Nongqai Vol 16 No 1 - Vroue Finaal by Hennie Heymans, Nongqai Publications

FINALE UITGAWE VAN JANUARIE 2025 NONGQAI

VROUE/FEMALE

SALWING: TEKS 1 (25) 5 TOT 11 JANUARIE 2025

Brig. (dr.) Casper Kruger

Dit is ‘n nuwe jaar en hier ons slaan hier ook bietjie ‘n nuwe rigting in met die opening van ons Nongqai. Dr. Casper Kruger (afgetrede brigadier) en voormalige kapelaan van die Suid-Afrikaanse Polisiemag het hierdie maand vir onsdieinleidinggeskryfoorSALWING.Onsgaanindievolgendepaaruitgawes voort met sy reeks waarin hy kyk na bekende terme in die christelike geloof waarvan die betekenis dikwels nie bekend is nie. (Hier volg die eerste aflewering.) Baie dankie Casper.

Vir die volgende paar weke gaan ons kyk na bekende terme waarvan die betekenis dikwels nie bekend is nie. Op die oppervlak, of soos ons dit hoor, weet ons wat dit beteken, maar die dieper inhoud ontwyk ons. Daarom gaan ons (DV) agtereenvolgens kyk na Salwing in die Ou Testament; Salwing in die Nuwe Testament; Die Naam Jesus; Die titel Christus.

SALWING IN DIE OU TESTAMENT:

Salwing beteken dat God jou afsonder en toerus om `n bepaalde taak vir Hom te verrig. (Eie definisie) In die Ou, sowel as die Nuwe Testament kon dit op twee maniere geskied.

1.Toerusting deur God self wat gepaard gegaan het met die Heilige Gees (of Gees van God) wat oor mense vaardig geword het.

2. Salwing met gewyde olie na `n opdrag van God.

Daar is baie wysheid en kennis verborge in die Ou Testament. Die kuns is om tussen die lyne te lees en die juwele raak te sien. Die eerste boeke van die Bybel vertel reeds dat God sekere mense uitgekies en toegerus het om Sy wil te laat geskied. Hier word salwing slegs gesuggereer, maar God se betrokkenheid is reeds sigbaar.

Noag word deur God afgesonder en toegerus vir sy taak.

Abraham en die aartsvaders se rol in die geskiedenis van God se volk, onder leiding van die Gees van God, is onmiskenbaar.

Ons maak kennis met salwing deur gewyde olie wanneer God opdrag gee dat die Tabernakel gebou en toegerus word. (Eksodus 26 tot 31) Nie net word die Tabernakel en elke waskom of ander stuk toerusting deur salfolie geheilig (afgesonder) nie, Maar Aaron en sy seuns word ook as priesters in God se diens gesalf.

Vind in die Ou Testament dat God mense vir Hom afsonder. Wanneer die volk die pad byster raak, sien ons hoe God Rigters (lees regters) toerus met Sy Gees om die volk weer terug te bring. Hulle was mense met foute, net soos ons, maar onder leiding van die Gees van God kon hulle die taak verrig. Die uitdrukking “DIE GEES VAN GOD HET OOR HULLE VAARDIG GEWORD” word hier dikwels gesien.

In Eksodus 40 sien ons weer dat Aaron en sy seuns gesalf word om in God se diens te staan. Hierna het “DIE MAGTIGE TEENWOORDIGHEID VAN GOD TABERNAKEL GEVUL.”

Ons lees verder in 1 Samuel hoe God vir Saul en Dawid agtereenvolgens as koning van Israel laat salf.

In Jesaja 11:1 – 2 lees ons: “`N TAKKIE SAL UITSPRUIT UIT DIE STOMP VAN ISAI, `N LOOT UIT SY WORTELS SAL VRUGTE DRA. DIE GEES VAN DIE HERE SAL OP HOM RUS, DIE GEES WAT WYSHEID EN INSIG GEE, DIE GEES WAT RAAD EN STERKTE GEE.”

Jesaja, deur God toegerus met `n profetiese gees, skryf later in Jesaja 61: 1-3: “DIE GEES VAN DIE HERE MY GOD HET OOR MY GEKOM; DIE HERE HET MY GESALF OM DIE BLYE BOODSKAP TE BRING AAN DIE MENSE IN NOOD, HY HET MY GESTUUR OM DIE WAT MOEDELOOS IS, OP TE BEUR….” (Lees dit asseblief noukeurig) In Lukas 4 bevestig die Here Jesus self dat hier na Hom verwys word.

Ons vind in die Ou Testament ongelooflik baie voorbeelde van salwing en toerusting deur God se Gees. Dink maar aan Gideon wat met slegs 300 man die volk verlos. Lees ook Daniël en sy vriende se oorwinnings in die Naam van die Here, toegerus met die Gees van God.

Die enkele sin in Eksodus 40:34, staan vir my uit en maak my nederig. Na salwing van die tabernakel, die inhoud daarvan en hulle wat in God se diens staan, WORD DIE TABERNAKEL GEVUL MET DIE MAGTIGE TEENWOORDIGHEID VAN GOD! Is ons nie met ons doop en aanvaarding van God se verlossingsplan vir ons, ook afgesonder, gesalf en toegerus om in God se diens te wees nie? MY VRAAG IS, HOE EN WAAR WORD DIT SIGBAAR IN `N GEMEENSKAP EN LAND WAT DIE SPOOR BYSTER GERAAK HET?

Kom ons streef daarna om as gesalfdes, soos gesalfdes in 2025 te lewe!

Seën word u en u huis toegebid

SALWING IN DIE NUWE TESTAMENT: TEKS 2 (25) 12 TOT 18 JANUARIE 2025.

