Link 2016 05 by henjuitgevers.nl

LINK5_Cover_v1_LINK3 18-10-16 16:46 Pagina 1

D E VE R B I N D I N G TU SS E N TEC H N O LO G I E, MAR KT E N M E N S

Magazine Magazine

november 2016 | nummer 5 | jaargang 18

SMART BASE MOET DEFENSIE SLIMMER MAKEN, TEGEN LAGERE KOSTEN AANBESTEDINGSREGELS BIEDEN NEDERLANDSE INDUSTRIE TE WEINIG RUIMTE

RUIM 80 BEDRIJVEN NAAR DE TWEEDE RONDE ‘DANKZIJ AWARD ZIJN WE RECESSIE GOED DOORGEKOMEN’

THEMA SMART INDUSTRY, SMART SERVICE?

RENÉ VLASKAMP NORMA

‘NIETS IS ERGER DAN EEN BEVROREN, KANT-EN-KLARE TEKENING’

LINK5_Inhoudsopgave_v1_LINK3 18-10-16 16:50 Pagina 2

8 ZLOW GH PHHVW PRGHUQH HQ HIĖ FLúQWH WUHQGV LQ]HWWHQ" 8 ZLOW PDDWZHUN YRRU OLJKW DVVHPEO\ HQ YHUSDNNLQJVV\VWHPHQ" :LM UHLNHQ X QLHXZH SHUVSHFWLHYHQ DDQ WE ARE THE ENGINEERS 2) 352'8&7,9,7<

“

Dennis van Beers, Directeur Festo BV.

Een uitdaging voor machinebouwers om met innovatieve oplossingen te komen die individuele en veelal extreem lichte producten aankunnen maar daarbij toch universeel zijn in te zetten. Dat gebeurt gelukkig ook al op grote schaal. Ik zie het niet alleen in de hoogwaardige assemblageprocessen in de elektronica-industrie, maar tevens in de medische en laboratoriumwereld, bijvoorbeeld bij het geautomatiseerd nemen van monsters en het uitvoeren van analyses. Onontbeerlijk om snel een beslissing te kunnen nemen zodat een optimale behandeling YRRU HHQ VSHFLą HN ]LHNWHEHHOG NDQ ZRUGHQ EHSDDOG *RHGH oplossingen voor light assembly, goede oplossingen voor innovatieve verpakkingssystemen. Precies dáár ligt een stukje van de toekomst.” Festo BV

Sustainable innovation 6HFXULW\ _ 6LPSOLFLW\ _ (Ią FLHQF\ _ &RPSHWHQF\

015 2518759 www.festo.nl

LINK5_Inhoudsopgave_v1_LINK3 18-10-16 16:47 Pagina 3

Magazine

5/16

D E VE R B I N D I N G TU SS E N TEC H N O LO G I E, MAR KT E N M E N S

THEMA

SMART INDUSTRY, SMART SERVICE? Tegenwoordig kunnen machines en apparaten ontwikkeld worden die foutloos functioneren. Te meer daar remote monitoring predictive maintenance mogelijk maakt: als ze al dreigen te gaan haperen, kan dat ruim van tevoren gesignaleerd worden. Wat betekent dit voor de onderhoudswereld? Minder werk? Of vooral ander werk, waarbij de focus verschuift van het verkopen van apparaten naar het leveren van uptime? Biedt beter zicht op het functioneren van een machine niet uitstekende kansen om de relatie met de klant te intensiveren?

Dutch Industrial Suppliers and Customer Awards 2016

RUIM 80 BEDRIJVEN NAAR DE TWEEDE RONDE

‘DANKZIJ AWARD ZIJN WE RECESSIE GOED DOORGEKOMEN’ Ruim tachtig bedrijven hebben dit jaar de tweede ronde gehaald van de DISCA. Daarin zijn ze inmiddels nader beoordeeld en het blijkt dat niet alleen de logistics suppliers maar ook de kennistoeleveranciers vooral sterk zijn in logistiek, maar minder in het (proactief) verbeteren van hun productietechnologie. De best customers onderscheiden zich met hun goede betaalgedrag, maar zijn nog vaak niet bereid de ip te delen met de toeleverancier.

51 INDUSTRIEBELEID SMART BASE MOET DEFENSIE SLIMMER MAKEN, TEGEN LAGERE KOSTEN

OVER HIGHTECH STARTERS EN HUN INNOVATIES, FINANCIERINGSPROBLEMEN EN ANDERE UITDAGINGEN

AANBESTEDINGSREGELS BIEDEN NEDERLANDSE INDUSTRIE TE WEINIG RUIMTE Defensie wil met slimme technologie effectiever en efficiënter worden en nodigt industriële partijen uit om mee te ontwikkelen aan innovaties. De Europese aanbestedingsregels zouden voldoende ruimte bieden om hun investering daarin terug te verdienen, aldus brigadegeneraal Hans Damen. De industrie ziet dat anders: besluit Defensie de technologie aan te schaffen, dan mag de meeontwikkelende ondernemer bij de aanbesteding gewoon in de rij aansluiten.

DE ESTAFETTE DIRECTEUR INNOVATIE RENÉ VLASKAMP VAN NORMA NA DE OVERNAME DOOR NTS-GROUP

‘BRABO’S EN TUKKERS GAAN GOED SAMEN’ ‘Nu we onderdeel zijn van system supplier NTS, kunnen we kijken waar we elkaar kunnen versterken en wat we samen voor onze klanten kunnen doen’, zegt René Vlaskamp van Norma. ‘Eigenlijk moet je nu eerst een paar SEMmetjes van ons kopen, dan kun je met onze elektronenmicroscoop alles nog uitgebreider meten’, grapt Emile Asselbergs, directeur van Phenom-World. Link zette twee door de wol geverfde mannen uit de maakindustrie bij elkaar.

PROCESVERBETERING

47 62

PARTNERS

Samen stappen maken richting connected wereld Sick lovend over strategisch partnership met Anteryon Optical Solutions Van hype naar goudpot Metatronics gaat tweede kasstroom generen met eigen IoT-producten

67 74

Smart industry komt naar je toe’ Nu moet Smart Industry 4U met concrete resultaten komen ‘Dat een klant alleen Trumpf-machines heeft, is niet realistisch’ Trumpf neemt de verantwoordelijkheid op zich voor het complete proces Zuiver producten projectbeheer Nijhuis Water Technology leidt groei in banen met hulp van PRO.FILE Hogere productiviteit in de wasserij WSP Systems en B&R werken samen aan communicatiestandaard OPC-UA Van werkvoorbereiden naar innoveren en van offreren naar acquireren GEA’s engineers en verkopers gaan wat anders doen

ZIE VERDER PAGINA 5

november 2016

LINK5_Inhoudsopgave_v1_LINK3 18-10-16 16:56 Pagina 4

Accelerating the pace of engineering and science

Satellites that tango, using automatically generated code. That’s Model-Based Design. To achieve a breakthrough in two satellites performing DXWRQRPRXV IRUPDWLRQ Á\LQJ and rendezvous, engineers at 2+% 6ZHGHQ DXWRPDWLFDOO\ JHQHUDWHG YHULÀFDWLRQ WHVWV DQG WKH ÀQDO ÁLJKW FRGH IURP V\VWHP PRGHOV 'LVFRYHU 0RGHO %DVHG 'HVLJQ ZLWK MATLAB and Simulink DW PDWKZRUNV QO PEG ®

Image of satellite Tango WUDQVPLWWHG E\ 0DQJR © OHB Sweden

LINK5_Inhoudsopgave_v1_LINK3 18-10-16 16:47 Pagina 5

EN VERDER:

MARTIN

6 44

UIT DE MARKT

VEILIGHEID Gevaren van internet kennen is ze voorkomen FoxAcademy brengt bedrijven security awareness bij

PROCESINNOVATIE ‘Wie digitale certificering beheerst, krijgt een enorme voorsprong’ Berenschot schetst de businesscase voor 3D-printen als servicetechnologie

INNOVATIE ‘Opvouwbare telefoon is echt dichtbij’ Meyer Burger maakt voor ontwikkeling graag gebruik van r&d in Holst Centre Eindhoven

NIJSSEN Forward en backward engineering: een gelukkig huwelijk Zelfs ver in het leerproces van modulair werken kan het nog beter

COLUMN 3D-metaalprinten: zonder ISO-normen en procesmonitoring nog onvolwassen Ook aan, op het oog misschien softe, randvoorwaarden werken

DUURZAAMHEID Ketensamenwerking cruciaal Overstappen op circulaire businessmodellen is lastig en kost veel tijd

COLUMN Uitdaging: contracteren in een circulaire economie Bij leveren circulaire producten nemen verantwoordelijkheid en risico toe

TECHNISCHE DIENSTVERLENING ‘Meer partnerships met oem’ers’ Nieuw distributiecentrum Venlo geeft Biesheuvel Techniek lucht

81 95

UIT DE MARKT (vervolg) AGENDA

WIN-WIN

Uitgesproken lovend zijn toeleveranciers over het betaalgedrag van hun klanten. Ze waarderen het tijdig betalen van het afgesproken bedrag met een 8,7 liefst, zo blijkt uit de scores in de tweede ronde van de Best Customer Award (een van de drie DISCA’16prijzen). Netjes van die klanten, maar met een rentestand van 0,0005 procent minus fictieve rendementsheffing kun je ook maar beter zo snel mogelijk van je centen af zijn, denk ik dan. Of ben ik te cynisch? Is het echt een uiting van goed partnerschap waarin je elkaar wat gunt? Dat zou een slechte zaak zijn. Want er gaat al zoveel business, omzet en winst verloren door een gebrek aan rationeel gedrag. Geef ze de kost eens die met overtuiging stellen dat je alleen goed kunt samenwerken als er een ‘persoonlijke klik’ is. Liefde maakt blind en met zo’n klik is het niet anders. Niet voor niets gaat het inzenden van voorkeursleveranciers en -klanten voor de DISCAawards nogal eens gepaard met gemopper: ‘Hij doet het wel aardig, maar kan véél beter.’ Vast een klant-leverancierrelatie ooit aangegaan vanwege die persoonlijke klik, denk ik dan. Dezelfde klik die de uitbesteder er nu toe brengt die partner desondanks toch maar te nomineren. Natuurlijk schermen inkopers en supply chain managers altijd met QLTC-lijstjes om hun keuze voor een toeleverancier te verantwoorden. Wijzen ze op de transparante wijze van calculeren, de 97-plus procent leverbetrouwbaarheid, de helder uitgewerkte cost-down roadmap, de non-conformity van slechts 0,01 procent, enzovoorts. Maar uiteindelijk zijn voor hen de zachte factoren doorslaggevend. Weegt zwaarder dat de accountmanager van de toeleverancier hun persoonlijke inkoopsuggesties heeft overgenomen. Telt harder dat de directeur het haastwerk in het weekend komt langsbrengen. Dat die niet uurtje-factuurtje afrekent, zodat hun chaotische werkwijze onzichtbaar blijft voor het eigen management. Dat de engineer van de supplier oog heeft voor detail, zodat hun eigen slordigheid geen probleem wordt. Buying by feeling, denk ik dan. Of ben ik te cynisch? Draait samenwerking gewoon én om de ratio van goede cijfers én om het goede gevoel bij de persoon? Sinds gisteren weet ik wel beter. Onlangs las ik, van de hand van de ontwikkelaars van het neuro-linguïstisch programmeren, drie wetenschappers die het communiceren van mensen in een model hebben gegoten, deze hypothese: ‘Elk gedrag heeft een positieve intentie’. Met daar achteraan, tussen haakjes: ‘Voor degene die dat gedrag vertoont.’ Alsof dat eigenbelang het gedrag soms wel, maar soms ook niet stuurt. Sinds gisteren weet ik wel beter. Want toen hoorde ik iemand op de radio die een boek had geschreven over de vraag waarom wij mensen, dus ook jij en ik, toch altijd zo graag gelijk willen hebben. Wij willen dat, zo gaf hij aan, omdat gelijk-krijgen ooit een kwestie was van leven en dood. Omdat het de ander ervan kunnen overtuigen dat jouw grotere stuk van de mammoet ook in diens belang is, ooit het verschil maakte tussen overleven of niet. Dus wat die genen-gestuurde verkoper van de toeleverancier ook doet en zegt om jou als klant te krijgen of te houden, hij kan nooit uit zijn op een win-win die volkomen in evenwicht is. U bent gewaarschuwd.

MARTIN VAN ZAALEN Hoofdredacteur Link Magazine

COLOFON Magazine

COLOFON

Link Magazine is een managementblad over eigentijdse vormen van samenwerking tussen bedrijven onderling en tussen bedrijven, (semi-)overheid, universiteiten en hogescholen. Link Magazine verschijnt zesmaal per jaar.

JAARGANG 18, NUMMER 5, NOVEMBER 2016

UITGEVER H&J Uitgevers Mireille van Ginkel Bosscheweg 76 5151 BE Drunen (010) 451 55 10 06 51 78 41 97 www.linkmagazine.nl

RAAD VAN ADVIES J. Beernink MSc (Golden Egg Check), ing. D.M. van Beers (Festo BV), J.C.A. Buis MBA (RR Mechatronics), ing. B. Draaijer (V en M Regeltechniek), F.M. Eisma (Trumpf Nederland), J.A.L.M. van Erp MSc (Holland High Tech), ir. J.F.M.E. Geelen (Océ), ir. R. van Giessel (voormalig ceo Philips CFT), ing. A.L. Goudriaan MBA (Bosal), ing. J.B.P. Hol (Legrand Group), ir. T.J.J. van der Horst (TNO), prof. dr. ir. J.G.H. Joosten (Dutch Polymer Institute), ir. W. Jouwsma (Bronkhorst High-Tech), R.J.C.M. Kok (voormalig president OTB Group), ir. M.W.C.M. van den Oetelaar (Bosch Rexroth), dr. ir. M. Peters (president & ceo Moba Group), dr. ir. D.A. Schipper (Demcon), E. Severijn (Siemens PLM Software Benelux), H.G.H. Smid (Variass Group), ir. W.W.M. Smit MMC (DBSC Consulting), ing. N.J.F. van Soerland MBA (Philips Healthcare), ir. H.H. Tappel (Bronkhorst High-Tech), prof. dr. L.H.J. Verhoef (TU Eindhoven), W.B.M. van Wanrooij (IBN Productie), ir. S.J. Wittermans (ASML) HOOFDREDACTIE Martin A.M. van Zaalen EINDREDACTIE Pim Campman, Hans van Eerden, redactie@linkmagazine.nl AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE Jos Cortenraad, Lucy Holl, Taco Huizinga, Sven Johansen, Ed Nijssen, Wilma Schreiber, Marcel Westphal COVERFOTO Arjan Reef GRAFISCHE VORMGEVING Primo!Studio, Delft

martin.vanzaalen@linkmagazine.nl @martin.vanzaalen #linkmagazine.nl

DRUK Ten Brink Offset, Meppel ABONNEMENTEN u 63,50 per jaar ABONNEMENTENADMINISTRATIE EN OFFICEMANAGEMENT Mireille van Ginkel mireille.vanginkel@linkmagazine.nl (010) 451 55 10, 06 51 78 41 97 ADVERTENTIE-EXPLOITATIE John van Ginkel john.vanginkel@linkmagazine.nl (010) 451 55 10, 06 53 93 75 89 VOLGEND NUMMER Het eerstvolgende nummer van Link Magazine verschijnt 16 december 2016. Het thema van dit nummer is ‘Snelheid is de nieuwe currency’.

ISSN 1568 - 1378 Niets uit Link Magazine mag worden overgenomen of gereproduceerd zonder toestemming van de uitgever. Deze uitgave is met grote zorgvuldigheid samengesteld. Desondanks kan de uitgever geen aansprakelijkheid aanvaarden bij eventuele onjuistheden. Aan de inhoud van deze publicatie kunnen geen rechten worden ontleend.

november 2016

LINK5_Uit de Markt (voor)_v1_LINK4 18-10-16 16:35 Pagina 6

UIT DE MARKT HOGER CONCURRENTIEVERMOGEN, DANKZIJ OF ONDANKS HET TOPSECTORENBELEID? Eind september bleek Nederland in de ranking van het ‘Global Competitiveness Report 2016-2017’ van het World Economic Forum (WEF) gestegen naar de vierde plaats, hoger dan ooit. Een van de factoren die het concurrentievermogen van ons land positief beïnvloedt, is het topsectorenbeleid, aldus WEF. Verrassend, want binnenlands is dat beleid vaak bekritiseerd. Zo zou het te zeer gericht zijn op het stimuleren van technologische innovatie, te weinig op sociale innovatie. Die kritiek is gebaseerd op onderzoek uit 2014 van Henk Volberda van de Erasmus Universiteit. Dezelfde hoogleraar die met zijn onderzoeksinstituut Inscope sinds jaar en dag de cijfers over Nederland toelevert aan WEF. Volberda: ‘Uit een rondvraag onder managers van grote en kleine bedrijven blijkt alom dat de samenwerking met de kennisinstellingen veel beter verloopt. Het kan niet anders of het topsectorenbeleid heeft daaraan bijgedragen. Dat is – anders dan het top-down gerichte Innovatieplatform waarmee de industrie het eerder moest doen – bottom-up beleid, met ook voor het mkb en start-ups veel mogelijkheden om ervan te profiteren. De kennisnetwerken die inmiddels zijn ontstaan, zijn nu krachtig. Blijkbaar had het topsectorenbeleid veel tijd nodig alvorens het effect sorteert.’ Het heeft echter niet gezorgd voor een stijging van de private investeringen in r&d. ‘Hooguit marginaal’, aldus Volberda, die pleit voor een verbreding van het werkingsgebied

november 2016

van het beleid. ‘In de logistiek loopt de werkgelegenheid snel terug. Door ook sociale innovatieprojecten te ondersteunen, zou het topsectorenbeleid kunnen bijdragen aan het creëren van nieuwe werkgelegenheid. Met de start van een fieldlab op dat terrein heeft EZ een eerste stap gezet.’ Wat de regio’s betreft moet nog meer aan dat topsectorenbeleid worden gesleuteld, stelt de Gelderse gedeputeerde Michiel Scheffer. In een ingezonden brief eind augustus in Trouw stelden hij en zijn collegaprovinciebestuurders uit NoordBrabant en Overijssel dat beleid als ‘knellend’ te ervaren. ‘Geef de regio’s de ruimte en wij geven de vierde industriële revolutie ervoor terug’, aldus de drie. In een toelichting zegt Scheffer dat het concurrentievermogen van de drie provincies verder omhoog kan als het beleid ook ruimte zou bieden aan het investeren in cross-overs. ‘Zo hebben we geïnvesteerd in een data-miningproject van Radboudumc en Google, waarin Parkinsonpatiënten online gemonitord worden om hun behandeling te verbeteren. Hier komen twee sectoren, zorg en ict, samen, maar dat soort cross-overprojecten past niet in het huidige beleid. Voorts is het onvoldoende gericht op het feit dat innovatiestimulering leidt tot werkgelegenheid op mbo-niveau, waaraan in deze regio juist behoefte is.’ Ten slotte constateren Scheffer c.s. dat de rol van de overheid als launching customer niet genoeg uit de verf komt.

‘Geef de regio’s de ruimte en wij geven de vierde industriële revolutie ervoor terug’, aldus Gelders gedeputeerde Michiel Scheffer en collega-provinciebestuurders. Foto: provincie Gelderland

‘Het is heel zinvol om samen te werken met andere Europese regio’s, zoals binnen de Vanguard-alliantie, omdat in Nederland alleen vaak niet genoeg kritische massa is. Tegelijk maak zo’n setting het mogelijk, bijvoorbeeld voor dat dataminingproject, dat de Schotse overheid als launching customer optreedt, omdat daar – anders dan hier – de overheid de zorg inkoopt. Andersom kunnen Nederlandse overheden als launching customer optreden voor

Europese projecten in de waterzuivering of wegenbouw. Dat type grensoverschrijdende samenwerking ondersteunt het beleid niet.’ In zijn reactie aan de drie bestuurders zegt EZ-minister Henk Kamp de regio’s nadrukkelijker te willen betrekken bij het opstellen van het Topsectorenbeleid 2.0. www.weforum.org/reports www.erim.eur.nl/centres/inscope www.gelderland.nl

KORT High-end technologieleverancier Demcon heeft onlangs een businessunit embedded systems opgezet. De unit (dertig medewerkers) bundelt Demcon’s elektronicaen softwarecompetenties voor embedded toepassingen. Ambitie is de technologische basis van Demcon

op embedded gebied te versterken en de embedded activiteiten een zelfstandig profiel te geven, naast de bestaande businessunits hightech systems, medical devices en industrial systems. Harry Roewen, afkomstig van Neways, is aangesteld als businessunitmanager. www.demcon.nl

LINK5_Uit de Markt (voor)_v1_LINK4 18-10-16 16:38 Pagina 7

SIEMENS EN ONDERWIJS WERKEN SAMEN OM INDUSTRIE SMART TE MAKEN Het hoger en middelbaar technisch onderwijs moet studenten voorbereiden op de smart industry. Dankzij een samenwerkingsverband met Siemens PLM beschikken onderwijsinstellingen als de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) over de technologie en kennis om die te implementeren, schetst docent werktuigbouwkunde Jeroen van Elburg. ‘Siemens biedt vrijwel alle software die nodig is voor het digitaliseren van de complete product lifecycle. In licentie gebruiken wij software voor het ontwerpen, inclusief 3D-modelleren en simuleren, om functies te testen en alle procesen productdata te beheren. Nog toekomstmuziek is software waarmee het engineeringsproces verder te verbeteren valt. Dan moet je denken aan tools waarmee online het gebruik van producten te volgen is of juist het productieproces daarvan. Met die data kun je dan het ontwerp van nieuwe producten en de benodigde maakprocessen heel gericht verbeteren. Siemens heeft de software en de kennis van de praktijk waarmee wij als onderwijsinstituut onze studenten kunnen opleiden voor die smart industrie, hun toekomstige werkomgeving die binnen vijf jaar realiteit is.’ Zo kunnen Van Elburg c.s. hun studenten ook inzicht geven in de rol van de engineer in die smart industry. ‘Want natuurlijk is het interessant hoe er dan ontworpen, geproduceerd en vermarkt wordt. Maar wij zouden ook willen focussen op

hoe die ‘engineer 4.0’ er precies uitziet’, aldus van Elburg. Hij duidt op het Duitse industriebeleid ‘Industrie 4.0’, dat Nederland tot zijn Smart Industry-beleid inspireerde. Ook voor Siemens PLM is het, voor zijn softwareontwikkeling, van belang inzicht te krijgen in die rol. Tevens hecht die onderneming eraan dat studenten in een vroeg stadium zo goed mogelijk kennis krijgen van de smart industry. Zodat ze die inzichten en ervaringen in het bedrijfsleven kunnen laten landen, eerst via stages en afstudeeropdrachten en later in een werkkring, aldus John Holweg, business director van Siemens PLM Software. ‘We hebben ondervonden dat studenten van opleidingen waarin die ‘nieuwe inzichten’ via lectoraten onderwezen worden, deze via hun haalbaarheidsstudies en scripties na hun studie naar de industrie kunnen overdragen. Voor bedrijven is het lastig om veranderingen door te voeren. Studenten en afgestudeerden zijn dan de beste ambassadeurs om aan de veranderingen vorm te geven. Scholen bieden zo het bedrijfsleven extra toegevoegde waarde en wij ondersteunen hen daar graag bij met ons softwareportfolio en onze smart industry-expertise.’ De HAN ontwikkelt momenteel een lectoraat Smart Industry en is onlangs een associate degreeopleiding Smart Industry gestart. www.han.nl www.siemens.com/plm

Cateraar Bob Hutten verzorgt een presentatie tijdens het AgriFoodTech Platform Congres. Foto: Hutten

AGRIFOOD KAN NIET ZONDER HIGH TECH Nederland levert als koploper in hoogwaardige voedselproductie en voedseltechnologie een belangrijke bijdrage aan het voeden van de groeiende wereldbevolking. Dat kan alleen met inzet van hightech oplossingen voor het duurzaam, effectief en efficiënt produceren van gezond voedsel. Intensieve samenwerking tussen organisaties uit de AgriFoodsector en de High Tech-sector is cruciaal om te kunnen inspelen op wereldwijde uitdagingen als verstedelijking, klimaatverandering en verarming van landbouwgronden. De focus vanuit alle betrokken disciplines ligt hierbij op productie-, kwaliteits- en procesoptimalisatie. Het event AgriFoodTech biedt een nieuw podium waar de sectoren kansen voor samenwerking kunnen verkennen. Mikrocentrum organiseert samen met het AgriFoodTech Platform de eerste editie op 14 en 15

december in Den Bosch. AgriFoodTech is opgezet als vakbeurs met congres rond technologische innovatie, expertise-ontwikkeling en samenwerking. Op het event kunnen fabrikanten, system integrators, toeleveranciers, ontwikkelaars, ontwerpers, onderzoekers, kennisinstituten, dienstverleners en gebruikers uit de verschillende AgriFood-waardeketens elkaar ontmoeten, van elkaar leren en tot nieuwe business komen. Op 14 december is er het AgriFoodTech Platform Congres, getiteld ‘Van maatschappelijke uitdagingen naar innovatieve oplossingen’. Sprekers zijn onder anderen filosoof en trendwatcher Ruud Veltenaar, Joris Lohman (Slow Food), Bob Hutten (Hutten Catering), Meiny Prins (Priva) en Martijn van Dam (staatssecretaris EZ). www.agrifoodtech.nl

De tijd dat innovatie vooral binnen de muren van het bedrijf plaatsvond is voorbij. Veel innovaties zijn het product van samenwerking tussen meerdere partijen. Samenwerken klinkt echter makkelijker dan het is. Vaak gaat het mis, bijvoorbeeld omdat een helder businessmodel ontbreekt waar álle partijen van SURÀWHUHQ 2I RPGDW SDUWLMHQ KHW QLHW HHQV ZRUGHQ RYHU GH XLW GH samenwerking voortkomende intellectuele eigendomsrechten. Het loont daarom om in een vroegtijdig stadium een jurist te betrekken bij de opzet van strategische samenwerking. Iemand PHW HHQ VFKHUS RRJ YRRU GH EDODQV WXVVHQ KRRIG]DNHQ HQ details. Benieuwd wat The Law Factor voor u kan betekenen?

Kijk op www.thelawIDFWRU QO YRRU PHHU LQIRUPDWLH

november 2016

LINK5_Uit de Markt (voor)_v1_LINK4 18-10-16 16:39 Pagina 8

UIT DE MARKT SIOUX: ‘EIGEN ASSEMBLAGE OM EEN NOG BETERE ONTWIKKELAAR TE WORDEN’ Innovatieve modules en apparaten met een hoge softwarefactor ontwikkelen voor hightech machinebouwers. Daar heeft Sioux in zijn twintig jaar van bestaan naam en faam mee opgebouwd. Nieuw is dat ’s lands grootste onafhankelijke systeemhuis (met 500 ingenieurs op de loonlijst) nu ook zelf hightech machines gaat produceren. In augustus werd een eigen productiehal in gebruik genomen, vlakbij het hoofdkantoor in Eindhoven-Noord. Sioux heeft daar 1.500 m2 productievloer, waarvan 350 m2 cleanroom, en 800 m2 kantoren tot zijn beschikking. Een verrassende stap, waarvoor goede redenen zijn, vertelt ceo Hans Duisters. ‘Sommige klanten willen dat, zij doen alleen zaken met partijen die hun modules ontwikkelen én maken. Die zeggen ons: ‘Sioux, luister, je wordt een nog betere ontwikkelaar als je ook dieper het maakpro-

ces induikt’. Dat is ook wel een beetje een trend in de Brainport-regio: maakpartijen gaan ontwikkelen en ontwikkelpartijen gaan maken. Dus ja, wij gaan nu ook maken, a) om een nog betere ontwikkelaar te worden, waar onze kracht zit, en b) omdat sommige klanten dat van ons verlangen.’ Een reden is ook dat Sioux steeds meer eigen producten heeft – en producten van partijen waarin het participeert. Zoals de Generic Substrate Carrier (GSC) van CCM (in 2014 overgenomen), de pcb-inkjetmachine Lunaris van MuTracx (acquisitie in 2015) en de lithografiemachine van Liteq (participatie). Naast modules voor klanten gaat Sioux ook die eigen producten in de nieuwe hal maken. ‘Die is daarmee voor een deel al gevuld. Voor de GSC gaan we nu de eerste series maken en voor de MuTracx-machine hebben we de

eerste vijf orders van klanten binnen.’ Bij Sioux Assembly draait het om final assembly en testen van mechatronische producten, vertelt de ceo. ‘Bij Sioux CCM in Nuenen, dat vooral in de productie-tooling zat en er de afgelopen twee jaar veel Siouxklanten bijgekregen heeft, doen we prototyping en bouwen we de nulseries, alfa’s en bèta’s. De grotere series gaan allemaal naar de nieuwe hal op Esp. En in onze vestiging in Nederweert is elektronica-assemblage dominant. Uiteindelijk willen we allemaal dichter bij elkaar zitten, maar voorlopig laten we het even zo.’ Wel grotere series, maar niet echt heel grote, verklaart Duisters. ‘In de hightech machinebouw zijn we in Nederland sterk in low volume, high mix, high complexity. Tot honderd of een paar honderd stuks, dat zijn de seriegroottes waar we op mikken.’

Sioux gaat niet verspanen. ‘Hier in de regio zijn genoeg partijen die dat kunnen. Wij gaan dus wel final assembly doen, waardoor we dichter op de supply chain en de maakbaarheid van producten zitten. De verantwoordelijkheid pakken voor het maken van eindproducten.’ Waarvoor Sioux vaak de ontwikkeling al doet. ‘Zo is het makkelijk om ook de maakopdrachten binnen te halen. In Brainport heb je veel mechanicapartijen waar je kunt aankloppen als je iets wilt laten ontwikkelen en maken. En ook partijen heel goed in elektronica zijn er veel. Maar wil je modules of machines ontwikkelen met een hoge softwarefactor, dan moet je bij Sioux zijn. Daar winnen wij ontzettend veel op, ook al omdat software in hightech systemen steeds belangrijker wordt.’ Sioux groeit dit jaar, meldt Hans Duisters, naar een omzet in toeleve-

Simplifies statistics.

08:57

LINK5_Uit de Markt (voor)_v1_LINK4 18-10-16 16:39 Pagina 9

ANTERYON WERKT BLINDE VLEK WEG SAMEN MET AEMTEC ringen die richting zestig miljoen euro gaat. Plus vijftig miljoen uit participaties, zoals Phenom-World, SoLayTec, Liteq en de pathologiescanner van Philips. De participaties, een tiental, zijn ondergebracht in Sioux’s HTSM Venture Fund, dat met gevestigde partijen én veelbelovende start-ups in zee gaat. ‘De eigen productie gaat een stukje omzet toevoegen, maar de marges in het maken zijn niet zo hoog. Wij doen dat vooral om te leren en te groeien in kennis en kunde.’ Onlangs heeft Sioux zich in drieën gesplitst: in een software-, een systeem- en een equipment-divisie. ‘Met die eerste twee zijn we een toeleverancier die in opdracht van de klant slimme dingen ontwikkelt. En met onze equipment-divisie zijn we nu ook een oem’er en omm’er (original module manufacturer).’ www.sioux.eu

Anteryon in Eindhoven, specialist in innovatieve, micro-optische producten als glascomponenten, lenzen en lasers, is een samenwerking aangegaan met het Duitse AEMTec. ‘Samen kunnen we klanten integrale opto-elektronische oplossingen aanbieden’, zegt Anteryon’s managing director Ruben Tibben. Vijf jaar geleden sloeg Anteryon, in 2006 voortgekomen uit Philips, de weg van verticale integratie in. ‘Naast componenten ontwikkelen en produceren we nu ook subassemblages – met een vaak grote rol in het designen van de oplossing voor onze klanten. De mechanica kunnen we zelf ontwikkelen; daarvoor hebben we eigen constructeurs en een groot toelevernetwerk hier in de Brainport-regio. Maar we hadden nog een ‘blinde vlek’: micro-elektronica, een vakgebied dat ons goed past – dingen kleiner maken, is ons ding – en waar klanten steeds meer om vragen. De samenwerking met AEMTec werkt die blinde vlek weg.’

De twee kennen elkaar al langer, bedienen gezamenlijke klanten en vullen elkaar uitstekend aan, vertelt Tibben. ‘Bij hen ligt het precies andersom: zij zijn sterk in elektronica en hebben veel klanten die vaker om optiek vragen.’ Hij verwacht dat de formele overeenkomst tot meer werk en omzet gaat leiden, voor beide. ‘De eerste gezamenlijke opdrachten hebben we al – en er gaan er meer komen’, voorspelt hij. Tibben noemt de Berlijnse samenwerkingspartner ‘een hele frisse en transparante club’. ‘Zij hebben dezelfde manier van werken, dezelfde flow bij de klant en dezelfde mentaliteit als wij: geen politiek gedoe, maar gewoon ontwikkelen en produceren, en transparant zijn naar de klant. En qua grootte verschillen we niet heel veel: wij 85 medewerkers – de deal betreft Anteryon Optical Solutions; in een andere tak werken nog eens 25-30 personen, red. – en zij een mannetje of vijftig, zestig meer.’

Verder is afgesproken om niet alleen op technisch/commercieel vlak maar ook anderszins te gaan samenwerken. ‘AEMTec is heel erg goed in produceren, in operational excellence. Wij ook wel, maar we kunnen veel van hen leren. Zoals zij van ons kunnen leren op het r&d-stuk. Dat gaan we ook doen: mensen van ons die aan procesverbetering werken, gaan daar kijken en andersom komen r&d-mensen van hen bij ons.’ Of dat uiteindelijk leidt tot een fusie? Ruben Tibben werpt dat ver van zich. ‘Wij zijn eigendom van investeerders. Die hebben er plezier in, mede omdat we flink groeien: we hebben momenteel acht vacatures. Een fusie is wel heel erg in de toekomst kijken. Maar het kan, zeg nooit nooit. Plannen daarvoor liggen niet op tafel.’ www.anteryon.com

Simplifies logistics. www.avnet-silica.com

08:57

LINK5_Uit de Markt (voor)_v1_LINK4 18-10-16 16:40 Pagina 10

Gebruiksvriendelijke & flexibele maintenance management software

M Met et ddee Ultimo Ultimo ssoftware ofttware brengt brengt u meer meer structuur structuur aan aan in in uw uw onderhoudswerkzaamheden, w onderhoudswerkzaamheden, werkt erkt u eefficiënter fficiënter en en creëert creëert ruimte om om te u ruimte te besparen. besparen. Bovendien Bovendien toont toont u met met de de inzet inzet vvan an de de software softtware eenvoudiger eenvoudiger aan aan dat dat u aan aan bbelangrijke elangrijke wetvoldoet. HHeldere eldere dashboards dashboards eenn weten en regelgeving regelgeving voldoet. erschaffffeen u en meer eer rrapporten apporten vverschaffen en uw uw sstakeholders takeholders m iinzicht nzicht in in ddee pprestaties. restaties.

MET MET ULTIMO ULTIMO IS IS MEER MEER MOGELIJK: MOGELIJK: + EEen en uuitgebreide itgebreide HSE-suite HSE-suite vvoor oor ondersteuning ondersteuning op op het het gebied gebied vvan an HHealth, ealth, SSafety afety & EEnvironment. nvironment. +M Mobiel obiel w werken erken m met et ddee app app UUltimo ltimo GGo. o. + SStandaard tandaard so software, f tware, ddieie eeenvoudig envoudig oopp maat maat kan kan worden worden gesneden. gesneden. + EEen en vvrij rij iinstelbare, nstelbare, pe persoonlijke rsoonlijke startpagina startpagina met met ruimte ruimte voor voor grafieken, grafieken, dashboards da shboards en andere andere ooverzichten. verzichten. + DDiverse iverse standaard standaard iinterfaces, nterfaces, bbijv. ijv. m met et ERP-systemen. ERP-systemen. + SStarten tarten m met et UUltimo ltimo LLite, ite, een een eeenvoudig, envoudig, m maar aar toch toch compleet compleet systeem systeem vvoor oor ddee kleine kleine TTDD of of als als iinstapmodel. nstapmodel.

LINK5_Uit de Markt (voor)_v1_LINK4 18-10-16 16:41 Pagina 11

UIT DE MARKT ICD SHARED FACILITY CENTER GEOPEND

ter van Groos (sitemanager Philips Drachten), burgemeester Tjeerd van Bekkum en gedeputeerde Sander de Rouwe. Foto: Jorrit de Jong

Op 12 oktober is het ICD Shared Facility Center van het Innovatiecluster Drachten (ICD) officieel geopend op het terrein van Philips Drachten. Daarin niet alleen een kostbare 3D-metaalprinter, maar

ook een kunststofprinter plus twee robots. Voorts omvat het center acht bestaande en nog in te richten labfaciliteiten. Waaronder die van Resato International in Assen, met een metaalprinter, en het akoestisch lab

G I E, MAR KT E N M E NS

Special NOOR WHER E GREAT D-NE DERLAND, ZELFS CHEPPENDMIND S WORK: E INDU STRIE SLIM ME FABR IEKEN,

I N G TU SS E N TEC H N O LO

hoe Philips 3D-printen onder meer gebruikt voor matrijsholtes. Naast hem van links naar rechts Pie-

mijlpaal. Onder verwijzing naar de spreekwoordelijke noordelijke bescheidenheid meldt het ICD: ‘We applaudisseren dit keer niet met onze handen in de zakken, wij zijn blij én trots!’ Meer over het ICD Shared Facility Center, de overige ICD-projecten en andere aansprekende samenwerkingen is te lezen in de special NoordNederland, die bij deze uitgave van Link Magazine is gevoegd. www.icdrachten.nl

D E VE R B I ND

In het zojuist geopende ICD Shared Facility Center laat Kor Visscher (ICD en Philips Drachten) zien

van Philips, elders op het terrein in Drachten. Studenten en wetenschappers van de betrokken kennisinstellingen en medewerkers van de ICDbedrijven doen het onderzoekswerk. Kor Visscher, voorzitter Vereniging Innovatiecluster Drachten en director Industrial Projects & Facilities Philips Drachten, gaf een overzicht van de activiteiten van het cluster. Vervolgens schetste Berenschot-consultant Joost Krebbekx (programmamanager ICD) de plannen en ambities. Gedeputeerde Sander de Rouwe van provincie Fryslân sprak lovende woorden over de samenwerking. Hij benoemde de grote betekenis van het cluster voor de economische groei van Noord-Nederland. Samen met de burgemeester van Smallingerland (met Drachten als centrumplaats) Tjeerd van Bekkum knipte hij – heel ‘old school’ – het lint door van de toegangsdeur tot het centrum. Ruim 120 ICD-samenwerkingspartners, kennisinstellingen en andere belangstellenden waren getuige van deze

2016

NOORD VERSTERKEN WERELELIJKE OEM’ERS DMARKTPOSITIE DOOR REGIONALE SAMEN WERKING DE VOOR DELEN VAN HET DELEN INNOVATIEKAART NOORD -NEDERLAND ER GAAT NIETS BOVE N INNOVATIE SMART INDUSTRY KATALYSATOR UNIVERSITEIT-BEDRIJIN RELATIE FSLEVEN RUG ONTP

OPT ZICH NOOR DELIJ KEALS TU

KOR VISS CHER PHILI PS, INNOVATIE

CLUS

‘DEZE REGIO HEETERFTDRACHTEN COMPLETE WAARDEKETENS NOD IG’

CREATING MACHINES TOGETHER DEVELOPMENT & ENGINEERING PROJECT MANAGEMENT OUTSOURCING PRODUCTION ASSEMBLY TESTING

MTA bv • Waterbeemd 8 • 5705 DN Helmond 0492-474 992 • info@m-t-a.nl • www.m-t-a.nl

november 2016

LINK5_Uit de Markt (voor)_v1_LINK4 18-10-16 16:41 Pagina 12

PRODUCT DEVELOPMENT & ENGINEERING COMPONENT MANUFACTURING HIGH LEVEL ASSEMBLY GLOBAL SUPPLY CHAIN MANAGEMENT MOTION CONTROL

SEMICONDUCTOR

HEALTHCARE

ANALYTICAL

WWW.FRENCKENGROUP.COM

GLOBAL HIGH TECH SERVICE PROVIDER.

LINK5_Uit de Markt (voor)_v1_LINK4 18-10-16 16:42 Pagina 13

UIT DE MARKT JANSSEN-FRITSEN HOFLEVERANCIER RIO VOOR TURNEN EN BASKETBAL

Opbouw van een turntoestel in Rio. Foto Janssen-Fritsen

Sanne Wevers won Olympisch goud op een evenwichtsbalk uit... Helmond. En ook de rekstok waar Epke Zonderland op misgreep, komt daar vandaan. De basketbalringen die het Amerikaanse ‘Dream Team’ weer blindelings wist te vinden; van hetzelfde laken een pak. Net als op de Olympische Spelen in Mexico, München, Barcelona, Athene en Beijing was Janssen-Fritsen in Rio de Janeiro de hofleverancier voor de turntoestellen (170 stuks) en basketbaltorens (28). Zoveel? ‘Naast de toestellen voor de wedstrijdpodia hebben we ook de toestellen geleverd voor de trainingslocaties; allemaal identiek natuurlijk’, verklaart Bart Prinssen, general manager export bij JF International. ‘Een team van ons, zo’n tien man sterk, heeft de toestellen ter plekke geinstalleerd, tijdens de Spelen in perfecte staat gehouden en na afloop ontmanteld. In dezelfde vijftig containers waarin alles naar Rio was gegaan, is alles weer teruggekomen.’ Een commercieel interessante opdracht? ‘Daar kan ik niet al te veel uitspraken over doen. Dat is tussen ons en het Olympisch Comité. Wel kan ik zeggen dat alle spullen inmiddels verkocht zijn. Er was veel vraag naar: veel bonden en professionele gebruikers willen een toestel dat op de Spelen is gebruikt graag hebben. Dat ons wordt gevraagd ons daar te etaleren, bevestigt dat wij op een hoog niveau bezig zijn. Dat is’, drukt Prinssen zich plastisch uit, ‘iets om je aan op te trekken.’ Janssen-Fritsen moet het niet alleen

hebben van topturntoestellen en basketbalstellingen, al vinden die laatsten ook hun weg naar de VS. Prinssen: ‘Vooral naar college teams, niet naar topteams in de NBA. Nog niet. Wie weet, komen we ook op dat niveau nog eens een gezond model overeen.’ Een zeker zo belangrijk fundament vormen de toestellen voor bewegingsonderwijs. Het Helmondse bedrijf heeft een groot portfolio aan producten voor gymzaalinrichting. Die worden in eigen huis ontworpen en geproduceerd – en na levering desgewenst ook jarenlang onderhouden en gerepareerd. ‘Vaak zitten we met degene die de gymzaal gaat bouwen al in een vroeg stadium aan tafel. En tekenen we bijvoorbeeld in waar de toestellen het best geplaatst kunnen worden.’ Innovatie is een sterke troef van Janssen-Fritsen, in 1950 begonnen als familiebedrijf en sinds 2014 onderdeel van de Franse Abeo Groep, waarvan onder meer ook de merken Spieth Gymnastics (Duitsland) en Schelde Sports (België) deel uitmaken. ‘Ieder jaar komen we met nieuwe, weer verbeterde spullen.’ Ergonomie heeft veel aandacht. ‘Het moet licht zijn en makkelijk op en af te bouwen. Daar bedenken we allerlei creatieve oplossingen voor. Het moet bijvoorbeeld kunnen rollen of opgehesen. Uitgangspunt is dat één leerkracht dit in zijn of haar eentje met gemak moet kunnen.’ In het topsportsegment speelt inno-

THE PREFERRED PARTNER FOR OPTICAL SOLUTIONS

Creating a win-win-win situation,

Co-creativity By developing together and adding value

Openness By being transparant and open.

Ownership We take a challenge and create our solution

LEES VERDER OP PAGINA 15 Address Zwaanstraat 2a 5651 CA Eindhoven The Netherlands

Tel : + 31 40 25 61 500 Fax : +31 40 25 61 518 www.anteryon.com Info@anteryon.com

LINK5_Uit de Markt (voor)_v1_LINK4 18-10-16 16:43 Pagina 14

onderhoudskosten verlagen en stilstand beperken planetaire- en conventionele aandrijving, hydrauliek en lieren

Investeer direct in de juiste aandrijving Wanneer u een Brevini aandrijfsysteem koopt, dan krijgt u ook technische support en jarenlange kennis op het gebied van engineering aangeboden. Wij zorgen voor een volledige oplossing op maat. Of het nu gaat om planetaire, conventionele, hydraulische aandrijfsystemen of lieren.

Brevini Benelux / benelux@brevini.com / +31 172 42 80 80 / www.brevini.nl

10:31

gemakkelijk LASERGESNEDEN BUIS & PLAAT ONLINE

LINK5_Uit de Markt (voor)_v1_LINK4 18-10-16 16:44 Pagina 15

snijden is eenvoudig, Kwaliteit & betrouwbaarheid een kunst.

