Jaarverslag 2014 Stichting Gijzelgracht Amsterdam

jaar verslag stichting

2 014

Gijzelgracht

jaarverslag stichting Gijzelgracht 2014

2

Inhoud Inleiding 3 Luchtkwaliteit 4 Geleden schade panden rond NZ metrostation Vijzelgracht 4 Aanzicht bouwterrein tot de Rode Loper 5 Veegactie 5 De individuele bewoner bezoekt de Schadecommissie NZ lijn 6 Amsterdam leert.....maar niet van harte 7 Ontmoet de NZ lijn ook bloeiende stationsomgevingen?

8 Stichtingsoverleg Gijzelgracht 9

Inleiding In 2014 is de omgeving van het metrostation Vijzelgracht aan de 13e jaargang van de maandelijkse begeleidingscommissie uitvoering bouw NZ lijn (BCU) begonnen. Op 27 januari kwam de 148e BCU bijeen, alwaar de aanstaande werkzaamheden van de afbouwaannemer VIA onderwerp van gesprek was.

Na 13 jaar indringende gesprekken over de voortgang van de bouw, de impact ervan op de omgeving, verlegd de aandacht zich buiten de BCU naar twee zaken die wat belang voor de omgeving betreft, niet voor elkaar onder doen. Dat zijn: - het herstel van de aangetaste buurtstructuren.

- de voorbereiding van de omgeving op een functionerend metrostation dat (mede) moet gaan dienen tot aanvoerroute naar het Museumkwartier. jaarverslag stichting Gijzelgracht 2014

Nu de grootste hinder, de kansen op schades, achter de rug zijn staat het behoud en herstel van de oorspronkelijke vitaliteit van de omgeving meer en meer centraal. Dit heeft ook zijn weerslag op de inzet en werkzaamheden van de Stichting Gijzelgracht.

Waar tot 2012 veel tijd en energie is gaan zitten in het verbeteren, of bedenken van schaderegelingen, gaat het nu om het begeleiden van een zorgvuldige afhandeling ervan.

Deze regelingen, en dan met name de door de Stichting bepleitte aangepaste nadeelcompensatie regeling voor ondernemers die zich na 2002 langs het bouwterrein vestigden, functioneren als verwacht.

Daarmee levert deze aangepaste regeling een belangrijke bijdrage aan het behoud van de levendigheid en leefbaarheid in de omgeving.

3

Luchtk waliteit De in gezamenlijkheid met de Dienst Metro uitgevoerde onderzoeken naar de luchtkwaliteit hebben het inzicht in de bijdrage van de bouw van het station aan de luchtkwaliteit vergroot. Dit gaf aanleiding om deze onderzoeken te continueren.

jaarverslag stichting Gijzelgracht 2014

Geleden schade panden rond NZ metrostation Vijzelgracht

4

Met het realiseren van de constructie van het station, is de kans op nog optredende fysieke schade aan panden in principe niet meer aanwezig. Dit is aanleiding om samen met het Schadebureau NZ na te gaan hoe de schades die tijdens de bouw tot op heden zijn gemeld, zijn afgehandeld. In februari is hiertoe een zogeheten veegactie gestart: een onderzoek onder alle pandeigenaren die schade gemeld hebben naar de tevredenheid van de afhandeling van de schademelding.

Individuele klachten en opmerkingen uit de omgeving blijven tijd en energie vragen.

Deze zijn niet alleen van belang voor de individuele klager, ze vormen een goede graadmeter voor het, zonder al te zwaar te willen klinken, kunnen beoordelen van het algehele welbevinden in de omgeving. Wat dat betreft is de conclusie dat het zeker beter gaat. Maar men is “NZ lijn moe�. Duidelijk is ook dat om het vertrouwen in overheidshandelen in deze omgeving te herstellen, er nog wel wat moet gebeuren...

Bewezen cruciaal voor behoud van leefbaarheid: het Schadebureau NZ lijn.