Ek hoop u verstaan dat die onderwerp van SALWING heeltemal te ryk en diep is om in `n een bladsy boodskap te verduidelik. Slegs volhardende en diepgaande Bybelstudie onder leiding van die Gees van God, sal ons die rykdom daarvan laat verstaan! Gebruik in die komende week die teksgedeeltes van verlede sowel as hierdie week se les vir u persoonlike Bybelstudie.

Vir duidelikheid herhaal ek weer: Salwing beteken dat God jou afsonder om ‘n bepaalde taak vir Hom te verrig. In die Ou sowel as die Nuwe Testament kon dit op een van twee maniere geskied.

1. Toerusting deur God self wat gepaard gegaan het met die Heilige Gees wat oor mense vaardig geword het.

2. Salwing met gewyde olie of salf na `n opdrag van God. `n Tipiese voorbeeld van afsondering en toerusting vind ons in Matteus 10, Markus 6 en Lukas 7 waar die Here die dissipels toerus en uitstuur om siekes te genees, duiwels uit te dryf en in Sy Naam die koninkryk van God te verkondig. Net so is elkeen wat die Here as Verlosser aangeneem het, ook in mindere of meerdere mate, toegerus met gawes met die uitsluitlike doel om die koninkryk uit te dra. Al word dit nie altyd so duidelik uitgespel nie, is die implikasie telkens dat die salwing deur die Heilige Gees die beoefening van gawes vergesel.

Later in die Nuwe Testament, sien ons dat Petrus, ‘n verloner, deur Jesus afgesonder word om die rots te wees waarop Hy Sy kerk (lees huis) sal bou. Net so word Paulus (Handelinge 9), `n vervolger van die kerk, kragdadig omgekeer om die goeie nuus uit te dra.

Die beste voorbeeld van salwing deur die Heilige Gees vind ons by Jesus Christus self. Petrus preek in Handelinge 10:38: “JULLE WEET VAN JESUS VAN NASARET, DATGOD HOM METDIE HEILIGE GEES GESALF EN METKRAGTOEGERUS HET. HY HET RONDGEGAAN, ORAL GOEIE WERKE GEDOEN EN ALMAL GESOND GEMAAK WAT IN DIE MAG VAN DIE DUIWEL WAS, WANT GOD WAS BY HOM.” Hier word verwys na Matteus 3, Markus 1 en Lukas 3 waar die Heilige Gees soos `n duif uit die hemel op Hom neergedaal het en die stem uit die Hemel verklaar het: “JY IS MY GELIEFDE SEUN. OOR JOU VERHEUG EK MY.”

Ons moet onthou dat Jesus, nadat Hy Jesaja 61:1 in die tempel gelees het, oor Homself verklaar het dat hierdie profesie na Hom verwys.

Nou sien ons, nadat die Gees oor Hom gekom het, dat HY, vol van die Heilige Gees en gelei deur die Gees, die versoeking in die woestyn vir veertig dae weerstaan en in die krag van die Gees terugkeer na Galilea waar HY kragdadig werk. Lees Lukas 4 aandagtig deur en sien hoe die Gees van God deur Hom gewerk het.

Later lees ons in Openbaring 1 dat Johannes deur die Gees meegevoer (lees vervul) was, en so die groot stryd tussen die magte van God en dié van die teëstander, kon aanskou en neerskryf. Die oorwinning is behaal en die nuwe hemel en aarde (Openbaring 21) IS ‘n werklikheid!

Om werklik die implikasie van salwing vir ons, kinders van God, te verstaan, moet ons baie diep in God se woord in delf. Die vier evangelies en die briewe van die Nuwe testament, moét ons daaglikse voeding word! Hoe anders gaan ons verstaan wat God se wil vir elkeen van ons is? Daarsonder bly die gawe/s waarmee ons toegerus is, onontwikkeld en nutteloos in die bou van die koninkryk. Eendag kan ons moontlik hoor dat ons ontrou was omdat ons die talente begrawe het.

Sarie van Niekerk: Redakteur Nongqai Vroue / Female Vandag wil ek my voorwoord begin met die woorde van ‘n voormalige kollega van my, Michélle van Breda

“In ‘n oogwink lê die nuwe jaar hier voor ons.” Ek is seker baie van julle, indien nie almal nie, het al hoeveel keer sedert hierdie begin het gesê, of minstens, gedink ‘nou hoe sal 2025 lyk? Dit is seker nie verkeerd om te sê hierdie dekade sal die finaal die einde wees van ou idees en die voltrekking van nuwes’.

Ons land is beslis by ‘n kruispad, en so ook die polisiediens. Ek dink almal stem saam, as daar nie vinnige ‘n grootskaalse verbetering in die bekamping van misdaad kom nie, gaan bendes hierdie land van ons oorneem. Dele van ons land word reeds deur bendes regeer. Dit is net asof die polisie nie die wil het om iets daaraan te doen nie. Michélle se verder in haar voorwoord van die nuwe Sarie: “Maar dit is waar iets so oud soos die mensdom self die antwoord bied. Vandag glo kenners vriendskap is dalk die grootste welwees-trend van 2025. Die liggie wat warm vir ons flikker”.

Kom ons reik hierdie jaar uit na mense rondom ons. Ons kyk waar ons ‘n helpende hand kan bied. Al stap julle net so een keer ‘n twee weke na jou naaste ouetehuis, of liewers aftree oorde soos dit deesdae bekend staan en kuier net bietjie by ‘n paar van die inwoners. Vra net hoe dit gaan, hoe geniet hulle die verblyf. Dit is die begin van die woorde dat vriendskap dalk die grootste welwees-trend van 2025 is. Onthou net almal van ons word oud en dalk totaal eensaam.

Hierdie uitgawe is die eerste vir die jaar 2025. Ek wil sommer hier ‘n beroep doen op al die dames om te help om die geskiedenis van die vroue polisie te bewaar vir die toekoms. As julle weet van interessante oud lede stuur asseblief vir my hulle besonderhede as jy het, sodat ons elkeen se lewe in die polisie vir die toekoms kan bewaar.

