcrstaat in de ja,ncn 1)61-1567, bkd II. hl. 24R. AR.\B~RK

477; zie ook LH 109·LII 1Ht"icuwc vcrkrijgen ab.

1626. Tafel van :Ie cngai~icrci~ ende ,·ercochte hcc!!yckhed~n van wegen zvnc cmuncklvcke nmJesteyt sgcdert den Jttcre 16.:..6.

(1 5J .\R.\B f.Il 109y fol. ·s1 en RK 47-.

22

Boisot voor 263 ponden dezelfde rechten voor Glabais. onder Nijvel.

Pieter werd heer van Dworp, mits betalen van 1104 ponden (16). In 1489 hadden de Witthem's van Beersel het hoog recht ·van Dworp.

Van 1 october 1516 tot 3 0 september 15 2 0 stelde Piet er de jonge, zoals hij zichzelf noemde, de rekeningen van de domeinen van het land van Mechelen op, in uitvoering van geloofsbrieven van 15 september 1516 ( 17).

Op 21 juni 15 36 legde hij de beheersrekeningen voor van de penningen, voedsel en krijgsraad voor de strijdkrachten die Kopenhagen moesten ontzetten ( 18) . Deze rekeningen werden door Jan Micauit nagezien.

Pieter Boisot werd op 7 maart 15 4 2 ( 19) gelast met het zenden van het voedsel en het bevoorraden van de troepen te Hoei, Namen, Luik en Maastricht en legde de rekeningen van het voedselvoorzieningsbestuur van hetzelfde jaar voor. De laatste rekeningen van voedselverzendingen en bevoorradingen, namelijk voor de jaren 1541 en 1542, voor de steden en de kastelen te Heinsberg (Huisberg) en Duren, werden in 1543 door hem ingediend.

Op 10-7-1543 en 20-4-1544 kreeg Pieter opdracht te voorzien in het bevoorraden van de legerkampen van Juliers, Guise, Henegouwen en het Kamerrijkse (20). Hij was commissaris-generaal van de bevoon·adingen en was bijgestaan door J a11 Boi teulx, Gaspar Van E yck en anderen ( 21 ) . In 15 4 5 is Pieter ontvanger-generaal van de financiën (22) en op 3 september 15 46 legt hij, alsook andere edelen, de eed van getrouwheid aan .de koningin van Hongarije af (23).

Op 21 Oktober 15 5 5 werd Boisot algemeen schatmeester

(16) AR.\B RK (17) ARAB RK (18) ARAB RK (19) ARAB RK (20) ARAB RK

447.

11.904.

26.HH. fc)L 4 verso.

25.606.

25.609.

(211 ARAB RK 25.601.

(22} Butk<.!ns. Suppi. aux trophèes tant sacrés qnc profancs dn duchê (23J

de Bralxmt~ ~\R:\B LH

bkd I. hL 201.

316. fo1. 466-3".

23

genoemd van de orde van het Gulden Vlies ( 24) . Deze edelman maakte deel uit van de onvergetelijke lijkstoet, welke in 15 58 door Filips 11 te Brussel ingericht werd, ter gelegenheid van het overlijden van Keizer Karel.

Gezien het kapittel van het Gulden Vlies op 21 Januari 15 59 te Antw,erpen gehouden werd, nam Boisot, te paard, deel aan de luisterrijke stoet welke er plaats had en ging hij samen met de 3 andere officieren van het Gulden Vlies, de ridders van die orde en koning Filips II, vooraf.

In tegenstelling met Jan Micauit (zie verder) werden, aan Pieter Boisot als schatmeester-generaal van bedoelde orde, nooit berispingen gegeven.

Gezien het nakende oorlogsgevaar met Frankrijk, de zware kosten veroorzaakt door het versterken van de rijksgrenzen en het optrekken van vestingwet ken, om aldus de erfnederlauden te beschermen, zag Koning Filips II zich verplicht maatregelen te treffen om de inkomsten van het rijk te verhogen.

In uitvoering van deze beslissing werden Pieter Boisot, algemeen schatbewaarder van de financiën, Roland Longin, voorzitter van de Rekenkamer te Brussel ep Nikolaas Oudaert, gewoon raadsheer van Brabant op 24 december 15 57 met de opdracht gelast, delen van het domein van Brabant en van het land van Over-Maas zoals weiden, bossen, gronden, het hoog, midden en laag recht van parochiën, cijnsen, renten, erfelijke rechten en andere domaniale inkomsten te verheffen tot een bedrag van 6 0 0. 0 0 0 pond.

(24) Die orde omvatte, benevens de ridders, 4 officieren :

a) een kanselier welke een geestelijke was, met rang van aartsbis schop; b) een schatbewaarder gelast met het bewaren van de schatten, rdikwiën} klederen, tapijten 7 reglementen, charters, prîvilegiën, ... c) een griffier welke de registers moest bijhouden, waarin al de wapenfeiten van de leden van het gulden vlies opgetekend stonden, alsook een ander register w·aarin alle feiten geschreven werden, tegen de ridders ingebracht alsmede de toegepaste straffen; cl) de wapenkoning : gelast met het onderzoek van alle wapen~ feiten door de ridders volbracht : hij diende de griffier ervan in kennis te stellen.

24

Deze som moest ook dienen om de achterstallen, de door de oorlogen en verster kingen veroorzaakte kosten en het onderhoud alsook de bevoorrading van de troepen,. te verze-· keren (2 5).

*** Pieter Boisot was gehuwd met Louiza van Tisnack en stierf op 18 october 15 61; zijn echtgenote overleed op 29 maart 15 69. Beide echtelingen werden in de H. Kruiskapel van de oude kerk van Huizingen begraven (zie kerkelijke diensten).

Drie stukken van de grafsteen van Pieter Boisot en zijn echtgenote zijn ons bekend en worden in het domein te Huizingen bewaard. Volgens ingewonnen inlichtingen zou een vierde stuk van deze zerksteen gebruikt geweest zijn, om het gewelf van het bruggetje van de Kesterbeek te herstellen, dat onder de Menisberg doorloopt.

De wapenschilden van de geslachten Boisot en Tisnack zijn op de stukken arduin nog te zien, wijl twee of meer schilden weggebeiteld werden.

Weinig belangrijke veranderingen werden door de steenhouwer (in werkelijkheid onjuistheden) aan deze wapenschilden gebracht.

De tekst welke nog op de 3 steenbrokken te lezen is, luidt als volgt : eerste stuk : . . . Marty 15 69. Stylo Roma . . . Cy-gist Mess ..

Pierre de Boiso Tweede stuk : t. Chir Sr. de Rowa, de Huysinghen, Buysig :

E ........... .

Derde stuk : ...... du Roy Q. trespassa Ie 18 de octob. 1561 et dame ...

De tekst dient als volgt gelezen te worden : Cy-gist Messire Pierre de Boisot, chevalier, seigneur de Rowa (Ruart) de Huizingen, Buizingen, Eizingen, ...... du roi qui trépassa le 18 octobre 15 61 et Dame ...... mars 15 69. Stylo romano.

(25) ARAB RK 447.

25

Volgens «La Toison d'or ou rècueil des statuts et ordonnances de noble ordre de la T oison d' or » bl 109 was de volledige tekst van bedoelde grafsteen : Cy-gist Messire Pier re Boisot, chevalier, seigneur de Roun, de Huyssinghen, Buijssingen, Eijsinge, Dorpe et trésorier de l'ordre, et des finances du roy, qui trépassa Ie 28 d'octobre 15 61 et Dame Loyse de Tisnac sa fetntne qui trépassa le 29 mars 15 69. Stilo Rom. Op zeer kleine bijzonderheden na, kotnen de twee opscháften overeen.

Volgens na uwkeurige berekeningen moet de zet· ksteen ongeveer 2,50 m lang geweest zijn en bedroeg de breedte 1,5 6 m.

Onder de twee schilden van Tisnack tnerken we, in verheven beeldhouwwerk een kunstig gebeiteld hoofd en deels het bovenlijf van een edele dame, rustend op een doodskussen.

* ** Pieter Boisot verbleef een deel van het jaar te Brussel; zijn woonst was gevestigd in de hedendaagse Naatnse straat, op de hoek van de Kleine Karmelietenstraat. Nadien werd dit gebouw het huis van de hofknapen en later werd het door de militaire academie in gebruik genomen (26).

Jan Micauit en Pieter Boisot deden, elk op .eigen kosten een geschilderd kerkraam plaatsen in het Kartuizer klooster te Scheut (27). In 1579 werd dit klooster door de beeldstormers vernield.

De echgenoten Boisot-Tisnack hadden nog, benevens de drie hierboven vennelde kinderen : 1) Louiza welke in het huwelijk trad tnet Leonard Tassis, doktor in beide rechten, grootmeester van de posterijen van zijn majesteit; hij was een zoon van Jan Baptist, ridder van Thurn en Tassis en bekwam het kasteel van Buizingen (verhef van 7-5-1607) (28). Leonard had een eerste huwelijk aangegaan met Margaretha Dammant, welke op 12-10-

126r IInnans, Bruxc1Ics à trm·crs les dgcs. bkd L hl. 16S. f2:'l \(~ .• hkd t hl. 42

f2,)t \\·.. hkd III. hl. -38.

26

15 49 overleden was. Het huwelijk met Louiza werd rond 15 67 voltrokken.

In tegenstelling met de broeders Karel en Lod~wijk Boisot, bleven de Tassis koningsgezinden, alhoewel er een gebannen werd, wegens zijn omgang met aanhangers van de Prins van Oranje.

Leonard stierf te Brussel in 1612, na de Spaanse vorsten Filips II en lil gedurende meer dan zestig jaar te hebben gediend. Filips II kende hem in 15 82 een pensioen toe van duizend dukaten en Rodolf II verhief hem tot edelman en baron op 16 januari 1608.

Als achtereenvolgende bezitters van het kast~el te Buizingen vermelden we : Lamoral I van Tassis, zoon van Louiza Boisot en voorn1elde Leonard, graaf op 8 juni 1624, overleden op 7 juli 1624; Leonard II van Tassis, stierf te Praag op 22 mei 1628; Alexandrine de Rey, gravin van Tassis, erfgename door verhef van 8 februari 1631; Latnoral, Claude, Frans graaf van Thurn, Valsassina en Tassis door verhef van 1 februari 1667 en overleden op 13-9-1676.

Antoo.n, Alexander, graaf van Thur.n en Tassis, verhef van 25 september 1677, gesneuveld te Neuhausel in de slag tegen de Turken (29).

Indien ik deze kasteelheren van Buizingen vermeld heb dan is dit on1dat, door erfenis van Louiza Boisot, het kasteel van Buizingen in hun bezit kwam. Louiza Boisot had deze eigendommen te Buizingen ten erfdeel gekregen van hare ouders Pieter en Louiza Tisnack.

2) Juliana, gehuwd met }aak Taye, heer van Gooick en burgemeester van Brussel in 15 7 5, 1 579 en 1 5 8 5 ; ze schonk hem de kinderen Gaspard, Loclewijk en Engelbrecht-Frans ( 3 0).

3) Johanna ging een eerste huwelijk aan met Filip~ !( uebel ( Cocbel of Cuebel), lid van de private raad ( 3 1 ) • Na 1560 trad ze in de echt met David van Valkenstein.

(29> \V .. bkd. III. hl. 738.

(3<h Tc \Vatcr. hkd III. hl. 429.

(31) ~\R.\B RK )93.

27

Pieter Boisot en Louiza van Tisnack stelden op 2 8 maart 15 60 een testament op, dat we het geluk hadden in het koninklijk archief terug te vinden ( 32).

Hun oudste zoon K.arel bekwam de erfrechten op de heerlijkheden Huizingen, Buizingen, Eizingen en Dworp met het hoog, midden en laag recht, dat ze onlangs van de koninklijke majesteit in pand bekomen hadden. De erfenis, die K.arel ten deel viel, omvatte : het huis en de goederen te Huizingen, met al zijn gronden, bossen, beemden, wateren, landen en alle andere toebehoorten, alsook de heerlijkheid van Neerdorp die ze bekon1en hadden voor 67 5 Carolus gulden.

De tweede zoon Loclewijk bekwam het hoog, midden en laag recht over de heerlijkheden Ways, Ruart en het pachthof «van den Heerde», het bos van Tronquoy met alle goederen, gronden~ erven, molen, brouwerij, bossen, waranden, beemden, cijnzen. Hij bekwam ook de heerlijkheid van Glabais en hare afhankelijkheden.

Maria Boisot, echgenote van Nikolaas Micauit (zie hiernä) erfde een huis te Ruisbroek, alsook een jaarlijkse rente van : a) 2 00 Carolus gulden op de nieuwe brouwerij te Antwerpen; b) 100 Carolus gulden op de domeinen van de koning in het kwartier te Antwerpen; c) 15 0 Carolus gulden (zonder nadere omschrijving) ; d) 50 Carolus gulden op de heerlijkheid van Ligny.

Het erfdeel van Louiza Boisot, echgenote van Leonard van Tassis bedroeg het kasteel te Buizingen met de gronden, erven, molen, bossen, waranden, beemden, waters, landen en aanhorigheden, doch met uitzondering van deze die van het kasteel te Huizingen en de heerlijkheid van Neerdorp afhingen.

Ze bekwatn daarenboven een jaarlijkse rente van : a) 100 gulden op de domeinen van de koning in het kwartier van Antwerpen; b) 40 gulden op de goederen te Huizingen en Neerdorp; c) 5 5 gulden op de goederen te Ruart; De erfenis van Juliana bedroeg slechts jaarlijkse renten namelijk : a) 300 gulden op de nieuwe brouwerij te Antwerpen;

(32) ARAB RK 593, bl. 188 en volgende.

28

b) 15 0 · gulden op de voornoemde domeinen 1n · het kwartier te Antwerpen. c) 15 0 gulden op de stad Antwerpen.

Aan Johanna, jongste dochter, vielen de volgende jaarlijkse renten ten deel : a) 100 gulden op de nieuwe brouwerij te Antwerpen; b) 15 0 gulden op de voormelde domeinen; c) 160 gulden op de stad Brugge; d) 140 gulden op de stad Antwerpen; e) 50 gulden op de riddertol van Antwerpen.

Het vermogen van Pieter Boisot, was dus vrij aanzienlijk. Na het opstellen van dit testament kochten de echtelingen nog een huis op de Zavel te BrusseL

Karel en Loclewijk Boisot vervoegden Willem van Oranje; ze werden beiden met belangrijke opdrachten gelast en ze hadden het algemeen vertrouwen van deze prins.. K.arel werd, in vervanging van de Heer van Baerlant, tot gouverneur van Vlissingen en W aleheren aangesteld ( 15 7 3 ) . De prins liet zich op de meest vleiende wijze uit over de verdiensten, het vernuft, het overleg en de bekwaamheid van deze edelen.

KAREL BOISOT Heer van Huizingen, Buizingen, Eizingen en Dworp (33) geboren te Brussel. Na het afsterven van zijn vader, be.. kwam hij volgens leenbrief van 5 november 15 61, voor zich zelf, alsook voor zijn broeder en zijn zusters het

(33) Dr Ci.D. T. Schotel, 2~· bkd. hL 241. Hiographisch woorden bock van de Nederlanden.

29

rode en een hevig verdediger van onze nationale voorrechten. De Vlaamse edelen, niettegenstaande velen onder hen overtuigde katholieken waren, hadden het eedverbond ondertekend, niet om godsdienstige hervormingen te eisen, doch wel om de grieven van de onderdrukte bevolking te steunen en aa11 Margaretha van Parma bestuursveranderingen te vragen ( 40). Niets zou ondernomen worden « tot oneer van God en den K.oning ». Sommige abten en kanunnikken ondertekenden zelfs het eedverbond. Alle . ondertekenaars waren geen aanhangers van de nieuwe leer, noch herdoopten_ alhoewel ze bestempeld werden als « ketters, besmet van der pest van den wederdoopers, bepesten van de nieuwe leer » enz. ( 41).

K.arel Boisot en zijn echgenote Maria van Ponseca beschuldigd van majesteitsschennis werden door F. Alvarez van Toledo, Hertog van Alva, ingedaagd doch ze verschenen niet; ze weken beiden uit naar het noorden waar ze in ballingschap leefden ten einde zich aan de vervolgingen te onttrekken ( 42). Jonker Adriaan van Cathulle, schildknaap uit Gent, werd tussen 15 80 en 15 82 te Antwerpen aangehouden omdat hij met raadsheer Boisot, zijn oude vriend, in

hoog, midden en laag recht over de dorpen hierboven vermeld (34) wijl hij door leenbrieven van 31 december 1561 het regentschap bekwan1. over het leen te Buizingen. Tegen 1104 gulden Vlaanderens kreeg hij het hoog en midden recht op Glabais, W ays, Ruart en La Hutte ( 3 5).

R~arel Boisot was gehuwd n1et Maria van Fonseca, dochter van de Portugese ridder Antoon van Fonseca, heer van Ransem (onder K.werps). Uit dit huwelijk sproten geen kinderen. Na de dood van Karel, erfde zijn weduwe het « hoff ten Driessche » te Erps ( 3 6), hetgeen ze als huwelijksaandeel had medegebracht. lviaria ging een tweede huwelijk aan met de Zeeuwse edelman Wille1n van Ca ts, welke te Goes verb!eef. Een dochter 11aria werd uit dit huwelijk geboren.

Mana van Fonseca stierf omstreeks 15 9 6 ( 3 7), gezien haar dochter op 14-2-1597 van haar erfde.

Na eerst aan het hof van hertogin Margaretha van Parma, regentes van de Nederland en, te hebben verbleven als « edelman van den 1nonde » ( 3 8) tekende K.arel het Eedverbond van de Edelen en vervoegde hij op 6 december 15 66 Loclewijk van Nassau te Antwerpen (39).

Hij werd een van de ijverigste medewerkers van Brede(34) ARAB Lil 109, bi. 10 en 26.

(35) ARAB LH 103 en 110.

(56) :\RAB LH 623. Antoon had dit hof op 1-9-1562' gekocht van Odilia van Ranscm.

(37) Cfr de \rcgiano, bkd I en :'-Jngtglas «Levensberichten v. Zeenwen», bkd II. bl. 1077.

(38) ARAB RK A.equitcn 3638. ( 39) Edm. Paillet, Corrcspondanccs du Cardinal Gmnrcllc, 1 ?651586.

Ecdvcrhond der Edelen. :\leer dan 400 edelen ,,·orden door Tc \Va~er vermeld. Jan van \larnix. heer van Budingen. ,\·crd door :\lon11on op 26-5-1566 bij Granvcllc aangeklaagd.

1)e gchrocd~rs ~I~n1ix (Jan en Filips) spanden zich in om. rond. kert~mus 1:>6"~ de edelen van de omliggende dorpen te overhalen .~Iet }t,cdvcrhond der Edelen te ondertekenen. Karel ct: Lode\\'lJk Boisot alsook Pictcr d'.:\ndclot werden onder de vncndcn vm~... d(; gebroeders :\I:lrnix gerekend tzie Corrcspon-dancc~ dn Cardmal Granvclle. alsook Ccdenkschriften 'ïm de c:csducd-~,.. en ondh:idknndige kring Ytlll Halle 192)~ hl. 62!. \ .•<.>~gen~ .. \ an.. de \\ cgl?c zou Jan \'êlll .\lan:?x de opsteller ge~ '' ... est ZIJn '~m het hetherbond, daann hl}gcstaan door zijn 30

I

broeder Filips. Beide broeders hadden in 1561 lessen gevolgd, gegeven door de hervormer Calvijn, doch \ 1ander Linden in zijn Belgische geschiedenis 3e nitg., bl. 93, venneldt de door~ nikse advokaat Gilles Le Clercq, als opsteller.

Deze beweringen stroken niet 1net de getuigenissen afgelegd door l\tiaxin1iliaan van Blois, genaan1d Coq van Neeryncn; deze edeln1an had gedurende 9 of 10 jaar ten dienste gestaan van Graaf van Egmont. lV1axiiniliaan werd te I-ladingen~ in Friesland, gevangen gen01nen en verklaarde de gebroeders Boisot goed te kennen; bij beweerde dat beide Boisot's de vergadering van St Truiden bijwoonden. Rond Kerstmis 1565 \Varen deze edeln1annen in de woonst van IIames, sanlCn niet de hvee broeders de Toulouse~ Louvcrval, l\.1elin en nog anderen. De heer van Toulonsc zon daar voorgesteld hebben de vcrklaring Yan he~ eedverbond op te stellen; zulks werd gedaan en al de aanwezzge edelen lazen en verbeterden of vcranderden de ver~ klaring.

Ook Jan II van 'Vitthcin heer van Beersel ondertekende de sntcckbrief.

(40) Sanclcr Picrron. I Iistoirc de la forèt de Soigncs. 1J1. 2-f 1.

(41} ~\R:\B RK 19670-19671.

(42) Bantivoglio~ Ilist. clcs gucrrcs de FJandrcs~ 1>1. 113.

31

betrekking gebleven was, niettegenstaande Karel zich aan de zijde van de «malcontenten» had geschaard ( 43).

Al de goederen van Boisot en zijn gade werden verbeurd verklaard door vonnis van 17 augustus 15 68 en ze werden tot verbanning veroordeeld. In anderhalve maand (van 4 januari tot 21 februari 15 68) werden 192 doodvonnissen uitgesproken met verbeurdverklaring van alle eigendomn1.en en goederen van betrokkenen.

We kennen het volledig inventaris van de meubelen, die in de woonst van K.arel te Erps op 26 mei 15 68 gevonden werden t:n opgesteld door n1..eier Lambrecht Van den Bossche, de gezworen schatters Sirnon Van den W alle en Joos Van Hoorne ( 44). Zo mogelijk, wordt later dit invental"Îs van de inboedel gepubliceerd, zodat de lezers zich een gedachte zouden kunnen vormen van al wat aan meubelen, huisraad, boeken en dergelijke in een woonst van een edele, in de XVP eeuw te vinden was. Opvallend is het dat in dit inventaris geen gewag gemaakt wordt van brieven, kleinodiën, juwelen, geldwaarden, glijswerk e.a. Zou die woonst geplunderd geweest zijn, of had de eigenaar de mogelijkheid deze voorwerpen in veiligheid te brengen, alvorens hij zijn vaderland moest verlaten?

In hetzelfde register vonden we tal van dergelijke inventarissen, betreffende in beslag genomen goederen in Brusselse woningen van edelen en burgers. We troffen ondermeer lijsten aan omtrent goederen van : de prins van Oranje, graaf Hoorn, graaf van Hoogstraten. Gaspar van der Noot, heer van Carlo, Jan d'Hinckaert, Heer van Ohain, Jan van Casenbroodt, heer van Backerzele, Jaspar Sonnemans. Jan de Mol, heer van Oetingen, Jan Flagelet, Huibrecht van Conincxloo Jan de Witte, Gielis de Schepper, Jan Gehun en vele anderen meer.

Het kasteel te Huizingen werd onder sequester geplaatst doch Louiza van Tisnack bleef het bewonen tot haar dood, gezien de erfenis van het kasteel slechts na haar dood aan Karel toekwam; ze bleef tevens ook genieten van de heerlijkheid te N eerdorp. Na het overlijden van de edelvrouw 1

1--t-~1

.\R.\B RK 12{)0S. d··h .\R.\B RK ;q~ .. hl. :;~ t•n vu~gcnde.

32

werd het goed verhuurd aan ridder Leonard van Tassis, scho9nbroeder van Karel Boisot, mits het betalen van 60 pond per jaar. Deze gesequestreerde goederen omvatten onder andere «la maison de plaisance de Huyssinges, ·environnée d'eau avec la motte située joignant la cense, avec la garenne des conins et perdrix; Ie vieu eens de Huyssinges, valant par an 12 livres, 1'étang à 1'entour de la tnaison de plaisance, le plaishuys, la brasserie, la cense et grangaige dite la cense du bourg avee 3 8 bonniers et demi de terres et 8 bonuiers et demi de paturages, le verger, Ie fossé à l'entour la motte, les bois, Ie moulin à blé de Sollenberge loué 2 8 muids de seigle, dont 5 se livraient au seigneur de Beerssele; les pontpenningen à Huyssinghen, Buyssinghen, Eyssinghen et Doorpe. » Benevens deze goederen werd nog beslag gelegd op : het hoog, midden en laag recht in de vier vermelde dorpen, de cijnzen die de koning er destijds had, alsook de heerlijkheid van Neerdorp met 12 bunders en half grond, acht bunders graasland, de motte en de hof, de papiermolen, een weide van vier bunders, de vijvers, een jonge beplanting met abelen, dit alles in het Oudbraeek gelegen. De pannenbakkerij (thieulerie) op Sollenberge, verhuurd tegen 1500 dakpannen per jaar, het visrecht in de Zennerivier onder Buizingen, Eyzingen en Huizingen, vanaf de grens met Henegouwen tot de Laecktbrug (brug te Lot) waar een molen stond, kwamen weer door sequestratie in het bezit van de koning. Deze goederen met inbegrip van een groot huis te Brussel brachten een rente van 3 57 pond, 17 stuivers en 9 oorden op alsook 5 muiden koren ( 4 5).

De goederen van Maria van Fonseca werden ook in beslag genomen; het kasteel te Ransem en het hof ten Driessche te Erps werden ver kocht en de opbrengst beliep 5 3 6 pond 12 stuivers en 9 oorden artois.

Andermaal werden deze goederen weer aangeslagen ( 15 8 5) ( 46) en op 1 Juli 15 87 voor 9 jaar verhuurd aan Willem De Pauw (47).

(45) \V., hkd III. hl. 727. {46) ARAB LII 623. Rcgistrcs des m·eux ct (4:7) \V .• hkd IIt hl.

ck~nomhrcmcnts.

19~.

33

K.arel was niet alleen een bekwaam krij gs1nan, hij was te meer een uitstekend staatsman, waarvan de prins van Oranje steeds met lof sprak en hem zijn aanmoedigingen niet spaarde. Als blijk daarvan geven we hierna een uittreksel uit de gedrukte notulen van Gouverneurs en Raden van Zeeland (1574-1576) (48) waarin de Pt·ins op 3-10-1575 zijn leed uitte bij het vernemen van de dood van K.arel Boisot : « et leur proposera en premier lieu Ie grand regret, tnarrissen1ent et douleur, que son Excellence a recue de la mort de monsieur de Boysot pour plusieurs raysons, et singulièrement de ce que son Excellence ayant de longue 1nain et par certaine expérience cogneu la fidelité dudit seigneur de Boyset, sa dextérité et autres vertus, avecq la bonne affection qu'il avoit au pays de Zeelande, icelle son Excellence regrette tant plus la grande perte qu'il cognoit estre par sa mort avenue à toute la Zeelande et nommetnent à l'isle de Walcheren >>.

Te vergeefs trachtten de Spanjaarden Vlissingen te heroveren.

*** Een eerste maal was het K.arel Boisot niet mogelijk de stad Middelburg te bezetten, doch bij de belegering van het kasteel van Rammekens ( 49) slaagde hij volkomen in zijn ondernetning, dank zij de beschieting en het ondermijnen; dit kasteel werd ingenomen op 3 augustus 15 7 3. Boisot belegerde daarna ook RomroerswaaL Ten slotte zag de stad Middelburg zich tot overgave genoodzaakt. Boisot natn er de Spaanse kapitein Juliaan RoRad~n van Zeeland 1574-1576 in het Rijksarchief in Zeeland te ~~1Iddelburg. Het gehele archief van ~Iiddelburg ging in 1940 verloren tengevolge de oor~ logsfciten en brand.

(49) Rmnmekens of Zeeburg op de Z.O. kust van \\'a1cheren gele· gen. dat de ingang van de hm en van 1\Iiddelhurg beschermde.

Boisot had vernmnen dat de Spaanse bevelhebber en een deel van het garnizoen afwezig war<.m; hij \VÎerp zich onverwachts op het kasteel~ dat hij op 3-4-1573 jnmun (Co1lcct. des chro-

(48) Zie Notulen van Gouverneurs en

niqncs belgcs, bL 465).

34

mero gevangen ( 5 0). Karel Boisot was, benevens andere edelen, een van de ondertekenaars van het verdrag van Middelburg dat op 19 februari 15 7 4 getekend werd · ( 51).

Naar waarde geschat door de Prins van Oranje, werd gunsteling Boisot door hem gelast in Engeland hulp te zoeken voor Holland en Zeeland. Ook was hij onder de gemachtigden die, in tnaart 15 7 5, te Breda onder handelden ( 52) .

De aanwezigheid van Boisot op het eiland Schouwen, in Zeeland werd vanaf augustus 1575 hoogdringend noodzakelijk, gezien de Spanjaarden het plan opgevat hadden Zierikzee op dat eiland, door het water wadend, te bereiken en te bezetten.

Een nieuwe verkenning werd door Juan · Osorio op 22 september 1575 gedaan; hij was geholpen door plaatselijke gidsen, alsook door 3 00 Spanjaarden en 3 00 Walen. De verkenners werden door de koninklijke vloot op Filipsland ontscheept en vandaar tnoesten ze door ondiepe waters naar Duiveland waden.

Verschillende dergelijke pogingen en verkenningen werden door de Spanjaarden gedaan. Hierdoor werd de aandacht van Boisot op dit zwakke punt getrokken en het ontworpen plan werd hem bekend. In de haast werd een fort gemaakt dat tegen Duiveland rugsteunde en waaruit de waadplaatsen onder vuur konden genomen worden. Deze ondernemingen waren zeer gevaarlijk want de Nassause vloot had zich ondertussen aan de beide kanten van de waadplaats opgesteld en vuurde onophoudelijk op de Spaanse verkenners. Velen schoten er steeds het leven bij in; de overgeblevenen kwamen dan in erbarmelijke toestand terug en aldus werden zelfs de dappersten, die op het eiland Tholen gebleven waren, ontmoedigd om aan dergelijke ondernemingen deel te nemen.

In de nacht van 27 september 15 7 5 moest don Felipe de Beaumonte, bij middel van kleine bootjes en een honderdtal krijgers, vier Spaanse vrijwilligers en vier plaatselijke bewoners afhalen die nabij Filipsland een nieuwe waadbare pas herkend hadden. Deze soldaten bevestigden dat de nieuwe (50) (51) (52) (53)

Icl. bl. 311.

1

Iel., bl. 495.

Collections des chroniques bclges, bl. 583.

ARAB RK.

593~

bl. 53.

35

weg veel beter was dan de overige passen, en dat ze tot nabij de vijandelijke schildwachten gekomen waren zonder dat ze opgemerkt werden.

Requessens besloot zijn strijdkrachten in twee te verdelen. Het eerste deel, 1200 Spaanse, Waalse en Duitse solde·niers sterk, zou bij middel van 24 grote en 3 5 kleinere goed bewapende boten overgebracht worden, otn gedurende de nacht aan wal te worden gezet op bepaalde zwakke punten van Duiveland. Sancho d' A vila en Colonel Mendragon voerden het bevel over deze groep. Het tweede deel van de troepen zou door het water waden bij lage tij; Juan Osorio voerde bevel over de tvteede groep, welke begeleid was door Spaans voetvolk en de kapiteins Isidro Pacheco, don Felipe de Beaumonte, don Luis de Guiralta en don Gabriel de Peralta. Deze tweede groep omvatte 1900 strijders, die gedurende de nacht op Filipsland ontscheepten.

Zodra de verdedigers en Boisot zich rekenschap gaven van de troepenbewegingen, werden 3 8 schepen langsheen de pas opgesteld en een groot deel sloepen vervoegden de gevechtslijn. Boisot was overtuigd dat alle soldaten al wadend zouden aanvallen; daarom trok hij zijn vloot, bij de passen samen. Tengevolge deze taktiek konden de Spaanse boten ongehinderd stevenen. Te laat zag Boisot zijn begane mis· rekening in.

De verdedigers van het fort werden door de eerste groep Spanjaards aangevallen, welke bij middel van de boten aan wal waren gebracht; ze stuitten op de forten waarvan de verdedigers zich niet zeer moedig gedroegen.

De tweede groep waadde van Filipsland naar de vijandelijke lijnen en was ingevolge de opkomende tij, verplicht door te gaan; aldus vielen ze onder het vuur van de opgestelde oorlogsschepen. Zij die niet in het water omkwamen, werden aangevallen en duchtig bestookt.

Juan Osorio, door enkele tientallen mannen gevolgd viel de verdedigers aan en dreef ze op de vlucht, zodat hij meester bleef van de dijk, waarachter de verdedigingen opgesteld waren. Het was Osorio nochtans onmogelijk dit succes verder uit te buiten, gezien zijn manschappen uitgeput waren. Te meer konden weinigen onder hen, zich van het medegenotnen buskruit bedienen daar het doot· het water nat geworden wao; ..

Boisot had achter de dijken te Zijpe, tien vaandelen opgesteld. In de duisternis werd I(arel door een van zijn mannen, 't zij toevallig, 't zij opzettelijk zo erg gewond aan de rechterarm en oksel dat hij een dag later stierf (29 september 1575). Zijn stoffelijke overblijfselen werden naar Walcheren overgebracht waar ze op 6 oktober 15 7 5 plechtig in de abdijkerk te Middelburg, begraven werden. In deze kerk kon ik geen grafsteen terug vinden; mogelijk nochtans dat dergelijke zerk destijds daar bestond, doch dat hij in de oorlog 1940-1945 vernield wèrd, ingevolge beschieting en bombardering van de stad.

De Spanjaarden maakten van de verslagenheid, de ontreddering en de onttnoediging van de Nassause krijgers gebruik om hun aanval en overwinning ten volle uit te buiten.

Boisot en tachtig andere verdedigers vonden de dood in voormelde slag, wijl van Spaanse zijde onder andere Isidro Pacheco, de alferez van Don Felipe de Beaumonte en Pedro Aramburu er ook het leven lieten.

De slag van 2 6 en 27 september 15 7 5 werd door een ooggetuige Jacques Montreau beschreven en werd door J. Van de Velde in « Tweehouderjarig jubelfeest 1777 >> gepubliceerd.

Op 3 0 september 15 7 5 trokken de overwinnende troepen naar Brouwershaven op Schouwen. Dit eiland werd zonde1· de minste weerstand bezet, gezien de verdedigers er alles verbrand hadden en de streek verlaten hadden. Slechts Zierikzee en Bommenede boden weerstand; de dijken werden doorgestoken om aldus de overweldigers tot staan te brengen. Op 11 october 1575 slechts werd door de Spanjaarden voet genomen op de dijk te Zierikzee.

* ** We laten hierna een afschrift volgen van een verklaring, door zijn tnoeder op 2 juli 15 68 afgelegd betreffende een som van 600 gulden welke ze jaarlijks aan Karel zou storten.

Dame Loyse de Tysnack vefve de feu Messire Pierre Boisot en son vivant trésorier général des finances du Roy quye jure et exagère sur aucuns poincts concernant les biens "'

36

37

de Charles Boisot son fils aimé à présent absent pour Ie faict des troubles passez dit que en l'an soixante comme ledit Charles son fils estoit en train de se marier avecq la fille du seigneur Anthoine Fonsequa. Elle lui auroit promis de sa très gran4e requeste, et affin damancher ledit mariage, la somn1e de six eens florins par an ( combien queUe n'estoit tennuez par Ie testament de son feu père et delle de luy donner que trois). Le quattre eens florins comme Ion trouvera et Ie partaige sur ce faict et passé par devant notaire et tesmoigns suyvant quoi ledit Charles luy auroit quicté les deux eens florins et de ce luy donne ses très de quitan et indempante prenant pardessus ce icelle déposante à sa charge en défalcation des quatre eens florins par an restant de ses six eens florins par elle promis en advancen1ent au dit mariage une rente de deux eens florins par ledit Charles hypothéquée sur la maison de la dite déposante de son consentement envers diverses personnes a condition de les lui rabatre sur son don de mariage de 1naniere que lui restoyent seulletnent deux eens florins par an. Lesquelles lui auroit annuellcment payé hors rnains jusques en lan 15 64 que a sa très grande requeste et prière elle seroit demeurée respondante envers Jehan Cor~ pel du principal et cours eune rente de 7 5 samblables florins par an avecq promesse de icelle hypothequer sur biens consistans toutes et quantes fois que requise en sera soubs promesse des aussij les luy rabatre et défalquer sur fonds don de 1nariage selon que Ie tout peult apparoir par les instrumens pour ce faicts et passez devant notaire et témoings de sorte que Ie tout défalqué ne luy est demeurée redevabie du susdit don de mariage que cent vingt cinq sembles florins par an lesquels luy a payé hors des rnains comme dit est.

Veel personen hadden renten op de goederen van Karel Boisot.