Zolang de Vijzelgracht niet van het Rode Loper profiel is voorzien (pas in 2017), is het Schadebureau NZ lijn een cruciale voorziening. Veel ondernemers langs de bouwputten van de NZ lijn zijn – niet vrijwillig – “lid” van het Schadebureau. Het compenseren van de veroorzaakte omzetdaling door de bouw is essentieel voor het overleven van vele ondernemers en daarmee voor de leefbaarheid van de (bouw) omgeving van de drie diepe stations. Op basis van de inzet van de Stichting, gesteund door een motie van het voormalig raadslid Mirjam Bergervoet (PvdA) zijn ondernemers die zich na 2002 langs de lijn hebben gevestigd via een aangepaste nadeelcompensatieregeling alsnog in de reguliere regeling worden opgenomen. In dit verslagjaar betreft dat op de Vijzelgracht een drietal ondernemers.

Aanzicht bouw terrein tot de Rode Loper Eveneens van belang is het denken over de fase die in 2015 zich aandient als op de Vijzelgracht ruim anderhalf jaar een tijdelijke inrichting van het maaiveld tot stand wordt gebracht. De bovengrondse werkzaamheden van de NZ lijn zijn dan afgerond, de Rode Loper is dan echter nog niet in zicht. De Rode Loper verschijnt – helaas – en tot groot verdriet van velen pas begin 2017. Tot die tijd ligt de Vijzelgracht er wat verloren bij, althans, nog steeds niet echt uitnodigend en aantrekkelijk, zo is de vrees.

De Stichting Gijzelgracht is met het Schadebureau NZ lijn het gesprek aangegaan om na te gaan op welke wijze de bestaande compenserende regelingen binnen het kader van de voor Amsterdam geldende Algemene Verordening Nadeelcompensatie (AVN) aangewend kunnen (moeten) worden.

Veegactie jaarverslag stichting Gijzelgracht 2014

Nu het station “volgestort” is, de betonmixers uit het straatbeeld zijn verdwenen en daarmee de kans op (nieuwe) fysieke schade aan panden in principe uitgesloten kan worden, is er alle reden om na te gaan of alle schades die in de loop van de bouwtijd zijn gemeld en afgehandeld, ook naar behoren zijn afgehandeld. Behalve dat is het ook nuttig om een beeld te hebben van de relatie tussen schademeldingen en de door metingen geregistreerde bewegingen van de panden langs de bouwput. Met andere woorden: betekent een geregistreerde verticale verzakking van 15 mm. ook altijd een te constateren schade? Het antwoord is: nee. De bewegingen van de panden langs de bouwput zijn nauwkeurig bijgehouden en vastgelegd in wat is gaan heten “vlekkenkaarten.” Kaarten die per jaar de horizontale en verticale beweging van panden weergeven.

5

Voor de veegactie zijn alle panden binnen het monitoringsgebied van een enquĂŞteformulier voorzien, hetgeen in totaliteit 15 reacties heeft opgeleverd. Van deze reacties van claimanten zijn er zeven alsnog als een terechte claim geaccepteerd en afgehandeld.

Een aantal pandeigenaren heeft te kennen gegeven pas tot herstel van schade over te willen gaan als de NZ lijn ook daadwerkelijk rijdt.

De individuele bewoner bezoek t de Schadecommissie NZ lijn

jaarverslag stichting Gijzelgracht 2014

De Verordening nadeelcompensatie NZ lijn biedt naast ondernemers ook aan individuele burgers als belanghebbende de mogelijkheid om in het geval van aan het bouwproject gerelateerde (financiĂŤle) schade, een beroep te doen op de verordening. Dit betekent dat, als sluitstuk van deze procedure een ontmoeting met de Schadecommissie NZ lijn verplicht is.

De drie leden tellende Schadecommissie NZ lijn is als onafhankelijke scheidsrechter in deze procedure te beschouwen. Zij oordelen over de rechtmatigheid en de hoogte van de ingediende claim. Na een indringend gesprek over de inhoud van de claim brengt de commissie een concept advies uit. In de praktijk neemt het Schadebureau NZ lijn dit advies over en dat betekent dat het advies van de Schadecommissie NZ bepalend

6

is voor de besluitvorming van het college van B&W, dat in principe het advies van het Schadebureau NZ overneemt.