Ek soek ook nog steeds na iemand om in Junie-maand die Nongqai by my oor te neem, want die Meimaand uitgawe (DV) gaan my laaste een wees wat ek gaan doen. Dames asseblief kom na vore, sodat die wat belangstel reeds in die maande wat oor bly saam met my kan werk net om julle net so bietjie touwys te maak. Daar is baie van julle wat sulke heerlike stories op Facebook skryf. So hoekom kan julle dan nie julle stories in die Nongqai laat verewig. Ek glo ons almal wil nie graag sien dat die Nongqai moet doodloop en net eenvoudig verdwyn nie.

Daar is die maand weer ‘n groot verskeidenheid stories in die Nongqai. Ek hoop julle gaan lekker lees en die inhoud baie geniet. Die dames was bietjie traag om hierdie maand stories te stuur, maar gelukkig het van veral die bestuurskomitee se lede ingespring en gehelp! Net nog ‘n laaste ietsie oor vriendskappe. Wêreldwyd sit miljoene mense hulle selfone reeds af en soek weer ou vriende op en maak nuwes. Ons het regte vriende nodig, nie net die waarmee ons so nou en dan op die selfoon gesels nie. Die koms van selfone het wêreldwyd veroorsaak dat vriendskappe uitmekaar gedryf is. Ons kan nie ontken dat selfone ons lewe dramaties verander het, en nie altyd ten goede nie Ons kinders word net so erg daardeur geraak. Ons kinders speel nie meer saam met maatjies buite. Hulle is so vasgevang in die elektroniese wêreld dat hulle al vergeet het hoe om sommer net lekker te speel. Hoe het die ou mense altyd gesê “hulle het huishenne geword.”

Ek gaan afsluit met nog ‘n aanhaling van Michelle: “Ons sal ‘n hand uitreik en ‘n hand neem, want ons weet goed dit is wat ons lewe vol maak en die wêreld ‘n makliker en mooier plek – meer as ‘n wuiwende emoji”.

Mooi loop almal tot ons weer volgende maand (DV) gesels.

GEBED: HERE, DANKIE VIR MY GAWES. RUS MY TOE OM DIT TOT U EER EN VERHEERLIKING TE GEBRUIK. HIER IS EK HERE! GEBRUIK MY!

2024 - TERUGBLIK - DAN 2025

Brig. (afgetree) Fanie Bouwer

Ek sit so hier in die laaste van die 'groot dae' en dink aan hierdie jaar wat besig is om sy alie te sien.

Ek probeer dink wat hoogtepunte was in 2024, maar dinge gebeur so baie rondom verskillende aspekte van die samelewing, en so vinnig op mekaar, dat ek die meeste glad nie meer kan onthou nie.

Dan wonder ek of meeste van julle darem almal 'n goeie jaar agter die rug het?

En of daar dalk 'n individu of twee is wat 'n anus horribillis-jaar gehad het soos die kwien van Engeland na een slegte jaar verwys het.

My eie jaar het sy ups en downs gehad, maar uiteindelik relatief goed geëindig. Soos die Engelsman seg: all is well that ends well ...

Op hierdie blad, het ek taamlik stof ontvang vir plasing, alhoewel etlikes nie aan die opskrif van die blad gepas/voldoen het nie. Dit het ek geïgnoreer, maar sê tog dankie aan dié wat dit wel ingestuur het. Die rede hoekom ek dit nie plaas nie (ek lees dit wel), is bloot omdat ek, alhoewel moeilik partykeer, probeer om die blad binne 'grense' te hou i.p.v. 'a free-for-all'-tipe info op die blad.

Ek is taamlik polities-sensitief; lees wyd daaroor; word erg, baie erg, die joos in (wou ' n kragtiger woord gebruik) en het kort-kort binne myself gedreig om iets meer daaroor op hierdie blad te skryf (politiek raak ons almal), maar ek het myself meeste van die kere in toom gehou. En maar so elke keer maar net in my eie kop en gedagtes daaroor geswets.

Maar ek sit nou so 'n paar honderd meter van die see af hier in die 'groot dae'. Hennie Heymans het wel vir my - af en toe - 'n moeilike takie gegee, maar dít is ook intussen afgehandel.

Nou luier ek maar so na 2025 toe. 'n Voorspoedige 2025 word aan al die lede en lesers van hierdie blad, en hulle families, toegewens.

NUWEJAARS BOODSKAP.

Isabel Kruger

Die omroepster gesels met haar onsigbare vriende wat luister na haar nuwe jaar opgewondenheid terwyl sy wil weet wat is elkeen se voorneme vir 2025.

Ek lag terwyl ek dink aan al die jare waar ek gedink het: “Die jaar gaan ek 10kg verloor. Een kilogram ŉ maand is maklik haalbaar. Nodeloos om te se dat dit nooit gebeur het nie. Teen die derde dag het ek al die gemmerkoekies wat in die blik van Kersfees oorgebly het, opgeëet.

Hoeveel voornemens het ons almal nie al op ŉ lysie geskryf en later weet jy nie waar die lysie is, of net bloot het daar niks van gekom.

Soos jou gewig word jou lewe soms ŉ mallemeule wat op en af gaan, maar nooit op die regte plek tot stilstand kom nie.

Isabel by dit wat sy die beste doen, om orrel te speel.

Dit is in ons later jare wanneer die kinders groot word dat die verlede se foute skielik op ŉ dag met ŉ blik koekies voor jou deur kom staan en sê: Sit aan die ketel, ons het baie om oor te gesels.

Met ŉ opmerking juis oor die aan my dogter was haar reaksie:. “Ma, jy gaan nie jou spoke hier aflaai nie. Ek voel glad nie sleg om my kinders by ŉ vriendin te los en net tyd vir myself te maak nie.”