Op 2-10-1564 bekwam hij van de edelman van Jehan Corpels, raadsheer bij de rekenkamer te Brussel en Heer van Litassal, een som van 1200 pond waarvoor een jaarlijkse rente van 75 ponden van 40 Vlaancierse groten, telkens bij helften te betalen op 2 october en 2 april.

Dezelfde dag stelde zijn 1noeder Louiza van Tisnack zich borg voor de te betalen rente. De leenakte werd opgesteld door notaris Marcq Prévost, in bijzijn van de getuigen

38

Jehan Boiteulx, schildknaap en Hendrik Loyseau. Gezien Karel later verbannen en naar de noordelijke N ederlanden uitgeweken was, zdu Jan Corpels betaald worden op het bedrag voortkomende van de ver koop van de in beslag genomen goederen van Karel en op het deel dat hem ten goede kwam van het sterfhuis van zijn ouders.

Als andere rentetrekkers troffen we de volgende begunstigden aan die jaarlijks een rente .bekwamen ten belope van : 1 ) 1 0 pond 8 st. aan Hendrik en Jan Van Y sterdael; 2) 4 Pond artois aan Antoon Van der Haghen, voor een som bezet op de oude brouwerij te Dworp. Het kapitaal bedroeg 64 ponden; 3) 30 pond aan Weduwe Gielle Droogenbosch; 4) niet nader bepaald aan Jan Wynrycx; 5) een rente aan J aak Van Eeckhout op goederen te Nederdorp (geen bedrag bepaald) ; 6) geen andere inlichtingen omtrent het bedrag van de rente aan Gabriel De N ayer op een beemd te Nederdorp; 7) id op een huis te Bruineput aan Jan Mosselmans; 8) 5 0 pond artois « opt huys van Chaerles Boysot gebannen » te Brussel aan Peter van Wanere ( 15 71-15 72) ; 9) 100 pond op hetzelfde huis (St Jan 1571) aan Gabrie! De Bemel; 1 0) 50 pond op de goederen van Karel Boisot ( 19-51572) ~

Ingevolge het testament door Pieter Boisot en zijn echtgenote opgesteld moesten de volgende renten betaald worden op de goederen te Huizingen, aan : 1) Louiza Boisot, zuster gehuwd met Leonard van Tas-~ sis, meester-generaal van de posterijen van de 1najesteit : 40 pond per jaar, te betalen vanaf de dood van haar moeder (29-3-1569). In 1573 trok Louiza 160 gulden voor 4 jaar.

De som werd haar betaald door Jan de Quantere, rentmeester van de goederen waarop beslag gelegd was; 2) Hendrik van Asbroeck, kerk-en rentmeester van 0.

L.V. Kerk op de Zavel te Brussel, 60 rijnsgulden jaarlijks aan die kerk verschuldigd om uitgedeeld te worden aan de armen en om aalmoezen te geven ( 54).

(S4l :\RAB RK Acqnitcn 3638.

39

Benevens de goederen en tneubelen van l(arel Boisot, die te Erps onder sequester werden gezet, werden ook hierin vermelde onroerende goederen in beslag genomen die hij als erfenis van zijn ouders had bekomen : 1) een groot huis te Ruisbraeek gelegen en dat achtereenvolgens bewoond werd door wijlen Josse Cortewille, secretaris en rnadries Vitelli. In 1572 kon er geèn andere huurder voor dit huis gevonden worden. J osse Cartewille had vroeger het huis op de Zavel bewoond; 2) << 't pleythuys geleghen te Huysinghe » dat op 1-61571 voor 4 jaar aan Scoenboels verhuurd werd; 3) de visserij in de Zenne te Huizingen, werd op 2 58-1571 verhuurd; 3 ) op 29-8-15 71 werden op kosten van het sequester herstellingen gedaan «die van noode waeren aenden pampiermoele voertijds toebehout gehadt hebbende Jonck. Charles Boisot ». Deze herstellingen werden voortgezet in September en Oktober onder toezicht van « Jan de Sutere contrerolleur van de wercken ons heeren des Coenincx » welke te Huizingen kwam om « te visiteren de wercken vande voirsc. moele van thuys van plaisan »; 4) een schaarhoutbos << gestaen opt bossche geheeten de Zype onder Dorpe ende Huysinge ». Op 7 en 8-3-1570 werd Peeter Huenens gelast met het meten van dat bos. Op 1612-1572 werd het schaarhout verkocht ter herberg van Gabrie! Pauwels te Huizingen; 5) een half bunder land op het Huizingen veld; 6) een half bunder land op het << Merrer velt » ; 7) een half bunder land op hetzelfde veld; 8) drie dagwand land op het « Eyckevelt », plus een bunder op dezelfde plaats ; 9) zes dagwand land gelegen in 't « Ob loek aen Deysingen straetken »; 10) negen dagwand land << opt Sinnevelt >>; 11) vijf bunders land, eens geploegd, gelegen te Neerdorp « voer de motte »; 12) een stuk ongeploegd land bij de motte te N eerdo1~p en een wcidje dat aan de beek raakte; 40

~·

13) een weide « opt Neerveldeken » dat aan de beek raakte; 14) een weide met veel abelen beplant, raakte aan de Zenne en was gehuurd door Joachim Monts ; 15) drie dagwand beemd in den « Poppelbempt »; 16) nagenoeg 5 bunders « mayemersch aen den pampier moelen» te Neerdorp. Lag tegen den « Poppenbeempt » ; 17) een boomgaard «bij de motte te Neerdorpe met fruytboomen beplant ».

Vanaf 1 mei 15 71 werden de goederen aan Gabriel de Naeyere (vanaf nr 5 tot en met 17) voor 9 jaar verhuurd, tegen 111 gulden per jaar. Deze gronden waarvan reeds vroeger sprake, bedroegen nagenoeg 8 en een halve bunder.

De huurvoorwaarden waren als volgt vastgesteld : 1) de palmslag zal gegeven worden aan de meest biedende. De voorwaarden werden een zekere tijd vooraf gepubliceerd en werden te meer in de verhuurzaal nog in 't openbaar voorgelezen, in 't bijzijn van een afgevaardigde van de rekenkamer; 2) de laatse verhoger krijgt het eerste jaar een derde van het verhoogd bedrag, doch moet de volgende jaren het bedrag ten volle betalen; 3) de pacht moet als volgt betaald worden : a) op Sint-Audriesmis voor de landen; b) op Sint-Mertensmis voor de beemden; 4) de pachter heeft geen recht op opgaand hout (bomen), doch wel op trunk- en sleunhout, alsook dit groeiende in of nabij de weikanten; 5) de grachten, riolen, waterlopen en wegen moeten onderhouden worden; mocht de huurder zulk werk verzuimen, dan zal het, tegen het dubbel van de kosten gedaan worden op bevel van de rentmeester; 6) het stro van de oogst mag niet verkocht en moet tot mest gemaakt worden; alle n1est moet op de verhuurde landen en been1den gebruikt en mag niet verkocht worden; 7) de huurder beschikt over het fruit; 8) na de stokslag zal de verpachting 5 dagen open blijven staan;

41

9) aan de hoogste hoger, zelfs deze van de 2e zitdag, kon1t de pacht toe; 1 0) indien het huurgeld binnen de 8 dagen niet betaald zou zijn, of indien geen borg gevonden wordt, blijft de pacht aan de voorlaatste hoger en zal op de goederen van de in fout gebleven hoger de nodige afhouding gedaan of beslag gelegd worden.

LODEWIJK BOISOT Heer van Huizingen, Buizingen, Eizingen, Dworp, Ways, La Hutte, Ruart enGlabais op 31-12-1561.

Werd omstreeks 15 3 0 te Brussel geboren en stierf . op 15 juni 1576. Hij was op 18-1-1575 gehuwd met Margaretha van Dorpe, dochter van Arnt, waarvan hij geen kinderen hield. Ze betrokken de oude abdij te Middelburg. Na zijn overlijden ging Margaretha een tweede ht1welijk aan met K.arel de Crequy, heer van Houlles in Picardië ( 5 5); haar zuster, Anna van Dorpe, vrouw van Maastricht huwde vervolgens Jan du Bosch en Gaspard van Poelgeest, raadsheer van het Maasadmiraalschap (welke in 15 9 7 stierf).

Loclewijk Boisot diende eerst in de nationale vloot, stond ten dienste van Margaretha van Parma, doch sloot zich in 15 66 bij de geconfedereerden aan. Mat·garetha van Parma deed vergeefse pogingen om hem weer langs de kant van de koningsgezinden te overhalen. Het is niet met zekerheid uitgemaakt dat hij het Eedverbond van de Edelen ondertekende.

Lodewijk, net als zijn broeder Karel onderging hetzelfde lot; al zijn goederen werden in beslag genomen en hij eindigde zijn leven in ballingschap.

Hij werd met een belangrijke opdracht in Polen gelast.

t551 Cfr de V'"cgiano hkd. I hl. 675.

42

In 1570 zou hij, geheim te Brussel vertoefd hebben en vestigde zich in 1571 en 1572 te Keulen waar toen ook zijn broeder verbleef.

In de nacht van 23 augustus 1572 (56) bevond hij zich te Parijs, waar hij aan de dood ontsnapte dank zij de hulp van monniken. Te Mézières werd hij aangehouden en opgesloten, doch werd weer in vrijheid gesteld door het feit dat hij de soldaten van de Zwijger in Roermonde geholpen had. Door zijn toedoen had een deel van de inwoners van Mechelen, partij gekozen voor Willem van Nassau. In 1573 telt men Loclewijk onder de Water geuzen.

Na de dood van Bouwen Ewouts, werd Loclewijk in juli 15 7 3 tot admiraal van Zeeland benoemd, als beloning voor de diensten die hij reeds bewezen had. Op 4-3-1574, werd hij bevorderd tot vice-admiraal van Holland.

Samen met zijn broeder Karel, en dank zij de garnizoenen van Walcheren, nam hij op 15-8 -15 7 3 het kasteel van Rammekens in en enkele weken later, in november 15 7 3 viel Remmerswaal (op het eiland Zuid-Beveland) .

In de Lente 1573 moest hij vluchten en, geholpen door zijn verkleefde knecht Vanderlinden, bereikte hij Engeland.

In november 15 7 3 vaarde een Spaanse vloot de OosterSchelde af, onder leiding van Bauvoir welke Reimerswael bezette. Samen met admiraal Willeroszoon bracht Loclewijk deze vloot tot wijken en sloot ze grotendeels in te Bergen-opZoom.

(56) Sint Bartholon1cusnacht 23 Augustus 1572. Ingevolge het huwelijk van Hendrik van Navarra 1net ~'1argaretha, zuster van de Franse Koning Karel IX, waren tal van edelen, waaronder veel protestanten, naar Parijs gekon1en on1 er de feestelijkheden bij tf' \V On en.

De stijgende macht van Coiigny zette Katharina er toe aan, haar zoon Karel IX ervan te overtuigen dat de protestanten weer een nieuwe poging als deze van A1nhoise voorbereidden.

De koning gaf ten slotte bevel. in de nacht van 23 Augustus 1~72 te Parijs o\·er te gaan tot een n1a;;~amoord. waardoor een menigte protesb.m tse aanwezige edelen. z6 n1annen als vron· wen en kinderen on1 het leven gebracht werd. Het signaal tot niOordcn werd gegeven door het klokkengelui van de kerk van Saint~Germain rAnxerrois.

43

Requessens rustte weer een nieuwe en sterkere vloot uit~ welke in twee verdeeld werd; ze bestond uit 54 sterk bewapende slagschepen en 29 proviandboten en moest Middelburg bevoorraden. Het deel onder bevel van Glitnes en Rotnero kwam de Schelde af. Loclewijk Boisot stevende de Spanjaarden te gemoet en leverde slag bij Gorishoek aan het Lodewijksgat, onder het oog van Don Luis de Requessens, welke van Schakerloo het gevecht volgde ( 29 januari 15 7 4). Het Spaanse admiraalschip en negen andere boten werden verbrand en Loclewijk leidde te meer vier ongehavende slagschepen naar Vlissingen, wijl vijf andere boten te Vere binnengebracht werden. Boisot verloor tijdens dit gevecht een oog ingevolge een schot. Dank zij deze algehele zegepraal werden Middelburg, Arnemuiden, W aleheren en zelfs gans Zeeland van de Spanj aarden verlost. Middelburg werd door Boisot bezet op 19-2-1574 (57).

Gezien de grote verliezen door de Spaanse vloot geleden, werden 3 legers in beweging gezet (Vitelli, Chevreaux en Waldez).

De prins van Oranje deed op Loclewijk Boisot beroep om hem in te lichten omtrent het aantal schepen, bewapening en benodigdheden die noodzakelijk waren om het belegerde Leiden te bevrijden. Hij werd ten slotte gelast die stad ter hulp te snellen. De stad Leiden had tot op het uiterste .toe, heldhaftig weerstand geboden aan de Spaanse belegering en aanvallen, zodat de verdedigers in een zeer benarde toestand verkeerden.

Er scheen geen mogelijkheid meer te bestaan om ze hulp te brengen. Op 2 6 septetnber kreeg de hardnekkige verdediger Jan Vandergoes van Loclewijk Boisot een bericht, binnengebracht door een reisduif, waarin de admiraal verklaarde dat hij noch zijn eigen persoon, noch zijn leven, noch dat van zijn krijgers zou sparen om zoveel koene mannen ter hulp te komen.

Boisot verwezenlijkte onmiddellijk zijn vernuftige gedachte ; hij deed de dijken door steken, de sluizen openen en voer met twee honderd galeien en schuiten over het overstroomde land naar Leiden. Na verscheidene hevige gevechten om het bezit van de dijken, benaderde hij de belegerde stad. De verschan-

(5-l Dr. G.D.J. Schotel. Biographisch woordenhoek der

44

~cderlanden.

singen van Zoeterwoude, Kerkweg en Lammen werdén op 1 en 2 oktober van de Spaansen geZl;l~verd. Op zondag 3 oktober 15 7 4 trad hij het ontzette Leiden ~Is bevrijder binnen.

Leiden kreeg, als beloning voor haar heldhaftige verdediging de toelating een hogeschool te stichten.

Om aan Boisot de erkentelijkheid van de beheerders en van het volk te betuigen, werd hem door de Raad van State een gouden keten gegeven.

In oktober van hetzelfde jaar vernam Boisot dat 22 van de best uitgeruste schepen van de vijandelijke vloot voor Oorderen, tussen Lillo en Calloo op anker lagen, ingevolge de Spaanse furie te Antwerpen, en dat ze sleçht bewaakt waren. Hij besloot op het onverwachts de schepen aan te vallen. Bij het naderen van Boisot sloeg de vloot op de vlucht naar Antwerpen toe, wijl adtniraal Adolf van Haemstede gevangen genomen werd. Elf schepen werden veroverd en vier anderen liepen aan de grond vast.

Op 12 juni 1576 stevende de vloot van Loclewijk Boisot naar Zierikzee, bezet door de Spanjaarden. Zijn admiraalschip was een hulk van zes honderd lasten, dragende meer dan vijf honderd man. Hij trachtte zijn schip te Borndam aan de dijk te brengen, om tot de aanval over te gaan; tengevolge lage tij raakte het grond en werd de hulk door de Spanjaarden razend bestookt en dikwijls getroffen. Bij hoog water kwam het schip terug vlot, doch werd dan door de vijand in brand geschoten; tenslotte brak het open en zonk ( 58 ) .

Admiraal Boisot en meer dan drie honderd van de manschappen van het vaartuig kwamen alzo op 15 juni 1576 om.

Hij werd in de abdij van Middelburg begraven. ( 59) De beeltenis van Loclewijk Boisot, door ]. Houbraken is in Wagenaar, alsook in Tooneelpoezij van N. S. Van Winter en L. W. Van Merken afgebeeld. Een prent in folio door C. De Visser is gekend ( 6 0) .

Nadat de broeders Karel en Loclewijk Boisot gesneuveld

(58) Biograpllic nationale uitgegeven door Académic royale des scicnccs lettres ct beaux-arts de Bclgîque, hl. 62.0-621.

(19) \ Vagenaar : Y":tdcrl<mclscllC historie. D. \ ·1, hl. 460. {60') Cfr Schotel. Bkd. II. hl. z. B. 45

waren, natnen hun zusters, door verhef van 11 decembe1· 1576 het hoog, n1idden en laag recht van Huizingen, Buizingen Eizingen en Dworp op. ' Hadden beide Boisot's wat langer geleefd dan hadden ze terug naar hun vaderland kunnen komen, ingevolge de gebeurtenissen van 15 7 6 ( 61 ) .

C. D. E. F.

B. Didier : zoon van Benedictus en Antoinette de Brégille.

Eet·st raadsheer en ontvanger van de stad en het land van Mechelen ( 67) en de hier bijhorende dorpen ( 1516) ( 68).

Later was hij ontvanger-generaal van Margaretha van Oostenrijk. In 1528 deed hij, samen met ridder Karel Leclerc, daartoe aangestelde commissarissen, de uitgaven voor de moeren, vennen, putten en bossen van Heyst ( 69). Van 1-10-1516 tot 30-9-1520 (70), alsook van 1533 tot 24-7-1535 (71) stelde hij de rekeningen op van voormelde stad Mechelen, het land van Mechelen en vele van de otnliggende dorpen op, waaronder Gestel, Rameijen, Heyst, Bonheyden. Hij was tevens meester van de penningkamer van Don Ferdinand en van Prinses Eleonora ( 72). In uitvoering van een opdracht van de aartsbisschop van « Pallaerme » hem toevertrouwd in november 15 3 3, legde hij een rekening af van een toelage aan de keizer gegeven door de geestelijken van het kwartier van Mechelen (73). In 15 3 3 en 15 34 inde hij de toelagen door de geeslijkheid van de diocesen Luik en Kamerijk, betaald voor goederen die in het kwartier van Mechelen gelegen waren (7 4) ..

Deze Boisot betaalde in 1 52 8 zestien honderd gulden om een erfelijke rente van 100 gulden te bekomen. Op 1-8-1531 gaf hij 100 rijnsgulden in rente aan Hendrik Graaf van Nassau, René prins van Oranje en Hendrik van Witthen1, heer van

Hieronder geven we de geslachtkundige inlichtingen, die we aan de hand van talrijke gegevens. hebben kunnen nagaan.

Di dier Boisot is de oudst gekende van deze stam. In 15 04 treffen we hem aan als wijnhandelaar ( 62). Hij kwam uit Bourgondië. Is hij de vader van Jacob en Benedictus Boisot ?

Op 20-5-1509 wordt Didier vermeld als « sommelier de la fruterie de Monseigneur l'Archiduc » en zorgde voor de aankoop van 419 pond was, ter gelegenheid van d~ begrafenismis gezongen in de kerk van Sint-Jaak op Coudenberg te Brussel ter ere van de koning van Engeland ( 63). In 1517 was Lucque; Le Mitre, fruitier, en vóór Didier vervulde Sirnon Dachy ( 15 04) die functie van « fruitier de Monseigneur » ( 64) ..

Er zijn ons geen afstammelingen van J acob, notaris en zijn echtgenote Guillemette gekend ( 65).

I. -

Benedictus kwam van Bourgondië naar de Nederlanden en was « frutier du Parcq » te Brussel ( 66). Hij ging twee huwelijken aan namelijk met Antoinette de Brégille en Antoinette de la Deuze; slechts de eerste echtgenote schonk hem de volgende nazaten : A. - Adronie, gehuwd met Loclewijk Coquillet, keldermeester van Keizer Karel.

B. - Didier (zie hierna) .

46

"\~V.

III, hl. 729.

ARAB RK 18...,, 0e, f 0.I 4()), ARAB RK 1880. :\R:\B RK 1883.

Te '\'ater. hkd. l\ 7, bi. 428. \'olgens Xagtglas Let·cnsbericlltcn van de Zccmren, bkd. II~ hL 1~46.,. zon I~enoist Bo~~ot een zoon zijn van een Bourgondisch notan~: Zon dit Jacob ZIJn, of werd Jacoh notaris. in opvolging van ZIJn vader.

·Pi eter de Oude (zie hierna) .

N icole (zie hierna) .

Adriaan (zie hierna) .

Steven : welke terug naar Bourgondië, keerde.

* **

***

(61) (62) t63) t64J (65) {66)

-

1

(67) ARAB RK 1882 en 1883.

(68) ARAB RK 11.6 3I. (69) ARAB RK 1321.

(70) ARAB RK 11.904 en 11.905.

(71) ARAB RK 11.648 en 1.889.

(72) ARAB RK 11.631.

(73) ASl\I~I\', Belastingen Reg. I, fol. 115. (ï4) ARAB RK 1888.

47

Beersel; deze som werd hen1. op 11 december van hetzelfde jaar terug betaald.

Didier kocht verschillende eigendommen te Mechelen, o.a. : 1. een huis tnet houwgronden op de Veemarkt gelegen ( « In de Helm»); 2. een huis met grond « In den Stotnpaertshoeck »; 3. twee « huyskens met grond van Goor is van den Bossche en Lysbeth Kerckmans, zyn wijf ».

Didier was gehuwd met Johanna Salomé; beiden werden in de Sint-Jans kerk te Mechelen begraven. De grafsteen van deze echtelingen draagt het volgende opschrift : Ci-gist Didier Boisot, en son vivant conseiller et maistre de la cha1nbre aux deniers de Monseigneur l'archiduc d' Autric!Je et receveur de la ville et terroir de Malines et Danzoiselle Jehanne Salo,mé sa fentnte lequel Didier trépassa le XXIII I jour de janvier de l' an XVc et la dit te Je!Jatnxe le dernier jour d'octobre l'an XVc XXXI].

C. - Pieter de Oude, aldus genoemd otn hem van ZIJn zoon Pieter de Jonge te kunnen onderscheiden. Zoon van Benoit Boisot en Antoinette de Brégille. Pieter huwde achtereenvolgens : 1. Gilette Despretz; 2. Berbelen van Crickengys.

Deze laatste echtgenote was dochter van Jan en Katharina Berckmans en zuster van Kathrien van Cr;ckengys, welke in het hwelijk getreden was met Jacob Taye. Pieter woonde te Mechelen in de << Coestraete » (nu de Merodestraat) (75).

Van de familie van Crickengys zijn verschillende vertegenwoordigei-s te Halle gekend.

Bij geloofsbrieven van Filips de Schone van 24 juli 15 06 en te Valladolid opgemaakt, werd hij aangesteld als raadsheer en meester van de penningkan1er van zijn hoogwaardigheid de aartshertog Karel van Oostenrijk, prins van Castillîë. Deze brieven werden op 11 november 1506 bekrachtigd.

Pi eter maakte deze rekeningen op, van 1 september 15 06 tot 30 juni I 520; ze worden te Rijsel bewaard. Hij werd vcrvangen door Hendrik Stercke, welke dezelfde functiën waarnam tot 31 december 15 31. Pieter stierf voor 24-9-15 3 8

c·:;l ~\S:\f-K. Gelchvezcn. hcla\tingcn op huizen.

48

want op die datum was Barbara van Crickengys, weduwe, (ARAB-LH 354, fol. 405).

Deze Boisot was te meer raadsheer en tueester van de rekenkamer van Brabant en later ook van deze van Luxemburg ( 7 6). De eerste rekeningen bevatten ook deze van het huis van de princessen Eleonora, Isabella en Maria.

D. - Nicole : trad eerst in het huwelijk tnet Antoon Mordaix en la ter met Jan Maschefoing.

Aan de Noorderkant van het altaar in de Sint-J anskerk te Mechelen, onder het venster en een schilderij welke het laatste oordeel voorstelt, bevindt zich een zerksteen waarop volgend opschrift : Hier voor het H. Sacramentschoor onder den serck leet begraven Joncker Jan Machefoing die sterff den XX July Cl'·J.lJ LXVI en Joffr Nicole Boisot, syn huysv. die sterff den VI Sept. Cl:>.I\) LIX. Heer Peeter Machefoing se Jans voorz.

Sone, sterff den XX Meert Cl:) .I :)LXX Joffr Margaretha Machefoing Hr Peeters voorz dochter, sterff den XXIX July Cl J.l )C Heer Andries van Medenbliek in synen tyt raet en rekenmr van dees reken-camere van coc Majt in Gelderiant overleden de XIII Mey Cl J. I ;)C XXV Joffr Francoise Machefoing Hr Peeters dochter, syn huysvr. sterff den XXV Sept.

163 6. Praedicta Francisca vidua Piis mariti & proavorum mambus moesta posuit ano 1626. Bidt voor de sielen.

E. - Adriaan soms ook Druyn genoemd. In 15 2 8 was hij « fruitier du Roy de Hongrie » (77) en was gehuwd met Katharina Doverbecke (78). Hij won bij haar 1. Johanna vrouw van Jan Spijkers ; 2. Maria ; 3. Adriaan studeerde in 15 39 te Leuven (Dities ex porco) (79) ; verbond zich n1et Katharina van Conwenhoven die het leven gaf aan : (76) Butkeus Suppl. aux tropllécs bmt sacrés quc profancs du dud1é de Brabant, bkd. I, hl. 201.

(77) ARAB RK 188 3.

(78) ARAB RK 1887.

(79) !\1cchlinia> Augustus 1932, bi. 61.

49

a) Adriana op 14-12-15 86 in de Sint-Romb.outskerk te Mechelen gehuwd met Frans Godin, heer van Merhcourt, eerst comtnis van de artillerie) sekretaris van de grote ~~ad te Mechelen waar hij op 19 september 160 5 overleed. HIJ werd veredeld 'bij patentbrieven van 7 januari 15 89. Beide ech~.e­ lingen werden begraven in de 0. L. V. J(erk over de DIJle te Mechelen ( 8 0). Adriana werd op 24-11-1615 begraven als koorlijk. Te Water venneldt Adriana als e~_n dochter van Jan en Katharina Van Overbeek, alhoew~l htJ ze elders als een kleindochter van Adriaan en Kathanna Van Ov~r­ beeken en later als dochter van Adriaan en Kathanna Van èouwenhouwen betitelt; Adriana gaf hem Jan-Frans, Jaak, Christoffel en Adriaan. . .

De grafsteen van Adriana draagt dtt opschnft : Ci-gist Noble Home François Godin, vivan\ escr. Sr de Merlicourt etc. qui trepassa Ie 19 Septe~bre ~""YI, et Cinq et Damoiselle Adrienne de Boisot sa compatgne decedee le 24 novembre XVJC et quinze. Priez Dieu pour leurs ames. b) Maria geboren omstreeks 15 50, echtgenote van Jacob van Briquenaij. .

4. Cristiaan studeerde te Leuven tn 15 42 en w~rd gepromoveerd in de faculteit van de kunsten ( 81). Was 1n de echt getreden met Margaretha Marquet en zou in 15 86 schepen van Mechelen geweest zijn. . , Evenals zijn broeder Didier had Adnaan op 1-8-1531 een rente van 2 5 rijnsgulden op de graaf van Nassau.. en op ~e Prins van Oranje; een andere van 100 gulden had htJ op Plons van Egmont, graaf van Bueren en Leerdam op 30-10-1533 (82).

*** Afstammelingen van Didier Boisot (zie B hierboven) en Johanna Salomé : I. Maria : huwde Willem Pensart, Heer van .Herlaar.

II. Anna : zevenste priorin van de Karmehetessen van Ten Troost te Vilvoorde.

(80) AS:\I, Sterfakten van O.L.\r. over de Diilc~ bl. 9.

(81) !\Iechlinin. Augustus 1932, hl. 61.

(Bil :\RAB Lil 35'3.

III. J(arel (zie verder) .

IV. Filippina of Filippote, echgenote van Nikolaas van Arcle, raadsheer van de rekenkamer van Brabant. Op 2-1-1571 Is ze weduwe ( 83).

V. Jan, kanunnik te Mechelen.

VI. Isabella, soms ook Elisabeth genoemd; was in het huwelijk getreden met Johan van 't Sestich ( 84) welke in 15 5 8 overleed. Isabella overleed in 15 8 5. Haar zoon Antoon, heer van Ophem en Damme stierf op 10 september 15 8 5 wijl zijn echtgenote Margaretha d'Overbeke, op 2 5 februari 1631 stierf. Antoon en Margaretha liggen in de Sinte-Katharinakerk te 11echelen begraven.

VII. Katharina : geestelijke te Vilvoorde.

* ** III. Karel (zie hierboven).

Raadsheer van de geheime raad; stond bekend als een Vlaams rechtsgeleerde. Van 1-10-1520 tot 30-9-1533 legde hij de rekeningen af van het land van. Mechelen. In werkelijkheid ving Karel op 29 februari 15 2 0 aan als rentmeester want Pi eter werd op die datum met een andere opdracht gelast. Didier, vader van Karel, legde deze rekeningen van 15 2 0 tot 15 3 3 voor aan het hof ( 8 5), met uitzondering nochtans van deze van 1528.

In register 11.904 (RK-ARAB) lazen we : ... ende is te weeten dat hoewel die commissie des voirscr. rentmeesters (Karel) is van der voirscr. daten des lesten daghs van Februari anno xvh ende twintich/ende dat dese reckeninge beghint van den iersten daige van Octobre daer leswoerleden. Gemerct nochtans dat ciaerenbinnen met vele partijen verschenen en zijn/dat van den ghenen die daerenbinnen verschenen moegen zijn/hy met synen voersa te in officien rekeninge particuliere gehouden heeft/soe rnaeet hy hier vollen ontfanck van den geheelen jaere/ als oft zyne voirscr. commissie geexpedieert hadde geweest

{83) ARAB LI I 138.

(84} ARAB FA Fournc:m de Cruqucmbourg.

(85l ARAB RK I 1.904 en 11 905.

voer die voirscr. rnaent van Octobre/mit protestatien dat hem hier te staden con1en sullen ende uyt vuytgeven deser zynre rekeninge geleden zullen wordden/die partyen by Didier Boisot zynen vader als stadtbouder van Peeteren Boisot voirsate des voirscr. rentemeesters. In ...

Daarna werd hij eerst rekwestmeester en dan raadsheer van de Grote raad te Mechelen op 27 decetnber 15 31. In 15 3 8 zetelde hij in de raad van state ( 86) en werd nadien gelast met het bewaren van de karters, welke in het kasteel van Rupeltnonde berustten.

Ingevolge de voorzienigheid en de bekwaamheid door I(arel aan de dag gelegd in het volbrengen van verschillende kiese opdrachten, werd hij gelast met het voorzitterschap van de raad van de Neder landen welke te Madrid zetelde.

Op 20 september 1546 vertoefde hij in het kamp van N euburg, waar hij ernstig ziek werd. Naar Ratisbonn overgebracht, overleed hij er op 11 december 15 46.

Karel droeg dezelfde wapens als Pieter de jonge, welke zijn kozijn was (87).

Deze Boisot was verbonden met Margaretha van Tassis, zuster van Leonard van T assis, echtgenoot van Louiza Boisot.

In de parochiale Sint-Janskerk te Mechelen bevindt zich een grafsteen met het volgend opschrift : Hier liggen begraeven Heer Charles Boisot, riddere doctor in de rechten ende in synen tyt raedt der Keyserleycke majesteyt Carel den V in synen raede van staeten en secreten raede gecosen president van de N ederlantsche saecken in Spagnien die gestorven is den XI december in den jaere 15 46 ende vrouwe Margriete de Tassis syne huysvrouwe die ghestorven IS den X Jullii 15 96.

Hun blazoenen zijn : 1. Boisot, Salotné, Brégilles, Colette.

2. Tassi, Abrici, Wachtendonck, Bruycom.

Margaretha van Tassis was een dochter van Jan-Baptist,

(861 AR.\B Lil Rcgistrc de!; anmx ct dénomhrcments~ 6:?.S, hundel 6062.

(87) Cfr Butkcns hkd. I. hl. 174 en LH als sub. (S6L

52

posttneester-generaal en Christina van W achtendonck. De overige kinderen van deze echtelingen zijn gekend ( 8 8).

Karel, alsook << Boisot den Oude » woonde in de Coestraete te Mechelen en had te Eppeghem een leen dat aan de goederen van Nikolaas Micauit raakte. Een ander deel van hetzelfde leen behoorde aan Jan van Crickengys.

Het huwelijk van I(arel en Margaretha werd gezegend met (90) : 1. Christina, gehuwd met Pieter de Par (91) ; ze overleefde haar echtgenoot ; 2. Karel, raadsheer in de geheime en in de raad van oorlog.

Verenigd met Adrianna de la T orre. Hij droeg de academische graad van licenciaat in de rechten welke hij te Leuven in 15 5 5 verworven had. Hij was te meer « Cotnte du saint En1pire ».

Op 3 oktober 1576 werd hij lid van de private raad en op 17 oktober 1579 raadsheer van de raad van State (89). Zijn dochter Margaretha had Mathieu Urcina of Urquina, raadsheer van de raad van oorlog en sekretaris van de Koning, als echtgenoot en verkocht op 20-6-1613 het hof ter Eycken te Veltem (92). Ze had verschillende renten genomen op haar huis in de Stormstraat te Brussel, huis dat >> Doude greffie » genoemd werd ( 9 3 ) .

3. Willem, ridder, kapitein te Dendermonde; echtgenoot van Anna van Roijen. Studeerde in 15 5 5 te Leuven en woonde in 15 79 te Mechelen.

4. Jacob, soms Jacques de Boysoth genoen1d (94), echtgenoot van Josina Maes; ze was een dochter van Jaak Maes(95 ), schout van Maastricht en van Johanna van Brecht. J acob droeg dezelfde wapens als de overige Boisot's (96); zijn vrouw had (88) ARAB FA Fourneau de Cruquemhourg 97.

(89) ARAB LI I Hcgistrc clcs arcux ct dénombrcmcnts, 625, bundel 6062. ' (90) ARAB FA Founwau de Cruqucmbourg, 95.

(91) ARAB Frappes scabinaics, Anderlecht 65, fol. 238, akte van 29-4~1599.

ARAB .Acquisitions 1911 nr 333 en 1912 nr 593 ARAB Acquisitions 1912 nr 594 en FA Chrvst\11en nr 4.

ARAB FA Gohart nr 420. . .

ARAB Acquisitions 1911 nr 333 en 1912 nr 593.

(96) ARAB FA Chrystynen n .. 4 en .\cquisitions 1912. n" 606.

(92) (93) (94) (95)

53

een geding 1net Nlari::t van Istelsteyn en ha::tr verdediging \Verd onder vonn van een gedrukt boekje aan de rechters voorgelegd. ). J::tn-Baptist (97). ()p 17-8-1548 studeerde hij a::tn de Leuvense hogeschool (97 en 98).

* ** J-\fsta111111elingen van Pieter de ()u de (zie hierboven C) en z lJ n eerste ech tgcnote Gilet te l)espretz : \\/e kennen slechts een zoon Pîeter de Jonge, eigenaar van de kastelen te Huizingen en te Buizingen; \\'C spraken reeds op breedvoerige \\rijze over deze cdclrnan en zijn zonen K::trel en Lode,vijk. \'V' e hebben te rneer zijn overige kinderen vern1eld.

Afstarnrnelingcn van Pietcr de Oude (zie C hierboven) en zijn tweede echtgenote Bcrbclcn (of Barbara) van Crickengys : Barb::tra is dochter van Jan, raadsheer en n1eester van de rekenkatner van Brabant in 1503-1505 (99) en Katharina Berckrnans (verhef van 20-10-1)09 en 25-3-1531) (100). Ze had een leen te Groot Bijgaarden, << 't hoff ten Bossche »

op 15-5-1)73 (103); ze had een geding n1et van Fourneau betreffende Cruq uen1burg ( 1 04).

I-Iun dochter Katharina huwde Jan van Sint Aldegonde, van Noircarn1es, baron van Selles, heer van Basenghien ( 10 5).

2. Adriana, trad in de echt n1et Johan de Maij, ridder en edeltnan van het huis van Keizer Karel, Heer v::tn Partey, 1neier van Feix te N an1en. Hij stierf op 11 decen1ber 1 542. Beide echtelingen liggen begraven in de kerk van ().L.V. van Zege

gena~ln1d.

1. Katharîna, gehuwd n1et Karel van Tisnack ( 101), ridder, voorzitter van de raad van State en van de private raad \'an zijne koninklijke Inajesteit van de Nederlanden, schatbe\vaardcr van de orde van het Gulden Vlies. Hij vcrving Viglius als voorzitter ingevolge de geloofsbrieven van 11-9-1 5 69. Hij had hetzelfde blazoen als zijn zuster Louise van Tisnack, echtgenote van Pieter de Jonge ( 102). K.atharina stierf op 24-)1 5lJR, wijl haar echtgenoot schielijk te Brussel overleden wal)

q-, . \R. \B

LI I

H.L·;_;i~trc

de"

JH'IJX

ct

dcrwmhrcme11h 6:. ~. bnndd

6116:. q~ \h·d1lilli;z 111 j~ .• Scptunhcr ]<n:. hl. ~4. · qo \I t \ B R k: 1',- '-~. ]ll' \R \B l.If : i hl.'ll.\: d dl'nomhrcHJCllh ()})en 4614~ :" lmmlds 4() 1~ cu -+~-;: :; hril'hYi,,ding \ <lll het IJ I bkd. ~6 n' ~=-.