UIT DE MARKT TAIWANESE DELEGATIE BEZOEKT BRAINPORT Op 25 september bezocht een delegatie uit Taiwan de Eindhovense bedrijven IBS Precision Engineering en KMWE. Bij IBS werd het gezelschap, onder leiding van ambassadeur in Nederland Tom Chou en burgemeester Lin van Taichung, de ‘Alicia’ gedemonstreerd. Deze door IBS ontwikkelde machine plaatst ultraprecies ultradunne chips op de detectoren voor Alice, een experiment, van het Europese nucleaire onderzoeksinstituut CERN. Alice detecteert de deeltjes die wegsprin-

gen als grote atomen met elkaar in botsing komen. Voor een upgrade van de Alice-detectoren heeft CERN zeven machines besteld bij IBS. Tijdens het bezoek werd tevens het project ‘Van Product- naar Procesmeting’, waar IBS samen met KMWE aan heeft gewerkt, formeel afgesloten. Dat project, waarvoor de Nederlandse overheid een (MIT-) subsidie verstrekte, heeft geleid tot de ‘Rotary Inspector’, een geavanceerde meetoplossing voor vijf-assige cnc-freescellen. De Rotary

VERVOLG VAN PAGINA 13

dynamisch maken, dat kan dus niet.’ Gemiddeld levert Janssen-Fritsen aan 35-40 landen per jaar. ‘In dit Olympische jaar praat je over zeker 45 landen’, aldus de exportmanager. Twee Olympische toestellen werden geschonken: aan Sanne Wevers, de eerste Nederlandse turnster ooit die Olympisch goud won, en Fabian Hambüchen, die Epke Zonderland opvolgde als kampioen op de rek-

vatie ook. ‘Al kunnen we daar niet sneller gaan dan wat de bonden toestaan’, verklaart Prinssen. ‘Want voor alle toestellen gelden strikte regels en certificeringen. Pas als bonden een nieuwe regel implementeren en/of ons vragen een nieuwe techniek te gebruiken, kunnen wij daar iets mee. Op eigen houtje een rekstok meer

De Taiwanese delegatie bij IBS voor de deur. Foto: Nicole Minneboo

Inspector meet de performance van de machine in plaats van de producten die erop zijn gemaakt, wat grote winst oplevert op het vlak van kwaliteit, afkeur en kosten. IBS tekende

stok. ‘We zijn niet zo van het weggeven, maar in dit geval vonden we dat een gepast gebaar.’ Op de Olympische Spelen 2020 in Tokio is klimmen voor het eerst van de partij. Best kans dat daar klimwanden van Janssen-Fritsen gebruikt gaan worden. www.janssen-fritsen.nl www.jf-international.com

voor de ontwikkeling, bij KMWE werd de Rotary Inspector in de praktijk getest – en aan de Taiwanese delegatie gedemonstreerd. Mensen van het Industrial Technology Research Institute (ITRI) maakten deel uit van het gezelschap. ITRI levert met zijn r&d-werk – en de applicaties die daaruit voortkomen – belangrijke bijdragen aan de versterking van de industrie in Taiwan. De samenwerkingsrelatie die ITRI en IBS al geruime tijd hebben, werd tijdens het bezoek bestendigd door middel van de ondertekening van een memorandum of understanding. www.ibspe.com www.kmwe.com

november 2016

LINK5_THEMA Trends_v1_LINK6 18-10-16 16:57 Pagina 16

OMSLAG NAAR SERVICE-ORGANISATIE IS COMPLEX TRANSFORMATIEPAD

ANDERE KOEK DAN SEC VERKOPEN

THEMA SMART INDUSTRY, SMART SERVICE? Dankzij model-based engineering en alle bijbehorende simulatiemogelijkheden kunnen

Een groot deel van de machinebouwers in ons land heeft geen idee waar hun machines

machines en apparaten ontwikkeld worden die

draaien, laat staan dat ze weten in welke ‘conditie’ ze zijn. Een gemiste kans, want aan

foutloos functioneren. Te meer daar het inter-

onderhoud & service is een goede boterham te verdienen. En, belangrijker nog, je bouwt

net of things remote monitoring en zo predictive maintenance mogelijk maakt: als ze al drei-

geen relatie op met de eindgebruikers en leert niet van ervaringen in het veld – wat zou

gen te gaan haperen, kan dat ruim van tevoren

helpen om uiteindelijk betere spullen te maken. Aanhaken bij majeure ontwikkelingen,

gesignaleerd worden. Wat betekent die slimme

zoals predictive maintenance en servitization, wordt dan lastig. ‘Door de impact op alle bedrijfsfuncties, is dat een complex transformatiepad.’

technologie, incluis 3D-printing en augmented reality, voor de onderhoudswereld? Minder werk? Of vooral ander werk, waarbij de focus verschuift van het verkopen van apparaten naar

DOOR PIM CAMPMAN

eavanceerde, digitale ontwerpen simulatiemethoden, zoals model-based (systems) engineering, bieden maakbedrijven grote voordelen. Ze schelen veel tijd (kortere time-to-market), voorkomen dure, fysieke prototyping en maken first time right mogelijk. Maar of dat altijd leidt tot machines/apparaten die robuuster zijn en minder frequent of helemaal niet onderhouden hoeven te worden? Er zijn bedrijven die een eind komen. Zoals DAF, dat dankzij zulke tools zijn nieuwe trucks zodanig kon ontwerpen dat een jaarlijkse, in plaats van driemaandelijkse, servicebeurt volstaat.

hankelijk technisch dienstverlener Veldkamp in Raalte. Daar komt bij, dat eindgebruikers hun eisen aldoor opschroeven, op tal van gebieden: robuustheid en betrouwbaarheid (uptime), veiligheid, energie-efficiëntie, milieu. Design for quality, safety, efficiency, manufacturing/assembly en disassembly. Engineering moet daar allemaal mee dealen – onder extreme tijdsdruk, want de klant wil liefst morgen al de markt op. ‘Er is nooit tijd om het de eerste keer goed te doen, maar voor het de tweede keer goed doen is altijd tijd’, zegt Ton Plooy, ceo/eigenaar van tbp electronics. En lukt het engineering dat alles te incorporeren, dan dienen zich geheid wel weer nieuwe, nu nog onvoorspelbare, vraagstukken aan.

JUIST SNELLER STUK Daaruit afleiden dat service/onderhoud een tanend iets is – dat machinebouwers die dat aanbieden, onafhankelijke dienstverleners en (interne) technische diensten straks duimen zitten te draaien? Dat gaat op zeker niet gebeuren. Dat heeft onder meer te maken met de toenemende complexiteit van de apparaten van nu, met hun

• ‘Hoe meer elektronica en software erin zit, hoe meer er stuk kan gaan.’ • ‘Door servicecontracten kan de dienstverlening in het veld beter ingepast worden in de planning van de klant.’ • ‘Klanten staan niet altijd toe dat we inbellen om in de machines te kijken.’ • ‘De markt hier raakt commoditized, met een grote prijsdruk door Aziatische leveranciers.’

steeds hogere softwaregehalte. ‘Destijds kon je zelf nog sleutelen aan de auto, nu heb je al snel een laptop nodig. Hoe meer elektronica en software er in de auto zit, hoe meer er stuk kan gaan’, aldus Rob Mecklenfeld, maintenance manager bij onaf-

november 2016

MINIMALE DOWNTIME Dus ja, in service/onderhoud is een goede boterham te verdienen – en dat zal voorlopig wel zo blijven. Voortman Steel Machinery in Rijssen heeft op dat vlak de zaakjes picobello op orde. De ontwikkelaar en producent van machines voor de profielen plaatbewerkende industrie heeft een mondiale installed base van ruim duizend systemen. Het bedrijf weet precies waar hun machines staan te draaien, vertelt managing director Frank Scherphof. ‘En we houden de historie bij, weten dus welke onderdelen erin zitten. Elke machine krijgt een uniek nummer dat ie z’n hele leven behoudt. Geeft de klant die belt dat nummer door, dan weten we direct de hele historie.’ Op de meeste machines in het veld verrichten eigen monteurs onderhoud & service. ‘Die reizen de hele wereld over.’ Scherphof benadrukt dat het bij de service-/onderhoudsgroep in de eerste plaats gaat om de klant voordeel te bieden. ‘In die zin dat onze machines altijd doen wat ze moeten doen en het risico op ongeplande downtime minimaal is. Bovendien kan door servicecontracten de dienstverlening in het veld beter ingepast worden in de planning van de klant.’

MAATWERKSERVICES Een stukje westwaarts, in Epe, heeft VMI Group zijn grote, wereldwijde installed base (aantallen

het leveren van uptime? Biedt beter zicht op het functioneren van een machine niet uitstekende kansen om de relatie met de klant te intensiveren? Spelen de bouwers van die machines en apparaten daar voldoende op in of ontbreekt het hen aan de juiste servicegerichte cultuur en onderhoudsmensen met voldoende kennis van die slimme technologie? En hoe trek je als machinebouwer je grenzen, als jouw machine zijn uptime niet haalt door een apparaat verderop in de lijn?

worden niet vrijgegeven) eveneens goed in kaart. ‘We hebben customer services-afdelingen in vier regio’s’, zegt Riaan Diener, vice president Global Services: ‘In China, een dusdanig unieke markt dat we die als regio bestempelen, in de rest van Azië, in Europa (inclusief Rusland en Afrika) en in de Amerika’s.’ VMI is de grootste ter wereld in productiemachines voor autobanden en tevens een grote speler in machines voor ‘can’ (blikwasmachines) en ‘care’ (machines die katoenen ‘pads’ maken voor verwijdering van make-up en medicijnverpakkingsmachines). Die lokale aanwezigheid, alsmede de modulaire opzet van z’n serviceproducten, stelt VMI in staat om maatwerkserviceprogramma’s aan klanten te bieden. Niet voor niets, legt Diener uit. ‘Wij bieden klanten de keuze uit een palet aan services: helpdesk, preventief onderhoud, spare parts kits, conditieinspectie, training en meer. Chinese klanten die preventief onderhoud bij ons inkopen? Die vind je niet. Gaat iets kapot, dan moeten ze onze helpdesk kunnen bellen en moeten we erg snel naar hen toe. En hun mensen trainen tot wat wij advanced level noemen, willen ze ook niet, bang als ze zijn dat die na zo’n training bij hen weglopen. In Amerika ligt dat heel anders: klanten daar zijn veel meer preventief gedreven. Die nemen alle modules af die helpen voorkomen dat hun machines stilvallen, of ondermaats gaan presteren. Acht uur downtime of drie dagen infe-

LINK5_THEMA Trends_v1_LINK6 18-10-16 16:57 Pagina 17

i rieure producten omdat er speling op de assen zit; dat accepteren klanten daar niet. Dus zijn ze daar ‘in’ voor onze services in preventive maintenance kits, advanced training en zo meer. Dus: maatwerk per regio en klant.’

SLECHTE UITGANGSPOSITIE VMI en Voortman bouwen voort op enerzijds machines verkopen en anderzijds die onderhouden en servicen. Veel oem-machinebouwers doen dat niet, hebben dat nooit gedaan: hun core is machines bouwen, punt. Die ‘wegzetten’ leggen ze bij distributeurs neer, waardoor ze geen zicht hebben op waar hun spullen terechtkomen. Een destijds begrijpelijke keuze, waarop nu – horen we in het veld – steeds meer machinebouwers willen terugkomen. Want

Illustratie: Josje van Koppen

dat jij beter dan je klant weet hoe jouw machine performt, omdat jij ’m gebouwd hebt én in je installed base kennis opdoet bij de één die je bij de ander weer kunt inzetten’, zegt Harmen van Os, manufacturing expert bij PA Consulting Group Nederland. Wat alleen lukt als je je instal-

‘Lang niet elke machinebouwer beschouwt onderhoud en service als core business’

uitgangspositie’, vult Hans Houmes aan. Hij is manufacturing sector lead bij PA, dat medio 2017 met een rapport komt over een Europese studie naar servitization. Belangrijke drivers van servitization zijn Industrie 4.0 (in ons land Smart Industry), internet of things (IoT) en big data analytics. Van Os: ‘Er is veel discussie over van wie die data nu eigenlijk is. Maar veel interessanter is van wie het algoritme is dat je op die data loslaat waardoor je bijvoorbeeld predictive maintenance kunt doen; want daar zit de licentie.’

COMPLEXE TRANSFORMATIE

onderhoud/service kent hogere marges dan alleen verkoop. En in een wereld waarin customer intimacy steeds meer een doorslaggevende succesfactor is, doe je jezelf tekort door je tot die ‘oude’ core te beperken. ‘Het verdienmodel zit ’m erin

led base management op orde hebt. En daar ontbreekt het nog aan bij menige machinebouwer. ‘Weet je niet waar je machines staan, dan weet je ook niet wat erin zit aan ‘harde’ componenten en software en heb je op drie vlakken geen ideale

Hoe dan ook, die slimme technologieën maken het veel beter mogelijk diensten te leveren in plaats van, of bovenop, producten. Wat kan gaan van spare parts leveren tot en met de complete operatie van de klant overnemen – en alles ertussenin. Overgaan op dat concept is geen sinecure, legt Houmes uit. ‘De industrie is traditioneel op transacties gericht, op verkopen. Dat veranderen

november 2016

LINK5_THEMA Trends_v1_LINK6 18-10-16 16:58 Pagina 18

THEMA SMART INDUSTRY, SMART SERVICE? houdt in dat de verantwoordelijkheid verschuift – van producten leveren naar verantwoordelijkheid nemen voor een bepaalde performance van je machines. Dat is niet niks: dat vergt van al je bedrijfsfuncties een compleet andere insteek – van r&d, operations, marketing & sales, enzovoort.’ De vraag is dan of daarvoor de juiste mensen aan boord zijn, en dan doelt hij niet alleen op it’ers en data-analisten. ‘Ben je altijd ingesteld geweest op producten verkopen, dan heb je verkopers die daar goed in zijn, daarin getraind zijn en op verkooptargets worden betaald. Dat mechanisme werkt niet meer als je services verkoopt. Dan gaat het niet om inkopen voor de laagste prijs, maar om total cost of ownership, het integreren van de operations van je klant, het slim organiseren van je onderhoud & services, enzovoort.’ Van Os: ‘Dat heeft impact op alle bedrijfsfuncties, waardoor je praat over een complex transformatiepad.’

GEEN GEBAKKEN LUCHT

‘Wij kijken hoe de machine erbij staat en ondernemen op basis van de bevindingen actie. Met de insteek dat we storingen vóórblijven,

Machinebouwers die zich nooit hebben bekommerd om onderhoud & service staan aan het begin van dat pad, bedrijven als VMI en Voortman misschien zowat halverwege. VMI’s Riaan Diener: ‘Onze machines zijn geschikt voor remote monitoring, we kunnen dus real time zien hoe het met hun conditie gesteld is. Maar klanten in onze tire-business zijn vrij conservatief; die staan niet

de downtijd voor het onderhoud omlaag gaat en daarmee de beschikbaarheid toeneemt’, zegt maintenance manager Rob Mecklenfeld van onafhankelijk technisch dienstverlener Veldkamp. Foto: Veldkamp

altijd toe dat we inbellen om in de machines te kijken. In onze andere businesses staan klanten daar doorgaans meer voor open. De mogelijkheden hebben we – en gebruiken we ook.’ Net als VMI steekt Voortman veel effort in het

trainen van degenen die hun machines bedienen en (deels) onderhouden. Voortman-directeur Frank Scherphof: ‘Trainingen bieden we aan als een extra dienstverlening, omdat de klant uiteindelijk het beste uit is met het juiste gebruik van

Trusting in experience. Benefitting from innovation. Advancing sensor technology.

Optimal solutions to suit your requirements: Experience state-of-the-art technologies and pioneering innovations with industrial sensors and systems from Pepperl+Fuchs – paving the way towards fully networked production processes for the applications of the future. www.pepperl-fuchs.com

november 2016

LINK5_THEMA Trends_v1_LINK6 18-10-16 16:58 Pagina 19

de machine. Want dat bespaart hem stilstand, dus kosten. De services die wij bieden, leveren de klant echt meerwaarde op. Op basis van zo’n servicecontract gaan we de verplichting aan om de risico’s op uitval van machine zo klein mogelijk te houden en om, mocht dat toch gebeuren, die zo snel mogelijk weer up & running te krijgen. De klanten moeten de meerwaarde van onze diensten kunnen zien; we willen hun geen gebakken lucht verkopen.’

VEILIGE WEG In onderhoud & service verschuiven de panelen – richting grotere complexiteit. Wat niet inhoudt dat er geen plaats meer is voor merkonafhankelijke dienstverleners. Veldkamp (ruim zeventig medewerkers) bewijst dat. De specialist in onderhoud, revisie en retrofit van met name machines die verpakkingen maken/bedrukken voor vooral de food- en farmaciesector, boert goed. Maintenance manager Rob Mecklenfeld: ‘Lang niet elke machinebouwer beschouwt onderhoud en service als core business. Ze zijn vaak minder dan wij thuis in condition-based maintenance – in het inspecteren van hoe de machine erbij staat en, afhankelijk van wat de inspectie uitwijst, actie ondernemen. Machinebouwers kiezen de veilige weg, net als automerken. Die zeggen: vervang om de 50.000 kilometer de olie, maar of dat nodig is? Bij autobanden kun je dat makkelijker zelf vast-

te rollen. ‘Dat gaat goed, we hebben er bestaande en nieuwe klanten voor.’ Een hoog niveau van servicing (of ontzorgen) kan leiden tot een mate van klanttevredenheid die maakt dat klanten klanten blijven. Met andere woorden: ze nemen niet alleen services van je af, maar kopen ook de volgende generatie machines bij jou in. Hans Houmes noemt dat een ‘lock-in’: je servicepakket is zo compleet en hoogstaand dat concurrenten de pas wordt afgesneden. ‘Machinebouwers die hun organisatie hebben ingericht op én verkopen én service, kunnen die stap betrekkelijk makkelijk maken. Maar de vele bedrijven die dat nog niet hebben gedaan, hebben een flinke uitdaging. Best kans dat ze, om maar iets te noemen, de juiste mensen – of beter: de mensen met de vereiste ervaring/instelling – niet aan boord hebben.’

NODIGE HOBBELS Servitization kan impulsen geven voor nieuwe businessmodellen als ‘pay-per-use’. Het kan zover gaan dat de machine(lijn) die draait bij de eindgebruiker, eigendom blijft van de machinebouwer – en de eindgebruiker hem betaalt voor de prestatie/uptime (zie ook het artikel over circulaire businessmodellen, elders in deze editie). Strikte, sluitende afspraken maken in de hele keten is dan keiharde noodzaak. Stel dat het machinepark bij een drankenbottelaar eigendom

SENSOR SOLUTIONS AND SYSTEMS an obsoletie is sprake als een defect onderdeel niet één-op-één For allvervangen areaskanofworden omdat een identiek exemplaar niet meer leverbaar is en the automation industry een alternatief onderdeel inpassen een stuk redeAs a global player, we stand for comprehensive system expertise, continuous innovation, the en highest and the greatest reliabisign vereist – wat veel geld tijdquality, kost. Obsoletie Balluff means technological variety and first-class service. heeft lity. allerlei oorzaken: de fabrikant is met de Our 2450 worldwide employees are working to ensure this. productie gestopt – bij gebrek aan afnemers, omdat hij aan iets nieuws beter kan verdienen (wat wel planned obsolescence wordt genoemd) of omdat hij failliet is gegaan. Of nieuwe Industrial (milieu)wetgeving verbiedt dat het onderdeel nog Networking and Industrial Systems Connectivity Service langer and wordt toegepast; de machinebouwerIdentifi is cation sneller door zijn spare parts heen dan aanvankelijk ingeschat; engineering heeft intrinsiek een verkeerde componentkeuze gemaakt. En zo zijn er nog veel meer oorzaken. Condition Object

KORTEDetection LEVENSCYCLI

‘Chinese klanten die preventief onderhoud bij ons inkopen? Die vind je niet’

stellen: bij minder dan twee millimeter profiel moet je die vervangen.’ Die no-nonsense aanpak hanteert Veldkamp ook jegens klanten. ‘Wij kijken hoe de machine erbij staat en ondernemen op basis van de bevindingen actie. Met de insteek dat we storingen vóórblijven, de downtijd voor het onderhoud omlaag gaat en daarmee de beschikbaarheid toeneemt. Maar geen onderdelen te vroeg vervangen. Want dan gooi je een stukje levensduur van het betreffende onderdeel weg – en daarmee geld.’

LOCK-IN Veldkamp introduceerde onlangs de dienst Veldkamp Maintenance 2.0. ‘Dat is ontstaan’, zegt Mecklenfeld, ‘uit wat wij hoorden van klanten. Van: ‘Jullie monteurs komen hier, ze doen iets goeds en gaan weer weg – en de kennis/ervaring die ze opgedaan hebben, komt niet bij ons terug.’ Met het nieuwe concept komt het Raalter bedrijf die klanten tegemoet. ‘Het is een dienst die klanten adviseert, ondersteunt en begeleidt bij het verhogen van hun machinebeschikbaarheid’, aldus de maintenance manager, die afgelopen voorjaar werd binnengehaald om deze dienst uit

is van de leverancier van de machinelijn. Dan zal die laatste, om de hoogst mogelijke uptime te behalen, niet alleen goede afspraken moeten maken met de leveranciers van lijnmodules, maar ook met de flessenleverancier. Die trend naar servitization gaat zich doorzetten, is de algemene verwachting. Met nog de nodige valkuilen en hobbels, ook op het vlak van financiering en ip. Positief is, meent Harmen van Os van PA Consulting, dat de drive om daarop over te gaan in Europa groter is dan in het Verre Oosten. ‘De markt hier raakt commoditized, met een grote prijsdruk door Aziatische leveranciers. In die situatie ga je op zoek naar andere modellen – in Europa met een grotere drive dan in China, waar de markt zo groot is dat er weinig druk is om die trend in te zetten.’ Als machinebouwer daar je kaarten op zetten, is absoluut uitdagend – niet zonder risico’s, maar als het lukt zeer lonend.

www.veldkamp.com www.paconsulting.com www.voortman.net www.vmi-group.com

Linear Position Sensing and Measurement

Monitioring and Fluid Sensors

Van oudsher speelt obsoletie met name bij spullen die lang – tien tot wel veertig jaar – mee moeten gaan: schepen, treinen, vliegtuigen, productielijnen in de (proces)industrie. Mechaniek krijgt jaar in, jaar uit ‘op z’n donder’ en gaat uitAccessories eindelijk kapot. Vervelend, want uitval (in jargon: downtime) kost handenvol geld. Maar is meestal wel oplosbaar: niet meer leverbare mechanische onderdelen zijn vaak vrij eenvoudig te reproduceren. Straks, als 3D-printing up & running is, al helemaal. Maar er speelt nog iets: in die long-life kapitaalgoederen is gaandeweg meer en meer elektronica en mechatronica geslopen. Met grote voordelen, als extra functionaliteit, gebruiksgemak en comfort. Maar met als nadeel dat zulke onderdelen en samenstellingen sneller defect raken: ze zijn gevoeliger voor stretch, (over)verhitting, corrosie en zo meer. En ze zijn veelal dermate complex dat

www.balluff.nl

Balluff B.V. Europalaan 6a, 5232 BC ‘s-Hertogenbosch Phone +31-73-6579702

Zien we u op de WOTS? U bent van harte welkom op onze stand 10A008! 1

6/24/2013 4:12:31 PM

LINK5_THEMA NVDO_v1_LINK6 18-10-16 16:44 Pagina 20

THEMA SMART INDUSTRY, SMART SERVICE?

ONDERHOUD VRAAGT MINDER ÉN ANDERE MENSEN, DIE AL VANAF DE ONTWERPFASE BETROKKEN ZIJN

TOETSENBORD EN TEAMWORK VERVANGEN DE TANG Een groot tekort aan mensen is er in zijn sector niet. Zeker, het is een vergrijsde populatie van gemiddeld vijftig jaar, waarin vooral de dertigers dun gezaaid zijn. Vergroening is dus noodzaak, niet alleen om de uitstroom naar pensionering op te vangen. Het onderhoudsvak verandert snel, wat vraagt om mensen die vertrouwd zijn met it en al vanaf het ontwerp van een machine betrokken zijn, aldus Bas Kimpel, voorzitter van de NVDO (Nederlandse Vereniging voor Doelmatig Onderhoud). ‘Assetmanagement moet naar-elkaarwijzen-als-er-iets-misgaat voorkomen.’

DOOR MARTIN VAN ZAALEN Door nieuwe, slimme technologie vergt het onderhoudswerk veel minder tijd, constateert NVDO-voorzitter Bas Kimpel: ‘Een kapotte

n het onderhoudsvak draait het steeds meer om big data – om gegevens, afkomstig van machines en installaties, waarmee online hun onderhoudsstatus kan worden achterhaald. ‘Maar dat vergt wel dat je met de analyseprogrammatuur kunt omgaan en de juiste onderhoudsacties kunt plannen of ondernemen. Apparatuur is ook complexer geworden. Het is niet slechts mechanica, maar ook elektronica en embedded software. Een monteur moet dus discipline-overstijgend kunnen werken om storingen op te lossen. Nee, daar kunnen de opleidingen niet voldoende in mee. Maar dat ze achterlopen op de ontwikkelingen in de praktijk, is niet zo vreemd. Middelbare scholen moeten nu opleiden voor beroepen die nog niet bestaan. Desalniettemin zijn hun afstudeerders wel de jonge mensen die veel meer vertrouwd zijn met it.’

GESTEGEN AANZIEN Bang zijn dat ze werk wacht waarin ze in overalls vuil werk moeten doen, hoeven ze niet, verzekert Kimpel. ‘Misschien dat in een conservatieve, sterk op kosten sturende sector als de petrochemie nog vrij veel fysiek werk moet worden verricht, maar in andere sectoren als de food is daar in veel mindere mate sprake van.’ Ook stappen ze in een beroep waarvan het aanzien volgens hem is

november 2016

module is snel verwisseld, zonder tijdrovend gesleutel.’ Foto: Com-magz

IT-IMPACT

‘In veel grote bedrijven heeft de hoogste onderhoudsman een plaats in het managementteam’

gestegen. ‘In veel grote bedrijven heeft de hoogste onderhoudsman een plaats in het managementteam. Dat heeft veel te maken met de dwingende noodzaak om compliant te zijn. Als er ergens in je proces iets misgaat dat tot bijvoorbeeld milieuvervuiling leidt, is het van groot belang dat de inspecties kunnen constateren dat alle controleen onderhoudsbeurten tijdig zijn uitgevoerd. Zo niet, dan kan dat leiden tot zeer forse boetes of zelfs stilleggen’, aldus Kimpel.

Om die vergroening een impuls te geven, heeft zijn NVDO onder meer een ‘Jongerenboard’ in het leven geroepen, een platform waar leden tot 35 jaar kennis en ervaringen kunnen uitwisselen met generatiegenoten. Maar die behoefte aan verjonging betekent dus niet dat er een groot acuut tekort aan onderhoudsmensen is. Dat heeft alles te maken met de impact van it, waardoor de effectiviteit en efficiëntie van onderhoudswerk fors is gestegen. ‘Denk aan alle slimme instrumentatie waarmee storingen online gesignaleerd, voorkomen en opgelost kunnen worden. Augmented reality waarbij de monteur niet meer in zijn handleiding kijkt maar door de HoloLensbril van Microsoft. Die bril, waardoor hij ziet waar hij welke handelingen moet verrichten, staat nog in de kinderschoenen, maar gaat de effectiviteit van monteurs zeker verbeteren. Daarnaast worden er steeds meer componenten, modules, machines en complete lijnen gestandaardiseerd. Dat maakt het niet alleen mogelijk om een kapotte module snel te verwisselen voor een nieuwe, zonder tijdrovend sleutelwerk ter plaatse. Het maakt het ook makkelijker om het functioneren van een lijn of een plant te benchmarken en op

LINK5_THEMA NVDO_v1_LINK6 18-10-16 16:45 Pagina 21

ZONDER ORDNER, MET EEN BRIL Monteurs hoeven tegenwoordig niet meer met de ordner met handleiding naar een machine. En ze hoeven niet pas te gaan als er een storing is. De HoloLens van Microsoft bijvoorbeeld is een bril met ‘augmented reality’ en daarin een aantal camera’s. ‘Binnenkort kan de monteur met zo’n bril op om de machine heenlopen en ‘zien’ wat er mis is en wat hij moet doen’, voorspelt Theun Prins, directeur van YP Your Partner. Doordat chips steeds goedkoper worden, kunnen steeds meer modulen en componenten ermee uitgerust worden. ‘Beschikken we nu over duizend parameters, straks zijn dat er dankzij al die ingebouwde sensoren 10.000’, stelt Paul Hiemstra van S[&]T. Al die data, in combinatie met

basis van de best practices de overall kwaliteit en uptime omhoog te krijgen. En het is natuurlijk eenvoudiger onderhoudsmensen voor een beperkter aantal verschillende apparaten op te leiden. Overigens zijn er nog wel grenzen aan die standaardisatie. De EU hanteert weer andere normen dan de VS en China. De maatvoering die wordt voorgeschreven voor diameters voor leidingen bijvoorbeeld, is overal anders.’

ASSETMANAGEMENT Er is nog een trend die het werk van de onderhoudsman complexer maakt, maar de hoeveel-

algoritmes die er informatie uit destilleren, en tablets en smartphones die informatie overal beschikbaar kunnen stellen, maken het steeds makkelijker storingen ver van te voren te signaleren. Het grote voordeel van dit predictief (voorspellend) boven preventief onderhoud is dat pas actie wordt ondernomen op het moment net voordat er echt iets mis is. Vast onderhoud – en daarmee vaste kosten – behoort tot het verleden. Lees ook het artikel op pagina 16 van de special Noord-Nederland van Link Magazine. Gebruik van de HoloLens staat nog in de kinderschoenen,

www.yp-yourpartner.com www.stcorp.nl

heid werk zal gaan drukken: assetmanagement. Kimpel legt uit: ‘Voordat de ontwikkeling van bijvoorbeeld een nieuwe productielijn start, vormt de assetmanager een intern team van inkopers, engineers, operationele mensen en natuurlijk onderhoudstechnici. Dat team stelt de specificaties op voor die lijn die tegen lage kosten valt te bouwen en goed te bedienen en gemakkelijk te onderhouden is. Daarmee gaat het vervolgens naar de machinebouwer en alle andere partijen die bij de ontwikkeling en installatie van de lijn betrokken zijn en nemen die in hun team op. Om te zorgen dat ook de leverancier van bijvoorbeeld

maar gaat de effectiviteit van monteurs zeker verbeteren. Foto: Microsoft

de verpakkingsmaterialen betrokken wordt, zodat diens karton of glas storingsvrij door de lijn kan. Ik heb zes jaar bij een ingenieursbureau gewerkt en ben te vaak tegengekomen dat partijen achteraf naar elkaar gaan wijzen als er iets misgaat en dat dan de eindgebruiker de dupe is. Assetmanagement moet dat voorkomen.’ Aldus Bas Kimpel, wiens NVDO de noodzaak van een zo brede functie als assetmanagement vanzelfsprekend niet in haar eentje kan uitdragen, dus daarin samenwerkt met andere belangenverenigingen zoals Bouwend Nederland en inkoopbrancheverenging NEVI. www.nvdo.nl

november 2016

LINK5_THEMA Koning & Hartman_v1_LINK6 18-10-16 16:59 Pagina 22

THEMA SMART INDUSTRY, SMART SERVICE?

PREDICTIVE MAINTENANCE VERGT NOG MISSIEWERK

SLIMMER MET EXCEL WERKEN OF MUESLIREEPPRINTERS GAAN LEVEREN? Smart industry gaat over het efficiënt en flexibel inrichten van (productie)processen, aangestuurd door modellen die ‘draaien’ op big data. Predictive maintenance is een toepassing. Echter, stappen overslaan en meteen – big bang – daarmee aan de slag gaan, is niet verstandig; bedrijven kunnen beter de ‘big data maturity’ leercurve volgen, luidt het advies tijdens een van de rondetafels in de reeks die technologiebedrijf

• ‘De eerste stap van smart industry kan zomaar zijn dat je je calculaties in Excel stopt.’ • ‘Stappen overslaan en – big bang – predictive maintenance gaan doen, is niet verstandig.’ • ‘De vraag is hoe het hoofdkantoor mee te nemen in deze ontwikkeling.’

Koning & Hartman organiseert.

gingen voordat ze onderhoud kregen (het blijft een model, er kunnen altijd motoren zijn ‘die zich niet aan de voorspelling houden’). Op basis van de gemiddelde kosten voor onderhoud en het vervangen of repareren van een kapotte motor kon een significante kostenbesparing van meer dan dertig procent worden genoteerd.

EERSTE STAP ‘De besparing is evident’, zegt Tim de Wolf van K&H, ‘maar wat nu? Gaat zo’n vliegtuigmaatschappij inderdaad proberen om per motor failure te voorspellen en de vluchtplanning aan de onderhoudsplanning koppelen?’ Of algemener, gaan bedrijven iets doen met de data die ze uit hun productie kunnen halen? Hoe gaan ze een Model dat op basis van trends in big sensordata (bovenste grafiek) voor elke individuele vliegtuigmotor falen kan voorspellen om onderhoud op te plannen. eerste stap zetten? Staan manageOnderaan is de status voor 100 motoren weergeven: groen = normaal, oranje = waarschuwing, rood = gevaar. Bron: Ortec ment en engineering, vaak bemand door 50-plussers, wel open voor smart DOOR HANS VAN EERDEN plaats na een vast aantal vluchten. Met als gevolg industry, weten ze wel waar het over gaat? Bionda dat het voor sommige motoren te laat kwam, Doppenberg, manager productie bij Ravensomdat ze al eerder kapot gingen (zonder deoning & Hartman ontwikkelt oplossingen bergen Food, voelt zich aangesproken. ‘Ik heb wel sastreuze gevolgen overigens), terwijl het voor voor smart industry en internet of things. het idee dat wij nog een grote slag kunnen andere motoren waarschijnlijk veel te vroeg was, Zoals de KH Information Server, die maken. Wij werken nu met Excelletjes en verzaomdat die nog lang niet kapot zouden gaan. Met systemen voor bedrijfs- en productiemelen veel data waar we nog niets mee doen en een smart industry-benadering valt winst te besturing met elkaar kan laten praten. Het die we nog niet in slimme systemen verwerken. behalen, laat De Wolf zien. Een honderdtal mototechnologiebedrijf deelt zijn kennis met andere Predictive maintenance is zeker iets dat ons raakt, ren werd volgehangen met sensoren en gedurenbedrijven, onder meer door samen met partner maar misschien moeten we drie stappen terug en de honderden vluchten gemonitord (big data). In Ortec, specialist in de verwerking van big data, eerst maar eens onze datastructuur op orde krijhet verloop van die sensoren werden trends rondetafels te organiseren. Een beschouwing op gen.’ Daar is haar bedrijf, bekend van de gevulde gevonden die duidden op een naderende ‘failure’. basis van enkele sessies. koeken en muesli- en gebakken granenrepen, Dat werd in een model gestopt om voor elke zeker niet uniek in, illustreert Arnoud den Hoedt, individuele motor falen te kunnen voorspellen en SLIMMER ONDERHOUD VLIEGTUIGMOTOREN division manager process automation bij Agiop basis daarvan het onderhoud te plannen. De Het thema predictive maintenance wordt ingeleid dens. ‘Ik heb bij een bedrijf met een miljoenenwinst was tweevoudig. Gemiddeld vond het door Arno de Wolf van Ortec aan de hand van omzet gezien dat iemand facturen maakte in onderhoud plaats op een later tijdstip, na meer een case voor onderhoud aan vliegtuigmotoren. Excel met de calculator ernaast. De eerste stap vluchten. En er waren minder motoren die kapot Voorheen vond dat – op basis van ervaring –

november 2016

LINK5_THEMA Koning & Hartman_v1_LINK6 18-10-16 17:00 Pagina 23

van smart industry is dan dat je de calculaties in Excel stopt.’

BUSINESSVRAAG Stappen overslaan en meteen – big bang – met predictive maintenance aan de slag gaan, is niet verstandig; bedrijven kunnen beter de ‘big data maturity’ leercurve volgen, luidt het advies. Bovendien, inzet van smart industry-technologie is geen doel op zich, maar vooral een middel dat kan helpen businessvragen te tackelen, zoals levertijdverkorting, voorraadreductie of efficiencyverbetering, stelt Arnoud Kuiper van Ortec. ‘Welke vraag je dan het eerste gaat aanpakken, bepaal je in discussie. Uiteindelijk gaat het om het begrip van processen en inzicht in de bottlenecks en mogelijke verbeterstappen.’ Grote kans dat deze discussie zal plaatsvinden met die vaak verguisde 50-plussers, voor wie Arnoud den Hoedt een lans wil breken. ‘Je hebt wel iemand nodig met kennis van het proces, iemand die weet hoe een vliegtuigmotor werkt. Je kunt wel met smart industry aan de slag gaan, en dat gaat nu snel omdat de techniek zo goedkoop is geworden, maar 3 terabyte per dag aan data verzamelen en daar maar patroonherkenning op loslaten, dat gaat ’m ook niet altijd worden. Iemand die z’n hele leven in de bakkerij heeft rondgelopen, mag niet ontbreken in zo’n traject.’ Bij Ravensbergen Food, sinds 2012 onderdeel van het Zwitsers Haco, is het in ieder geval niet eenvoudig om smart industry bij de collega’s over de bühne te brengen, zo is de ervaring van Bionda Doppenberg. Maar er liggen bij het bedrijf ook kansen, want iedere productieplant is verantwoordelijk voor z’n eigen digitale strategie en dat

Blijft Ravensbergen mueslirepen in massa produceren of – visioen – moet het zich omturnen tot mueslireepprinterbouwer en ingrediëntenleverancier? Foto: Ravensbergen

prikkelt de fantasie. Kan de consument niet online zelf het recept voor een mueslireep samenstellen, volgens zijn of haar eigen smaak, en vervolgens thuis, enkelstuks of in dozen, laten afleveren? Of moeten er geen mueslireepprinters komen waarmee consumenten thuis hun allerindividueelste mueslireep kunnen maken? Zodat Ravensbergen zich kan omturnen tot printerbouwer en ingrediëntenleverancier, en de consument ook producent wordt, oftewel prosumer.

VOORWAARTSE INTEGRATIE Ook plantmanager Alle Oldenburger van CêlaVita, fabrikant van koelverse aardappelproducten in Wezep, staat voor de opgave de beslissers bij moederbedrijf McCain te overtuigen. Zijn eigen bedrijf maakt veel verschillende producten in kleine batches.’ Wij werken nog niet op klantorder en moeten dus goed de vraag kunnen voorspellen; daar hebben we echter nog geen rationele modellen voor. Bij ons kan het wel lonen om de productie slim in te richten, maar de vraag is hoe het hoofdkantoor mee te nemen in deze ontwikkeling.’ Oldenburger is daarom op zoek naar meer. ‘Ik kan wel een smart industry scan (zoals

K&H en Ortec aanbieden, red.) laten uitvoeren, maar er moet meer uitkomen dan alleen savings in euro’s. Ik wil impact creëren, er moet meer customer intimacy uitkomen.’ Want, over businessmodel gesproken, in de wereld van CêlaVita gaat het om voorwaartse integratie, de binding met de klant versterken. ‘Wij hebben nu al de verantwoordelijkheid voor het voorraadbeheer van onze producten bij Albert Heijn in het distributiecentrum. In de toekomst zullen wij verantwoordelijk worden voor wat er in de winkels in de schappen ligt. Dat vind ik niet erg, want dan pas gaan we echt alleen maken wat daadwerkelijk gevraagd wordt.’ Precies daar komt smart industry om de hoek kijken, zegt Tim de Wolf van K&H: ‘De voorspelbaarheid van de vraag vergroten, de klant beter informeren, customer intimacy bieden aan de hand van de modellen die je bouwt op basis van alle verzamelde informatie.’ www.koningenhartman.nl www.ortec.com www.ravensbergenfood.com www.celavita.nl www.agidens.be

ONDERHOUD AAN HET BUSINESSMODEL Tijdens enkele K&H-sessies trapt Tom Bouws, accountmanager Smart Industry, Topsectoren en Kennisinstellingen bij de Kamer van Koophandel, af met een inspirerende presentatie. Smart industry zit volgens hem in processen, producten en businessmodellen. Processen kun je verbeteren door slim te automatiseren (enkelstuks klantspecifiek leveren tegen de prijs van massa), een optimale productieflow te organiseren, foutloos data uit te wisselen, enzovoort. Aan producten kun je waarde toevoegen met bijvoorbeeld sensoren en draadloze connectie die additionele informatie leveren waarmee de klant zijn proces of product kan verbeteren. Nieuwe businessmodellen kun je creëren met aanvullende diensten (servitization), service-op-afstand, pay-per-use, delen (van bezit naar gebruik), prosumerschap (consument wordt ook producent), enzovoort. Een mooie illustratie van zijn verhaal geeft Harry Gruben, directeur operations van Auping in Deventer. De beddenfabrikant is ‘make-to-order’ gaan werken en

heeft zijn leveranciers daarin meegenomen. ‘Zij leveren hun spullen nu aan een hub, waar wij ze weer uithalen als we ze nodig hebben voor onze productie; dan pas betalen we ervoor. De leveranciers moeten zelf bepalen hoe ze hun voorraad in die hub beheren.’ Maar nog steeds blijft Auping worstelen met de onvoorspelbare klant. ‘De vraag van de klant modelleren, dat doen we nu nog op de achterkant van een sigarendoos. Als het bijvoorbeeld erg warm is, neemt de intake met twintig procent af. Dat soort dingen weten we wel, maar het zit nog niet in een model en we doen er nog niets mee.’ Dat komt onder meer doordat Auping niet rechtstreeks aan consumenten levert, maar aan franchisers. Moet Auping dan niet zijn businessmodel veranderen en zelf retailer worden, om de customer intimacy te vergroten? Dat is in Deventer nu niet de gedachte, maar intussen wordt de relatie met de klant op een andere manier wel steeds intiemer. Gruben: ‘We zitten nu in een traject over het innovatieve bed: wat is dat?’ Auping biedt al een app

aan, Better Days, die het slaapgedrag analyseert en met een slimme wekker alleen bij lichte slaap een weksignaal afgeeft; dat is prettiger wakker worden dan uit diepe slaap. De app is gratis, meldt Gruben, maar – businessmodel! – bevat ook een matrascheck die de consument kan vertellen welke matras het beste bij hem past. Tom Bouws heeft nog wel ideeën voor het intelligente bed: sensoren in het bed om informatie over het slaapgedrag te verzamelen, of een sensor in de tandenborstel die bij gebruik ’s avonds alvast de elektrische deken aanzet.’ Privacy is slechts een van de zaken die hier nog tussen droom en daad staan. Onderhoud aan het businessmodel, van lichte bijstelling tot complete revisie, is misschien wel de grootste uitdaging van smart industry.

www.auping.com

november 2016

LINK5_THEMA Schaeffler_v1_LINK6 18-10-16 17:01 Pagina 24

STREAMLINE YOUR CABINET. UNLEASH THE SERVO. www.br-automation.com/ACOPOSmotor

LINK5_THEMA Schaeffler_v1_LINK6 18-10-16 17:02 Pagina 25

THEMA SMART INDUSTRY, SMART SERVICE?

SAMENWERKING SCHAEFFLER-SPIT LEIDT TOT NAUWKEURIGER VOORSPELLING VAN FALEN

LUISTEREN NAAR HEARTBEAT VAN DE MACHINE Een lagergigant en een innovatieve mkb’er in elektrische aandrijfsystemen delen hun monitoringdata over prestaties van lagers en roterende elektrische apparatuur in productieprocessen. Resultaat voor de klant: lagere kosten, hogere productiviteit. ‘We kijken niet alleen naar levensduur maar ook naar bedrijfsrendement.’

DOOR WILMA SCHREIBER

o’n drie jaar geleden introduceerde Schaeffler de SmartCheck, een hoogwaardig monitoring-apparaat om de conditie van lagers – core business van de Duitse multinational met Nederlandse vestiging in Barneveld – te meten. ‘Een zelflerend systeem. Als je het op het machinehuis monteert, voert het zelf een nulmeting uit. Daarna detecteert het veranderingen: een oplopende temperatuur, een trilling. De SmartQB vertaalt die data in een stoplichtaanduiding – rood, oranje, groen –, zodat de klant weet of het lager moet worden vervangen’, verklaart salesmanager Jan Heuvelman. De SmartCheck kan tot veertig centimeter in het machinehuis afwijkingen detecteren; dit is mede afhankelijk van de hoeveelheid omgevingsgeluid en het aantal rondom gelegen lagers. Het apparaat heeft extra universele ingangen voor bijvoorbeeld vochtsensoren en toerental- en stroomverbruikmeters.

VINGER AAN DE POLS Tijdens de Hannover Messe in 2014 kwam Schaeffler in contact met SPIT, dat roterende elektrische apparatuur (elektromotoren, tandwielkasten en pompen) engineert, levert en onderhoudt. Heuvelman: ‘Wij zochten een partij die voldoende verstand heeft van softwarematige monitoring, want de SmartCheck is voor leken niet eenvoudig af te lezen. SPIT is veel verder dan de doorsnee servicebedrijven en ze zitten door heel Europa bij grote partijen in de papier-, dranken- en chemische industrie. Kortom, een mooie ingang voor ons om de SmartCheck te verkopen.’ Het Almelose SPIT beschikte over vergelijkbare uitleesapparatuur als de SmartQB, maar niet over

De SmartCheck detecteert afwijkingen in machines. Foto: Schaeffler

een monitoring-apparaat. ‘Schaeffler bleek te meten wat wij willen weten. Wij laten algoritmen los op hun ruwe data over trillingen en temperatuur, combineren die met eigen data en dan komt er meteen een diagnose terug’, verklaart ceo Mark Ent. Die informatie gebruikt Schaeffler om hun applicatie te verbeteren. ‘De SmartQB vermeldt dus niet alleen het euvel, zoals een bepaalde trilling, maar ook de oorzaak ervan. Denk aan onvoldoende smering, onbalans of cavitatie door onderdrukbelletjes in een pomp’, zegt Heuvelman. Op een SmartQB kunnen standaard zes of op klantwens meer SmartChecks worden aangesloten. Ook SPIT krijgt meer kennis in handen door de samenwerking. ‘Schaeffler neemt onze data voor condition monitoring in de cloud over, analyseert de geanonimiseerde gegevens over lagers en geeft een voorspelling af over de levensduur ervan. Die verrijking van data stelt ons in staat de vinger aan de pols te houden en op het juiste moment onderhoud te plegen bij onze klanten. Dat betekent dat machines zo lang mogelijk kunnen blijven draaien, tegen zo laag mogelijke kosten’, aldus Ent. ‘En sinds kort werken wij met hun FAGlagers om in de toekomst de voorspellingen omtrent onderhoud nog verder te verbeteren en klanten een nog betere service te kunnen bieden.’ Eerder dit jaar tekenden Schaeffler en SPIT een memorandum of understanding om hun samenwerking te bekrachtigen.