Waar woorde wat kom vassteek het vir die jare daarna. Niks kan ons verander uit die verlede, maar het ons almal nie tog soveel geleer uit al die foute wat ons gemaak het nie? Verkeerde keuses en verhoudings wat jou duur te staan gekom het. Soms omdat jy gemanipuleer was met dreigemente en waarskuwings.

Geluk kom van binne, en nie mense of geld of enige iets anders kan dit vir jou gee nie.

Is dit nie wonderlik om na werk huis toe te ry en met ŉ koppie koffie te gaan sit terwyl jou viervoet kinders om jou draai en opgewonde by jou wil hoor hoe jou dag verloop het? Dit lyk of hulle alles verstaan, selfs wanneer jou gemoed onder op die vloer lê.

Die soene wat hul ongevraagd uitdeel neem die las van spanning en spoedig het die aand ŉ bekoring van rustigheid gebring.

My boodskap vir vrou vir 2025 is eenvoudig en geen inspanning. Maak tyd om ‘n storieboek te lees, al is dit een uit die skatkis reeks van Ena Murray. Verloor jouself soms in ŉ rolprent, al word jy die streng advokaat wat almal ore aansit. Ek geniet my vriendin Lurè se brokkies en stories oor die donkie en dink dat elkeen van ons is eintlik een. Nie die vinnigste of die mooiste, maar binne in jou is daar iets wat ŉ bekoring en ŉ borrelende lag na vore bring. Jou geluide wat jy voortbring bring hoop en ‘n glimlag. En verseker is jy nuttig om iets te kan doen

vir jou medemens. Bly nederig soos Lurè se donkie, maar straal die krag van gewilligheid uit na ander.

Mag die jaar van 2025 vir elkeen ‘n genesing bring om seer sagter te maak. Mag die jaar vir jou wysheid gee om elke situasie met grasie en diep deur denkende besluite kan hanteer. Die Here se seën word toegebid vir elke lid en die gesinne.

Jy is kosbaar in God se oë, moet nooit dat die lewe daardie juweel kom steel.

VYF UIT EEN FAMILIE STERF OP N1.

Via Ida Steyn en saamgestel deur Sarie van Niekerk

Hier volg die hartbrekende verhaal van een van ons kollegas, Susan Snyder, wat haar seun, dogter en drie kleinkinders saam in ’n grusame motorongeluk verloor het.

Susan Snyder en haar seun Dawie. Hy het die oggend van die ongeluk uit Amerika in Suid-Afrika aangekom.

Oor die ongeluk sê Flippie van Wyk (38) van Mokopane dat hy sy vrou Minette (33), sy drie kinders en sy swaer in die ongeluk in Limpopo verloor het.

Hy sê dat die betrokke aand in die donker deur ’n stofwolk op die N1 gery het toe hy moes uitswaai vir ’n stuk van ’n buffer op die pad, min wetend dat dié stofwolk veroorsaak is deur die ongeluk wat die lewens van sy geliefdes geëis het en dat die bufferstrook van die voertuig kom waarin hulle verongeluk het.

Minette van Wyk (33), Susan Snyder se dogter, is verlede jaar met Flippie getroud. Sy het gewerk bydie Lifetime Opportunities-maatskappy, wat mense help om werkvisums vir Amerika te kry.

Haar broer, Dawie Snyder (39), wat ook in die ongeluk dood is, het Vrydagoggend van Amerika af op die O.R. Tambo-lughawe in Kempton Park geland. Hy is jare gelede geskei en laat ’n dogter in Mokopane agter.

Minette se twee kinders uit vorige verhoudings, JH Snyder (13) en Joanette Claassen (10), albei leerlinge aan die Laerskool Krugerpark in Mokopane, is op slag dood. Flippie se seun uit ’n vorige verhouding, Christiaan van Wyk (10), is ook in die ongeluk dood.

Die wrak van die motor waarin kollega Susan Snyders se seun, haar dogter en drie kleinkinders dood is.

Hy het na die ongeluk gesê hy is rou, leeg, stukkend. Hoe kan ’n mens weet? ’n Mens sien nie so iets kom nie.

Hy het Vrydag kort ná 21:00 op pad van Polokwane sowat 10 km voor die Sebetielatolhek buite Mokopane vir die bufferstrook uitgeswenk.

Toe sy BMW uit die stofwolk kom, het hy besef iets is fout omdat hy nie meer die Volvo S60 waarin sy familielede voor hom op die N1 gery het, kon sien nie. Hy het Minette sewe keer gebel, maar sy het nie geantwoord nie.

Hy het in ’n onderhoud met Beeld gesê “Ek het vir my dogter, Nicolene (Johnson, 16), wat saam met my in die motor was, gesê sy moet vir Minette ’n teksboodskap stuur, maar ons kon haar glad nie in die hande kry nie. Ek het besef iets groot is fout.”

Vyf kiste in ‘n ry. Vyf kiste met die oorskot van kollega Susan Snyder se familie daarin wat almal saam in ‘n motor ongeluk in Limpopo dood is in Desember 2024.

Hy het by die Zebediela-tolhek omgedraai, in ’n noordelike rigting op die N1 gery en enkele kilometer verder op die ongelukstoneel afgekom.

“Ek het stilgehou en uit die motor gespring. JH is op slag dood. Joanette het in die middel van die pad gelê. Sy is ook op slag dood. Langs JH het Dawie gelê; hy is ook op slag dood. Dit was iets verskrikliks om hulle so te sien. ’n Entjie van hom af het my vrou gelê.

“Sy het plat gelê met haar arms en hande reguit. Sy was nog warm toe ek by haar kom. Daar was nog ’n polsslag, ’n swak hartklop vir sekondes lank.