I• I \R \') 1\k ! ~++- c·11 l \. I Ollllll\111 de ( :mqucmhol!r~. n· 4.

op de Zavel te Brussel. ()p 10 decen1ber 1) 57 was Adriana nog in leven in het graafschap N an1en. Ze Iudden twee kinderen, natnelijk Jan, hoofdtneicr \'an het gerecht te \' edrin, l-Iiernu en Eghezée, bij geloofsbrieven van 18-2-1) 5 5; hij oefende dit .unbt uit tot 10 decen1ber 1 5 57. Zijn zuster was Katharin.l

dul\by (106).

3: ~!aria, son1s ook J o~1n1u, :\ bri~1 genoetnd, ec htgcnote

In: ;.fr Hntkcn-..

I•

(;,t~h,ml

P.n' H.l'. .\h

( .. cHh''fl<lWi.Hh.c' dL· Pliilippr 11 -.nr Ie.., ;~ft;lirc" de., '~q.

hntf 1:;L+

\:UI

1~ ~ 1:;-~

\,lll

llcrto~

\,lll

]ll-fi

\R \B I·\ 1 otlflll\lll dr.:

CnHJtlL'I!llHmr;,.!.

II

-f.

1lll::;î Codltth : \liroir de" not;lhilitt·" de lkl:.:!i<Jlll..' ••.• hl...d. I. hl.

1116 .\R\H \'otan:lf gl'llLT;zl Br:rh,mf :::-f\\ 11.

(11llJ .

van Arnout de Jeude, heer van Hardincksveld waarvan ze Barbara hield. Maria was nog in leven in 15 80.

4. Jan, verbonden n1et Anna du Maij (î07), staat vooral bekend als een vermaard plantenkundige welke te Brussel verbleef; hij was nochtans afkotnstig van Mechelen. In 15 57 bekwam hij een gift van het magistraat van Mechelen, ingevolge verleende hulp ( 10 8). Hij was te meer zeer beslagen in het Grieks en het Latijn ( 109).

Hierna, de kinderen die ons bekend zijn : a) Adriana, verenigd met Edward van der Eist. b) J ohanna.

Beide zusters verschenen op 23 juni 1660 on1 te verklaren dat ze twee renten gedeeld hadden welke door hun vader overgelaten waren, te weten : 1. Een rente van 100 rijnsgulden van 13 mei 1544; 2. Een rente van 60 rijnsgulden van 15 januari 1 5 5 1 ( 11 0 ) . c) Filips van Boisot, heer van Ruart, W ays, Glabais en La Hutte, tweede echtgenoot van Antoinette Pitpance, rond 15 9 5 gehuwd ( 111).

ANDERE BOISOT'S Hierna verschijnen de andere Boisot's waarvan we geen genealogisch verband hebben gevonden met de stam : 1. Leander Boisot, zaakvoerder en schepen te Mechelen,

(1 07) AS:\ I Gcmeen tcrckcningcn 1156-1 557, fol. CII XLV en register van de belastingen van 1544.

(1OH) L.Gnicciardini ; Dcscription de tout Je Pays-Bas, blz. 78.

(109) ARAB FA van Caverson nr 2.

01 0) Cfr Goethals. hkd. II. hl. 776.

(111} de Raadt :Sceaux Hnnoiriés des J>ays-Bas ct .des pays avoisi~ nants, bl. 276 en Goethals : 1\liroir clcs ?\.,otahilités de Bclgique, des Pays~Bas ct du ?'\ord de Ja Fmnce. hkd., I hl. 321.

56

gehuwd met Maria Delia waaruit Adriaan Boisot ( 15 87) ( 112).

2. Karel, vlaa1ns godsgeleerde te Brussel geboren en op 27 augustus 1636 gestorven. Eerst kanunnik te Groenendael en la ter abt te Sonnedeck (of Sonnebeke) in de streek van Ieper.

Van hem verscheen : Ordinationes et statuta ad 1regula1n sancta Augusthû (K.eulen in-8°).

3. Jan Baptist, frans geleerde te Besançon geboren in juli 163 8 en op 4 december 1694 gestorven. Alhoewel hij tot dezelfde stam behoorde is hij een vertegenwoordiger van de Franse tak. Werd priester gewijd en bekwam van de Paus het begeef van twee priorschappen in Franche-Cotnté ( 113).

4. Adriana Isabella de Boisot, welke rond 31 oktober 16 39 met Frans de la Torre in het huwelijk trad; hij was een kleinzoon van Jaak en Adriana de Cock van Opijnen, heer van Valckenisse en stierf op 15 oktober 1663. Frans de la Torre was eerst gehuwd geweest met Maria van Poelgheest waarvan hij de kinderen Margaretha, Helena, Filips en Charlotte hield. De « outmoeye » van die kinderen was Josina van Dorp die op 3 november 1696 stierf ( 114).

Adriana Isabella schonk Frans twee kinderen : K.arel en Justina-Adriana.

5. Jaak, broeder van voorgaande. Kanunnik in de Sint-.

Servaaskerk te Maastricht. Was nog in leven op 10-12-1650 en stierf voor 17-8-1679 (115).

6. Jaak de Boichot, van Hollandt en Zelandt. Is dit dezelfde als sub. 5 ? Hij had een geding 1net Frans de la Torre en maakte een testament op 1-8-1669 op. Hij zou een broeder zijn van Adriana Is a bella ( 116) .

7. Jacob Boisot, kapitein, welke een geding had met Jan van Wasselin omtrent de tienden in de parochie Os (117).

8. Maria Francisca van Boisot, weduwe van Joncker Jan Seyvrin van Wasselin (zie sub. 7). Ze bezat goederen te Sempst, welke ze van haar ouders geërfd had; ze stond ze af aan Karel (112) Dielot frères : ·_r...rouveilc biograpllic généraJc. (113) ARAB FA OverscJlie de Neeryssc1w nr 66.

(1 14) ARAB FA o,·crsc:llic de Necrvssdw nr 80. 249 en 6.

(115) ARAB FA 0-rersellie de N ''érysscJ1e n r 71.

(116) ARAB LIL 357.

(117) ARAB FA 0-rcrscllie de 1\"ccryssdw nr 71.

57

de la ·rorte, welke in 1683 Cornelia, Maria van Spanghen huwde.

9. Lucia-Helena is een tante van de drie kinderen Karel, Hendrik en Margaretha-Helena de la Torre (20-8-1679) (118).

Ze stierf te Brussel op 26-12-1700 en werd in Sinte-Goedele begraven (A.S.B. Sterfakten nr 343 5) ( 119). Bij het opmaken, op 23-4-1716, van het inventaris van de goederen van Karel de la Torre, gevonden in zijn sterfhuis, werd een bundel rekeningen en kwijtingen gevonden van de rentmeesters van de goederen die destijds K.arel Boisot toebehoorden ( 118).

10. Antoon Boisot en zijn echtgenote Maria Tillies (Teilli, Tillie, Tally, Tillii) lieten de volgende kinderen na (120) : 11. Peter Boisot, gedoopt op 27-10-1668, waarvan Pieter van Cortenbergh peter was ; 12. Barbara Boisot, gedoopt op 22 januari 1671, dooppeter Cesar Boisot ; 13. Gertruda, gedoopt op 2 augustus 1673, Carel Vandenborcht was peter; 14. Clara, gedoopt op 30 septen1.ber 1676, peter, Joannes van Eyck ; 15. Cesar Antoon, gedoopt op 2 november 1687, zijn peter was Cesar Boisot ; 16. Pieter, gedoopt op 10 januati 1681.

17. Cesar Boisot, waarvan sprake sub. 12 en 15.

18. Margaretha Boisot, waarvan de sterfakte opgemaakt werd in de Sinte-Goedelekerk op 2 januari 1696 (121). Ze woonde op den Scharebeeck wegh.

19. In dezelfde registers vonden we een akte betreffende Frans Boysoth (121) en gedagtekend van 20-4-1666; hij woonde in de Driesstrate.

20. Anna, tnoeder van de Middelburgse hoogleraar Willem Momma.

21. Claudius ( 122).

(118) {119) {120l (12lt I I 22l

58

ASB sterftenregister Yan Sintc Cocdele (I{ 3435). :\SB doopakten van Sint·?\iklaaskcrk. :\SB sterftenre~istcr nu1 Sintc~Gocdcle nr 664 en 2062.

IIoynck ,·an Papendrcd1t : Aual. Belg. Bkd. Lbl. 113. _,\ntwerps ardiic,·cnhlad. hkd. 9. bl. 416.

22. Geroom, echtgenoot van Johanna van den Eynde, dochter van Willem ( 123).

23. Een sterfakte werd op 24-6-1545 opgema'!-kt in de Sint-Janskerk te Mechelen bet::effende een Boisot, zonder vermelding van voornaan1.

t

Bibliographie betreffende de Boisot's 1. Bor : Nederlandsche oorlogen.

2. Van Metteren : Nederlandsche historie.

3. Strada : Histoire de la guerre des Pays-Bas. 4. Van Loon : Nederlandsche historie.

5. Ha. n1a : Tooncel der vereenigde Nederlanden.

6. Van I-Ioogstraten en Brouërius van Nidek : Groot algemeen 11istorisch 'WOordenboek.

7. Luïscius : Algemeen historisch \voordenboek. t), Beaufort : Le\ren van Willo1n I. 9. \Vagenaar : \ 1 ader1andsc1IC historie, alsook bijvoegsel en aanmerkinop \Vagen aar.

10. Korte levensbeschrijving van NederlandscllC vorsten.

11. Schuer : Nederlandschc 1ncrkvvaardige gebeurtenissen.

12. 's Gravesande : Tv.:eede eeuwgedeelte der j\Jiddclburgsche vn7~ lleden.

13. Te \Vater : IIistorie van het vcrbond en de sniCekschriften 1der !\rcderiandsclw edelen, ter verkrijginge van vrijheid in den godsdienst en burgerstaat in de jaaren l)fS-1567.

14 Kok : \'aderlandscll vroorden bock, leven van N edcrlandsc11C nwnncn en vrouwen.

15. De Chahnot : Biograplliscl1 woordenboek.

16. Collet d'Escury : Ilolianel's roem, en aanh. op het woordenbock van kunst en 'vctcnsclmp door G. Nictnvenhnis.

17. Arend : Algcmcenc geschiedenis des vaderlands.

18. Groen : ArelJives de la maison d'Omnge.

19. Swaluwc : De d;ulcn der Zeeuwen.

20. Le Roy : Lc grand testament sacré du dnché du Brahnnt.

21. L'indicateur généalogique, Itémldiqne et hiograpllique.

22. F.\'. Goethals : \Iiwir des notahilités nohiliaires.

23. Alessnger des sc.de11ces bistoriques 186':).

ll2i l :\S\I Sterfakten

Sint~Tau,.kcrk.

hl. -fx

59

24. Basilica Bruxellensis ~ Epitaphes Sainte-Gudulc.

25. de Raadt, J.-Th. : \l erzamclingcn van gnlfscluitten en vvapens

1n

Bas. verschillende Noord-BrabantsclJe kerken.

26.

27.

28.

29.

30.

31.

32.

33.

34.

35.

36.

37.

38.

39.

40.

41.

42.

C. d'Arschot-Schoonhoven : Epitaphier de la tamille d'Arschot.

Dcwert : Epigrapllic du IJainaut, canton d'Ath. J.-A. Rombant : Bruxc11es ii1ustré. \landen Lcenc : Tl1édtre de la noblesse du Brabant.

Antnrerps archievenb!acl.

CllTistyn Jurisprudentia hcroica.

Ch. Poplimont : La Belgigue héraldique.

Art. 11Ierghclynck : V CLcle-mecum pratique ct utilc des connaissances llistoriques.

Foppens : Bibliotheca Beigica.

J. Hnyttcns : L'art clc vérificr les généalogics des famifes belgeset lwJJandaises. \lan Leeuwen : Batai11es illustrcs.

Boynek van Papendrecht : Anal. belg.

Nagtglas : Levensberichten der Zeeuvven.

Bntkcns : Trophées tant sacrés que profanes du duché de Brabant er~ suppiément aux trophées ...

11aandb1ad Alcchlinia.

G~chard : Corrcspondances de Philippe n sur les affaires des PavsD1dot frcrcs : Nouvelle biographie généralc. ·

J.

DE IVIICAULT'S OLGENS Rietstap had de Micaultstam haar bakermat in Vlaanderen. \Ve vonden heel wat vertegenwoordigers van d~c stam, doch we mogen niet zeggen dat een van allen een belangrijke rol speelde in de geschiedenis. Verschillende afstamn1elingen bekleedden wel voorname functiën. Volledigheidshalve zullen we nochtans de bizonderheden omtrent de Micau.lt's mededelen die ons gekend zijn.

Breedvoeriger zullen we handelen over de twee bezitters van het kasteel te Huizingen, namelijk Nikolaas en Leonard Micault. Ingevolge het huwelijk van de dochter Anna-Maria van Leonard ging het kasteel en de daarbij behorende goederen over naar de stam Van V arick.

De wapens van Micauit worden als volgt beschreven: van lazuur met keper van goud, vergezeld van drie zittende katten van zilver, de twee in het schildhoofd toegewend; in de schildvoet een zittende kat van zilver. Getopt met een zilveren helm, getralied met goud omzoomd, wrong en helmkleed van goud en lazuur. Op het helmstuk een zittende kat, houdende in de muil een muis van sabel.

De gemeente Steenhuffel gebruikt nog het schild van deze familie Micault.

V

(1) De \ 7egiano : « 0:obiliairc des Pays~Bas ct cl u Cmntc de Bonr· gognc », bkd. IIL hl. 1370. . ..

Zoals voor al de andere eigennamen werden vcrsclnllcndc spchviJZCn aangetroffen : ~licanlt. :\Iichunlt. :\Iichont. c. a.

60

61

NIKOLAAS MICAULT Zoon van Jan en van Livina van Welle van Cats. Heer van Oostersteyn en Indevelde. Schatbewaarder van de orde van het Gulden Vlies en erfelijk provoost van Binche. Nikolaas werd te Brussel geboren in 1518 en overleed er op 16 augustus 15 89.

Nikolaas voerde dezelfde kenspreuk als zijn vader : Sola vertus (niets dan deugden) (2).

Hij was in het huwelijk getreden met Maria Boisot, welke na het sneuvelen van haar broeders Karel en Lodewijk, vrouw werd van Huizingen, Buizingen, Eizingen, Dworp, Ruart, La Rutte, Ways en Glabais (11-12-1576) (3 ). Ze gaf Nikolaas 14 kinderen, waarvan er verschillende jong stierven.

Beide echtgenoten hadden op 31-12-15 7 5 hun testament opgesteld en werden begraven in de kapel van het H. Sakrament van de Mirakelen in de Sinte-Goedele kerk te Brussel waar Z·e een mooi gedenkteken deden optrekken. Maria Boisot, oudste dochter van Pieter en Louiza van Tisnack, werd geboren op 7-5-1529 en stierf op 22 juni 1579. Na het overlijden van Maria, maakte Nikolaas een nieuw testament op ( 318-1558).

Nikolaas Micauit was bevriend met Petrus N annius, welke hem zijn « Declamatione quod libetica de aeternitate mundi>> opdroeg, werk dat in 1549-1550 te Leuven verscheen.

Nannius noemde zijn vriend « vir insigniter erudictus ac vere humanus » ( 4) .

De edelman was eerst lid ( 1 5 54) dan raadsheer, la ter rekwestmeester en eindelijk sekretaris (op 11 N overober 15 8 6)

"\·mier Jcll:m 1\lic<mlt. \rapen : .~ kattcu. Zonen : Kar<~I.

~

~ïkolW.l\.

(Zl Comte A. 0 KeUr de Galwav : « Dictionnairc des cris d'armcs ».

(3) ARAB L.B. nu f09. .

(4) Dr c;. D. J. Schotel : « Biographisch woordenbock der ~cder~ landen », hkd. 8t hL 253 .

katten, 63

van de private raad. Middelerwijl (22-6-1568) werd hij aangesteld als bewaarder van de charters. Hij kende verschillende talen ( 5) en was doctor in kerkelijk en burgerlijk recht ; hij werd gelast met gezantschappen naar Portugal.

Bij geloofsbrieven van 18 Mei 15 72 ( 6) werd hij aangesteld als commissaris-generaal van het voedsel van de legers van de koning van de Nederlanden.

Op 29 Juli 15 56 verkocht Nikolaas de molen van Lathein, of houwmolen, aan de stad Brussel voor de som van 1.120 rijnsgulden (7).

De vermaarde reiziger en gezant Ogier Gislen de Busbecq stuurde aan Nikolaas Micauit de hem opgedragen verslagen betreffende zijn reis in Turkije (L. Carion in 15 82, uitgever Plantijn) ( 8).

Ingevolge zijn testament van 31 december 1575 bekwam zijn oudste zoon Karel Indevelde, de goede:ren te Eppeghem en te Grimbergen, alsook het huis te Brussel. Deze Karel was reeds een eerste maal vermeld geweest in het testament van de echtgenoten Boisot-Tisnack, zijn grootouders (9). Daar K.arel voor zijn vader overleed, gaf deze laatste door zijn nieuw testament van 31 augustus 15 8 5, Indevelde aan zijn tweede zoon Lodewijk, kanunnik van de Sinte-Goedele kerk te Brussel. In 15 8 5 werd hij, ingevolge de belegering van Brussel, samen 1net andere edelen gelast, om met de Pri11s van Parma te onderhandelen.

Op 6-1-15 80 hadden de echtelingen Micault-Boisot een huis gekocht dat te Mechelen in de Begijnestraete gelegen was.

De he1ft van dat huis werd nadien aan advokaat Vanden Zype verkocht (10).

In 15 89 bezat Nikolaas nog zijn leen te Eppeghetn dat hij van zijn vader bekomen had.

L. Cnil'dardini : « Description de tout le Païs-Bas ») bl. 78.

De Vcgiano : « ~obiliaire des Pays-Bas ct dn Cmnté de Bourgogne», bkd. II. !-) \\". hkd. II. hl. 2~9. t H1 De Rciffcn berg : « ).;on\·cau dktionuairc de la conversa ti on »7 uitg. \Yahlcn.

- (91 .\R.\B RK 59~. hl. lHR en vol~<·ndcn. dth .\RAB. F ..\. Joly~ :!tH. t)) (61

64

Het geschilderd portret van Nikolaas, is te Brussel in het Museum van Schone kunsten te Brussel te zien.

Zijn afstammelingen die we later vermelden, werden heren van Steenhuffel, Malderen enz.

LEONARD MICA DLT Op 23 Mei 1590 werd hij, ingevolge het overlijden van zjin ouders heer van Huizingen, Buizingen, Eizengen en Dworp. Op 13 December 1612 is hij commissaris-generaal der monteringen van den volcke ·van oorloge in deze N ederlan·den. Leonard is de vijfde zoon van Nikolaas en Maria Boisot.

Deze kleinzoon van Pieter Boisot gaf op 7 November 1600 een eigenhandige kwijting van het hoogrecht van Dworp en stemde toe in het nietig beschouwen van de dokurnenten die tot dan toe niet terug konden gevonden worden.

Leonard stierf te Brussel op 24 Oktober 1622 nadat hij op 12 Januari 1621 een eigenhandig testament opgesteld had.

Hij huwde achtereenvolgens 1° Katharina van Halmale op 3 0 januari 1602 te Antwerpen.

Het huwelijkskontrakt werd opgesteld door notaris P. Wouters. Het kerkelijk huwelijk werd op 6 februari 1602 in O.L.Kerk te Antwerpen ingewijd. K.atharina was dochter van Hendrik en Petronelia van Gattignies en overleed op 7-1-1603. Uit dit huwelijk behield Leonard slechts een dochter Anna-Maria. zo Maria Oudaert of Oddaert, dochter van Alexander, heer van Rymenam, Milleghem, Ranst, enz. en van Gertude van Brecht, vrouw van Dieghem. Maria Oudaert had Dieghctn van haar broeder K.arel bekomen, welke te Frankfort aan 1v1ein in 161 0 stierf ( 11). De huwelijksovereenkomst werd

(lil \Y. hkd. IIL hl. lOi en de \'cgiano : « ~ohiliaire ...

,., hkd. Ilf

bl. 1370-l 37 I. 65

te Brussel op 1 septen1ber 1608 opgesteld door notaris P. Maurissens. Een van de fatnilieleden van Maria Oudaert was getuige (denkelijk haar grootvader) bij het opstellen van het testament van de echtgenoten Boisot-Tisnack.

Uit dit huwelijk werden geen kinderen geboren.

Leonard bezat eigendommen te Mechelen en buiten deze stad, namelijk : 1° een groot huis in den « Ouden Bruel » met twee kleinere huizen er naast ; 2 o achttien bunders bos te Heyst ; 3° twee bunders beemd te Eppeghem naast de Zenne ; 4 a twee percelen land te Pypenbuys ; 5° twee percelen beemd te Pypenbuys ; 6° een hoeve geheten Stopbroeck en andere meer ( 12).

In de kerkarchieven van Buizingen, afgesloten op 22 oktober 1615 leest tnen : «Aldus gehoot·t, gevisiteert ende gesloten bij mij onderschreven landtdecken van het distrikt Leeuw ter presentie van Heer Leonardus Micault, heer van Huyssinghen, Buyssinghen ende ... ( 13).

Te dien tijde zagen dus nog de Heren de kerkrekeningen grondig na, hetgeen hen later door sommige pastoors betwist werd.

Leonard en Maria Oudaert gaven op 8 mei 1616 een jaarlijkserente van zes gulden 10 aan de kerk van Huizing,en, bezet op een huis op Bruineput en een zelfde som bezet op een weide van een dagwand op Bruineput, weide welke Snelborre geheten werd ( 14) .

*** Hieronder vermelden we de verschillende vertegenwoordigers van de stam Micauit die we in handvesten en boeken aan troffen ( 15 ) (12) ARAB. F. :\..

~Iicau1t.

(I 3) \'andc \Vcghe : «Geschiedenis van Bnyssinghcn en Eys-

:;inghcn ». hl. 171.

(14l ARAB SG 7149.

(151 \Vc raden de lezers aan het interessant artikel te raadplegen dat de Raadt liet vcrschijnen in : « Annales de la Socit·té d'archéologic de Brnxclle~ ».in 1889. Hierin zijn tevens de mcc\te :\Jicanlfs vermeld.

66

1o Guyot Micauit gehuwd met Claudine de la Beauroe (de Ia Banne ook de la Bame), welke hem Philibert gaf. zo Philibert, kasteelheer te Pommart en meier· van Beaune.

Eerst trad hij in de echt met Jehanne de Couroy (soms ook Conroy) ( 16) en nadien huwde hij andermaal, doch de naam van deze echtgenote is ons niet gekend. Hij overleed in 15 21 en werd te Pommart begraven. Zijn grafsteen en een geschilderd kerkraam, dat hij aan de kerk aldaar geschonken had, werden door de Hugenoten in 15 66 vernield. V ader van : 3° Jan : zoon van voorgaande, heer van Oostersteyn. Hij stelde vanaf 1 januari 1499 verschillende ontvangstrekeningen op voor Sirnon Longin ( 17). Op 14 juli 15 07 volgt hij Longin op en legt van 15 04 tot 31 juli 15 3 5 zelf deze rekeningen voor als ontvanger-generaal van de domeinen en de financiën van de Nederlanden ( 18).

Hij stelde ook de rekeningen op van de financiën van de aartshertog. Hij werd raadsheer en later meester van de Rekenkamer te Brussel ( 19). Als beloning voor zijn dertig jaren trouwe dienst werd hij buitengewoon meester van de kamer van het hertogdom Luxemburg en het graafschap Chiny (10 mei 15 3 5).

Op 3 dècember 15 31 werd hij tot ridder geslagen .

Reeds op 16 mei 1517 was hij voorgedragen geweest als adjunkt van de schatbewaarder van de orde van het Gulden Vlies, Loclewijk Quarré, doch op dit voorstel werd niet ingegaan. Hij volgde Filips Hanneton als schatbewaarder van het Gulden Vlies op in 1522. Als dusdanig schatbewaarder woonde hij de vergaderingen en de feesten van deze orde bij die op 8-12-1531 te Doornik plaats hadden.

De ridders van de orde verweten hem zijn gewoonte maar al te dikwijls te vloeken en te hevig te schertsen (20).

(16) De \'egiano : « Xobiliairc des Pays-Bas et ... », bkcl. IJ, hl. 1369 en ARAB RK 178j8.

(17) ARAB RK 1879.

(18) ARAB RK 1879 tot en nwt 1889.

(19) ARAB RK +f;6;, <201 Baron de Rciffenbcr~ : « IIi11toirc de la Toiscm d'or », hl. ".)';'6.

67

Hij voerde de kenspreuk « Sola virtus » welke hij dus niet te goed toepaste. . Als schatbewaarder-generaal van bedoelde orde tnoest hij de JUWelen en de schatten bewaren, de nieuwe halssnoeren en deze v.~n ~e overleden ridders terug in ontvangst nemen ( 21).

BIJ ZIJn dood werd het inventaris van het sterfhuis, doch slechts voor wat de schatten van het Gulden Vlies betrof, opgesteld door Adolf Van Borgondië, heer van Bèv.res, ridder en door Hendrik Stercke, ontvanger-generaal van de financiën en opvolger voor deze functie van Jan Mica ult.

Hij kocht het huis van Heetvelde te Eppeghem tnet de 16 bunders ..die .erbij hoorden (verhef van 20-2-1511) (22) en de heerhJkhetd van Indevelde te Eppeghem. Aldus werd het kasteel aldaar het Kattenhuys genoemd (naar de katten van het schild van Micauit). Op 24 maart 15 24 kocht hij het Nielerbroek te Niel, doch verkocht het op 10-9-15 34 aan Jan Baptist van Tassis. In december 1523 kwam hij, ingevolge een koop, in het bezit van gronden te Grimbergen, gronden, een huis en een poort in de Nieuwe Bruul te Mechelen.

Hij had te meer een leen van 12 bunders land te Moelwijck onder Merchtenl en 8 dagwanden land te Borttenhage onder Eppeghem (23 ).

Op 20 december 15 37 werd hij, alsook twee andere edelen door Maria van Hongarije gelast, met het nazicht van de rekeningen van de zending naar Denemarken (24).

Jan Micauit was gehuwd met Livina van Welle van Cats. welke in maart of april 15 47 stierf. Ze was een dochter va~ Nikolaas van W elle, heer van Gouda ( 2 5) en van Gertrudc van Botlant. Livina bezat goederen te Scherpenisse en Westkerke in Zeeland (26). Deze echtelingen stichtten in de Ste Goedelekerk te Brussel een altaar ter ere van H. Lazarus, begiftigd met dagelijkse missen. Dit altaar werd het Micauitaltaar genoemd en bevond zich in het H. Sacramentskoor. {21) .\RAB RK ISRB. (221 .\R.\B Lil ïK9.7. !2~l .\R.\B LH 466.

c241 .\R;\B RK .f4ï6ï. t2ï De \\·~iano : « ~ohiliairc de~ Pavs-Bas ... f)fn .\R.\It-

«

.\cqni . . itions 1911

»,

n'' · -q::;,

»"

hkd. IL. hl. 1i69.

-

Volgens de Raadt werd dit altaar denkelijk in 1621 afgebroken om er de grafstede van aartshertog Albrecht te tnaken .

Jan stierf te Brussel op 7 september 15 39 en wèrd in bovenvennelde kapel, nabij het St Niklaasaltaar begraven.

Korts na de dood van hun vader hadden Karel en Nikolaas alle goederen te Eppeghem en te Merchtem verheven (9-12-1539) (27).

Zijn zerksteen droeg het vogende opschrift : Hier leeijdt begve heer J~n Michauit _:j.ddre raedt der I(ayserlyc. majesteit en tresorie va de orderen v den gulden vliese die stierf de VII Septebre anno XVc en XXXIX. Jan en zijn echtgenote schonken een geschilderd kunstraam aan de St Romboutskerk te Mechelen waarop ze afgebeeld waren ( 2 8) .

Beide echtelieden zijn te meer verbeeld op twee zijluiken van een triptiek waarvan het bovenstuk verdween. De luiken zijn in het Museum van Schone kunsten te Brussel bewaard en zijn onder nr 92 geïnventariseerd. J. Th. de Raadt en Emile De Munck hebben van deze luiken een redelijk volledige beschrijving gegeven ( 29).

Op het linker luik zijn Jan alsook zijn zonen Karel, Nikolaas en een jongeutje verbeeld. De drie eersten zitten geknield op een bidstoel, waarop schilden zijn geschilderd.

Jan en Karel dragen beiden een harnas en een lange mantel.

Beiden voeren het schild van de Micault's dat op de bidstoel en op hun klederen prijkt. De schilder heeft wel gefantaseerd :vant de kat welke op ·het onderkleed van Jan geschilderd i~, IS een gestreepte wanneet deze van zijn blazoen in zilver is.

Naast elke bidstoel liggen een helm tnet pluin1en en een ijzeren handschoen. Slechts het schild dat op de bidstoel van Jan voorgesteld is,_ is getopt en heeft schilddekking en dekkleden.

De tweede zoon Nikolaas zit biddend en het schild, op

{27) ARAB Lil 355.

(28) « Inscriptions fnuémircs de ht provincc cl'Anvcrs. » . . (29) « Annales de société d'archéologic de Bruxelles ». 1)kd. III, ~ 889. Later gaf de Raadt nog een bijkmncnde nota over de schilderij ( 189~ 7;el~de annalen) en : « Eneene un mot sur Ie tryptiquc des \Iicault » ( 189, !d.}.

69

de bidstoel verbeeld, is gedeeld, rechts Micauit en links van Welle en Botland.

De kleine jongen, welke een boog en pijl in de rechter hand draagt, is niet gekend. De linker hand drukt een kruisje tegen de borst.

Jan houdt ook een kruisje tussen de gesloten wijsvingeren.

Op het rechter luik zijn Livina van WeUe Van Cats en haar dochters Eleonora, Margaretha en Adrianna voorgesteld, alsook een klein meisje, waarvan de naam niet gekend is. Het. kind, alsook Livina houden ook een kruisje tussen de gesloten vingers (Livina houdt het tussen de duimen en het kind tussen de wijs- en middenvingers). Deze kruisjes zijn zeer duidelijk te zien; de schilder plaatste ze telkens op een heldere achtergrond (handen van Livina, kraag van het meisje, borst van het jongetje) uitgenomen voor wat Jan betreft. Dit kruisje is, op de foto die ik bezit, zeer onduidelijk te zien. Mogelijk dat zulks te wijten is aan de kleur· van het kruisje zelf. Het is ook mogelijk dat dit kruisje naderhand op de schilderij bijgevoegd werd, eens Jan overleden was.

Volgens mijn mening werd de schilderij na 15 47 (dood van Livina) uitgevoerd en vóór het overlijden van een van de gekende kinderen. In dat geval is het mogelijk dat het doek vervaardigd werd in opdracht van de overlevende kinderen om aldus hun ouders indachtig te zijn, gedurende het bijwonen van de officiën.

Het blazoen dat op de bidstoe.l van Livina van Welle van Cats prijkt is gedeeld; de linker helft stelt de wapens van Jan voor. Op de rechter helft staan haar wapens verbeeld.

De bidstoelen van Eléonora, Margaretha en Adrianna dragen hun gedeelde schilden die op de rechter zijde steeds de wapens van Micauit weergeven.

De drie zusters zijn op het ogenblik van de uitvoeri11g van de schilderij gehuwd met van Tuyl, van Briaerde en Nobili, zoals blijkt uit de wapens van de echtgenoten, op de linker helft van de blazoenen voorgesteld.

N ... zuster van Jan, gehuwd met fioiteulx (ook Boiteux). :\focdcr Lidnc de

\\"cllc de Cats. doc11ter vau ::\icolas.

* ** Karel Micault, zoon van Jan, ridder, heer van Oostersteyn, 71

Hysselaer en Aertselaer. Hij verwekte bij Mayeken Springers een natuurlijke dochter Anthonyne ook Antoinette Mycault genoe1nd welke in December 15 46 gewettigd werd ( 30). Er werd soms wel beweerd dat I(arel kinderloos gestorven was.

Zulks is verkeerd en is te meer bewezen door het feit dat Nikolaas Micauit zijn broer en Jan Boiteulx, voogden waren van de minderjarige kinderen van Karel ( 31) .

Na de geboorte van Anthonyne trad I(arel in het huwelijk met Blanche de Bourdeaulx (ook Bordeaux), welke na de afLjvigheid van Karel met Sirnon de U x era verenigd werd. Ze was een dochter van Jan, heer van Dion -Ie-V al en van Jeanne Rolin. Blanche gaf Karel drie kinderen Filips, Margaretha en Anna.

Van 1522 tot 1543 wordt Karel vermeld als provoost van de O.L.V. kerk te Brugge (32). In 1551 had hij het kasteel van Aartselaar en drie daarbij horende hoeven gekocht en op 10-2-1557 bekwam hij het hoog, midden en laag gerecht over het dorp.

Bij het overlijden van zijn vader had hij 12 bunders land bekomen op Molenwijck, onder Merchtem gelegen (9-121539).

Hij verkocht het huis Heetvelde te Eppegem aan Jan de Fraye volgens verhef van 6 Februari 15 5 6 (3 3).

Hij overleed op 11 Mei 15 59 en werd te Aartselaar begraven.

Zijn weduwe Blanche de Bourdeaulx verhief de heerlijkheden van Aartselaar en H ysselaar op 5-7-15 59. Ten einde haar kinderen goed te kunnen opvoeden kreeg ze op 2 3-4-15 61 de toelating de heerlijkheid van Aartselaar te verkopen aan Martin Antonio del Rio (als algemeen schatbewaarder van de kas der verbeurdverklaringen aangesteld door de hertog van Al va), alsook deze van Hysselaar aan de vader van Martin de Rio. 1. Anthonyne Mycault : gehuwd met J aak Buys.

(301 .AR.:\B RK : « Register der wettigingen », 11° 164.

(311 ARAB RK I 879 en Lil rm. fol. 116. t32 1 .\R.:\B LH ":) ~ 5 en : « Inscription~ fnu(·raircs ct nlonnincnta1cs de la Flnndrc occidentale •. hkd. I. hl. XL l :n1 \\·. hkd. n. hL 542.

72

Volgens het huwelijkskontrakt van 16-3-15 57 bekwam ze van haar vader een erfelijke rente van 50 carolus gulden (35) op de goederen te Molenwijck. Vanaf 23-10-1562, dus even drie jaar na de dood van haar vader, werd de rente niet meer betaald. Op 15-10-1737 werd door Maria-Gabriella Agnes du Bosch Gronsvelt, barones van Meer en Overhamme een rekwest omtrent die rente ingediend (3 5).

2 . - Filips stierf ongehuwd, voor 1 Juli 1597 (35). De kinderen van zijn zuster Anna en van haar echtgenoot erfden zijn goederen (hoeve Molenwijck) te Merchtem.

3. - Anna, vrouw van Oostersteyn, zuster van voor·· gaande. Gehuwd met Antoon Boulin, heer van ·Dion-le-val, waarvan ze Jehan, Karel, Pieter, Nikolaas en Margaretha behield (35). Antoon stierf voor 1-7-1597 (35).

4, - Margaretha kloosterzuster in O.L.V. te Vilvoorde na 15-6-15 7 5. Ze kreeg van haar oom Nikolaas een jaarlijkse rente van 50 gulden.

B. - Nikolaas, jongste zoon van Jan, geboren op 17-91518. Heer van Indevelde en van Oostersteyn. Gehuwd met Maria Boisot (zie hierboven). Hij bezat te meer goederen te Eppegem en te Grimbergen. De nakomelingschap van deze echtgenoten zal hierna behandeld worden.

t

C. - Eleonora : oudste dochter van Jan. Volgens sommigen in 15 49 overleden. In werkelijkheid stierf ze in 1581 (34-36). Was ze in 1549 overleden dan is het waarschijnlijk dat ze op het linker luik van de triptiek ook zou verbeeld geweest zijn met een kruisje tussen de vingers. Op 30 Mei 15 32 was ze in het huwelijk getreden met Jeroom van Thuyl, ridder, heer van Serooskerke, Moermont en \Vellant, Stavenisse en Sinte-Annalant, burggraaf en luitenant-generaal van Zeeland, lid van de raad van Holland en gouverneur van Bergen-op-Zoo1n. Hij was een zoon van Jaak, baljuw van Middelburg en van Zierikzee en van Jacqueline vanden Eynde.