De ervaring die met deze procedure is opgedaan de afgelopen jaren, houdt in dat in het geval er sprake is van het verkopen van onroerend goed – waar de bouwactiviteiten een negatief effect op de waarde van het pand hebben – met de verkopende partij een goede voorbereiding op deze procedure van groot belang is. In 2014 zijn twee verkochte appartementen op de Vijzelgracht aan de Schadecommissie ter beoordeling voor gelegd. Saillant detail is dat deze appartementen net voor de tweede verzakking in september 2008 verkocht waren, maar de kopende partij toen om begrijpelijke redenen alsnog afhaakte...

Amsterdam leer t.....maar niet van har te Naar aanleiding van de problemen rond de NZ lijn, heeft de burgemeester van Amsterdam een programma opgesteld om van deze problemen te leren. Onder de titel “ de 10 lessen van de NZ lijn” is tot een overzichtelijke set van aanbevelingen gekomen. Een bondige publicatie waar de Stichting Gijzelgracht ook aan heeft bij gedragen, Samenspel en Tegenspraak (2013), vormt de tastbare bundeling van deze lessen.

Hoewel de aanleiding voor dit alles niet gering is, moet na al korte tijd worden vastgesteld, dat ondanks de aanwezigheid van een projectleider Lessen NZ lijn, het in de praktijk brengen van de lessen geen vanzelfsprekendheid is.

jaarverslag stichting Gijzelgracht 2014

Een aardige illustratie daarvan vormt de gang van zaken rond de voorgenomen bouw van de Singelgrachtgarage.

Gebaseerd op een publicatie in het Parool (02-09-2013) van dr. ir. M. Korff naar het ontstaan van constructieve schade bij projecten á la NZ lijn, hebben bewoners rond de Marnixgarage aanvullend zekerheden rond de bouw van deze 800 parkeerplaatsen tellende voorziening gevraagd. Als gevolg daarvan heeft de Stichting Gijzelgracht samen met de manager van het Schadebureau NZ lijn de bewoners rond deze garage geadviseerd bij het opstellen van een adequaat schadeprotocol. Daartoe zijn een zestal bijeenkomsten door de projectleiding georganiseerd, waarbij al snel bleek dat de wijze waarop het onderwerp schade be- en afhandeling tot op dat moment tussen projectleiding en omgeving besproken is, tot een diepe kloof van wantrouwen heeft geleid.

Manager en Stichting Gijzelgracht zijn daarbij getuige geweest van de juridisering van de relatie tussen project en omgeving, iets dat de lessen NZ lijn juist tracht te voorkomen.

Wederzijds vertrouwen, begrip en respect, zijn de kernwaarden waar de afgelopen jaren rond het station Vijzelgracht tussen project en omgeving hard aan is gewerkt om inhoud aan te geven. Zij vormen de basis om grootschalige bouwprojecten met succes en zonder te veel uitgeoefende hindermacht vanuit de omgeving uit te voeren. Binnen Amsterdam echter worden deze begrippen nog niet op een zelfde wijze gedeeld, zo

7

laat de advisering bij dit schadeprotocol zien. Eind 2014 heeft het college van B&W de ontwikkeling van de garage, vanwege onvoldoende zicht op de definitieve financiering (€ 70 miljoen) ‘on hold’ gezet, hetgeen de projectleiding heeft doen besluiten het opstellen van het schadeprotocol aan te houden.

Ook voor de omgeving van de Boerenwetering garage zijn, met zicht op behandeling van het bestemmingsplan bij de Raad van State, door de Stichting adviezen verleend voor het opstellen van een hanteerbaar schadeprotocol.

Bovenstaande geeft aan dat er binnen de gemeente Amsterdam nog een wereld te winnen is om de ervaringen van de NZ lijn /Dienst Metro in het belang van de Amsterdamse burger, steviger te verankeren. Vooral ten aanzien van het onderdeel omgevingsmanagement is er met de opgedane ervaringen van de NZ lijn/Dienst Metro binnen de gemeente Amsterdam aanzienlijk veel te verbeteren.

De Stichting heeft in 2014 kennis en ervaring rond de Vijzelgracht o.m. gedeeld met: - De Stichting Groningen Noord, als gevolg van de verzakkingen in de provincie Groningen. Vooral het onderwerp van de omgekeerde bewijslast maakte hierbij een belangrijk onderdeel uit.