RESTERENDE LEVENSDUUR En de ontwikkelingen zijn nog niet ten einde. Momenteel werkt Schaeffler aan een uitbreiding van z’n Bearinx-rekenprogramma, dat een stap verder gaat dan monitoren en predictive maintenance. ‘Op basis van gegevens uit de SmartCheck en de Debris, een partikelmeter waarmee in olie de grootte en hoeveelheid deeltjes gemeten wordt, maakt Bearinx het mogelijk de nog resterende levensduur van een lager of lineaire geleiding te berekenen. We hebben deze noviteit gepresenteerd op de Hannover Messe. De interesse is groot, met name in de machinebouw’, aldus Jan Heuvelman. Momenteel lopen er allerlei tests. Duidelijk is dat de klant gaat profiteren. ‘Uit de heartbeat van de machine kunnen wij afleiden hoeveel vermogen deze levert en allerlei andere informatie deduceren omtrent overbelasting, koeling en wikkelingen. Want we kijken niet alleen naar levensduur maar ook naar bedrijfsrendement. De gecombineerde kennis van Schaeffler en SPIT resulteert in een downtimereductie van zeventig procent, een dertig procent langere levensduur en een energiebesparing tot tien procent’, stelt Mark Ent tot slot. ‘Zo kan de klant zijn kosten reduceren en de productiviteit verhogen.’

www.schaeffler-group.com www.spit.nl

november 2016

LINK5_DISCA_v2_LINK6 18-10-16 19:13 Pagina 26

RUIM 80 BEDRIJVEN NAAR DE TWEEDE RONDE DISCA’16; BESLISSING OP 30 NOVEMBER

customers. Daaronder Additive Industries en MEVO, vorig jaar respectievelijk de beste klant en beste logistieke supplier. Ook is het vermeldenswaard dat itsme er wederom bij is. Deze technische distributeur heeft sinds 2012 elk jaar de tweede ronde gehaald (zie kader).

zich met hun goede betaalgedrag, maar zijn nog vaak niet bereid de ip te delen met de toeleverancier. Wie de DISCA’16-awards winnen, wordt uitgemaakt op 30 november in Utrecht. Winst kan leiden tot ‘enorme groeistuipen’, zo geven eerdere winnaars aan. DOOR MARTIN VAN ZAALEN

n de eerste ronde van de Dutch Industrial Suppliers & Customer Awards 2016 (DISCA’16) zijn in totaal maar liefst 311 toeleveranciers genomineerd, in twee categorieen: 138 voor de Best Knowledge Supplier Award en 173 voor de Best Logistics Supplier Award. Daaronder 24 bedrijven die in beide categorieën

MCB bedankt de organisatie van DISCA’15 voor dit prachtige evenement.

genomineerd werden. Daarnaast werden dit jaar in totaal 174 klanten voor de Best Customer Award genomineerd. In totaal dus 485 nominaties! Van deze bijna vijfhonderd ondernemingen zijn alle bedrijven die door twee of meer uitbesteders dan wel toeleveranciers waren genomineerd, doorgegaan naar de tweede ronde. Dat is het geval voor 20 ondernemingen in de categorie best knowledge, 30 best logistics-bedrijven en 38 best

LANGS DE MEETLAT In die tweede ronde wordt de genomineerden de maat genomen. Voor elke DISCA-categorie is een apart instrument ontwikkeld (door Link Magazine in samenwerking met Berenschot, DBSC Consulting en Brainport Industries). Met het best knowledge-instrument waarderen klanten hun kennistoeleveranciers. Dat zijn toeleveranciers met eigen r&d (incluis engineering) in Nederland die uitblinken in het toevoegen van waarde aan het eindproduct van de klant. Ze worden beoordeeld op onder meer de kwaliteit van hun producten productietechnologie en de mate van proactiviteit om die technologieën verder te

Vernooy Vacuum Engineering BV Vernooy is 100% vacuüm, vacuüm is onze standaard! Onlangs hebben we ons machinepark uitgebreid met een portaalfreesmachine van Unisign met een werkbereik van 4.000 x 2.500 x 800mm. Hiermee zijn we u nu nog beter van dienst bij de fabricage van grote en nauwkeurige vacuümkamers uit lasconstructies of massief. Archimedesbaan 8 3439 ME Nieuwegein Postbus 27 3430 AA Nieuwegein

november 2016

T 030 60 31 293 E Info@VernooyVacuum.com I www.VernooyVacuum.com

LINK5_DISCA_v2_LINK6 18-10-16 17:26 Pagina 27

Dutch Industrial Suppliers and Customer Awards 2016

wijze met ons’ en ‘geeft ons de ruimte ons specialisme toe te passen’.

PRIJS SOMS TE WAARDEVOL

Het Eindhovense bedrijf Additive Industries heeft in zijn relatief korte bestaan al verschillende prijzen behaald. Vorig jaar won het de best customer award (op de foto een trotse ceo Daan Kersten). Dit jaar eindigde het op de vijfde plek van de MKB Innovatie Top 100 en was daarmee het innovatiefste industriële bedrijf (andere hooggenoteerde maakbedrijven: AWL op 24 en Ven Fasteners op 37). Additive Industries staat nu ook in de tweede ronde van de DISCA. Foto: Sam Rentmeester

verbeteren. Met het best logistics-instrument leggen klanten hun logistieke leveranciers langs de meetlat. Ze worden beoordeeld op de mate waarin ze er (proactief) in slagen de gevraagde component op tijd, in de juiste hoeveelheid, van

de juiste kwaliteit en tegen de on target prijs bij de klant te hebben. En met het best customerinstrument waarderen toeleveranciers hun klanten op zaken als ‘behandelt ons als gelijkwaardig’, ‘deelt opbrengsten en risico’s op eerlijke

Het bijzondere aan de drie DISCA-prijzen is dat ze toegekend worden door de bedrijven waarmee wordt samengewerkt, door klanten of uitbesteders. Juist omdat ze alleen kunnen winnen als ze door twee of meer bedrijven worden genomineerd én hoge scores krijgen, is de prijs voor de winnaars en de finalisten heel waardevol. Algemeen directeur John Kasteel van Kasteel Metaal, een van de winnaars in 2006: ‘Het is aannemelijk dat de award op zijn minst heeft meegespeeld bij een aantal grote opdrachten. Het heeft ons veel positieve aandacht opgeleverd: contacten, offerteaanvragen, sollicitaties. Bovendien zien bestaande klanten dat ook anderen net zo tevreden zijn als zijzelf.’ Soms blijkt de DISCA-award zelfs iets te waardevol. Elders in deze uitgave memoreert René Vlaskamp van Norma, winnaar in 2005: ‘We

Juist de beste chef-koks staan nooit alleen in de keuken In het sterrenrestaurant staat de chef-kok er zelden alleen voor. Integendeel: hij omringt zich met een team van professionals die snappen wat hij wil en helemaal in dienst staan van zijn ambities. Als NTS-Group krijgen wij zo ook vaak een kijkje in de keuken van opdrachtgevers met topkwaliteiten en -ambities. Toonaangevende machinebouwers (OEM’s) die onze inbreng benutten om beter en sneller in te spelen op de vragen van hun klanten. Spreekt u dat aan? Wij maken graag een afspraak voor een nadere kennismaking. www.nts-group.nl De NTS-Group is een keten van bedrijven in Nederland, Tsjechië, Singapore en China. Gespecialiseerd in het ontwikkelen en bouwen van opto-mechatronische systemen en modules.

Accelerating your business

november 2016

LINK5_DISCA_v2_LINK6 18-10-16 19:20 Pagina 29

Dutch Industrial Suppliers and Customer Awards 2016

ONGEVRAAGD COMMENTAAR De best customers krijgen van hun toeleveranciers de meeste waardering voor hun betaalgedrag: gemiddeld scoren ze een rapportcijfer van 8,7 (staat voor: ‘vaak-vrijwel altijd’) op de stelling ‘betaalt altijd op tijd het afgesproken bedrag’. Ook vinden toeleveranciers in hoge mate (8,5) dat ze door de klant die ze hebben genomineerd worden behandeld ‘als een strategische toeleverancier waarmee een langdurige samenwerking is aangegaan’. De minste score – een 6,7 – krijgen de klanten op de stelling ‘geeft ons de

in meedenken in design en komen zelf met alternatieve oplossingen en verbeteringen. Hebben ontwikkelkennis en -kunde proactief ingezet. Verdiepen zich in productietechnologieën als 3D-printing.’ Een ander schreef over zijn genomineerde: ‘De leverbetrouwbaarheid en kwaliteit van deze complexe producten kunnen excellent genoemd worden. Een score van 100 procent compleet en op tijd is een prestatie die niet veel van onze leveranciers evenaren. Ondanks de lange supply chain is de leverkwaliteit en leverbetrouwbaarheid onverminderd top. Dit is echt

‘We zijn heel tevreden, maar er zijn niet of nauwelijks nieuwe ontwikkelingen of verbeterende prestaties’

tie ten opzichte van andere jaren, of er groei/ verbetering inzit en daarom overall wat lagere scores gegeven. We zijn heel tevreden, maar er zijn niet of nauwelijks nieuwe ontwikkelingen of verbeterende prestaties.’

ZES DUBBELSLAGEN In totaal zijn in de drie categorieën 88 genomineerde bedrijven naar de tweede ronde doorgestroomd: 20 voor best knowledge supplier, 30 voor best logistics supplier en 38 voor best customer. Daaronder bevinden zich zes dubbelingen, zodat er netto 82 bedrijven verder zijn. Drie ondernemingen zijn voor best knowledge supplier én voor best customer door: Hittech Multin, Prodrive Technologies en VDL ETG. Drie andere bedrijven zijn in beide supplier-categorieën een ronde verder gekomen: Connect Group Nederland, Eriks en Festo.

DE FINALE mogelijkheid samen opgebouwde ip voor een andere klant te hergebruiken’. Al die cijfers werden – ongevraagd – nogal eens voorzien van lovend commentaar: ‘Zeer proactief

meedenken met de klant.’ Maar ook werd er een enkele kritische noot gekraakt: ‘Ik had het idee dat ik altijd wat ‘hoog’ zat met de scores. Ik heb gekeken naar de presta-

Van Egmond Groep Van Egmond Groep is een betrouwbare partner als het gaat om leveren en adviseren van elektrotechnische producten en diensten. Op het gebied van software-engineering en de bouw van industriële panelen en energieverdelers hebben we jarenlange ervaring. Wij voegen iets toe aan uw organisatie! Van Egmond Groep 0314-375300 verkoop@vanegmond.nl Van Egmond Groep heeft vestigingen in: Doetinchem (hoofdkantoor), Barendrecht, Veenendaal, Veghel en Weert www.vanegmond.nl

Per categorie gaan de vijf bestscorende genomineerden naar de finale, waar ze onderwerp van discussie worden voor een jury. De jury’s bestaan uit de bedrijven die de finalisten hebben genomiLEES VERDER OP PAGINA 31

Sensoren en regelaars voor doorstroming en druk Bronkhorst High-Tech is een modern en innovatief bedrijf. Het houdt zich bezig met ontwikkeling, productie en verkoop van zeer hoogwaardige meet- en regelinstrumenten voor gas- en vloeistofstromen. Vanuit haar vestigingsplaats Ruurlo heeft Bronkhorst zich ontwikkeld tot Europees marktleider op het gebied van Mass Flow Controllers.

T +3 +31 1 5573 73 45 888 8 00 - I www.bronkhorst.com - E info@bronkhorst.com

november 2016

LINK5_DISCA_v2_LINK6 18-10-16 17:27 Pagina 30

3:46:13

LINK5_DISCA_v2_LINK6 18-10-16 17:28 Pagina 31

Dutch Industrial Suppliers and Customer Awards 2016

‘VASTE’ GENOMINEERDE ITSME SLECHT MUUR TUSSEN ELEKTROTECHNIEK EN MECHANICA Itsme, technisch distributeur en ‘vaste’ genomineerde in de tweede ronde van de DISCA, gaat zijn Nederlandse distributie- en adviesactiviteiten allemaal concentreren in Raamsdonksveer. Tot nog toe werden klanten – vooral machinebouwers en hun eindgebruikers – voor elektronicacomponenten bediend door het itsme-bedrijf ES Elektro en voor de mechanica door het onderdeel Hoogland-Mennens. Dat terwijl de vragen van klanten steeds vaker alleen beantwoord kunnen worden met een combinatie van mechanica, elektrotechniek en software. En dan is het zowel voor de klant als voor itsme efficiënter en effectiever die vragen in samenhang en vanuit één locatie te beantwoorden, legt itsmedirecteur Henk Oude Brunink uit. ‘Machinebouwers komen bij ons met een motion-probleem. Steeds vaker kun je dat niet alleen mechanisch oplossen. Industrie 4.0-technologie biedt machinebouwers de mogelijkheid machines modulair op te bouwen en helemaal afhankelijk van de precieze behoefte van de eindklant een configuratie in te richten, met wel een sorter of juist geen gripper, et cetera. Die technologie biedt ook de mogelijkheid een besturing te simuleren en te testen voordat er gebouwd gaat worden. En eindgebruikers komen bij ons met onderhoudsproblemen; die kun je tegenwoordig bijvoorbeeld voorkomen met sensoren die de levensduur van een lager monitoren, via de cloud. Om al die technologische mogelijkheden goed te benutten, moet je de mechanica en de elektrotechniek geïntegreerd aanbieden. Vandaar die stap om al onze Nederlandse advies-, opleidings- en distributieactiviteiten te concentreren in Raamsdonksveer.’ Aldus Oude Brunink, die erop wijst dat daartoe in het warehouse aldaar ook geïnvesteerd is in een nieuw Kardex-liftsys-

VERVOLG VAN PAGINA 29

neerd. De twee supplier-jury’s staan onder leiding van Henk Volberda, hoogleraar strategisch management, de customer-jury heeft als voorzitter John Blankendaal, directeur Brainport Industries. Deze jury’s bepalen de top-twee. Het publiek, aanwezig bij de prijsuitreiking op 30 november in Boerderij Mereveld te Utrecht, beslist ter plaatse via de smartphone welk bedrijf wint en welk de runner-up is.

TALKSHOW Voorafgaand aan die prijsuitreiking vindt de – inmiddels befaamde – Link-talkshow plaats, die ditmaal als actueel thema heeft ‘Snelheid is de nieuwe currency’. Snelheid die je als industrieel ondernemer kunt behalen door je organisatie lean, agile en bovenal menselijk te maken. Twee gevatte, maar ook kritische hosts – Arjan van Weele (NEVI-hoogleraar inkoopmanagement aan de TU Eindhoven) en zijn professorale collega Maarten Steinbuch, eveneens van de TU/e,

teem. ‘Dat stelt ons in staat een groter aantal verschillende artikelen sneller en nagenoeg foutloos te leveren.’ Overigens is het niet zo dat de klanten allemaal zelf al om geïntegreerde oplossingen vragen. ‘Daar waar mechanica en elektrotechniek nog gescheiden werelden zijn – met name bij de kleine speciaalmachinebouwers is dat het geval – stimuleren wij klanten die muur te slechten. Maar daarbij kijken we natuurlijk altijd goed of ze daar aan toe zijn, daarvoor de mensen in huis hebben.’ Uiteindelijk is het itsme te doen Itsme-directeur Henk Oude Brunink: ‘Daar waar mechanica en elektrotechniek nog gescheiden werelden zijn – met name bij de kleine speciaalmachinebouwers is dat het geval – stimuleren om het verbeteren van de wij klanten die muur te slechten.’ Foto: itsme concurrentiepositie van zijn klanten. Dat het bedrijf in die van itsme is ook elders in Europa distributie en advies opzet slaagt, mag worden afgeleid uit het feit dat de van mechanica en elektrotechniek te integreren. Itsme distributeur jaar in, jaar uit genomineerd wordt in de bedient behalve de industriële markten in Nederland DISCA-categorie best logistics supplier, constateert ook die in Duitsland, België, Roemenië en Spanje, en Oude Brunink. ‘Juist dat je je daar niet zelf voor kunt nomidoet dat met zo’n 550 mensen bij een omzet van neren maar onze klanten dat voor ons doen, toont aan dat ongeveer 200 miljoen euro. In Nederland heeft de wij erin slagen goede, langdurige relaties met hen op te dienstverlener naast het hoofdkantoor veertien bouwen. We doen dat door ons volledig te concentreren vestigingen. op het verbeteren van hun concurrentievermogen, vanuit het idee dat als zij succesvol zijn wij dat ook zijn.’ De concentratie op het hoofdkantoor in Raamsdonksveer www.itsme.eu is gericht op de Nederlandse markt. De volgende stap

actief in onder meer onderzoek naar automotive en robotica – zullen vier topondernemers ondervragen over hoe zij met snelheid in hun bedrijf omgaan. Aan tafel: Gerard Schouten (ceo van Dutch Water Technologies, waarvan bedrijven als Aqana, Biotrack en Salttech deel van uitmaken). Peter Jacobs (cio bij ING Bank Nederland), Jeroen Slobbe (managing director TDC, onderdeel van de ITM Group) en Willem Bulthuis (ceo van het Duitse WBX Consulting).

Bijwonen van de DISCA-talkshow en -prijsuitreiking? Aanmelden kan tot 14 november.

disca@linkmagazine.nl www.linkmagazine.nl

LEES VERDER OP PAGINA 33

Connect Group Met meer dan 25 jaar ervaring is Connect Group uitgegroeid tot één van de meest toonaagevende leveranciers van EMS diensten in Europa. Of het nu gaat om een complexe kabelboom, een ingewikkelde module of een veeleisend printbord, wij ondersteunen u gedurende de gehele levenscyclus van uw product. Connect Group Nederland BV De Run 4281

T +31 40 84 44 999

5503 LM Veldhoven

E info@connectgroup.com

Nederland

I www.connectgroup.com

november 2016

LINK5_DISCA_v2_LINK6 18-10-16 17:29 Pagina 32

HARTING M12 Power met L-codering De vermogenskern van de geïntegreerde industrie.

De robuuste powerplug oplossing voor automatiseringscomponenten in een netwerk Q Betrouwbare elektriciteitsvoorziening voor actuatoren, distributiesystemen of voedingseenheden in het veld Q 5-polige L-codering voor verzenden van 0.75 kW bij 63 V en 16 A Q Leverbaar in HARAX® „insulation displacement technologie“ en krimp aansluittechnologie Q Investering in de toekomstige veiligheid door een geharmoniseerde aansluiting volgens de IEC-norm HARTING Nederland | Larenweg 44 | 5234 KA ’s-Hertogenbosch | T + 31 (0)73 641 04 04 | F + 31 (0)73 644 06 99 | E nl@HARTING.com

www.HARTINGbv.nl

Brilliance in engineering

Begeef jezelf op glas ijs… Schat risico’s in en benut kansen.

BKL is een kwalitatief hoogwaardige onderneming dat specialistische machines (o.a. hijs- en hefgereedschappen en testequipment) ontwikkelt voor gerenommeerde OEM-ers in diverse sectoren. Dankzij de combinatie van uitstekende productiefaciliteiten en de ervaring en creativiteit van vijftig professionals bouwen we deze specialistische machines zelf. Onze kennis excelleert in:

EXPERTS IN SAFETY

i Engineering

i Inspection

i Production

i Services

Samen met ons!

EXPERTS IN SAFETY BKL inspecteert en keurt “tooling’. Daarnaast ontwikkelt en levert het bedrijf uitgekiende hijs- en hefwerktuigen (IIA verklaring, CE) en assembleert deze op locatie in Nuenen.

Collse Heide 1 | 5674 VM Nuenen | The Netherlands T: +31 (0)40 2951444 | info@bkl.nl | www.bkl.nl Mechatronic and mechanical solutions Inspection maintenance and repair Hoisting - & lifting tools, special machinery

november 2016

www.wjadvocaten.nl

anders | durven | denken

LINK5_DISCA_v2_LINK6 18-10-16 17:29 Pagina 33

Dutch Industrial Suppliers and Customer Awards 2016

VERVOLG VAN PAGINA 31

DUTCH INDUSTRIAL SUPPLIERS & CUSTOMER AWARDS 2016, RONDE 2 BEST KNOWLEDGE SUPPLIER

BESTKNOWLEDGE LOGISTICS SUPPLIER BEST SUPPLIERS

BEST CUSTOMER

BEST LOGISTICS SUPPLIERS • AAE • ABI • Bronkhorst Nederland • Connect Group Nederland • DKMS (De Koningh Medical Systems) • Eriks • Festo • Hittech Multin • KMWE Precision Systems • Lamers High Tech Systems • Masévon Technology • MTA • Norma Groep • NTS-Group • Prodrive Technologies • Sioux • Timmerije • Trios Precision Engineering • VDL Enabling Technologies Group • Vernooy Vacuüm Engineering

Helmond Haarlem Veenendaal Veldhoven Arnhem Alkmaar Delft Den Haag Eindhoven Nijmegen Hardenberg Helmond Hengelo (Ov) Eindhoven Son Eindhoven Neede Neede Eindhoven Nieuwegein

• Arrow CE International • Avnet Abacus • Betech Kunststoffen • Biesheuvel Groep • Connect Group Nederland • Dichtomatik • EBV Elektronik • Eriks • Fabory Nederland • Farnell • Festo • IFM Electronic • itsme ES Elektro • Jeveka • Lapp Benelux • MAG45 • MCB Nederland • Meilink Industriële Verpakkingen • Mevo Precision Technology • Munsters Metaal Helmond • Pfeiffer Vacuum Benelux / Adixen • Roessel Nederland • RS Components • SEW-Eurodrive • SMC Pneumatics • Solar Nederland • Technische Unie • TTI Inc Benelux • Van Egmond Elektrogroothandel • Vedos Verspanende Techniek

Houten Breda Groningen Son Veldhoven Zwolle Maarssenbroek Alkmaar Tilburg Utrecht Delft Harderwijk Raamsdonksveer Amsterdam Waalre Eindhoven Valkenswaard Borculo Ruurlo Helmond Culemborg Alphen a/d Rijn Haarlem Rotterdam Amsterdam Alkmaar Amstelveen Eindhoven Doetinchem Venlo

• Additive Industries • AME Applied Micro Electronics • ASML • ATD Machinery • AWL • BluePrint Automation • Boon Edam Nederland • Bronkhorst High-Tech • Damen Shipyards • FEI Europe • GDO • Heineken Nederland • Hittech Multin • Holmatro Netherlands • Huhtamaki Molded Fiber Technology • IHI Hauzer Techno Coating • Inventum • Krohne Altometer • Lely Industries • Marel Stork Poultry Processing • Meyn Food Processing Technology • Nedap • Neways Industrial Systems • Niverplast • Océ-Technologies • PANalytical • Philips Healthcare . • Prodrive Technologies • Protonic Holland • Repak • tbp electronics • Thales Cryogenics • Vanderlande • VDL Enabling Technologies Group • Ventura Systems • Voortman Steel Machinery • Yokogawa Process Analyzers Europe • Zehnder Groep Nederland

Eindhoven Eindhoven Veldhoven Hapert Harderwijk Woerden Edam Ruurlo Gorinchem Eindhoven Eygelshoven Amsterdam Den Haag Raamsdonksveer Franeker Venlo Houten Dordrecht Maassluis Boxmeer Oostzaan Groenlo Son Rijssen Venlo Almelo Best Son Hoorn Emmen Dirksland Eindhoven Veghel Eindhoven Bolsward Rijssen Amersfoort Zwolle

De winnaars en overige finalisten van vorig jaar. De meerderheid is dit jaar weer doorgedrongen tot de tweede ronde. Foto: Sam Rentmeester

november 2016

LINK5_DWT Gerard Scholten_v1_LINK6 18-10-16 17:35 Pagina 34

DWT ONTWIKKELT ‘DISRUPTIEVE’ WATERTECHNOLOGIE BIJ DE KLANT THUIS

Dutch Industrial Suppliers and Customer Awards 2016

PRAGMATISCH INNOVEREN ‘Gerard zit nog even in overleg’, meldt de secretaresse. Typisch een informele bijeenkomst, zo is te zien door de ramen van het vertrek: de een achter zijn bureau, de ander heeft er een losse stoel bij getrokken en de derde staat geleund tegen de archiefkast. ‘Zo overleggen we hier veel. Via korte lijnen, snel tot afstemming komen. Dat moet ook wel, want er loopt heel veel’, verwoordt ceo Gerard Schouten het even later. Dutch Water Technologies (DWT) zit in de fase van snelle opschaling. Snelheid is daarom een belangrijke onderscheidende factor voor het Friese bedrijf. Schouten is een van gasten van de DISCA-talkshow.

DOOR MARTIN VAN ZAALEN

erard Schouten richtte DWT op in 2011, samen met Antoine Engelaar en Reimond Olthof. De drie kozen voor zelfstandigheid, na een loopbaan in de watertechnologie bij bedrijven als Paques. DWT bestaat uit drie start-ups die actief zijn in ‘disruptieve’ watertechnologie. Aqana in Sneek is gespecialiseerd in het ontwikkelen en bouwen van bioreactoren die met anaërobe bacteriën organische vervuiling verwijderen uit afvalwater van bierbrouwerijen, papierfabrieken, foodproductiebedrijven, enzovoort. Aqana doet dit met een ‘geheel nieuwe’ technologie. Salttech houdt zich bezig met het uit water halen van anorganische vervuiling. Zouten en chemicaliën worden verwijderd via een proces dat bestaat uit ‘een combinatie van centrifugale krachten, verneveling en verdamping’, drukt Schouten zich bewust vaag uit. ‘Want het is een eigen technologie.’ Eén die interessant blijkt te zijn voor de olie & gas-sector, die bij het oppompen van olie dikwijls twee keer zoveel water

INCUBATOR Dutch Water Technologies bestaat uit drie scale-ups – Aqana, Biotrack en Salttech – die initieel gecoacht en gefinancierd zijn door de drie partners: Gerard Schouten, Antoine Engelaar en Reimond Olthof. Ze werken samen in Westt, een incubator die diverse zeer jonge watertechnologieën in ontwikkeling heeft die bij voldoende resultaat ook zullen leiden tot technologiebedrijven zoals Aqana, Biotrack en Salttech. ‘Deze technologieën zijn stuk voor stuk disruptief en geschikt

november 2016

omhoog haalt dat drie keer zo zout is als zeewater. Het derde DWT-ceo Gerard Schouten: ‘Wij gaan hier niet eerst heel lang theoretiseren over een klantvraag.’ Foto: Com-magz bedrijf is Biotrack, dat met ‘forensische’ dna-technologie volledig automatisch en in hoog tempo soorten en na en gaan dan aan de slag. Natuurlijk heb ik hier aantallen bacteriën telt in water. ‘Meetapparatuur ook engineers rondlopen die – techneuten eigen die we leveren aan alle bedrijven waar micro– de neiging hebben te blijven perfectioneren. biologische vervuiling grote problemen kunnen Maar door de voortdurende betrokkenheid van opleveren, zoals in de food en drinkwaterde klant blijven ze steeds gericht op wat voor hem productie.’ relevant is.’ Die klant is voortdurend betrokken, legt Schouten uit, omdat – na dat eerste denkwerk – er een kleine pilotinstallatie gebouwd PRAGMATISCH wordt, in het proces van de klant. ‘Zo kan de Drie bedrijven die geen kant-en-klare producten klant, in feite een launching customer, voortop de plank hebben liggen, maar deze klantspecidurend terugkoppeling geven over wat beter kan fek ontwikkelen en daarbij alle drie dezelfde of anders moet.’ pragmatische werkwijze hanteren, om de klant zo snel mogelijk te voorzien van procesinnovaties. ‘Wij gaan hier niet eerst heel lang theoretiseren VAKER ‘NEE’ DAN ‘JA’ over een klantvraag. Want dan loop je de kans dat Al suggereren de cijfers – de laatste jaren groeit de die klant zijn probleem al op een andere manier omzet met tientallen procenten per jaar – iets heeft opgelost. Wij denken eerst even heel goed anders, Gerard Schouten gaat op lang niet elke pilotmogelijkheid in. ‘Ik zeg veel vaker ‘nee’ dan ‘ja’. Bedrijven zijn al gauw bereid een kleine pilot te laten draaien, maar dat is voor mij niet voldoende. Ik wil zeker weten dat het leidt tot een oplossing voor een reëel probleem van die klant – een oplossing die voor hem interessant genoeg is voor industriële markten en variëren van desinfectieom, als de pilot slaagt, op grote schaal te bouwen. technologie tot ‘waste2product’-concepten’, aldus De klant betaalt ook mee aan de ontwikkeling; Gerard Schouten. DWT heeft inmiddels een tweede wij kennen geen gratis ‘proefritten’.’ Zo’n ‘proefrit’ vestiging in de VS (Texas) en verkoopactiviteiten in duurt van een paar weken tot maximaal zes Spanje, Italië en het Verenigd Koninkrijk. Klanten heeft maanden en meer dan negentig procent slaagt, de groep over de hele wereld. aldus Schouten. Het grote voordeel voor de klant van deze werkwijze is dat hij de miljoeneninvestering in de definitieve installatie pas hoeft www.westt.nl te doen als de pilot en ’t DWT-bedrijf in kwestie

LINK5_DWT Gerard Scholten_v1_LINK6 18-10-16 17:36 Pagina 35

zich hebben bewezen. ‘Onze ondernemingen zijn natuurlijk nog vrij klein. Zo krijgt de klant zekerheid dat wij het kunnen.’ Dat die bedrijven in Nederland gevestigd zijn, staat overigens wel goed op hun visitekaartjes. ‘Met een befaamd instituut als Wetsus (centre of excellence voor duurzame watertechnologie in Leeuwarden, red.) heeft Nederland wereldwijd een uitstekende naam in waterzuivering. Buitenlanders staan er altijd van te kijken dat hier water met de kwaliteit van mineraalwater gewoon uit de kraan komt.’

NETWERK EN KETEN

© 2015 Siemens Product Lifecycle Management Software Inc. Siemens and the Siemens logo are registered trademarks of Siemens AG. All other trademarks, registered trademarks or service marks belong to their respective holders.

Behalve uit die pilotgerichte aanpak en de korte communicatielijnen halen de DWT-ondernemingen snelheid uit een grote kennis van de watertechnologiemarkt en uit de eigen toeleverketen. ‘Ik ben zelf al 25 jaar actief in deze sector, heb met tal van partijen vele projecten gedaan en zo een uitstekend netwerk opgebouwd. Toen we bijvoorbeeld op het idee kwamen met Salttech anorganische zuiveringsinstallaties voor de olie & gas op de markt te gaan brengen, wist ik wie mij verder kon helpen om de precieze problematiek van zout water in deze sector in kaart te brengen. Zo kunnen wij oplossingen ontwikkelen al voordat de markt erom vraagt. Daarnaast hechten wij zeer aan snelle service, en dan kunnen wij niet zonder een zeer betrouwbare toeleverketen. Want gaat er ergens in het systeem iets mis, ook al is het iets waar wij geen enkele invloed op hebben, dan gaat het ten koste van onze naam. Wij zijn dan ook heel blij met een partij als NieuweWeme, die

Biotrack levert meetapparatuur die onder meer in de drinkwaterproductie microbiologische vervuiling kan detecteren. Foto: Biotrack

met zijn containeroplossingen de Salttech-installaties snel en goed in gebruik kan stellen. Zij begrijpen heel goed dat, als er iets van hen kapot gaat, zij heel snel, binnen 24 uur, ter plaatse moeten zijn.’ Gerard Schouten is op 30 november een van de gasten van de DISCA-talkshow, die ’Snelheid is

de nieuwe currency’ als thema heeft. Voor meer informatie zie pagina 26 en de Link-site.

www.aqana.com www.salttech.com www.biotrack.nl www.linkmagazine.nl

Realize brilliance. Siemens PLM Software: Industry solutions for smart innovation.

In a world of smart products, where markets vanish in a single innovation, how do you compete? Forward-thinking companies are “digitalizing” their entire innovation process, from development through production to utilization.

Our Smart Innovation Portfolio helps optimize your digital enterprise so you’re equipped to initiate and respond to disruptive innovation. And you can realize what matters most in your industry. siemens.com/plm/vision

Realize innovation. november 2016

LINK5_Willem Bulthuis_v1_LINK6 18-10-16 17:42 Pagina 36

Wereldwijd marktleider

op het gebied van aandrijving, besturing en procesbeheersing

Parker Hannifin is wereldwijd marktleider in de ontwikkeling, productie en verkoop van technologieĂŤn, systemen en componenten op het gebied van aandrijving, besturing en procesbeheersing. Parker levert producten in negen technologieĂŤn: hydrauliek, pneumatiek, slangen&koppelingen, afdichtingen, procesbeheersing, filtratie, klimaatbeheersing, electromechanica en luchtvaart. Naast producten levert Parker ook complete systemen, aggregaten en power-units. parker.nl

16:40

LINK5_Willem Bulthuis_v1_LINK6 18-10-16 17:43 Pagina 37

WILLEM BULTHUIS, SPARRINGPARTNER, COACH EN GELDSCHIETER IN DUITSLAND

Dutch Industrial Suppliers and Customer Awards 2016

SILO’S AFBREKEN, BRUGGEN BOUWEN Willem Bulthuis’ LinkedIn-profiel bevat een lange lijst Philips-functies. Van innovation manager tot vice president business development tot corporate cto, tussen marketing en technologieontwikkeling voor uiteenlopende markten: consumentenelektronica, software, automotive. Met die bijzondere bagage werkt hij nu zelfstandig in Duitsland, als sparringpartner van familiebedrijven. Of beter, als bruggenbouwer. Op 30 november is Bulthuis gast van de DISCA-talkshow. DOOR MARTIN VAN ZAALEN

ijn rijkgeschakeerde loopbaan bij Philips heeft hem gevormd tot een onafhankelijke geest die bruggen kan slaan, tussen de ene markt en de andere en tussen r&d’ers en salesmensen. ‘Toen ik verantwoordelijk werd voor de automotive-business was voor mij, met mijn achtergrond in de consumentenelektronica, relevant hoe portable apparaten geïntegreerd konden worden in de auto. Een usb-poort in het dashboard leek een goed antwoord. Maar de experts binnen Philips en bij de automotive-oem’ers wisten het zeker: dat zou nooit gaan werken. Toch had ik ze aan het denken gezet. De iPod kwam razendsnel op en enkele weken later onderkenden ze dat ze er wel iets mee moesten. Ik had iets gezien wat zij, mensen die al hun hele leven in de automotive werkten, niet hadden gezien.’

LOSLATEN Tegenwoordig kan hij dankzij z’n veelzijdige achtergrond bruggen slaan tussen de diverse ‘silo’s’ binnen de traditionele Duitse familiebedrijven. Want na Philips en een tussenstop bij onder meer NXP werd hij in 2009 cto van het Münchener familiebedrijf Giesecke & Devrient. Drie jaar later trad hij toe tot de board van het beursgenoteerde it-security-bedrijf Secunet. Weer drie jaar later vestigde hij zich zelfstandig met WBX Consulting in München. Als investeerder en coach van start-ups en als sparringpartner

NIET VIA SKYPE De bij München woonachtige Willem Bulthuis heeft hoofdzakelijk Zuid-Duitse, hightech starters (als CrowdPatent, Verso, Pixxio, Flare) onder zijn hoede en is mentor van onder meer de Daimler-accelerator Startup Autobahn in Stuttgart. Want goed coachen ‘kan alleen persoonlijk en niet via Skype’. Daarbij legt hij zich toe op de commerciële kant – vaak onderontwikkeld bij de veelal technisch geschoolde starters – en de financiering van de ‘valley of death’. ‘Juist voor die ontwikkelingsfase, tussen start en doorgroei in, is weinig geld

voor directies van grote Duitse familiebedrijven. Twee rollen waarin hij zijn kwaliteiten van bruggenbouwer, tussen verschillende markten en disciplines, tot hun recht kan laten komen. Die grote Duitse bedrijven, veelal producenten van fysieke producten, willen bovenal van hem weten wat de digitalisering voor hun business gaat betekenen. En hoe ze daarbij kunnen aanhaken. ‘Ik heb bij Philips gezien hoe moeilijk het daar was de beeldbuis-tv los te laten en te onderkennen Willem Bulthuis: ‘Ik heb gezien hoe lastig het is je los te maken van dat wat je dat de toekomst in de lcd-technologie vele jaren succes heeft gebracht.’ Foto: Plug and Play lag. Je losmaken van dat wat je vele jaren succes heeft gebracht, vergt lef. En een werkte daar zeven jaar, onder andere als verbinandere bedrijfscultuur waarin het niet langer dingsman tussen Philips Electronics en Microdraait om de afzonderlijke expertises, maar om soft, red.) iedereen een mening over alles. Dat de samenwerking ertussen. Duitse bedrijven zijn ze die stap naar het integreren van disciplines heel goed in het voortdurend, evolutionair vermoeten zetten, is voor directieleden van Duitse beteren van hun producten – met experts, menbedrijven een moeilijke boodschap. Maar van sen die hun hele leven in dat ene vakgebied actief mij, met mijn ervaring in al die verschillende zijn en daar alles van weten. Maar die blijven elk vakgebieden, als buitenstaander en als eigenwijze in hun eigen silo. Een werktuigbouwer wordt Nederlander, nemen ze die wel aan. Dat ze niet niet geacht een mening te hebben over een kunnen volstaan met het aanstellen van een chief elektrotechnisch onderwerp en vice versa. Een digital officer – dat doen ze graag, want weer een sales-manager niet over productie of r&d.’ expert –, maar dat ze zich langdurig en persoonlijk moeten onderdompelen in die digitale wereld. Een half jaar of langer zelf aan de slag ONDERDOMPELEN met start-ups en ervaren digitaliseerders, om een ‘Maar in de huidige, digitale wereld, waarin alles eigen opvatting over die digitalisering te ontwikmet alles verbonden is, werkt die verzuiling niet kelen.’ meer. Daarom heeft in Silicon Valley (Bulthuis Diezelfde, verzuilde bedrijfscultuur, aldus Bulthuis, tevens dus investeerder in en mentor van start-ups, zit de grote bedrijven ook in de weg bij hun start-up-beleid. ‘De neiging bestaat de startups waarin ze investeren óf helemaal te integreren in een bepaalde afdeling waardoor die vastbeschikbaar. Net als in Nederland’, weet Bulthuis, die lopen in de trage bureaucratie, óf ze helemaal het werkingsgebied van zijn investeringsfonds dan ook buiten de deur te houden; sales geeft ze dan geen naar ons land wil uitbreiden. toegang tot klanten en engineering weigert ze technologisch serieus te nemen.’ Bulthuis wijst ze Willem Bulthuis is op 30 november een van de gasten dan de tussenweg: ‘Zorg bijvoorbeeld dat salesin de DISCA-talkshow, die ’Snelheid is de nieuwe mensen een kleine bonus krijgen als ze producten currency’ als thema heeft. Zie ook pagina 26 en de van starters verkopen.’ Link-site. www.linkmagazine.nl www.linkedin.com/pub/willem-bulthuis/0/3/425

november 2016

LINK5_De Estafette_v1_LINK6 18-10-16 17:44 Pagina 38

DE ESTAFETTE DIRECTEUR INNOVATIE RENÉ VLASKAMP VAN NORMA NA DE OVERNAME DOOR NTS-GROUP

‘BRABO’S EN TUKKERS GAAN GOED SAMEN’ Zet twee directeuren bij elkaar en ze beginnen

‘Nu we onderdeel zijn van system supplier NTS, kunnen we kijken waar we elkaar kunnen

meteen over hun bedrijven. In De Estafette bevraagt de ene ondernemer de andere over

versterken en wat we samen voor onze klanten kunnen doen’, zegt René Vlaskamp van

strategie, leiderschap en wat verder ter tafel

hightech eerstelijnstoeleverancier Norma halverwege het gesprek. ‘Eigenlijk moet je nu

komt. Met dit maal Emile Asselbergs, directeur

eerst een paar SEMmetjes van ons kopen, dan kun je met onze elektronenmicroscoop

van Phenom-World in Eindhoven, die directeur

alles nog uitgebreider meten’, grapt Emile Asselbergs, directeur van Phenom-World in Eindhoven. Het is duidelijk: hier zitten twee door de wol geverfde mannen uit de maak-

innovatie René Vlaskamp van Norma in Hengelo (Ov), interviewt. Volgende keer is Vlaskamp de interviewer.

industrie bij elkaar. Ze weten precies waar ze het over hebben, technisch én commercieel.

partner zochten. Alleen redden we het niet, financieel en qua opdrachten die we aankunnen. We kregen veel geïnteresseerden aan de deur, waaronder private equity-partijen. Maar nee, dat laatste wilden we niet. De 350 Norma-medewerkers gaan me aan het hart. Ik heb zelf NTS aangekaart. Toen ging het snel. Het gat dat zij in hun aanbod en competenties hadden, vullen wij op.’

Emile Asselbergs (Phenom-World): ‘Ja, ook wij steken alles wat we verdienen in ontwikkeling en in goede mensen.’

DOOR LUCY HOLL

n oktober is de overname van de Norma Groep, met vestigingen in Hengelo (Ov), Drachten en Doetinchem, door NTS-Group afgerond.

Emile Asselbergs: ‘Dat lijkt me een heel goede stap. Norma wil een significant bedrijf zijn voor grote klanten met complexe opdrachten. Dan ga je niet zeggen van ‘Dat lukt ons alleen niet, we doen het maar niet’. Dan doe je de next best thing. En misschien is die overname zelfs wel the best thing.’ René Vlaskamp: ‘Ik ben er inderdaad heel blij mee. Oem’ers willen zaken doen met grotere bedrijven, er is een consolidatie gaande in de industrie, iedereen wil iedereen kopen. We hebben laten weten dat we in de markt waren en een

november 2016

‘NTS heeft samen met Sioux destijds PhenomWorld overgenomen van FEI, waarna ik er directeur werd. Ze geloofden in het product en de Phenom bezorgde hun een aardige omzet qua toelevering. Voor Norma geldt hetzelfde: NTS zou jullie niet inlijven als jullie niet iets hebben wat zeer de moeite waard is. Hoe zijn jouw eerste indrukken?’ ‘Brabo’s en Tukkers gaan goed samen, heb ik al geproefd. De cultuur in Eindhoven is niet zoveel anders dan hier in Twente, het is mouwen opstropen en no nonsense. We kunnen veel uitwisselen en van elkaar leren. Die chemie tussen ons vind ik veel belangrijker dan een paar knaken extra op de bank bij een andere koper. Onze medewerkers waren meteen blij met deze overname. We zijn al betrokken bij verbeterprojecten bij NTS, bij salesdagen. NTS en Norma zijn hard bezig om te bekijken hoe we samen richting klanten kunnen optrekken. NTS is bijvoorbeeld goed in engineering en plaatwerk. Zij hadden een klein takje ultraprecisie en dat is door Norma nu een heel grote tak geworden. Ons bereik is nu veel groter. Als je een klant binnen hebt, moet je hem ook super bedienen, is altijd mijn uitgangspunt.’ ‘Ik vind het mooi hoe jij diepgaande technische kennis met een commerciële kijk verenigt. Je weet hoe je dingen maakt en wat moeilijk is, en je gaat tot het uiterste. Je bent echt achter de draaien freesbank begonnen, toch?’ ‘Ja, ik ben nu 34 jaar bij Norma. Ik was pas 21 toen de toenmalige directeur Henk Oude Mulders me vroeg om bedrijfsleider te worden. ‘Ach, er werken hier slechts tien man, dat moet ik

maar doen’, dacht ik. Hoog in het vaandel stond toen ook al: wat we maken, moeten we goed maken. Het was veel inzet en weinig verdienen, het ging – zoals nu nog steeds – om de kwaliteit en leverbetrouwbaarheid en de rest moest ik als onervaren manager allemaal nog leren. Het bedrijf groeide en ik wilde meegroeien, dus ik ging twee avonden in de week bijscholen. Dat heb ik twintig jaar lang gedaan, tot en met trainingen in hoger management. Tegelijkertijd moet je orders altijd binnenhalen op de inhoud. Mijn achtergrond was daarom goed.’ ‘Jij kan alle vragen zelf beantwoorden. Klanten willen geen mooi commercieel verhaal of alleen maar een strakke powerpoint. Dat geldt bij ons ook, vakkennis is cruciaal. Geen onzin verkopen maar weten waar je het over hebt en doen wat je moet doen.’ ‘Ik zit nog steeds met de engineers om tafel. Ik ben directeur innovatie, ceo zijn is niets voor mij, dat heeft me nooit gelegen. Ik ben een persoon van de werkvloer, ik wil samen met mijn projectleiders en accountmanagers projecten binnenhalen. Ik zorg dat we bijblijven met nieuwe technologieën en kijk nu bijvoorbeeld wat we met 3D-printen kunnen. Denk aan de matrijzen van scheerapparaten, printen is ideaal om sneller van vormgeving te kunnen wisselen. De homogeniteit is goed, het koelt snel af, je hoeft maar ietsjes na te bewerken. We hebben een 3D-printer staan in Drachten. NTS heeft overigens meeontwikkeld aan de geniale MetalFAB1 van Additive Industries, een 3D-machine waarvoor wij onderdelen leveren, dat is om je vingers bij af te likken.’ ‘Die echte omslag naar hightech system supplier kwam rond de eeuwwisseling, of niet?’ ‘Ja, zoon Stan Oude Mulders kwam erbij, Henk ging met pensioen. Willen we jobber blijven of system supplier worden, was de vraag. We verhuisden destijds naar nieuwbouw en dat gaf een andere uitstraling, waardoor we ook andere klanten op ons afkregen. We kwamen voort uit de

LINK5_De Estafette_v1_LINK6 18-10-16 17:44 Pagina 39

blikindustrie: dekseltjes, sigarendozen, we hebben van alles gemaakt. Maar toen kwamen klanten als ASML en FEI op ons pad en werkten we bijvoorbeeld mee aan de elektronenmicroscoop Titan. Dat zijn fantastische opdrachten voor mij als techneut. We zijn echt voor de ultraprecisie gegaan en groeiden snel, ook door de overname van de machinefabriek van Philips Drachten en even later de metaalafdeling van defensiespecialist Thales.’ ‘Als kop-staartbedrijf doet Phenom-World hetzelfde als wat Thales en Philips wilden: concentreren op de core business en de productie optimaal uitbesteden. Dat werkt goed, al is het niet altijd makkelijk bij complexe producten. Het belang van een betrouwbare partner is groot.’ ‘Het is een wederzijds belang van klant en toeleverancier. We willen de klant ontzorgen door het maken, testen en kwalificeren over te nemen. Dat gaat ook niet zomaar, je krijgt altijd een erfenis mee, het Philips-onderdeel dat wij overnamen bijvoorbeeld werkte ondersteunend, ze hadden nooit een factuur gestuurd. Ik moet er continu inhameren dat we nu wel de concurrentie moeten aangaan. Het loopt nu als een tierelier. Cultuur is heel belangrijk voor het succes, het duurt vijf tot tien jaar voordat je iedereen op één lijn hebt.