Hij overleed op 20-5-1571. r34l Cfr de \ 1 egiano. II, 1":)69~1170 en LII : et denmnhrements •· 620 i697~<)R.

«

Rcgistrc des UYenx

{3il AR:\B LH : « Registers vnu de hricf,,·issding •. i42, fol. 23. {36t ."\R:\B LIJ 622 bundel 5697.

73

. Eleonora en Jeroom van Thuyl liggen begraven in de Su1te-Gertruda kerk te Bergen-op-Zoom.

D. - Margaretha, tweede dochter van Jan en Livina ':"~n W elle van Ca ts. Ze trad op 16 Maart 15 2 6 in het huwehJk met Lambrecht van Briaerde, ridder en voorzitter van de grote raad van Mechelen, nadat hij eerst rekwestmeester was geweest. Op 24 december 15 49 had hij het goed Schemelbeert te Liezele gekocht.

Z~?n van Adriaan en van Maria van Esperleques.

HtJ was een eerste maal gehuwd geweest met Maria Banneton en nadien met Margaretha. Zijn weduwe Eleonora kocht OJ? 6 februari .. 15 58 het hoog, midden en laag recht van Ltezele en de CIJnzen door de inwoners van deze heerlijkheden te betalen, voor 2.15 0 carolus gulden ( 3 7) .

In de Sint-Janskerk te Mechelen vonden we de grafsteen van deze echtelingen. De daarop vermelde tekst luidt : Cy-gist noble home Messire Lambert de Briaerde chevali~r., p1·ési~ent du grand conseil à Malines qui tres~assa le dtxtetne d octobre ano XVc LVII et dame Marguerite Micault sa compaigne laquelle décéda Ie XXVII d'octobre XV c XCVI. De blazoenen van de afgestorvenen zijn : Briaerde, Zwtpeene, Esperlecgs, Lamotte, Hooft, Quaetstrate, Responde, Condettes.

Micault, Conroy, Welle, Botlant, Labame, N o~eulx, Campe, Almonde.

E. - Adrianna : gehuwd met Gillis de Nobili ridder ~elke in 15 48 nog leefde en waarvan ze geen kindere~ hteld ( 3 8). Aan haar tweede echtgenoot de Silva schonk ze drie kinderen. ' B. - N ikolaas.

Zoals voorheen reeds gezegd, schonk Maria Boisot 14 kinderen aan Nikolaas. Verschillende kinderen nochtans st:erven op jeudige ouderdom.

r3'7J AR:\B RK 477t hL 12). ~ _(~bl AR:~B. ~~~I : « Reg. des avcnx ct dènmnbr. ». 620 en de \ cg1m1o : « :\olnhatrc des Pavs-Bas ct du cmnti· de Bourgogne,. bkd II hl. 1369-::'0. . . . . • 74

Hierna de nazaten die me gekend zijn : 1o Nikolaas : kanunnik te Doornik. Heer van Nederhem en Indevelde ( 39). Werd later apostolisch pronotaris en kanunnik van de Sint-Servaaskerk te Maastricht ( 34). Maakte op 17-7-1602 een eigenhandig testament op. Overleden op 16-10-1602.

2o Karel : hij had goederen te Indevelde, Eppeghem en

Grimbergen bekomen, doch gezien hij voor zijn vader overleed (29-6-1577), werd Indevelde aan Loclewijk gegeven. Hij is in een akte van 25-9-1571 vermeld (40). In 1568 studeerde hij te Leuven (opvoedkunde).

3o Loclewijk kanunnik in de Sinte-Goedelekerk te Brus.::el.

Op 13-10-1600 overleden ( 41). Kreeg Indevelde ingevolge het overlijden van Karel. In 15 82 had hij van zijn vader reeds het huis bekomen dat de ouders te Brussel hadden doen bouwen.

4 o Pieter : heer van Indevelde, Oostersteyn, Diepensrein ingevolge het overlijden van zijn broeder Lodewijk. Hij kocht Nederheim onder Eppeghem. Was ook heer van Sombeke en Ophem. Kapitein van een kompagnie Duitse infanterie van 400 man ( 42) drossaard en kapitein van de stad, kasteel en land van Lingen in Friesland (13-12-1612). Hij kocht op 15-5-1607 het hof Ter Hellen of Tusschenbeke van Loclewijk Verreycken. Tot ridder geslagen door Aartshertog Albrecht te Brussel op 16-4-1613. Op 2 5-12-1621 was hij privaat schatbewaarder van de aartshertogen ( 4 3 ) en had een geding met Antonio Rovelasco. Pieter maakte op 2-12-1622 een testament op en stierf denkelijk enkele dagen later.

Is het dezelfde Pieter welke op 24-11-15 94 Pedro Micauit ( 43) genoemd werd, kapit-ein was in het regiment van Frederik en een verslag uitbracht betreffende de soldij van zijn kompagnie?

Pieter huwde Edwarda Van Frittema welke vóór 21-8-

('39) \\~ IL bl. 1'31.

HOl AR:\B : «Aanwinsten 1911 ». 11 79).

H·l 1 Rmnhant : « Brnxcllc.;; illnst. »~ hkd. t hl. 1i.

11

{42) Koninkl. Bibliot. 7619 (20.4961.

!'4i> .-\R.\B LIL 782 bundel 167'3.

75

1618 overleed en trad daarna in de echt m.et Aldegonde van Achelen.

Uit het eerste huwelijk hield hij : a) F rederik heer van Indevelde, Diepenstein, Sombeke, Ophem, enz., en welke ook het kasteel te Steenhuffel bekwan1 ..

Hij was ook kapitein van een kompagnie kurassiers en dros· saard van de stad en het land van Lingen in Friesland. Hij overleed omstreeks 1648 ( 44). Alhoewel hij ongehuwd stierf, had hij een natuurlijke zoon Frederic Mycault van Maris Alis. Deze Frederik werd Sombeke genoemd, was luitenant van een ..kotnpagnie ruiterij en werd op 14-10-1659 van zijn bastaardtJ ontheven (42). Was in 1626 nog in leven (43).

In 1626 bekwam hij tegen 6.500 gulden het hoog gerecht van Steenhuffel. b) Magdalena Livina, son1s Magdalena L ucia genoerneL Vrouw van Indevelde. Na het overlijden van haar broeder werd ze vrouw van Diepenstein en van Steenhufffel. Ze stierf op 17 augustus 1672. Door erfenis bekwam ze goederen in Friesland en in Groningen, alsook in Lippeloo.

Ze huwde vervolgens Jan des Champs, Kesseler genoemd en nadien Claude Gabriel Mouchet van Batefort.

Het eerste huwelijk werd voltrokken op 23 december 1626 ( 46) in de Sint-Niklaaskerk te Brussel. Jan was heer van Marquette, Peteghetn en Haybes, commis en raadsman van de domeinen en financiën van de koning, raadsheer van de hoge admiraliteitsraad, superintendent-generaal van de havens en de versterkingen van Vlaanderen en Artesië ( 47).

Hun dochter Isabella, Clara, Eugenie des Champs, van Kesseler trad op 5-2-16 54 in de echt met Eu geen, Ambrosius van Maldeghem, baron van Leyschot, heer van Oostwinkel en Avelgem. Hij bezat ook de kastelen van Diepenstein en Steenhuffel. Op 16-4-168 5 werd Steenhuffel tot graafschap verheven.

(44) .\R:\B SG, Anderlecht 67, bis akte van ~-10-1664.

(4~) ARAB RK : « Register van de wettigingen », n" 210. t46) ASB : « Ilnwelijk·aktcn ». St--:\'ik!aaskcrk. !47) De Vcgiano, ibid. bkd. II. hl. 1~70; Goethals : « \liroir de.-:; notabilitl;s nohiliaires de Bdgiqne, des PaV'i·Bns ct du ~. de Ja France ».

I. hl. 102; \\.·. hkd. II. hL I'~ I. .

76

)

Isabella overleed op 31-12-1715.

De tweede echtgenoot Claude, Gabriel Mouchet van Batefort, was Baron van Tramelay en Aubepin, ridder, com·mandeur van de militaire orde van Sint-Jaak, kolonel van een regiment Waals voetvolk ten dienste van de Spaanse koning, grootmeester van de wateren en bossen van Franche-Comté, lid van de krijgsraad en ereridder van het parlement van Dole (48). c) Maria geboren in 1593, kloosterzuster in de abdij te Vorst bij Brussel. Gestorven op 17 Mei 1640 ( 48).

Uit het tweede huwelijk dat Pieter aanging met Aidegoude van Achelen zijn geen kinderen gesproten.· 5° Maximiliaan overleden op 25-8-1580 (48).

6° Leonard (zie hierboven) huwde eerst Katharina van Halmale en dan Maria üudaert.

7° Katharina : op 2 augustus 15 73 in het klooster van Ghislenghien getreden en op 10-6-15 7 8 overleden ( 4 8 ) .

8° Maria op 18 februari 15 7 4 overleden ( 49).

9° Louiza geboren in 15 67 en op 8 Juli 1622 gestorven.

Haar echtgenoot Lodewijk, Frans Verreycken ( 50), heer van Impden, Hamme, Pinchart, Sart op Thyl, W olverthem, Rossum, Mueseghem en Ruart (1606). Tot ridder geslagen op 10 juli 1596 (48). Hij was een van de gevolmachtigden voor de vrede van V ervins op 2-5-15 9 8 en voor de wapenstilstand te Antwerpen op 9-4-1609 gesloten. Eerst was hij staatssekretaris en raadsheer van de koning in de Nederlanden ( 15 7 8) en later raadsheer van de raad van oorlog.

De echtgenoten deden het kasteel te Kapellen en te Nieuwenmolen heropbouwen ( 51).

Lodewijk, Frans was in 15 52 geboren en stierf op 22 october 1621. Sinds 10-11-1611 was hij schatbewaarder van het Gulden vlies.

(48) Cfr de \ 7egiano, II. hl. 1~69~70cn Jules Dcwcrt : « Epigrapbic dn Ilainant. canton cL\th ». {49) ibicl, IL bl. 1369.

(50) AR:\B F. :\. \ 7 aria \rcrrcvcken.

(51) ,.,\RAB F.A .• \'aria \"errc)·cken en \\'". L hl. '399; « Invc·ntnirc des objets d'art du Brabant. arrondissement de Bruxelles », bl. 19. en « Bijdragen tot de geschiedenis van het hertogdom Brabant», hl. 82.

77

Jtnpden. had hij in 1606 bekomen door aankoop van Mane ·Mencte van Witthetn, markiezin van Berghe.

Louiza verhuurde goederen op 16-2-1598; 19-7-1608 en 18 -1 0-1 ~2 0 aa~ verschillende pachters en gaf hen een parti_j aanbevelingen 111 zake dwalend vee, onderhoud van de velden en bossen; die aanbevelingen dienden ten strengste gevolgd te worden.

Ze bezat te tneer goederen te Meysse, Ten Brander, groot 3 bunders, 1 dagw. 56 roeden die naast het kanaal naar Brussel lagen ( 52) .

Louiza en Loclewijk werden beiden begraven in de Ka pelleker k te Brussel.

Hun dochter huwde Christoffel van Etton ( 53).

*** Volgen nu enkele Micault's waarvan we de rechtstreekse verwantschap met de vorigen niet hebben kunnen vastleggen.

1o Jehan Micauit was zonder enige twijfel mogelijk verwant met deze stam, want hij voerde dezelfde wapens.

Het w~s denkelijk een zoon van een broeder van Jan, dus een kletnzoon van Philibrecht. Hij was heer van Binche. Zijn zegel is gekend en is gehecht aan de akten van 18-7-15 41, 1-7-1555 en 3-12-1572 (zegel 11° 535 van« Collections sigillographiques » van de staatsarchieven te Bergen) ( 54).

Er bestaat een kleine mogelijkheid dat Jan en Jehan één en dezelfde persoon was. zo Winand Micauit studeerde op 2 augustus 15 81 in de rechten van Leuven.

3o Michauit Michael, meier te Halle. Het is niet bewezen dat hij met de andere lvlicault's verwand is ( 5 5).

4° Michauit Reinout, kapitein welke te Antwerpen, gedurende de Franse furie sneuvelde. Hij was 34 jaar oud en

verdedigde heftig de stad ( 56). Zijn weduwe Margaretha. van Zeverdonck legde in 15 97 een rekwest voor aan het Antwerps. magistraat, waarin ze vroeg « haer suppliante te gonnen alsulcke eerlijcke vergeldinge ende recompensie als Uwer Eerw. bevinden sullen sijne verdiensten te meriteeren, ende· dat tselfe zou mogen gescieden niet in lijfrenten maer in gereeden gelde on1 daermede te mogen haer deso.laet sterfhuys suyveren ende vrijen, haer met de Kinderkeus eerlijck onderhouden ende de crediteuren die haer, suppliante dagelyx molesteren te contenteren ... >> ( 57).

Reinout had volgende kinderen a) Hans Micault, 14 jaar in 1597. h) Sara Micault, 11 jaar. c) Claude Micault, 7 jaar. d) Filips Micault, 3 jaar. e) Jorisken Mica ul t, 15 maand.

De gevraagde vergoeding werd toegestaan onder vorn1 van lijfrenten van 21 gulden artois voor de weduwe en ieder· kind omdat de aflijvige zich « soo dapper in wapenen hebben begeven ende soo manlyck wederstaen denghenen die als vijanden de stad t meynden te overvallen ».

5° Dominique Joseph Micauit d'Harveley trad in het huwelijk (58) met Anna-Rosa-Josepha Nettinx, dochter van Matthia Nettinx en van Barbara Ludovica Stoupij. Het huwelijk werd te Brussel in de Sint-Niklaaskerk voltrokken op 26 december 1761.

5° Michauit Katharina gehuwd met Nikolaas van de Werve (59).

6° Michauit Jan, waarvan sprake in de stadsarchieven van Brussel. Hij was schepen van Hennuyères ( 60).

(56) Onder Franse furie '\Vordt verstaan de aanslag op de stad' gepleegd door hertog Alcnçon op 17-1-1583.

(57) « Anhvcrps archievenblad » l*' deel. hl. 410, anno 1597 en 14.:!· deel~ hl. 242.

(58) ASB « I Itnvclijkcn »~ Sint-~iklaaskcrk.

(59'1 Gaillard : « Brnges ct Ie Franc». bkd. tii, bl. 84 en ARAB

Antwerpen~

( ~21 ARAB F .A. ·varia \ •crren:ken.

t ~11 :\R.,\B F. A.

«

Fourncau ·de Crnqucmbourg »,

11 11

83.

64! Poncelct : « Secmix ct armoirics des villes ct comnnmcs et juri~ dictiom. dn Hainaut. ~~~. I·:n.•racrt\ ct Bonchen": «IIi-:toirc de Hal»~ bl. 121.

78

FA, \'aria Y'crrevckcn.

(60) ASB : ·«Fonds des chartcs ». 15" ecnw. 27-4-1467. 6-12-1466, 20-5-1469.

79

BIBLIOGRAPHIE Bantier Pierre in Colleefion Engène Bacha : « Les portraits des n1usées royaux de peinture et de scplpture »; Micauit Nicolas, Jean, Charles et Livine de Cats cle vVcllc.

Verachter Frédéric : << Inventaire des ancrennes chartes et privilèges de la viUe d'Anvers », (Micault Jan). « Messager des sciences historiques », 1891, hl. 209, (Anna J\!laria).

Dewert Jules : « Epigraphie du Hainaut, eauton cl'Ath », (Catherine).

Jiuyttcns J. : « L'art de vérifier les généalogies des familles belges et hollandaises. « Christyn J urisprnden tia heroica », (Jan). « Indicateur généalogique, héraldiqnc et biographique >>.

«Antwerps archievenblad », bkcl. XIV, bl. 260, bkd I, bl. 410; bkd. IV, bl. 86, bkcl. XIV, bl. 259 en 183~184.

Ron1baut J. A. : «Bruxelles illustré », bkcl. I, bl. 13, (kanunnik Lode~ vvijk).

Goethals F. \1. : « Miroir des notabilités nobiliaires », Bkcl. I. « Inventaire des objets cl'art du Brabant, arrondisse1nent de Bruxelles)> b 1. 19, (voor Louiza J\!lica ul t en Lodewi jk V erreycken).

Foppens : « Bibliotheca belgica », bkcl. II, bl. 797, (Margaretha).

Lcroy : « Le grand théàtre sacré cl u cluché de Brabant».

J\fcrghelynck Arth : « Vade Mecmn pratiqne et utile des connaissances historiques ».

Gaillard V. : « Epitaphes des nécrlanclais n101·ts à Ron1e », bl. 94, Karel). l)unwnt L.J.P.C.D.S. : « Quartiers généalogiques des families nobles des Pays~Bas. Paquet : << j\Jénloires pour servir à l'histoire littéraire des 17 provinces des Pavs-Bas », bkd. IX, bl. 347.

Ch. l\Îocns : · « The n1arriage, baptisnull ancl burial registres of the dutch reformcel church ». \'andenneulen D. : « Liste des persounes ct des fan1il1cs aclmiscs aux Iignagcs de Bruxelles », hl. 75~76. « Epitaphes de Sainte-Guclule Basilica Bruxellensis ».

Lahave Léon : « Lc livre des fiefs de la prévoté de Poilvache », {\Iicanlt d'Indevclde). « Bijdragen tot de geschiedenis van het hertogclmn Brabant. » ., , \rerschillcncle artikels van Th. de Raadt in : « Annales de la socretc cl 'archeologie de Bruxelles ». namelijk in de jaargangen 1889~ 18901S9).

J)e Raadt Th. : « \fengelingen over heraldiek en kunst».

Poplimont Ch. : « La Bclgiqne héra1cliquc ». de lc Chcnave~Dcshois en Bandier : Dictionnairc de la noblesse.

Butkeus : Si1ppkment aux trophécs tant sncrés qne profancs du clnché dn Brabant.

Edm. Paillet .: Correspondance~ dn Cardinal Grauvelle.

I nscriptions fnncraircs de la Flandre occidentale.

80

DE VAN V ARICK'S

I

NGEVOLGE het huwelijk van Anna Maria Micauit dochter van Leonard, gingen de eigendommen te Huizingen over op de familie Van V arick.

Het kasteel en de overige goederen ble~en in het bezit van deze stam tot in 1784. Bij het overlijden van Fi.lips, Rogier, Jozef Van Varick vielen de goederen baron van der Gracht van Rommerswael te beurt ingevolge erfenis.

Bij mijn weten bestaan er geen vertegenwoordigers meer van de Varickstam in België.

De stam van Varick (Varicq, Varix, V aerick ... ), is oor~pronkelijk uit Gelderland en ontleende zijn naam aan de plaats V arik, op de Tieler Waal gelegen en die eertijds V auderick, Valderick en andere dergelijke benamingen droeg.

De Brabantse tak van deze stam was, wegens zijn katholiek godsdienstige overtuigingen naar het Zuiden gevlucht (Dr Prims), wijl een andere tak in N. Nederland gevestigd bleef (zie verder Johan, zoon van Gozewijn VII).

De wapens van deze stam worden als volgt beschreven : van zilver met drie afgerukte leeuwenkoppen van keel, gekroond en getongd van lazuur; schilddekking : een gekroonde leeuwenkop tussen twee zilveren struisvogelpluimen.

Gekroonde helm. Het blazoen was gehouden door twee griffoenen.

Het schild van deze stam is nu nog te zien in het fronton van de voorgevel van het kasteel. Dit schild draagt een burggrafelijke kroon wat ons toelaat ongeveer de datum van de uitvoering te bepalen.

Naast dit schild staat dit van de stam van de W erve.

We zullen hierover breedvoeriger handelen wanneer het gaat om Filips Adriaan van Varick, verbonden met Gertruda, Magdalena, Rosa van de W erve.

81

ANNA MARIA MICAUL T EN

NIKOLAAS VAN V ARICK Deze edele dame was enige dochter en erfgename van Leonard Micauit en Katharina van Halmale; ze was vrouw van Huizingen, Buizingen, Eizingen en Dworp en overleed even vóór 1 maart 1650 (1), nadat ze op 22 juli 1649 een testament had opgesteld.

Op 20 april 1623 werd het huwelijk met Nikolaas van V arick voltrokken ; deze was een zoon van Hendrik, ridder, burggraaf van Brussel (verhef van 9 september 1623). en Anna Dammant(2). Later werd Nikolaas heer van Boondael, Bouwel, Olmen, Duffel (3), markgraaf van Antwerpen, titels welke zijn vader bekomen had ingevolge zijn huwelijk met Anna Dammant.

Bij geloofsbrieven van 8 augustus 1626, van Filips kon;~ng van Castillie bekwam Nicolaas tegen 4000 pond de heerliJkheid Dworp, met hoge, midden en lage rechtsspraak ( 4).

Op 22 maart 1628 bekwam hij het borggr~afschap v.~n Brussel van zijn vader en werd hij, ter vervanging van ZIJn vader, schout van Antwerpen en 1narkg1Aaaf van het land van Rijen ( 5-6).

Van 7 december 1628 tot 30-6-1658 (7) legde hij, (1) ASB. F.A. verschi11cnde, bundel 0473.

(2} ASA :

« Schepenbrieven » nu 1632, hl. 36.

(3) Op het einde van de X\'1' eeuw \vas het leen van Olme.1: 111 het bezit gckmncn van de fmuilie Brant en ven·icl ingevolge hu,,·eh]ken aan de fmnilie Dannnant.

(41 ARAB : «Reg, aux lettres patcntes cl'engagen1ent »1 110, fol. 144.

1 (51 I let grondgebied van de huidige provincie Anhrerpen wer~, na de Frankische bezetting het land van Ryen, dat later het nmrktc zaat of markgrnafschap Anh'rerpcn werd. . . .

(6l Bet nmrkgnmfschap ::au Rijen onn·a!!c onder andere Lier!

Jlcrcntals. ()ordercn, Oostcf\VlJCk. Balen en \\ tinwarsdonk . \RAB-RK

12908.

t-~~

82

ARAB RK 16:"70 en 16971.

evenals voordien zijn grootvader Gozewijn en zijn vader Hendrik, zes buitengewone rekeningen voor omtrent zijn schoutschap en goederen in beslag genomen van personen die verdacht of beticht waren van ketterij ( 8).

Op 23 december 1631 werd hij aangesteld als kapitein van een compagnie van 200 man Waals voetvolk (9). Later werd hij kolonel van een infanterieregiment (9) en lid van de 1Aaad van oorlog van de Koning van Spanje.

De echtelingen behielden de heerlijkheden Huizingen, Buizingen en E.izingen mits het betalen van 17.000 gulden (verhef van 7 januari 1631).

Op 3 october 1643 legde Nikolaas een verzoekschrift voor om de heerlijkheden van Huizingen, Buizingen, Eizingen en Dwo1Ap te erven van zijn echtgenote ( 10).

In 1634 werd borggraaf (11) Nikolaas van Varick, (8) ARAB RK 12.909 en F. A. de Fourneau de Cruquembourg,

159.

(9) Cfr de \'egiano, bkd. II, bl. 1371 en ARAB F.A. de Fourneau de Cruquembourg 474.

(10) ARAB RK 149.

(11) De burggraven van Brussel en de markgraven van Antwerpen ten zelfden titel als de kasteelheren van Gent, Brugge en Kortrijk waren van bijzondere rang.

De burggraven van Brussel werden beschouwd als baanderheren, welke het recht hadden een volledig vaandel te lichten. Ze zetelden gestadig in de staten van Brabant en waren van rechtswege bevelhebber van de krijgslieden van Brussel en van het an1n1anschap. \Vanneer er een « gemeynen heerwaert (\'vapenoproep) was in Brabant, mo·est de burggraaf, op maning \·an de stad Brussel, n1et « 12 ghelaviën » (strijders) opkon1en. Tal van voordelen \varen aan het an1bt verbonden (\V. III, hl. 324-325).

Op 19-3-1536 was het borggraafschap van Brussel in het bezît van Robbrecht van l\farche en van Arenberg (ARAB Lli 354, fol. 225 bis) \Velke het op 20-4-153ï voor 12.000 rijnsgulden verkocht aan Ridder Jan IIannaert, heer van Liedekerke (fol. 232). Deze vcrkoop onl\'atte benevens het borgraafschap, alle toehehoorten, hoogheden jnridîctiën, lenen. renten, cijnsen, rechten, profijten. prerogatieven. collatieën van beneficiën, prehenlinentiën ... l)c heenhouwers van Brussel moesten aan de borggraaf een half pond betalen per stuk hoornvee~ per hvec varkens, per vier schapen.

Gezien dit recht veel n1cer n1oeilijkhden en nitgaven veroorzaakte dan het inkomsten gaf. vroeg ~ikolnas op r--2-1634 dit recht in leen te nwgen gc\·en. (Zie LH ·f99. fol. 241.)

1

satnen tnet schout ( 12) Loclewijk Clarisse) ridde·r « gecomtnitteert omme te reysen naer Brussel, ende, van stadsweghen te salueren den Prince Cardinael (Don Ferdinand) gouverneur deser N ededanden, eenigh broder van sijne conincklijke Maiesteyt van Spanîeën » ( 13 ) .

Op 7 juli 16 52 worden de heerlijkheden Olmen en Bouwel onder dekreet geplaatst daar Nikolaas van Varick 12.000 gulden niet betaald had, welke hij schuldig was aan Sybille Vanden Berge, vrouw van Cantecroy, Moortsel, enz., weduwe van Filips van Godinnes ( 14).

Nikolaas had te meer een « obligatie van twee duysent ende sesse hondert guldenen die den voorsereven heer (Van Varick), afflijvenden (Pietro Paulo Rubens) schuldich is ende desen sterffhuyse voor de helft ende den voorsc, twee sonen voor dander helft competerende, daer van heeft de voorsc. rendante ootfangen vier jaren verloops, verschenen den vierden Novembris anno 1637, 1638, 1639 en 1640, ende de helft daeraff aen de selve voorsonen goet gedaen, sulck dat de helft daeraff vant voorsc. sterfhuys bedraecht 324 gulclenen » ( 15 ) .

(12) Rccht·en ende costtunen van Antwerpen in « Brabants recht dat is generale costumen ... », door Christyn, anno 1682, bktl. I, bl. 376.

De marckgrave des landts van Rven, is schouteth der stadt van Antwerpen, de welcke by den Hertoghe wordt gheconlinitteert, ende doet den eet in handen vanden gouverneur vanden Lande, oft cancellier van Brabandt, ende claer nae getoont hebbende sijne opene conlInissie beseghelt met des Hertoghs uythanghende zeghel, doet ~eek den eet in handen vander wet, des n1oet de selve wesen van wethghe gheboortc, Brabander, ende Poorter van Antwerpen.

I)'officic des voorsz. schouteths is, in 't 1naken van eenighe statuyten oft ghcboclen, zync opinie niet borgluncester. ~ncle schepenen te gheven, de publicatie daer af te doen, ende de pohhcque ordonnantien van de mnbachtcn ook synen zeghel daer acn te h~ngen.

Item alle Iniscladighe binnen deze stadt ende vryhett te socckcn, te vanghen. te betichten, de misdaden te gewarighen, ende de ghccon· vincccrde 't zvnder manissen te doen condernneren, ende alle vonnissen in crhn1ne1c saken ghc\vcscn ter executie te stellen. {13) «Antwerps archievenblad :., bkd. \ 7 1. hl. 407, zie collegiale actcnhock. 1634. {14) ~\RAB LIL « Procès-plaidc:s », hundel 817, n" 2118.

(15) «Antwerps archievenblad "~ bkd. It hl. 92.

84

De echtgenoten N iko.laas van V arick en Anna-Maria Micauit zouden zeven kinderen gehad hebben, nan1elijk : 1° K.arel Hyacinth, ridder, dan borggraaf van Brussel, Heer van Olmen, Bouwel, markgraaf van Antwerpen, lid van de krijgsraad van zijn majesteit de koning. Hij werd heer van Court-Saint-Etienne, Lanenborghs, Bonlez en Witterséé ingevolge gifte van Anna vander Gracht, vrouw van Meysse op 3-2-1677 (16) zijn eerste echtgenote. Ze hadden op 16-4-1668 te Leuven een huwelijkskontrakt getekend (17).

Naderhand trad hij in het huwelijk met Eleonora, Louiza de Haynin ( 18), dochter van Filips, ridder, heer van Wauvrans, La Vallée, Portingal en Reehem en van Eléonora du Bois de Fiennes.

Op 14-4-1660 was hij peter van Karel vanden Berghe, welke op 7 juli 1694 tot graaf van Limminghe (Uytterliminghe) verheven werd door de koning van Castillië ( 19).

Hii stierf in 1694 wijl Eleonora Louiza de Haynin op 3 0-4-1692 overleden was.

Karel Hyacinth zou twee kinderen gehad hebben : a) Karel, Frans, vader van Frans Jozef. Karel Frans bekwam de rechtsspraak over Court-Saint-Etienne op 6-71694, dus na de dood van Karel Hyacinth. Frans Jozef, graaf van Sart bekwam de goederen te Court-Saint-Etienne op 4-2-1732 (16). Hij was bevelhebber van Stevenswaert en van Gibraltar (de Vegiano bkd. II, bl. 19 54). Kolonel van een infanterie regiment. b) Eleonora, Louiza, Welke gehuwd was met Karel van de W erve, Heer van Schilde, Gyssenoudenkercke en WaverSinte-Marie, welke tevens burgemeester van Antwerpen was (de V egiano II, bl. 19 5 5). zo Maria-Barbe van Varick, ook soms Barbarina genoemd (20) en op 12 juni 1693 overleden. Ze huwde Lamoraal Frans vanden Berghe Uytterliminghe, heer van Pietrebais, ridder, voorzitter van de rekenkamer van Brabant bij geloofs(16) ARAB LH. 109, fol. 109.

(17) ARAB FA. Gohlet d'Alviclla, nn 7.

(18) Cfr Goethals, I. bl. 47. en ARAB FA de la Boëssièrc. n(' 83.

(19) Cfr Goethals) I'" hL 589.

(20) ASB FA. \'erschillende; 1iasf 0473, hundel 10 en Cfr GoeCoetbals,, 1.602.

85

brieven van 29 novetnber 16 67 ; zoon van Lan1oraal vanden Berghe en van K.atharina van Tassis (21). Lamoraal Ftans stierf op 2-2-1700 en de goederen werden 4 dagen later verdeeld. Beide echtgenoten werden in de Sinte-Goedele kerk te Brussel beg ra ven.

Maria-Barbe schonk Lamoraal Frans onder andere volgende kinderen : a) K.arel, heer van Grez, majoor van de ruiterij (22).

Zijn tweede echtgenote was J eanne, Maria, Theresia de Massiet ; b) Frans, heer van Westkerke, Spirenbroeck, raadsheer en tueester van de kamer van Brabant; c) N orbert, Lan1oraal; d) Maria; e) Anna Norbertina; f) Gertruda, Rogiera vanden Berghe de Liininghe (zie verder onder Filips Adriaan van Varick). Ze was geboren te Brussel op 3 september 1668 en was stiftsdame van het Adellijk kapittel van Moustier.

In een akte van 24-7-1706, aangettofffen in de archieven van deze fatnilie (23) zijn er slechts 6 kinderen vermeld.

Misschien waren er toen reeds verschillende nazaten overleden.

De Vegiano beweert dat er slechts twee kinderen uit dit huwelijk gesproten zijn : Gertruda, Rogiera en Karel (23).

3° Nikolaas Frederik waarvan hierna sprake.

4° Filips Frans waarvan hierna sprake.

5 Margaretha Françoise (ook Francisca), vrouw van Olmen, Y sthove, Stuyvenberck, geboren te Antwerpen en gedoopt in O.L.V. Noord op 4-10-1622. Ze ging op 3 november 16 5 5 te Antwerpen Sint-Joris een eerste huwelijk aan met Jan Frederik vander Gracht, na op 17-10-165 5 een huwelijkskontrakt te hebben doen opstellen. Jan Frederik "'as te Mechelen geboren en wetd er op 5-4-1626 gedoopt in O.L.V. kerk. Op 23-8-1660 wetd hij, bij geloofsbrieven van Filips IV, de eerste baron van V remde; hij was tevens 11

heer van Eeckhoven, Schardau ( Chardeau), Cortenbach, en Belcele, groot-baljuw van het land van Waes (24). Anna Maria Micauit (25) wordt hier vern1eld als vrouw van Huijsingen, Buyssingen en Eysigem, erftschoutesche van de eylanden van Zeelandt.

Jan Frederik stierf te Brussel op 20 augustus 1661 en had twee kinderen verwekt ( 2 6) . a) Gertruda, Fi,lippina vander Gracht gehuwd met Jan, Frans van Rommerswael, heer van Battenbroeck, Vrysele, etc. Bij akte van 21-7-1683 werd hij baron van Vremde, heer van Schardau (te Gheulegem bij Kortrijk) en van Belcele; b) Anna Louiza V ander Gracht gehuwd met Rogier, Wouter vander Noot, baron van Carloo, heer van Kapelle, Ghyndrecht.

Op 15-9-1660 was ze 1neter van Jaak vanden Berghe, welke op 2 5 november 16 58 te Brussel geboren was ( 27).

Margaretha, Francisca ging een tweede huwelijk· aan met Gillis Happaert, schepen van Antwerpen in 165 5-1657 en 1658 ; als gerechterlijk officier van het land van Waes, stelde hij van 17 september 1651 tot 20 augustus 1661 (28) de rekeningen op. Gillis was zoon van Adriaan en Petronella de Brosse-Dyon ( 29) .

Margaretha Francisca schonk Gillis een zoon Filips, welke schepen van de stad Antwerpen was en op 13 januari 1718 overleed. Het lijkblazoen van Filips hangt in de SintJoriskerk te Antwerpen, boven de sacristijdeur ; de kwartieren langs moeders zijde zijn : V arick, Berchem, Dammant, Brant, Micault, Boisot, Halmale en Gottignies.

De echtgenoten Gillis en Margaretha werden begraven 1n voormelde kerk te Antwerpen.

6° Anna Nor bertina.

7° Karel.

(24) ARAB : «Reg. des recettes » 1 375. fol. 119 en RK 14499 tot 15501.

(25) .ARAB FA. \raria \'ander Gracht

(26) De Poplimont : 1211 ~\R~\B F.\. \randen Berghc de Liminghc en F.\. Fonrncnu eh: Cruquemhourg n" <>~.

(221 .;\R.\B F~\. \'andcn Bcrghc de Limminghc. n" 7. t:!il Cfr de Vcgiano~ hkd. I. hl. 1-fS.

86

«

La Belgiqnc hèraldiqne », vcrklaart dat ;

kinderen uit dit huwelijk sproten.

(27}) Cfr Goethals. bkd. I.

(28) AR.AB RK 14.501, Gilles overleed op 20~8-1661. {29) ARAB FA. \ 1aria \ 7andcr Gracht.

87

NIKOLAAS FREDERIK Burggraaf van Brussel, heer van Boondael. Door verhef van 22 november 1649 en dit van 1 maart 1650, ingevolge het overlijden van zijn moeder en gift van zijn vader, werd hij heer van Huizingen, Buizingen, Eizingen en Dworp.

Nikolaas Frederik was in 1649 gehuwd met Margaretha (soms Eleonora, en Katharina) d' Aerschot-Schoonhoven ( 3 0), dochter van Filips heer van W aermode en Y osine de Biehen d'Abée.

Hun enige dochter Filippina (soms Filippa) stierf op jeudige ouderdom en zodoende kwamen op 2 8 januari 16 51 het kasteel en de goederen te Huizingen, na zijn dood~ in het bezit van zijn broeder Filips Frans.

Na het overlijden van Nikolaas. Frederik ging Margaretha een nieuw huwelijk aan met Karel V erreycken, baron van Impden ( 31), waarvan ze een dochter behield. Die dochter Anna, Louiza, Filippina V erreycken huwde in 167 3 Filips van Hennin, graaf van Boussu, prins van Chimay.

FILIPS FRANS Was erfborggraaf van Brussel, kanselier van het vorstendom Gelderland en van het graafschap Zutphen ( 3 2), heer van BoondaaL We hebben hierboven reeds vermeld dat Filips Frans, door verhef van 28-1-1651 en ten gevolge de dood van zijn (301 \V. III-729.

('31} ARAB FA. \ 1anden Berghc de Linuninghe, bundel 71 en

Poplimont, bi. 236. {32) ARAB S.G. 8471 \V. III-729 en :\Iertens-Torfs : denis van Anhvcrpcn \rnr, bi. 240.

88

«

Geschie-

broeder Nikolaas Freder.ik, in het bezit kwam van de heer-· lijkheden Huizingen, Buizingen en Eizingen.