- De omgeving Zuidas ten aanzien van overlast, omgevingsmanagement en compenserende maatregelen.

- Master studenten van de Erasmus Universiteit ter begeleiding scriptie omgevingsmanagement en projectcomplexiteit

jaarverslag stichting Gijzelgracht 2014

Ontmoet de NZ lijn ook bloeiende stationsomgevingen?

8

Niet alleen de bouw van een metrostation heeft invloed op de directe omgeving. Ook het gebruik van het station heeft dat. Om voorbereid te zijn op het gebruik van de NZ lijn en de stationsomgevingen, heeft de Dienst Metro in 2011 het programma Bloeiende metrostation omgevingen ontwikkeld. Aan de hand van een zevental onderwerpen is/wordt in kaart gebracht hoe de omgeving in de aanloop naar de exploitatie voorbereid is op het magische uur U. Is de fietsparkeervoorziening op orde? Is er een afdoende beeld van de aansluitingen op het overige openbaar vervoer? En, ook niet geheel onbelangrijk, is er een opvatting over de gewenste ontwikkeling van de directe omgeving? Dit wordt ook wel een visie op de omgeving genoemd en staat op het dashboardoverzicht in de rapportage inzake de voortgang niet voor niets op nummer 1 bij de algemene aandachtspunten. Wat dit betreft sluit het station Vijzelgracht als laatste in de rij aan.

De omgeving Rokin lift mee met de visie straatgerichte aanpak die in het kader van het project 1012 is opgesteld. Voor station de Pijp is in 2009 een door het stadsdeel Zuid een toekomstperspectief opgesteld.

Eind 2013 hebben de Stichting Gijzelgracht en de ondernemersvereniging De Vijzel de radiostilte die rond de Vijzelgracht binnen het gemeentelijk apparaat heerste doorbroken. In gezamenlijkheid is het initiatief genomen om tot een aanzet van een (economische) visie voor dit gebied te komen. In 2014 is dit verhaal samen met het stadsdeel Centrum en de Dienst Ruimtelijke Ontwikkeling (DRO) vorm gegeven. Daarbij bleek al snel dat een visie Vijzelgracht niet los gezien kan worden van een gedachteontwikkeling over het Weteringcircuit. Het meest directe resultaat van de opstelling Visie Vijzelgracht is wel dat naar aanleiding hiervan het stadsdeel Centrum DRO de opdracht heeft gegeven om een visie Weteringcircuit nader uit te werken. Dit is geen overbodige luxe, omdat uit de extrapolaties van DRO blijkt dat het station Vijzelgracht, na station CS, het drukste overstappunt van de NZ lijn zal zijn. Eind 2014 is een begin gemaakt om het ontbrekende onderdeel in deze visie – na jaren van structurele afwezigheid bij het project NZ lijn – te trachten bij dit onderwerp te betrekken: de afdeling Economische Zaken van de stad Amsterdam.

De resultaten tot nu toe maken duidelijk dat de omgeving Vijzelgracht op moment van dit schrijven nog niet in staat is om als bloeiende stationsomgeving in 2017 te functioneren. Er dient nog wel wat energie gestoken te worden in het bewustmakingsproces dat diverse gemeentelijke onderdelen een taak hebben om er voor zorg te dragen dat de omgeving Vijzelgracht na de indienststelling NZ als toegangspoort naar het Museumkwartier kan functioneren.

De voortgang Bloeiende metrostationsomgevingen maakt als rapportage deel uit van de reguliere tweede kwartaalrapportage NZ lijn (Q2) aan de commissie Infrastructuur van de gemeenteraad.

Stichtingsoverleg Gijzelgracht

De schriftelijke vragen die het raadslid J. Hoek (Groen Links) op 13-11-2013 mede op instigatie van de Stichtng stelde naar aanleiding van de te verwachten huurverhogingen langs het traject van de NZ lijn (zie bijlage 1&2) hebben een vervolg gekregen in een zogeheten ambtswoning gesprek. Op 17 september vond op de ambtswoning van de burgemeester, ook onder leiding van de burgemeester, een gesprek met

jaarverslag stichting Gijzelgracht 2014

In 2014 kwam de werkgroep Overlast, het hart van de Stichting, bestaande uit actieve bewoners uit de omgeving, 13 maal bijeen.