René Vlaskamp (Norma): ‘Niets erger dan een bevroren, kant-en-klare tekening. Ik wil meeontwikkelen, dat is mijn passie.’

Drachten, Eindhoven of een klant rijd, ik vraag veel, ik doe iets met wat ik hoor. Mensen zijn ons kapitaal. We investeren veel in opleiding en stages. We hebben veertien Nederlands kampioenen draaien en frezen rondlopen.’

‘We zijn enorme groeistuipen tegengekomen’

Norma heeft nu in totaal zo’n 350 medewerkers en draait zestig miljoen omzet per jaar. Met zoveel mensen gaat het persoonlijke er wat af als je niet uitkijkt, we willen toch een familie blijven.’ ‘Hoe doe je dat, ik leer graag, want wij groeien bij Phenom-World ook hard?’ ‘Ik loop bewust een paar keer per dag een rondje door de werkplaats, ga mee met personeelsuitjes. Ik neem mensen mee in de auto als ik naar

‘Ben je blij met de groei van Norma?’ ‘Ja, maar we willen veel en zijn in de loop der jaren ook enorme groeistuipen tegengekomen. We wonnen in 2005 de Dutch Industrial Suppliers Award van Link in de categorie first-tier supplier en we kregen een order van miljoenen euro’s die we nog helemaal niet aankonden. Nog weer later stortte de defensiemarkt in, waardoor we mensen moesten ontslaan. De bankencrisis zat ons dwars, noem maar op. We hebben ontzettend veel geld geïnvesteerd in onder meer freesmachines en meetmachines. Al het verdiende geld pompen we terug in de organisatie. Dat hebben we altijd gedaan.’

Emile Asselbergs (links) en René Vlaskamp in gesprek over de verbinding tussen techniek en commercie. Foto’s: Arjan Reef

‘Ja, ook wij steken alles wat we verdienen in ontwikkeling en in goede mensen. Anonieme beleggers houden daar niet zo van. Bedrijven die dat niet doen, laat je

als vanzelf achter je. Zo heb ik Norma ook leren kennen, de vaart zit erin.’ ‘Bij continu fors investeren in machines hoort continu benutten. Samen met een student heb ik een robot ontwikkeld voor 24/7 produceren. Je kunt investeren in onbemande productie, maar de crux is dat je strategie daarachter goed moet zijn. Het gaat om snelheid én beheersbaarheid. Een slimme vakman bij ons maakt een prototype. Een uitgesproken kwaliteitsman kijkt vervolgens naar serieproductie, want je wilt ’s nachts absoluut geen stilstand door storingen.’ De klant wil iets goeds op tijd krijgen en wenst geen gelazer. Jullie doen het met onderdelen en samenstellingen, wij met eindproducten. Ons moederbedrijf FEI deed veel meer: rapporteren en indekken voor administratieve controle. Dat voegde niets toe. Toen NTS en Sioux ons kochten en alle overhead schrapten, waren we in no time winstgevend. Als je goed je werk doet, is er altijd plek in de markt.’ ‘Het gaat inderdaad om kwaliteit en op tijd leveren. En je moet je niet te veel te laten leiden door prijsdruk.’ ‘Een klant zegt uiteraard al snel dat het te duur is. En dat is het ook wel, want de minder succesvollen op deze wereld hebben maar één wapen: veel korting geven.’ ‘Als ik de prijsdruk voel, wil ik met de klant om tafel: ‘Emile, laten we samen kijken hoe we het goedkoper kunnen maken.’ Ik heb er belang bij dat mijn klant zo veel mogelijk verkoopt. Als we met de engineers van de klant kunnen overleggen, kunnen we samen véél verdienen. Niets erger dan een bevroren, kant-en-klare tekening. Ik wil meeontwikkelen, dat is mijn passie. Ondernemen is geloven in wat je kunt. Je weet nooit zeker dat het lukt, maar we stellen niemand teleur.’

www.norma-groep.nl www.phenom-world.com

november 2016

LINK5_Smart Base_v1_LINK6 18-10-16 17:49 Pagina 40

Uw sector is ons vertrekpunt.

Als ondernemer wilt u graag een bank die aandacht heeft voor uw sector. Onze sectorspecialisten denken graag met u mee. Zij zijn op de hoogte van de actuele ontwikkelingen binnen de industrie. En weten wat nu nodig is om uw plannen op korte en lange termijn te realiseren. Voor meer informatie: abnamro.nl/industrie

LINK5_Smart Base_v1_LINK6 18-10-16 17:49 Pagina 41

INDUSTRIEBELEID

SMART BASE MOET DEFENSIE SLIMMER MAKEN, TEGEN LAGERE KOSTEN

AANBESTEDINGSREGELS BIEDEN NEDERLANDSE INDUSTRIE TE WEINIG RUIMTE Defensie wil met slimme technologie effectiever en efficiënter worden. Daartoe nodigt het industriële partijen uit om in een open, langdurige samenwerking tot innovaties te komen, zonder dat die direct de meter laten draaien. De Europese aanbestedingsregels zouden voldoende ruimte bieden om de investering in dat meeontwikkelen terug te verdienen. De industrie ziet dat anders: besluit Defensie de technologie aan te schaffen, dan moet de meeontwikkelende ondernemer bij de aanbesteding gewoon in de rij aansluiten.

DOOR MARTIN VAN ZAALEN

uim 700 mkb-bedrijven hebben zich sinds begin februari aangemeld. Toen lanceerde de Koninklijke Landmacht het Smart Base-programma, met een oproep aan ondernemers zich te melden met ideeën die dat krijgsmachtonderdeel ‘smarter’ maken. Waarmee brigadegeneraal Hans Damen bedoelt: een organisatie die op missies ver weg, op ‘onaangename plaatsen’, in staat is zo effectief en efficiënt mogelijk te opereren. ‘Dat kan van alles zijn. Als wij tentdoek zouden hebben dat zonne-energie opwekt, scheelt dat de mankracht die nu nodig is om diesel aan te voeren. Dan kun je meer mensen inzetten voor het uitvoeren van de missie zelf.’

SNELLER INNOVEREN Inmiddels hebben die ruim 700 kennismakingen zo’n 170 ideeën opgeleverd. Daaruit wordt nu een selectie gemaakt, aan de hand van bijeenkomsten met de betrokken bedrijven waarin met engineers van diverse disciplines in alle openheid wordt nagedacht over oplossingen. ‘Zo denken we met engineers van Machinefabriek Boessenkool na over de mogelijkheden van een drone waarmee je gewonden of militairen uit een mijnenveld snel kunt afvoeren. En een groepje jonge officieren heeft de Internet of Things Academy van KPN en

De Smart-Base-aanpak betekent niet dat de betrokken ondernemingen direct de meter kunnen laten draaien, aldus brigadegeneraal Hans Damen. ‘Voorheen waren wij in veel ontwikkeltrajecten toch een beetje het varken dat met de kip een ham & egg-company runde.’ Foto: Com-magz

• Met de Smart Base-aanpak sneller tot innovaties komen, maar ook goedkoper. • ‘Wij weten als Landmacht nog niet precies wat we willen.’ • ‘Als bedrijven echt met ons zaken willen doen, zijn problemen rond bijvoorbeeld beveiliging, traceability en screening altijd oplosbaar.’

RDM Makerspace bezocht om via een makerspace-platform met engineers van diverse bedrijven te sleutelen aan het technisch concept van een vertaalhelm. Wordt de drager in Afghanistan in het Pashtun aangesproken, dan wordt dat direct vertaald in het Nederlands en andersom.’

Of uit deze ideeënuitwisselingen concrete producten komen, staat nog helemaal open, aldus Damen. ‘Wij weten als Landmacht nog niet precies wat we willen; dat hangt ook af van wat er technisch mogelijk is. Daar moeten die meetings antwoord op geven. Gelukkig bieden de nieuwe Europese aanbestedingsregels meer ruimte om samen met bedrijven ideeën te onderzoeken, zonder dat we de uit-engineering en productie ervan per se Europees moeten aanbesteden. Die regels bieden, eufemistisch uitgedrukt, nog genoeg uitdagingen, maar er zijn mogelijkheden om dat te doen met het bedrijf waarmee het idee ontwikkeld is. Zo kunnen we veel sneller tot oplossingen komen. Noodzaak, onze tegenstanders zijn niet gehouden aan sterk vertragende aanbestedingsregels.’ LEES VERDER OP PAGINA 43

november 2016

LINK5_Smart Base_v1_LINK6 18-10-16 17:50 Pagina 42

innovatieve Om inno vatieve producten te kunnen ontwikkelen n bedrijven en een ontwikk elen hebben bedrijvven uitdagingen en te o overwinnen. verwinnen. aantal uitdaging efficiency ficiency Hoe kan men een ef vverbetering erbetering vvoor oor alle hulpmiddelen, inclusief energie, financiĂŤn en per personeel soneel rrealiseren? ealiseren? Hoeveel Hoev eel meer zzou ou u kunnen vverkopen erkopen indien u een 30% vverkorting erkor ting van van de time-to-market time-to-market kunt rrealiseren, ealiseren, ook voor voor complexee producten? complex producten? en? Wat Wat betekent betek kent verhoging verhoging van van de nichemarkten? kten? fflexibiliteit, lexibiliteit, ook in nichemar

PDM voor Smart martt Industry:

Teamcenter Rapid Start, snel naarr tastbaar PDM resultaat!

Teamcenter Rapid Start is PDM gebaseerd op de beste ervaringen van collega bedrijven: out-of-the-box functionaliteit, fixed price investering gecombineerd met een korte doorlooptijd.

Nieuwee producten en innovatie Nieuw innovatie bieden de mog mogelijkheid elijkheid tot nieuwe nieuwe verdienmodellen ve erdienmodellen ma maar aar verg vvergen ergen ook een nieuw nieuwee aanpak. Deze uitdagingen uitdagingen dwingen dwing en bedrijv bedrijven ven en om o efficiĂŤnt ggebruik ebr uik te maken maken van van alle interne interne procesinformatie. producten procesinfor matie. bedrijven Maar in veel veel bedrijv e is deze en procesinformatie producten procesinfor matie nog steeds vverspreid erspreid aanwezig aanwezig over over verschillende ve erschillende systemen, databases en desktops.. Een grote desktops grote verscheidenheid verscheidenheid wordt aan applicaties w ordt ggebruikt ebr uikt om de aanvankelijk kkennis ennis aan vankelijk te ggenereren, enereren, waarbij weinig waarbij er w einig of ggeen een vverbinding erbinding vor men is tussen de vverschillende erschillende vormen informatie. vvan an infor matie. Het eindresultaat infor matie bestaat uit vverschillende eerschillende informatie â&#x20AC;&#x153;siloâ&#x20AC;&#x2122;sâ&#x20AC;? bedrijven en â&#x20AC;&#x153;siloâ&#x20AC;&#x2122; sâ&#x20AC;? die bedrijv e belemmeren in hun productiviteit an productiviteit en het behalen vvan strategische he doelstellingen. doelstellingen. de strategisc Middels Teamcenter Teamcenter Product Data Management bedrijven ement kunnen bedrijv en al Manag proces-gerelateerde hun product en proces-g erelateerde ennis beheren in ĂŠĂŠn vveilig eilig en kkennis toegankelijk gebr uikt kan toeg ankelijk systeem dat gebruikt worden afdelingen orden door meerdere afdeling en en w organisatie. anisatie. disciplines in een org Teamcenter Met T eeamcenter realiseert realiseer t u: Â&#x2021;Â&#x2021; +RJHUH SURGXFWLYLWHLW HQ +RJHUH SURGXFWLYLWHLW HQ vvermindering er mindering vvan an de doorlooptijd; Â&#x2021;Â&#x2021; 5HGXFWLH YDQ IRXWHQ YHUKRJLQJ YDQ 5HGXFWLH YDQ IRXWHQ YHUKRJLQJ YDQ kwaliteit van de kw aliteit en verlaging verlaging erl van kosten; kosten; Â&#x2021;Â&#x2021; 6DPHQZHUNLQJ PHW LHGHUHHQ RYHUDO 6DPHQZHUNLQJ PHW LHGHUHHQ RYHUDO en met de juiste gegevens; gegevens; Â&#x2021;Â&#x2021; %HWHU LQ]LFKW ]RGDW PHQ EHWHUH %HWHU LQ]LFKW ]RGDW PHQ EHWHUH zakelijke beslissingen zak elijke beslissing en kan nemen.

Teamcenter Te e eamcenter R Rapid apid Start Star t ggaat aat uit vvan an â&#x20AC;&#x153;best practicesâ&#x20AC;? en is daardoor zeer snel inzetbaar inzetbaar.. JJuist uist organisaties. anisaties. Met teamcenter Rapid Star Startt profiteert profiteert men door middel van van deze ookk voor voor kleinere org an de ervaringen er varingen die bij vergelijkbare verg vergelijkbare bedrijven bedrijvven en is opgedaan. opgedaan. Daardoor begint â&#x20AC;&#x153;best practicesâ&#x20AC;? vvan anaf nul, worden men bij implementatie niet vvanaf nul, maar kan merendeel van van de behoeften vooraf vooraf worden ggecheckt echeckt en ingevuld ingevuld met branchee specifiek specifieke kee en vvoor oor geconfigureerde geconfigureerde processen en databases databases.. De implementatie is daardoor vvaak aak snel en fixed fixed price te realiseren. Het kiezen van van het juiste PDM systeem biedt bedrijv bedrijven rijvven en daarna daarna de mogelijkheid mogelijkheid om naar eigen eigen inzicht inzicht uit te bouw bouwen en tot een vvolwaardig olwaardig Product Lifecycle Management o Management (PLM) platform platfor m onder Teamcenter. Teamcenter T eamcenter. â&#x20AC;&#x153;Onz â&#x20AC;&#x153;Onzee pr procesrocesoces- en pr productdata roductdata oductdata is middels het gebruik gebrruik van van Teamcenter Teamcenter beter onder der controle. contrrole. ole. Hierdoor zijn z ijn wij in staat at om ef efficiĂŤnter fficiĂŤnter ficiĂŤnter samen te werken werken en onze onze kwaliteit kw waliteit aliteit te verhogen.â&#x20AC;? verhoogen.â&#x20AC;? gen.â&#x20AC;? * *LMV %RXGHQV ,&7 0DQDJHU .RQLQNOLMNH $KUHQG 19 LMV %RXGHQV ,&7 0DQDJHU .RQLQNOLMNH $KUHQG 19 FFDUGV 3/0 6ROXWLRQV LV RSJHULFKW LQ 0HW GULH NDQWRUHQ KRRIGNDQWRRU LQ %HVW YHVWLJLQJ DUGV 3/0 6ROXWLRQV LV RSJHULFKW LQ 0HW GULH NDQWRUHQ K KRRIGNDQWRRU LQ %HVW YHVWLJLQJ LLQ *HQN %HOJLs HQ HHQ YHVWLJLQJ LQ 'XLWVODQG HQ JHPRWLYHHUGH PHGHZHUNHUV OHYHUW LQVWDOQ *HQN %HOJLs HQ HHQ YHVWLJLQJ LQ 'XLWVODQG HQ JHPRWLYHHUGH PHGHZHUNHUV OHYHUW LQVWDOleer leertt en ondersteunt cards PLM Solutions de implementatie vvan an PLM oplossingen. oplossingen. De organisaorganisatie lev levert ver ert daarnaast daarnaast project management management en consultancy diensten op het gebied gebied van van & &$' &$0 &$( &72 (72 7HFK 3XE 6LPXODWLH HQ 3/0 RSORVVLQJHQ LQ ODQGHQ HQ ELM $' &$0 &$( &72 (72 7HFK 3XE 6LPXODWLH HQ 3/0 RSORVVLQJHQ LQ ODQGHQ HQ ELM PHHU GDQ NODQWHQ P HHU GDQ NODQWHQ onderscheidt cards PLM Solutions ondersc heidt zich zich in de markt door flexibel flexibel en met een hoge hoge kenniswaarde kenniswaarde LLQ WH ]HWWHQ RS EHODQJULMNH WUHQGV LQ GH PDDNLQGXVWULH PLGGHOV KDDU SURGXFWHQ RSORVVLQJHQ HQ Q WH ]HWWHQ RS EHODQJULMNH WUHQGV LQ GH PDDNLQGXVWULH PLGGHOV KDDU SURGXFWHQ RSORVVLQJHQ HQ GGLHQVWHQ 'H]H WUHQGV ]LMQ HHQ VWHUNH WRHQDPH YDQ GH FRPSOH[LWHLW YDQ SURGXFWHQ GH LHQVWHQ 'H]H WUHQGV ]LMQ HHQ VWHUNH WRHQDPH YDQ GH FRPSOH[LWHLW YDQ SURGXFWHQ GH toenemende globalisatie vvan an het zaken zaken doen, toename op het gebied gebied van van internationale internationale wetwet- en regelgeving reg elgeving en het immer verder verder reduceren van van de time-to-market. time-to-market. )URP JRRG WR JUHDW IURP JUHDW WR %HVW ) URP JRRG WR JUHDW IURP JUHDW WR %HVW

LINK5_Smart Base_v1_LINK6 18-10-16 17:50 Pagina 43

VERVOLG VAN PAGINA 41

OOK GOEDKOPER Sneller tot innovaties komen, maar ook goedkoper: de Smart Base-aanpak betekent niet dat de betrokken ondernemingen direct de meter kunnen laten draaien. ‘Voorheen waren wij in veel ontwikkeltrajecten een beetje het varken dat met de kip een ham & egg-company runde. Van ons werd toch altijd het meeste commitment gevraagd. Natuurlijk is de total cost of ownership van een pantservoertuig, met alle bijzondere specificaties en werkomstandigheden, lastiger te voorspellen dan van een gewone vrachtwagen. Maar de afspraken die wel gemaakt konden worden, werden niet goed in een contract gegoten. In die inkooptrajecten zijn we slimmer geworden, een andere houding kunnen we ons financieel niet meer veroorloven. Natuurlijk hoeven bedrijven hun ontwikkelwerk niet voor niets te doen, maar het is geen kwestie van uurtje-factuurtje. Het valt mij op dat vooral de grotere bedrijven begrijpen dat ze enig risico moeten nemen. Zoals 3M, dat met ons meedenkt over een oplossing voor de gepantserde ramen van de Bushmaster, die niet in de hitte in Mali – tot 65 graden Celsius – ondoorzichtig mogen worden.’

GEMEENSCHAPPELIJKE BELANGEN Aanleiding voor het Smart Base-programma was de oproep, anderhalf jaar geleden, van FMEvoorzitter Ineke Dezentjé Hamming aan Defensie om voor smart technologieontwikkeling meer de samenwerking te zoeken met de Nederlandse industrie. Maar de werkelijke start lag drie jaar

eerder, toen vijf grote leveranciers van krijgsmachtmaterieel – Thales, KraussMaffei, Van Halteren Metaal, Rheinmetall en Scania – zich en bloc beklaagden over de moeizame samenwerking met vooral de Landmacht. ‘Niet zo vreemd, want juist die deed en doet zaken met heel veel vaak buitenlandse oem’ers. Juist daarom zijn we niet meegegaan met het idee om met alleen die vijf een gezamenlijk shared service center in te richten. Wel was het de start van samen veel leuke dingen doen’, drukt Damen het wat verhullend uit. Met ‘leuk’ bedoelt hij: ‘alles wat niet meteen keihard commercieel is, maar veel meer gericht op het onderhouden van een langdurige relatie, gebaseerd op gemeenschappelijke belangen – en gericht op kennisdelen en logistieke en onderhoudsproblemen oplossen. Voorbeeld: wij kampen, net als de industrie, met personele krapte. Jonge technische mbo’ers zijn moeilijk te vinden, terwijl wij op dat niveau wel veel 55-plussers hebben. Het kan dan goed werken als schoolverlaters bij ons werkervaring opdoen, begeleid door die ervaren krachten, waarna wij ze stimuleren hun loopbaan te vervolgen bij een van onze partners.’ Momenteel loopt een uitwisselingsproject met onder meer Rheinmetall, bouwer van het pantservoertuig Boxer, waarbij monteurs over en weer ervaring opdoen. ‘Onze mensen krijgen in een vroeg stadium kennis van de tientallen hightech systemen in een voertuig waaraan ze later het onderhoud doen, Rheinmetall vergroot zijn capaciteit aan ervaren monteurs.’ Heel anders is het Syntas-project waarin de Landmacht met onder

meer Universiteit Twente, NLR en Thales werkt aan een systeem dat op missie spare parts kan 3D-printen. Die technologie speelde ook bij de ontwikkeling van de Vector, samen met Team De Rooy Iveco, bekend van de Dakar-rally. ‘Dat voertuig voor het transport van commando’s bevat vijftig procent minder onderdelen. Zo zijn alle assen identiek en, net als de voor- en achtertrein, uitwisselbaar.’

KROKODILLENTRANEN Zo kan Hans Damen ‘nog veel meer’ projecten noemen die lang vóór Smart Base van start zijn gegaan met eveneens als doel het defensieapparaat smart te maken – door langdurig, intensief en risicodragend samen te werken binnen de ruimere mogelijkheden die de nieuwe aanbestedingsregels bieden. Maar is het voor mkb-bedrijven vaak niet een te grote belasting om het hele certificeringstraject te doorlopen dat werken voor Defensie vereist? Damen: ‘Ondernemers die daarover klagen, huilen vaak krokodillentranen. Afhankelijk van wat er precies wordt toegeleverd, worden eisen gesteld aan bijvoorbeeld de beveiliging en traceability van de processen, screening van personeel of de financiële stabiliteit van de leverancier. Maar als bedrijven echt met ons zaken willen doen, zijn die problemen altijd oplosbaar.’

www.landmacht.nl @hansdamen

‘ONDERNEMER DIE MEEONTWIKKELT MOET GEWOON IN DE RIJ AANSLUITEN’ Fred van Vliet, directeur van Rheinmetall MAN Military Vehicles (RMMV) Nederland, is terughoudend over Smart Base. De ruimte in de Europese aanbestedingsregels 2009/81/EG, waar Hans Damen op doelt, staat in artikel 346. Dat stelt dat aanbestedingen van militaire producten of diensten die wezenlijk zijn voor de nationale veiligheid, nationaal mogen worden aanbesteed. ‘Maar stel dat een onderneming voor eigen risico meedenkt over en meeontwikkelt aan bijvoorbeeld een drone. Als Defensie besluit die drone te gaan aanschaffen, moet er volgens artikel 346 een zeer gedetailleerde specificering van die drone gepubliceerd worden. Vervolgens kan elke Nederlandse dronebouwer de ip die daarin besloten ligt tot zich nemen en een aanbieding doen. Terwijl degene die voor eigen risico heeft meeontwikkeld gewoon in de rij moet aansluiten, omdat weer andere aanbestedingsregels voorschrijven dat meedingen is uitgesloten voor bedrijven met voorkennis. Veel beter zou zijn slechts een zeer beknopte beschrijving van de functionaliteit van die drone te publiceren.’ Dat dan die meeontwikkelende dronebouwer de meeste kans maakt, vindt Van Vliet alleen maar fair. Wel is de RMMV-directeur te spreken over het convenant dat Thales, KraussMaffei, Van Halteren Metaal, RMMV en Scania in 2012 met de Landmacht sloten. ‘Dat heeft geleid tot regels over hoe de industriële bedrijven en de Landmacht met elkaar omgaan. Niet tot

betere contracten, maar wel tot betere contacten.’ Dat ‘Land Maintenance Initiative’ heeft gezorgd voor een veel opener communicatie tussen die partijen. ‘Wij hebben een veel beter inzicht in hun planning: welk type missies en welke wapensystemen daarvoor precies nodig zijn. Dat De Boxer van Rheinmetall. Foto: RMMV heeft onder meer geleid tot onze studie naar welke wapentechnische aanpassingen nodig zijn om onze Boxer geschikt te maken voor Mali. Anderzijds weet de Landmacht nu veel beter voor welke technologie en service ze bij wie het best terecht kunnen.’ Daar zijn overigens nog wel stappen in te maken, aldus Van Vliet. ‘Het onderhoud aan bijvoorbeeld de Boxer verloopt veel efficiënter als we dat samen uitvoeren, zodat we onze kennis van het voertuig combineren met hun operationele kennis. Daar staat natuurlijk

tegenover dat Defensie voor dat onderhoud al personeel op de loonlijst heeft staan.’ Uitbesteden zou dan dus personele consequenties hebben, begrijpt Van Vliet. Maar uitwisseling of overname van personeel moet wel ‘bespreekbaar worden’. De acht weken durende uitwisseling van onderhoudspersoneel voor de Boxer ziet hij als een eerste goede stap. www.rheinmetall-defence.com

november 2016

LINK5_Column Nijssen_v1_LINK6 18-10-16 20:38 Pagina 44

NIJSSEN FORWARD EN BACKWARD ENGINEERING: EEN GELUKKIG HUWELIJK en interessant voorbeeld van productontwikkeling en leerprocessen was de poging van Ford Motor Corp., een paar decennia geleden, om één gemeenschappelijk model te maken voor de Amerikaanse én Europese automarkt. Het resultaat? Aan het eind was ruim tachtig procent van de onderdelen nog steeds uniek voor beide modellen... Tegenwoordig noemen we dat forward engineering.

E Ed Nijssen Hoogleraar technologiemarketing aan de Technische Universiteit Eindhoven. Vanuit zijn expertise op het gebied van marketing en productontwikkeling beschouwt hij met een kritische blik telkens een artikel in Link Magazine. e.j.nijssen@tue.nl

Er is sindsdien veel veranderd. In de automobielwereld is platformdenken gewoon geworden. Het voorbeeld van Ford illustreert dat het werken met platformen bovenal een leerproces is. Bedrijven zien het vaak vooral als technische uitdaging. Echter, er komt veel meer bij kijken. Naast design en techniek is het herinrichten van de organisatie belangrijk. Designbeslissingen worden naar voren gehaald en hebben voortaan betrekking op generaties van producten. Kosten moeten niet direct aan de eerste producten worden doorberekend maar gespreid in de tijd over de beoogde generaties producten. Een grote uitdaging is ook om marketing/sales te laten meedenken met de technici over wat de optimale variatie is. Niet variatie om variatie maar het ontwikkelen en verkopen van configuraties die optimaal en winstgevend zijn voor respectievelijk klant en aanbieder. Verder moet de productieorganisatie op afstand worden gezet. Er zal design for assembly plaatsvinden, maar productie mag niet aan de specificaties komen. Het management moet strikt zijn. Ook moeten er geen concessies worden gedaan aan de productkwaliteit. Het langetermijnperspectief achter het ontwerpen en werken met

november 2016

platformen stimuleert het optimaliseren van het design en het strategisch voortbouwen erop. Behalve forward is backward engineering bij het zoeken naar verdere verbetering van het platform nuttig. Interessant is het project Syntas van Defensie met truckfabrikant Iveco en een aantal partners. Iveco’s legertrucks zijn sterk modulair (zie hun website). Via slim ontwerp kunnen nu met 3D-printen op locatie kapotte onderdelen worden vervangen. Het is een vorm van forward engineering met deze belangrijke nieuwe procesen producttechniek. Tegelijk doet men aan backward engineering door alle assen van de truck uitwisselbaar te maken. Door zaken uit elkaar te halen en te herontwerpen, vergroot men de functionaliteit door onnodige complexiteit uit het design te halen. Specifiek staat in deze casus het leren van problemen onder extreme omstandigheden centraal: met trucks in de Derde Wereld, bij het rallyracen in de woestijn en bij combat in woest terrein. Door het combineren van forward en backward engineering is hier in feite sprake van maximale value engineering. De waarde stijgt uit boven verbeterde total cost of ownership en inspelen op primaire klantbehoeften. Met de toeleveranciers wordt namelijk ook de aanslag op het milieu gereduceerd en een bijdrage aan de circulaire economie geleverd. Denk de volgende keer als u naar uw platform en productdesign kijkt dus niet alleen aan forward maar ook aan backward engineering. Zelfs als u al ver in het leerproces van modulair werken zit, kan het nog beter.

LINK5_Fox-IT_v1_LINK6 18-10-16 20:33 Pagina 45

VEILIGHEID

FOXACADEMY BRENGT BEDRIJVEN SECURITY AWARENESS BIJ

GEVAREN VAN INTERNET KENNEN IS ZE VOORKOMEN Als het om security gaat, geven de meeste bedrijven vooral geld uit aan technische maatregelen. Steeds weer blijkt echter de mens de zwakste schakel. Om een gedragsverandering te bewerkstelligen, ging CFE Contracting in zee met FoxAcademy. ‘We laten usb-sticks met malware slingeren in de lift of versturen ze per post. De resultaten koppelen we terug en medewerkers confronteren we op een humorvolle manier met hun gedrag.’ DOOR WILMA SCHREIBER

erschillende veiligheidsincidenten vormden voor CFE Contracting in Brussel de aanleiding om actie te ondernemen. ‘Wij hebben voldoende technische middelen ingezet om ons te beschermen tegen malafide zaken. Toch merkten we dat er veel doorkwam, met de eindgebruiker als zwakste schakel. De kostenefficiëntste manier om de veiligheid te verhogen, is dan de medewerkers op de hoogte te brengen van de gevaren van internet’, verklaart Geert Van de Wielle, chief information security officer bij CFE Contracting. Deze onderneming telt een twintigtal bedrijven in België, Luxemburg, Polen en enkele Afrikaanse landen, waaronder Tunesië, en is onderdeel van CFE, een industriële Belgische groep actief in bagger- & waterbouwwerken, milieu en vastgoedontwikkeling.

KWESTIE VAN CULTUUR In het verleden had CFE Contracting enkele keren te maken gehad met een virusinfectie, maar daar was nu geen sprake van. ‘De dagelijkse hoeveelheid phishing mails was de enige grote reden om proactief aan de slag te gaan met security awareness onder onze medewerkers. Dit om het risico op mogelijke indirecte en directe financiële verliezen te beperken’, aldus Van de Wielle. Op aanbeveling van een ander Belgisch bedrijf kwam hij bij Fox-IT terecht. ‘Fox-IT was hier in België op slag een gereputeerd bedrijf nadat ze enkele jaren geleden de NSA-hack bij Belgacom ontdekt hadden.’ Security awareness is inderdaad geen overbodige luxe, stelt Rombert Anjema, accountmanager FoxAcademy, het onderdeel van Fox-IT dat onder meer security awareness-programma’s aanbiedt. ‘Bedrijven kunnen heel veel investeren in technologie en processen, maar het belangrijkste is dat medewerkers de risico’s van hun gedrag beseffen.

FoxAcademy biedt onder meer security awareness-programma’s aan. Foto: Fox-IT

Alleen dan kun je als bedrijf in control blijven. Het is een kwestie van cultuur. Laptop open in de trein, te hard praten over klanten, niet je scherm locken, geen tien-cijferig wachtwoord willen intikken. Allemaal zaken die het lastig maken je security op orde te krijgen.’

MEERJARIGE AANPAK Een gedragsverandering bewerkstelligen kost tijd. Daarom koos CFE Contracting voor een meerjarige aanpak. ‘Je kunt niet na één jaar zeggen: nu stoppen we ermee. Het is een ongoing proces, je moet acties blijven herhalen. Begin 2016 zijn we gestart met een eigen awareness-brochure over de veiligheidsrisico’s en tips & tricks om deze te omzeilen. Ook hebben we voor de visibiliteit een logo gecreëerd voor cyberveiligheid.’ Tegelijkertijd werd Fox-IT aangehaakt voor een aantal activiteiten. Anjema: ‘We simuleren op een gecontroleerde manier aanvallen die hackers dagelijks uitvoeren, zoals een malware-aanval of een phishing-website. Maar we kijken ook hoe ver je fysiek in de organisatie kunt komen, met andere woorden: in hoeverre de receptie is ingeregeld qua security.’ Voor CFE Contracting werd allereerst een usbaanval opgezet. ‘We laten usb-sticks met malware slingeren in de lift of versturen ze per post naar financiële medewerkers. Aan de hand van het gedrag kunnen we statistieken opleveren omtrent infecties en screenshots. De resultaten koppelen we terug in een animatievideo, waarin we met humor de boodschap herhalen en medewerkers op een leuke manier confronteren met hun gedrag’, vertelt Anjema.

DUBBEL NEGATIEF Na anderhalve maand volgde een tweede actie: een phishing mail om medewerkers te verleiden hun inlog en password te geven of op een link te klikken. Speciaal voor deze actie werd het spamfilter even uitgezet. ‘Het ging ons nu niet om de technologie, maar specifiek om het gedrag van medewerkers. 45 procent van hen stak de usb-stick zonder nadenken in hun computer, 25 procent ging in op de phishing mails’, vertelt Geert Van de Wielle. Medewerkers reageerden in eerste instantie negatief op de campagne. ‘Ze vonden het overbodig, beseften onvoldoende dat dit een zeer waarheidsgetrouwe simulatie was van de huidige werkwijze van hackers. En degenen die erin tuinden, waren dubbel negatief: het was natuurlijk de fout van de campagne dat ze erin gelopen waren.’ Over enkele maanden wordt de usb-actie herhaald. Voor de komende jaren onderzoeken CFE Contracting en FoxAcademy de mogelijkheden voor uitbreiding van het programma door middel van een online trainingsplatform. De medewerkers zijn inmiddels een stuk positiever. ‘In de animatievideo is het doel nogmaals toegelicht en zijn ook de resultaten gepresenteerd. Het mooie is dat veel gebruikers vermeende phishing mails en spam nu doorsturen naar ons information security center en om raad vragen. We kunnen dus concluderen dat de campagne geslaagd is.’ www.fox-it.com www.foxacademy.nl nl.cfe.be

november 2016

LINK5_Smart Industry 4U_v1qxd_LINK6 18-10-16 20:31 Pagina 47

PROCESVERBETERING

NU MOET SMART INDUSTRY 4U MET CONCRETE RESULTATEN KOMEN

SMART INDUSTRY KOMT NAAR JE TOE Op initiatief van Festo willen Demcon, EPLAN, Festo, itsme en MCA/Stamhuis Lineairtechniek (Biesheuvel Techniek) industriële bedrijven concreet helpen om hun producten en processen slimmer te maken. In wisselende verbanden, ook met partijen ‘van buiten’, want smart industry is een kwestie van open innovatie én open samenwerking, zo benadrukten ze op de beurs WoTS 2016 in Utrecht bij hun officiële première, met persconferentie en rondetafel (georganiseerd met Link Magazine). Nu gaan ze op tournee.

• ‘Veel bedrijven worstelen met die eerste stap op het pad naar smart industry.’ • ‘De omslag naar customized productie moet vaak voor een groot deel met de bestaande machines.’ • ‘De echte limieten, drempels, voor open innovatie zitten tussen de oren.’ • ‘Wij, machinebouwers, zijn nog niet zo ver dat we samen klanten benaderen.’

DOOR HANS VAN EERDEN

ver het thema en het nieuwe initiatief is al veel geschreven, pas nog in het septembernummer van Link Magazine. Tijdens de persconferentie wordt nog maar eens het open karakter benadrukt, van smart industry in het algemeen en in het bijzonder van Smart Industry 4U, als los-vast samenwerkingsverband. Klanten kunnen projecten aandragen waarbij het collectief dan de geëigende partners betrekt: één of meer, niet per se allemaal en waar nodig aangevuld met partijen van buiten. De partners staan als leveranciers ook open voor het toepassen van andere merken, alles voor de beste oplossing, verzekeren ze. Machinebouwers op hun beurt moeten zich meer openstellen voor de buitenwereld en minder gefocust zijn op hun interne processen. Ze maken nogal eens de keuze voor smart customization op de verkeerde gronden, stelt

De persconferentie van Smart Industry 4U, met van links naar rechts Anphil van Mildert (itsme), Harold van Waardenburg (EPLAN), gespreksleider Marcel Pleijsier (Festo), Dennis van Beers (Festo), Eg Waaijman (MCA/Stamhuis Lineairtechniek) en Jan Leideman (Demcon). Foto’s: Maarten Hartman

VIJF PARTNERS DRIE KEER SMART In Smart Industry 4U (SI4U) hebben zich op initiatief van leverancier van automatiseringstechnologie Festo vijf partijen verenigd. Naast Festo zijn dat Demcon, high-end technologieleverancier met mechatronische roots; EPLAN, leverancier van engineeringssoftware; industriële toeleveranciersgroep itsme (elektrotechniek en mechanica); en MCA/Stamhuis Lineairtechniek. Laatstgenoemde specialistische toeleveranciers van aandrijftechniek zijn onderdeel van distributeur Biesheuvel Techniek. De samenwerking van de vijf draait om de drie facetten van smart industry die in hun visie nodig zijn om slimme producten, processen en diensten te kunnen ontwikkelen en aanbieden:

• smart engineering: ontwerpprocessen efficiënt en effectief organiseren; • smart manufacturing: productieprocessen efficiënt inrichten, met hulp van ict en opkomende technologieën als 3D-printen en robotica; • smart customization: klantspecifieke producten maken in seriegrootte vanaf één tegen de prijs van een massaproduct. De vijf partijen gaan met hun gebundelde expertise samen op pad met ‘Smart Industry 4U on tour’: een truck gevuld met producten, applicatievoorbeelden en managers en engineers van elk van de vijf partners. Om in

gesprek te gaan met managers én engineers van klanten. Want beide professies willen elkaar nog wel eens aanwijzen als de onwillige partij. Samen sparren over smart industry moet die patstelling doorbreken. Op het moment van verschijnen van deze uitgave van Link is de tournee al gestart. Wordt vervolgd. www.smartindustry4u.nl www.festo.nl www.demcon.nl www.eplan.nl www.itsme.eu www.mcabv.nl www.stamhuislineair.nl

november 2016

LINK5_Smart Industry 4U_v1qxd_LINK6 18-10-16 20:32 Pagina 48

directeur Dennis van Beers van Festo. ‘Vanwege het grote afbreukrisico bij speciaalmachinebouw kiezen ze ervoor om standaardmodules te gaan bouwen. Dan kijken ze dus naar hun interne efficiëntie en zien niet de snelle veranderingen in de buitenwereld, de vraag van de consument die – online – steeds meer individualiseert. Wie massaproductie kan individualiseren, is de winnaar.’ Daarbij moet het wel snel, vult Jan Leideman, businessunitmanager industrial systems bij Demcon, aan. ‘Van alle producten wordt de lifecycle korter. Je moet dus met slimme concepten komen om op de snel veranderende vraag te kunnen reageren.’ Nederland is van oudsher goed in speciaalmachinebouw en daar is op zich niets mis mee, vervolgt EPLAN-directeur Harold van Waardenburg. ‘Het gaat om de manier waarop je die machines maakt – dat moet anders, efficiënter: n=1 voor de prijs van een massaproduct.’

RETROFIT Een mooie testcase vormt het fenomeen retrofit. Eerste associatie bij smart industry zijn blinkende, hooggeautomatiseerde nieuwe fabrieken, ‘maar je kunt ook bestaande machines modificeren’, zegt Anphil van Mildert, manager sales solutions bij itsme. ‘Als dat het beste met verschillende merken componenten kan gebeuren, dan heb je die openheid nodig.’ Retrofit past goed bij smart industry, illustreert Eg Waaijman, businessunitmanager bij MCA/Stamhuis Lineairtechniek: ‘Opeens moet een machine honderd verschillende producten kunnen maken. De omslag naar customized productie moet vaak voor een groot deel wel met de bestaande machines. Daar kunnen wij de retrofit van doen.’ Met het slim aanpassen van bestaande processen valt nog veel winst te behalen, weet Jan Leideman. ‘Er zijn nog veel bedrijven die hun eigen machines en productieproces niet goed snappen. Ze durven niet eens aan de knoppen te draaien. Als je nu aan die processen gaat meten en big data verzamelt om echt te gaan snappen hoe het werkt, dan kun je daardoor meer uit bestaande productiemiddelen halen.’ Waaijman: ‘Een klant had veel stilstand bij z’n dure lasersnijmachines. Wij hebben logging mogelijk gemaakt; operators moesten de oorzaken van stilstand registreren, van toiletbezoek tot storing. De bottleneck bleek ’m in de aanvoer van plaat en de afvoer van gereed product te zitten. Dat heeft hij nu anders, efficiënter ingericht.’

Tijdens de rondetafel op de eerste rij van links naar rechts Martin van Zaalen (Link Magazine), Frank Jan Evers (BluePrint Automation), Edward Voncken (KWME), Herm van der Beek (ministerie EZ), Anne-Jaap Deinum (Hollander Techniek), Dennis van Erp (QnQ Engineering) en El Mehdi Lasfar (Sanovo).

de hamvraag die gespreksleider William Smit (DBSC Consulting) bij de rondetafel weer opwerpt. Ceo Edward Voncken van KMWE wijst op hightech toeleverancierscollectief Brainport Industries dat al jaren werkt aan de fabriek van de toekomst. ‘Voor ons gaat smart industry over slim samenwerken, nieuwe businessmodellen bedenken en ook zorgen voor voldoende vaklieden. Wij vonden dat er naast een ontwikkelcampus (High Tech Campus Eindhoven, red.) een maakcampus moest komen. Ik ben blij dat de Raad van State de bezwaren tegen de Brainport Industries Campus heeft verworpen.’ Frank Jan Evers, supply chain manager bij ver-

BEGINNEN Concrete voorbeelden zijn er dus al, maar veel bedrijven worstelen met die eerste stap op het pad naar smart industry. Hoe te beginnen, het is

november 2016

De rondetafel is op de beursvloer in de gezamenlijke Smart Industry 4U stand.

pakkingsmachinebouwer BluePrint Automation: ‘Voor mij begint smart industry met ketens integreren. Wij zijn begonnen bij inkoop, om meer samenwerking met de keten te krijgen door een slim portal op te zetten, zodat wij al met onze toeleveranciers tegelijk kunnen communiceren in plaats van met elk van hen één op één via EDI (electronic data interchange, red.). Zo wilden wij inkoop van administratieve last ontdoen. Met groothandels lukt dat, die zijn redelijk open, maar fabrikanten zijn minder genegen op ons portal aan te sluiten.’ Ook El Mehdi Lasfar, manager operations van Sanovo Technology Netherlands, wereldwijd leverancier en producent van eiersorteer- en verpakkingssystemen, is begonnen bij inkoop met efficiënter organiseren en segmentatie aanbrengen. ‘Wij zijn samen met onze leveranciers bezig om de artikelen beter aangeleverd te krijgen, ‘smart logistics’. Met fabrikanten gaat dat moeizaam, dus werken wij met distributeurs, die een ‘logistieke saus’ over de levering gooien. Misschien was inkoop wel een te gemakkelijke plek om met smart industry te beginnen, maar wij wilden eerst onze eigen processen optimaliseren. Door segmentatie en intensieve samenwerking met onze partners zal dit eraan bijdragen dat ook onze sorteer- en verpakkingssystemen slimmer worden.’ Dennis van Erp, mede-oprichter van industrieel automatiseerder QnQ Engineering, is juist met die fabrikanten in gesprek. ‘Zij komen regelmatig met nieuwe producten en oem’ers juichen dat toe, maar hebben vervolgens geen tijd om die in hun designs in te passen. Daar spelen wij op in met ons engineeringaanbod.’ Collega Hollander Techniek pakte eerst de automatisering van de engineering op, vertelt senior business consultant Anne-Jaap Deinum. ‘Want veel kennis zat in de hoofden van onze mensen. Om die kennis te borgen en te kunnen standaardiseren, hebben we een configurator ontwikkeld. Daar zijn we acht jaar geleden al mee begonnen. We hebben veel geleerd en zijn ook tegen muren opgelopen bij toeleveranciers en de eigen engineers. Maar we

LINK5_Smart Industry 4U_v1qxd_LINK6 18-10-16 20:32 Pagina 49

hebben nu wel de efficiency van onze engineering vergroot.’