Van zijn vader, welke heer van Court-Saint-Etiènne was, erfde hij goederen te Bonlez. Het borggraafschap omvatte benevens Brussel ook Boondaal, Watermaal, Bosvoorde, Etterbeek en ten dele Elsene ( 3 3). Filips Frans was geen heer van Dworp, gezien op 26-10-1649 Ignatius Leroy heer van Dworp werd ( 34). Filips Frans was ook oud burgemeester· van Brussel en huwde Maria-Anna van de Werve, dochter van Augustin, heer van Hovorst, Bouchout en V oorschoten ( 3 5 ) • Filips Frans welke buyten-burgemeester van Antwerpen geweest was, stierf op 9 januari 1714 (36). Dr·. Medicus Goossens uit Halle, welke hem verzorgde overleed een dag voordien.

In de schepengriffies betreffende de bank van Huizingen Jezen we dat op 4 mei 1669 en 15 juni 1672 « Agnes della Faille wettighe huysvrouwe van Edele en Welgeboren Heere Philips, François van Varicq, erfborggrave der stadt van Brussel, Heere van Boondael, van syne Edelheyts bancke en prochiën Huyssingen, Buyssingen en Eyssingen » was. Deze was dus de eerste echtgenote van die edelman, welke later ridder geslagen werd ( 37). « Wylen den Heere Philippi Francisci van Varick ende wylen Vrouwe Maria Anna vandewerve (Catharine in P.A) syne compaigne hadden een mutuelen testamente gepasseert . voor den notaris W aeffelaer ende sekeren getuy gen op den vyf en twintighsten Augusti sesthien hondert en negen en negentigh (38). Hij was voogd en grootvader van de kinderen van Frans, Jaak, baron van K.essenich en Maria Johann,1 van Varick. Na hem werd zijn zoon Filips Adriaan voogd (33) ARAB : «Aanwinst.», 1912-806.

(34) ARAB S.G. 7149.

(35) Cfr de \'egiano II-1954.

(36) « Anhverps archievenblad », bkd. 14. bL 204 en \V. III~729 en G.A. stcrftcn.

(37) ARAB S.G. 8474, akte van 26-2-1739.

(38) A~>\B S.G. Brussel 8924. ~1aria-Anna \'anderwerve had reeds op 29 Augustus 1694 ~u tcstmnent gcn1aakt, \Vaardoor haar echtgenoot haar enige en universele crfgcnaatn werd (zie ARAB ?\B protocollen 1300"'1. ARAB S.G. 8471).

7

89

van di~ .kinderen. Hij legde een gedrukte verdediging voor ( 39).

F1hps Frans had de hierna vern1elde kinderen : 1o Filips Adriaan (zie verder); 2o Eleonora Theresia : bekwatn verschillende goederen van haar ouders ( 39). Ze verkocht sotnmige gronden op 29 december 1717 aan Jan Neetens en Maria Ophalvens en had in 1725 nog eigendo1nmen beneden de Merrisberg liggetl. Ze overleed op 1 augustus 173 8 en ze werd begraven, onder het graf van haar vader, in het koot· van de Sint-Leonarduskapel van de kerk te Huizingen. Ze liet een som van 400 gulden over aan pastoor Meyers, ten einde de armoede van de behoeftigen te Huizingen te lenigen.

Eleonora Thet·esia, had op 3-12-17 3 5 een testament doen opmaken door notaris Jan Bapt. Jacobi ( 40 a) waarin ze als tante betiteld wordt van de broeders en zusters, Filip-Antoon Frans J aak, E. I-I. Willem e11 Maria Adriana van Bierens. In haar sterfakte is ze als ongehuwd vermeld (70 j.). . 3o Maria Johanna" barones. Op 16-5-1743 is ze weduwe van J aak ( 40 b), baron van W aes, heer van Kessennich en Hunsel ( 41) «in syn leven kolonel en brigadier ten dienste der hooghmogende staeten generael der vereenigde Nederlanden, heere des landts ende vrye eerlyckheyt van Kessenich, enz.». Ze verkocht op die datum, bij procuratie van 4-5-1743 aan Joannes, Franciscus Leunis gegeven, gronden aan Jeroom Mertens brouwer te Huizingen. Haar kinderen werden op 9-11-1710 onder voogdijschap van Filips Frans geplaatst (42).

4° Jan Antoon : kapitein van de grenadiers van het regiment van de Waalse wachten ( 4 3). Daemen, kapelaan van de heer van Huizingen verklaarde op 23-9-173 5 onder eed ( 44) : « dat den Heere Jan Antoon, chevalier van Varick in den jaere 1700 ofte daer omtrent ten dienste van sijne

n9l ARAB LH. 520. fol. 168.

(40 u) ARAB S.G. 8471.

(40 hl ARAB LH : « Ontvangstenregisters », 383, fol. 201 en de \ "egiano I. hl. 594. · Hl l ~;R~\B LII 887. r12.l .\RAB LH : « Geplcittc processen~, 24,, nu 2796.

H3t ARAB LH 165.

(44J AR~\B S.G. 8474.

90

Majesteit heeft· geworven ende op gerecht eene compagnie voetvolk ende dat den attestandt altydt heeft hooren segghen, dat de becostinghe van het oprechten van voorsc. compagnie is gedaen geweest door de ouders van voorsc. Jan Antöen van V arick verciaerende voorders waerachtigh te wesen van de ouders van den voerschr Heere Chevalier te hebben hooren segghen in verbis onsen sone Jan Antoen heeft ons veel gecost ».

De compagnie werd hier, te Dworp, te Soignies en te Tubbeek aangeworven. Een deel van die soldaten sliepen en teerden in de herberg «De drie roomers » te Huizingen.

Jan Antoon was de tweede echtgenoot van Regina Charlotta (ook soms Carolina genoetnd) de Villegas, vrouw van Lutter; op 2 februari 1689 geboren (45). Ze was weduwe van Karel, Leopold van Fierlant. Na het overlijden van Jan Antoon trad ze in de echt met Aimé, Lodewijk, Edward, graaf van Halmale ( 46) baron van Pelaines. Re gin a, Charlotta stierf op 6-11-1746 en was dochter van Paul-Filips, heer van Villegas en van Anna Theresia van Kinschoot ( 47). De heerlijkheid van Lutter met de hoge, midden en lage rechtspraak, alsook de visserij, de jacht en een banalen watermolen hadden Jan Antoon en Regina gekocht op 13-9-1729 (akte op 3-317 3 0 te Barcelona getekend) van Gerard, Frans, Baltbazar van Villegas, graaf van Sint-Pieters-Jette, broeder van Regina.

De koop werd bevestigd door patentbrieven van 1-4-1730 (48).

De echtgenoten Jan Antoon en Regina hadden geen nazaten.

Regina, Charlotta schonk 4.000 gulden aan Filips Adriaan van Varick en aan Karel, Filips vande werve ( 48).

5° Engelbrecht Frans «brigadier ende rnareehal van de leghers van syne catholycke majesteyt van Spanien >>, welke zijn deel van de goederen te Huizingen aan zijn broeder Filips Adriaan schonk, volgens « acte van donatie daervan synde gepasseert binnen Tortosa in Spagnien » op 3-1-1716 ( 49).

F~·\. de Herzelles, bundel 3.

(46} Cfr de \'egiano. I. bl. 710.

(4'} ARAB

H·7) ieL. hkd IL hl. 1954.

(48) ARAB LH : « l . ccnhricvcn >~~ 16;. fol. 1) verso. <49) AR.\B S. G. ~471.

91

Het testament van Filips Frans werd door de schepenen Godefroid Cnox en Leonard Baenen van Roermonde geopend.

Filips Adriaan kreeg de ene helft van het goed te Huizingen tot erfdeel, wijl het andere zijn broeder Engelbrecht Frans ten deel viel.

Hierna de goederen welke Filips Frans van Varick te Huizingen bezat en welke door Frans De Fraye, griffier van de schepenbank van Huizingen, Buizingen en Eizingen beheerd werden. De pacht hiervan ving aan op Sint-Andriesmis 16 50 voor een duur van 9 jaar. Voor het Hoff ter Borght moest jaarlijks een som van 7 5 0 rijnsgulden betaald worden door Merten Veldemans en zijn echgenote Elisabeth Michiels. Het hof ter Borght lag tegenover de « cure » of pastorij. Benevens de gebouwen, die Z dagwand 45 roeden besloegen omvatte het hof: 1o drie dagwand 66 1/Z roeden land in de Diesbeke; zo Z 1/Z dagwand land nabij het eerste stuk; 3o een stuk land in de Diesbeke, rakende aan de goederen van de erfgenamen van Jan. Bapt. Boote en aan de straat. De oppervlakte bedroeg 7 bunders 1 dagw. 66 roeden.

4° 84 roeden land op « Eyssinghenvelt »; 5o Zeven bunders Z dagw. 38 roeden land op het « Hooghvelt lancx de Lange haege »; 6° Tien dagw. 10 roeden in vier stukken' verdeeld en op het Hoogveld gelegen; 7° Vijf dagw. 3 0 roeden op het Hoogveld « by 't Cappelleken aldaer » ; 8° Het land genoemd het «groot block » te Dworp, groot 6 dagw. en gekocht van de erfgenamen van J.-B. Boote..

In dit blok was een mergelput gelegen; 9° « 't Cleyn block » aldaar is land en beslaat 5 dagw.; 10° Twee dagw. 54 roeden land; 11 Negen bunders 1 dagw. 57 roeden land op de «Lange haeghe » tegen het Hoogveld en de straat; 1Z 0 Drie dagw. land op de <<lange haege »; Al deze goederen besloegen te samen 34 bund. 1 dagw ..

17 roeden en half land; 11

t:;(h 92

~\R.:\B

S G .... 149.

13 o een beemd gevormd door 4 verschillende beemd jes, :geheten de Peerdeweyde, groot 4 b. Z d. Z4 r. De beemd raakte met een zijde aan : a) de cureweyde, b) de beek, ·C) de Kesterbeek, d) de straat; ' 14° een << cleyn stucxken bempt op de· Kesterbeke groot 8 8 roeden >> ; 15° <<den grooten bogaert van 5 dagw. gelegen op de beek aen de plaetse » met 2 zijden tegen de straat (denkelijk de huidige parking voor auto's) en met de 4e zijde aan de boomgaard van de erfborggraaf. Dit goed was ook gekocht geweest van de erfgenamen Boote; 16° een dagw. 87 r. beemd geheten de « Diesbeekweyde »; 17° een dagw. 13 r. en nog eens 79 r. beemd gelegen aan de « gemeynen bempt op de gemeynte »; 18° 70 r. weide die met Z zijden aan de Haeckenbempt paalden; 19° de Senneweyde; zoo « 't Schaltien oft Intelrije » 1 dagw. en half gelegen tegen de <<hoeve lancx de strate. » Al deze goederen waren door Veldemans gepacht.

Lefebure Andries huurde de boomgaard van 3 1/Z geheten « den verbranden boomgaert »; en een boomgaard te Huizingen met naam «den Draogenbosch ».

Het hoff ter Borgt had hak- en kaprecht in het Buizingenbos, doch slechts voor eigen gebruik.

*** Op 30-10-1675 bezat Filips Frans een camme (brouwerij) te Huizingen, alsook de T'Serclaesbossen die achter het hof ten Bloote lagen ( 51) .

Tservranc:x. trad op 10-7-1686 op als rentmeester van Filips Frans voor de goederen hierna bepaald : 1o een dagw. land in de Peperstraete te Dworp gelegen; zo de Haenebosch groot 4 b. 2 D. waarvan een bunder bezet was met heide; 3° een dagw. bos aan « 't Rodt >>;

(51) ARAB S.G. 7157.

93

4o zes dagw. bos genoemd <<de Eeckelenbosch » · 5() een half bunder bos, zonder nadere plaatsbepaiing · 6o drie bund. 1 dagw. bos aan « Bruynenput >> • ' 7o drie bund. land op « 't Hallevelt >> verhuurd aan Seger de Mol, koster van Huizingen; go zes dagw. land genoemd « 't groot block ».

FILIP S ADRIAAN Zoon van Filips Frans en Maria-Anna van de Werve· hij erfde de ene helft van de goederen te Huizingen e~ bekwam door gifte, de andere helft van zijn broeder Engelhrecht Frans. ?P. 5 maart 1714 werd hij in het bezit gesteld van de octroo1bneven van de Souvereine raad van Brabant.

Keizer Karel VI, liet hem op 14 juli 1717 toe de titel van baron ~e dragen van Saint-Lambert en Lîbersart, welke hij van W1llem-Albrecht, baron van Gryspere, kanselier van Brab~nt, bekomen had ( 52). Deze titel was overdraagbaar op zijn kinderen, zo mannelijke als vrouwelijke en ook in collaterale lijn.

Filips Ad1·iaan was heer van Boondaal, Elsene en Liberchics en. ~erd, na d~ .dood van zijn vader Heer van Huizingen, Bu1z1ngen en E1Z1ngen; hij was commis en raadsheer van de raad van de domeinen en financiën en financier van de koning.

Op .!3-6-1717 werd hij toegelaten als afstammeling van het adelliJk Sleewsgeslacht van BrusseL Tegen zijn afstammelingschap van het 't Serroeloffsgeslacht werden opwerpingen gen1aakt (Zie Kon. Bibl., sectie handschriften n" 1975 3-62 2175 3 fol. 87).

Deze edehnan overleed op 1 juli 1734 nadat hij, op

( ~21 .\R.\B LII ; « Reghtrc anx patente;; de nohles~c et cl'0rection de tcrrc en harouuic l>, '\:•· JOf). fol. ~~~ en : <: Rc~Î\trc des recettes de droit' et de rdicf, ». '\"'' ;,~2. fol. 66.

94

12 juni van het zelfde jaat, een testan1ent had doen opstellen door notaris De Greve te Brussel ( 5 3). Dit testament werd geregistl·eerd op 23 september· 175 6. Al zijn goederen wer-

den _aan zijn zoon Karel, Filips, Theodoor, Emmanuel, Hendrik, Frans de Paulo geschonken; indien deze kinderloos stierf, of indien zijn kinderen voor hetn overleden, moesten alle goederen aan Jan Antoon, btoeder van FHips Adriaan toekomen. Indien geen van de hierboven vermelde personen kinderen zouden nalaten moesten de goederen overgemaakt worden aan de oudste mannelijke afstammeling van Nikolaas van V arick en wel in de oudste tak van de stam.

Doch in de allereerste plaats kwamen de afstammelingen van zijn eigen kinderen in aanmerking, wat ook het geval was want alle goederen gingen eerst op Filips Frans Jozef, en later op Filips Roger, Jozef over.

Gezien na het overlijden van deze laatste edelman, de goederen geërfd werden door zijn neef Frans, Bernard, Hendrik, Rogier van der Gracht van Rommerswael, mag beweerd worden dat er geen mannelijke afstammelingen van Nikolaas van V arick meer bestonden.

Filips Adriaan trad vervolgens in het huwelijk met : 1 o Filippina, Gertruda, Rogiera vanden Berghe Uytterlimminghe, zijn nicht, welke kanunnikes was van Moustier op Maas; ze stierf kindedoos; ze was een dochter van Lamoraal, Frans vanden Berghe en van Maria-Barbe van Varick. In 1723 was Filippina nog in leven; zo Gertruda, Magdalena, Rosa vande W erve, baronesse van Saint-Lambert en Libersart, welke ook zijn nicht was; ze werd te Brussel geboten en werd er op 3-9-1668 in de Kapelleket k gedoopt. Haar ouders waren Karel, Hendrik vande Werve, heer van Schilde, Waver, Sinte-Maria-Gyssenoudenkerke en burgemeester van Antwerpen en Eleonora Louiza van V arick, welke zelf een dochter was van Karel, Hyacinth van Varick en Eleonora van I-faynin.

De zuster van zijn eerste echtgenote Maria Katharina vanden Berghe Uytterlinltninghe en zijn eigen zuster Eleonor::t (13) .:\R.\B LH : «Register voor huwelijkskontraktcn en tcsta~ Inenten», 116, fol. 21 en AR:\B FA. Gohlet cfAiviel1a n~' - en ·\.R \B

se;.

8473.

·

•

~

95

Theresia van Varick verbleven in het kasteel te Huizingen van 1717 tot en met 1723.

Na het overlijden van zijn vader wordt hij heer van Huizingen( verhef van 9-1-1714 en 23-2-1714 ), wijl zijn neef Filips Antoon baron van Bierens, heer van Buizingen werd (verhef van 7 juli 1714) (54). We zegden reeds voorheen dat Filips Adriaan de tweede helft van de goederen te Huizingen van zijn broeder Engelbrecht Frans bekwam.

Van 2 5 mei 1717 tot 1724 was Filip Adriaan magistraat . van de stad Brussel. Ingevolge een rekwest van deze edeln1an, van van Assche en van Pippenpoy deed het magistraat van Brussel voetstappen ten gunste van Anneessens, Coppens, Lejeune, de Haeze en Vanderborght, doch niettegenstaande alles werd Anneessens op 19 september 1719 op de Grote Markt van Brussel te recht gesteld.

In 1725 was van Varick superintendent van het kanaal van Brussel naar Willebroeck ( 5 5). Zijn wapenschild bevindt zich nog op een afleiding van dat kanaal nab'ij het kasteel van N eder-Overheembeek.

Gezien Filips Adriaan op 17 juli 1717 reeds vermeld wordt als baron van Sint-Lambert en Libersart, is het bewezen dat hij op dat ogenblik reeds met Gertruda, Magdalena, Rosa vande \Verve verbonden was.

Op 23 september 1727 werd Filips Adriaan vermeld ab <<gedeputeerde ordinaris van de Eerw. ende edele Staten van Brabant» ( 56).

In 17 37 is Gertruda vande W erve « douairière van Filips Adriaan van Varick, erfborggravine van Brussel, baronnesse van Sint-Lambert ende Libersart, vrouwe van Huyssinghen, Eyssingen, Elsene ende Boondaal ». V erschiliende malen werden door de schepenen van de bank te Huizingen akten opgesteld, waarin ze vermeld staan als schepenen van Gertruda, Magdalena, Rosa vande Werve (25-8-1740, 11-7-1743 en 29-11-1743 bv.).

Uit het tweede huwelijk werd op 22 oktober 1722 een zoon geboren met naan1 Karel, Filips, Theodoor, Emmanuel, t )4)

\Y·. III. hl. 729.

{))) IInnans : «Bruxelles à travers les àgcs •, hkd. I, hl. 120. ( 56l AitAB SG S471.

Hendrik, Frans de Paula, Jan Bapist van Varick. De geboorte had niet te Huizingen plaats want er werd geen vermelding gemaakt in het register van de doopsels.

Volgens akte van 27 augustus 1727 bekwam Filips Adriaan van Barbara, Filippina, Steln1an uit Ruisbroek, elf duizend gulden waarvoor hij een jaarlijkse rente van 8 80 gulden zou betalen. Hij verbond zich hiervoor op zijn goederen, zo tegenwoordige als toekomende. De lijst van deze goederen zal later, als bijlage verschijnen.

In 1700 is Jan Baptist Daemen, reeds kapelaan van de kasteelheer.

Gertruda vande W erve gaf twee erfelijke renten van 84 gulden per jaar aan de kapelanij te Huizingen en dit bij middel van twee kapitalen van twee duizend honderd gulden elk. De opbrengsten en de bestaansmiddelen van de eerste stichting waren niet voldoende om een kapelaan te kunnen onderhouden. Daarom deed de douairière een tweede stichting ten bate van de alhier bestaande kapelanij, mits verplichting wekelijks twee misse11 te haren intentie te lezen, namelijk : 1o alle Vrijdagen «ter eere van den H Fransciscus de Paula » (naam welke haar zoon droeg); zo alle Zaterdagen «ter eere van de H. Maagd en Moeder Gods Maria ».

De uren en de plaatsen van deze missen zouden vastgesteld worden naar het behoren en de keuze van de heren en de Edele vrouwen van Huizingen, ,t zij in de kapel van het kasteel, 't zij in de parochiale kerk. Verder zullen we zien dat hieromtrent met pastoor Meyers, moeilijkheden ontstonden. . ,.

We zegden voorheen reeds dat er zich, ten huidigen dage nog, twee schilden, even beneden het fronton van de voorgevel van het kasteel bevonden; het zijn deze van de Van Varickstam en van de vande Wervestam. De wapens van de eerste stam werden t·eeds beschreven; Van de werve voert volgend schild : gevierendeeld, 1 en 4 van goud met een gaand everzwijn van sabel, 2 en 3 van sabel met drie kepers van zilver; het schild overtopt door een kroon gehouden door 2 staande toegewende griffoenen. Max Servais in \Vapenboek

van de provinciën en getneenten van België geeft omtrent dit blazoen de volgende uitleg : Alaric burggraaf van Antwerpen

woning bouwde bij de werf, waarvan de naam V ANDE WERVE, welke aan deze stam gegeven werd. Een latere afstammeling Willem ( 172 0), huwde Be atrix Sanglier (van goud met een everzwijn van sabel). Hij vierendeelde later het wapen van Alaric met dit van zijn echtgenote.

Toen we de toenaam << Heren van Huizingen » ver klaarden, zegden we dat een goede verstandhouding bestond tussen de bevolking van de parochie en de kasteelheren, dat deze laatsten deel namen aan het volksleven, dikwijls de dorpsfeesten bijwoonden en dat ze dikwijls het peterschap van kinderen van de parochie aanvaarden. Hiervan een paar voorbeelden die we tot nog toe in de parochiale doopregisters aantroffen : .

Filips Adriaan was peter van de volgende kinderen 1o Philippus Ge.orgius Schoonheyt op 22 april 1709.

2° Philippus Petrus W eemaels op 19 mei 1709.

3° Philippus Gerrebos op 3 december 1712.

KAREL, FILIPS, THEODOOR, EMMANUEL, HENDRIK, FRANS DE PAULA, JAN-BAPTIST

VAN VARICK Was zoals zijn voorgangers erfborggraaf van Brussel, baron van St-Lambert en Libersart, Heer van Elsene, Boondaal, Huizingen, Buizingen, Eizingen ingevolge het verhef van 1 0 septenlber 1734 ( 57).

In een akte van 7-6-1746 werd Buizingen, denkelijk bij vergetelheid, niet vermeld ( 5 8).

Karel, Filips was op 22 december (of oktober) 1722 geboren (59) en trad op 13 januari 1756, in de kapellekerk te I Ienelrik van \ 7arick.

voerde een schild van sabel, met drie kepers van zilver. Zij.n dochter W albarge, huwde Raymond van Pierrepont, welke een 98

(57) ARAB SG 8472 en 8924.

(58) ARAB SG 8472 (59) de \'cgiano II bl. 1954.

99

Brussel, in het huwelijk met Mada, Johanna, Charlotta van Rouvroy. Hij overleed kinderloos op 2 5 februari 17 6 3.

Amm Dammant.

In 1746 was Karel, Willem van Gindertal en, advokaat en schepen van Brussel « 111omboir >.'> van de tuinderjarige Karel Fi100

lips (60). In 1749 was er sprake van «les tuteurs du jeune seigneur » ( 61).

Vanaf 13 -9-17 5 8 is er meermalen sprake van ~owis de W estmal, curator van de Heer van deze parochie ( 62).

Daags na het overlijden van Karel, Filips werden « gecacetteert de naer volgbende plaetsen van het casteel Ter Borght in de voorsc. heerelyckhyet tot Huijssinghen : 1o het comptoir en het kamertje er naast; 2° de slaepcamer van den heere erffborgrave om naer de capelle te gaen ; 3o de grote camer boven syne slaepcamer ; 4 o de caemer boven de keuke; 5o de caemer boven de heetplaetse ; 6° den wynkelder; 7° de heetcamer ».

De zegels werden gelegd op aanvraag van advokaat Joannes, Benedictus De Lenne en mits toelating van de gravin vander Noot en de graaf van Sart ( 62).

De van Varicken en voorzaten dachten dat de « vroeghmis eerst voor hunne commoditeyt » en dan voor die van de overige parochianen gesticht was. In 1741 beweerde Karel ook dat zijn kapelaan die mis moest zeggen, daar waar het de kasteelheer beliefde. Nog in 1737 wilde de jonge borggraaf en de douairiere vande W erve dat aJle arm- en kerkrekeningen aan zijn schepenen en griffier zouden voorgelegd worden, zoals dit voordien gebeurde. Hiervan is een bewijs te vinden in de kerkrekeningen van Buizingen. Hieruit sproten moeilijkheden en gedingen voort met de toenmalige pastoor L. Meyers.

Niettegenstaande de vermelde moeilijkheden schonk Karel, Filips in 1754 een splinternieuw ornement aan de kerk van Buizingen.

(60) ARAB 8475 SC. (61) ARAB KA 15.641.

(62) ARAB SG fH77.

101

FILIPS, FRANS, JOSEF VAN V ARICK Bekwan1 alle goederen door Karel, Filips ... overgelaten in uitvoering van het testament van Filips Adriaan van Varick, op 12-6-1734 opgesteld.

Filips, Ftans, Jozef was de jongste zoon van Filips Frans en Margaretha Filippina van Baexen1, dochter van Roger, heer van Thielen en Anna Francisca vander Noot van Carloo ; hij was dus een kleinzoon van Karel Hyacinth.

Door het feit dat Karel, Filips, Theodoor, Etnmanuel, kindedoos stierf, kwamen de goederen te Huizingen in het bezit van Filips, Frans, Jozef in uitvoering van het testament van 26 januari 1763. Op 23 maart 1763 reeds werd hij betiteld als «grave van Sart, erffborgh-grave van Brussel, borgh-grave van Breucq, Heere van Court St-Etienne) \'Vistersée, Montreuil au Bois, Doiseau, St-Lambert en Libersart, Elsene, Boendael, Huijssingen, Eyssinghen ende Buyssingen etc., chambellan van haere K.eyserlijcke ende konincklycke apostolique majesteijt, groeten meester van de keueken van den hove van sijne konincklijcke hoogheyt den hertogh Carolus van Lorreijnen ende van Baer, etc. (63).

Filips, Frans, Jozef was op 23-2-1705 geboren en overleed op 27 Januari 1769.

Op 16 september 1727 was hij in het huwelijk getreden met Lambertina, Jozefa, van Verreycken, gravin van Sart, baronesse van Bonlez. Op 27 maart 1724 was er nochtans reeds melding van het huwelijk gemaakt.

Benevens de hierboven vermelde titels was Filips, Frans, Jozef tevens heer van Thielen en van Gransart.

Lambertina, J ozefa (soms Albertina) van V erreycken was de enige dochter van Hendrik V erreycken, graaf van Sart, baron van Bonlez, etc., en van Barbe Gertruda vander Gracht. Ze

(6~) .\R~\B

102

SG

847~.

was eerst gehuwd geweest met Karel vander Meere en ze overleed op 9 februari 1740. Ze schonk de heer van Huizingen de volgende kinderen : 1o Filips, Roger, Jozef, waatvan hierna sprake ; 2° Lambertina, Jozefa welke in 1764 ongehuwd overleed ( 64). Soms wordt ze Mejuffer van V arick van Sart genoemd.

Na de dood van Lambertina, Jozefa van V erreycken (vóór 15 maart 1740 zie ARAB LH 528), had Filips, Frans, Jozef een langdurig geding ,n1et Jaak, Jozef van Verreycken, borggraaf van Breucq omtrent de heerlijkheid van Bonlez ( 65). Zijn voorouders hadden volgens geloofsbrieven van Karel II,. bekomen dat de heerlijkheid van Sart tot baronie verheven werd. Bij plakkaat van 8 mei 1664 werd besloten dat die baronie noch verdeeld, noch verminderd mocht worden ( 6 5 ) • Door diploma van 16 december 167 4 werd Pieter, lgnace Verreycken graaf van Sart. Het graafschap van Sart verhief hij op 6 april 1675 (66) en zijn zoon Loclewijk Deminik hernieuwde het verhef op 2 juli 1678. Filips, Albrecht, Frans, zoon van voorgaande vergat het graafschap te verheffen op 16-12-1689. Ook zijn dochter Theresia, Filippina liet na zulks te doen ; hetzelfde gebeurde met haar zuster J ozefina, Albertina op 20 januari 1723. In het verhef van 14 maart 1740 vermelde haar zoon Filips, Rogier, Jozef van Varick, haar titel van gravin.

Op 27 maart 1741 werd door het hof besloten dat Filips, Frans, Jozef met recht aanspraak gemaakt had op de heerlijkheden van Bonlez en Gransart ( 67) . V erschiliende bedeschriften en rekwesten werden zö door van V arick, als door van V erreycken aan het hof voorgelegd, zodat het geding in 1746 nog duurde ( 67).

Van 1755 tot 1757 was Filips, Frans, Jozef gewoon afgevaardigde van de adel.

(64) Cfr de \regiano II hl. 19)6.

(65) ARAB Reg. des procès plaidés à la cour fëodalc nn 897 en reg. des aYenx ct dénomhrcments 6~9; LIL register van de brichvissc1ling 528 hl. 169 en 37 bi. 1. ('66) ARAB LH 11ft (67) AR:\B LII 527 hl. 157 en ~28 hl. 169.

103

Deze kasteelheer bezat op 18- 5-17 6 5, 5 3 bunders grond te Huizingen. ~ ande Weghe ( 68) spreekt over deze kasteelheer ter gelegenhetd .van een stoet welke in 1767 te Buizingen plaats greep en waann een groep, deze edelman en zijn gevolg voorstelde.

FILIPS, ROGIER, JOZEF VAN VARICK Zoon van vootgaande en laatste vertegenwoordiger van de Varickstam te Huizingen, welke alle goederen en titels erfde.

Op 16 decembet 1759 trad hij te Brussel in het huwelijk met Maria-Theresia, gravin van Cobenzl, welke in 1739 te Nancy (Lotharingen) geboren was. Ze was een dochter van Karel, Jan, Filips graaf van Cobenzl en van het H. Rijk, baron va~ Prosècle, Mosta en Leitenberg, heer van Hasperg, Sterberg, Lottsch, L ueg, Reissemiz, Isernico, Flambruzzo en Sivigliano en van Maria Theresia de Palfy-Erdödy. Maria Theresia van Cobenz1 stierf kinderloos op 17 Juni 177 8.

Filips, Roger, Jozef was graaf van Sart, erfborggraaf van Brussel, borggraaf van Breucq, baron van Bonlez, heer van Ways, Ruart, Court-Saint-Etienne, Wistersée Doiceau Mon' Bondael' Huitreu1"1 au bois, Sint-Lambert et Libersart, Elsene, zingen, Eysinghen, Buizingen, Kesterbeke, Ter Borght en 'Neerdorpe. Op 21 mei 1770 en op 10 januari 1778 noemt hij zich ook heer van Rypelenbosch ( 69) ; hij was tevens kamerheer (6,8) Geschiedenis \"ai1 Buizingen en Eyssinghcn. ~. B. Om de volgende eclclheidstitcls te n1ogcn drogen en l)ckomen nwcstcn de edelen onder andere de hierna vcnnelde inkomsten hebben : a) baron 6.000 pond per jaar ; b) graaf en nu1rkie~ 12.000 pond per jaar ; e) hertog en prins 24.000 pond per jaar. t69J ~\SB in akte betreffende IIni'zingcn.

104

van Maria Theresia, grootkeukenmeester aan het hof van hertog Karel, Alexander van Lotharingen en Bar, afgevaardigde van ,. de staten, groot-baljuw van Waals Brabant bij geloofsbrieven van 6 februari 1761. Op 25 februari 1761 legde hij de vereiste eed af en trad af op 31 oktober 1782. Voor de uitvoering van dit ambt werd he1n jaarlijks 3.000 gulden betaald (70). In 175 8-59 en 60 was hij afgevaardigde van de adel van Brabant, luitenant- gouverneur en kapitein-generaal van de Nederlanden.

Volgens Goethals ( dictionnaire des families nobles, bkd. II, bi. 397) zou de edelman een tweede huwelijk aangegaan hebben te Brussel op 29-3 -17 8 0 met Maria, Christina, Theresia Van Gaver, stifsdame van het Sinte-Goedele-Kapittel te .Nijvel, welke te Nice stierf in 1789. We betwijfelen deze bewering.

Filips, Rogier, Jozef van Varick, ging bij mijn weten de volgende leningen aan en stelde zijn goederen en heerlijkheid te Court Saint-Etienne als borg voor die sommen : 1° op 1-6-1771 een som van 500 gulden bij pastoor Vander Eist van Buizingen (71) ; 2° op 11 december 1771 een som van 30.000 gulden bij Filips, Norbert, van der Meere ; 3° op 14 december 1772 een som van 20.000 gulden bij zelfde ; 4o op 7 april 1774 een som van 3.000 gulden bij zelfde ; 5° op 13 april 1776 een som van 20.200 gulden bij de gebroeders Lindekeus en hij vermelde te dezer gelegenheid de volgende eigendommen : een groot hotel met nieuwe huizen en gebouwen onlangs nieuw opgetrokken, met wagenhuizen, stallen, hof, bijgebouwen die zich in de straat van de Naamse poort en in deze van het klooster van de paters Karmelieten bevonden; 6° op 18-12-1778 een som van 1.150 gulden; 7° op 1-9-1783 nam hij een erfelijke rente van 240 gulden per jaar te betalen aan Anna, Francisca Snaegels uit Brussel.

Hij zelf bezat een rente ten laste van het bestuur van het kanaal van Brussel en een andere op het borggraafrecht de « bierthol >>, te betalen door het brouwersambacht van Brussel.

(70) ARAB RK 12.S16.

(71) ARAB se;. 8473.

105

Een deel van de relikwiën die te Buizingen bewaard wor.den, zouden door de echtelingen Varick-Cobenzl kunnen gegeven geweest zijn (72).

Filips, Rogier, Jozef, overleed op 6 april 1784 te Brussel en werd in de kerk te Court-Saint-Etienne begraven. Op 21 maart van hetzelfde jaar had hij een testament opgemaakt ten gunste van zijn neef Frans, Bernard, Hendrik, Rogier, vander Gracht van Rotnmerswael. Maria, Katharina, Filippina, op 14 december 1703 geboren, zuster van Filips, Rogier, Jozef" was vrouw van Thielen en was op 3 juli 1734 gehuwd met Rogier, Filips vander Gracht, baron van Vren1de en Romtnerswael en heer van V riessele, waarvan Frans, Bernard, Hendrik, Rogier. Nlaria K.atharina stierf op 5 februari 177ó wijl haar echtgenoot reeds op 6 februari 17 59 overleden was (73 ).

De Heer van Hui zingen liet onder andere de volgende goederen na : 1o 13 6 bunders 6 d. 7 0 en 1/2 r. grond, bos, en weiden te .

Pulle en Zoersel.

2° 5 b. 3 d. 66 r. grond te Pulderbos.

3° Een nieuwe hoeve te Herenthout met 34 b. 1 d. 3 r. grond.

4o Elf bossen te Herenthout, beslaande een totale oppervlakte van 46 b. 3 d. 07 r.

5° Grond en bos te Santhoven 34 b. 2 d. 1 r.

6° Grond te Itteghem 6 b. 3 d. 30 r.

De erfgenamen namen ook de schulden over. en aldus onstond een proces. Op 6 februari 1785 kreeg mad{ies van Wemmel, de toelating een geding in te spannen tegen de baron vander Gracht van Rommerswael, erfgenaatn van Filips, Rogier, Jozef, omtrent het bezit van de titel van groot-baljuw van Nijvel (74). De markies mocht, ingevolge een brief van

(72) \ rande \Vcghc Geschiedenis van Huizingen en Ersingcn bl

158.'

.

.

.

(73) Cfr de \"c~iano III bl. 1955. . C7.f) A~t-\B LH Rcgistrc aux contrats de nmriagc, tcstamcnts 116 fo1. l.f. v.

106

6 Juni van 't zelfde jaar, zijn rechten doen gelden op 4 volle lenen die sinds 1678 niet meer verhoffen werden, vanaf Lodewijk-Dominiek Verreycken. Het geding ging niet_ door, gezien deze Vander Gracht de vier lenen kweet.

V erschiliende vertegenwoordigers van de V arickstam Ten titel van inlichting en volledigheidshalve vermelden we hierna al de vertegenwoordigers van deze stam die ons bekend zijn.