De dagelijkse gang van zaken die niet direct vlekkeloos verlopen maken onderdeel van de agenda uit. Maar ook de geagendeerde onderwerpen van de diverse commissies van de Amsterdamse raad die betrekking op omgeving en NZ lijn hebben, zoals de Rode Loper.

De gemeenteraadsverkiezingen in maart 2014 hebben tot kennismaking geleid met de nieuwe leden van de commissie Infrastructuur, veelal op instigatie van hun vertrekkende voorgangers.

9

diverse betrokkenen plaats over de vraag wat er in samenwerking met direct betrokken pandeigenaren, ondernemers en gemeente Amsterdam op verantwoorde wijze te organiseren is om fors stijgende huurprijzen langs de NZ lijn te voorkomen. Dit met als uitgangspunt dat het moeilijk te accepteren en uit te leggen is als ondernemers die jarenlange bouwellende doorstaan hebben, nu met zicht op een normaal ondernemerschap als nog moeten vertrekken. Duidelijk is tijdens deze bijeenkomst geworden dat dit probleem zich rond alle drie de diepe stations voordoet.

De Stichting is mede in het leven geroepen ter verbetering van het omgevingsmanagement van de NZ lijn. Met het eind van de bovengrondse bouwactiviteiten in zicht en ter bevordering van de kennis omtrent het complexe fenomeen omgevingsmanagement, is het zinnig op verantwoorde wijze te onderzoeken wat de verbeterde omgangsvormen rond de bouwput Vijzelgracht voor omwonenden en ondernemers (al dan niet) hebben betekend en wat de waarde van deze bevindingen voor andere (Amsterdamse) grootschalige bouwprojecten kan zijn.

Een mooi voorbeeld van verbeterde omgangsvormen diende zich dit jaar aan gegeven de plotseling verschenen beluchtingspijpen op het maaiveld van het station. Het aanvankelijke tumult in de BCU om de plaatsing van zo’n pijp voor cafÊ Mulder kwam in goede banen terecht door intensief overleg tussen werkgroepleden en projectmanagement van de Noordziudlijn: de beluchtingspijp kreeg een ander plek op het maaiveld.

De Stichting is najaar 2014 begonnen met de opzet van een enquĂŞte om de effecten van het omgevingsmanagement in de brede zin van het woord, dus inclusief de onderdelen die het Schadebureau NZ lijn betreffen, te onderzoeken.

Tussen de Stichting, de directeur Omgeving & passagiers Dienst Metro en de omgevingsmanager Schadebureau NZ vindt sinds 2011 een regulier overleg plaats. Tijdens dit overleg wordt liefst proactief op zaken gereageerd die de voortgang van de het project NZ op enige wijze kunnen belemmeren. In 2014 vond dit overleg 5 maal plaats.

jaarverslag stichting Gijzelgracht 2014

(Zie verder: www.gijzelgracht.nl)

10

Volg ons op www.twitter.com/gijzelgracht www.facebook.com/Gijzelgracht www.plus.google.com/104698405005091048468 www.linkedin.com/grp/home?gid=6538590 https://gijzelgracht.wordpress.com

G

Stichting Gijzelgracht Prinsengracht 718 1017 LB Amsterdam t. 06- 21511532 e. rentedeweerd.oa@gmail.com www.gijzelgracht.nl

Colofon Tekst Rente de Weerd Grafisch ontwerp & fotografie prre*, Helena van Gelder

Stichting Gijzelgracht Prinsengracht 718 1017 LB Amsterdam

print drukkerijk robstolk oplage 30 exemplaar digitaal ISSUU - prre* publicatie issuu.com/helenavangelder t 06-21511532 Amsterdam, 2015 e rentedeweerd.oa@gmail.com

jaarverslag stichting Gijzelgracht 2014

uitgave van Stichting Gijzelgracht

www.gijzelgracht.nl

11

12

jaarverslag stichting Gijzelgracht 2014