STANDAARDISERING Een van de (vermeende) drempels voor de invoering van een smart industry is het gebrek aan standaardisatie: in de communicatie, in de ontwerpen en in de eisen die oem’ers stellen aan hun toeleveranciers. Die laatsten zouden een grotere grol moeten spelen in die standaardisatie, stelt Voncken. ‘Het belang daarvan voor de fabriek van de toekomst wordt onderschat.’ Evers hecht er minder aan. ‘Je moet de dingen gewoon zo simpel maken dat je ze flexibel aan elkaar kunt knopen, zonder dat ze gestandaardiseerd zijn. Flexibele interfacing, daar draait het om.’ Linkhoofdredacteur Martin van Zaalen verwijst nog even fijntjes naar de WoTS van twee jaar geleden, waar Festo samen met twee concullega’s een werkende opstelling liet zien die bestond uit systemen en componenten van de drie merken die naadloos met elkaar communiceerden. ‘Dat was een fantastisch voorbeeld van horizontale samenwerking, die ik nu op de beurs niet meer heb gezien. In twee jaar zijn we geen steek verder gekomen.’ Dat was alleen maar een voorbeeld van technische integratie, pareert Dennis van Beers. ‘We hebben voor laten een zienmaakdeel dat het kan en dat de echte te weinig maakclimieten, de drempels voor open innovatie, dus tussen de oren zitten. We hebben nu de volgende stap gezet door een geïntegreerde supply chain voor smart industry te organiseren.’

ONGEDULD Voor de beleidsmakers, zoals het ministerie van Economische Zaken, FME en TNO, lag het begin in het praten en boekjes schrijven, vertelt Herm van der Beek, vanuit EZ lid van het programmabureau Smart Industry. ‘Daarmee zijn we anderhalf jaar bezig geweest, want het was wel een zoektocht. Het beleid van EZ was vooral gericht op Gespreksleider William Smit (DBSC Consulting) werpt de hamvraag op: veel bedrijven worstelen met die eerste stap op het pad naar smart industry, dus hoe te beginnen? technologieontwikkeling en productinnovaheeft Harold van Waardenburg ook voor SI4U tie. Met Smart Industry mikken we nu meer op zelf ervaren. ‘Als we eerst uitgebreid over juride toepassingen van die technologie; dat was bij dische aspecten en businessmodellen hadden EZ wat uit beeld geraakt. Nu komen we veel bij gepraat, waren we nog niet begonnen.’ De samenbedrijven over de vloer en organiseren we actiwerking van de leveranciers roept tot slot de viteiten om die toepassing te bevorderen, met als vraag op of ook machinebouwers een dergelijk doel de Nederlandse maakindustrie te versterken.’ initiatief zouden moeten nemen. Immers, in de Mooie rapporten worden er meer dan voldoende fabriek van de toekomst moeten machines van geschreven, reageert Anne-Jaap Deinum. ‘Als de verschillende fabrikanten maximaal met elkaar laatste letter op papier is gezet, is de eerste al kunnen communiceren en samenwerken. ‘Wij achterhaald. Je moet gewoon beginnen.’ zijn nog niet zo ver dat we als machinebouwers Anderzijds ziet Jan Leideman in z’n klantenkring samen klanten benaderen’, geeft Frank Jan Evers nog veel twijfel. ‘Wat zijn de risico’s, wie is verantaan. ‘Maar het gaat natuurlijk wel een keer woordelijk, dat soort vragen. Die twijfel wil ik gebeuren. Over vijf jaar is dit heel normaal.’ doorbreken.’ Gewoon beginnen is het recept,

november 2016

LINK5_FLINK Cover_v1_LINK6 18-10-16 19:22 Pagina 50

LINK5_FLINK Cover_v1_LINK6 18-10-16 19:23 Pagina 51

FLINK bericht over de wereld van starters en hun innovaties, financieringsproblemen en andere uitdagingen. De naam, FLINK, haakt natuurlijk aan bij die van dit magazine, maar duidt bovenal op een wezenlijke karaktereigenschap van elke startende hightech ondernemer waar de interesse van (formal) investors naar uitgaat – meer nog dan naar de innovatie in kwestie: heeft de starter doorzettingsvermogen, weet hij mensen voor zich te winnen met zijn overtuigingskracht, durft hij beslissingen te nemen?

Technisch directeur Koen de Waard bij een van de volautomatische ontbraammachines van Q-fin: ‘Onze insteek is: topkwaliteit, gebruiksvriendelijkheid, eenvoud waar het kan.’ Foto: Bixies

IN FLINK: 55 Recore Systems zet met many-coresystemen eerste stap naar de markt 56 KORT

Q-FIN WIL OVER ZES JAAR TOT EUROPESE TOP-DRIE BEHOREN

‘WIE ’T SNAPT, KIEST VOOR ONS’

57 Platform Route42 maakt vrachtauto’s slimmer, zuiniger en veiliger

Machinebouwer Q-fin legt de lat hoog: in 2022 wil het Bergeijkse bedrijf tot de Europese

58 KORT

veelbelovend: in de drie jaar van bestaan verkocht Q-fin al honderd machines. ‘Onze insteek

top-drie behoren in machinaal ontbramen, slijpen en afronden van metaaldelen. De start is is: topkwaliteit, gebruiksvriendelijkheid, eenvoud waar het kan’, zegt technisch directeur Koen de Waard. DOOR PIM CAMPMAN

REAL-TIME ZWANGERSCHAPSMONITORING OP AFSTAND Een zwangerschap op afstand bewaken – dat doet teleCTG, een innovatief systeem dat nu in de praktijk wordt getest door vier partijen in de regio Eindhoven: Máxima Medisch Centrum, 040verloskunde en PUUR (verloskundepraktijken) en Nemo Healthcare (de ontwikkelaar). Dagelijkse ctg’s (cardiotocogrammen) worden vrijwel altijd in het ziekenhuis gemaakt. Met teleCTG kan dit in de verloskundepraktijk of bij de zwangere thuis, door middel van een pleister op de buik – vergelijkbaar met plakelektroden bij het maken van een hartfilmpje (ecg). De pleister is gekoppeld aan apparatuur die de hartslag van de baby en de eventuele weeënactiviteit registreert. Deze gegevens worden draadloos verzonden naar een centrale database. De verlos-

empo maken, daar is Q-fin (voor ‘Quality finishing’) goed in. Sinds de oprichting, in 2013, ontwierp het Brabantse bedrijf maar liefst vijf productlijnen: drie volautomatische ontbraam-/afrondmachines plus één handbediende en een bijpassende natfilter-afzuiginstallatie. ‘Technisch en organisatorisch hebben we de zaak goed op orde, nu gaat het er vooral om onze naamsbekendheid te vergroten. Onze strategie is de omzet ieder jaar ongeveer te verdubbelen’, meldt directeur Anton Bax. Nieuwbouw staat al op stapel, vlakbij de huidige locatie.

T Foto: Claudia Broekhoff

kundige en de gynaecoloog kunnen deze gegevens real time bekijken en een diagnose stellen. www.mmc.nl

LEES VERDER OP PAGINA 53

november 2016

LINK5_FLINK Q-Fin_v1_LINK6 18-10-16 19:29 Pagina 52

LATEN WE HET OVER DE VOLGENDE STAP IN JE CARRIÈRE HEBBEN TMC is een uniek gezelschap van technische professionals die ondernemingsgezind, vakbekwaam en zelfstandig te werk gaan. Ons Werkondernemerschapsmodel is ongeëvenaard en biedt de voordelen van een vast dienstverband in combinatie met de mogelijkheden van het ondernemerschap. Op dit moment zijn we op zoek naar: > Ervaren Fysici > Software Developers > Mechanical Designers

Ben jij die hoogopgeleide, ervaren professional met een onde ondernemende rnemende instelling en wil je aan het roer staan van je eigen carrière? Bezoek dan onze website! Hier vind je meer informatie over Werkondernemerschapsmodel ons unieke Werkondernemer schapsmodel en over vacatures. onze vacatu res.

tmc-employeneur tmc-employeneurship.com ship.com

LINK5_FLINK Q-Fin_v1_LINK6 18-10-16 19:24 Pagina 53

VERVOLG VAN PAGINA 51

Q-FIN WIL OVER ZES JAAR TOT EUROPESE TOP-DRIE BEHOREN

‘WIE ’T SNAPT, KIEST VOOR ONS’ DOOR PIM CAMPMAN

-fin vliegt de markt van machinaal ontbramen, slijpen en afronden op geheel eigen, no-nonsense wijze aan. Technisch directeur Koen de Waard is de bedenker van de productplatforms. ‘Koen loopt al dertig jaar rond in de metaalbewerking’, vertelt directeur Anton Bax. ‘Hij kent die wereld door en door. Op basis van die gebruikerskennis, gecombineerd met de plaatwerk- en constructiekennis van Bax Metaal (waarvan Anton Bax eveneens de directeur is, red.), werden de machines ontwikkeld.’ De Waard: ‘Ik zit aan de ontwikkelkant, Anton aan de gebruikerskant – waar natuurlijk gigantisch veel informatie vandaan komt. Een gouden combinatie, die ons in staat stelt meteen oplossingen te verzinnen die volledig afgestemd

Bewerking van een product met Q-fin’s TopEdge-machine. Foto: Q-fin

Q-FIN KENNIS CLUB Q-fin bewandelt nieuwe wegen om zijn machines te finetunen op de wensen van gebruikers. In de showroom kunnen potentiële klanten niet alleen rondneuzen, maar ook eigen producten door de machines halen – om met eigen ogen te zien wat die doen om hun performance te verbeteren. Voortdurend het oog op de gebruiker houden, dat doet Q-fin op meer manieren. Zoals via de interne Q-fin Kennis Club (QKC). Die bestaat uit de eigen medewerkers – nu negen, maar dat worden er steeds meer. Iedere woensdagmiddag werken en testen ze een uur of twee aan de machines die ze zelf gebouwd hebben. Koen de Waard: ‘Het idee erachter is dat ze snappen hoe de machines werken en in de praktijk gebruikt worden, wat ideeën voor verdere verbeteringen oplevert. Iedereen draait mee in de QKC, tot onze office manager aan toe. Daarmee bereiken we dat elke medewerker hier specialist is.’

zijn op de behoeften en wensen van de gebruiker – en waarmee degenen die aan zulke machines werken, echt goed uit de voeten kunnen. Daar maken we absoluut een groot verschil mee.’

VEEL SLIMMIGHEDEN In de volautomaten komt dat tot uiting in aspecten als gebruiksgemak, kwaliteit van de bewerkingen en snelheid. En in ingebouwde slimmigheden, waaronder het door Q-fin zelf ontworpen borstelhoogte-volgsysteem en vacuüm- en/of magneetondersteuning in de transportmat. Dat laatste zorgt ervoor dat werkstukken muurvast op de transportmat liggen – stalen werkstukken dankzij de magneetoplossing, niet-magnetische (rvs, aluminium, kunststof) door vacuümzuigen. ‘Dat voorkomt’, legt De Waard uit, ‘dat werkstukken door de machine kunnen gaan vliegen, waarbij soms forse schade wordt aangericht; een kapotgeslagen transportmat vervangen kost bijvoorbeeld 4.000 of 5.000 euro. Een tweede groot voordeel is dat je meer druk op de borstels kunt zetten, zodat werkstukken sneller door het proces gaan – met een mooier eindresultaat. Daardoor, én omdat onze machines compact zijn, zijn onze kloktijden (lees doorlooptijden, red.) twee tot vijf keer korter dan die van concurrerende machines.’ ‘Onze insteek is: topkwaliteit, gebruiksvriendelijkheid, eenvoud waar het kan’, vervolgt de technisch directeur. ‘Niemand die aan zo’n machine staat, zit te wachten op ingewikkelde besturingen en afstelkeuzes, die vaak niet eens betere producten opleveren. Onze machines doen wat ze moeten doen – als de beste. Tegelijkertijd zijn ze makkelijk te bedienen, kun je de doorvoersnelheid en borsteldruk traploos instellen, zijn schuurband en borstels supersimpel te vervangen, enzovoort.’ Alle machines worden ‘full-option’ geleverd. Om efficiënt te kunnen werken, biedt Q-fin klanten een portfolio met machines voor kleine en grotere (tot 1.200 millimeter) werkstukken aan. Volgens Bax pikt de markt dat goed op. ‘Bij heel wat klanten draaien zowel onze kleinere machines (tot 200 millimeter, red.) als onze grote machine. Wij horen terug dat ze het nut ervan inzien om die naast elkaar in te zetten.’

PROFILEREN ALS A-MERK Uit concurrentieanalyses blijkt dat Q-fin wat betreft technische performance op veel gebieden hoger scoort dan de grote, gevestigde concurrenten in Europa. ‘En ook qua levertijd, prijs/ kwaliteit en nog wel meer parameters staan we bovenaan’, aldus Anton Bax. Zijn conclusie: ‘We zijn een A-merk dat in de top-drie van Europa thuishoort. Maar zo ver zijn we nog lang niet.

Koen de Waard: ‘Ik zit aan de ontwikkelkant, Anton (Bax, de directeur, red.) aan de gebruikerskant, een gouden combinatie.’ Foto: Bixies

Om daar te komen, moeten we op één gebied nog een grote achterstand inhalen: de brand name, naamsbekendheid.’ De metaalsector is vrij conservatief. Zo van: eerst maar eens aankijken, dan pas geloven. Q-fin loopt daar om de haverklap tegenaan. ‘Onder de bedrijven die op zoek zijn naar een automatische ontbraammachine, heb je twee smaken. Of ze hebben er geen ervaring mee en kijken dan meestal eerst naar de gevestigde merken. Of ze hebben wel ervaring en zijn eraan toe hun verouderde of versleten ontbraammachine te vervangen. Die laatste snappen het en kiezen, durf ik te stellen, bijna altijd voor ons machineconcept.’ Q-fin heeft de zaakjes technisch op orde, ook op engineeringvlak. Anton Bax: ‘We steken veel effort in doorontwikkeling. Ideeën voor nieuwe ontwikkelingen hebben we ook plenty. We proberen ieder half jaar een nieuwe machine in de markt te lanceren. Een voorbeeld is de TopEdge, een machine om kanten of een radius aan metaaldelen te frezen. Die presenteren we binnenkort in Duitsland.’ Daarnaast maakt Q-fin in de sales & marketing stappen. ‘We hebben nu dealers in Nederland, België, Duitsland en Oostenrijk en zijn in gesprek met een partij in Australië. En we staan regelmatig op vakbeurzen in binnen- en buitenland.’ Zoals in Nederland op de Metavak, TechniShow, Surface en TIV Hardenberg. En in Duitsland op de Blechexpo in Stuttgart en, eind oktober, op de EuroBlech in Hannover. ‘We trekken er dus hard aan ons te profileren als A-merk’, zegt Anton Bax tot slot. ‘Anders dan anderen, maar wel extreem goed.’ www.q-fin.nl

november 2016

LINK5_FLINK recore_v1_LINK6 18-10-16 19:38 Pagina 54

EPLAN Experience Your Gateway to Greater Efficiency

Codes & Standards

Product Structure

Design Methods

Codes & Standards geeft u richtlijnen voor optimale instellingen en het gebruik van apparaat- en

Product Structure verschaft u een duidelijke methode voor de structurering van uw machines en

Design Methods wijst u de weg bij het selecteren en implementeren van de efficiĂŤntste constructieme-

stamgegevens. Het stelt u in staat aan alle relevante wereldwijde standaarden voor documentatie en productie te voldoen. Hieronder vallen onder andere

systemen. Dit gebeurt door middel van een duidelijke producten technologiestructuur en codes als basis voor het gebruik van automatiseringsmethoden en

thoden voor uw taken. Door uw specifieke ontwerpmethoden voor automatiseringstechnologie te implementeren, kunt u de engineeringswerk-

de nieuwe standaard IEC 81346, ISO 1219, IEC 61355 en NFPA/JIC..

interdisciplinaire samenwerking.

zaamheden en de planningstijd voor een project aanzienlijk reduceren.

Afgestemd op uw prioriteiten bieden wij u ondersteuning bij het efficiĂŤnter en flexibeler inrichten van uw engineeringsproces. Dit doen wij op basis van jarenlange ervaring bij verschillende bedrijven in diverse branches.

EPLAN Software & Services B.V. sales@eplan.nl Tel. +31 (0)316 59 17 70

LINK5_FLINK recore_v1_LINK6 18-10-16 19:36 Pagina 55

RECORE SYSTEMS ZET MET MANY-CORE-SYSTEMEN EERSTE STAP NAAR DE MARKT

VAN BIG DATA PIJLSNEL NAAR ACTIE Hoe kun je uit stromen van giga-hoeveelheden data in fracties van seconden feilloos die informatie filteren die interessant is voor jou – zodat je daar stante pede actie op kunt ondernemen? Het ‘FlexaWare’ hardware-/softwareplatform dat Recore Systems heeft ontwikkeld, verstaat dat kunstje. De eerste launching customer – de naam wordt nog even geheim gehouden – is nu binnen. ‘Onze eerste stap naar de markt’, zeggen ze op het Business & Science Park in Enschede. De FlexaMiner Packet Filter FM800PF, een lid van Recore’s FlexaWare-familie. Foto: Recore Systems

DOOR PIM CAMPMAN

ecore Systems, voortgekomen uit de Universiteit Twente en sinds een jaar of tien op eigen benen, ontwikkelt geavanceerde many-core-systemen. ‘Zeer krachtige computers met honderden, parallel werkende rekenkernen (cores of cpu’s, centrale verwerkingseenheden, red.) erin’, legt marketing manager Inès Nijman uit. ‘Die zijn in staat om uit de gigantische datastromen die binnenkomen exact die data – of delen van data – te filteren die voor de gebruikers in kwestie van grote waarde

RECORE IN SPACE Recore Systems ontwikkelt, in samenwerking met ESA (European Space Agency), many-core-systemen voor de ruimtevaart. Ook die bevatten honderden rekenkernen, met eromheen software die herkent of ze uitvallen of beschadigd raken – wat in ‘outer space’, door een heleboel straling daar, een gevreesd mankement is. De oplossing van Recore regelt dat, mocht dit gebeuren, de taken van de core die er de brui aan geeft door andere cores in hun systeem worden overgenomen. Resultaat: het systeem blijft werken – waardoor satellieten langer kunnen doen waarvoor ze bedoeld zijn. Recore Systems werkt toe naar het moment dat de eerste satellieten met hun device de ruimte in geschoten worden. www.esa.org

zijn, en die ze dan inspecteren, correleren en analyseren. Dat allemaal near real-time, zodat hij of zij meteen actie kan ondernemen.’

PREDICTIVE MAINTENANCE De oplossingen van Recore Systems zijn op hun best voor data die tijdgevoelig zijn, zeg maar: snel ‘bederven’. Streaming data versus statische data met een langere houdbaarheid. Nijman: ‘Veel data zijn alleen op het moment dat ze binnenkomen van grote waarde; even later een stuk minder of totaal niet meer.’ Een vergelijking met de elektronische aandelenhandel maakt dat aanschouwelijk. ‘Even te laat kopen kan het verschil maken tussen winst en verlies.’ Zo zijn talloze toepassingen van streaming analytics denkbaar – en vroeg of laat mogelijk. In heel veel marktsegmenten: datacenters, security & safety (door middel van beeldherkenning/video-analyse), industrie, enzovoort. In de maak- en procesindustrie kun je denken aan predictive maintenance: machines spuien 24/7 online data over hun status; een machine verstuurt meldingen waaruit is af te leiden dat ie op uitvallen staat – voordat dat gebeurt, wordt er ingegrepen.

EERSTE PRODUCT Voor zulke ‘big data’-applicaties heeft Recore Systems zijn generieke hardware-/softwareplatform ‘FlexaWare’ ontwikkeld, dat is te finetunen op exact die data-analyse waar de klant in zijn specifieke business voordeel mee kan behalen. Dit voorjaar, op de Hannover Messe, presenteerde Recore zijn eerste product dat die giga-data-

stromen kan verwerken en in ‘split seconds’ filtert, zodat alleen wat relevant is in de database van de gebruiker belandt, en dat vervolgens analyseert: van data naar actie. Producten als het gepatenteerde ‘FlexaWare’, alsmede de launching customer voor dat product, tillen het Enschedese bedrijf (met nu 25 medewerkers) naar een volgende fase: van puur ontwikkelen naar ook maken en verkopen. Inès Nijman: ‘De start-up-periode zijn we onderhand wel ontgroeid. Je ziet hier van alles gebeuren om ready-to-market te worden. Dirk Logie, onze ceo, trekt daar hard aan. En komende maand verhuizen we hier op het Business & Science Park in Enschede naar een grotere locatie, professioneler en met een zakelijke uitstraling.’

BUSINESS VALUE Tot dusver kwam de financiering vooral uit ontwikkelprojecten, onder meer uitgevoerd samen met ESA (zie kader), en uit stimuleringsfondsen als die van PPM Oost. Een kasstroom uit eigen inkomsten gloort. Inès Nijman: ‘Iedereen is bezig met big data, maar een scherp beeld van hoe je daaraan kunt verdienen hebben nog maar weinig mensen/instanties. Maar dat het tot heel veel nieuwe applicaties gaat leiden staat vast – en wat die zijn, daar gaan we gaandeweg achter komen. Big data is bezig de stap te maken van hype naar business value. Onze systemen gaan daaraan bijdragen.’

www.recoresystems.com www.ppmoost.nl

november 2016

LINK5_FLINK-Kort_v1_LINK4 18-10-16 19:57 Pagina 56

KORT BEDERFELIJKE BIOLOGICALS BIEDEN MARKT VOOR SMART PACKAGES ECCT Samen met chipfabrikant NXP en de Duitse verpakkingsproducent Schreiner werkt het Veldhovense ECCT aan slimme verpakkingen voor medicijnen. Het bedrijf wil kleine printed circuit boards (pcb’s) op de markt brengen die, geplaatst in de hals van een medicijnfles of verwerkt in een doordrukstrip, precies kunnen meten hoe het staat met de houdbaarheid en het gebruik van de medicijnen, legt marketingdirecteur Gerrit Menting uit. Het bedrijf speelt daarmee in op enkele trends: ‘Tegenwoordig komen er steeds meer zogeheten biologicals op de markt. Medicijnen opgebouwd uit complexe eiwitstructuren die niet alleen – vaak – heel duur zijn, maar ook gevoelig voor bederf door met name te hoge of te lage temperaturen. Met onze elektronica hebben we onderzoek laten doen naar de houdbaarheidsstatus van zo’n type medicijn tegen reuma. Daaruit bleek dat slechts acht procent van dat middel bij de juiste temperatuur werd

bewaard.’ Voorts telt dat er steeds meer medicijnen komen die alleen goed werken als ze op precies de goede manier worden ingenomen. ‘Als er van bepaalde antidepressiva niet precies de gewenste, constante hoeveelheid in het bloed zit, kunnen ze tot stemmingswisselingen leiden. En omdat er steeds meer oudere gebruikers komen die gemakkelijker vergeten, is het ECCT ontwikkelt slimme verpakkingen voor medicijnen. Foto: ECCT handig dat onze elektronica een alarm afgeeft als er te database van de betrokken arts. veel of te weinig wordt geslikt.’ ‘Wordt er een pil vergeten, dan waarDe pcb telt elke pil die uit de fles of schuwt de app de gebruiker. En ook doordrukstrip wordt genomen. Die de arts kan zo volgen of zijn patiënt informatie wordt doorgegeven aan het medicijn op de juiste manier een app in de smartphone van de inneemt.’ patiënt, die op zijn beurt de gegevens NXP heeft de ‘sleutel-ic’ op de pcb automatisch doorstuurt naar de ontwikkeld, Schreiner verwerkt de elektronica in een extra folielaag die aan de doordrukstrips wordt toegevoegd. Inmiddels worden proefexemplaren van deze slimme verpakkingen uitgetest. Het is de bedoeling dat volgend jaar het Belgische

START-UP TRIBOFORM OVERGENOMEN DOOR ZWITSERSE AUTOFORM

Janssen Pharmaceutica (onderdeel van Johnson & Johnson) de eerste smart packages op commerciële basis op de markt gaat brengen. Evenwel is ECCT al voor de innovatie onderscheiden, in 2013, met de Herman Wijffels Innovatieprijs. Op dit moment is de verpakking finalist voor de Columbus Award van HCPC Europe (Healthcare Compliance Packaging Council) voor meest patiëntvriendelijke verpakking. www.ecct.com

DRIE-O AUTOMATISERING EN NETZOZEKER WINNEN PARTNER AWARDS VAN PREVIDER

De oprichters van TriboForm, Jan Harmen Wiebenga (links) en Johan Hol. Foto: Gijs van Ouwerkerk

TriboForm in Enschede, spin-off van de Universiteit Twente, is overgenomen door het Zwitserse AutoForm. De start-up verwacht zo zijn software voor de simulatie van wrijving, smering en slijtage nog sneller in de markt zetten. De oplossing van TriboForm voorspelt het tribologisch gedrag van contactvlakken tussen

november 2016

materialen onder diverse omstandigheden. Het snelgroeiende bedrijfje wist onlangs Mercedes, Skoda en Volvo als launching customers aan te trekken. De start-up bedient inmiddels een groot deel van de Europese auto-industrie. www.triboform.com

Tijdens het partner-event van Previder, leverancier van high-end datacenter- en cloud-diensten, werden de jaarlijkse Partner Awards deze keer uitgereikt aan Drie-O Automatisering (snelstgroeiende cloud-partner, 63 procent omzetgroei dit jaar) en it-dienstverlener Netzozeker (beste businesscase: de koppeling van dertig vestigingen van groothandel Wasco

aan het distributiecentrum). Het partner-event ‘Naar de cloud of naar de haaien?’ vond begin oktober plaats in Burgers’ Bush in Arnhem. De dag stond in het teken van de grote veranderingen waar it-dienstverleners mee te maken hebben op het gebied van cloud, hybride cloud en SaaS (Software as a Service). www.previder.nl

KORT Het Nijmeegse ScreenPoint Medical heeft slimme software ontwikkeld die de screening van borstkanker verbetert. De nieuwe generatie computer aided diagnostics ondersteunt radiologen bij het identificeren van verdachte plekjes op röntgenfoto’s. Dit verkleint de kans

op het missen van tumoren én op onnodige vervolgonderzoeken. Topfonds Gelderland (PPM Oost) en diverse Duitse, Amerikaanse en Nederlandse particuliere investeerders dragen bij aan de verdere ontwikkeling van de software en een marktintroductie in 2017.

LINK5_FLINK Route42_v1_LINK6 18-10-16 19:59 Pagina 57

PLATFORM ROUTE42 MAAKT VRACHTAUTO’S SLIMMER, ZUINIGER EN VEILIGER

OP WEG NAAR DE CONNECTED TRUCK De Bredase start-up Route42 is goed op weg de ‘connected truck’ op de rit te zetten. Sterker, er rijden al honderden vrachtwagens rond met hun platform, N-able, aan boord. ‘Ze gedragen zich goed en zijn volledig operationeel’, vertelt Max den Dopper, die Route42 in maart 2015 samen met broer Jasper oprichtte.

DOOR PIM CAMPMAN

e hele vloot in de cloud – 24/7 inzicht in de conditie, veiligheid en het brandstofverbruik van de truck. Dat doet het N-able platform, dat Route42 heeft bedacht en waarvoor het een hele reeks innovatieve applicaties ontwikkelt. De start-up, anderhalf jaar geleden opgericht, doet dat snel en goed. ‘Sinds we in april RDW-gecertificeerd zijn, zijn we ons ‘kastje’ gaan inbouwen – dat is een kwartiertje werk. Vandaag rijden een kleine zevenhonderd vrachtauto’s met onze technologie rond, zegt medeoprichter/-directeur Max den Dopper. ‘En, heel belangrijk natuurlijk: de hardware uit de eerste productieruns gedraagt zich goed en is volledig operationeel. Dat was nog het meest spannend, want haal je geen data meer op omdat het kastje begint uit te vallen, dan heb je echt een probleem. Daar zijn we heel blij mee.’

SLIMMER, VEILIGER ‘N-able is een merkonafhankelijk platform waarop je heel veel en heel uiteenlopende sensoren kunt aansluiten’, vervolgt Den Dopper. ‘In trucks zitten al een jaar of tien telemetriesystemen. Maar de data die ze genereren, worden eigenlijk alleen gebruikt om de logistiek te optimaliseren, dus om de meest efficiënte route van A naar B te bepalen. Terwijl ons platform, gebruikmakend van hetzelfde systeem en dezelfde data, zorgt dat de vrachtauto technisch beter presteert en de chauffeur gedurende de rit beter ondersteund wordt. We maken de vrachtauto dus slimmer, zuiniger en veiliger.’ Route42 (vijftien medewerkers) is niet de enige die dit soort oplossingen aanbiedt, aldus Den Dopper. ‘Dat zijn er best veel, maar die tackelen maar één functie of zijn heel erg merkspecifiek. Onze oplossing is zo generiek, zo breed en krachtig – kan ook video verwerken – dat we al die individuele functies erin kunnen samen-

Jasper den Dopper, mededirecteur/-oprichter van Route42, bouwt een N-able device in een vrachtwagen in. Foto: Route42

brengen en tevens een stuk slimmer kunnen maken. Dat is uniek.’ Het N-able platform kan een grote hoeveelheid data ontsluiten. ‘We sturen data naar de cloud, en van daaruit kun je met een breed scala aan applicaties meer inzicht krijgen in de performance van je voertuigen en chauffeurs. Zo kan de transporteur er analyses op doen en bijvoorbeeld de zuinigste auto’s van zijn vloot op de langste ritten inplannen. Daarnaast heb je informatie waar de bestuurder nu, meteen, iets mee moet. Voorbeeld: de truck staat stil, de motor uit en toch ziet de bestuurder via ons platform dat het brandstofpeil terugloopt – wat betekent dat er diesel gestolen wordt.’ Talloze applicaties zijn er al, of zitten eraan te komen: brandstofverbruiks- en bandenspanningsmonitoring, foutdiagnose, track & trace, stop-/starttechnologie en eyetracking. ‘Ziet de eyetracker aan de ogen van de chauffeur dat hij is afgeleid of vermoeid begint te raken, dan wordt via de speaker op ons platform meteen een signaal afgegeven. Uiterst relevant: jaarlijks komen in West-Europa negentig mensen om het leven door onoplettendheid van beroepschauffeurs. En, nog iets: waarom zou je de camera die wordt gebruikt om bij ongevallen bewijsmateriaal te hebben, niet ook inzetten om de kleur van een stoplicht te herkennen?’

werken ze aan remote diagnostics. ‘Zien zij hier dat er met een vrachtauto in Zuid-Frankrijk iets loos is, dan instrueren ze de chauffeur real time en precies. Zo van: ga nu naar de dichtstbijzijnde garage of maak de rit af, want het valt nogal mee.’ Aan de kant van hardwareontwikkeling, inclusief embedded software, en de fabricage van het Nable apparaat werkt de Bredase start-up samen met het Eindhovense Metatronics – dat op zijn beurt Matas Electronics in Best in de arm nam. Den Dopper: ‘Zeker in die eerste fase is het heel fijn als je een partij hebt met een prima track record in hardwareontwikkeling. Daardoor kunnen wij ons volledig richten op waar wij goed in zijn: softwareontwikkeling, op het platform en in de cloud.’ Verder groeit Route42 hard, maar dat wil niet zeggen dat ze al in veilige haven zijn. ‘In onze huidige fase gaan een hele hoop kosten voor de baat uit. Dé uitdaging nu is: durven te blijven dromen, niet te comfortabel worden bij wat we doen. Enerzijds hard gaan en gecalculeerde risico’s nemen en anderzijds de juiste beslissingen blijven nemen. In deze fase vandaag de verkeerde afslag nemen, kan betekenen dat je morgen niet meer bestaat. Maar het gaat dusdanig goed dat we een mooie basis hebben.’ Binnenkort verwacht Max den Dopper de volgende financieringsronde succesvol af te sluiten.

DURVEN DROMEN Route42 heeft ‘heel mooie partners’ aan zijn platform weten te binden, waaronder gerenommeerde fleet owners en TVM Verzekeringen. Met De Burgh, een grote serviceorganisatie in Eindhoven,

www.route42.nl www.metatronics.nl www.matas.nl

november 2016

LINK5_FLINK-Kort_v1_LINK4 18-10-16 19:58 Pagina 58

KORT

THE LINK: ‘OOK EEN SLECHT IDEE KAN EEN SUCCES WORDEN’ ‘Een ondernemer is iemand die de grenzen opzoekt. Die bij onderhandelingen net wat verder durft te gaan dan misschien verantwoord is. Die kan bluffen. Een creatief iemand sleutelt te lang aan zijn product. Is te zeer productgedreven en heeft te weinig oog voor de behoeften in de markt. Ziet niet in hoeveel aanbod er al is en hoe lastig het daarom is in het schap te komen. Voorwaarde voor succes is dan ook niet het idee, maar ondernemerschap. Een goed idee zonder een goede ondernemer gaat het niet redden, terwijl een slecht idee door een goed ondernemer wel een succes kan worden.’ Aldus Hans Kamphuis. Hij is directeur van The Link, dat mensen met een goed productidee begeleidt, via crowdfunding van financiering voorziet én in contact brengt met iemand

met ondernemende kwaliteit. ‘Creativiteit en ondernemerschap zijn zelden verenigd in één persoon’, constateert Kamphuis op basis van ‘35 jaar praktijkervaring’ bij onder meer RVO.nl, de Nederlandse Orde van Uitvinders en marketing- en public relations-adviesbureau Winkelman & van Hessen – en op basis van een serie interviews die hij een plek heeft gegeven in zijn boek ‘Van Inventie naar Innovatie’. Daarvoor sprak hij met de oprichters van Nederlandse bedrijven die vanuit een productidee zijn ontstaan, zoals de Quooker (kokendwaterkraan), de Secrid (portemonnee) en de Vacuvin. ‘Wijnhandelaar Bernd Schneider zag de behoefte aan het voorkómen van het oxideren van wijnen en heeft op een gegeven moment aan zijn broer, een ingenieur, gevraagd of

ETULIPA STEVENT AF OP MASSAPRODUCTIE

Hans Kamphuis, directeur van The Link, sprak voor zijn boek ‘Van Inventie naar Innovatie’ met oprichters van Nederlandse bedrijven die vanuit een productidee zijn ontstaan, zoals de Quooker (kokendwaterkraan). Foto: Quooker

hij daar een oplossing voor wist. Zo is de wijnpomp ontstaan waar Schneider een succes van heeft gemaakt. Zo is het ook bij Philips gegaan: Gerard liep twee jaar rond met een idee, maar werd het pas een succes toen hij Anton erbij betrok.’ Om creatieven en ondernemers bijeen te brengen, wil The Link een nationaal event organiseren waar met nadruk mensen voor worden uitgenodigd met ideeën waar ze nog niets mee doen. Voorts heeft Kamphuis een eigen crowdfundingconcept

ontwikkeld en organiseert hij cursussen waar ideeënbedenkers in één dag inzicht krijgen in de marktkansen van hun concept, afgerond met een advies op maat. De eerstvolgende cursus vindt plaats op 18 november. Kosten: 295 euro, voor lezers van Link Magazine 195 euro. hans@thelink.solutions www.thelink.solutions www.einsteinbooks.nl (download boek)

RUIM 200 DEELNEMERS AAN KVK HACKATHON Etulipa, gevestigd op de High Tech Campus Eindhoven, ontwikkelt digitale reclameborden op basis van electrowetting; na zwartwit moet kleur de volgende stap zijn. Foto: Etulipa

Etulipa verwacht dat zijn digitale reclameborden op basis van electrowetting in het voorjaar van 2017 leverbaar zijn, om te beginnen in de VS. Dankzij samenwerking met United Radiant Technology (URT) gaat het Eindhovense bedrijf nu snel de fase van massaproductie in. De displays worden geproduceerd bij URT in Taiwan. De grote producent

november 2016

van lcd-schermen bouwt de daarvoor benodigde productielijn. De reflectieve electro-displays van Etulipa vereisen geen actieve verlichting en geven ook bij fel zonlicht scherpe beelden. Voorlopig nog in zwartwit; kleurenschermen zouden de volgende stap moeten zijn. www.etulipa.com

De KvK Hackathon, die in september in WTC The Hague plaatsvond, telde 46 teams met samen ruim 200 deelnemers. Die presenteerden hun innovatieve oplossingen gericht op smart shopping, cyberveiligheid, sierteelt en gezondheid. Get On won de challenge smart shopping met een tool die de online vindbaarheid van winkels meet en verbetert. Bad Ducks (sierteelt) ontwikkelde een ‘gentlemen’s’ app die een signaal geeft op dagen waarop een cadeau voor een naaste gewenst is en legt directe

verbinding met de dichtstbijzijnde bloemist. Liv Up (gezondheid) bedacht de plant ‘Johnny’, die laat zien hoe gezond de medewerker is. De plant krijgt minder licht en water als een medewerker ongelukkig is. Alleen bij regelmatig opstaan krijgt de plant water en/of licht. Fishermen Friends (cyberveiligheid) won met zijn database die aangeeft welke e-mail daadwerkelijk een phishingmail is en een alert verstuurt via twitter als dit het geval is. www.kvkhack.nl

LINK5_FLINK-Kort_v1_LINK4 18-10-16 20:01 Pagina 59

CreĂŤren en innoveren, wij zitten er midden in

Kubus 155 - 3364 DG - SLIEDRECHT - 0184-420555 info.nl@emersonindustrial.com - www www.emersonindustrial.com .emersonindustrial.com

LINK5_3D-printen (Berenschot)_v1_LINK6 18-10-16 17:58 Pagina 60

PROCESINNOVATIE

BERENSCHOT SCHETST DE BUSINESSCASE VOOR 3D-PRINTEN ALS SERVICETECHNOLOGIE

‘WIE DIGITALE CERTIFICERING BEHEERST, KRIJGT EEN ENORME VOORSPRONG’ De industriële toepassing van 3D-metaalprinten raakt wereldwijd in een stroomversnelling. Serieproductie ontgroeit de kinderschoenen en dienstverleners melden zich met nieuwe printservices. Voor de certificering van 3D-geprinte producten is het digitaal valideren in opkomst; niet op basis van een ISO-norm, maar met simulatie vooraf en sensoriek in het proces. DOOR HANS VAN EERDEN

n september kondigde General Electric (GE), dat al geprinte onderdelen toepast in vliegtuigmotoren, de overname aan van twee grote 3D-printerbouwers: het Zweedse Arcam en het Duitse SLM Solutions. Siemens had kort tevoren 3D-metaalprintbedrijf Materials Solutions (Engeland) ingelijfd. Vanuit ons land timmert Additive Industries internationaal aan de weg met de eerste echt industriële 3D-metaalprinter, waarvan de bèta-versie nu wordt beproefd bij diverse launching customers. Daaronder Kaak Group, producent van bakkerijmachines, die samen met Additive Industries en zeven andere industriële partners drie jaar lang onderzoek heeft gedaan in het onlangs succesvol afgesloten AddLab. Drie AddLab-partners – KMWE, NTS-Group en Machinefabriek de Valk – gaan door in AddFab, dat onderdak moet krijgen op de Brainport Industries Campus. De naam geeft al aan dat de transitie van laboratorium naar fabricage is ingezet.

REALISTISCHE MOGELIJKHEDEN Kortom, volop reuring in de 3D-wereld en adviesbureau Berenschot staat in de frontlinie. Onno Ponfoort, practice leader 3D Printing, ziet steeds meer bedrijven zich op de ‘nieuwe’ productietechniek werpen. Zoals Mercedes-Benz, dat voor trucks onderdelen gaat printen en autofabrikanten die dat ook al doen. Deutsche Bahn wil in 2017 vijf procent van z’n onderdelenmagazijn gedigitaliseerd hebben voor 3D-printen. ‘De techniek is volwassener geworden, met meer controle voor het reproduceerbaar printen. Een aantal partijen kan al garanties op de kwaliteit geven. Bedrijven vragen ons samen te kijken naar

november 2016

Hans van Toor (links) en Onno Ponfoort van Berenschot in actie bij de 3D Makers Zone in Haarlem. Foto: Femke van den Heuvel

realistische mogelijkheden van 3D-printen.’ Voor kunststof is de techniek commercieel al verder, maar de toepassingsmogelijkheden zijn voor metaal het interessantst, stelt Hans van Toor, digital manufacturing consultant bij Berenschot. ‘Metaal kun je gebruiken voor mechanisch belaste constructiedelen. Daar waar de voordelen van 3D-printen – zoals lichtgewicht en toch sterk – tellen, neemt het volumewerk in metaal een hoge vlucht.’

CERTIFICERING Zoals elke innovatie heeft 3D-printen een lange incubatietijd. Nu enkele ontwikkelingen samenkomen begint het te ‘vliegen’, aldus Van Toor. Machines worden steeds sneller, al is het print-

volume nog steeds relatief klein. De mogelijkheden van computers en software om ’t optimale – vaak complexe – ontwerp te maken, nemen almaar toe. Er komen meer materialen beschikbaar en die worden ook nog eens goedkoper. Ook zit er schot in de certificering, cruciaal voor bijvoorbeeld aerospace, medical en automotive. Op dit moment heeft GE bij het printen van vliegtuigmotoronderdelen een mannetje van de certificerende instantie, de Federal Aviation Authority (FAA), weet Ponfoort. ‘GE heeft een manier gevonden voor het valideren van zijn producten zonder de details meteen naar buiten te hoeven brengen. Zo behouden ze concurrentieel voordeel.’ Van Toor schetst drie benaderingen voor certifi-

LINK5_3D-printen (Berenschot)_v1_LINK6 18-10-16 18:01 Pagina 61

cering. De eerste is met bestaande ISO-normen, bijvoorbeeld voor medische en dentale toepassingen, die zijn ‘omgebogen’ naar 3D-printen. Ten tweede is een specifieke ISO-norm in ontwikkeling. De derde is digitaal valideren, misschien wel de interessantste, zeker voor 3D-printen als servicetechnologie. Daarbij gaat het immers, denk aan spare parts, vaak om enkelstuks die overal ter wereld digitaal aangeleverd en ter plekke geprint kunnen worden. Dan werkt de traditionele, op statistiek geënte kwaliteitsbenadering niet meer. Bij het digitaal valideren controleren sensoren in de machine of het laag voor laag printen correct verloopt. Vooraf kan met gecertificeerde simulatiesoftware worden gecheckt of het product goed te printen is. Dit is kosten- en tijdbesparend vergeleken met testen achteraf. Zo doet GE het nu, bewaakt door het FAA-mannetje. Van Toor: ‘Wie deze vorm van digitale certificering beheerst, gaat een enorme voorsprong krijgen met 3D-printen als servicetechnologie.’

ANDERS GAAN DENKEN Voor het testen, of dat nu in-process of achteraf gebeurt, kan zich wel een complicatie aandienen, verwijst Ponfoort naar een project in de Rotterdamse haven waar Berenschot bij betrokken was. ‘Scheepsbouwers leverden spare parts aan die wij gingen printen. De vraag rees op welke criteria we de geprinte parts konden testen. Bleek dat de eigenaren soms de exacte specificaties niet wisten: ‘Het werkt gewoon.’ Frappant, want aan de nieuwe techniek stellen we juist heel veel eisen.

Bovendien, als een 3D-geprint deel een test doorstaat wil dat nog niet zeggen dat het voldoet. Immers, bepaalde zaken, zoals de materiaaldichtheid, worden traditioneel niet getest, terwijl dit bij 3D-printen wel van belang is.’ Interessant aan het Rotterdamse project waren ook de bevindingen voor de businesscase. ‘Het bleek dat geprinte parts niet per se goedkoper zijn, maar dat printen ervoor kan zorgen dat een schip sneller gebouwd of een reparatie op dezelfde dag uitgevoerd kan worden, omdat je niet op een part hoeft te wachten maar het meteen ter plekke maakt. Reken je het verlies ten gevolge van stilliggen van de bouw of reparatie mee, dan is de businesscase al snel positief. Probleem is vaak dat daar andere functionarissen bij nodig zijn. Een inkoopmanager mag doorgaans geen part bestellen dat meer dan tien procent duurder is dan het huidige. Dus moet je goed kijken naar de chain of command in je organisatie, de workflow misschien anders inrichten en je serviceapparaat meer autonomie geven.’ In meer opzichten moet de conservatieve industrie anders gaan denken, vervolgt Ponfoort. ‘Zij is niet gewend om met tijdelijke parts te werken. Maar waarom niet snel een part printen en dat na drie weken vervangen door het originele part dat dan geleverd is? En moet een part dat je print wel voldoen aan de originele specificaties? Als bij een machine met een geplande levensduur van twintig jaar na achttien jaar een part kapotgaat, moet het vervangende deel dan, zeg, 45 jaar meegaan, of volstaat tien jaar? Bij 3D-printen

kun je spelen met de kwaliteit van je part en waar mogelijk besparen op materiaal en/of kosten.’