De oudst vermelde van V arick is Herman, welke in 12 3 5 te Haarlem aan een tornooi deel nam ( 7 5 ) • Na hem volgen : 1o Gosen of Gozewijn I. Heer van Varick ; leefde in 1270 (76). Werd opgevolgd door zijn zoon : 2° Jan, heer van Varick, welke in 1310 nog in leven was; 3o Gozewijn II van V arick, heer van den Rijck en vader van 4 o Gozewijn III, heer van V arick ; echtgenoot van Elza van Buren. Hij stierf in 13 5 8 (77) en was vader van : 5° Steven, ridder, heer van Varick, gehuwd met Elisabeth van Rossum; overleden in 13 6 0 of 13 61 en had als opvolger : 6° Gozewijn IV verenigd met Mechtilde van Buren waarvan: 7o Gozewijn V welke zich in 1366 meester maakte van Bommel, dat hij kort daarna moest verlaten. Enkele jaren later nam hij Thiel in. Was in de echt getreden met Mechtilde van Braeckel; gn Hier moet denkelijk Alart van Varick of Vauderick vermeld worden welke in 13 69 gehuwd was met Machtilde van Hoemen (78). In 13 72 legde hij de belofte af de « Bosschepoort (75) Cfr Tc \Vatcr liL hL )5-. {76l \\". III. hl. ... 30 .

(77l Cfr d~ \~cgiano II. bl. 1911 en 1912.

(78l Cfr Tc \\.atcr liL hl. ))6.

107

van Zalt-Botnmel te bewaken en te verdedigen voor de hertog en de hertogin van Gelderland, er nietnand binnen te laten en ze slechts aan hen over te geven. Zijn wapenschild bevatte: reeds de drie leeuwenkoppen n1et barensteel, hetgeen wijst op een jongere tak van de stam (79). Sotns is hij vermeld als zijnde de vader van Gosen V, hetgeen te betwijfelen valt; 9o Jaak van Varick, ook soms Johan genoemd, volgt Gozewijn V op. In leven on1streeks 13 77 en was verenigd met Aleyde· van Rossum. Hij was vader van: 1oo Gozewijn VI, ridder welke Beatrix van Culemburg als: echtgenote had; ouders van : 11 n Johan van V arick verbonden in 14 51 tnet Margaretha van Ysendoorn. In hetzelfde jaar werd hij met Waaienrode beleend. Uit dit huwelijk sproten ( 8 0) : Belia en Gozenwijn VIL 12 o Belia gehuwd met ridder Jan van Balveren ~ 13 o Gozewijn VII ridder en amman van Antwerpen. Uit het huwelijk, dat hij aangegaan had met Johanna vander Pol werden onder andere de twee volgende kinderen geboren : 14° Katharina getrouwd met ridder Thierry van Horst.

15° Gozwewijn VIII, ridder en heer van Wayenraedt (Waaijenrode). Hij overleed op 17 mei 1557, wijl zijn echtgenote Clara de Croix (de Crois, soms vanden Cruice), dochter van Johannes de Croijs reeds op 29 augustus 15 3 0 overleden was ( 81). Deze echtgenoten bezaten eigendoturnen : a) in het kwartier van Th iel ( 82) ; b) in het kwartier van Grave, onder Wespel, namelijk twee hoeven met « eenen edelman wooninge gebrant ende vernielt ende alleenlijck daer van gebleven de grachten met de huysplaetsen » ; c) een smout- en een korentiend op V elderpon.

Gosen VIII had de hierna vermelde kinderen : Cornelius) Filips, Johan, Margaretha, Anna en Gozewijn VIII.

(79! de Raadt. « Sccanx urmoirii·.\ des Pays~Bas ct des pays sinants », IY. hL k7. t80) \Y. III. hl. -~o.

(81) Cfr de \~cginno II. bl. 19)].)2 en .\RAB K.\ 14303.

(82) ASB~F.:\. \'er~chi11cndc. lias tH7~. lmndcl 10.

108

i.l\'OÎ-

16° Cornelius van Varick, heer van Weyenraedt verbonden met Anna de Lannoy of Anna du J ardin de la Motte. Volgens testament door Margriet van Varick op 25-9-1569 (83) op" gesteld, had Cornelis een dochter Clara die 1.000 gulden van haar tante bekwatn. Cornelis zou ook een zoon Hendrik gehad hebben waarvan ons geen nazaten gekend zijn; 17° Filips eerst gehuwd met Aleyde van Bentickx ter Loo, vrouw van Loo en Westerhof, dochter van Jan, heer van Berrinckhuysen en Loo en van Johanna van Appelterre. Aleyde gaf hem een dochter Clara, welke op jeudige ouderdom overleed.

Naderhand trad Filips in het huwelijk met Gertruda de Ruiter en later tnet Aima van Steenbergen ( 84). . )8° Johan de oude, gouverneur van Oranje, welke deel nam aan het Eedverbond der Edelen ( 8 5). Hij was verbonden met Maria van Erp, dochter van Joost en Margaretha van Galen ( 86) die het leven schonk aan J osina en Johan de Jonge.

19° Josina, echtgenote van Adriaan van Malsen, heer van Osenoort bij Heusden, vrijheer van Nieuwe Cuyck, zoon van Karel, heer van Tilburg en van Agnès van Wijck; 20° Johan de Jonge, waarvan me geen nakomelingen bekend zijn; 21 o Margaretha welke volgens beschikkingen van haar voornoemd testament 1.000 gulden schonk aan Clara dochter van Filips. Indien Clara nochtans zonder nalatenschap overleed, dan zou die som geschonken moeten worden aan Hendrik, zoon van Gozewijn IX (zie haar broeder welke volgt). Margaretha trad vervolgens in de echt met : a) Adolf van Bentinck tot Loo, welke vóór 16-12-1571 stierf ; b) Wijnand van Zalland ; c) Florent van Bochol tz ( 87) heer van Tongelaar.

Margaretha en Floris wensten in de Sinte-Elisabethkerk te Graeff begraeven te worden. Ze maakten hun testament op,

(83) ARAB FA, Fonrncau de Crnqncmhonrg. n" 92.

(84) Cfr Tc \\1atcr. IIL bL 357.

(85) Cfr Schotel. hl. H·tJ. (86) Cfr 'Ie \\."atcr. liL hL ~56 en ARAB FA~ Fonrncan de Crn· quen1bourg, 92 . ~ -~ (87) AR.\B F.\, I•onrncan de Cruqneml>onrg. n'' , ..) en 92.

109

op 2 5-9-15 69 en een bijvoegsel werd er aan toegevoegd op 20-11-1571. Ze had een dochter Maria welke gehuwd was n:1et Antoon van Berchen1. Omtrent de nagelaten goederen ontstond een geschil tnet Antoon van Berchen1 en voormelde Filips en Jan, alsook n1et Gosen IX. 22o Anna, geestelijke te Leeuwenhorst. z~o Gozewijn IX eerst drost te Buren, dan gouverneur en super-Intendant te Diest, Zichem en aanhorigheden en later amman van Antwerpen ( 84), ridder, schout van Antwerpen, markgraaf van het land van Rijen van 15-8-1574 tot 15-81!75, ten slotte ~arkgraaf v~n Antwerpen. In 1574 had hij de dienst ~~n de pnns van OranJe otn godsdienstige redenen verlaten. HIJ had een eerste huwelijk aangegaan met Renée Van -f\ssen, waa~van de moe~er een bastaard van Nassau was. Hij: huwde nadien Constant1a van Berchem, soms ook Katharina genoemd ( 87) ; ze was een dochter van Hendrik en Maria Margaretha van de W erve ( 8 8) . Na de dood van Gosen was' Hendrik voogd van de overlevende kinderen ( 89). Met zijn tweede echtgenote had Gozewijn op 11 april 15 64 een huwelijkskontrakt aangegaan.

Gozewijn had een natuurlijke dochter Clara.

Na de. dood van Gosen trad Constantia in het huwelijk met Fredenk, Perrenot van Granvelle, ridder, baron van Ronse,. heer van Champigny, gouverneur van Antwerpen en broeder van kardinaal van Granveile ( 9 0) .

Gedurende de Spaanse furie en tijdens de plundering van Antwerpen, werd schout Gozewijn IX, alsook burgemeester Jan V andermeeren op zondag 4-11-15 7 6 door een spaans soldaat vermoord (91). Hij werd in de Sint-Joriskerk begraven, doch de hervormden ontgraafden later zijn gebeenten en vervoerden ze naar het bolwerk Kattenberg.

Gozewijn was op 29 juni 15 74 tot de waardigheid van (88) s;aillard. Brngcs Ie Franc~ bkd \r. hl. 32), ARAB FA. Fourncau de Crnqncmhourg en Aug. Thys : Historiek der straten en openba.re plaatsen \·an Antwerpen, ARAB FA. Vanden Bcrghc de Limmmghc. n" 12.

(89} ARAH. Acq. 1912. un 593 . .. ... t9t)) Paillet.., Edm..

«

Correspondanccs du cardinal de Granvelle~

1-,6.,·H6. 1)1. 39.... c.91 1 Cfr Thys. hl. 37.

110

schout en markgraaf van Antwerpen benoemd geweest bij. · besluit van Filips II. Hij, alsook zijn zoon maakten deel uit van de « gulde van de heylighe besnydenisse ».

Van 1 5-8 -15 7 4 tot 1 5 augustus van het volgende jaar stelde hij de rekeningen op van beslagname van goederen van personen beticht of verdacht van ketterij, alsook van het ambt van schout van Antwerpen (92).

Al de papieren en de registers gehouden door schout Gozewijn IX werden met het stadhuis van Antwerpen verbrand. Aldus was het niet mogelijk een staat van de rekeningen, zó voorde ontvangsten als voor de uitgaven, op te stellen. De weduwe Constantia vroeg ontlast te worden van enig bewijs te moeten voorleggen van bedoelde rekeningen. De eerstvolgende rekening zegge van 27 maart 1577 tot 31 december 1579 werd voorgelegd door « J onckeer Symons vanden W erve, schiltkna pe van den Schoutetschappe van Antwerpen ende marcgraefschap slande van Ryen ».

Gosen liet twee kinderen na : Margriet en Hendrik.

24 o Margriet gehuwd met don Sanchez de Lev a ( Sancho de Leina) gouverneur van Kamerrijk. Margaretha was geboren in 1574 en overleed voor 24 maart 1651. Op 19 april1618 was ze weduwe en ze maakte een eigenbanding testan1ent op (93 ), alvorens op 8 juli 1618 in het klooster van Ter Banck te treden.

Ze stichtte aldaar twee jaargetijden, bij middel van een rente op de domeinen van 's Hertogenbos en gaf de rente van 800 gulden, die ze van de koning hield, ook aan het klooster onder de voorwaarde dat ze steeds een eigen dienstmeid of kamenier ter beschikking zou hebben, die geen geestelijke mocht zijn ..

Ze maakte te meer een deel van haar meubelen over aan het klooster behalve de slaaplakens, ammelakens, doeken, enz. die aan de lazerij zelf ten goede moesten komen, alsook eer.1 tweede deel van de meubelen, «alle pottekens ende instrumente van distillatie >>.

Het klooster moest ook haar kamenier Janneken (Jeannette) houden zolang deze leven zou en vergde voor haar een jaarlijkse vergoeding van dertig gulden. Janneken bekwam ook beddegoed, een zilvere lepel en een kleine zilvere kroes.

(921 ARAB RK 12.907.

(93! AR.\B KA 14.303.

111

Margaretha liet na haar dood een rente van 140 gulden aan

haar neef \Willcm van Horion, zoon van haar tante Jacqueline van Berchem.

2 5" Hendrik, ridder waarvan reeds vroeger gesproken werd (zie Nikoht<ts van Vatick, gehuwd met Anna Maria 11icault), 112

trad op 20 maart 15 89 in het huwelijk met Anna Datnmant~ oudste dochter van Nikolaas, kanselier van Brabant, raadsheer van de staten en bewaarder van de zegels en zuster van Eleonora en Barbe. , De huwelijksget;uigen van Anna waren haar drie omen : 1) Peter, bisschop van Gent; 2) Jan, amman van Antwerpen; 3) Frans, ridder en wapenkoning van het Gulden Vlies, hoogbaljuw en kasteelheer va11 Kortrijk (ARAB LH 3 66, fol. 86 V 0 ) .

Hendrik, was kapitein van een vaandel van 3 00 hoogDuitse voetknechten bij het regiment van graaf de Biglia (94).

Hij werd bij de herstelling van de rust in de Zuidelijke gewesten lid van de raad van oorlog.

Bij geloofsbrieven van 22 november 1599 van de aartshertogen Albrecht en Isabella, werd hij schout van Antwerpen en markgraaf van het land van Ryen, in vervanging van wijlen Hendrik 't Seraerts en bleef het tot 7 december 1628 (95 ). Zijn zoon Nikolaas nam dit ambt waar tot 3 0-6-16 58. Hendrik stelde ook van 22 november 1591 tot 6 december 1622 de buiten gewone rekeningen op van de goederen en hun ver koop van personen << besmet ende geinfeeteert wezende van heresyen ende andere».

Het vermelde dokument maakt gewag van de bevoegdheid en de ondervinding in rechterlijke zaken van Hendrik.

In 1617 was Hendrik ridder, borggraaf van Brussel, heer van Bouwel en Olmen, schout van Antwerpen en n1arkgraaf van het land van Rijen.

Door bemiddeling van Hendrik werd de Augustijner Observatenorde op 3 april 1608 in het bezit gesteld van een huis met uitgestrekt erf te Antwerpen, hetwelk 4 maand later door de stad Antwerpen in eigendom geschonken werd (96). Op 30 september 1608 werden er scholen in geopend waar latijn en grieks aangeleerd werd. Hij beschermde de kloosterlingen van

(94) ARAB LJI, Ontvangstenregister 366~ fol. 86 en RK 12.908.

(95) .ARAB RK 12.909, 19.670 en 19.672. Schepenhrieven-Cmn·

paranten 1632, 11° 7~ fol. 36.

(96'1 Cfr ~ fertens Torfs. hkd II. hL 399.

113

deze orde en legde de eerste steen van de Sint-Augustinuskerk te 1\nt\vcrpen op 7 tnaart 161 5 ( 97).

Ingevolge een overcenkon1st tussen ~1axirniliaan van 1-Iennin, graaf van Boussu, baron van Liedekerke en Hendrik van 1 \ arick, goedgekeurd en bekrachtigd door de aartshertogen op 7 scptcn1ber 1619, \verd besloten dat de vcrkoop van 1606 van het borggraafschap van Brussel door Maxirniliaan, aan Nikolaas Dan1n1ant, kanselier van Brabant geldig was (98). Nikolaas Danunant \Vas raadsheer van de aartshertogen en sekretaris van de private raad (9-2-1582) en \Vas gehuwd n1et Barbara Brant vrouw van ()ln1en~ zijn ouders waren Pieter en Anna Bave. l)oor testan1ent ging het borggraafschap van Brussel, alsook de heerlijkheden van Boondaal, ()lmen en Bouwel over op zijn oudste dochter Anna, echtgenote van Hendrik van Varick.

Ni kolaas Damnunt stierf te Brussel in 1616 en ligt begraven in de H. Sakran1entskapel van Sinte-Goedele te Brussel.

Hendrik overleed op 5 oktober 1641, wijl Anna Damn1ant op 6 n1ei 163 0 stierf (99). De echtelingen werden begraven in de Regelkapel van de D01ninikaner Sint-Pauluskerk te Antwerpen (chapellc du tiers ordre de Sint-Dominique). In deze kerk is aan de rechterzijde van het koor hun praalgraf te bewonderen. ()p de afbeelding van dit praalgraaf is het n1ogelijk de kwartieren van de echtgenoten te zien. De volgende tekst is op de grafsteen te lezen :

lei gist Jvlcssirc Iicnri de Varick Chlr, vicontc de Bruxelles Scigr de Boonendacl, Bauwel, et ()hnen, du conseil de guerrc ?\1arcgra vc d '1\nvcrs Treppassa l'an 1641 le 5 octob Ct

l)an1e Anne Darnant S.1 cotnpaigne, tbtne de~ ditli iieux, trepa~'>~l l'an 16.~0 Ie 6 de rn.1y. n-

q" 114

lln "· hl. . . ., . \R \B I I I. I ltnbntHn 1-t::.

<.. 'tJ

Pr.I;Ii~Llt \ .m

m

l h·11dnk '.m \ .nick eH \llna I >;mml,mt Smt /',Hzill,h·d, ft \11/\t crpen.

26° Gosen denkelijk een zoon of een neef van Gozewijn IX.

Deze Gozewijn was ook ridder en markgraaf van Antwerpen~ heer van Chatnpagney, Beaujeu, Sint-Loup, gouverneur van de stad Antwerpen in 1571 en 1577, staatsraadsman, hoofd van de financiën van de Nederlanden in 15 87 en 1591, ereridder van het departement van de Dóle in 15 9 2 ( 9 9) .

*** 27° Margaretha, dochter van Hendrik (no 2 5) en zuster van Nikolaas welke met Anna Maria Micauit verbonden was.

Margaretha overleed kinderloos op 2 3 jaóge ouderdom ( 100).

Volgen nu broeders of zusters en kinderen van de reeds vroeger vermelde heren van Huizingen.

28° Maria Francisca Gertruda, kloosterzuster te Val Notre Dame, dochter van Filips Frans, echtgenoot van Margaretha, Filippina van Baexem; 29° Anna Ermelinde, Rosalia, zuster van voorgaande.

Overleed op 4 november 175 8 zonder gehuwd te zijn geweest.

Ze werd begraven in de Benediktijnêrkerk te Namen ; 30° Anna, Maria, lgnace, Jozefa welke ongehuwd stierf te Brussel op 9 januari 1765; 31 o Maria, l(atharina, Filippotte, geboren op 14 december 1703 en overleden te Mechelen op 5 februari -1776, dochter van Filips Frans. Ze was vrouw van Thielen en was in de echt getreden met Roger, Filips vander Gracht, baron van Rommerswael, Vremde ... waarvan later sprake; 32° Margaretha, Francisca van Varick, vrouw van Olmen, Ysthoven, Stuyvenbergh. Tweede dochter van Nikolaas van V arick en Anna Maria Micault. Ze werd te Antwerpen geboren en werd op 4 oktober 1622 in O.L.V. Noord gedoopt. Deze dame diende op 11-8-165 3 een aanvraag tot terugkoop in omtrent de heerlijkheid Olmen ( ARAB LH 37 5, hl. 119). Ze ging op 3 november 16 5 5 een eerste huwelijk aan met Jan Frederik vander Gracht, dat in de Sint-Joriskerk gezegend werd; op 17 oktober 165 5 hadden ze een huwelijkskontrakt doen op-

(99) Cfr de \·cgiano I. hL 139. !100) Cfr de \'è:giano II. hl. 1593.

116

stellen. Uit dit huwelijk sproten Gertruda-Filippina ~n Anna Louiza, waarvan later sprake. Margaretha-Francisca trad andermaal in het huwelijk met Gillis Happaert ( otnstreeks 168 5).

Happaert was in 1655, 1657 en 1658 schepen van Antwerpen, hij stelde van 17-9-1651 tot 20-8-1661, als gerechterlijk officier, de rekeningen van het land van W aes op. Gillis was een zoon van Adriaan en Petronelia de Brosse-Dyon ( 101).

Margaretha-Francisca overleed op 7 juni 1714 (102) en werd in de Sint-Joriskerk te Antwerpen begraven. Haar kwartieren waren: Varick, Berchem, Datnant, Brant, Michault, Boisot, Halmale en Gottignies.

3 3o Maria J ohanna, zuster van F ilips Adriaan ; ze was verenigd met Frans, Jozef, baron van W aes ( 10 3 ) , heer van Kessenich en Hunsel, zoon van Willetn en Francisca de Faloise. De kinderen van Maria, Johanna werden op 9 noven1ber 171 0 onder voogdij van Filips, Frans van Varick geplaatst (tussen 1690 en 1700). In de akte van 24-5-1729 vraagt ze de terugkoop van de heerlijkheid Ottignies aan (ARAB LH 383, fol. 201).

Hierna een andere tak van de V arickstam welke tot nog toe niet kon aangesloten worden aan deze van de heren van Huizingen, doch die dezelfde wapens voerden en zonder enige twijfel mogelijk tot de stam behoren.

34° Jaak verbonden met Duyst van Voorhout ouders van : 3 f' Pieter, burgemeester van Delft en later gouverneur van Oranje; echtgenoot van Aleyde Sasbout.

3 6° Lambrecht, broeder van Pi eter ( no 3 5), priester en provoost van Namen, welke in 15 6 5 overleed; 37 Pieter Sasbout, zoon van Pieter (n° 3 5) en Aleyde Sasbout. Erfelijk hoog-baljuw van Rijssel, gehuwd met Lucretia 11

(101) ARAB FA V'aria \'ander Gracht en ARAB RK 14.501.

(102) Cfr de \regiano t hl. 49 en S59.

(103) l\Hroir des notabilités nobiliaircs de Bclgîqnc. des Pays~ Bas et dn Nord de la Francc I~hl. 594 en ARAB Lil, Register der ontvangsten 11° 38l fol. 201.

(104) AR:\B FA. de Fourncan de Crnquetnbourg. 8-17-8~-160-333 en Ll I 788 akte van 20-6--1624.

117

de Campotnenoso ( 104). Deze edelman was nog in leven in 162 5. Op 3 januari 162 3 kocht hij gronden te Erps van Anna vander Vorst, weduwe van Ladewij k, Joos van Plannes ( 1 0 5 ) , die hij op 27 juni 1624 aan Hendrik van Berchen1 afstond.

Pieter Sasbout had een geding 1net Florent van Noyelles omtrent de prijs door Sasbout betaald voor de heerlijkheid van Wilderen bij Campenhout (106). Hij had het slot en de heerlijkheid gekocht van Hendrik van Berchem, die in 1601 nog aan de Meerle toebehoorden en toen als << geruineert >> betiteld werden.

Eleonora Dammant, echtgenote van Filips, Filibrecht van Sprangen bood op 27 juli 1611 twaalf honderd carolus gulden per jaar voor Wilderen (107). Op 3 januari 1623 werd een koopakte opgesteld luidens dewelke de heer1ijkheid van Wilderen, het hof en alle toebehoorten door Pieter Sasbout, voor zes en vijftig duizend carolus gulden verkocht werden aan Florent de N oyelles ( 10 8).

Omtrent deze en andere goederen te Ranst en te Milleghem, had Pieter Sasbout in 1623-1624 een geding met Johanna de Rovelasca, weduwe van Jaak van Varick en echtgenote van Hendrik van Berchem.

Volgen~~ akten van 1601-1602 ( 109) bezat Sasbout pannenbakkerijen te Delft en te Parijs. De plaats waar zijn pannenbakkerijen te Parijs gelegen waren, werd wereldberoemd en ten huidigen dage nog dwingen de daarop aangelegde << Jardins des Tuileries » te Sint-Germain (Parijs), tegenover het Louvre museun1 de algemene bewondering af ( 11 0). Koningin « Margat >> had voetstappen doen doen ten einde deze gronden te kunnen aankopen, doch Pieter Sasbout, welke er helemaal niet aan hield de verkoop te moeten doen, vroeg een zo hoge prijs dat de koningin niet meer aandrong.

Sasbout en zijn broeders hadden in 1601-1602 een akkoord

(105) ARAB FA, de Fourncan de Crnqnembourg, un 160. {106\ AR~\B LH 788. bundel 146. nr 1751. (lOï) AR.\B FA, de Fourncau de Crnqucmhourg, 333 ..

(108) ARAB FA. de Fonrneau de Cruqncmbourg.

(109i ARAB F~\, id. n" 4.

110 .\R \B 1· '· id. 11" 14 bis en 1{111) ~\R~\B F~\~ de Fourncau de Cruqnembonrg. 1111 79.

118

aangegaan en stichtten een vereniging om pannenbakke~ijen in Frankrijk, Vlaanderen en Nederland uit te baten.

38° Jaak, broeder van Pieter Sasbout. In 1609 was hij gewoon raadsheer. Een eerste maal was hij gehuwd geweest met SybiUa de la Faille, welke op 22 augustus 1606 overleden was ; nadien trad Jaak in het huwelijk met Johanna de Rovelasca (op 19 april 1608) ; hij was heer van Ranst en Milleghem. Op 17 maart 1609 reeds maakten de echtelingen een testament op en voegden op 12 augustus 1611 er een bijvoegsel aan toe ( 111).

Door akten van 3 februari 1610 hadden ze de hoge en de midden rechtspraak en heerlijkheid bekomen over de twee voornoemde dorpen. Ze bezaten tevens het hof van Doekenhout (of Doggenhout) en Zevenbergen. Jaak stierf tussen 1611 en 1616 (112). Hij stichtte een jaargetijde van twee duizend missen die te Leuven te doen waren. Jaak had de volgende kinderen: Anna en Peter Jacobus; 39° Anna : dochter van voorgaande en van Sybille de la Faille ( 113). In 162 3 verbond ze zich met Loclewijk de Blasere, heer van Y dewalle, watergraaf van Vlaanderen en eerste schepen van Gent, in 1619-23 en 1626 (114). Loclewijk de Biasere had omtrent de goederen te Ranst en Milleghem een geding met Theodor de Fourneau de Cruquembourg ( 115). Anna werd nog vermeld op 10-3-1635; 40° Peter Jacobus (zie no 38), soms ook Peter, Jacobus, Gaspard genoemd werd op 18 april 1612 in de Sint-Janskerk te Mechelen gedoopt; 41 o Willem, broeder van Pieter Sas bout. Hij overleed voor 23 juli 1625 en had met zijn drie broeders een octrooi bekomen om pannenbakkerijen uit te baten; 42° Lambrecht broeder van Pieter Sasbout.

43° Pieter Cypriaan, zoon van Pieter Sasbout en Lucretia de Campomenoso. Hij wordt ook soms Pi eter, Cypriaan, Sasbout genoemd. Werd op 29 mei 16 52 ridder geslagen en was heer van Carnin en Dieval, groot-baljuw van Rijsel en ereridder bij de souvereine raad te Doornik. Zijn eerste huwelijk ging hij (112) ARAB FA. id. no 343 en Lil 887, bundel 2796.

(113) Gaillard-Brngcs Ie Franc.

(114) Cfr de \'egiano I, hL 203.

(115) ARAB FA. de Fourncan de Crnqnembourg" no 4.

119

aan tnet Anna-Maria de Laurin of Lauwereyns ( 116), dochter van Karel, te Mechelen op 5 januari 16 51 in de Sint-Pietersen Pauluskerk gezegend. Nadien trad hij een tweede maal in de echt tnet Isabella Roose (117) welke op 10 februari 1694 te Mechelen overleed en in de Sint-Pieters- en Pauluskerk bijgezet werd. Haar kwartieren waren : Roose, Rijngout, l(inschot, Gevaerts, De Ratn, onbekend, Van Houssetn, Olives wijl deze van haar echtgenoot waren : Varick, Duyst van Voorhout, Sasbout, Dupont, De Campomenoso, onbekend, Invrea en onbekend.

In 1672 bekotnt Pieter Cypriaan, alsook Louiza van V ariek, weduwe van Jan Baptist vander Goes de helf van het Heirbraeek dat achter het kasteel van Blaesveld gelegen was ( 118).

Pieter Cypriaan had twee kinderen : Barbarina-J acoba en Maria-Theresia, Florentia; 44° Barbarina-J acoba werd op 26 november 16 56 in de Sint-Pieters- en Pauluskerk te Mechelen gedoopt. Het was een dochter van Pieter Cypriaan en van Anna-Maria de Laurin (119) en was vrouw van DievaL In 1685 huwde ze Frans Lecocq, heer van Humbeke, Wuiverghem (in 1694) Waerde, de Motte, Groenhoven, Den Haag en Ter Eist. Op 24 november 1694 werd hij graaf van Humbeke en overleed op 4 december 1724 (120). Barbarina stierf op 17 maart 1689; 45° Maria-Theresia, Florentia oudste dochter van Pieter Cypriaan en Anna, Maria, Clementia de Lautin (121). MariaTheresia was vrouw van Sint-Laureyns Berchem, Carnin en Nieuwerdonck; ze was in de echt getreden met Jan Karel Roose, broeder van Isabella Roose, baron van Sint-Pieters Leeuw, Heer van Miremont, Spy, Osy, Calsteren enz. raadsheer van de grote raad vanaf 10 oktober 16 64 ( 12 2). Ten gevolge verdelingen op 19 mei 1678 en in 1682 gedaan, bekwam Maria-Theresia

(116) AS:\f. IImvelijkcn St-Pietcrs- en Panluskerk (117l AR.:\B Lil. Gcplcittc, processen 788, foll. 1751 en 801 fol.

1918.

(1181 Cfr \V. II, hL 627.

(119) Cfr Gaillard. hkd III en AS~L {120) Cfr de V'cgiano L bl. 467. {121} Cfr de \rcgiano II. bl. 1675. {122) AR:\13 LII~ Gcp1cittc, processen 884, hundel 2763.

120

goederen van de Uwens. Op 22 februari 1687 kocht Jan l(arel Roose het gerecht op Sint-Pieters Leeuw en voegde het bij het kasteel. Hij werd baron van die heerlijkheid op 20 december 1690. Jan Karel was geboren in 1629 en stierf op 5 januari 1694, wijl Maria-Theresia Florentia op 31 mei 170 5 overleed.

Haar zoon Jan Karel was in 1679 geboren. De echtelingen liggen begraven in het hoogkoor van de kerk te Sint-PietersLeeuw; 46° Louiza (zie sub 43°) denkelijk een zuster van Pieter· Cypriaan, of een zeer naaste bloedverwant.

*** Ter loops halen we hierna de vertegenwoordigers aan van de V erseyden van V arick die ten dele sproten uit de V aricken en ten dele uit de V erseyden.

47' Jaak van Varick gehuwd met Maria van Campen ouders van: 48° Maria welke gehuwd was met Jan Verseyden, heer van Zijl, afkomstig uit Nederland. Maria overleed in 1699. Jan, welke op 10 april 1657 geboren was, ging een tweede huwelijk aan en stierf op 19 januari 1716. Hij voerde : van sinopel, het hoofd beladen met een valk van goud, in de voet twee duiven van zilver.

Maria schonk hetn : Jan Versyden welke op 20 september 1713 begraven werd; J aak (zie hierna) ; Pieter, op 18 januari 1686 geboren en op 24mei 1712 verenigd met Johanna Schouten, welke op 18 mei 16 82 geboren was; 49° J aak (zie hierboven, zoon van Maria van V arick) te Leiden geboren en vestigde zich in Brabant. Heer van Zijl, welke door geloofsbrieven van 4 februari 1729 het recht verwierf zijn naam als volgt te wijzigen « V erseyden van Varick » en voerde dan Verseyden in 1 en 4, Van Varick in 2 en 3. Hij werd op 15 maart 1712 verenigd met Cornelia Edmonds, ~relke op 2 3 augustus 1687 het licht zag.

Uit dit huwelijk sprote11 : 50" Jan Adriaan Verseyden-de Varick op 19 januari 1713 geboren; 121

51 o Pieter, Yves op 3 juni 1714 te Leiden geboren (zie hierna); 52° Maria, K.atharina Verseyden-de Varick op 23 november 1716 geboren; 5 3 o Pieter, Yves (zie nr 51), Raadsheer en meester van de rekenkatnet te Brussel, groot-baljuw van de stad Oudenaarde en afgevaardigde bij de staten van Vlaanderen. Trad in de echt met Maria-Anna de Crutnpipen, oudste dochter van Hendrik en Victoria de Capitolo. Uit dit bed werden de hierna vermelde kinderen geboren : 54 o Jan, J aak V erseyden de V arick te Brussel op 3 juli 1769 geboren en denkelijk later baron ; griffier van Staten van Zuid Brabant (123) op 30 december 1816.

5 5o Cornelia, Maria V erseyden de V arick te Brussel geboren op 10 april 1767.

5 6o Appolonia V erseyden de V arick te Brussel geboren op 28-4-1771 (124).

* ** We vermelden nu volledigheidshalve de vertegenwoordigers van de V adckstam waarvan we geen verband konden vinden met ene of andere tak.

57° Isabella trad in 13 50 in het huwelijk met Hendrik de Raet, heer van Ordingen, Zoït-Bommel (Zaltbommel) raadsheer van graaf Raymond I van Gelderen en van Aleyde van Mekeren Batemborg. Ze was denkelijk verwant met Gozen V en Alard (zie nrs 7 en 8 ) ; 5go Joannes Varicx te Antwerpen gestorven op 26 oktober 15 37 en aldaar begraven in de Sint-Pauluskerk ; hij is vermeld onder de overleden paters en broeders; 59o Arnoldus Isifridus van V arick te Antwerpen geboren op 9 juli 1608, geprofest in februari 1632 en priester gewijd op 21 mei 16 3 3. Hij stond gedut·ende 17 jaar als pastoor te Minderhout en stierf op 77 jarige ouderdom op 30 juni 1685. Zijn stoffelijk overschot werd naar Antwerpen overgebracht waar

(123J K~\ Parochiale reghtcrs Huizingen.

(1241 Cfr de \'cgiano II, hL 1991.

(12~) Cfr de \'"agiano, hL 1610.

het bijgezet werd in de abtelijke Michielskerk, buiten de kapel, ter linker zijde. Het marmeren gedenkstuk geeft de beelten1s van de aflijvige weer, benevens een schild met de spreuk « Charitate et veritate ». Kanunnik en provisor van deze kerk, pastoor te Minderhout. Hij verwacht de komst van den rechter ; gelieve te bidden godvruchtig lezer, opdat hij eerder Gods a.anschijns moge zien. Dat hij ruste in vrede; 60° Jacob. Een zerksteen van de familie Jacob van Varick en Katharina Lepelaers is in de Sint.:.Michielskerk te Antwerpen te zien. Jacob stierf op 20 maart 1663 en zijn weerga op 2 maart 1644; 61 o Hendrik van V arick, priester welke te L~er op 7 september 1675 overleden was en in de Sint-Pauluskerk te Antwerpen begraven werd; 62° Maria van Varick omstreeks 1608 gehuwd met Hendrik Willekens. ( 126); 63° Sweder van Varick gehuwd met Tresa van Merwick.

Op 15 november 15 3 8 was ze weduwe en had ze de drie volgende kinderen ( 127) 64 o Hendrik; 6 5o Cornelia; 66° Jacob; 67° Gaspard, natuurlijke zoon van Peter. Volgens testament van Margriet van Varick (zie hiervoor) bekwam hij 500 gulden van haar; 68° Hendrik gehuwd met Hendr.ika Posthuma (128); 69° Jacob van Varick vader van Gosen, heer van Waaienrode welke gehuwd was met Maria van Weijen van Roemen; 70° Gosen, zoon van voorgaande gehuwd met Gertruda van Gelre en ouders van Karel, Jacob en Filipe hierna vermeld; 71 o Filips verbonden met Lubberta van Golstein, ouders van Cornelius, Anna, Peter en Johanna; 72° Cornelius van Varick, kommandant van de schans te Voorne; hij stierf in 1662; 73 o Anna gehuwd met Frederik van Essen en overleden in 1667; (126) ARAB FA~ de Fourncan de Crttqucn1bonrg, no 4. (l2T) ARAB FAY de Fourncan de Cruqucm bonrg. 11 11 93.

(128) Cfr Tc \\~a ter IIt hl. 3;6.

..

122

123

74° Peter, gouverneur van Oranje; 7 5° Johanna geestelijke ( 128); 76° In de parochiale Sint-Janskerk te Mechelen bevindt

zich een grafsteen met de vennelding : Ma thias van V arick Jacobi f. obiit 26 Martii anno 1600 natus n1enses 10. en een andere met koperen letters n1et het opschrift D.O.M. et 1nen1oriae dotnicellae Sibillae della Paille, conjugis Jacobi Van Varick, consiliarri tnagni consilii obiit 2 2 augusti 16 0 6 (zie 3 8) ; 77° Maria van Varick gehuwd met Pieter Walenburgh ( 129).

78° Jossués van Varick; 79° De volgende akte trof ik 1n de geboorteregisters van Court-Saint-Etienne aan : « 28-9-1714 Baptizatus est infans Domini Philippi Francisci de Varick et Margarita Philippini de Baxem, toparchorum in Court Sint-Etienne de licentiae illustrissimi Domini sine ceremonis ceremonia facta sunt et vocatus est Philippus Franciscus, quem suscieperunt R.A. illustr. Dominus Philippus Evrardi Vandernoot Gandensis episcopus et Domina Gertrud Philippina vandergracht B. ».

80° Maria Adrianna, gehuwd rond· 1770 met Jan, Jozef,_ baron van Bierens ( afr Goethals III, bl. 189).

BIOGRAPHISCHE WERKEN WAARIN SPRAKE OVER VAN VARICKEN Messager des sciences bisforiques, I 891.

Vander Meulen, Lisfes des persounes et fanzilles adntises attx

lignages de Bruxelles.

Foppens, Bibliothecet Belgictt.

(129) Foppcns. Bibliothcticn Belg. III, bi. 1018~1019.

124

Vande~ Straelen J.-B., Geslagt-lyste der 1takonz.eli7tf{en van

den. vennaerclen Christoffel Plantijn.