“Ek het by haar geknielen gesê: ‘My vrou, kom terug na my toe, word wakker asseblief’ . . . en dit was dit, toe is dit verby.”

’n Bietjie meer as ’n meter van Minette af het Christiaan gelê. “Hy het nog asemgehaal en daar het bloed by sy mond uitgekom.”

Christiaan was ’n leerling aan die Laerskool Piet Hugo in Polokwane en het op 29 Oktober sy 10de verjaarsdag gevier.

Baie motoriste het by die ongelukstoneel stilgehou om te probeer help. “Ek het geskree dat iemand ’n ambulans moet bel. ’n Vrou het haar baadjie en ’n kombers gebring om Christiaan warm te hou.”

Nadat die nooddienste opgedaag het, het Flippie hulle gesmeek om sy seun te help. “Hy het tussen vyf en agt minute lank nog asemgehaal. Ek het die paramedici gesmeek om hom hospitaal toe te vat, maar hulle het gesê hy sal dit nie maak nie. Sy pupille was reeds vergroot; daar was nie meer lewe in hom oor nie.”

Flippie sê daar word vermoed dat die linker agterband van die Volvo gebars het.

“Dawie het moontlik beheer oor die motor verloor. Dit het eers die linker versperring getref en toe etlike kere gerol.”

Die motor het deur die versperring tussen die vier bane – twee bane suidwaarts en twee noordwaarts – van die N1 gebars en in die teenoorgestelde rigting (noord) tot stilstand gekom. Al vyf insittendes is uit die motor geslinger.

“Al wat van die Volvo oorgebly het, is ’n opgefrommelde stuk metaal.

“Ek het om 21:35 die laaste stemboodskap vir my vrou op WhatsApp gestuur. Sy kon dit nooit eens gehoor het nie.”

Minette het op 1 November 33 jaar oud geword.

Christelene van Wyk, Flippie se ma, sê die ongeluk is “ ’n tragedie”.

“My kind se hele gesin is uitgewis. Dit is baie swaar vir die Van Wyk- en die Snyder-familie en ons bedank almal vir die bemoedigende boodskappe.”

Flippie sê hy en Minette het Vrydagoggend van Mokopane na die O.R. Tambo-lughawe gery om Dawie te gaan haal en daarna na Mokopane teruggery.

Hy en JH het Vrydagmiddag

Hulle is almal ‘n motor ongeluk in Desember in Limpopo dood. Almal uit een familie.

Polokwane toe gery om Nicolene en Christiaan, albei uit vorige verhoudings, vir die naweek te gaan haal.

Dit was reeds donker toe die BMW se linkeragterband net buite Polokwane, op pad terug na Mokopane, pap geraak het.

“Ek het my vrou gebel en gevra dat sy en Dawie vir my ’n spaarwiel bring. Joanette het saam met hulle in die Volvo gery.”

Die wiel met die pap band is omgeruil en Dawie, Minette, Joanette, JH en Christiaan het in die Volvo geklim en voor Flippie en Nicolene, wat in sy BMW was, teruggery Mokopane toe.

Tshifhiwa Dali, woordvoerder van Violet Mathye, LUR vir vervoer en gemeenskapsveiligheid in Limpopo, sê die presiese oorsaak van die ongeluk is nog nie bekend nie. Geen ander voertuie was betrokke nie. Mathye het haar meegevoel met die familie betuig. ’n Fonds is intussen gestig om die familie te help met die begrafniskoste.

Dawie se ma, Susan (62) ook van Mokopane, glo haar seun het haar kom groet voor hy in die motorongeluk gesterf het. Dawie het vroeër die oggend van die ongeluk vanaf Amerika op die O.R. Tambo-lughawe aangekom nadat hy nege maande lank op plase in onder meer Arkansas, Amerika, gewerk het.

Susan sê Dawie het Vrydag om 19:00 by die huis op die familie se hoewe buite Mokopane aangekom. “Ons het mekaar gegroet en ’n drukkie gegee. Ek het gevra of hy iets wil eet. Ek glo vas hy het huis toe gekom om my te groet.”

Dawie is minder as drie uur later dood. Hy het die wit Volvo S60 bestuur wat ná 21:30 kort voor die Zebediela-tolhek etlike kere gerol het.

Hy was toe op pad om Minette te gaan haal sodat hulle Flippie, wat langs die N1 buite Polokwane ’n pap band aan sy BMW gekry het, kon gaan help.

Christelene van Wyk, Flippie se ma, het na die ongeluk gesê niemand dink ooit so ’n tragedie sal ’n mens tref nie. Dit voel steeds onwerklik. Christiaan was haar kleinseun gewees.

“WILL

MY DADDY BE WARM TONIGHT?”

Charlisse le Roux (Welgemoed)

Whilst sitting in my office at Germiston Police Provincial Offices, I received a call from the Bedfordview Police Commander. He explained to me that one of his officers from his station, who was dressed in civilian clothing, had been shot at in a ‘shoot out’ at the Bedford View Shopping Mall and was taken to hospital. The police officer was at the shopping mall, in the bank at the teller to draw money. He then noticed that there were three men that walked into the bank with balaclavas on. He saw that they went straight to the tellers and held them up by gunpoint demanding money.

He was carrying his firearm with him, in a leather chest pouch on the inside of his jacket. While the lives of the community and his own life was threatened, he then pulled out his gun. There was a hail of bullets, backwards and forwards, with people lying flat on the floor. Some people hiding behind chairs, some people outside the bank and in the mall running in every direction possible. Fear gripped the air, as screaming and running could be heard and seen.

Shops suddenly closed and their doors were locked. Shop owners and shoppers hid behind anything possible to where they found themselves in the shop. There was a scramble to escape for safety.

I was told that two of the robbers managed to escape and headed for the ceiling of the complex. The third robber was shot at and died on the scene inside the bank. Within

the cross fire, unfortunately the police officer was also shot at, injured, and was taken to the nearest hospital.