DIENSTVERLENERS In de wereld van assetmanagement is de inzet van sensoriek en big data voor predictive en conditionbased maintenance een hot topic. Van Toor: ‘Daar kan 3D-printen ook een rol in spelen. Veel bedrijven vinden nog dat ze alles zelf in huis moeten hebben, dus ook de machines om die parts te maken.’ Dat hoeft echter niet, want er zijn al process suppliers die meerdere printers hebben staan voor uiteenlopende klantvragen en dienstverleners die ‘3D Printing as a Service’ aanbieden. Zoals de Utrechtse start-up Dimanex, die voor bedrijven databases met reserveonderdelen bijhoudt en op het moment dat een klant een part nodig heeft dat op de dichtstbijzijnde printer in hun netwerk laat printen. Cruciaal is natuurlijk die database, aldus Ponfoort. ‘Het verbaast ons hoeveel bedrijven de kennis nog vooral impliciet, in de hoofden en deels op papier, hebben. Voor 3D-printen moeten alle waardes expliciet digitaal beschikbaar zijn.’ Bedrijven die dat wel voor elkaar hebben, kunnen hun spare parts online zetten bij een printbedrijf. Klanten kunnen daar een onderdeel laten printen als het origineel kapot is en soms ook als ze zelf een verbetering willen aanbrengen.

www.berenschot.nl

Murrelektronik

NEDERLAND

jaar O

ELEKTRONICA IN DE SCHAKELKAST

INTERFACE

K AANSLUITTECHNIEK

I/O SYSTEMEN

november 2016

LINK5_Trumpf_v1_LINK6 18-10-16 17:55 Pagina 62

PROCESVERBETERING

TRUMPF NEEMT DE VERANTWOORDELIJKHEID OP ZICH VOOR HET COMPLETE PROCES

‘DAT EEN KLANT ALLEEN TRUMPF-MACHINES HEEFT, IS NIET REALISTISCH’ Trumpf-machines maken altijd onderdeel uit van productieprocessen waarin ook machines van andere merken draaien. Voor haar toegevoegde waarde is de Trumpf-apparatuur van die omgeving afhankelijk. ‘We zien het als onze verantwoordelijkheid dat onze machines in die voortdurend veranderende omgeving zo goed mogelijk functioneren’, stelt Menko Eisma. Het nieuwe digitale platform Axoom, een initiatief van Trumpf, moet die integratie een impuls geven.

DOOR MARTIN VAN ZAALEN

ndustrie 4.0: what does this have to do with me?’, begint het voorwoord in TruServices Journal, het internationale servicemagazine van machinebouwer Trumpf. Een vraag die menige metaalverwerkende ondernemer zich stelt, lezen we. Maar volgens Menko Eisma, directeur van Trumpf Nederland, is Industrie 4.0 – in Nederland smart industry; ‘Jammer dat we ons niet hebben aangesloten bij de Duitse term’ – voor ondernemers in ons land allang niet meer zo’n vaag concept. ‘Natuurlijk bedienen wij de bovenkant van de markt, dus ik kom niet overal. Maar ik schat dat toch zeker 25 procent al heel serieus bezig is met Industrie 4.0. En nog eens twintig procent heeft serieuze plannen. De Nederlandse metaalverwerkers hebben internationaal gezien een heel hoge graad van automatisering.’

‘ONZE VERANTWOORDELIJKHEID’ Het zou hem dan ook niet verrassen als het nieuwe Axoom-platform de implementatie van smart technologie snel verder vergroot. Dit platform, schetst Eisma, maakt het mogelijk een tekening in

november 2016

Alles wat Trumpf doet, is erop gericht het concurrentievermogen van zijn klanten zoveel mogelijk te verhogen. Ook het smart industrybeleid van de overheid zou daarop gericht moeten zijn, maar is dat niet, vindt Menko Eisma. ‘Met dat beleid vraagt de overheid van de metaalverwerkende industrie iets te doen waarvoor zij niet in de wieg is gelegd.’ Foto: Com-magz

• ‘Dit platform maakt duidelijk wat Industrie 4.0 voor de industriële ondernemer betekent.’ • ‘Het kan de implementatie van smart technologie verder versnellen.’ • ‘Onze machines zijn een schakel in een veelzijdig bedrijfsproces.’

te lezen, waarna alle partijen die hun diensten via dat platform aanbieden er een koppeling mee kunnen maken. ‘Zodat ze heel snel het juiste plaatwerk kunnen bestellen en heel vlot een calculatie kunnen doen voor de offerte die uitgaat. En ook om binnen de eigen productiehal de machines met elkaar te verbinden. Wij realiseren

ons dat onze machines niet meer zijn dan een schakel in een veelzijdig bedrijfsproces. Daarom kunnen ze alleen goed functioneren als de processen voor en na het lasersnijden of kanten goed voor elkaar zijn. Dus leveren wij tegenwoordig open source besturingssoftware. Dat maakt het mogelijk via dat Axoom-platform ook een verbinding te leggen met de productiemachines van allerlei ander merken’, aldus Eisma, die geen namen wil noemen om de concurrenten die hij niet noemt ‘niet tekort te doen’. Ook zijn koppelingen mogelijk met logistieke dienstverleners, voor het transport van gereed product. ‘Dat een klant alleen maar Trumpf-machines heeft staan, is geen realistisch doel. Toch zien we het wel als onze verantwoordelijkheid dat onze machines, in die voortdurend veranderende omgeving, de klant zoveel mogelijk toegevoegde waarde bieden.’

LINK5_Trumpf_v1_LINK6 18-10-16 17:56 Pagina 63

COMPLETE PROCES Met Axoom hoopt Eisma de klanttevredenheid verder te verhogen. ‘Onze competenties en verantwoordelijkheden strekken zich steeds meer over het complete proces van onze klant uit. Vaak zijn wij hoofdaannemer als er een nieuwe lijn moet worden neergezet of problemen moeten worden opgelost. Dat betekent wel dat we steeds vaker nauw moeten samenwerken met derden,

Juist vanuit dat verantwoordelijkheidsgevoel voor het geheel en dat streven naar een hogere klanttevredenheid profileert Trumpf zich niet meer zozeer met de vier servicelevels waarmee het een paar jaar geleden de markt betrad. ‘Dat gaf toch een beetje het idee van A-klanten en B-klanten. Terwijl voor ons elke klant even belangrijk is. Het is nooit zo geweest dat klanten die geen opleidingstraject voor hun operators kochten, langer

‘Overheid zou investeren in bestaande slimme productieprocessen beter moeten ondersteunen’

met partijen als Stopa, leverancier van automatische beladings- en ontladingssystemen, maar ook met Siemens en collega-machinebouwers. Axoom biedt daarvoor het platform.’ Axoom, live gegaan tijdens de Euroblech eind oktober in Hannover, is een initiatief van Trumpf, benadrukt Eisma. ‘Juist Axoom maakt de voordelen van smart industry concreet. Industrie 4.0 kun je niet kopen, maar dit platform maakt wel duidelijk wat het voor de industriële ondernemer betekent.’

op service moesten wachten. Al kan het wel zo zijn dat je met goedopgeleide operators een probleem zelf kunt oplossen, dus sneller weer door kunt en minder stilstand hebt.’

VERKEERDE VRAAG Alles wat Trumpf doet, is erop gericht het concurrentievermogen van zijn klanten zoveel mogelijk te verhogen. Ook de overheid zou daaraan kunnen meewerken, beter dan die het tot nog toe

doet met haar smart industry-beleid, vindt Menko Eisma. ‘Daarin vraagt de overheid in feite van de metaalverwerkende industrie iets te doen waarvoor die niet in de wieg is gelegd. Aan een automobilist vraag je ook niet een zuiniger auto te ontwerpen. Je kunt hem hooguit bewegen tot een zuiniger rijstijl. Zuinige auto’s ontwikkelen is de taak van de autofabrikant. De kracht van de Nederlandse metaalverwerkende industrie zit hem in toeleveren. Maar regelingen als de WBSO (belastingaftrek voor speur- en ontwikkelingswerk, red.) en initiatieven als de fieldlabs belonen vooral het ontwikkelen van compleet nieuwe productieprocessen, niet zozeer het optimaliseren ervan. De Nederlandse toeleverende industrie beschikt over goedopgeleide, flexibele en creatieve mensen en over een goede fysieke en digitale infrastructuur. En dus ook, over het algemeen, over een modern machinepark. Maar we moeten oppassen dat ze op dat punt niet gaat achterlopen. Om onze industrie internationaal concurrerend te houden, zouden regelingen in het kader van het smart industry-beleid daarom veel meer gericht moeten zijn op het financieel ondersteunen van investeringen in bestaande slimme productieprocessen, die ondernemers nu volledig uit eigen middelen moet betalen.’ Het Nederlandse beleid moet niet het wiel opnieuw uitvinden stimuleren, maar het efficiënter en effectiever laten draaien ervan, bepleit de voorman van Trumpf Nederland.

3D-METAALPRINTEN: GEEN HYPE MEER, MAAR NOG NIET VOLWASSEN Bijna zeventig klanten van Trumpf woonden medio september in Hengelo (Ov) de presentatie van de TruPrint 1000 en, voor grotere werkstukken, de 3000 bij. Twee poederbed 3D-printers die ontwikkeld zijn op basis van zo’n vijftien jaar kennis van 3D-printing. Kennis die deels eind jaren negentig is opgebouwd, toen Trumpf een eerste poging waagde de productietechnologie op de markt te brengen. Het bleek toen, vertelt Jeroen Olde Benneker van Trumpf, nog te veel een hype. ‘Maar die is nu echt voorbij; 3D-printen wordt een bewerkingstechnologie die niet meer verdwijnt’, aldus de salesmanager, die meldt dat er wereldwijd inmiddels enkele tientallen TruPrint-machines zijn verkocht, met name aan de tandtechnische industrie in Europa en de VS. Dat juist die vooroploopt in het gebruiken, valideren en certificeren van deze technologie, is geen toeval; voor grote aantallen, kleine metalen producten, die elk net anders van vorm zijn, is 3D-printen een zeer geëigende productiemethode. Andere voordelen zijn volgens Gert van Wakeren, salesengineer van Trumpf, de besparing op gereedschappen als mallen, de grote vormvrijheid, het combineren van verschillende functies in één maakdeel en – doordat met het printen meerdere bewerkingsstappen tegelijk uitgevoerd kunnen worden – ook de snelheid. De procesvalidering is in veel andere sectoren nog een omissie. Producten die geprint worden, zullen nauwkeurig gecontroleerd moeten worden door keuringsinstanties, omdat nog lang niet duidelijk is of het

materiaal aan alle eisen voldoet. ‘Onze printers halen een dichtheid van 99,5 procent, maar voor bepaalde toepassingen zal zeker nog een warmtebehandeling nodig zijn’, erkent Van Wakeren. Ook de monitoring van de kwaliteit van het printproces, zodat dat achteraf volledig gecontroleerd kan worden, is nog een openstaande vraag. ‘Wij zijn daarmee bezig; in de volgende versie van de TruPrint wordt dat meegenomen.’ De TruPrint heeft een vanaf-prijs van 174.000 euro. Daarbij komen nog de kosten van de software van het Belgische Materialise, waarmee de CAD-files geïmporteerd en de printjobs gemanaged kunnen worden, plus de investering in randapparatuur voor onder meer de luchten oppervlaktebehandeling. Een hoop geld, maar door de efficiency van het proces kan de terugverdientijd toch heel kort blijken. ‘En als het 3Dprinten gangbaarder wordt, zal de dekkingsgraad van de printer toenemen’, denkt Olde Benneker. Dat laatste is nog wel een probleem, zo blijkt tijdens de discussie waarmee de middag wordt afgesloten. Veel opdrachtgevers van metaalbewerkers hebben nog niet de engineers in huis die juist voor 3D kunnen ontwerpen, zo blijkt. René Groothedde, projectleider 3D-printing van de hogeschool Saxion, vertelt dat het onderwijs daarin een belangrijke rol speelt. Aan die school is daarom recent het keuzevak ‘Ontwerpen voor 3D-printen’ gestart. Henk Jansen, managing director van FMI Instrumed, dat fors in 3D-printen geïnvesteerd heeft, erkent dat een brede inzet in de hightech nog wel even op zich kan laten wachten. ‘Maar in de medische-technologiesector, waarin

wij zitten, is die toepassing enorm aan het versnellen. Bijvoorbeeld voor het produceren van implantaten met een poreuze structuur is het een uitstekende technologie.’ Trumpf-directeur Menko Eisma erkent volmondig dat de 3D-printtechnologie nog een weg te gaan heeft. ‘Het is een markt met een grote potentie, maar er is nog veel werk te verrichten. Het kan nog jaren duren voordat de markt er helemaal klaar voor is. In de luchten ruimtevaart en de medische technologie kan het snel gaan. De algemene machine- en apparatenbouw en de toeleverende industrie zullen meer tijd nodig hebben. Maar 3D-metaalprinten kan ineens in een stroomversnelling komen, soms door ontwikkelingen die je niet kunt voorzien. Het lasersnijden bijvoorbeeld heeft een grote impuls gekregen van de zogeheten mannetje-vrouwtje-verbindingen. Die zijn met lasersnijden snel te maken, waardoor onderdelen gemakkelijk zijn vast te zetten. Aftekenen is niet meer nodig en het aflassen kan direct beginnen. Als zo’n soort praktische oplossing zich aandient voor 3D-printen, kan dat de acceptatie van die technologie enorm versnellen.’ Een tweede themamiddag staat gepland voor eind november/begin december.

www.nl.trumpf.com

november 2016

LINK5_Nijhuis-PLM Expert_v1_LINK6 18-10-16 17:57 Pagina 64

PROCESVERBETERING

NIJHUIS WATER TECHNOLOGY LEIDT GROEI IN BANEN MET HULP VAN PRO.FILE

ZUIVER PRODUCT- EN PROJECTBEHEER De vraag naar schoon water, en dus naar waterzuivering, zwelt mondiaal aan en dat • ‘We willen engineers dwingen alleen de specials te engineeren en van de vaste producten zoveel mogelijk af te blijven.’ • ‘Al onze kennis gaat in PLM; zo wordt het de backbone van ons bedrijf.’ • ‘Als de klant ziet dat wij hier zelf de panelen bouwen, geeft dat zoveel vertrouwen.’

weerspiegelt zich in de groei van Nijhuis Water Technology. Het zette Nijhuis aan om over te stappen naar een verbeterde aanpak van projectbeheer. Met behulp van een projectgeoriënteerd ERP-systeem, Trimergo, en daaraan gekoppeld een PDM/PLM-oplossing. Daarmee kan Nijhuis nu gestructureerd z’n projectdata beheren en met zoveel mogelijk standaardproducten efficiënt maatwerkinstallaties leveren. De keuze viel op het PLMsysteem PRO.FILE en implementatiepartner PLM Xpert. ‘Software is prachtig, maar je moet het wel op de juiste manier in je bedrijf introduceren. Zij hadden een helder plan.’ DOOR HANS VAN EERDEN

e businessunit van Nijhuis Industries betrok drie jaar geleden ruimere huisvesting in Doetinchem. De negentig medewerkers van toen zijn er nu 150 (van wie een kleine vijftig in engineering) en wereldwijd telt het bedrijf 240 mensen. Nijhuis levert oplossingen voor duurzaam watergebruik en grondstoffenterugwinning, alles van ontwerp tot onderhoud van installaties voor industrieën, stedelijke gebieden en nutsbedrijven. Het 112 jaar oude bedrijf begon ooit in de jaren zeventig met de flocculatie-flotatietechniek en is daarin nu wereldmarktleider. Klanten vragen echter steeds meer om totaal- en klantspecifieke oplossingen. Nijhuis levert dus ook systemen voor biologische zuivering, nabehandeling, chemievrije waterbehandeling met ozon, terugwinning van grondstoffen zoals ammonium en vet, en biogasinstallaties.

WILDGROEI VOORKOMEN Nijhuis is als system integrator een projectenbedrijf, dat naast assemblage veel productie in eigen huis doet en voor plug & play-oplossingen ook bekabeling, piping en inbouw van installaties in containers, boxframes of andere mobiele modules kan verzorgen. Niet verwonderlijk dus dat de behoefte om projecten anders te gaan beheren toenam, vertelt Barry Domhof, manager Production. ‘Elk project begonnen we weer opnieuw, dat wilden we niet meer. Het moest efficiënter. Daarom zijn we overgegaan op een nieuwe ERP, Trimergo, dat echt geschikt is voor een projectenorganisatie als de onze. We kwamen er al snel achter dat we ook PDM/PLM nodig hadden. Om efficiënt maatwerk te kunnen leveren, hebben we standaardmodules ontwikkeld. Deze moesten we vastleggen, borgen en vervolgens beschikbaar kunnen stellen voor hergebruik om toekomstige

november 2016

wildgroei in projecten te voorkomen.’ Alle data waren wel aanwezig, maar verspreid, vult Debby Martinus, productmanager Systems, aan. ‘Iedere engineer had z’n eigen plekje op de server, soms spraken documenten elkaar tegen: wie had wat goedgekeurd, wat was waarheid?’

STANDAARDEN Reden voor Nijhuis om een afdeling Products op te zetten, voor het definiëren en beheren van standaarden. Domhof: ‘Wat zijn de producten die basisbehoeftes vervullen, fit for function? Dat hebben we helemaal vastgelegd in PLM. Met opties en add-ons, die eenvoudig aan elkaar te linken zijn, kunnen maatwerkproducten worden samen-

disciplinerende werking zijn belangrijk in een groeiende organisatie’, schetst ze de personele uitdaging. Het PRO.FILE-systeem is gekoppeld aan het Nijhuis Industries Solutions Portal. In deze ‘PDM-viewer’ kunnen specificaties, tekeningen en stuklijsten worden opgevraagd en projecten worden geconfigureerd met basismodules, opties en add-ons; de hele logistiek, de prijs en ook de benodigde tijd tot aan levering zijn meteen bekend. Domhof: ‘Uiteindelijk willen we naar guided selling. De voorbereidingen om klanten direct online te helpen met het inventariseren van procesproblemen en oplossen van complexe vraagstukken middels onze Solution Portals, zijn

‘Elk project begonnen we weer opnieuw, dat wilden we niet meer’

gesteld uit standaardmodules. In PLM zit nu een overzichtelijke opbouw van elk product. Ook richting de serviceafdeling zijn de voordelen groot; exact weten wat in welk project is geleverd, stelt ons in staat de klanten nog sneller te bedienen.’ Products staat onder leiding van de manager Production Barry Domhof, key user Debby Martinus heeft de implementatie geleid. ‘We hebben alles opgezet in blokken, waarover de engineer niet meer hoeft na te denken. Zo willen we hem dwingen alleen de specials te engineeren en van de vaste producten zoveel mogelijk af te blijven. Als een collega al iets heeft uitgewerkt, kan hij dat oppakken en hergebruiken. Die tijdsbesparing en

in volle gang. De kennis hebben we al, die zit in de hoofden van onze mensen en in calculatietools. Al deze kennis gaat in PLM: aan de hand van antwoorden op de steeds gerichtere vragen genereren wij de oplossing die voldoet aan de specifieke klantvraag. Zo wordt PLM de backbone van ons bedrijf.’

DOOS VAN PANDORA Nijhuis koos voor PRO.FILE én de bijbehorende implementatiepartner, PLM Xpert, het PRO.FILE Competence Center voor de Benelux. ‘Een kleine, pragmatische organisatie, met een team dat het beste bij ons paste’, aldus Martinus. ‘Software is

LINK5_Nijhuis-PLM Expert_v1_LINK6 18-10-16 17:57 Pagina 65

Van links naar Barry Domhof, Debby Martinus en Henri Besselink van Nijhuis Water Technology bij een installatie in opbouw: ‘Dankzij PLM kunnen onze engineers zich richten op de buitenwereld, klanten en toeleveranciers.’ Foto: Daniël Hoitink

prachtig, maar de vraag is hoe je het op de juiste manier introduceert om het goed aan de gang te krijgen in je bedrijf ’, vult Henri Besselink, manager Projects & Engineering, aan. ‘Je kunt wel dure Rolls-Royce software kopen, maar heb je vertrouwen in de club die jou gaat helpen en aan de hand moet nemen om er een succes van te maken? PLM Xpert had een helder plan, met een gefaseerde aanpak en het instellen van een superuserteam; dat gaf vertrouwen. Wat betreft PRO.FILE hebben we de koppeling met ERP gecheckt. Trimergo is heel sterk in de planning van materiaalstromen en uren en gebruiken we voor de hele organisatie, dus moest het een goede koppeling met PRO.FILE hebben.’ Op zijn beurt geeft directeur Hugo Botter van het in Bergambacht gevestigde PLM Xpert de credits aan Nijhuis. ‘Zij hebben zelf de standaardisatie ter hand genomen en weten zelf het beste hoe ze de breakdown van hun systemen in producten en modules moeten structureren. Daarbij hebben wij wel richting gegeven in wat wel of niet slim is en hoe ze het PRO.FILE classificatiemechanisme optimaal kunnen inzetten. Onze consultants hebben immers de nodige ervaring, ook in het modulariseren van producten. De grootste uitdaging bij implementatie is de doos van Pandora die je opent: welke data er allemaal zijn, hoe ongestructureerd ze zijn, daar schrik je altijd van. Het opkuisen van data is wel een opgave. Die historie hebben ze nu allemaal in PRO.FILE gestructureerd opgeslagen. Verder was de korte doorlooptijd voor de implementatie een uitdaging.’

VERTROUWEN Na slechts driekwart jaar voorbereiding ging Nijhuis dit voorjaar live. Met succes, de time-tomarket van projecten is al drastisch naar beneden gebracht, meldt Domhof. Engineering kan nu

voor de standaarden uit PLM putten. Vervolgstap is daarin de complete systems engineering onderbrengen, inclusief het beheer van de delen die worden uitbesteed en de specials die worden geëngineerd. Essentieel is het documentbeheer, waarvoor PRO.FILE ook de functionaliteit biedt. Besselink: ‘In de olie & gas bijvoorbeeld heb je als deliverables honderden verschillende documenten. Je moet de status bijhouden, de revisies en de goedkeur. Zoals ze in die sector zeggen: ‘If you control the documents, you control the project.’ Uiteindelijk moeten Trimergo en PRO.FILE in nauwe samenwerking de planning en het beheer van projecten verzorgen, voor just-in-time uitvoering van de interne werkzaamheden en de externe toelevering.’ PLM is voor Nijhuis Water Technology mede zo belangrijk omdat het naast assemblage zelf productie doet, zoals snijden, kanten en lassen. De lasersnijder bijvoorbeeld staat zeker vier dagen in de week te draaien, vertelt Domhof. ‘Als je er zelf één hebt, kun je er meer uithalen. Je gaat er meer op engineeren en nieuwe mogelijkheden ontdekken. Extern is dat toch lastiger.’ Het is ook een kwestie van image, vult Besselink aan. ‘Klanten, zeker hun engineers, kicken erop, die vinden het prachtig. Op bezoek kunnen ze meteen in de werkplaats naar hun producten kijken of een kwaliteitsinspectie doen; alle Nijhuis-producten worden in Doetinchem gemaakt en hoeven niet van verder weg te komen. Dat wordt wel uniek in onze branche: naast stevige engineering ook hoogwaardige productie in eigen huis.’ Dit geldt eveneens voor de paneelbouw die verder wordt geoptimaliseerd door koppeling van EPLAN, voor elektrische engineering, met PRO.FILE. Domhof: ‘Elke klant heeft weer specifieke eisen aan de panelen, wat betreft materialen, opbouw, codering, certificering, enzovoort.’ Besselink: ‘Als

de klant ziet dat wij hier zelf de panelen bouwen, geeft dat zoveel vertrouwen.’

INTERN EN EXTERN Impact is er ook in de werkplaats. Daar hangen de eerste schermen. Monteurs kijken rechtstreeks in PLM en halen er hun productiepakket op. Vroeger waren de tekening en de stuklijst niet altijd 100 procent kloppend, of een toeleverancier had iets gewijzigd zonder dat te melden. Dan moesten de monteurs zelf uitzoeken hoe ze het moesten maken. Besselink: ‘Daar kwam een goed product uit, maar dat kostte veel inspanning. De uiteindelijke levering richting onze klant lag niet goed vast, daar lopen we nu nog dagelijks tegenaan. Het boven water krijgen van deze gegevens en het voorbereiden van bijvoorbeeld servicewerkzaamheden, dat is tijdrovend.’ Nu krijgen ze het, papierloos, op een presenteerblaadje, vervolgt Domhof. ‘De uitdaging voor de monteurs is nu om mee te denken over hoe het de volgende keer slimmer kan. Wij stimuleren hen bij de afdeling Products hun innovatieve ideeën aan te dragen. Als die in PLM worden verwerkt, zien zij de volgende keer verbetering.’ Dankzij PRO.FILE hoeft engineering zich geen zorgen meer te maken over de interne productie bij Nijhuis, verklaart Besselink. ‘Barry (Domhof, de productiemanager, red.) is een betrouwbare leverancier die goede kwaliteit volgens de juiste planning levert. Onze engineers kunnen zich concentreren op de buitenwereld: binnen het projectteam de juiste specificaties opstellen en de juiste toeleveranciers selecteren die de juiste equipment kunnen leveren. Zo kunnen we added value services leveren.’ www.nijhuisindustries.com www.plmxpert.nl

november 2016

LINK5_WSP Systems-B&R_v1_LINK6 18-10-16 20:08 Pagina 66

Ľ ł

Ľ Ľ Ľ ł

ŀ ŀ

LINK5_WSP Systems-B&R_v1_LINK6 18-10-16 20:11 Pagina 67

PROCESVERBETERING

WSP SYSTEMS EN B&R WERKEN SAMEN AAN COMMUNICATIESTANDAARD OPC-UA

HOGERE PRODUCTIVITEIT IN DE WASSERIJ De ontwikkelingen in de industriële wasserij gaan snel. Van groot belang daarbij is de communicatiesnelheid van plc’s. Samen met B&R Industrial Automation brengt WSP Systems daarom de nieuwe standaard OPC-UA (OLE for Process Control Unified Architecture) naar de wasserijwereld. ‘De klant verwacht niet anders dan dat communicatie tussen devices snel en betrouwbaar is.’

DOOR HANS VAN EERDEN

SP Systems in Overberg (bij VeenenVan links naar rechts Jacco van Riessen en Leonard de Groot (WSP Systems) en Wico Reineman (B&R): ‘Als wij iets bouwen, hebben we feedback nodig van mensen die ermee gaan werken. Dit was een perfecte case, omdat WSP een grote belasting voor het communicatieprotocol voorhanden had.’ daal) automatiseert Foto: Maarten Hartman de interne logistiek van industriële wasserijen, die per dag tonnen wasgoed voor bijvoorbeeld hotels vastliep in de besturing van zijn machines: er en zorginstellingen verwerken. ‘Wij zijn system moesten te veel variabelen in de plc worden verintegrator voor de industriële wasserijwereld’, bonden met een software-applicatie. De beste vertelt Jacco van Riessen, software department optie was OPC-UA, maar B&R was nog niet klaar manager. ‘Wij organiseren de logistiek op een met de implementatie hiervan in hun systemen. slimme manier en kunnen de complete besturing Alle reden voor een samenwerking: B&R ontwikverzorgen, inclusief visualisatie, rapportage en kelde de plc-server voor communicatie op basis storingsmeldingen. Met Laundry Dashboard, van OPC-UA en WSP Systems werkte de applions managementinformatiesysteem, kunnen catie voor de wasserijbesturing uit. ‘De grote wasserijen hun mensen sturen op productiviteit installaties met soms 100.000 variabelen om te en daarmee kosten besparen.’ verbinden met de plc, starten nu binnen enkele seconden op’, meldt Leonard de Groot van WSP WSP Systems bouwt de logistieke systemen hierSystems. Bijkomend voordeel is ook dat met voor zoveel mogelijk op uit standaardmodules, OPC-UA alle machines makkelijker en sneller man. ‘Van de industriële wasserijen is 80-85 die het deels in de eigen fabriek in Duitsland laat vanuit één centraal punt zijn te koppelen en procent met B&R geautomatiseerd.’ Van Riessen: maken. Besturingscomponenten zoals i/o-modubesturen. Met communicatie via OPC-UA is de ‘Toen wij acht jaar geleden toe waren aan een les, plc’s en touchpanels betrekt het onder meer wasserijwereld klaar voor de toekomst. nieuwe plc, konden we niet om B&R heen.’ van B&R Industrial Automation in Breda. De wasserijwereld is een specialisme van het OostenDe samenwerking tussen WSP Systems en B&R www.wspsystems.com rijkse B&R, verklaart salesengineer Wico Reinewerd aangejaagd doordat een klant van WSP www.br-automation.com

‘De grote installaties starten nu binnen enkele seconden op’

november 2016

LINK5_Meyer Burger-Holst_v1_LINK6 18-10-16 20:12 Pagina 68

INNOVATIE

MEYER BURGER MAAKT VOOR ONTWIKKELING GRAAG GEBRUIK VAN R&D IN HOLST CENTRE EINDHOVEN

‘OPVOUWBARE TELEFOON IS ECHT DICHTBIJ’ Ze komen eraan: de buigzame en waterdichte mobiele telefoons, de oprolbare beeldschermen, de flexibele pleisters die je bloeddruk en hartslag meten en naar de dokter sturen. Met dank aan het Holst Centre en diens commerciële partners. Zoals Meyer Burger, dat machines ontwikkelt waarmee de revolutionaire generaties (beeld)schermen geproduceerd worden.

toekomst in veel producten vervangen door folies van pet-grondstof. Met dezelfde eigenschappen als glas, dat dus geen water en lucht doorlaat en transparant is – en flexibel. Op laagjes van dat materiaal worden de chips, antenne en andere elektronische componenten geplakt en vervolgens worden de laagjes samengevoegd.’ Waarmee de plastic telefoon een feit is. Leuk, maar hoe revolutionair is dat dan? ‘Nou’, vervolgt Lichtenberg, ‘de buigzame telefoon is veel duurzamer, kan bijna niet stuk, gaat veel langer mee en gebruikt minder energie. En door het gebruik van simpel plastic is die ook nog eens goedkoper. De folies zijn geschikt voor toepassingen in verschillende markten. Zoals de farmacie, medische instrumenten en andere slimme elektronica.’

SAMEN PIONIEREN

Ton van Mol van Holst Centre (links) en Claus Lichtenberg van Meyer Burger: ‘De tijd dat je je scherm op een willekeurige plek tegen de muur plakt om een tv-serie te kijken, is nu echt dichtbij.’ Foto: Bart van Overbeeke

DOOR JOS CORTENRAAD

og een jaar of twee, dan ligt de smart tablet in de (online) etalages. Een kruising tussen de smartphone en de tablet. ‘Heel veel mensen gebruiken nu nog twee apparaten’, zegt Ton van Mol, directeur van Holst Centre. ‘Een smartphone om mee te bellen en een tablet of laptopje om snel een stukje te tikken of een presentatie mee te verzorgen. In de toekomst is er de hybride: een opvouwbaar, vederlicht apparaat dat beide functies verenigt. Past in je binnenzak. Je kunt ermee bankieren, onderweg vast thuis de verwarming aanzetten en al die

november 2016

andere dingen die je via apps kunt regelen. En dat zijn nog slechts enkele van de vele toepassingen van het flexibele beeldscherm. De tijd dat je je scherm op een willekeurige plek tegen de muur plakt om een tv-serie te kijken, is nu echt dichtbij.’

FOLIES VERSUS GLAS Claus Lichtenberg glimlacht bij het enthousiaste verhaal van tafelgenoot Van Mol. ‘Klopt helemaal’, zegt de ceo van Meyer Burger, gevestigd aan de rand van Eindhoven Airport. ‘Ik denk zelfs dat de opvouwbare telefoon al eerder op de markt kan zijn. In ieder geval wordt glas in de

Als Claus Lichtenberg praat over ‘we’, doelt hij nadrukkelijk op de partners waarmee hij samenwerkt in een project van het Holst Centre. Dat is gevestigd op de High Tech Campus Eindhoven en in 2006 opgericht door TNO en zijn Belgische evenknie Imec om innovaties aan te jagen. ‘Holst is een research & development centre waar bedrijven kennis en kunde vinden om innovatieve ideeën daadwerkelijk uit te voeren’, legt Ton van Mol uit. ‘Innoveren kost veel geld. Zeker de kleinere ondernemingen hebben niet de middelen om een eigen r&d-afdeling in te richten. In het Holst Centre brengen we partijen bij elkaar en zetten we onze eigen ingenieurs en experts in. In een model van open innovatie wordt dan gewerkt aan nieuwe vindingen, zoals het flexibele beeldscherm.’ ‘Correct’, vult Claus Lichtenberg aan. ‘In dit geval zijn we met zes bedrijven. Waaronder een chemisch bedrijf dat het basismateriaal levert, een producent, een designer en wij. Wij willen de machines produceren waarmee de producenten van beeldschermen op hun beurt hun klanten

LINK5_Meyer Burger-Holst_v1_LINK6 18-10-16 21:23 Pagina 69

COLUMN SVEN JOHANSEN EN MARCEL WESTPHAL 3D-METAALPRINTEN: ZONDER ISO-NORMEN EN PROCESMONITORING NOG ONVOLWASSEN Sven Johansen en Marcel Westphal - Westphal Johansen advocaten

D-printing, iedereen lijkt ermee bezig. Er wordt geprint met kunststof, keramiek, metaal en zelfs met voedsel. De techniek is al decennia in ontwikkeling, maar heeft met name de laatste vijf jaar een enorme versnelling doorgemaakt. Early adopters bestempelen 3D-printing als industriële revolutie. Deze techniek maakt het mogelijk om ‘on demand’ maatwerk te leveren en nieuwe ondenkbare ontwerpen te verwezenlijken; en het voorkomt dat producten over de hele wereld verscheept moeten worden. Verschillende oem’ers en first-tier suppliers hebben de laatste jaren geëxperimenteerd met metaalprinten. En met mooie resultaten, zo bewees onder meer het AddLab. 3D-metaalprinten lijkt inmiddels een serieuze productiemethode te worden in aanvulling op het draaien en frezen van metaal. Zeker nu de printers van een steeds hogere kwaliteit worden en in serie geschakeld kunnen worden. Gebleken is dat 3D-metaalprinten uitermate geschikt is voor de productie van lichtgewicht metalen onderdelen. Met name voor leveranciers die toeleveren aan de aerospaceen automotiveindustrie kan 3D-metaalprinten een ideale productiemethode zijn. Juist in deze industrieën speelt gewicht een heel belangrijke rol. Immers hoe lichter, hoe minder brandstofverbruik en hoe goedkoper vliegen en rijden is. Men zou verwachten dat het 3D-metaalprinten in deze industrietakken een vlucht neemt. Toch lijkt er juist hier nog een handrem op de inzet van deze veelbelovende techniek te zitten. Dit is het

kunnen bedienen. De telefoonfabrikanten bijvoorbeeld. Elke partij investeert in dit project, we delen ook de kosten en hoeven geen eigen r&dfaciliteit op te zetten. Dat zou waarschijnlijk te kostbaar zijn. Met de inbreng en faciliteiten van Holst kunnen we samen pionieren tegen een verantwoorde investering.’

HARDE AFSPRAKEN Lichtenberg is niet bang dat de concurrentie aan het einde van de rit profiteert van het model van open innovatie. ‘Het is niet zo dat we onze kennis en resultaten delen met anderen. Ik zie deze groep meer als een hechte familie die waakt over de gezamenlijke eigendommen. Uiteraard hebben

gevolg van de zeer hoge veiligheidseisen die met name aerospaceen automotive-industrieën aan producten stellen. Het is voor suppliers nog lastig om de veiligheid van 3D-geprinte metalen voorwerpen te garanderen. Wij merken dat dit tot moeizame discussies over aansprakelijkheden leidt en dit zorgt weer voor het achterblijven van orders. Hoe kan dit nu worden opgelost? Om te kunnen instaan voor hun vakmanschap en kwaliteit, moeten suppliers op dit moment nog per print vaststellen wat bijvoorbeeld de belastbaarheid en treksterkte van geprinte producten is. Dat draagt niet bij aan een snelle doorlooptijd. Om dit tegen te gaan, dienen er in onze ogen snel uniforme productiestandaarden/ISO-normen voor 3D-metaalprinten te worden ontwikkeld. Daarnaast zou het zeer wenselijk zijn als de nieuwe generatie printers wordt toegerust met technieken om het productieproces van seconde tot seconde te monitoren en in een logboek op te slaan. Dit zou bijvoorbeeld kunnen door een kleine camera met de laser te laten meebewegen. Door het logboek inclusief camerabeelden met de geprinte onderdelen mee te leveren, kan de afnemer ook zelf – bij enige twijfel – het productieproces controleren. Wordt aan deze, op het oog misschien softe, randvoorwaarden gewerkt, dan kan 3D-metaalprinten echt volwassen worden. Angst en onzekerheid over de techniek zullen dan, zo voorspellen wij, als sneeuw voor de zon verdwijnen. Het maakt de weg vrij om de techniek juist daar toe te passen waar zij de meeste toegevoegde waarde heeft. Dan kunnen wij zeggen: ‘3D is here to stay.’ www.wjadvocaten.nl

tise inbrengt.’ Vanzelfsprekend worden vooraf harde en duidelijke afspraken gemaakt, vult Van Mol aan. ‘Vertrouwen is goed, maar als je aan zo’n project begint, is het niet de bedoeling dat er iemand tussentijds afhaakt. Daarom is deelname in het Holst Centre ook niet gratis. Alleen leden nemen deel in projecten. We worden betaald door de ondernemers, TNO, de provincie NoordBrabant en het ministerie van EZ. Door dit model wordt innovatie betaalbaar. Bedrijven besteden hun r&d als het ware uit.’ Afgelopen jaar vierde het Holst Centre zijn tienjarig bestaan. Inmiddels werken er ruim 200 mensen en lopen er diverse innovatieprogramma’s. De ontwikkeling van het flexibele beeld-

‘Het is nu net de kracht van samenwerking als elke partij zijn eigen expertise inbrengt’

we wel elk een eigen commercieel belang. Meyer Burger wil die machines kunnen bouwen en verkopen. Maar dat bijt niet met de leverancier van de plastics. Ik ga hier geen plastic maken. Dat kan ik niet en dat wil ik niet. Het is nu net de kracht van samenwerking als elke partij zijn eigen exper-

scherm is momenteel een van de grotere projecten. ‘Omdat het de weg baant voor heel veel nieuwe toepassingen. Het materiaal is zo goed als onbreekbaar, water- en luchtdicht en in alle vormen te gebruiken. Mooi voorbeeld is de buigzame pleister die verschillende lichaamsfuncties

meet en, indien nodig, een arts waarschuwt. Je kunt er smart cards mee maken, boordevol met elektronica. Nog een kansrijke toepassing is het zonnepaneel. Nu nog beperkt door zijn afmetingen en het onbuigzame glas, straks vrijwel overal te gebruiken zonder beperkingen.’

EIGEN PROEFFABRIEKEN Meyer Burger, het vroegere OTB en nu onderdeel van een Zwitserse multinational, is al sinds de oprichting in 2006 lid van het Holst Centre. Na afloop van dit project stopt de deelname niet. ‘Wij willen voortdurend innoveren’, zegt Claus Lichtenberg. ‘Ons bevalt het model van Holst uitstekend. Ook omdat er altijd producenten en potentiële eindgebruikers betrokken zijn bij de projecten. Voor ons is het cruciaal om te weten wat de markt wil. We bouwen machines op maat en willen kunnen anticiperen op de vraag. We willen verder groeien en daarvoor is innovatie een vanzelfsprekendheid. Met Holst hebben we daarin een uitstekende partner.’ Ton van Mol hoort dat natuurlijk graag. ‘We hebben in tien jaar wat neergezet. Tijd voor de volgende stap: eigen proeffabrieken. Een kostbare investering, maar in mijn ogen noodzakelijk. We trekken nu al veel bedrijven uit heel Europa. Dat worden er met meer faciliteiten gegarandeerd meer.’ www.holstcentre.com www.meyerburger.com

november 2016

LINK5_Circulaire businessmoellen_v1_LINK6 18-10-16 18:02 Pagina 70

DUURZAAMHEID

OVERSTAPPEN OP CIRCULAIRE BUSINESSMODELLEN IS LASTIG EN KOST VEEL TIJD

KETENSAMENWERKING CRUCIAAL

Circulair model

Overheden voeren de druk op. Gevestigde bedrijven maken, voorzichtig nog, stapjes.

Servicemodel

Nieuwkomers en start-ups gaan er voluit

Bijdrage aan circulariteit: Herinzet product(onderdelen)

voor. En banken piekeren over nieuwe financieringsconstructies. Dus ja, de

Onderhoudsmodel

circulaire economie is ‘hot’. Maar eindBijdrage aan circulariteit: Retourname product

gebruikers die er echt warm voor lopen, zijn nog dun gezaaid. ‘Op circulair over-

Productverkoop

gaan is geen sinecure en kost veel tijd. Bijdrage aan circulariteit: Behoud kwaliteit, verlenging levensduur

Stapsgewijs is het meest kansrijk.’ DOOR PIM CAMPMAN

e circulaire economie komt er, al zal dat niet van vandaag op morgen zijn – zie ook de juni-editie van dit magazine. Rond Prinsjesdag presenteerde het kabinet-Rutte het rapport ‘Nederland circulair in 2050’. Da’s ver weg en hetzelfde geldt voor de tussendoelstelling in dat ‘rijksbrede programma’: in 2030 moet het gebruik van primaire grondstoffen (mineraal, fossiel en metalen) in ons land met vijftig procent gereduceerd zijn. Lagere overhe-

In stappen naar het circulaire model. Bron: ING Economisch Bureau

den nemen daar stilaan ‘voorschotten’ op. Zo wil Noord-Brabant het openbaar vervoer in 2025 op 100 procent emissievrij hebben. Eindhoven gaat een stap verder: daar rijden in 2020 alleen nog elektrische bussen rond. VDL Bus & Coach gaat de eerste 43 leveren, de eerste dit jaar.

LOGISCHE ROUTE Emissievrij is slechts één aspect in het circulaire model. Het gaat er vooral om dat de materialen

REMADE IN HOLLAND ACE Re-use Technology, onderdeel van ACE Wikkeltechniek in het Limburgse Horst, repareert, reviseert en herwikkelt elektromotoren, generatoren en dergelijke. Directeur/eigenaar Eduard Lebbink: ‘Door in producten het defect of de slijtage te diagnosticeren, kunnen we zelfs verbeteringen op het originele ontwerp doorvoeren. Mijn droom is dat we zodanig met onze materialen omgaan dat er vanaf 2050 Een door ACE gereviseerde elektromotor, ‘Remade in Holland’. Foto: ACE Re-use Technology geen schop meer de grond in hoeft om materialen te winnen. Wij werken veel met koper. Voorspellingen zijn procent van het koper voor altijd kwijt. Met onze remanudat het over tien tot dertig jaar heel moeilijk zal zijn dat facturing blijven we dat recycleproces voor en halen we nog uit de grond te halen. Recyclers verrichten sinds meer rendement uit materiaal.’ de jaren zeventig, tachtig heel goed werk. Alleen... bij recycling raak je materiaal kwijt. Ga je een elektromotor www.acewikkeltechniek.nl verschrotten, dan ben je met een beetje pech zeven

november 2016

in producten ‘oneindig’ hergebruikt worden, en ook nog eens op hetzelfde niveau als in de vorige toepassing. Dat vereist een compleet andere benadering, houding en organisatie dan de ‘take, make & waste’-insteek die de huidige, lineaire economie kenmerkt. Simpelweg recyclen komt welbeschouwd neer op het optimaliseren van dat lineaire model. Overgaan op het circulaire model is geen sinecure, weet Gerben Hieminga, senior econoom op het ING Economisch Bureau, en opsteller/ schrijver van studierapporten over de circulaire economie – onder meer over de (grote) financiële implicaties van circulaire businessmodellen. ‘Als organisatie kun je niet zeggen: morgen ben ik circulair. Daarvoor zijn de veranderingen die je moet doorvoeren veel te groot. Stapsgewijs overgaan is het meest kansrijk.’ Een logische marsroute, zegt hij, is het gangbare (lineaire) productverkoopmodel opschalen naar een onderhoudsmodel. ‘Daarin bied je onderhoudsdiensten aan gericht op behoud van de kwaliteit en verlenging van de levensduur van je spullen. Dat kun je uitbreiden door, kijkend naar de keten, je producten aan het einde van hun levensduur terug te nemen. Dan ga je richting servicemodellen, als ‘pay-per-use’. Van daaruit is het een logische stap naar een volledig circulair model, waarin je ook echt de herinzet van de materialen tackelt (zie de illustratie, red.).’

BETALEN PER KOFFER Diverse bedrijven maken, voorzichtig nog, stapjes in de richting van circulaire businessmodellen. Hieminga noemt Philips Lighting, met zijn ‘payper-lux’-concept, ook wel ‘lighting as a service’ genoemd: de klant betaalt niet in één mep voor lampen, maar gespreid over een x-aantal jaren verlichting; waarbij Philips borg staat voor het perfect functioneren. Vanderlande, marktleider in bagageafhandelingssystemen voor vliegvelden,

LINK5_Circulaire businessmoellen_v1_LINK6 18-10-16 21:22 Pagina 71

COLUMN TACO HUIZINGA UITDAGING: CONTRACTEREN IN EEN CIRCULAIRE ECONOMIE Taco Huizinga - Advocaat The Law Factor

e circulaire economie is hot. Steeds meer bedrijven zijn op zoek naar businessmodellen die de herbruikbaarheid van grondstoffen en producten maximaliseren. Met andere woorden, die afscheid nemen van het huidige lineaire systeem, dat grondstoffen omzet in producten die aan het einde van hun levensduur worden vernietigd. Het toepassen van circulaire businessmodellen vereist nauwe samenwerking met alle partijen in de keten.