Leroy, Le grand' théátre sacré du duché du Brq,bant.

Dumont L.J.P.C.D.S., Quartiers généalogiques des fa1nilles nobles des PaJJs-Bas. Poplimont, La Belgique !Jéraldique.

Généalogie annuaire de la ·noblesse belge.

Frankfurter blätter für fanûliengeschichte. l1zdicateur généalogique, héraldique et biographique. de Raadt J.-Th.,Verza1nelin.g van grafschriften e11 wapens in verschillende N. Brabantsef'Je k.erken.

Paquet, Mé1noires pour servir à l' histoire littéraire des 17 provinces des Pays-Bas. Proost J., Table des no1ns contenus dans le 1!egistre aux gages et pensions. de Potter et Broeckaert, Geschiedenis van de genzeentelt der Provittcie Oost-Vlaattderen, arrondisse1nent Gent.

Bulletin. des cont1n.issions royales d' art et d' archéologte (1875).

Analectes histoire ecclésiastique.

Merghelynck, Vade-Mecu·1n pratique et utile des connais-

sances historiques.

Ed. Geudens, L'hópital Saint-Julien et les asiles de nuit à Anz":ers.

F. V. Goethals, Miroir des uotabilités nobiliaires.

J. Heuyttens, L'art de vérifier les généalogies. des ja1nilles belges et bollandaises. .

T he N ew- Y ork genealogical and biograpbical record, vol. XLI. Verachter, I nven faire des anciennes chartes et privilèges de la ville d' Anvers.

Vannerus, Documen ts luxembourgeois au.\· arcbh/es de l' Etat tÎ Mans.

Taxandria (Bergen-op-Zoom) jg 1913.

Matthaeus, De iure gladii.

Jona Willem, Te Water Historie l/all het verbond en. de smee/{scbriften der Nederlandsche edelen ter t'erk.rijgiuge. t'a1t t•rijheid iu den godsdienst en burgerstaat in deu jaaren 15 6 51567.

125

de le Chenaye-Desbois et Baudier, Dictionnaire de la 1~0blesse.

Edm. Paillet, Correspon.dartces dtt cardinal de Gra1zvelle. de Vegiano, N obiliaire des Pa,ys-Bas et du co1nté de Bourgogne.

Wauters, Histoire des e1tvir011s de Bntxelles.

Antwerps archievenblad.

Mertens-Torfs, Geschiedenis van Anhverpeu.

Hyn1ans, Bruxelles à travers les ages.

Vanden Weghe, Geschiedenis vmz Buizin gett en Eizingen. de Raadt, Sceattx annoiriés des PaJJs-Bas et des pays avoisinants.

Schotel, Biographisch -woordenboek van. de Nederland en.

Goethals, Dictionnaire des /a11ûlles 1zobles.

DE STAM VANDER GRACHT VAN ROMMERSW AEL Zoals dit veelal vroeger gebeurde, werden de banden tussen twee adellijke families enger en enger ingevolge talrijke huwelijken aangegaan door hun leden.

Hiervan vinden we ook verschillende voorbeelden voor wat de Varick en de vander Gracht stammen betreft.

Voorheen reeds hebben we het huwelijk vernield gesloten tussen Margaretha, Francisca van Varick en Jan Frederik vander Gracht welke te Mechelen geboren was en gedoopt werd in de O.L.V. kerk op 5 april 1624. Hij was de eerste baron van V remde en Olmen bij geloofsbrieven van 2 3 augustus 1660, door Filips IV gegeven. Jan Frederik was tevens heer van Eeckhoven, Schardau (Chardeau), Cortenbach en Belsele, groot-baljuw van het land van \\7aes dat de volgende dorpen omvatte : Lokeren, Dackenam, Waasmunster, Elversele, Tilrode, Bazel, V rasene, Sint-Gillis, Sint-Niklaas, Nieuwkerken, Stekene, Kemseke, Sint-Paul, Sinaai, Belsele, Moerbeke, Haasdonk en Melsele ( 1).

Jan Frederik was een zoon van Maximiliaan vander Gracht en Geertruyde van Gruytheere (2) en legde van 16-9-1647 tot 20-8-1661, datum van zijn overlijden, de rekeningen van zijn baljuwschap af ( 3). Jan Frederik verwekte o. a. : Gertruda, Filippina vander Gracht, gehuwd met Jan, Frans van Rommerswael, heer van Battenbroeck, V rysele,etc., welke bij akte van 21-7-1683 baron van Vremde en Heer van Schardau (te Gheuleghem bij K.ortrijk) en Belsele werd.

Op 3 juli 1734 had andermaal een huwelijk plaats tussen afstammelingen van voornoemde familiën, namelijk dit door hetwelk Maria, Katharina, Filippotte van Varîck, vrouw van

(1) ARAB RK 14.499.

(2) ARAB FA ·varia.. \ 1ander Gracht.

(3) ARAB 14.500~ 14.501 RK.

126

127

Thielen, geboren op 14 decetnber 1703 en te Mechelen overleden op 5 februari 1776, verbonden werd met Roger, Filips vander Gracht, baron van Rommerswael en V remde, heer van Ba ttenbroeck, Y rseke, Lodyck, V riessele, Eeckhoven, Ter Loo, etc. Deze edelman was op 1-10-1684 geboren en stierf te Mechelen op 6-2-1759. De echtelingen hadden vijf kinderen waarvan ons de drie volgende gekend zijn : 1o Frans, Bernard, Hendrik, Rogier, waarvan hierna sprake ; zo Filips, Frans, Jozef, Rogier, majoor in het dragondersregiment Sint-Ignon ; y> Anna, Maria, Ignatius, Jozefa, stiftsvrouw van het kapittel van Nijvel ( 4) in 1771.

Het is ingevolge dit huwelijk dat de heerlijkheden van Huizingen, Buizingen en Eisingen naar de familie vander Gracht van Ron1merswael overgingen.

FRANS, BERNARD, HENDRIK, ROGIER De wapens van vander Gracht van Rommerswael zijn: een en vier van zilver met keper van keel, met drie mereltjes van sabel, twee en drie van keel met twee zilveren zwaarden, versierd met goud, in schuinkruis geplaatst de punten naar beneden.

Ft~ans, Bernard, Hendrik, Rogier werd te Rumst op 30 augustus 1735 geboren en was baron van Rommerswael en Vremde heer van Battenbroeck, Lodyck, Vriessele, Eeckhoven, Terloo, lid van de staten van Brabant, kamerheer van het hof van Oostenrijk en huwde op 1 avril 1777 Florentia, Helena, Frederika, Jozefa-Louiza gravin van Bedo Suys. Uit dit huwelijk sproten vier kinderen :

1o Victoria, Filippina, Maria, Gertruda te Brussel geboren op 30-1Z-1778. zo Leopold, Anna, Rogier, Ghislain, Jan, Népomucène, Alouïs de Gonzague, Jozef, geboren te Brussel op· 8-4-17 8 6 en gehuwd met Hagens Petronella.

3o Louiza, Johanna, N épomucène, Maria, Gertruda, stiftsdame te Nijvel.

4° Albertina, Johanna, N épomucène, Louiza de Gonzague, Maria, Gertruda, Ghislena, ongehuwd gestorven te Thielen (Anerverpen) op 10-6-1863. Ze was in 1785 geboren.

* ** Tussen 1781 en 1784 woonde hier reeds een vander Gracht gezien op 4 mei 1781 te 12 u. de geboorte plaats had van « Hernestina, Philippina, Theresia, Gislena, wettige dochter van den Edelen Welgeboren Heer Ludovici, Francisci, Eugenii, Josephii van der Gracht, der Doorniksche parochie der H. Maagd Marie en van Edele en Welgeboren Dame Maria, Ferdinanda, Gislena Snoij, der Mechelsche parochie Sint-Joannes >>.

Deze Lodewijk, Frans, Eugeen, Jozef was een zoon van Loclewijk Frans, heer van Gandrin, Fertin, enz., baljuw van Doornik, voorzitter van de Raad van Doornik en van gravin PhUlis, Genoveva de la Tour du Pin. Deze laatste echtgenoten hadden ook Anna, Maria, Theresia, Hernestina, Francisca, gravin van Sint-Genois als dochter.

Maria, Ferdinanda Gislena Snoij was een dochter van Willem, Frans Snoij de Langerhagen, heer van Winksele, Ophem, Frayenshoven, enz., raadsheer van de grote raad van Mechelen en van Dorothea, Francisca 't Sestigh.

De peter en meter die voormeld wichtje boven de doopvont hielden waren Filips, Gislenus Snoij, baron van Oppuers, Langerhagen en Calsteren en voormelde Dorothea, Francisca 't Sestigh, weduwe van Willen1, Frans Snoij.

De erfenis van de goederen te Huizingen en omliggende scheen verschillende naastbestaanden te interesseren, alhoewel heel wat renten genomen waren door de laatste van V arick op deze eigendommen.

(4) Poplimont. «La Bclgique héraldique », v·~112.

118

129

Volgens blijkt uit de oude parochiale registers van Huizingen overleed hier een wichtje op 17 februari 1789, dat te Brussel op 21 januari 1789 geboren was. De eenzelvigheid van het kindje was : Ferdinanda, Florentia, Gislena, Nipomucena, Maria, Gertrudis, wettige dochter van Frans, Bernard, Hendrik, Rogier vander Gracht, baron van Rommerswael en V remde, erfburggraaf van Brussel, heer van Huizingen, Buizingen, Eizingen, enz., en van Maria, Florentia, Helena, Frederika, Jozefa, Louiza gravin van Berlo-Suys.

Frans, Bernard, Hendrik, Rogier stierf vóór 1 september 179 5 ( 5).

Op 12 september 1789 betaalde Frans, Bernard aan Anna, Francisca Snaegels uit Brussel duizend gulden voor aflossing van een erfelijke rente van 240 gulden per jaar, op 1-9-1783 geconstitueerd door Filips, Rogier, Jozef van Varick en op 9 oktober 1790 betaalde zelfde Frans, Bernard duizend honderd vijftig gulden voor een andere lening door zelfde van V arick aangegaan op 18 december 1778.

Ingevolge een kanttekening van de rekenkamer van 6 juni 178 5, op het verzoekschrift van m::trkies van Wemmel, luitenant aan het leenhof, kreeg hij toelating een geding tegen baron van Rommerswael en graaf van Bonlez in te spannen voor vier volle lenen welke deze geërfd had van Filips, Rogier, Jozef van Varick en die door Lodewijk, Dominiek Verreycken en opvolgers sinds 1678 niet meer verhoffen werden. vander Gracht van Rommerswael betaalde het bedrag van deze verheffen. Frans, Bernard, Hendrik, Rogier was, benevens de hierboven reeds vermelde titels ook heer van Y rseke, Elsene, Boondael ten Opperste, Bosvoorde, Court-Saint-Etienne, Bonssart, Wistersée, lid van de adele staat van Brabant.

Om voormelde renten terug te kopen en om andere kosten te dekken had Frans, Bernard, Hendrik, Rogier op 7 augustus 1790 een som van twee en dertig duizend gulden bekomen op zijn goederen te Court-Saint-Etienne, Huizingen, Buizingen, Eisingen, gelegen. Deze som bekwam hij van de moeder van Karel, Frans, Manrits de Jan ti (Joanna, Maria van Malony).

De leningen volgden elkaar op en op 3 septembe~ 1793

b~~wam Frans, Bernard duizend gulden van Loclewijk de W aet,

WIJl op 1 september 179 5 weduwe Maria, Florentia van Berlo een rente van vijf duizend gulden nam bij Jan Baptist van Overbeeck, echtgenoot van Anna, Maria Dussart.

ERFGENAMEN VAN FRANS, BERNARD, HENDRIK, ROGIER In 1812 omvatten de goederen 011der Huizingen : 1o het kasteel en de grond waarop het gebouwd was, de hoeve en gebouwen, « pourprise >> een hof ,vijvers, weiden en andere meer met een totale oppervlakte van 4 ha 43 a · zo een hof, een boomgaard, gronden en het Kr~laertbos groot te samen 6 ha 46 a ; 3n gronden, weiden, boomgaard, circa 5 ha 60 a groot waarvan 9 0 a gekocht werden op 2 november 179 3 ; 4 o nagenoeg 2 6 ha 5 a gronden en weiden ; 5o een huis met ongeveer 4 ha 90 a grond, wijmenier en weide; 6o 47 a grond ; 7° 1 ha 16 a weiden. go 28 a grond bij de oude kerk en het « Oyeblock » gelegen ; 9v 20 a grond bij 't Oyeblock ; 10° 5 ha 40 a bos in 't Zyp, waarvan 3 ha 2 a gekocht werden op 23-9-1789 en 1790.

Onder Eizingen lagen : 1 3 ha 9 a bos op 't Crabbosch ; 2(' 6 ha 36 schaarhoutbos en heide op 't Serclaes.

De totale oppervlakte van de goederen besloeg dus 64 ha 40 a.

11

('Sl

130

ARAB FA. Gohlet cl'Alviclla,

0

Il

7.

131

De eigenaren van die goederen waren de kinderen van Frans Bernard, Hendrik, Rogier zegge de drie zusters Victoria, Louiza, Albertina en Leopold, Anna, Rogier, Ghislenus, Jan, Nepotnucena, AlouĂŻs de Gonzague, Jozef vander Gracht welke zijn zusters tneestal vertegenwoordigde. Deze was baron van Romn1erswael en V remde, heer van de steden en land van Rommerswael, Y rseke, Loddyck, borggraaf van Brussel, heer van Elsene, Boendael, Boschvoorde, Battenbroeck, Eeckhove; Vrysele, Terloo, Court-Saint-Etienne, Wisterzee Lorensart, Buyssingen, Huyssingen, Eyssingen, K.esterbeke, etc.

Ten gevolge een eerste verkoopakte op 10 december 1811 getekend en op 1 juni 181Z bevestigd, werd voor 17.3Z8,04 fr. door Leopold, Victoria, Louiza en Albertina verkocht aan Ferdinand, K.arel, Jozef de Beeckman : 1o al de botnen van meer dan 50 cm omtrek groeiende op hun goederen te Court-Saint-Etienne, Suzeril, Huizingen, Buizingen en Eizingen ; zo al het materiaal dat van de afbraak zal voortkomen van a) de brouwerij te Lafranche-I..averne ; b) de schuur van het kasteel te Court-Saint-Etienne; c) het kasteel te Huizingen.

Deze som werd van de rente, op 14 december 177Z bij graaf vander Meere genomen, afgetrokken en het geleende bedrag werd aldus herleid tot Z5.000 fr. De verkoop geschiedde volgens de kaart van 174 3 door landmeter Adam op gesteld, in 178Z door landmeter Ghisbrecht en in 178 5 door Bezaine aangevuld.

De prijs van de goederen te Huizingen en Eizingen is niet opgegeven, doch wordt bepaald op ZO maal de totale jaarlijkse opbrengst. In een bijlage wordt de waarde geschat op 51.075 gulden (5). de Beeckman kocht de goederen van de voormelde erfgenatnen en ging de verplichting aan hun schulden te betalen en de renten af te leggen.

Ll2

DE BEECKMAN VAN SCHORE Ferdinand, Karel, Jozef de Beeckman van Schore was univetseel erfgenaam van Filips, N orbert graaf vander Meere en werd aldus de bijzondetste schuldeiser van vander Gracht van Rommerswael en de erfgenamen. Ferdinand, K.arel, Jozef kocht te meer van Jacob De Waet een rente van zes duizend gulden af, die in verschillende malen door Frans, Bernard, Hendrik, Rogier en zijn echtgenote genomen was.

Karel, Frans, Maurits de Janti welke ook renten had op de goederen stemde toe dat alles onder zekere woorwaarden verkocht zou wotden.

Ingevolge het overlijden van Fetdinand, K.arel, Jozef de Beeckman van Schore wetden Ferdinand, Jozef, Gislenus en August, Karel, Gislenus de Beeckman van Schore de erfgenamen van de ten ten.

De verkoopakte van 1 juni 181Z werd even later als volgt veranderd, met akkoord van beide partijen zegge Leopold en de zuster Victoria, Louiza en Albertina vander Gracht van Rommerswael enerzijds en de broeders Ferdinand en August de Beeckman andetzijds : 1° de twee kopers geven hun toestetnming om de vander Gracht's betete voorwaarden te schenken ; en gaan de vetplichting aan te betalen : zo zo de kapitalen, als de interesten van de twee renten en het niet vereffende deel van een derde le11ing die allen onderscheidelijk op 11 december 1771, 14 decetnber 177Z en 7 april 1777 bij Filips, N orbert graaf vander Meere genomen geweest waten; 3o de ach tetstallige in teresten ten bedrage van 10 5. 8 Z0, 1 I fr. alsook de vervolgingskosten die 14.275 gulden 17 st en 3 pen. beliepen ; 133

4° de achterstallige interesten van 7-8-1809-1810 en 1811

van de rente aan de erfgenan1en van de Heer de Janti verschuldigd; 5° andere rechterlijke kosten ten bedrage van 5.277 gulden en 5 st ; 6° aan de erfgenamen van weduwe Van Overbeeck de verschuldigde interesten en de rente van 5. 300 fr.; 7° een som van 1.476 gulden voor achterstallen op andere renten aan de Heer de Janti verschuldigd. Deze schulden worden voor de 5I 11 e door F erdinand en de overige 6I 11 e door A u gust de Be eekman betaald ; 8° de stichting van twee wekelijkse missen ten voordele van de kapelanen van Huizingen op 21 n1ei 1745 gesticht door Mevrouw Gertruda, Magdalena, Roza van de W erve, douairiere van Filips Adriaan van Variele Deze stichting bedroeg 84 gulden per jaar en was belegd op beplantingen op Eizingendries.

De rente van 5.000 gulden ten voordele van Jan Baptist Van Overbeeck en erfgenamen werd op ·17 maart 1813 door , Ferdinand de Beeckman afgelegd.

Volgens akte van 22 juli 1812 deed Ferdinand Joz~f, Gislenus de Beeckman de interest van de rente van, 6.000 gulden door Leopold en zijn zusters zelf betalen. de Beeckn1an verkocht op 11 november 1813 vcor 2.147,82 fr. bomen doch moest, ingevolge een klacht van de burgemeester van Buizingen, de helft van de som aan de gemeente storten.

*** Het kasteel, dat toen 4 bunders 3 dagw. 15 roeden omvatte was gehuurd door A. de Greve, wijl de andere eigendommen door andere personen in huur genomen waren. A. de Greve betaalde 315 gulden en bood op Sint-Audries 1818 drie honderd tachtig gulden per jaar.

De totale oppervlakte van de gronden van de Beeckman onder I-Iuizingen gelegen bedroeg in 1818 slechts nog 3 8 bunders 30 dagw. 241 roeden en de opbrengst van het huurceel 134

beliep toen 1.69 3 gulden 2 sol. 3 o., wijl het volgens schatting 1.946 gulden moest geven.

Felicité, Francisca, Jozefina, Ghislena, baronnes de Beeckman, echtgenote van Karel, Eugeen, Ferdinand, graaf van Auxy en Watton, heer van Neufvilles bekwam de goederen te Huizingen op 27 februari 1818 ten gevolge minnelijke verdeling gedaan voor notaris Caroly.

Het « domaine de Huyssinghen, Buyssinghen et Eyssinghen » werd op 3 augustus 1819 hij openbare verkoop aangekocht door K.arel Vaucamps, voor dat hij in het huwelijk getreden was.

Niet alle gronden werden door de barones :verkocht vermits ze in 1821 nog enkele eigendommen te Huizingen bezat.

VAUCAMPS Karel Vaucamps had op 3 augustus 1819 het kasteel en de daartoe behorende goederen gekocht.

Hij was omstreeks 18 3 0 in het huwelijk getreden met Maria, L udovica, Magdalena (soms Ma thilda) Simons.

We geven hierna de teksten die gebeiteld staan in de zerkstenen, van beide echtelingen, overgebracht naar het nieuw kerkhof van Huizingen. Rechts van de ingang, nabij de grafkelder van de familie Torley zijn die stenen nog te zien: « A la rnémoire de M. Charles Vaucamps, bourgmestre de la commune d'Huyssinghen, époux de dame Marie, Ludovine, Madeleine Simons, né à Havinnes, près de Tournai Ie 4 mai 1778, décédé à Bruxelles Ie 26 mars 18 52. » Admi11Îstrateur intègre, bon époux, bon père, ami dêvoué, i1 fut toute sa vie homtne de bien et pratiqua toutes les vertus de chrétien, mais quoi qu'il ait fait pour mériter le ciel, priez pout lui car les décrets de Dieu sont impénéttables. » A la mémoire de Madame Marie, Ludovine, Madeleine SIMONS, épouse du sieur C. Vaucamps, née à Tirlernout Ie 22

135

scpten1bre 1799, décédée à Bruxelles, Ie 24 février 1847.

L'mnour chrétien que j'ai porté à 111011 1nari, les soins que j'ai pris pour élever pieusement n1es enfants 1ne font espérer la vie éternelle, tnais les jugen1ents de Dieu étant in1pénétrables, je vous prie de vous souvenir de 1noi dans vos prières ».

K.arel Vaucamps tekenende als burgen1eester op 11 1naart 18 31 zijn eerste akte van de burgerlijke stand. Hij was een zoon van Antoon, Jozef en van Augustina Foucart. Zijn echtgenote was een dochter van Gerard en Agnès van Dionant.

Uit dit huwelijk werden de volgende kindere geboren : 1o Mathilda, Maria, Agnès, Charlotta geboren te Huizingen op 15 februari 18 3 2, gewoonlijk Mathilda genaan1d ; ze huwde Alfred Can1po; 2° Edward, Engel, J(arel, Maria geboren op 1 n1aart 18 3 3, gewoonlijk Edward genoemd; 3" Maria, Magdalena, Anna, J ozefina, Charlotta geboren op 26 decen1ber 1834, gewoonlijk Maria genaan1d en gehuwd met Edward, Ferdinand, Jozef 1 Eugeen, Hendrik de Lauwere; 4" Karel, Hendrik, Leon, Christiaan op 17 januari 18 3 6 geboren en doorgaans l(arel genoen1d. In latere dokurnenten verschijnt hij als eigenaar-landbouwkundige; f' Maria, Karel, Hendrik, Albert te Huizingen geboren op 17 april 1837 gewoonlijk Albert genoemd. Hij kocht later het kasteel en de goederen van zijn zusters en verwezenlijkte het huidige « DOMEIN »; 6" Maria, Louiza, Katharina, Felicia te Huizingen geboren op 6 augustus 183 8, gewoonlijk Felicie genoemd en gehuwd met Victor, Frans, Nikolaas Berden.

Tot hun n1eerderjarigheid was Adolf Delvigne voogd van deze kinderen.

Na het afsterven van vader l(arel Vaucamps verlieten de kinderen het ene na het andere het kasteel en gingen zich elders vestigen, n1eestal ten gevolge huwelijken.

Echvard vertrok op 16 n1ei 18 54 ( 21 j) naar Antwerpen en. verkocht zijn ~tandecl in het dotnein aan zijn broeders en zuster<>. ~1athilda en 11aria gingen op 19 novetnber 18 61 zich beiden te Elsene vestigen, \Vijl Karelnaar Sint-Joost-ten-Node vertrok op 1 decernber 186J ~ deze had nochtans op 24 rnei 18 56 rccd<i zijn p;u·t <1an zijn broeder en zustets verkocht.

Felicia hu,vde hier te Huizingen op ) septen1ber 1871 Victor Berden en vestigde zich op 28 november 1871 te Sint-Joostten-Node. ()p 10 juli 1861 kocht 1\lbert \ 1aucatnps het deel van ZlJll

zusters Mathilda, Maria en Felicia, volgens akte opgemaakt door notaris V ergo te.

Het domein werd openbaar verkocht en verkaveld op 14 november 18 6 3, doch het kasteel met nog andere goederen werd door Mathilda en Maria herkocht.

Op 22 juni 1872 verkochten beide zusters het kasteel en de goederen, welke hun toegewezen waren, aan Jules, Marie de Smeth) oud lid van de kamer van volksvertegenwoordigers en zijn echtgenote Maria, Henriette, Frederika, Cornelia de Borman.

In 1863 was Albert Vaucamps ondernemer voor het aanleggen van spoorwegen in N. Italie, namelijk de « chemin de fer de Mi~an nord ». Om zijn zaken behoorlijk te kunnen leiden was hij denkelijk genoodzaakt geweest zijn goederen op het laatst van dat jaar te verkopen, doch op 15 juni 187 5 was hij weer bij machte het ouderlijk kasteel te Huizingen en de daarbij horende goederen definitief terug te kopen van de Smethde Borman. Deze aankoop gebeurde voor notaris Delefortene te Brussel en die dag was voor Albert wel een van de schoonste van zijn leven. Later zullen we de talrijke en achtereen volgende kopen vennelden dank zijn dewelke Vaucamps zijn prachtig domein kon verwezenlijken.

Op 16 september 1875 huwde Albert Vaucamps, in de Sint-Stephenskerk, parochie Kensington, graafschap Middlesex, Engeland Anny Theresia, Kathleen, Vaughan NEWCOMEN, ongehuwde dochter van kapitein N ewcomen. Twee dagen voordien had hij een huwelijkskontrakt, met volledige gemeenschap van goederen ondertekend voor notaris Tobias Gainsford, Ridgeway te Londen. Afschrift van dit kontrakt berust te Brussel ter studie van notaris Van Beveren.

Uit dit huwelijk werden geen kinderen geboren en op 18 december 1890 werd het huwelijk ontbonden. De gewezen echtgenote overleed voor Albert, wijl hij zelf op 2 5 december 1900 te Toulouse, Frankrijk stierf.

Albert Vaucamps was gewezen gemeenteraadslid, gewezen burgemeester van Huizingen en senator omstreeks 15 december 1883.

De kastcelheer maakte op 6 oktober 1900 hier te Huizingen een eigenhandig testan1ent op, geregistreerd te Halle op 3 januari 1901 bkd 49, folio 73, verso vak 3 en berustende ter 138

studie van notaris Dupont te Brussel. Door dit testament stelde hij zijn erfgenamen aan. Zijn zuster Maria, weduwe van Edward, Ferdinand de Lauwere, weigerde haar erfd~el volgens verklaring gedaan ter griffie van de bank van eerste aanleg te Brussel op 10 april 190).

Albert Vaucamps liet twee testamenten na, namelijk dit reeds hierboven vermeld dat betrekking had op zijn eigendommen en goederen in België en een van 3 0 oktober 1900 waardoor hij over zijn overige goederen beschikte namelijk deze die zich in Engeland en Italië bevonden.

De kasteelheer had schikkingen getroffen ten voordele van de volgende erfgenamen : 1o Mevrouw Mathilda Vaucamps, weduwe van Alfred Campo. zo Mijnheer Edward Vaucamps.

3o Mevrouw Felicia V aucamps, weduwe V ie tor Berden.

4° Mevrouw Maria Vaucamps) weduwe van Ferdinand de Lauwere.

5o Carolina V ankortenstraeten, in de hoeve van het kasteel geboren op 12 januari 18 8 5 en opgevoed in Engeland. Ze was dochter van Frans Vankortenstraeten hovenier, bijgenaamd Susse den hovenier, en van Maria-Theresia Geeraerts, te Sempst geboren op 18-12-18 57.

6° Miss Florence W atling.

7o Rose Charton. go Hortense Ghysels, zijn verzorgster.

9° Hariett Scott te Londen.

10° Miss Gledow Newcomen, familielid van zijn overleden echtgenote.

11 o Mme Hosker, geboren Georgie N ewcotnen, familielid van zijn overleden echtgenote.

12n Mme Trevor, geboren Lydia Newcomen, familielid van zijn overleden echtgenote.

13 o lVI. Coenen Patrice, zijn zakenman, geboren te Zoutleeuw op 22-7-1842.

14n Frans V ankortenstraeten zijn hovenier en meestergast, te Hui zingen geboren op 17 maart 18 58.

1 f' Annie Demesmaeker.

16u Limbourg.

17" Het weldadigheidsburecl van Huizingen.

139

18° Al zijn weddieden die sinds tneer dan twee jaar in zijn dienst waren.

19° De pensioenkas van het personeel van een spoorwegxnaatschappij.

20° Georges en Johanna Borden, neven.

*** Het kasteel zoals dit in 15 47 door Pieter Boisot herbouwd was, werd in 1875 bijna ten gronde toe ges~oopt en herbouwd door de zorgen van Albert V aucamps, onder de leiding van de Brusselse bouwmeester Blondiau.

Schilderwet ken en verfraaiingen werden er uitgevoerd door deze eigenaar. Nu nog zijn zolderingen van de grote rechter voorplaats (café) ten dele met lijnwaaddoek bedekt, waarop eertijds kunstschilderingen te zien waren. Dit alles werd doodgewoon tnet een laag witte verf bedekt.

Albert Vaucamps deed de gebouwen, die in de onmiddellijke omgeving van zijn kasteel stonden, veranderen en bouwde: 1o Glazen kassen ( serren) waarin zeldzame planten gekweekt werden; 2° een remise waarin de voertuigen en koetsen in ondergebracht werden ; 3o paardenstallen ; 4° een grote orangerie waar kostbare verzamelingen laurier- en sinaasbomen, azalea's, e.a. bij wintertijd verzorgd werden· ' woonst voor een knecht ; 5° een 6° een zadel- en tuigkamer ; 7° een vogelvlucht; 8 hondenhokken ; 9" een watermolen, waar de elektrische stroom voortgebracht werd, welke nodig was in alle gebouwen van het laag deel van het park ; 10(1 een stokerij, in de hoeve van het kasteel ingericht.

Alle huizen, hoeven en hoefjes of gebouwen die zich binnen de door Albert V a ucamps vastgelegde grenzen van zijn nieuw don1ein bevonden, werden achtereenvolgens aangekocht of geruild 't zij door de kasteelheer zelf, 't zij door zijn vertrou\vensman Patrice Cocnen. De inzetten van de te koop ge11

140

boden loten, .percelen, bouwvallige lemen hutten werden steeds zo hoog gedaan, dat het geen ander mogelijk was nog op te bieden. Aldus bekwam de verkoper steeds een onverv:acht hoge pnJS. Vaucamps kocht tientallen kleine eigendommen aan, ten einde het prachtig dotnein te kunnen tot stand brengen waarvan hij droomde en waaraan hij zijn geld en tijd bestede. Zulks geschiedde tussen 187 5 en 189 3 ; hij liet geen gelegenheid voorbij gaan om zijn vurige wens te verwezenlijken. Hij wrocht dus achttien jaar op 't laatst van zijn leven om in het bezit te komen van de ·gronden die eens zijn ouders toebehoorden en te Huizingen een domein tot stand te brengen> mooier dan het ooit geweest was.

Op uitgaven zag hij niet ; hij ruilde so1nmige percelen tegen andere met een grotere oppervlakte of betere grond, zodat de ruilers steeds ruimschoots vergoed werden.

Van zijn goed wilde hij iets prachtigs maken en hij slaagde er volkomen in, want het domein was een prachtig plekje in deze schilderachtige Zennevallei.

De oude hutjes met gescheurde lemen muren, onder een zwaar en versleten strooien dak gedoken werden omgetrokken.

Onnuttige of bouwvallige gebouwen werden afgebroken en de stenen werden benut om de vele kilometers wegen, welke thans het domein nog doorkruisen aan te leggen of te verbeteren.

Sommige wegen kregen een fraaiere bocht; breder werden somtnige voetpaden, minder steil de baantjes.

Een groot deel van de wegen en paden, welke toen in alle richtingen door het g_oed liepen, werden afgeschaft, verlegd of omgeleden. Ook de toentnalige grote weg van Huizingen naar Alsemberg, de zogenoemde processieweg, over Bruineput werd afgeschaft. De aldaar bestaande stenen brug werd door Vaucatnps gebouwd en de huidige Vijverlaan werd in 1879 privaat eigendom van de kasteelheer.

Bourlard, landmeter, trok met behulp van Frans Vankortenstraeten sierlijke wegen, volgens de aanduidingen van de eigenaar. \V/ e hadden het groot geluk een dertigtal brieven te kunnen bekomen; welke allen van de hand van Albert Vaucamps zijn en geschreven werden tussen 15 januari 1879 en 14 maart 1883; ze waren gericht aan Frans Van Corten141

straeten, zijn hovenier, meestergast en vertrouwensman. Alle brieven werden te Milaan geschreven, wijl Albert aldaar weerhouden was door het aanleggen van spoorwegen.

Deze brieven werden tne, dank zij de bereidvaardigheid van Mevrouw weduwe Fr. Van Cortenstraeten ter hand gesteld.

Het weze me toegelaten hieromtrent Mevrouw Fr. Van Cortenstraeten zeer hartelijk te bedanken.

Uit deze briefwisseling blijkt de grote liefde van Vaucamps voor zijn sierbotnen en harsachtigen, rhododendrons, rozen en sierheesters die hij zelf in de kwekerijen koos~ Deze planten werden allen door zijn zorgen bij middel van zekerheidsloodjes getekend, ten einde alle bedrog bij de leveringen te voorkomen.

Vaucamps ontwierp zelf de beplantingen en vond in Van Cortenstraeten een bevoegd en stipt uitvoerder welke aldus zijn vakkundige kennis ten volle kon aanwenden. Dank zij de bevoegdheden van de eigenaar en deze van zijn helper, werden in het domein beplantingen aangelelgd die moeilijk in private eigendommen hun weerga zouden kunnen gevonden hebben. Ten gevolge onbezonnen hakkingen en de daaruit voortsproeiende windvallen, werden de aangelegde collectiën erg beschadigd.

Vooral gedurende de langdurige afwezigheden van de eigenaar spedde Van Cortenstraeten een belangrijke rol.

De Heer Vaucamps duidde steeds. zelf de plaats van de planten aan waarmede hij zijn domein verrijkte. In 1879 kocht hij verschillende magnolia's en tal van rozen aan.

Hij kende de eisen van de bomen en planten en wist waarotn deze of gene op een bepaalde plaats dienden gezet te worden: de grond was ongeschikt, de planten waren hier of daar te veel aan koude en hevige wind blootgesteld of belemmerden er een heerlijk zicht gezien hun hoogte.

Alle zorgen moesten genomen worden otn de groei van de botnen, heesters en planten in de hand te werken, om ze tegen vorst, sneeuw, guur weder of warmte te beschutten.

Mest en zorgen mochten niet gespaard worden. Alle gestorven boompjes tnoesten steeds vervangen worden. Bij warm weder moesten de planten duchtig begoten worden, wijl bij sneeuw een ploeg werkvolk de beladen takken van de collectiën moest vrij schudden, om te voorkomen dat ze onder die last

142

zouden breken. Indien grote koude te voorzien was, moesten alle zeldzame planten bij middel van stro beschermd_ .. w?rden.

Vaucamps kende niet alleen een massa vanetetten van harsachtigen, doch zelfs hun eigenschappen als sierboom, het decoratief effekt dat er van mocht verwacht worden en de eisen die ze stelden.

De edelste rozen moesten in potten geplant worden, om ze gedurende de Winter in koele kassen te kunnen doen plaatsen. ..

De eigenaar wenste bij middel van wekeliJkse verslagen van Van Cortenstraeten, regelmatig op de hoogte gehouden te worden van de gang van zaken in zijn domein, wanneer hij noodge.~­ dwongen af\ovezig was. Dank zij deze inlich~ingeri kon hiJ van uit Italië instructies geven. Aanbevelingen volgden elkaar op en steeds drukte hij met kracht op de na te leven verplichtigen. .. .

Voor wat de harsachtigen betreft gaat ZIJn voorliefde naar de N ordmansparren, cypressen, ceders, cryptomeria's, araucaria's en andere zeldzame bomen die dan in kuipen moeten geplaatst worden; hieraan moeten grote zorgen gegeven worden ten einde ze tegen sneeuw en vorst te beschutten.

V aucamps duidt zelf de rozen aan die te beho~den zijn -en deze die geen voldoening geven. De te gebruiken variëteiten kiest hij zelf en geeft de plaats aan waar ze te planten zijn. Te Lyon en te Parijs koopt hij .in maart 1880, zeven en veertig verschillende soorten mooie en kostbare rozen en doet ze naar zijn domein zenden. Op uitgaven ziet hij niet en op het rond rozenperk, voor het kasteel gelegen, gaat hij prat. In de Winter 1880-1881 bevroren alle. roz~n, behalve de minst goede en minst weke soorten. Dtt misnoegde de eigenaar welke noch geld, noch raad gespaard ha~.

Klimrozen werden geplant bij het kasteel, de boerdenJ, de paardenstallen en zelfs op de vooruitspringende boszomen; zijn voorkeur ging naar de Banckisia's. .