This is the background story of what had happened at the Bedfordview Mall thus far. I left my office in my unmarked police vehicle and headed for the mall to find out any more information before I went to the hospital. On arrival at the scene, it was already being cordoned off, and the Dog Unit had arrived to search for the robbers that were apparently hiding in the ceiling of the mall. Shops were closed and people were being evacuated as they continued their search. I was able to speak to the police officers on the scene and thanked them for putting their lives on the line, between the barbed wire-fence. You could see the tense and feel the adrenalin rush of the police officers as they ran and searched for the robbers still at large.

I left there and headed towards the hospital which wasn’t far from the Bedford View Mall. As a Police Chaplain we need to introduce ourselves to the nursing station and as to the reason, and the name of the police officer before, to be able to get permission to enter into the Intensive Care Unit.

In the distance of a long passage towards the Intensive Care Unit, I could see and hear two women, that sounded as if they were having an argument with raised voices. Walking closer the one woman held at what I could see a blood-stained shirt in her hand, while the other woman kept on trying to snatch it away. They were arguing as to who would and why they should get the blood-soaked shirt. This was happening right outside the ICU door. They continued arguing, in front of me. The Head Nurse met me just before going to see the police officer and was informed that these two women that had been arguing were in fact, the ex-wife and the other woman, his girlfriend.

A few metres away lay the police officer fighting for his life! This just doesn’t make sense at all. I just didn’t have any words at that moment…., my voice was silenced. I mean the women involved in his life were fighting for his bloodied shirt in which he had worn! Couldn’t they have embraced each other and rather dropped to their knees and prayed for his life to be saved!

I entered into the ward and saw the police officer lying there with all the life support machines and ventilator trying to help him to breathe and save his life. I froze, my thoughts stopped, I felt numb, a silence within and without, an indescribable moment. I held my breath, I had been in those shoes and moment many times in my work as a Chaplain, standing at the bedside. In a low tone prayer, I thanked the Lord for his life, for the calling he chose, ‘to protect and to serve’. ‘Lord, let your will be done.’ I stepped two steps back with tears running down my cheeks. I wiped the tears from my face, turned around and walked out of the ICU Ward. I was walking…. just walking and just before I walked past the Emergency Room, I heard someone calling me, ‘Chaplain, Chaplain’. I turned around and walked towards the voice calling. I then recognised that it was the Doctor I had seen at the police officer’s bedside. ‘I’m sorry, we couldn’t save him.’

I knew that God was in control, He knew best. Who are we to question the God Almighty that breathed out life and existence. He gives life and He takes away.

She then asked me as to what the process is when a police officer died on duty. I explained to her the procedure from the SAPS Chaplains office side of what they could expect as to funeral arrangements and in the case that the police officer was on duty, it would be a ‘semi-military funeral.’ I thanked her for her compassionate duties and concern and made my way out to the parking area to where my vehicle was parked.

I opened the door and just sat for a few minutes and what seemed like slow motion headed back to my office to start the long list of administration and calls. How does one filter all of this?...

There are so many arrangements and procedures that need to be seen to and done for a semi-military funeral and that it had taken place in Bedford View Mall which had involved the community. I visited the police officers’ parents and ex-wife in which they had two small boys. As a Police Chaplain when it comes to a funeral such as this one, we must also include the local Minister in the church where the family decides to have the service and conduct the semi-military part.

What a mission as I think back, the ex-wife told me that she did not want the girlfriend at the funeral, which was not on my list that I had to sort out. So much tension and anger surrounded this all. I was handed a letter that was written by their two boys with the heading, ‘Dad, thank you for being our Hero!’. During the funeral I would have to read this letter, and to think that I was also married to a police officer and had children, this could so easily be me sitting in the church pew. I don’t know how I made it through the service, it was so moving and so painful.

At the burial site where the coffin must be lowered, just before a South African Flag is handed over to the next of kin and the Last Post is played and the coffin lowered. The wind was blowing slightly and suddenly it started raining softly. While the bugle was still playing, the little boys ran up to me as I stood at the one end of the graveside, pulling on my skirt, and said, ‘Is my Daddy going to be warm tonight?’ I waited for the end of the Last Post playing, bent down, took the little boys’ hands and held them tightly, tears streaming down my face, and said, ‘You will be ok’,’ just be strong for your Mommy.’

I spent some time with the family and police colleagues and eventually made my way back home to Springs. Sometimes we need to talk situations like this through with people in the same or similar calling. Not many people understand our thoughts and emotions but it is very important that we can ventilate to help prevent traumatization or even Post Traumatic Stress Disorder.

A few nights later, I was lying in bed. The bedroom curtains were blowing as the wind came up and heard the rain falling. My thoughts went back to that moment when the little boy asked, ‘Is my Daddy going to be warm tonight?’ I felt the tears rolling down my cheeks… and fell asleep.

MY HART HUIL VANDAG

Norma Trudie Smith

Dis al geruime tyd dat ek van tyd tot tyd vir Sarepta Ouetehuis in Kuilsrivier skenkings neem. Hierdie tehuis se inwoners kan net hul Sassa gee en die familie is nie in staat om by te dra nie.

Pieter hulle het hoenders en Jolandi stuur eiers. Ek laai dit af en hulle jubel. Arlene laai kussings af. Baie van die bejaardes het nie eens ‘n kussing nie. Die tuin by die ingang is in ‘n toestand. Ek kry by Andre Le Roux Juka plante en gaan plant dit. My tuinman het die onkruid baas geraak. Daar is een persoon wat al die onderhoud moet doen op n perseel van omtrent 2000m2. Ons moes water saam neem, hul astronomiese water rekening laat nie water vir tuinmaak toe nie. ONS het dringend n grassnyer nodig.