Circulaire businessmodellen hebben een aantal terugkerende kenmerken. Grondstoffen zijn biologisch afbreekbaar, hernieuwbaar, recyclebaar of herbruikbaar. Circulaire producten hebben vaak een verlengde levensduur, doordat al bij de ontwikkeling is nagedacht over het volgende leven van het product. Een en ander is een stuk eenvoudiger indien het eigendom van het product niet overgaat op de gebruiker, maar er voor het gebruik van het product wordt betaald. Een pay-per-use-model dus. De fabrikant van een circulair product wordt dus verantwoordelijk voor de volledige lifecycle van zijn product en de componenten daarvan. Dat vereist de nodige samenwerking met toeleveranciers, die in het circulaire model zullen moeten participeren. Want wanneer BMW een circulaire auto als een service aan zijn klanten ter beschikking stelt, zullen ook de onderdelen van zijn leveranciers circulair moeten zijn. Dit betekent meer en vooral betere samen-

verkent het ‘betalen-per-koffer’-concept. En bij MUD Jeans koop je geen spijkerbroek, maar je least hem. Na een jaar kun je hem teruggeven of inruilen voor het nieuwste model. Is de broek nog best oké, dan verkopen ze hem als tweedehands. En is hij tot op de draad versleten, dan dient hij als grondstof voor een nieuwe jeans.

STATIEGELDSYSTEEM In de Tweede Kamer gaan nu stemmen op voor een statiegeldsysteem voor afgedankte jeans, vertelt Hieminga. ‘Ongeacht het merk zou je twee euro vijftig terugkrijgen. Een mooi idee, maar het is de vraag of de incentive hoog genoeg is om consumenten meer bij de circulaire economie te betrekken. Naast groen/duurzaam kan een financiële prikkel klanten over de streep trekken. Wij zeggen: ontwikkel nieuwe businessmodellen altijd vanuit het oogpunt van de klant.’ Waarbij het helpt als consumenten een beter beeld krijgen van wat circulair is. ‘Daar ontbreekt het nog aan.’ Bij professionele klanten trouwens ook: Vanderlande signaleert een latente vraag naar zijn ‘betalen-per-koffer’-model, maar klanten die toehappen hebben ze in Veghel (nog) niet gezien. In het circulaire model is samenwerking in de keten cruciaal, zegt de ING-econoom. ‘Je praat over retourstromen, sourcing van materialen, innovatie in de keten. Dat vergt heel intensief samenwerken en dat is lastig, binnen een bedrijf en helemaal tussen bedrijven.’ En vermijd te grote afhankelijkheid van één partij. Hieminga noemt GRO-Holland, dat op koffiedrab paddenstoelen

werking, waarbij anders dan in het huidige lineaire model weinig plaats is voor het uitpersen van leveranciers. Als van leveranciers wordt verlangd dat ze circulaire producten leveren, nemen hun verantwoordelijkheid en risico toe. Een verstandige ondernemer zal eisen dat zijn rendement dan ook toeneemt. In een circulair businessmodel legt een contract met toeleveranciers dus veel meer de nadruk op het afstemmen van elkaars productroadmaps, het verdelen van taken en verantwoordelijkheden gedurende de complete lifecycle van het eindproduct (inclusief een continuïteitsregeling voor het geval de leverancier wegvalt), en het eerlijk verdelen van de risico’s en opbrengsten. Andere uitdagingen zijn er ook: specifieke regelgeving kan het ontwikkelen van volledig circulaire producten bemoeilijken. Zo bleek het voor Philips niet mogelijk om zijn Senseo uit volledig gerecycled plastic samen te stellen, omdat plastic dat met voeding in aanraking is geweest niet opnieuw gebruikt mag worden. En wanneer een product als een dienst ter beschikking wordt gesteld, is feitelijk een service level agreement nodig, een document dat precies beschrijft welke werkzaamheden de toeleverancier binnen welke tijdspanne zal leveren om te zorgen dat zijn producten blijven functioneren. Het realiseren van een circulaire economie met circulaire toeleverketens is een politieke, technologische én juridische uitdaging. www.thelawfactor.nl

‘In de circulaire economie moet je met een andere bril tegen problemen gaan kijken. Dat maakt het ook zo leuk’

kweekt. ‘La Place verzamelde er in hun restaurants dat residu voor. De paddenstoelen verwerkte het vervolgens weer in de gerechten. Alleen... toen ging V&D, moeder van La Place, failliet, waardoor het aantal vestigingen sterk is gedaald.’

EIGENDOM KWIJT Het ‘pay-per-use’-model leidt, omdat het geld gespreid binnenkomt, tot een grotere kapitaalbehoefte – in ieder geval de eerste jaren, heeft ING berekend. Hieminga: ‘In cashflow-engineering, optimalisatie van de kasstroom, kunnen wij helpen; daarin zijn we experts. Grote spelers kunnen vaak op de eigen balans financieren. Maar al die start-ups in het circulaire speelveld kunnen dat niet. Die hebben vaak behoefte aan eigenvermogenfinanciering in plaats van bankfinanciering.

Daar kunnen wij, als vreemdvermogenverschaffer, eigenlijk niet het juiste product bieden.’ In juridische contracten voor die ‘pay-per-use’modellen kan een addertje onder het gras zitten. ‘Als een producent van led-lampen licht als service gaat aanbieden, dan zijn de honderden led-lampen die ze in een gebouw hangen meteen onderdeel van dat gebouw en gaan die over naar de gebouweigenaar. Ben je het eigendom kwijt, dan kan dat niet dienen als onderpand op de financiering. Wij, als financier, zijn gewend om naar de zekerheden van het onderpand te kijken. Verlies van eigendom is dan een risicofactor in de traditionele manier van denken. Vraag is dan of het contract van de circulaire dienst niet als ‘zekerheid’ kan dienen. Uiteindelijk heeft een financier ook niet veel aan honderden ledlampjes. Een contract dat op een andere partij kan overgaan, is wellicht een beter alternatief. In de circulaire economie moet je met een andere bril tegen problemen gaan kijken. Dat maakt het ook zo leuk.’ ‘ING is er ver in oplossingen voor dit soort vraagstukken te bedenken’, besluit Gerben Hieminga. Op hun weg naar die nieuwe, nog onbekende circulaire wereld komen alle partijen nog de nodige hobbels tegen. Met een tijdvenster tot 2050 moet dat lukken.

www.ing.nl/zakelijk/kennis-over-de-economie www.rijksoverheid.nl

november 2016

LINK5_Anteryon-SICK_v1_LINK6 18-10-16 18:49 Pagina 72

PARTNERS

SICK LOVEND OVER STRATEGISCH PARTNERSHIP MET ANTERYON OPTICAL SOLUTIONS

SAMEN STAPPEN MAKEN RICHTING CONNECTED WERELD ‘Innovaties zijn de motoren van ons succes’, zeggen ze bij Sick. Vandaar dat de grote, globale leverancier van intelligente sensoroplossingen zwaar inzet op engineering, op r&d überhaupt. Met inkoop/procurement als een belangrijke ‘brandstof’-leverancier. ‘Wij werken nauw samen met preferred suppliers die ons kunnen en willen helpen om productinnovaties sneller naar de markt te brengen’, vertelt inkoopchef Timo Köchel. Bij het Nederlandse Anteryon Optical Solutions zit dat wel snor.

DOOR PIM CAMPMAN

n de ‘connected’ wereld, die in hoog tempo vorm krijgt, zijn sensoren cruciale enablers. Sick, zeventig jaar geleden gesticht door Erwin Sick (met hoofdvestiging in Waldkirch, in Baden-Württemberg), is daarin een eminente wereldspeler – als ontwikkelaar van nieuwe technologieën en producten/modules en systemen én als leverancier. Een paar cijfers: bijna zestig dochterbedrijven wereldwijd, meer dan 7.000 medewerkers en een omzet (ruim één miljard in 2014) die ieder jaar gestaag groeit met acht tot tien procent gemiddeld.

BREED PORTFOLIO Wat betreft breedte van het productportfolio kan geen enkele sensorleverancier aan Sick tippen, zegt Timo Köchel, hoofd Global Category Management & Projecteinkauf. Het bedrijf richt zijn pijlen op drie markten: fabrieksautomatisering (onder meer in de machinebouw-, automotiveen foodsector), procesautomatisering (olie & gas, chemie) en logistieke automatisering (vliegvelden, distributiecentra, traffic). Met sensorproducten en -modules die processen monitoren en regelen, objecten identificeren of waken over aspecten als kwaliteit, veiligheid (een machine slaat af als iemand te dicht in de buurt komt) en emissies van gevaarlijke stoffen (CO2-meting in tunnels, bijvoorbeeld). De ontwikkelingen in sensorland gaan snel: in sneltreinvaart komen nieuwe en nog weer slimmere producten op de markt. Gedreven door megatrends als het internet of things, big data analytics – en verder aangezwengeld door initiatieven als Industrie 4.0 (in Duitsland) en Smart Industry (Nederland). ‘Die trends zijn erg belangrijk voor Sick’, zegt Timo Köchel. ‘De wereld wordt steeds meer connected. Meer en meer

november 2016

relevante informatie wordt gecombineerd tot complete, transparante datasets die in één blik te bekijken zijn. Wij werken aan geïntegreerde sensoroplossingen die mogelijk gaan maken wat wel autonome flexibiliteit wordt genoemd. Onze claim ‘sensor intelligence’ is een voorwaarde voor autonome actie.’

ACCENTEN VERLEGD Sick hanteert vandaag de dag een inkoopstrategie die zijn r&d ondersteunt bij het verkorten van de time-to-market van productinnovaties, legt Köchel uit. Hij schildert hoe zijn vakgebied zich door de tijd heeft ontwikkeld: van een sterk accent op kosten en cash naar tevens op kwaliteit – en nog wat later kwam daar leverbetrouwbaarheid bij. ‘Dat wij ons heel snel van de crisis van 2009 hebben weten te herstellen, is te danken aan het feit dat wij – anders dan veel concurrenten – niet met leverings-topics aan het worstelen waren.’ Sinds twee, drie jaar is zijn groep alweer de volgende stap aan het maken. ‘Daarbij gaat het om service en communicatie. Het helpt ons niet langer als een supplier die sterk is op het gebied van kwaliteit en pricing, zwak is in het adresseren van zaken die niet goed zijn gegaan en in het communiceren daarover.’ Anteryon Optical Solutions, dat Sick al meer dan vijftien jaar – toen nog als onderdeel van het Philips-concern – toelevert, gaat in die ontwikkeling mee. Het Eindhovense bedrijf, circa honderd man/vrouw sterk, is een nichespeler in innovatieve micro-optische producten als lenzen, lasers en glascomponenten. Managing directeur Ruben Tibben: ‘In 2011 zijn we verticaal gaan integreren; sindsdien produceren we naast componenten steeds meer complexe subassemblies. Zoals complete scanners die objecten detecteren en een digitale encoder die oogchirurgen bij het laseren inzetten.

Ruben Tibben, managing director van Anteryon: ‘Omdat wij inzage krijgen in de innovatieroadmap van Sick, kunnen wij onze roadmap voor productontwikkeling verder vullen’. Foto: Bart van Overbeeke

LINK5_Anteryon-SICK_v1_LINK6 18-10-16 18:50 Pagina 73

TECHNOLOGY DAYS

/GEINVESTEERD

Anteryon ontwikkelt en bouwt die producten samen met zijn klanten, die merendeels actief zijn in de semicon (onder meer ASML), de sensorbusiness (Sick is een heel belangrijke), de bouw (lasertools voor onder meer Hilti en Leica), de medische sector en defense & security. Tibben: ‘Wij zijn als ontwikkelpartner een katalysator voor het innovatieproces van de klant. Ons busi-

bedrijven onderhouden. Timo Köchel noemt in dit verband de Technology Days waarvoor Sick periodiek zijn preferred suppliers uitnodigt. Een delegatie van Anteryon reisde daarvoor al verschillende keren naar vestigingen van Sick af – meestal in Duitsland, eind vorig jaar ook Sick’s Aziatische hoofdkantoor in Singapore. ‘Wij geven hun inzicht in onze innovatieroadmap en Anteryon vertelt ons aan welke technologieën en pro-

‘Wij zijn als ontwikkelpartner een katalysator voor het innovatieproces van de klant’

www.smcpneumatics.nl www.smcpneumatics.nl

nessmodel is dat we het geld verdienen met productie. De ontwikkeling doen we tegen vergoeding van de kosten – mét het commitment dat als we dat goed doen, wij de productie gaan doen. Dat creëert een bepaalde wederzijdse afhankelijkheid. Als de klant succes heeft, hebben wij succes.’ Door de jaren heen is Anteryon ook aan Sick meer verschillende en tevens complexere producten en modules gaan leveren. Dat is mede te danken aan de hechte samenwerking die de twee

ducten zij werken, wat de technologietrends zijn die ze zien opkomen, et cetera. Wij van onze kant brengen engineers en r&d-staf van verschillende divisies in. Daardoor komt het voor dat oplossingen van hen die in een van onze divisies al worden gebruikt, ook door andere divisies worden omarmd. Dat werkt heel goed. Het is al best een aantal keren gebeurd dat Anteryon met zeer goede ideeën is gekomen waaruit later nieuwe patronen en producten zijn voortgekomen.’

WIN-WIN-WIN Ook Anteryon plukt de vruchten van die technologie-events, beklemtoont Ruben Tibben. ‘Die hebben ons al meer dan eens op goede nieuwe ideeën gebracht. En omdat wij inzage krijgen in hun innovatieroadmap, kunnen wij onze roadmap voor productontwikkeling verder vullen. Door de openheid over en weer krijg je een heel nauwe relatie; dat typeert heel erg de samenwerking met Sick. Een ontzettend goed voorbeeld van onze missie om een ‘win-win-win’ te creëren voor de klant, de klant-van-de-klant en onszelf.’ Timo Köchel prijst Anteryon voor de professionaliteit die ze op die events tentoonspreiden. ‘Altijd goed voorbereid, goede luisteraars, heel open en proactief in initiatieven nemen en topics adresseren. Precies wat ik bedoel met service bieden en goed communiceren. Persoonlijk vind ik Nederlandse bedrijven daar in het algemeen goed in.’ Voor Sick zijn innovaties de motoren van succes. ‘En’, vertelt de inkoopchef, ‘innovatie begint vaak bij heel kleine componenten. Daarom zijn strategische partnerships met preferred suppliers als Anteryon voor ons zo belangrijk. Die helpen ons om onze technologie- en innovatiegedreven strategie ten uitvoer te brengen.’

www.sick.de www.anteryon.com

European Central Warehouse Meer voorraad, snel leveren SMC heeft nog meer producten op voorraad genomen in het European Central Warehouse (ECW) in Antwerpen. Met ruim 33.000 producten kunnen wij direct voldoen aan 80% van de Europese vraag. Overige productwensen zijn klantspecifiek en behandelen wij zo snel mogelijk. Onze fabrieken in 29 landen dragen bij aan het op peil houden van de voorraad van het ECW. Zo zorgen wij dagelijks voor tevreden klanten.

Worldwide leading exper ts in pneumatics

november 2016

LINK5_GEA_Sofon_v1_LINK6 18-10-16 18:51 Pagina 74

PROCESVERBETERING

GEA’S ENGINEERS EN VERKOPERS GAAN WAT ANDERS DOEN

VAN WERKVOORBEREIDEN NAAR INNOVEREN EN VAN OFFREREN NAAR ACQUIREREN Al in het begin van de jaren negentig van de vorige eeuw gebruikte GEA een configurator om de productie van industriële compressoren te stroomlijnen. Met de nieuwste versie van Sofon is een kwart eeuw later de foutmarge verder teruggedrongen en zijn onderhoud en service geïntegreerd.

DOOR JOS CORTENRAAD

rofweg 1.000 industriële compressoren voor koelinstallaties produceert GEA (in Den Bosch beter bekend als Grasso, nu onderdeel van een Duitse multinational met ruim 18.000 werknemers en een omzet van 4,6 miljard euro) jaarlijks. En hoewel deze industriële machines, het hart van elke koelinstallatie, soms veel op elkaar lijken, zijn er geen twee hetzelfde. ‘We hebben veeleisende klanten in verschillende branches’, legt ict-manager Kees Klerx uit. ‘Onze compressoren worden gebruikt in slachthuizen, schaatshallen, brouwerijen, voedselfabrieken en op alle andere plekken waar gespecialiseerde en intensieve koeling gevraagd is, zoals bij CO2- en warmtepomptoepassingen. Ingewikkelde apparaten, niet te vergelijken met het eenvoudige compressortje thuis in de koelkast of diepvriezer. Die worden in grote series gemaakt, vrijwel allemaal hetzelfde. Wij maken industriële zuigercompressoren, met honderden verschillende componenten: motoren, diverse varianten van koudemiddelen, kleppen, druksensoren, temperatuursensoren, pressostaten, manometers, carterverwarmingen, olieafscheiders, frames, besturingen en tientallen andere componenten. Elke compressor wordt op maat gebouwd om aan de klantspecifieke voorwaarden te voldoen.’

VARIATIES EN COMPLICATIES De variaties zijn schier eindeloos. ‘Tien tot de macht vijftig, zo ongeveer. Ook omdat we aan contractors leveren die de compressor weer inbouwen in een compleet koelsysteem. Dan zit je weer met afwijkende maten, eisen en zelfs kleuren. Wil je met zo’n productengamma nog

november 2016

Kees Klerx van GEA (links) en Bert de Vries (Sofon): ‘De doorlooptijd van orderinname tot aanvang productie is teruggebracht van negentien naar drie dagen.’ Foto: Erik van der Burgt

efficiënt produceren, dan moet je verregaand automatiseren.’ Dat besef was er al in 1990, toen Kees Klerx met bescheiden externe it-hulp zelf een configurator bouwde. Met een beetje goede wil te vergelijken met de configuratoren zoals we die gebruiken om op de website van een autofabrikant de gewenste auto samen te stellen uit de verschillende beschikbare uitvoeringen en accessoires. ‘Ja, maar onze configurator was er voor eigen gebruik. Een database met daarin alle beschikbare componenten en onderdelen. Hiermee konden onze verkopers zonder overleg met onze engineers een gedetailleerde foutloze, complete en maakbare offerte samenstellen. Na goedkeuring diende de uitvoer als basis voor de bouwtekening in CAD en de stuklijsten in ERP. Uit het magazijn werden de verschillende onderdelen verzameld en vervolgens werd de compressor respectievelijk het aggregaat in de fabriek gebouwd.’ Op zich een prima werkmethode, maar het was toch behelpen. Ook na twee aangepaste versies. Zo waren er complicaties met de koppeling aan het ERP-systeem en bleek het vaak lastig om nieuwe componenten en variaties te verwerken. Ook het tegelijkertijd plannen en produceren van compressoren bleek in de praktijk moeilijk. ‘In 2008 kwamen we via zusterbedrijf Goedhart,

producent van koelers en verdampers, in contact met de deskundigen van Sofon’, vervolgt Kees Klerx. ‘Zij hadden een standaardprogramma ontwikkeld dat helemaal was ingericht op het configureren van een apparaat of machine, hoe groot of klein ook. Wat ons erg aansprak was de eenvoud. Je hebt er geen it-kennis voor nodig of speciale ondersteuning. Het programma maakt moeiteloos de koppeling met het eigen ERPsysteem. De verkoper stelt aan de hand van de klantspecificaties de offerte op, koppelt terug en na goedkeuring wordt de compressor in CAD gegenereerd en kunnen productie, logistiek en inkoop aan de slag.’

KOSTENBESPARING EN DOORLOOPTIJDVERKORTING Ingebruikname volgde in 2009, net nadat GEA een nieuw ERP-systeem had geïmplementeerd. Nu, zeven jaar later, zweert de Duitse moeder van het Bossche bedrijf bij de configurator. ‘We hebben het nog niet zo lang geleden uitgerekend: in vergelijking met de situatie van voor 1990 besparen we op jaarbasis 18 fte’s. Natuurlijk hadden we met onze eigen software al vooruitgang geboekt, maar met Sofon zijn onze engineers en werkvoorbereiders veel minder tijd kwijt. Tijd die ze

LINK5_GEA_Sofon_v1_LINK6 18-10-16 18:52 Pagina 75

nu kunnen besteden aan innovaties en verbeteringen. Onze verkopers besteden nu slechts een kwart van hun uren aan een offerte, waardoor zij weer meer ruimte hebben voor acquisitie.’ Een minder goed meetbare winst is de teruggedrongen foutmarge. ‘Onze systemen, onder de noemer Sofon Guided Solutions, zijn zo ingericht dat elke aanpassing of verandering meteen wordt verwerkt’, verklaart Bert de Vries, manager sales bij Sofon. ‘Nieuwe onderdelen en wijzigingen door engineering worden opgeslagen in de database. Eerdere complicaties of fouten zijn verwerkt. Elke opdracht voor een compressor gaat

kort en is er beduidend minder kansen op fouten en het helpt ons in ons streven naar first time right. Een eerder gemaakte fout wordt een tweede keer voorkomen. Wijzigingen van onze engineers zijn meteen zichtbaar. We houden elke ochtend op elke afdeling (kantoor, productie, logistiek) een shopfloor-overleg waar we de orderinname, dagproductie, et cetera, doornemen. Iedereen beschikt over dezelfde actuele informatie, alles is transparant. Er worden weinig tot geen fouten gemaakt. We leveren ook sneller. De doorlooptijd van orderinname tot aanvang productie is teruggebracht van negentien naar drie dagen. Deze

‘We kunnen nu ook een vrij exacte berekening maken van de onderhoudskosten’

door de configurator. Ook als het gaat om bestaande klanten of compressoren die eerder geleverd zijn.’ Klopt, zegt Kees Klerx. ‘Met behulp van de configurator wordt het productieproces aangestuurd door middel van documenten welke Sofon genereert. De monteurs krijgen exacte, gerichte instructies. Dat past in onze strategie van lean produceren. Daarmee wordt de productietijd ver-

software maakt het mogelijk. We leveren maatwerk met standaardsoftware die moeiteloos combineert met ons eigen ERP.’

SERVICE Nog een toegevoegde waarde in de oplossing van Sofon is het inzicht in onderhoud en service. ‘Met de invoering van verschillende parameters kunnen we nu ook een vrij exacte berekening maken

KLANTENDAG SOFON Sofon levert zijn Sofon Guided Solutions software aan een groot aantal ondernemingen, waaronder Philips, Stork, Mitsubishi, Novoferm, Goudsmit, Euramax, GEA, FujiSeal en Minkels. Op 23 november houdt Sofon zijn jaarlijkse Customer Day en wel op de High Tech Campus Eindhoven. www.sofon.com

van de onderhoudskosten van de compressoren’, aldus Kees Klerx. ‘Normaal gesproken is er een standaardonderhoudsschema, maar op basis van bedrijfsuren en condities kun je service beter plannen. Dat geldt eveneens voor de contractors die onze apparatuur gebruiken. Interessant, want ook in de wereld van koelinstallaties gaat het tegenwoordig om total cost of ownership, om langjarige onderhoudscontracten. De contractors kunnen zo meer concurrerende prijzen neerleggen en beter plannen.’ Bij GEA is de configurator van Sofon al zeven jaar een vaste waarde. Uiteraard zijn er regelmatig updates en aanpassingen, bevestigt Bert de Vries. ‘In principe merken onze klanten dat niet. Wij willen met onze software rust brengen in organisaties.’ www.gea.com

DfX for the best TCO www.tbp.nl • visit us at booth 210 • www.precisiebeurs.nl Vlakbodem 10 • 3247 CP Dirksland the Netherlands

T +31 187 602 744 F +31 187 603 497

I www.tbp.nl E info@tbp.nl

november 2016

LINK5_Metatronincs_Matas_v1_LINK6 18-10-16 18:08 Pagina 76

PARTNERS

METATRONICS GAAT TWEEDE KASSTROOM GENEREREN MET EIGEN IOT-PRODUCTEN

VAN HYPE NAAR GOUDPOT Het internet of things (IoT) is een speerpunt van Metatronics. De Eindhovense ontwikkelaar van elektronicamodules en -producten heeft ondertussen een handjevol IoT-producten op de plank liggen. Die zijn straks op Axxion.nl, hun gloednieuwe webwinkel, te koop. Partner Matas Electronics in Best staat garant voor een snelle productie en levering.

DOOR PIM CAMPMAN

INDUSTRIALISATIE

etatronics, in 2003 opgericht, gooide het roer twee jaar geleden om, vertelt eigenaar/directeur Erik Elizen. ‘Qua kennisniveau in IoT-hardware-innovaties staan we, denk ik, in Nederland in de topdrie. En ik zie nog veel verbeterpunten. Die kan ik echter pas doorvoeren als we een tweede, vloeiende kasstroom gegenereerd hebben. Daarmee bedoel ik: naast ontwikkelen ook produceren – niet zelf, maar in samenwerking met ons toelevernetwerk. Waarbij de regie en de verantwoordelijkheid voor de eindproducten bij ons liggen.’

Het Eindhovense bedrijf, met vandaag ruim 25 medewerkers (vooral ontwikkelaars), heeft bij een mooie klantenschare een goede naam opgebouwd in conceptontwikkeling, feasibility en prototyping. ‘Dat moet’, beklemtoont Erik Elizen, ‘zo blijven. Maar daar hebben we nu dus industrialization aan toegevoegd: productie van wat we voor de klant ontwikkeld hebben. In principe ontwikkelen we alleen nog voor klanten die ook de productie bij ons neerleggen.’ Dat heeft grote voordelen voor hen, zegt hij. ‘Door de kennis en expertise die wij in eerdere ontwikkelprojecten hebben opgedaan aan te wenden in

volgende projecten, kunnen wij veel sneller en goedkoper ontwikkelen. Daarnaast hebben wij een groot en bekwaam toelevernetwerk achter ons staan, waar wij díe klussen neerleggen die zij beter kunnen dan wij. Net als, zeg maar, ASML besteden wij alle maakwerk uit. Daarmee ontzorgen wij onze klanten op een prijsefficiënte manier.’

STERK IN IOT Dat moet die tweede kasstroom opleveren, die Metatronics in staat stelt om in eigen huis – in hoog tempo – aldoor nieuwe producten te ontwikkelen. Elizen: ‘Ik kan zo vijf producten noemen die we willen maken en waarvan we weten dat er in de markt behoefte aan is – maar die we niet kunnen starten. Daarom is het zo belangrijk dat we structureel productie starten.’ Metatronics richt zijn pijlen vooral op innovatieve IoT-producten die het via zijn eigen webshop Axxion.nl wil vermarkten, vertelt Willem Hofland, sinds begin dit jaar sales director. ‘We zijn sterk in

MATAS: ‘AAN PARTIJEN ALS METATRONICS TOEGEVOEGDE WAARDE BIEDEN, PRACHTIG’ ‘Wij zijn, zeg maar, de achterkant van hun nieuwe webshop’, omschrijft Guido Bergman, ceo van Matas Electronics in Best, de samenwerking met Metatronics. ‘Omdat we digitaal gekoppeld zijn aan Axxion.nl, komt iedere bestelling direct online bij ons binnen. Die produceren we niet alleen, we versturen die ook, uiteraard uit naam van Metatronics. De hele productie en logistiek liggen dus bij ons. Om dat snel en optimaal flexibel te kunnen doen, gaan we straks een partij halffabrikaten op voorraad houden – en wij borgen dat onze leveranciers vlot de juiste componenten kunnen leveren.’ Geautomatiseerde processen zijn een kolfje naar de hand van de producent van printed circuit board assemblies (pcba’s). Matas heeft jarenlang fors geïnvesteerd in het verder verhogen van zijn toch al imposante automatiseringsgraad, in productie, logistiek én supply chain. Een voorbeeld van dat laatste is Matas’ eigen extranet, waarop toeleveranciers en klanten alle relevante informatie online kunnen vinden. Matas en Metatronics zijn een partnership aangegaan – voor de webwinkel Axxion.nl en ook voor een stuk productie van een geavanceerde hardware-oplossing die Metatronics voor een klant heeft ontwikkeld. Bergman: ‘We kennen elkaar al wat langer, dat scheelt. Maar de doorslag gaf dat ze op zoek waren naar een betrouwbare partner die confidentieel met hun producten

november 2016

omgaat en bij wie ze het hele logistieke proces kunnen neerleggen. Die niet heel groot is, waardoor ze achterin de rij staan, en ook niet heel klein, want dan lopen ze risico.’ De taken zijn goed verdeeld, wat niet wil zeggen dat Matas volledig buiten Metatronics’ ontwikkelprocessen staat. ‘Als zij een idee hebben, betrekken ze ons voor in het ontwikkeltraject om ‘design for manufacturing’ en ‘design for testing’ goed voor elkaar te krijgen. We denken dus mee om uiteindelijk producten op te leveren die zo goed en eenvoudig mogelijk te maken zijn.’ Waarbij Matas ook zijn kennis en expertise inzet om pcba’s te maken die extreme omstandigheden langdurig en probleemloos aankunnen: kou of hitte, trillingen (in auto’s bijvoorbeeld), gevaarlijke (toxische) omgevingen en zo meer. ‘We zijn medisch gecertificeerd, denken ATEX-certificatie (voor explosieveiligheid, red.) eind dit jaar of begin volgend jaar af te ronden – en ISO/TS 16949 (voor automotive, red.) staat op ons wensenlijstje.’ Matas heeft naast diverse grote klanten meerdere kleinere, zegt Guido Bergman tot slot. ‘Wij vinden ook die laatste heel interessant. Betreft het een goede businesscase, waarin wij onze toegevoegde waarde kwijt kunnen, dan zijn wij altijd ‘in’ voor de klus. Ook als het om kleine aantallen gaat. Het leuke van zulke businesscases is dat ze de potentie hebben om een succes te worden – en dus gaan groeien. Wij dragen daar graag aan bij, niet in de

Guido Bergman, in productie bij Matas: ‘Als middelgrote ems’er (leverancier van electronic manufacturing services, red.) passen wij goed bij Metatronics, ook qua cultuur.’ Foto: Bart van Overbeeke

laatste plaats door het complete logistieke traject, samen met de klant, in één keer dusdanig goed in te richten dat het daarna eigenlijk vanzelf soepel loopt. Aan partijen als Metatronics toegevoegde waarde bieden, prachtig.’ www.matas.nl

LINK5_Metatronincs_Matas_v1_LINK6 18-10-16 18:47 Pagina 77

Deze zomer tekenden Erik Elizen van Metatronics (links) en Jasper Snijder, executive vice president new business bij KPN, een samenwerkingsovereenkomst voor het gebruik van KPNâ&#x20AC;&#x2122;s LoRa-netwerk. Foto: Metatronics

negen expertisegebieden: wireless, sensors en lowpower oplossingen zijn daarin dominant.â&#x20AC;&#x2122; Hij toont een device dat de temperatuur en luchtvochtigheid meet en die meetgegevens online real time doorgeeft. â&#x20AC;&#x2DC;Voor allerlei sectoren heel erg interessant: van waterleidingbedrijven tot bedrijven met koelcellen, -wagens en -vitrines, tot

â&#x20AC;&#x201C; om nog maar iets te noemen â&#x20AC;&#x201C; het transport van donororganen aan toe.â&#x20AC;&#x2122;

PRUT UIT CHINA Daarnaast biedt Metatronics oplossingen voor het LoRa-netwerk (Long Range, Low Power), dat nu wereldwijd wordt uitgerold en waarvoor KPN

in Nederland de grote trekker is. Hofland: â&#x20AC;&#x2DC;In een roadshow die onlangs zes plaatsen door heel Nederland heeft aangedaan, hebben wij met zes andere partijen het LoRa-netwerk gepromoot. Wij waren een van de weinige hardware-ontwikkelaars in dat gezelschap. Dat geeft ons een goede uitgangspositie om in applicaties voor LoRa te groeien. Van onze expertise in IoT en LoRa hebben wij hoge verwachtingen.â&#x20AC;&#x2122; Erik Elizen ook, al is dat vooralsnog vooral een kwestie van investeren, voorfinancieren. â&#x20AC;&#x2DC;Iedereen wil IoTâ&#x20AC;&#x2122;en, maar niemand is bereid om te investeren. Van â&#x20AC;&#x2DC;de bakker om de hoekâ&#x20AC;&#x2122; kan ik dat snappen, maar dat ook multinationals die houding hebben gaat er bij mij niet in. Verandert dat niet, dan gaan we de slag missen en zijn we straks aangewezen op â&#x20AC;&#x2DC;prutâ&#x20AC;&#x2122; uit China.â&#x20AC;&#x2122; Maar Elizen heeft goede hoop dat dit snel verandert. â&#x20AC;&#x2DC;Het besef dat IoT van een hype in een goudpot verandert, gaat er komen. No guts, no glory. Nu rolt de bal die we naar de top van de berg rollen vaak terug voor die boven is. Maar gaat die over de top heen, dan hebben we misschien wel een goudpot te pakken. Waarbij het mij minder om het geld gaat dan om de werkgelegenheid die het hier in Nederland oplevert.â&#x20AC;&#x2122; www.metatronics.nl

Engineering en productie Monodelen, modules en behuizingen iso 9001 iso 14001 iso 3834-2 en 15085-2 ITEQ is ITEQ is gespecialiseerd gespecialiseerd in in design, design, engineering, engineering, productie en assemblage van ďŹ jnmechanische plaatwerk monodelen, modules en behuizingen. Daarmee biedt ITEQ haar klanten een compleet dienstenpakket van concept tot eindproduct in onder meer de rail-,

WWW.ITEQ.NL Beeldschermweg 7 3821 AH Amersfoort Tel. 033 4554444 info@iteq.nl

HOHNWURQLFD KDOIJHOHLGHU PHGLVFKH DJUR HQ IRRG elektronica-, halfgeleider-, medische, agro- en food sector. Naast de productie in Amersfoort beschikt ITEQ over een eigen productievestiging in Vietnam. Benieuwd wat ITEQ voor u kan betekenen? Neem contact op met onze verkoopafdeling op 033-455 44 44.

design - engineering - prototyping - productie - assemblage

november 2016

LINK5_Biesheuvel_v1_LINK6 18-10-16 18:06 Pagina 78

TECHNISCHE DIENSTVERLENING

NIEUW DISTRIBUTIECENTRUM VENLO GEEFT BIESHEUVEL TECHNIEK LUCHT

‘MEER PARTNERSHIPS MET OEM’ERS’ Met de opening van een gloednieuw en ultramodern distributiecentrum in Venlo zet Biesheuvel Techniek een logische stap in de uitgestippelde strategie: groeien en de maakindustrie meer competitief maken. ‘We staan pas aan het begin en zullen concurrerender worden, ook naar onze collega’s’, zegt een strijdvaardige algemeen directeur Meino Noordenbos.

DOOR JOS CORTENRAAD

erlegen om een pittige uitspraak zit Meino Noordenbos nooit. ‘De laatste tien jaar zijn we telkens met gemiddeld negen procent gegroeid. Ik heb geen enkele reden om aan te nemen dat we die cijfers de komende jaren niet halen. Integendeel, we gaan de maakindustrie optimaler bedienen, concurrenten overnemen en daarnaast groeien we autonoom. In Nederland wil ik de kaap van 200 miljoen euro omzet binnen vijf jaar nemen.’ Voor alle duidelijkheid: de omzet kwam in 2015 uit op ongeveer 114 miljoen, tien procent meer dan in 2014. De ambities zijn niet gering, de boodschap is helder. Daarmee overtuigde de ceo ook de bazen van de Franse IPH Group toen hij in 2014 om geld vroeg voor een nieuw distributiecentrum. ‘Het was niet lastig hen te overtuigen. Een duidelijke strategie en vooral goede cijfers zeggen alles. We waren echt dringend toe aan een distributiecentrum voor de Benelux met meer capaciteit en ruimte. We willen onze klanten en eigen vestigingen sneller bedienen en het assortiment verder uitbreiden. Daar was in de oude setting geen plaats voor.’

PITTIG Er waren pittige onderhandelingen met de gemeente Venlo voor nodig, maar uiteindelijk werd er een geschikt kavel gevonden voor de 12.000 vierkante meter magazijn met bijbehorende kantoren. Noordenbos is duidelijk in zijn nopjes met de locatie, zo net naast bedrijven als Office Depot en Geodis. ‘Uitstekend ja’, zegt hij terwijl hij trots de zoveelste geïmproviseerde rondleiding verzorgt. ‘Van hieruit bedienen we Nederland, België en Luxemburg. De verbindingen zijn goed en in deze regio zijn uitstekende werknemers te vinden. Meertalig en bekend met de logistiek én de techniek. Wij hebben echt specialisten nodig, mensen die zich willen verdiepen

november 2016

Ceo Meino Noordenbos van Biesheuvel Techniek (links) krijgt eind september symbolisch de sleutel van het nieuwe distributiecentrum overhandigd door wethouder Stefan Satijn van Venlo. Foto’s: Bart van Overbeeke

in producten en onze klanten kunnen helpen.’ Het nieuwe distributiecentrum van Biesheuvel Techniek past in de ambitieuze plannen van moederbedrijf IPH Group. ‘Na Duitsland, Frankrijk

‘Ik wil de kaap van 200 miljoen euro omzet binnen vijf jaar nemen’

leverancier waar klanten ook terechtkunnen voor die ene bestelling per jaar, dat ene onderdeel. Maar we doen veel meer. De klant van nu is veeleisender, verlangt meer service. De laatste jaren zijn we voor steeds meer bedrijven partner geworden. Onze consultants bedenken oplossingen, ze hebben productkennis en zorgen voor de beste opties. Daarnaast zijn we meegegaan in de trend van outsourcing. Zeker oem’ers leggen meer taken en verantwoordelijkheden neer bij hun suppliers. Wij beheren voor zo’n 250 grote en kleine ondernemingen de magazijnen. We zorgen voor just-in-time delivery en houden hun voorraden aan.’

VOORUIT en Italië is dit het vierde grote centrum. Spanje en Polen volgen. Langzamerhand staan we in Westen Zuid-Europa goed op de kaart. De basis voor verdere expansie. We hebben op dit moment amper één procent marktaandeel in Europa en vijf procent in Nederland. Dat gaat veranderen.’

LEVERANCIER Maar niet met het traditioneel uitleveren van schroefjes, gereedschappen, persoonlijke beschermingsspullen, smeermiddelen, lagers, hydrauliek, pneumatiek, meetapparatuur en al die andere spullen die Biesheuvel Techniek in zijn assortiment voert. Ruim 800.000 verschillende producten om precies te zijn. ‘Uiteraard blijven we die

Onder meer door die trend liep Biesheuvel Techniek in het vorige distributiecentrum, ook in Venlo, aan tegen een nijpend ruimtegebrek. Met het nieuwe centrum is dat probleem opgelost. De werkbare ruimte is verdubbeld naar 12.000 vierkante meter, met rekken van wel zes etages hoog. Hier is nu plek voor 80.000 artikelen, bijna drie keer zoveel als in de vorige situatie. Aan de toekomst is gedacht: er is nog eens ruimte voor 6.000 vierkante meter. ‘We kunnen hier vooruit’, erkent Meino Noordenbos. ‘We hebben een huurcontract voor tien jaar. Daarna zien we wel weer verder.’ Met een aantrekkende economie en een alleszins goeddraaiende Nederlandse maakindustrie ligt groei voor de hand. Tien procent op jaarbasis

LINK5_Biesheuvel_v1_LINK6 18-10-16 18:07 Pagina 79

lijkt echter hoog gegrepen, ook omdat de concurrentie fel is. ‘Wij zetten in op verschillende sporen. Ten eerste zijn we van oudsher sterk in de elektrotechniek en mechanische mro. Veel kansen zien we in de mechatronica, de lineaire techniek en 3D-printing. Daarin wordt veel expertise gevraagd en die hebben wij. Wij ontwikkelen ons van multispecialist naar tooling en mechatronica met bijbehorend technisch advies. Ten tweede zien we dat A-merken graag hun distributeurs inzetten om indirect hun klanten te bedienen. Wij nemen die rol met liefde over, zodat de ontwikkelaars als een Festo zich op innovaties kunnen storten. Ten derde hebben we een kapitaalkrachtige moeder die ons in staat stelt om te acquireren. Onlangs hebben we Roelofs Meettechniek overgenomen, zodat we in één klap een positie hebben in meet- en regelapparatuur. Zo zijn er wel meer branches waarin we nog ondervertegenwoordigd zijn. Met slimme overnames gaan we die lacunes invullen.’

Een blik in het nieuwe pand: 12.000 vierkante meter, met rekken van wel zes etages hoog.

PARTNERSHIPS En dan is er nog de bijzondere positie van Biesheuvel Techniek (450 werknemers) bij een aantal grote oem’ers. Zo is het bedrijf sinds vorig jaar businesspartner van Canon Océ. Ook zijn er speciale contracten met onder meer OI Glas, Heineken, Zehnder, Sonac en Sanovo. ‘Heel belangrijk, deze partnerships met grote oem’ers. In onze visie een voorwaarde om te overleven. We maken een stapje omhoog in de keten, zitten aan tafel met r&d-afdelingen en denken mee over

innovaties, over de logistiek. Hier betalen de investeringen in productkennis en opleidingen voor innovatieve oplossingen zich uit.’ In totaal is met het nieuwe distributiecentrum een investering gemoeid van twintig miljoen euro. De in- en uitgaande stromen worden via geavanceerde warehouse-software aangestuurd, rollerbanen zorgen voor een snelle orderpicking. ‘We kunnen hier veel sneller werken en meer producten opslaan’, rondt Meino Noordenbos af.