Een bloemen- en een druivenserre werden 1n 1880-1881 gebouwd. De druivenverzameling verbetert hij aanhoudend en eist dat de zure planten en de afgestorven stokken vervangen zouden worden. De verwa::ning van de . ~erren moet geschieden, niettegenstaande dat htJ weet dat h1J gedu~.ende het druivenseizoen niet te Huizingen zal kunnen verbhJven.

143

Bij iedere terugreis uit Italië brengt hij, of zijn echtgenote, keurige en dure bloemplanten mede zoals gardenia's, camelia's, azalea's, reseda's en setingen.

Ook zijn fruitbomen weerhouden zijn aandacht, want herhaaldelijk vraagt hij of ze goed de Winter hebben doorgebracht, of ze goed bloeien en of de opbrengst veelbelovend i's. Te Parijs koopt hij 3 50 bootnbeschermers en doet ze hier rond de fruit- en duurste bosbomen plaatsen.

De vormen van de grasperkjes) bij het kasteel worden door hem ontworpen of goedgekeurd en onmiddellijk daarna n1.oet 1net het aanleggen ervan aangevangen worden.

Bloemen ontbraken er steeds en er dienden bloemhakken geplaatst te worden op de vensterbanken, het halkon en de brugleuningen. Rhododendrons moesten geplant worden aan het uiteinde van de achterste brug.

Ten einde een prachtige keus van alpenrozen te bezitten n1.oest Frans Van Cortenstraeten persoonlijk alle kwekers van Gent en omliggende bezoeken om er de nodige aankopen te doen. De gewenste inlichtingen werden door de eigenaar gegeven) on1. heerlijke kleureffekten te bekotnen; de te beplanten plekken werden door hem . stipt aangeduid. De beplantingen dagtekenen vooral van 18 80-18 81.

Het wild werd gedu1.·ende de \Vïnter gevoed. Ganse karrevrachten wortelen werden in het bos opengelegd, ten einde konijnen en hazen te voeden. Om te voorkomen dat het hier gekweekte wild verhuizen zou, werden alle omhein1ngen van kippendraad en houten afsluitingen voorzien, zodat niets buiten kon. Zelfs de ingangspoorten werden met draad bezet om het vluchten van wild te beletten. Volgens oudere 1nensen me meermalen verklaarden, zaten hier toen duizenden konijnen in het domein en gold het de moeite, om even voor valavond, een wandeling langs het goed te doen en in de aanpalende weiden grote getallen langoren en wippende witsta,trtjes ingevolge handgeklap, te zien vluchten.

De nesten van eende11 moesten tegen waterratten beschut worden en de jongen moesten in parkjes opgesloten worden, opdat ze noch door eksters, noch door roofvogels of door ratten zouden weggehaald worden# Alle fazanteneieren moesten opgezocht en verzameld 144

worden om ·ze door hennen te doen uitbroeden; vóór het loslaten van de jongen moesten ze gekortwiekt worden. om te beletten dat ze het bos zouden verlaten. Ten einde de jonge, gefokte fazanten gemakkelijker te kunnen verzorgen, deed Vaucatnps in 1882-1883 een fazantenhok bouwen dat nu nog ten dele bestaat (torentje van het huidige hoender- , hok).

Niets ontsnapte aan de kasteelheer welke zich persoonlijk om kleine bijzonderheden bekommerde.

Aan de ijskelders, achter de vijver, moesten veranderingen gebracht worden gezien het niet mogelijk was ijs gedurende de ganse zomer te bewaren, ten gevolge warme luchtstromingen die in de kelders bestonden.

Sloten, grachten en vijver moesten behoorlijk gereinigd worden en kikkers moesten verdelgd worden om hun aanhoudend gekwaak niet meer te horen.

De velden tnoesten beploegd worden en V aucamps duidde bij naatn de werkman aan welke het meest geschikt bleek om dat werk uit te voeren. De weiden moesten zorgvuldig onderhouden en gemest worden; indien nodig moest goede aarde, en zo mogelijk teeltaarde, over de weiden geworpen worden opdat het jong gras jeudiger zou kunnen doorschieten.

I-iet verbeteren van de bestaande banen en het aanleggen van nieuwe lanen boeide het n1eest de Heer Vaucamps.

Hij verschafte alle inlichtingen voor het goed uitvoeren van wegenconstructie, vergde volledige verslagen over de uitgevoerde werken en de vooruitgang ervan. Herhaaldelijk eiste hij meer bijzonderheden. Vaucamps meldde waar steenbrokken of gruis dienden gehaald en gevoerd te worden : grint vond men op de Menisberg en hij wist waar grond, zand, teeltaarde en dergelijke materialen in zijn don1ein konden gevonden worden. In zijn brief van 11 Januari 1882 sprak hij zelfs van <<steengroeven». Lagen die in het domein of bedoelde hij de steenput te Buizingen ? Ik tneen dat het ging over de lagen zandsteen welke in de zavelput van het don1ein te vinden waren.

V erschiliende banen van het domein, in het lage gedeelte en in de nabijheid van het kasteel gelegen, bevatten grote hoeveelheden porceleinscherven, v..relke denkelijk voortkomen 145

van het oude porceleinfabriek te Buizingen gesticht in 18 37 en bestuutd door Lt K.olonel Winssinger. Dergelijke scherven werden vooral gebruikt in de huidige Meerbeekweg, Bron-, Linden- en Vijverdreven.

Andere banen werden hoofdzakelijk getnaakt bij tniddel van zandstenen.

Oude inwoners van de gemeente verklaarden me dat de Heer Vaucatnps karrevrachten stenen en keien kocht van kleine landbouwers welke dit materiaal op hun velden hadden opgeraapt.

De wegen in het hoge deel van- het domein en deze nabij Bruineput gelegen, moesten vooral goed verzorgd worden en de waterafvoer ervan moest bijzonder goed gedaan worden o1n uitspoelingen te voorkomen. Tientallen kilotueter draineerbuisjes werden gelegd.

Soms drukte de eigenaar er op dat het tempo der uitvoeringen te traag was en dat meer werk moest gepresteerd worden, anders zou het niet tnogelijk zijn gedurende de kotnende Winters nog alle weddieden te werk te stellen.

Gezien niet steeds op alle vragep van Vaucamps geantwoord werd of dat de bekomen ·inlich6ngen onvoldoende waren, eiste hij uitbundige, volledige en juiste verslagen.

Vaucatnps wenste niet een gedweëe uitvoering van zijn instructies want herhaaldelijk drukte hij er op dat ook voorstellen en opwerpingen dienden voorgelegd te worden, zo· zulks nodig of nuttig bleek. Verspillen en verkwisten kon niet geduld wo1·den.

Massieve metalen afsluitingen werden in Engeland besteld om langsheen de weiden te plaatsen. Alle hagen moesten uit het domein verdwijnen en de omheiningsglooiingen moesten weg gestoken of weggegraven worden (hof Bauwens, huis Mosselmans, op 't Seyp, hof Desmet e. a.).

In het park werden een tiental rustieke zomerhuisjes, met gekleurde kunstraampjes geplaatst.

Drie nieuwe boomgaarden werden door de zorgen van de Heer Vaucamps aangelegd.

Albert Vaucamps had in zijn kasteel tal van schilderijen, n1armeren en bronzen beelden, artistieke meubelen, muziekinstrumenten en andere kostbare en waardevolle voorwerpen bijeen gebracht, die op 7 april 1902, door de experten J. &

A. Leroy, 12, Museumplaats te Brussel, verkocht werden.

Stippen we terloops de volgende schilderijen aan : 1. Coche11z op Mozel, door Theodoor Baron.

2. Place Pigalle, door Boldini.

3. Fe11z1ne à la cigarette, door Boldini.

4. Dans Ze jardin, door Boldlini.

5. A la ca1n pagne, door Boldini.

6. La confidence, door P.C. Comte.

7. Bal dans UJ'le g.uinguette, door Leon Dansaert.

8. L'abandènznée, door Louis Gallait.

9. L'of.ficier blessé, door Jules Goupil.

10. La visite à l'atelier, door Jules Goupil.

11. Les deux chattes, door Gustaaf De Jonghe.

12. Le baiser, door Gust aaf De J onghe.

13. La 11zarchande d'oiseaux, door Victor ·Lagye.

14. La déclaration, door Jan Baptist Madou.

15. Fleu1rs, .fruits et accessoires, door Jan Robie.

16. Fleurs et fruits, door Jan Robie.

17. Fe11znze en. gris, door Alfred Stevens.

18. Fe1nnte au peignoir, door Alfred Stevens.

19. La fenz1ne au parasol, door Alfred Stevens.

20. Dans le pare, door Alfred Stevens.

21. Prêfe à jJartir, door Alfred Stevens.

22. Les terreurs cl e bébé, door Jan Strobbaerts.

* ** Van 25 december 1900, datum van het afsterven van de Heer Albert Vaucamps tot 21 maart 1903 bleven zijn erfgenamen in onverdeeldheid. De eigendommen werden verkocht aan M. Hendrik Torley.

1.

2.

3.

4.

5.

De verkoop omvatte : het kasteel met vijver; een hoeve met afhankelijkheden (paarden- en koestallen, schuren, wagenhuis en melkerij) ; een stokerij met twee vetdiepen en zolder; een smidse en een schrijnwerkerij; een intendantenwoonst met verdiep en afhankelijkheden, herbouwd in 1871. Hiertncde werd de vroegere pastorij

bedoeld. Deze woonst was door een vijver omgeven welke na 1903 aangevuld werd tnet slijk van de vijver rond het kasteel; 6. een waterrad op de Molenbeek) met gebouw, dynamo, accumulatoren en verschillende elektrische apparaten waar de elektrische stroom voortgebracht werd voor het kasteel en de afhankelijke gebouwen; 7. verschillende wachterswoonsten; 8. een bron vanwaar drinkbaar water in de twee achterste torentjes van het kasteel geleid werd, on1. vandaar alle gebouwen van het goed van water te voorzien. Ook het fonteintje voor het kasteel, de groenten- en bloemenhof, alsook de serren werden door de bron gevoed; 9. moes- en lusttuinen, verwarmde kassen, orangeriën, kweekvijvers voor karpets en pootvis, ijsputten, paviljoenen, lusthuisjes enz. ; De verkoop gebeurde voor notaris Dupont en werd te Brussel geregistreed onder n o 14 bkd 9. 3 57. De ver koopsom bedroeg slechts 5 50.000 fr. alhoewel Vaucamps ongeveer 4.000.000 fr. had uitgegeven om zijn dotnein te verwezenlijken.

HENDRIK TORLEY Werd geboren te Gummersbach in Duitsland op 2 maart 1849; hij was een zoon van Leopold, Hendrik en Ludovica

Greeff.

Voor hij te Huizingen kwam wonen, verbleef Hendrik Torley te St-Gillis bij Brussel) steenweg op Charleroi nn 127.

Hij had een eerste huwelijk aangegaan met Paulina Keiler, ook van Duitse oorsprong. De echtscheiding werd uitgesproken op 6 n1ei 1910. \' olgens notariale akte van verdeling, door Ï\·1ecstcrs De Doncker en De Tiège opgemaakt en overgeschreven te Brussel op 16-6-1910 (n'' 3 bdk 11.545) behield Torley de goederen te Huizingen.

148

Volgens verklaringen van verschillende personen die. haar kenden had Mevr. Torley K.eller een gouden hart.

Op 30 juli 1905 liet Mevr. Torley-K.eller aan het gemeentebestuur van Huizingen weten, dat ze op eigen kosten een « crêche gardienne pour enfants en bas-àge » aan de gemeente wilde schenken. Op dit voorstel werd door het gemeentebestuur niet ontniddellijk ingegaan.

De echtgenoten Torley-Keller hadden een zoon Karel.

Mevr. Todey-Keller richtte, bij midclel van een gift, een stichting ten voordele van het dierkundig instituut Torley-Rousseau bij de Vrije Universiteit te Brussel in, ten einde de studie van de dierkunde te bevorderen. De stichting werd gedaan ter nagedachtenis van haar zoon Karel en zijn medewerking met Dr Ernest Rousseau.

Een tweede gift werd door de zelfde dame gedaan ten gunste van het Provinciaal Instituut voor Doofstommen en Zwakzichtigen de Ste Agatha-Berchem.

Op 8 juni 1910 tekenden Hendrik Todey en Michaël Seln1a een huwelijkskontrakt n1et gemeenschap van goederen voor meesters De Doncker en De Tiège en op 12 juni 1910 werd het huwelijk voltrokken. Op 15 december 1911 deed de Heet Torley Hendrik een testament opstellen door notaris De Doncker. en stierf te Madona di Campoglio (Oostenrijks Tyrol) op 19 juli 1912.

Op woensdag 30 maart 1938 kocht de provincie Brabant het domein van Beaulieu aan de echtelieden Devillers LucienMichaël Selma voor de som van 4.200.000 fr.

Ingevolge de notariale overeenkotnst op 7 januari 1918 afgesloten tussen Mevr. Michaël Selma, Elisabeth, weduwe Torley Hendrik en T orley K.arel ingenieur, zoon van Hendrik en K.eller Paulina ·werd de weduwe eigenares van het domein.

149

DE HEERLIJKHEID VAN HUIZINGEN De vorstelijke bezittingen waren destijds zodanig uitgestrekt dat het onontbeerlijk bleek tal van bean1bten en later plaatselijke afgevaardigden aan te stellen oin de rechten van de vorst te doen eerbiedigen en om tevens recht te spreken.

Allengskeus groeide de persoonlijke macht van deze vorstelijke plaatsvervangers derwijze, dat ze meer onafhankelijkheid verwierven in het hun toegewezen gebied, en zulks natuurlijk, ten nadele van de macht en de rechten van de vorst.

Ingevolge aanhoudende n1isbruiken, talrijke klachten, de onmogelijkheid een bestendig en afdoend nazicht uit te oefenen, was het nodig verschillende onderzoeken in te stellen ( 1 ) en ten slotte aan de bestaande toestanden wijzigingen te brengen.

Heerlijkheden ontstonden aldus. De heer huurde, kocht of werd, ten titel van bewezen diensten, begunstigd met het beheer, zo voor wat rechterlijke als voor wat bestuurlijke zaken. betrof.

De heer beheerde een heerlijkheid, die een wel omschreven gebied besloeg. Omtrent de gebiedsomschrijving ontstonden nadien heel wat gedingen; hetzelfde gold voor wat het bezit van die heerlijkheden betrof.

Eenzelfde persoon was meestal in het bezit van verschillende heerlijkheden, die soms zeer verspreid waren, zodat hij zich niet daadwerkelijk met het beheer ervan kon bezig houden. Op zijn beurt liet de dorpsheer zich vervangen door een meier, schepenen en preters die in zijn naam over zijn rechten dienden te waken, de geldelijke bijdragen of beden moesten doen innen, de cijnzen moesten doen ontvangen; ze hadden opdracht de inbreuken op de wetten op te sporen, de verantwoordelijken te doen straffen of ze voor het hoger gerecht te dagen.

t 1) Bolsée : 150

«

La grande cnqn0tc de 13S9 en Brabant.

Wanneer een heer verschillende belendende heerlijkheden bezat, stelde hij slechts één meier aan en richtte een schepenbank voor .d~e gebiede?-. in. Zulks was een lange wijle het geval voor HuiZingen, BuiZingen, Eizingen en Dworp.

De meier moest niet noodzakelijkerwijze in de heerlijkheid wonen en werd door de heer aan- en afgesteld.

In de 14e eeuw hing Huizingen van de hoofdmeierij van Rode af. Deze toestand duurde denkelijk tot 1489. . Het hoog gerecht van Huizingen, Dworp ( 2), Alsemberg, Linkebeek en Beersel, alsook het midden en het laag gerecht over Terheyd~n, Ten Broe~ke onder Rode, Zittert onder Dworp en Boesdael gtngen op 12 Juni 1489 op de Witthem's van Beers~l over ( 3 ~ • Koning Maxiruiliaan had deze gunst, als vergoedtng aan die adellijke familie toegestaan en op 12 mei 149 5 werd zulks door aartshet·tog Filips van Oostenrijk bevestigd. . Wolfart van Itter bezat reeds op 11 maart 15 04 het hoog, mtdden en laag recht over Huizingen, Buizingen en Eizingen, doch op 3 september 1505 werd dit mits betalen van 529 pon-

. (2) I-loog gerecht: hoogste gerecht dat de erge gevallen en grove misdaden te beslechten had zoals brandstichterij roverij toverij diefstal, moorderij e.a. De straffen waren zeer zwa~r zodat' de do~dstraf en de ~erbeurdverklari?g kon uitgesproken worden.

Ba~JUW: afgevaardigde van de hertog, welke dit gerecht voorzat. .. l\thddcn gerecht: had nagenoeg de bevoegdheid van onze boetstraffeliJke rechtha:nken, die b~nevens de hechtenis of gevangenstraf ook son1s t?t geselmg, aan boeien leggen en dergelijke lichan1elijke straffen van nundere rang veroordeelden. . . Laag gerecht: was gelijk te stellen 1net ons hedendaags vredege~ Iccht en kende overtredmgen waarop geldboeten, de zogezegde « .bruccke1! » op ~oegepast werden; vb. vechtpartijen) stokslagen, bedreigmgcn, mtschcldmgen. enz.

De drievoudige rechtspleg~ng behoorde oorspronkelijk aan de l~~rt?g~n :rm1 ~~rabant/oe, dte z1ch door hoofdmeiers en balju\vs deden \crtcgen\H>or<hgen. Naderhand ·werd de rechtspraak 1neer plaatselijk en d~ dorpsheer bekwam omstreeks het einde van de xv·e eeuw dcz<~

hccrhJkc rechten.

De llCcrlijke rechten omvatten benevens de drie W)()rmeldc rcch· ten. ook het ?unstcHcn \'an zneiers, schepenen en prctcrs.. het nazicht van kcrkrckcnmgcn en deze van het armbestuur.

(3) Cfr \V. bkd HI*715.

151

den 19 stuivets 4 oorden en 2 m. bevestigd ( 4). Volgens leen~ brieven van 1 juni 15 0 5 had deze ontvanger van de koninklijke rechten te Halle deze heerlijkheden bekomen met alle voorrechten die de koning e1· had, behalve de regaliën, oorlogsconfis~ catiën, bastaardgoederen en dergelijken alsook de cijnzen ( 5).

Op 2 5 oktober 15 09 werden die leenbrieven andennaal beves~ tigd ( 6).

Wolfaerts zoon had laakbare feiten begaan te Sollenberg.

Gezien Wolfart niet duldde dat zijn onderzaten << gemolesteerd ofte gecomponeerd» zouden worden, moesten de inwoners van Huizingen, Buizingen en Eizingen voortaan te recht gaan naar Alse1nberg, waar ze ook ter oogstwaarheid moesten komen (7).

De bekendmaking van deze mededeling van de hoofdmeier van Rode, gedagtekend van 5 maart 15 06, trachtte Louwette Dittre te verhinderen. Doch op 1 juni 15 07 had Wolf van Itter het voormeld hoog, midden en laag recht over Eizingen, Huizingen

(4) ARAB RK 1878. J)e Loup Dittre la son1n1e de cincq eens vingt neuf livres dix neuf solz quatre deniers deux 1nites dn part dudit pris a quoij n1ontoit l'acl1at par luij fait des haultes moicnnes et basses seigncuries de Huijssinghe, Eessinghen, Buijssinghen, les fourfaictnres cl'icelles et de la souhs maieric des cl. trois villaiges ensc1nble des eens y appartenans, au racl1at perpctnel eonune Je contiennent les lettres que ]e roij luij en avait fait expcclier ponr sa sienrté .(sécurité ?) en deniers paicz conlmC dessus pour cc icij par descharge faii'e Ie ure jour du dit mois de septen1bre l'an n1il V c et cincq.

(SJ ARAB Lil 24 hl. 84~3.

(6) ARAB LH 18 bl. 74. \Volf van Yttrej2S Oktoh. 1S09 bij coope gcdaen tegen onsen hcrc den Coninek van Castillen hout die hooge, middel en lege heer~ lichcden van Huyssingcn n1et allct gene dat onsc here den Coninck aldaer heeft, bchalven den regalien, confiscation van oirlocgen, bast~lerde goeden ende dycr gclyckc. Item noch die chynscn onder IIuys~ tilngcn ressorteren, onder trentmecsterschap van Brussele gedragen 12 pond. 6 st. om by den voirscr. \Volf van Yttrc ende syne naco ..

Inelingen van den voirscr. hogen. n1idclelder en leghen hccrlicheden, kuere, hrneckcn ende chynscn te gcbrnycken ende sondcr ntiddel van den hertoghc van Brabant tot ccncn vollen leen te houden totten tvt toe dat die gelost sal wesen. · (71 Oogstwaarheid : zitting van het gerecht die Incestal slechts eens per jaar plaats had en waarop zaken beslecht wcn:lcn> welke betrekking hadden n1et de landbou\v~ de oogsten.

ARAB RK 127-6. Ander uvtge\·cn van divcr~c co~tcn b\· dcscn 1ncyer verleyt int acnvccrdcn \;atidcn hccrlichcidcn van IIn~·~ingcn,

152

en Buizingen weer van de koning in leen gekregen ( 8) zoals tevens blijkt uit onderhavig excerpt : Huyssingen oic prochie onder die bancke van_ Roode al mynen gened. Heere toebehoirende aidair alle kuen ende bruecken zyn als onder Roode hier voe/1nair want die voirsc. prochic van Huyssingen omtrent tsht Janss. 1508. By wylen ons heeden Koninck van Castillien saliger gedachten vercocht is geweest aen Wolfaert Dittre, nae luydt der brieven dair af zynde/ende hoewel die voirsc. Wolfaert oft zyn zoene dese heerlicheyt gedaen stellen ende ne1nen in ons voirs, gened. Heehueren quaden feyten die zy gedaen hadden zoe was die selve heerlicheyt gedaen stellen ende nemen in ons voirs .. gened.Meeren handen alst blyct in de voirgaen.rekenn.Desen nyet tegenstaende soe is desen meyer ende alle ande verboden egheen Eyssingen ... / den voirsc. 1ncyere die ter ordinan ende bevele van 1nynen heerc den Cancellier ende andere heercn vanden Raede in Brab alst blyct by besloten brieven der selver na dien ende oie als hy de heerlicheyden van llnysingen, Eisingen ende Buysingen in myns gened.

I-Ieeren handen genon1en hadde als geconsigneert tot hueren genadcn proffyte soe hen1 dat belast was van doen overn1its den quaden feyten die wylen \Vo1faert Dyttre ende oic zyn soen gedaen hadden allet oic bv an1se ende wete van den IIeercn ende meesteren vander Cmncrcn vimden Rekenn te Bruessel soo heeft die selve 1never dair 0111 eliverse costen ende lasten gehac1t ende geleden f die ,,~elcke" hem bvdcn voirsc. heeren belast zyn geweest te stellen in zyne rekcnn hoc'''ei hy vanden kueren aidair gevallen ende hy hcn1 geexploitecrt/ die niet en heeft nloigen te VO'Cren inne houclcn/n1air dair af ontfanck genutiet in zyne voirgaende rckenn ten profijttc onsen genceL Hccren achtervolgen den \velcken die selvcn meyer hcyscht in vutgeven die voirse; costen indcr tnanicrcn hier na volgende f gcmcrct dat hen1 die han t gcsloten is ende verboden dat hy hen1 n1et u1cer en vordcrc enige kennissc inde voirsc. drie dorpen meer te nemen all et by den I Iecrc van Becrscle die de selve heerlichcidcn secght gecodit te hebhen ):an den socn des \Volfacrtsfclie quyt ende vry gewescn es ende geabsolvecrt vanden feytc hcn1 ende zynen vader opgeseitjsoe dat die confiscacie van cgheenre werden syn en soude!Jcrst van dat hy 1" martij anno 1509 n1et twee peerden ende vier knechten te voctc tot Huysingcn, Eyssingcn ende Bnyssingcn \Vant sorgelic rcyscn was on1 den \'Oirsc. \Yolfacrts zoen ende zvnc vrienden I om aidair te docne die ordinan ende hc,·clcn die ln· hadde ·vanden voirsc. raidc/na Inhout van onscr gcned. Ilcercn. besl<}tcn brieven hier voc dien dach te weten voc den Jnc,·crc (1·'3·1 i09l. !Hl ARAB LH :!4, fol. S4. . .

(9) \RAB RK 12:--6.

153

.kinnisse dair aff tneer te nemen. Onder tschy11 dat die selve Wolfaert oft zyn soene van den voirscr.feyten qutygewesen zouden zyn.Ende dat die H·eer van Bsele die selve heedicheyt te hemweerts behoudt als die selve gecocht hebbende in sulcker vu_egen dat dese meyer als voirsc.in verbod is eenige kinnisse da1r tneer te nemen hoew·el hem noch oic den procur generael mynre gened.Heer gebleken en is (ARAK RK. 12776 in rekening van 25-12-1511 to_t 25-12-1512).

De zoon van Wolf van Itter, natnelijk Wolfaart (Loupl~~t), bekwa.~n de rechten op 4 juli 1511 > ingevolge het overliJden van ZIJn vader en verkocht ze drie dagen later aan Hendrik lil van Witthetn. Hierna afschrift van de akte: Henx van Wittham, here van Beerssel 7 julio anno 1511 by coope gedaen tegen Loupnet van Y ttre/ onder gesereven Loupnet van Y ttre 4 julij anno 1511 by doet wylen Wolfs van Yttre syns vaders onder hest. Wolf van Ytter 25 octobris anno 15 0 5 by ordhenen van Meester Gheerde vanden Dyck als procud ons Heren des conincx van Castilliën by zynen oepen brieven gegeven te Brussel opden iersten dach van junio int jaere 15 0 5 behouden gemachtigt on1 der opdracht van den goeden ende heerlicheden naegescreven in synen naem te doene die hooge, tniddel ende leeghe heerlicheden van Huyssingen' 1net allet tgene dat onse heer de coninck aldaer heeft bchalven de regaliën, confisca tien van oirlogen, bastaerden goeden ende dyergelycke. Item noch die chynsen onder Huyssinghen resorterende ende trentmeesterschap van Brussel gedragen 12 ponden 5 st. 5 oord. om by den voirsc. Wolf van Y tter synen erven e.nde nacomel. van de voirsc.hoog, middelder, ende leeghe heerheheden kuere, brueken ende chynsen te gebruycken ende die van den hertoighe van Brabant sonder middel tot eenen vollen leen te houden soa langhe ende totter tyt toe dat die gelost zelen wezen ( 10) . , De meier, door Hendrik van Wîtthem aangesteld, noemde ztch « tneyer van den edele en welgeboren Heere en van syne edelheyts bancke en prochien van H uyssinghen, Buyssinghen ende Eyssinghcn ( 11 ) >>. r Hh .\R.\B LH I 2K fol.

IJ' .\R.\B SG ö46Q. 1~4

64~.

In december 1518 werd andennaal de heerlijkheid weer door het don1ein terug gekocht.

V oor de eerste maal is er op 14 april 15 3 4 sprake van Pieter Boisot te Huizingen of Buizingen. Volgens verklaringen door Sydrack van Itter, zoon van Jan, op 23 november 15 34 afgelegd ( 12) heeft Pieter Boisot, controleur en Louiza Tisnack de volgende goederen gekocht van zijn oom Wolfaart van Itter : wiens vader ze op 19-3-1500 van Ywain van Buyssingen bekomen had : een huis met de gronden, berg, water, grachten en al de andere toebehoorten geheten « thuys van Buyssingen » groot ongeveer 2 bunders; ook de warande die bij het huis hoorde werd verkocht. Op 31-10-1534 had Sydrack van Yttre eenzelfde, doch breedvoerigere verklaring afgelegd ( 13) namelijk: Huys van Buyssegem metten berge ende metter gracht den selven huyse overgeven gelegen tot Buyssingen ende een warande in des hertogenbosch in Zonien streekende vander plaetse .geheeten den Sterck van Buyssingen tot aen den wech gaende van doirp te Halle weert ende van dair comende aen de warande J acops van Dorpe, als op hem verstorfuen ende gesnceedeert uyt crachte vander disposicien ende vuytersten wille van wylen Wolfaert Dittre ende Jouff.Katherijnen van Hdischem respectieve zyne grootvader ende grootmoeder by octroye gemaict, ·ende anderssins als erfgen. met benefitie van Inventarys van wylen W olffaert Dittre zyn oom zoo verre hem de vairsc.goeden vuyt crachte vander voiscr. disposicien nyet en souden toebchoen oft competer.voere sheergewede.

Doch Sydraak eiste weldra dit leen weer op ( 14). Bij zijn dood werd hiervoor op 29 februari 15 36 tien kronen als heergewaad betaald ( 15). Zijn kozijn Johan Gosseau kwam aldus in het bezit er van, doch op 17 oktober 15 3 8 werd het definitief aan Pieter Boisot en Louiza Tisnack verkocht door Ysabcau Dittre, weduwe van voormelde Jan Gosseau (16)~ (12) ARAB LJI 353~ foL 464, verso: Jttn broeder van \Volfacrt Yan \Volfaart (ARAB LH 670, bl. 360).

(13) ARAB LH 353, fol. 380.

(14) ARAB Lil. Reg. des recettes ct droits de rcliefs. 353 fol. 464. {1 )) ieL id. 354 fol. 219.

(16) id. iel. 314 fol. 414 « \ran mec"lter Peter Bohot racdt ende 1neestcr Yan de camcr van de rekeningen in Brabant optcn XV1I•· ,c]ach van ()ctohrc a" XV" ende XXXVIII.... ontfinc 1nits coope by

155

Bij geloofsbrieven van 28 januari 15 57 bekwatu Pieter Boisot, tuits b~.talen van negen honderd negentien gulden 1 sch.

6 d. de hee~hJkheden Huizingen, Buizingen en Eizingen n1 et het hoog, midden en .laag gerecht ( 17) wijl hij op 24 januari 1559, volg~ns leenverhef van 5 november 1561 tegen elf honderd en v1er pond voor zoon K.arel het hoog gerecht van Dworp bekwan1. i

Dank zij. het « Leenbceek van den nyeuwen vercrygen van den heerhcheyden ende andere goeden by diversche persoenen teghen onsen Genadigen heere den Coninck als hertoghe• van Brabant gecoebt ende beleent in den jaere XVP LVII «kennen ~re de juiste data van belening van Huizino-en Buizingen en Eizingen ( 18), na Pieter Boisot. b ' Na de dood van Pi eter Boisot bekwa1u zijn zoon K.arel op 5 november 15 61 deze heerlijke rechten over de drie parochiën ..

hcn1 gcclacn tegen Jonffe Lyscbctten van Yttrc 'veel(' v"\Tlen Jans Goss;au opdrachten c1: overgeven vander zelver Jouffe "Lvsbctten van 1 ttrc c~1d~ ran Qmn!cn Buchcrct hucrs voirgangcrs encic gelcverelen n:.o~.nbmr~; c?nc , wocnmgc gchcctcn thnys van Bnyssingcn en c.:en \"\Junclc 11? t hertogen wout van Zonyen strcckcn Yandc plactsc achccten den Stcrck Y~m Buyssinghcn tot aen den v:cch gacn van I)oirpc t~)t Ilall_c vrccrt, -c:1dc van. ~hlir comcn acn \Varandc Jacobs' van Doirpc.

Ii,n~lc cht al OJ~ dJC conchciCn en vonrccrcn. bv Yoirsc. ·r-dccstcr Peter ~cnsot en Jou~f. Lysb. van Yttrc in geschrifte doen stelJen en bv henheden ende mek hy \Volffacrt Gosscan en Franchois Lc Brun ·ondertccckcnt nK'r den stathonclcr. .. ~Iait:-c Picrrc .Boisot, conscillcr ct maître des cmnptcs de kmpercnr ct 1 ~abc<m chttrc ~·efyc de fen Jchan Gosscan, accompagncz de Lcmpnct C.ousscan .son ftl7: ct Franchois Lc Brnn son bcan filz, lcsqnc1z consct.ltcnt en cccht appo~ntemcnt ct transport cntant qnil leur peult tonchter, quc ayan t lc drmt ct netion en la maison ct ficf de Bnvs~incre par sncccssion de fen Sn1mc J}rttrc. · b . Benevens ck hierh~}Y<.!I: ,·crindclc bepalingen ·wordt acvocgd dat Pwter :tal nwytcu voorztcn m c~e voeding nm Steven Dyttr~. mnvcttigc zoon -ran \\ o1faert en dat PICtcr te meer RSO ponden van 40 gr. <:<:mpaut moet hetuien nan cle wcclnwe \'oor bedoeld huis en afhankcp ltjkhcdcn. de hronwcrij en het hrmnrcrsgcf'nig. drie dagvmnd weide in Ilcncgouwcn gelegen en een weide h: Buizingen op de plaats «Slapt» gt'll<>emcl.

n- t

Alt \B LH t 2K hl. 6··h.

l\1 AR \B IJl 109. fol. 10.

156

:

I

Na het roemrijk sneuvelen van J(arel en Loclewijk Boisot, kochten hun zusters het hoog, midden en laag gerecht weer op (verhef van 11 december 1576).

Maria Boisot bekwam de drie heerlijkheden en na haar afsterven kwamen ze op 23 tnei 1590 in het bezit van haar zoon Leonard Micault. Anna Maria Micauit en haar echtgenoot werden op 20 januari 1626·, na de dood van Leonard Micault, heren van Huizingen. Nicelaas Van Varick bekwam weer deze titels op 14-1-164 5 ingevolge nieuwe koop en belening en zijn echtgenote werd op die datum vrouw van de drie voortnelde dorpen bij opdracht van Nikolaas.

De heerlijke rechten van Dworp werden op bevel van de aartshertogen Albrecht en Isabella terug gekocht door Cortenbach, auditeur van de rekenkamer. Leonard Micault, kleinzoon van Pieter Boisot gaf op 7 november 1600 eigenhandige kwijting en stemde toe in het nietig beschouwen van de dokurnenten die tot dan toe niet terug konden gevonden worden. Hij bekwam aldus de terugbetaling van 1104 ponden, welke zijn grootvader gestort had ( 19 ) .

Nikolaas van Varick bekwatn bij geloofsbrieven van 8 augustus 1626 van Filips koning van Castillië, de heerlijkheid van Dworp, tnet het hoog, midden en laag gerecht ( 2 0) ; hij en zijn echtgenote Anna Maria Micauit behielden het gerecht over Huizingen, Buizingen en Eizingen tnits het betalen van 17.000 gulden (7 januari 1631) (21).

Van 1627 tot 1649 behoorde het gerecht over Huizingen, Buizingen, Eizingen en Dworp aan deze edelen toe.

Ingevolge de tuoeilijke geldelijke omstandigheden waarmede de Staten van Brabant af te rekenen hadden, zochten ze een uitweg door talrijke heerlijkheden te verpanden.

Ignace Le Roy, raadsheer en Ineester van dé rekenkamer te Brussel werd op 26 oktober 1649 heer van Dworp, mits het betalen van 4800 ponden. De eerste schepenbrief van Dworp, welke n1e bekend is dagtekent van 2 6 mei 16 51.

(19) .:\R.\B RK +t-7. t20l .\R,\B Reg. anx lcttrc-, patente:.; d'cngngcmcnt ct de vcntc de scignenrics 110. hl 114.

(21} id. reg. 110.

..

157

De Heer Van den W eghe legde in de kerkarchieven de hand op een dokun1ent van 1676 ·waaruit blijkt dat de heerlijkheden Huizingen, Buizingen, Eizingen en Dworp niet noodzakelijkerwijze bijeen 1noesten blijven. Hierna een uittreksel desbetreffende: « Prin1.us staat te noteren, als in1pertinent dat het gestelt staet eenen heer, eenen ofte officier, een weth oft banck, een logetnent, n1its die prachyen drye verscheyde dorpen syn, beleent van den coninck, ende connen gesepareert en de apaert verkogt worden, gelyck sy noch jaerlyckx te coop staen door orde van de financie ende alsdan souden staen onder verscheyde heeren, 1neyer ende bancke, logementen, hetgeen oock gebleken heeft onder XXVII ja eren, als de prochic van Dworp was staende met die van Huyssinghen, Buyssinghen en Eyssinghen onder eenen heer ende n1eyer, een logement, tegenwoordig in alles gesepareert door de vercoopinghe ».

In de reeds voorheen verschenen nota's hebben we alle achtereenvolgende heren van Huizingen, Buizingen en Eizingen vern1eld.

De laatste titelvoerende heer van Huizingen was Leopold, Anna, Rogier, Ghislain, Jan, N epomucena, Alouïs de Gonzague, Maria, Jozef van der Gracht van Rommerswael, welke te Brussel geboren was en zijn titels en heerlijkheden verloor ten gevolge de Franse revolutie.

158