‘n Watertenk sal baie help om water te kan opvang vir tuinwater.

Ek luister hoe dat iemand noem dat die diabetes suiker op is en daar nie fondse is om te gaan koop nie. My hart huil.

Die ontvangs het nie eens stoele nie. As ek die matrone wil sien moet ek staan en wag.

En dan sê iemand, wat definitief in staat is om te help vir my: Vra hul eie mense!

Waar is die gemeentes wat kan help? Is daar nerens iemand wat kan hoor nie?

Ek voel of ek teen n muur vasloop.

LET WEL: ek het vooraf seker gemaak dat ek dit mag post.

As jy betrokke wil raak Whatsapp my op 063-090-9150

DIE VELE GESIGTE VAN GEWELD

Dr. Wilhelm van Deventer

Uit die Oktober 2024 se aflewering het dit duidelik geblyk dat geweld uit veel méér as net doodmaak bestaan, maar ook beslag kry in ons haatgevoelens, wraakgedagtes, geweldspraatjies en fisiese optrede. Dit lei uiteindelik tot ’n gees van geweld waarin mens maklik verstrengel kan raak en in ’n psigiese staat van vrees kan beland wat in sigself in impulsiewe geweldsgedrag kan ontaard.

Hier gaan ek slegs die akademisering van hierdie onderwerp so bietjie onderverdeel en hier en daar met voorbeelde toelig. Let ook asseblief daarop dat al die onderstaande onderskeidings nie noodwendig as losstaande entiteite beskou moet word nie, maar dat daar heelwat integrasie en oorvleueling tussen geweldstipes voorkom.

1. Sintuiglike geweld: Miskien kan mens hierdie tipe geweld met bekende uitdrukkings verduidelik:” Hy laat my alewig onnosel voel”, “sy dink sy’s beter as die res van ons”, “sjoe, maar daardie kyk!”, “horende doof”(luister nie)’’, “hulle trek mos hul neuse op vir almal”, “stilsttuipe” en nog meer.

2. Liggaamlike geweld: ’n Klap in die gesig, vuishou in die maag, skop teen die maermerrie en die byt, soms selfs afbyt van ’n oor, is maar enkele voorbeelde waar mense hulle liggaamslede benut om ander aan te rand. En hier praat ek nie van geregverdigde selfverdediging nie.

3. Seksuele geweld: Betasting, molestering en verkragting van baba’s, dogtertjies en seuntjies en tienermeisies en -seuns en geslagsgebasseerde geweld is al so algemeen in ons land dat baie mense ongelukkig daaraan gewoond, en selfs afgestomp, geraak het. Ook mensehandel, sekswerk en die blesser-blessee fenomeen neem toe en die nuutste tendens is ontvoerings. Die

ware verhaal wat in die boek Van Skoolbank tot Bordeelbed vertel word, werp besondere lig op bykans al hierdie aspekte.

4. Sosiale geweld: Veral in armer gemeenskappe word hoofsaaklik kinders daartoe gesosialiseer om by bendes aan te sluit en sodoende in die hande van gewetenlose bende-, dwelm- en taxibase te val. Gebiedsgevegte, moord op opponerende bendelede, skrikbewinde in hul eie huise en gesinne en prostitusie is maar enkele gevolge van hierdie disfunksionele sosiale tuistes, gemeenskappe en lewenswyses.

5. Wapengeweld: Van hierdie aspek weet die lesers van hierdie tydskrif baie meer as ek. Ons is almal bewus van die magdom onwettige vuurwapens en ammunisie wat ons land oorvloei en die talle sterftes en ernstige beserings wat dit meebring. Ongelukkig kon ek nie my hand op die betrokke artikel lê nie, maar ’n klompie jare gelede het ’n navorsingsverslag in die British Medical Journal verskyn waarin daar aangedui is dat 33% sterftes en beserings deur wettige vuurwapens in Brittanje plaasgevind het. Volgens die navorsers het dit hier hoofsaaklik om selfdood, gesinsgeweld of onvoorsiene ongelukke gegaan. Naas vuurwapens is messe, ander skerp voorwerpe soos afgebreekte bottelkoppe en enige iets wat gebruik kan word om dood of seer te maak, deel van wapengeweld.

6. Burgerlike geweld: In kleiner vorm kom burgerlike geweld neer op aggressiewe protes en vandalisme, maar gedurende Julie 2021 het ons dit op groter skaal beleef met die onrus in KZN en Gauteng. Burgerlike geweld kan ook handuit ruk in die vorm van burgeroorlog soos tans in Soedan of die onlangse staatsgrepe in sommige lande in die Sahelgebied in Wes-Afrika.

7. Politieke geweld: Politieke geweld is ’n eeueoue verskynsel dwarsoor die wêreld, ook in Suid-Afrika. Wat laasgenoemde betref, sal ek in die volgende aflewering in meer besonderhede ingaan, maar die lesers ken ons geskiedenis en sal die vorige en huidige era politieke geweld goed onthou en van die voortgang daarvan bewus wees. Dink maar net aan die brutale gevegte tussen Inkhata en die UDF (later die ANC) in KZN en die steeds voortgaande moorde op partypolitieke opponente en selfs binne eie geledere. Ongelukkig is dit aan

die uitbrei na ander dele in ons land. En dit alles ter wille van mag, posisies en geld.

8. Oorlogsgeweld: Dink maar aan dieAnglo-Boere Oorlog, die Eerste en Tweede Wêreldoorloë, die Koreaanse en Viëtnamese oorloë, om nie eens te praat van die Midde-Oosterse en Russies-Ukrainiese konflikte nie. Die rolprent wat die Amerikaners anders laat begin dink het oor oorlogsgeweld, was Saving Private Ryan, maar vra gerus vir ons eie soldate wat by die grensoorloë betrokke was!