‘En ik vergeet daarbij haast te zeggen dat er een duurzaam energiesysteem is aangelegd, de afvalscheiding en -verwerking automatisch gaan en de medewerkers veel minder fysiek werk hoeven te verrichten bij beter (led-)licht. Want hoe ambitieus we ook zijn, het zijn de mensen die het doen bij Biesheuvel.’

www.biesheuveltechniek.nl

Creating new business for OEM with Bridging Technology.

november 2016

LINK5_Uit de markt (achter)_v1_LINK4 18-10-16 16:01 Pagina 80

13:50

LINK5_Uit de markt (achter)_v1_LINK4 18-10-16 16:01 Pagina 81

UIT DE MARKT 3DEXPERIENCE-PLATFORM: VERBETEREN VAN REEDS VERKOCHTE PRODUCTEN Momenteel is nog maar zo’n vijf procent van de wereldwijd geïnstalleerde productiemachines via het internet of things verbonden met de oem’ers die ze op de markt hebben gebracht. Philippe Bartissol, vice president Industrial Equipment van Dassault Systèmes, verwacht dat dat percentage de komende jaren zal stijgen naar circa vijftig procent. ‘Veel industriële ondernemers vrezen via zo’n verbinding ip te verliezen. Ook willen ze voorkomen dat iemand van buiten inzage krijgt in de processen in de fabriek. Maar, net zoals de consument privébedrijven en overheden steeds vaker toestaat hem via z’n smartphone te volgen, zal die bereidheid informatie online te delen ook in de industrie toenemen.’ De groei van online zal vooral moeten komen van nieuwe machines, want die hebben het juiste besturingssysteem aan boord om die connectivity zinvol te gebruiken. Een toepassing die Dassault Systèmes met zijn 3DEXPERIENCE-platform

ondersteunt, benut gebruikersdata voor het verbeteren van het product: de tractor in het veld of wasmachine thuis die voortdurend data naar de oem’er stuurt. Daarmee kan hij niet alleen nog te produceren tractors of wasmachines verbeteren, maar ook die al in gebruik zijn. Dassault heeft er een systems engineering-platform voor ontwikkeld. Dat bestaat uit een set modules waarmee engineers van alle disciplines (mechanica, elektronica en software) geïntegreerd aan een innovatie kunnen werken, in elke fase: van modelvorming en simulatie tot en met productie en service. Alles gericht op het realiseren van een product dat zo goed en snel mogelijk aansluit bij de actuele klantwens. Bartissol: ‘Met ons platform kun je verbeteringen realiseren van softwarematige aard, maar ook mechanische of elektronische, op basis van een en hetzelfde, goed beveiligde digitale model.’ Claas, fabrikant van landbouwmachines, maakt van het 3DEXPE-

RIENCE-platform gebruik in zijn digital factory. Daar worden de werking van het product en het productieproces gesimuleerd en geoptimaliseerd aan de hand van één actueel, digitaal model waar alle engineers binnen de onderneming mee wer-

ken. Miscommunicatie is dus uitgesloten. Het implementeren van deze Industrie-4.0-technologie vergroot de flexibiliteit van de productie en verkleint de batch size naar één stuks, aldus Bartissol. www.3ds.com/industries

TREFPUNT VOOR PRECISIETECHNOLOGIE Op woensdag 16 en donderdag 17 november 2016 organiseert Mikrocentrum voor de zestiende keer de Precisiebeurs in De Koningshof in Veldhoven. Deze beurs is uitgegroeid tot hét jaarlijkse trefpunt voor precisietechnologie, mechatronica en fijnmechanische technologie in de Benelux en krijgt een steeds internationaler karakter. Het event combineert een vakbeurs (ruim 300 exposanten) met een congresprogramma vol keynotes en exposantenlezingen. De eerste dag van het keynoteprogramma staat in het teken van ‘big science’, met presen-

taties van internationale onderzoeksinstellingen/-projecten als CERN, ITER, ESRF, ESS en E-ELT. Verder zal deze dag metrologie centraal staan. Op de tweede dag zijn onder meer dynamica en contamination control de thema’s. Dan is er ’s morgens ook een Duits-Nederlands ontbijttreffen. Internationale contacten kunnen verder worden gelegd via de Meet & Match die opnieuw wordt georganiseerd in samenwerking met de Kamer van Koophandel en EEN (Enterprise Europe Network). www.precisiebeurs.nl

AXXIOT DE WEBSHOP VOOR READY-MADE INTERNET OF THINGS OPLOSSINGEN

BEKIJK ONS AANBOD OP WWW.AXXIOT.NL november 2016

Een

oplo

ALINK5_Uit de markt (achter)_v1_LINK4 18-10-16 20:19 Pagina 82

ADVERTORIAL

ZO VEEL MOGELIJK METAALBEWERKINGEN ONDER ÉÉN DAK

CREDO OREEL: COMPLETE TOELEVERING Flexibiliteit en high mix low volume. Dat zijn voor het Friese metaalbewerkingsbedrijf Oreel Metal Components & Assemblies de sleutelwoorden. ‘De klantvraag is zo veranderd dat oude productiemethoden niet langer volstaan. Je moet in staat zijn alle onderdelen in kleine hoeveelheden binnen hele korte tijd tegen een zo laag mogelijk prijs te leveren’, aldus directeur Sytse Oreel. Om aan die nieuwe, sterk wisselende vraag uit de markt te voldoen, zet Oreel in op complete toelevering oftewel onestop shopping. Dat houdt in de klant zo veel mogelijk bewerkingen onder één dak aanbieden, wat de toeleverketen voor hen vereenvoudigt. Goed opgeleid personeel kan beschikken over een uitgebreid en divers machinepark voor de meest uiteenlopende bewerkingen. Van lasersnijden en kanten tot 12 meter voor de grotere plaatwerkdelen tot tot zeer snelle fiberlasers voor snijden en lassen van fijn plaatwerk. Daarnaast wordt er gewalst, gelast, verspaand en beschikt het bedrijf over een Adige LT8 buislaser, geschikt voor het snijden van uiteenlopende profielen. ‘Vanaf december komt daar een Schroder MAK4 zwenkbuiger bij, waarmee we panelen tot 4 meter met complexe vormen snel en krasvrij kunnen bewerken’, aldus Sytse Oreel. De productie vindt plaats in aparte hallen voor roestvrijstaal en staal, waarmee besmetting van het rvs voorkomen wordt; vaak een voorwaarde voor klanten in de voedingsmiddelenindustrie. Oreel bedient bedrijven in de agribusiness, de medische sector en de voedingsmiddelen- en recyclingindustrie. De moderne technieken maken het mogelijk de organisatie flexibel in te richten en moeiteloos op te schalen qua capaciteit als klanten groeien qua omzet. ‘Dankzij een techniek als laserlassen wisten wij voor een van onze grotere klanten de Logistieke meerwaarde van Oreel Metal Components & Assemblies: kanban verpakking. Foto: Jaap Spieker. doorlooptijd van een product terug te brengen van 30 naar 2 minuten. Dat vergroot hun snelheid van leveren en vormt bovendien een vangen. Daarnaast biedt Oreel ruimte aan 15 leerling-metaalbewerkers. kostenbesparing.’ Voor een andere klant betekende de door Oreel gerealiDe focus op one-stop shopping blijkt succesvol: sinds 2006 steeg de seerde doorlooptijdverkorting een extra concurrentievoordeel, omdat zij omzet van 5 naar 17 miljoen. Daar ligt ook de toekomst, is de vaste overhun machines sneller konden leveren. tuiging van Oreel. ‘Voor bepaalde klantorders zijn soms wel twintig bewerkingen nodig. Het is voor klanten extreem complex om de planning Ook intern streeft Oreel op meerdere fronten naar doorlooptijdverkorvan al die leveranciers op elkaar af te stemmen. Dan springen wij eruit als ting. Zo werd jaren geleden al de orderverwerking op de afdeling werkleverancier met alle bewerkingen onder één dak waardoor er geen tijd voorbereiding geautomatiseerd, waardoor orders binnen een halve dag verloren gaat door onder meer inpakken en transporteren. En het wordt gereed zijn voor productie. Komend jaar wordt het papierarm werken op een stuk overzichtelijker.’ de werkvloer uitgebreid en worden ook de werkinstructies gedigitaliseerd. ‘We willen de productie op allerlei manieren zo intelligent mogelijk maken en waar mogelijk IT-systemen inzetten voor de aansturing van het productieproces. Steeds met als doel snel en foutloos te leveren.’ Inmiddels bestaat het familiebedrijf Oreel ruim 160 jaar, de laatste tien jaar onder leiding van de vijfde generatie: Sytse Oreel. Qua duurzaamheid is het bedrijf geheel bij de tijd. Twee jaar geleden werd een nieuwe hal gebouwd en voorzien van ruim 600 zonnepanelen. Daarnaast is het hele Postbus 1 pand voorzien van led-verlichting. Momenteel telt het bedrijf circa 100 9074 ZL Hallum T 0518 43 11 41 medewerkers in vaste dienst; doorgaans zijn zij dankzij cross-training Meekmawei 4 E info@oreel.nl thuis op meerdere machines, om pieken in de productie op te kunnen 9074 TJ Hallum I www.oreel-hallum.nl

LINK5_Uit de markt (achter)_v1_LINK4 18-10-16 16:09 Pagina 83

UIT DE MARKT ‘TIJDIGE AFSTEMMING OVER SCHROEVEN KAN DUIZENDEN EURO’S SCHELEN’ ‘Co-engineering leidt tot kostenbesparingen’, zo luidt de kop in de nieuwe advertentie van Jeveka, specialist in bevestigingsmiddelen. Want al lijkt een schroef een wat onbeduidend, goedkoop onderdeel van een complexe machine, voor het verkeerde type kiezen kan aardig in de papieren lopen, is de ervaring van directeur Adriaan Veltkamp. ‘Wanneer je bijvoorbeeld een rvs-schroef in rvs-plaatmateriaal draait, kan het zogeheten ‘vreet-effect’ optreden. Door warmteontwikkeling tijdens het schroeven raakt de schroefdraad beschadigd, waardoor de schroef er niet helemaal tot aan de kop ingedraaid kan worden. Wordt bij een ASML tijdens de assemblage alles opgehouden omdat plaatwerk weer gedemonteerd en in een cleanroom van nieuw schroefdraad voorzien moet worden, dan ben je zo duizenden euro’s verder.’ Nu heeft het Veldhovense bedrijf de materiaalspecia-

listen in huis die weten dat ze in een vroeg stadium met Jeveka contact moeten opnemen om de meest geschikte bevestigingsmaterialen te bepalen. ‘Maar dan heb je het over zeer kostbare machines waarvoor voldoende engineerscapaciteit beschikbaar is om ook over die details tijdig na te denken. In veel gevallen wordt er echter niet tijdig over de juiste bevestigingsartikelen nagedacht. Zeker als het om grote series gaat, kan het veel geld schelen als je al in de tekenfase met ons overlegt. Dan kan blijken dat je bijvoorbeeld drie bevestigingsartikelen – een boutje, moertje en ringetje – kunt vervangen door één special. Met alle kostenvoordelen van dien.’ www.jeveka.com

EVENT SMART CONNECTIVITY: OEM’ERS SPREKEN HUN WENSEN UIT Op 23 november organiseert Link Magazine samen met FDP (Federatie Metaalplaat) het Benelux Sheet Metal Event ‘Smart Connectivity’. Centraal staat de implementatie van smart technologie in de plaatverwerkende industrie. Het programma begint met een rondleiding door de warmwalserij op het terrein van Tata Steel in IJmuiden, waar het event plaatsvindt. Na de lunch en een voordracht door Tata Steel over de ontwikkelingen in de staalmarkt, vindt er een rondetafelgesprek plaats onder leiding van William Smit (DBSC Consulting). Daarvoor zullen de oem’ers ASML (in de persoon van Hans Maranus) en Marel (Paul Spoelstra en Gerard Hutting) aanschuiven, plus de toeleveranciers Metes (Eduard Rutten) en BOZ Group (Corné van Opdorp). In een eerste ronde zullen de oem-representanten hun visie geven op smart industry en welke inspanningen zij verwachten van hun ketenpartners om hun processen te digitaliseren.

Vervolgens krijgen de twee toeleveranciers de ruimte voor hun visie en een reactie op de oem-wensen. Aansluitend op de discussie volgen presentaties van Jan Jongmans, mechanical expert bij ASML, Fred van Houten, hoogleraar Design Engineering aan de Universiteit Twente, en Aad Veenman van de Boston Consulting Group. Jongmans zal uiteenzetten op welke manier ASML de komende jaren zijn communicatie over specificaties zal digitaliseren en wat dat betekent voor de toeleveranciers. Van Houten zal de digitalisering en industriële automatisering in breder perspectief zetten en ingaan op de consequenties voor de keten. Veenman geeft zijn visie op de betekenis van smart industry specifiek voor de plaatverwerkende industrie. Het programma is speciaal bedoeld voor managers en engineers uit de plaat- en buisverwerkende industrie. info@fdp.nl www.fdp.nl

Thema: Thema: “Hoe “Hoe maak je Smar Smartt IIndustry ndustry cconcreet?” oncreet?” • • • • • • •

Software voor productie-, engineering- en handelsbedrijven Alles over het digitaliseren van bedrijffsprocessen voor de industrie Uitgebreide expositie met 100 specialistische bedrijven Congres programma met lezingen & workshops Kennis over optimalisatie, implementatie en integratie U ontmoet 1.500 vakgenoten & experts Gratis entree voor or gebruikers business soffttware

Vakbeurs V akbeurs & Congres Congres Dinsdag Dinsdag 29 en woensdag woensdag 30 november november 2016 - 09.00 tot tot 17.30 uur 1931 Congrescentrum Congrescentrum Brabanthallen, Brabanthallen, ‘s-Hertogenbosch ‘s-Hertogenbosch

gra ratis to e g a n g to S Schrijf chrijf u snel in:

www.business-software-event.nl www.business-software -event.nl

november 2016

LINK5_Uit de markt (achter)_v1_LINK4 18-10-16 16:11 Pagina 84

UIT DE MARKT EDWARD VONCKEN VOLGT MARC HENDRIKSE OP ALS BI-VOORZITTER; WILLIAM PIJNENBURG HERDACHT overlijden van William Pijnenburg, juli jongstleden. Als ceo/eigenaar van het Helmondse AAE heeft hij – mede in BI-verband – zich er altijd sterk voor gemaakt het aanzien en de kwaliteit van technische opleidingen te verbeteren. Om partijen/personen die op dat vlak het verschil hebben gemaakt in het zonnetje te zetten, werd de Brainport Industries College

Award in het leven geroepen. Deze eerste keer ging de prijs naar AAE. Dochter Manon Pijnenburg, hr-manager bij AAE, nam de award in ontvangst en droeg ’m op aan haar vader. Vanaf volgend jaar heeft de award een nieuwe naam: William Pijnenburg Prijs. www.brainportindustries.nl

William Pijnenburg, de onlangs overleden eigenaar van AAE, was ook nauw betrokken bij Link Magazine. Hij gaf de aanstoot tot het nieuwe onderdeel Flink en was vorig jaar nog te gast in de DISCA-talkshow (tweede van rechts). Foto: Sam Rentmeester

KMWE-ceo Edward Vonken is Marc Hendrikse, topman van NTS-Group, opgevolgd als voorzitter van Brainport Industries (BI). De wisseling van de wacht had plaats op 12 oktober, tijdens het jaarcongres van de vereniging van hightech toeleveranciers. Een eerste-lustrumcongres, want BI bestaat vijf jaar. Begonnen met negen aangesloten bedrijven nam dat aantal gestaag toe tot negentig nu. Edward Voncken’s KMWE

november 2016

behoort tot de deelnemers van het eerste uur – en hijzelf maakt zich, als bestuurslid, al een tijdlang sterk voor de realisering van de Brainport Industries Campus. KMWE is in 2017 of 1018 de eerste die zich daar gaat vestigen. Tijdens het jaarcongres meldde Voncken dat verschillende bedrijven, waaronder een aantal buitenlandse, er serieus over nadenken hetzelfde te doen. Verder werd er stilgestaan bij het

AWARDS Tijdens de WoTS in Jaarbeurs Utrecht zijn de TechAwards 2016 uitgereikt, in de World of Laboratory aan Gilson International, in de World of Automation/World of Motion & Drives aan Rittal en in de World of Electronics aan A&C Solutions. Tijdens Surface 2016, vakbeurs voor oppervlaktetechniek in Den Bosch, is de ION Borghardt Award 2016 uitgereikt aan AD Chemicals in partner-

ship met Weert Groep. Ze hebben een bijzondere innovatie geleverd op het gebied van chroom(VI)-vrije voorbehandeling op verzinkt staal voor poedercoaten en natlakken. In Jaarbeurs Utrecht is tijdens de beurs Industrial Processing de Proces Innovatie Prijs uitgereikt aan Tetra Pak Processing Systemss. Dit voor de Tetra Pak Flexline, een flexibele kaasproductielijn die in elke batch een andere kaassoort of een ander kaasformaat kan produceren met minimaal tijd- en productverlies.

LINK5_Uit de markt (achter)_v1_LINK4 18-10-16 16:11 Pagina 85

GROEIEND MURRELEKTRONIK VOORLOPER IN INTERNET OF THINGS Het Duitse Murrelektronik, fabrikant van producten voor de automatiseringstechniek, opende dertig jaar geleden een magazijn in Gilze om de Benelux te bevoorraden. Dat werd Murrelektronik Nederland. Modernisering van de logistiek maakte het magazijn in 2006 overbodig en het bedrijf betrok een nieuw kantoor in Oosterhout (NB). Onder leiding van Gert van Dam groeide het uit tot nu zo’n twintig medewerkers. Om de groeiende klantenkring nog beter te kunnen bedienen, verhuisde het recent opnieuw, nu naar Breda. ‘Daar is meer ruimte voor onze medewerkers, voor het verzorgen van cursussen en trainingen en voor inbedrijfnames’, verklaart Van Dam, die inmiddels ook een Belgische vestiging (in Dendermonde) onder zijn hoede heeft. ‘Voordat we bij de klant aan de slag gaan, willen we hem laten zien waarmee hij te maken krijgt. Bij ons op kantoor bootsen we de klantsituatie na met onze producten, inclusief plc’s en software. In ons

nieuwe pand hebben we ook de ruimte om met stagiairs en afstudeerders aan de slag te gaan. Zo komen we dichter bij beginnende talenten. Die mogelijkheid hadden we in het verleden niet.’ De verhuizing viel samen met de mijlpaal van het dertigjarig bestaan van Murrelektronik Nederland. Een officiële ingebruikname van de nieuwe huisvesting of een jubileumfeest staan niet gepland. Wel kregen de vaste klanten gebak bezorgd, een geste die ze zeer waardeerden, aldus Van Dam. Het bedrijf is uitgegroeid van een serviceleverancier tot een actieve verkoopadviseur, schetst hij. ‘We zijn geprofessionaliseerd en kunnen een technisch onderlegd advies geven.’ Murrelektronik biedt een omvangrijk pakket voor elektrische en elektronische installatieconcepten, van de schakelkast via de interface tot in het veld. Met het belangrijkste advies van Murrelektronik – decentraal bekabelen en installeren – was het bedrijf zijn tijd vooruit. ‘De visie van

G B

Een blik in de nieuwe huisvesting. Foto: Murr

onze eigenaar, dat je machines decentraal moet besturen, is redelijk uitgekomen. Kijk naar de opkomst van het internet of things, dat is daar een logisch vervolg op. Hoe meer je decentraal in de machine doet, hoe meer je kunt monitoren, hoe beter je kunt besturen. Dat heet nu Industrie

4.0, maar wij doen het al een tijdje.’ Logisch dus dat Gert van Dam verdere groei voorziet, vooral in de buitendienst maar zeker ook op kantoor. ‘De boodschap die we vroeger niet zo goed over de bühne kregen, begrijpen mensen nu veel beter.’ www.murrelektronik.nl

VSE INDUSTRIAL AUTOMATION UW BS-FILTER VOOR HOOGCOMPLEXE PROJECTEN VSE HOUDT HET OVERZICHT EN HOUDT HET SIMPEL. VOOR U. ALS HET GAAT OM: • MOTION CONTROL • INDUSTRIËLE AUTOMATISERING • HYGIËNISCH ONTWERP • ROBOT-INTEGRATIE • SERVICE & ONDERHOUD

VSE Industrial Automation is een nieuwsgierige club specialisten. ‘Waarom’ is voor ons - en wij denken ook voor u - de vraag waar alles mee begint.

november 2016

In zie op th ru au nin vo Ce de Br Sit m na na en De he en M ten CH Le ve

LINK5_Uit de markt (achter)_v1_LINK4 18-10-16 16:12 Pagina 86

<ĂŶƐĞŶ ďĞŶƵƩĞŶ ŝƐ ŶŝĞƚ ǀĂŶǌĞůĨƐƉƌĞŬĞŶĚ /W> ĚǀŝĞƐ ďǀ ,ŝŐŚ dĞĐŚ ĂŵƉƵƐ ϵ ϱϲϱϲ ŝŶĚŚŽǀĞŶ

<ĂŶƐĞŶ ŬƵŶŶĞŶ ďĞŶƵƩĞŶ ǀƌĂĂŐƚ ŽŶĚĞƌŶĞŵĞƌƐĐŚĂƉ ĞŶ ĞĞŶ ŽƌŐĂŶŝƐĂƟĞ ĚŝĞ ƐŶĞů ŬĂŶ ƌĞĂŐĞƌĞŶ ĚŽŽƌ ŇĞǆŝďĞůĞ͕ ůĞĂŶ ƉƌŽĐĞƐƐĞŶ ĞŶ ƐůŝŵŵĞ ĂƵƚŽŵĂƟƐĞƌŝŶŐ͘

DŽĞƚ Ƶ ŬĂŶƐĞŶ ǀŽŽƌďŝũ ůĂƚĞŶ ŐĂĂŶ͍ EĞĞŵ ĚĂŶ ĞĞŶƐ ĐŽŶƚĂĐƚ ŽƉ ŵĞƚ IPL͘ IPL ƌĞĂůŝƐĞĞƌƚ ǀĞƌďĞƚĞƌŝŶŐĞŶ ĚŝĞ ŽƉ ŬŽƌƚĞ ƚĞƌŵŝũŶ ƌĞƐƵůƚĂƚĞŶ ŽƉůĞǀĞƌĞŶ͘ ŽĚĂƚ Ƶ ŐĞĞŶ ŬĂŶƐ ŚŽĞŌ ƚĞ ŵŝƐƐĞŶ͙͙ IPL ŚĞůƉƚ Ƶ ĚĞ ũƵŝƐƚĞ ŬĞƵǌĞƐ ƚĞ ŵĂŬĞŶ͘ tĞ ŝĚĞŶƟĮĐĞƌĞŶ ŵŽŐĞůŝũŬŚĞĚĞŶ ĞŶ ǀŽĞƌĞŶ ǀĞƌďĞƚĞƌŝŶŐĞŶ ŝŶ ǁĞƌŬƉƌŽĐĞƐƐĞŶ ĚŽŽƌ͘ KŽŬ ŚĞůƉĞŶ ǁĞ ďŝũ ĚĞ ƐĞůĞĐƟĞ͕ ŝŵƉůĞŵĞŶƚĂƟĞ ĞŶ ŽƉƟŵĂůŝƐĂƟĞ ǀĂŶ ďĞĚƌŝũĨƐƐŽŌǁĂƌĞ͘

IPL ŝƐ ŽŶĂĬĂŶŬĞůŝũŬ͘ hǁ ďĞůĂŶŐ ƐƚĂĂƚ ĚƵƐ ĂůƟũĚ ǀŽŽƌŽƉ͘

lt u a a h r e Wanne ialist bij? spec n e e r e

WŽƐƚďƵƐ ϳϳϱ ϱϲϬϬ d ŝŶĚŚŽǀĞŶ d нϯϭ ;ϬͿϰϬ ϳϱϬ ϱϱ ϵϬ ŽĸĐĞΛŝƉů͘Ŷů ǁǁǁ͘ŝƉů͘Ŷů

LINK5_Uit de markt (achter)_v1_LINK4 18-10-16 16:12 Pagina 87

UIT DE MARKT

VERANDERVERMOGEN

DUIDELIJKHEID OVER OPEN SOURCE Op de tweede dag van het Business Software Event vindt de eerste editie plaats van het OSSHC, het jaarlijks te organiseren Open Source Software en Hardware Congres voor de Benelux. Het OSSHC richt zich op het industrieel gebruik van open source soft- en hardware. Doel van het congres is duidelijkheid te verschaffen over de feiten en fabels rond open source. Niet alleen voor de diepgewortelde techneut maar ook voor partijen die snel toepassingen willen realiseren. Aan bod komen definities, regels en licentievormen voor open source software. De impact en de voor- en nadelen worden besproken. Heel actueel is natuurlijk de vraag hoe open source past binnen het internet of things. Andere (techni-

sche) onderwerpen zijn netwerkarchitecturen, toegang tot de sources en security. Mikrocentrum organiseert het Business Software Event op 29 en 30 november in 1931 Congrescentrum Brabanthallen in Den Bosch. Centrale vraag dit jaar: ‘Hoe maak je Smart Industry concreet?’ In smart industry draait het om nieuwe productietechnieken en de verdere integratie van ict in de industriële productieketen. Veel organisaties zien kansen, maar worstelen met de vraag hoe ze dit concreet kunnen inzetten voor hun eigen business. Organisaties die het al succesvol hebben uitgerold, komen aan het woord en geven een kijkje in de keuken. www.business-software-event.nl

Variass viert z’n 25-jarig jubileum in de Oude Suikerfabriek in Groningen, met links op het podium directeur Henk Smid. Foto: Com-magz

Henk Smid gebruikte de Oude Suikerfabriek, de accommodatie in Groningen waar Variass medio oktober zijn 25-jarig bestaan vierde, als voorbeeld van de continue en steeds snellere veranderingen waarop een bedrijf als de Veendammer system supplier voortdurend moet inspelen. Het is volgens hem de kern van het succes van zijn onderneming: ‘Suiker wordt nog steeds gemaakt, maar op een heel andere manier en niet meer

in een omgeving als deze.’ Zo is ook Variass veranderd, van een assemblagebedrijf dat capaciteit leverde in een innovatiebedrijf dat om concurrerend te blijven nauw samenwerkt met andere kennisbedrijven, aldus de Variass-directeur vanaf het podium. Die vervolgens, als illustratie van dat verandervermogen van zijn onderneming, een nieuwe huisstijl onthulde. www.variass.nl

november 2016

LINK5_Geleverd-Geinvesteerd_v1_LINK4 18-10-16 16:18 Pagina 88

GELEVERD GEINVESTEERD BUSSENBOUW

Link Magazine bericht over de toegevoegde waarde van leveranties en investeringen in de industrie. Voor meer informatie: www.linkmagazine.nl

Grote orders voor VDL Bus & Coach VDL Bus & Coach gaat 228 Citeabussen, waarvan dertig elektrische, leveren aan Arriva Nederland. Het openbaarvervoerbedrijf zal de bussen in Limburg, Zuidoost-Friesland en op de Waddeneilanden inzetten. De elektrische bussen gaan rijden in Maastricht, Venlo en op de eilanden.

Vrijwel gelijktijdig maakte VDL Bus & Coach een order van tachtig Citea’s voor Rheinbahn in Düsseldorf bekend. Het Duitse openbaarvervoerbedrijf heeft al zestig VDLbussen in gebruik. www.vdlbuscoach.com

Kapitaalinjectie voor Holst Centre legt zich toe op de ontwikkeling van draadloze sensoren en flexibele elektronica. De kapitaalinjectie komt bovenop de steun die EZ al eerder toezegde. Publieke financiering blijft nodig zolang innovaties van het centrum nog niet vermarkt worden. www.holstcentre.com

HANDLINGSYSTEMEN

Vanderlande betrekt ultramodern nieuw hoofdkantoor Vanderlande heeft medio september in Veghel zijn nieuwe hoofdkantoor in gebruik genomen. De nieuwbouw telt ruim 1.000 werk-

postdiensten maakt een recordgroei door en neemt meer nieuwe werknemers aan dan ooit. Met meer dan 4.000 medewerkers wereldwijd behaalt Vanderlande inmiddels een omzet van ruim één miljard euro. www.vanderlande.com

INDUSTRIËLE AUTOMATISERING

AWL breidt uit naar Mexico

ONDERZOEK

Het Holst Centre krijgt in 2017 en 2018 zes miljoen euro steun van het ministerie van Economische Zaken, topsector High Tech Systemen & Materialen, de provincie NoordBrabant en TNO. De r&d-organisatie, een samenwerkingsverband van het Belgische Imec en TNO met ruim tweehonderd medewerkers,

geluidsniveaus (innovatieve driedubbele beglazing) en ergonomie/ werkcomfort. In de tweede helft van volgend jaar krijgt ook de vernieuwde Vanderlande Academy er onderdak. De marktleider in bagagesystemen op luchthavens en sorteersystemen voor pakket- en

plekken. Vanderlande’s visie op duurzaamheid is terug te vinden in aspecten als energiebesparing, veel (natuurlijk) licht en ruimte, lage

Bouwer van lasmachines voor de automotive AWL gaat zich in Mexico vestigen. Dit om dicht bij het daar grote en snelgroeiende aantal automotive-klanten te zitten. De professionaliseringsslag die de afgelopen jaren werd gemaakt, heeft het Harderwijker bedrijf veranderd van een regionale in een mondiale spe-

ler. Eerder werden vestigingen geopend in Tsjechië en China en werd een strategisch partnership met JR Automation in Amerika aangegaan. Voor de vestiging in Mexico werft AWL momenteel lokaal personeel, zoals robotprogrammeurs, lasspecialisten en software-engineers. www.awl.nl

KUNSTSTOFINDUSTRIE

BKB Precision investeert in klasse-7 reinigingssysteem Om aan de groeiende vraag naar gereinigde kunststofproducten te kunnen voldoen, heeft BKB Precision een klasse-7 reinigingsstraat in gebruik genomen met een ultrasoon reinigingssysteem. Het nieuwe generatie modulaire systeem van

Finsonic Genius biedt BKB een flexibele indeling op een beperkt vloeroppervlak. Met het reinigingsproces in eigen huis kan BKB doorlooptijden verkleinen en de flexibiliteit vergroten. www.bkbprecision.com

NIEUW! 1e editie

toeeggaanngg Graattisis to Gr

A AgriFoodTech griFoodT Tec ech de toekomst toekomst voor voor Nederland • • • • •

High Tech & ICT oplossingen voor productie-, proces- & kwaliteitsoptimalisatie High Tech & ICT onderdelen voor eff ffec ectievere en efficiëntere machines en apparaten Expositie van 120 specialistische bedrijven en kennisinstellingen Uitgebreid congresprogramma & (internationale) meet & match Gratis entree voor bezoekers

14 14 DECEMBER AgriFoodT Tech Platform CONGRES

Vakbeurs Vakbeurs & Congres Congres W oensdag 14 en endonder donder dag 15 dec ember 2016 Woensdag donderdag december Br abanthallen ‘‘s-Hertogenbosch s-Hertogenbosch Brabanthallen P Partners artners 2016:

november 2016

Van maatschappelijke uitdagingen naar innovatieve oplossingen

Meer Meer weten? weten?

w www.agrifoodtech.nl ww.agrifoodtech.nl

LINK5_Geleverd-Geinvesteerd_v1_LINK4 18-10-16 16:18 Pagina 89

PRODUCTIEAUTOMATISERING

IMS scoort grote order in China IMS in Almelo heeft opnieuw succes in de markt voor smart devices. Er is een grote order binnengehaald voor het leveren van productielijnen aan een klant in China. Deze productielijnen worden ingezet voor het produceren van componenten voor smart devices. Het extreem nauwkeurig assembleren van de compo-

nenten wordt mogelijk gemaakt door actieve uitlijning gebaseerd op optica en servosystemen. IMS voert de order uit in samenwerking met gespecialiseerde partners uit binnen- en buitenland, waaronder KMWE en Masévon Technology. www.ims-nl.com

den – waar al meer dan honderd jaar voedingsingrediënten als stremsels, coatings en kleurstoffen worden geproduceerd – een nieuwe, hypermoderne fabriek te bouwen. Daarmee wordt de productiecapaciteit voor bacterieculturen verdriedubbeld. www.cskfood.com

OLIE & GAS

Airborne haalt 23 miljoen euro op bij investeerders

HANDLING

Schunk opent Tec Center Schunk Intec is verhuisd naar een nieuw bedrijfspand in Den Bosch, waar het de beschikking heeft over een modern Tec Center. De specialist in span- en grijptechniek kan aan de hand van demonstraties in het Tec Center aantonen hoe klanten productiviteitswinst kunnen boeken. In het Tec Center staan de

kenmerkende smaak van Nederlandse kaas. CSK, dochter van zuivelcoöperaties FrieslandCampina, DOC, Cono en Rouveen, produceerde zijn culturen altijd in Ede, maar die fabriek zit door een groeiende kaasmarkt aan zijn productieplafond. Het bedrijf koos er daarom voor om op zijn locatie in Leeuwar-

vijf productgroepen uitgestald: klauwen, klauwplaten, stationaire spansystemen, grijpers en automatiseringscomponenten en -systemen. Daarnaast is er alle ruimte voor opleidingen en thematische seminars, bijvoorbeeld over de efficiënte inzet van robots. nl.schunk.com

Airborne Oil & Gas, producent van thermoplastische composietpijpen voor olie & gas-applicaties, heeft 23 miljoen euro opgehaald bij investeerders. Zo wordt Saudi Aramco Energy Ventures (SAEV) aandeelhouder en investeert het tien miljoen. Dankzij de investeringen kan het IJmuidense Airborne Oil & Gas verder groeien in productontwikke-

ling en -kwalificatie, en de productiecapaciteit en het verkoopapparaat uitbreiden. Aandeelhouders van Airborne zijn nu HPE Growth Capital, Shell, Chevron Technology Ventures, Evonik, SAEV, Adveq en oprichters en management van Airborne. www.airborne-oilandgas.com

ZUIVEL

Nieuwe fabriek CSK voor Nederlandse kaasbacteriën In september is een hightech fabriek van CSK Food Enrichment in Leeuwarden geopend. De nieuwe

fabriek moet uitgroeien tot dé locatie voor het produceren van de bacterieculturen die zorgen voor de

november 2016

LINK5_Uit de markt (achter)_v1_LINK4 18-10-16 16:13 Pagina 90

ADVERTO RIAL Leading provider of EXTREME fiber sensing systems, Technobis is launching its new product family for fiber sensing based on Integrated Photonics, i.e. Application Specific Photonic Integrated Circuits (ASPIC). ASPIC technology supports existing and future sensing and monitoring solutions for challenging applications and stringent environments. ASPIC systems have huge advantages over conventional optics systems. Among the many technology benefits are improved reliability, solid state, smaller sizes, reduced weight, significantly reduced pricing, hybrid integration, improved thermal and vibration stability.

TECHNOBIS LAUNCHES ITS NEW PRODUCT FAMILY FOR EXTREME FIBER SENSING MARKETS & APPLICATIONS The new product family offers exceptional performance in fast and accurate measurements for demanding market segments such as high tech, aeronautics, space, medical, nuclear and automotive testing industries. The systems are specifically developed for strain sensing (down to 0.02 nanostrain resolution), thermal mapping (up to 100 FBGâ&#x20AC;&#x2122;s in one fiber, high resolution, high speed), pressure sensing, force sensing, shape reconstruction (multi-channel systems), displacement sensing, etc.

DEMONSTRATION Technobis will be demonstrating its new Gator product family on request and at the Precision Fair in Veldhoven, The Netherlands, between 16-17 November 2016.

MORE INFORMATION Technobis can help you gain new insights about the dynamic behavior of your application resulting in the most innovative solutions. For more information and specifications, please contact us or download our EXTREME fiber sensing brochure.

Technobis Fibre Technologies BV Pyrietstraat 2

T +31 (0)72 3020040

1812 SC Alkmaar

E info@technobis.com

The Netherlands

I www.technobis.com

LINK5_Uit de markt (achter)_v1_LINK4 18-10-16 16:13 Pagina 91

UIT DE MARKT RAAD VAN STATE GEEFT BRAINPORT INDUSTRIES CAMPUS RUIM BAAN De Raad van State verklaarde eind september een reeks bezwaren tegen de bouw van de Brainport Industries Campus (BIC), in het noordwesten van Eindhoven, ongegrond. Daarmee is de weg vrij om met de ontwikkeling ervan aan de slag te gaan. SDK Vastgoed, een bedrijf van VolkerWessels, zal fase 1 ter hand nemen. De ambitie is de campus tot een internationale showcase, die de kracht van de toeleverketen in de regio versterkt, te laten uitgroeien. De landelijke overheid, provincie

PERSONALIA Ilse Vonk is de nieuwe ceo van

Joost Halkes is de nieuwe directeur

van security-bedrijf Fox-IT. Joop Essing is de nieuwe directeur

van VHE te Eindhoven als opvolger van Martin Rombout, die nog als adviseur

aan het bedrijf is verbonden.

Dopper, het bedrijf achter de duurzame designwaterfles. Zij neemt het stokje over van oprichter Merijn Everaarts, die in Amerika de markt gaat veroveren.

Noord-Brabant en gemeente Eindhoven zijn voorstander van de BIC. De Eindhovense wethouder Staf Depla: ‘De manier waarop die hightech maakbedrijven samenbrengt in het groene gebied Brainport Park zie je nog nergens in Europa. In feite werkt daar straks op één locatie de hele hightech toeleverketen, van kleine start-ups tot multinationals, samen in één grote ‘fabriek van de toekomst’. Dat is tevens goed nieuws voor de werkgelegenheid.’ www.brainportindustries.nl

SIL-Encoder communiceert Safety over EtherCA EtherCAT CA ATT Absolute Encoder voor SIL3 / PLe toepassingen Positiebepaling nctional Safety over EtherCAT AT (FSoE) (FSo Positiebepaling direct direct met Functional EtherCA _ Dubbel uitgevoerde Multiturn Encoder met optische en magnetische sensor voor Safety gerelateerde toepassingen _ Integrated Safety: Veilige positie en snelheid direct in het Safety Busprotocol _ Vormvaste verdraaibeveiliging: CDV75M: Volle as met spie CDH75M: Holle as met spiebaan _ Nieuw: Safety over EtherCA A AT T

www www.tr-electronic.nl .tr-electronic.nl

november 2016

LINK5_Samen ondernemen_v2_LINK4 18-10-16 16:17 Pagina 92

ADVERTORIAL

GOVERS ACCOUNTANTS/ADVISEURS PASSIE VOOR DE FINANCIËLE PERFORMANCE VAN HIGH TECH BEDRIJVEN

HIGH TECH Kenmerkend voor de high tech is het sterk innovatieve karakter van de producten en diensten die er ontwikkeld en verkocht worden. Een centraal aandachtspunt hierbij is de verhouding tussen enerzijds de investeringen in innovaties, en anderzijds de opbrengst die hieruit in de toekomst verwacht mag worden. De ‘technology push’ moet dan ook geflankeerd worden door een even sterke zoektocht naar de ‘marketing pull’. Verder moet de ondernemer zich afvragen of hij zijn business model en verdienmodel wil baseren op de producten zelf, op het creëren van een platform van producten, of van diensten die gebaseerd zijn op dat platform. Waar nodig sporen we onze klanten aan om de toegevoegde waarde die ze realiseren, op een optimale manier te verzilveren. Verder roept de levenscyclus van de nieuwe producten en diensten vragen op, ook in financiële zin. Hoe lang duurt het voor de uitgaande cash flow door investeringen gecompenseerd wordt door de inkomende cash flow uit verkoop van deze producten en diensten? Hoe wordt de negatieve cash flow gefinancierd? Welke keuzemomenten zijn er bij de investeringen, welke zekerheden worden gevraagd en in hoeverre kan de ondernemer zijn autonomie bewaren? Hier ligt voor ons een natuurlijke adviesrol. Start-ups vormen een bijzondere groep van ondernemers in de high tech. De financieringsbehoefte brengt hen al gauw in contact met investeerders die graag de toekomstige ‘unicorns’ begeleiden. Die investeerders zullen afspraken willen maken om het opwaarts potentieel van investering te maximaliseren, en tegelijk het neerwaarts risico te verkleinen. Dat doen ze door clausules over anti-verwatering en liquidatiepreferentie te bedingen.

Die staan echter haaks op het belang van de startende ondernemer. Graag wijzen we hen op de voetangels en klemmen die er op hun pad kunnen komen. Bel Paul Mencke om onze aanpak persoonlijk te ervaren.

Govers Accountants / Adviseurs Beemdstraat 25 5653 MA Eindhoven Postbus 657 5600 AR Eindhoven

T F E I

+31 40 2 504 504 +31 40 2 504 599 mencke@govers.nl www.govers.nl www.uhy.com

LINK5_Samen ondernemen_v2_LINK4 18-10-16 16:17 Pagina 93

SAMENONDERNEMEN Link Magazine signaleert fusies, allianties en overnames in de industrie. Voor meer informatie: www.linkmagazine.nl

OVERNAMES

ALLIANTIES

HIGHTECH

ONDERZOEK

Demcon lijft UT-spin-off Kryoz in

UT strikt Max Planck

Op zoek naar een overnemende partij die zijn groei in nieuwe markten wil financieren, is Kryoz Technologies bij high-end technologieleverancier Demcon uitgekomen. Gebruikmakend van lithografietechnologie

uit de semicon ontwikkelt en bouwt de spin-off van de Universiteit Twente compacte cryogene koelers voor onder meer de elektronicasector, medische diagnostiek en materiaalonderzoek. www.demcon.nl

AANDRIJFTECHNIEK

e-Traction in Chinese handen De Chinese Tanhas Group heeft e-Traction, bouwer van elektrische aandrijflijnen voor stadsbussen, overgenomen. Het aandrijfplatform van e-Traction, gebaseerd op de gepatenteerde ‘direct-drive-in-wiel’motor (TheWheel), is zeventig procent efficiënter dan dieselaandrijvingen en reduceert uitstoot, geluid en trillingen tot nul. Het Apeldoornse

TNO neemt energietak ECN over onder meer in Petten, vallend onder NRG. Het Rijk trekt veertig miljoen euro uit om het radioactief afval dat daar ligt op te ruimen. NRG hervat de productie van medische isotopen. www.tno.nl, www.ecn.nl

INDUSTRIËLE DIENSTVERLENING

Perk Technische Handelsonderneming naar Biesheuvel Groep Biesheuvel Groep heeft Perk Technische Handelsonderneming uit Zaanstad overgenomen. Dit bedrijf is specialist in maintenance, repair & operations (mro), lastechniek en maatproducten van staal en andere

het centrum. Ook NWO (Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek) en FOM (Fundamenteel Onderzoek der Materie) stoppen er geld in. Eerder wist de UT het Fraunhofer-Gesellschaft naar Enschede te halen. www.ut.nl, www.mpg.de

TELECOM bedrijf, dat samenwerkt met bussenbouwers over de hele wereld, groeit toe naar een productie/afzet van 20.000 wielmotoren per jaar. De grote toeleverancier van autotransmissiesystemen Tanhas gaat in China een fabriek bouwen die vanaf eind 2017 drivetrains gaat produceren. De r&d en technische ondersteuning blijven in Apeldoorn. www.e-traction.com

ENERGIE

TNO neemt de (duurzame) energieonderzoeksactiviteiten van ECN over. Dat is een gevolg van de opsplitsing van ECN waartoe het kabinet onlangs heeft besloten. Na nog andere afsplitsingen resteren de nucleaire activiteiten van ECN,

De Universiteit Twente vestigt op haar campus in Enschede een onderzoekscentrum waarin zij met het Duitse Max Planck-Gesellschaft zal samenwerken. De twee gaan daar onder meer werken aan fluïdica en lab-on-a-chip-technologie. Ze investeren elk één miljoen euro per jaar in

technische materialen. Perk blijft met vijftig mensen en een omzet van vijftien miljoen euro opereren vanuit Zaandam. www.biesheuveltechniek.nl

STW en NXP werken aan chips voor 5G-netwerk STW en NXP starten een partnership-programma dat nieuwe chips voor het vijfde-generatie telecomnetwerk (5G) moet gaan opleveren. Om de snelgroeiende hoeveelheden mobiele informatie te kunnen blijven behappen, wil de telecomsector over een jaar of vijf van 4G op 5G overgaan. In de tussentijd gaan chipfabrikanten de chips daarvoor ontwikkelen en maken. STW en NXP investeren daar nu drie miljoen euro

in. Het gaat om chips die groei van het dataverkeer tot 100 megabit per seconde – met datapieken van 10 gigabit per seconde – kunnen verwerken. Dat zal tot tal van nieuwe mobiele toepassingen leiden. In de militaire sector en de astronomie worden al technologieën gebruikt die deze kolossale datastromen aan kunnen. Een van de uitdagingen is kostenverlaging voor ‘civiele’ toepassingen. www.stw.nl, www.nxp.com

ROBOTICA

Consortium van bedrijfsleven en onderwijs ontvangt subsidie voor proeftuin Vanuit het Europese subsidieprogramma OP Oost 2014-2020 heeft het project RECAP (Robotics Experience Center Als Proeftuin) een financiële bijdrage ontvangen. Dit project is een samenwerking tussen de mkb-ondernemingen ESPS en Conway, industriële eindgebruikers Vernay Europa en Wouter Witzel Eurovalve, en de kennispartners

Universiteit Twente en Wittenborg University of Applied Sciences. Gemeenschappelijk doel is het ontwikkelen van het REC, een initiatief van ESPS, tot het Oost-Nederlandse kennis- en innovatiecentrum voor toepassing van robotica-technologie in geavanceerde productieprocessen. www.esps.nl, www.op-oost.eu

november 2016

LINK5_Agenda_v1_LINK6 18-10-16 16:15 Pagina 94

LINK5_Agenda_v1_LINK6 18-10-16 16:15 Pagina 95

AGENDA 1-3 NOVEMBER 2016 NIL VERBINDINGSWEEK (VAKBEURS + SYMPOSIUM) - GORINCHEM Derde editie van event over verbindingstechniek. Combinatie met Metavak, beurs voor bewerkende en verwerkende metaalbedrijven. Zie: www.evenementenhal.nl, www.nil.nl

ren van bedrijfsprocessen. Diverse industriële bedrijven presenteren bijzondere softwareproducten met als inzet de eerste Business Software Award. Met op 30 november het eerste Open Source Software en Hardware Congres. Meer hierover elders in deze Link. Zie: www.business-software-event.nl

16-17 NOVEMBER 2016 PRECISIEBEURS (VAKBEURS + CONGRES) VELDHOVEN Jaarlijks trefpunt voor precisietechnologie, mechatronica en fijnmechanische technologie met een internationale reputatie. Met ruim 300 exposanten, congresprogramma, Duits-Nederlands ontbijttreffen en meet & match. Zie: www.precisiebeurs.nl

22 NOVEMBER 2016

30 NOVEMBER 2016

NIDAYS (EVENT) - EINDHOVEN Event van National Instruments (NI) in teken van het industriële internet of things en big analog data. Zie: netherlands.ni.com/nidays

DISCA’16 (EVENT) - UTRECHT Vijftiende editie van Dutch Industrial Suppliers & Customer Awards, met talkshow en prijzen voor de best knowledge supplier, best logistics supplier en best customer. Lees ook het artikel elders in deze Link. Zie: www.linkmagazine.nl

29-30 NOVEMBER 2016 BUSINESS SOFTWARE EVENT ’S-HERTOGENBOSCH Netwerkmoment voor het automatise-

29 NOVEMBER - 1 DECEMBER 2016 ELEKTRO VAKBEURS - HARDENBERG Vakbeurs voor de elektrotechnische industrie. Zie: www.evenementenhal.nl/elektro

sprekers. Met tevens een talent hunt. Zie: www.celebrate-exponentiality.nl, www.talenthunts.nl

14-15 DECEMBER 2016

HEALTH-RI CONFERENCE - AMERSFOORT Presentaties van en discussies over (gezamenlijke) researchprojecten op het vlak van gepersonaliseerde medische zorg. Zie: www.nlhealthresearch.nl

AGRIFOODTECH (CONGRES EN VAKBEURS) ’S-HERTOGENBOSCH Nieuwe vakbeurs met congres over technologische ontwikkelingen, expertise en samenwerking voor innovatie binnen de waardenketens van de agrifoodsector. Meer hierover elders in deze Link. Zie: www.agrifoodtech.nl

8 DECEMBER 2016

24 JANUARI 2017

HEALTH TECH EVENT - EINDHOVEN Zesde editie van event, met deze keer focus op hospital-based health technology assessment en robotica & fotonica in de gezondheidszorg. Zie: www.healthtechevent.com

3D PRINTING ELECTRONICS CONFERENCE EINDHOVEN Vierde editie, met focus op nieuwe ontwikkelingen en technologieën in de hele waardeketen van 3D-geprinte elektronica. Zie: www.3dprintingelectronicsconference.com

1 DECEMBER 2016

9 DECEMBER 2016 CELEBRATE EXPONENTIALITY (EVENT) NOORDWIJK Event van brancheorganisatie Nevat, waarin wordt stilgestaan bij de nieuwste ontwikkelingen in de technologie en de gevolgen daarvan voor de maakindustrie. Ceo en oprichter van HighTechXL Guus Frericks is een van de

31 JANUARI - 1 FEBRUARI 2017 3D MEDICAL EXPO - MAASTRICHT Tweede editie van business- en researchplatform voor de hele 3D medische supply chain. Met vier conferenties: bioprinting, dental, medtech en medicine. Zie: www.3dmedicalexpo.com

IoT

WE CREATE GROWTH FOR PEOPLE BUSINESS AND BRAND

november 2016

LINK5_Agenda_v1_LINK6 18-10-16 16:16 Pagina 96

Maakbedrijven renderen met Isah Business So ware Isah Business Software vormt de spil van alle bedrijfsprocessen en biedt volledig inzicht en overzicht. De so ware is toegespitst op de maakindustrie en wordt wereldwijd in vele branches toegepast. Wij investeren continu in Research & Development om vandaag, maar ook over 10 jaar te voldoen aan de wensen en eisen van het maakbedrijf. Daarbij hebben we een duidelijk

Kennismaken? Kijk op isah.nl of bel 088 4724 000

doel voor ogen: het maakbedrijf beter laten renderen. Dat is de inzet van onze mensen, organisatie en business so ware.

DE NUMMER

SOFTWARE VOOR DE MAAKINDUSTRIE.