Sommige is steeds so getraumatiseer dat hulle dit binne hulself omdra en derhalwe nie daaroor kan praat nie.

• Al die bogenoemde onderskeidings oorvleuel in vele opsigte en word ook as direkte geweld getipeer.

9. Strukturele geweld: Sommige mense praat ook van strukturele geweld, in teenstelling tot die bogenoemde, as indirekte geweld

Strukturele geweld vind plaas wanneer regerings, publieke sektore, privaatsektore, godsdienstige gemeenskappe en ander instansies se beleidsrigtings en praktyke mense se menswees en menswaardigheid benadeel. Hiervan dra ons deeglik kennis teen die agtergrond van Apartheid, maar moenie ons huidige bestel sommer maar net kwytskeld nie. Wanneer mense uitgesluit en as minderwaardig beskou word, maar ookas arm, ongelyke en werklose mense wat swak dienslewering ervaar, is hul die slagoffers van strukturele geweld.

Die punt is duidelik: enige sisteem, struktuur, bestuurstelsel, administratiewe benadering, finansiële ondeursigtigheid en korrupsie en die praktiese uitvoering hiervan, is niks anders as strukturele geweld, wat andere benadeel, nie.

10.Kulturele geweld: Kulturele geweld hang in vele opsigte saam met strukturele geweld, aangesien dit hier gaan om kulture van byvoorbeeld rassevoordeel van watter kant ook al, manlike meerderwaardigheid en diskriminasie teenoor mense wat met gestremdhede en verskillende seksuële oriëntasies saamleef. Hierdie en ander soorte geweldsgedrag kom oral voor en is nie tot spesifieke sektore beperk nie.

Dit sluit ook etno-kulturele geweld in. Die wêreldgeskiedenis is vol van voorbeelde waar verskillende etniese groeperinge slaags geraak het met mekaar. Seker een van die gruwelikste en mees tragiese gebeure in hierdie verband was die konflik tussen die Tutsis en Hutus van Rwanda in 1994.

11.Meer resente tendense:

a. Omgewingsgeweld: Klimaatsverandering en aardverwarming het oor al die tye sedert die oorsprong van die heelal voorgekom, maar wat dit tans anders maak is die rol wat die sowat 8 miljard mense op aarde speel en die tempo waarmee hierdie fase van klimaatsverandering en aardverwarming, met inbegrip van méér gereelde en ekstreme weerstoestande, plaasvind. Voeg hieraan toe die rommel- en lugbesoedeling en die skade wat ons as mense aan ons flora en fauna aanrig. In ’n radio-onderhoud het ‘n 17-jarige Xhosa meisie en omgewingsaktivis gesê: “What we do to the environment, the environment will do back to us!”

b. Kubergeweld: Hierdie tipe geweld strek vanaf boeliery en geweldsspeeletjies op verskillende platforms van sosiale media, vals nuus, samesweringsteorië, “hacking” en plagiaat tot by kuberaanvalle op byvoorbeeld banksisteme, maatskappye se sensitiewe databasisse, regeringsstelsels en selfs internasionale sekuriteitsinligting. Daar word baie gedoen om hierdie soort aktiwiteite aan bande te lê, maar sou kubergeweld die huidige groeipatroon voortsit, is dit nie uitgesluit dat byvoorbeeld ’n ganse land buite aksie gestel sou kon word nie.

• Dis buite my vermoë om alle tipes geweld in een artikel te dek , maar hier het ek aan die mees prominente soorte probeer aandag skenk. Alhoewel daar onderskeie tipes geweld bespreek is, moet mens nooit die onderlinge verband van geweldstipes uit die oog verloor nie.

*WANDA* 2021

Lurè Groenewald

Ek deel graag met julle 'n stukkie wat ek oor Wanda geskryf het.

Het jy al so ver oor die vlaktes gestaar dat jy die duiwel aan die anderkant kan sien waai?

Sinkplaat pad gery dat jou niere langs jou sit en bid vir pouse en die laaste gas uit jou Coke skud.

Nie ‘n siel op die grond pad en skielik staan hy daar.

Paulus wat hike vra by die kruispad. Grootmond, twee skewe voor tande en 'n hele naweek se drank asem sit en vertel hy van die kjenners wat so rou is by die huis. "My vrou sê hulle kort gemoer word merrim, maar hulle hol weg as ek vinaand by die huis kom. drie van hulle en almal ewe blerrie stout" brom hy onderlangs. Hy sug en staar by die venster uit. Hy is dankbaar vir sy werk en die groot waters van die hemel wat kom.

By Witput se afdraai klim hy af met: "die Here seën vir merrim". In sy hand sy kos vir die dag. Koue pap en twee liter water en my hart pyn vir hom en maak my tjank tot by die stasie.

Padlangs sien jy hoe die diere hul agterente vir die reën draai ~ geil ge eet aan groen gras terwyl skilpaaie kreunend die bulte op stap.

Weet jy hoe baie 'n klein skilpadjie kan piepie as hy hom vererg op jou skoen skyt?

Jy leer dat daar groot reën kom as die rysmiere hul miershope buite aanbou met bloedrooi grond. Wanneer die kaktusse se reën blomme in oorvloed blom en die rysmiere hulle vlerkies die wêreld vol strooi.

Waarom jou siel verruil vir klater goud. Onse Skepper van die hemel en die aarde gee die duurste en die mooiste elke dag aan ons. Met liefde.

Genade in oorvloed en vlaktes vol seëninge.

Oom Skillie oor die pad gehelp by die Wanda polisiestasie.

SUID-AFRIKA SE VROUESPIOENE

Henning van Aswegen

Die Afrikaanse meisie van Graaff Reinet wat ŉ Mossad-spioen geword het

Spioene is verkleurmannetjies, wat hul karakter en persoonlikheid na willekeur kan verander om vyandelike intelligensiedienste en spioenasieteikens binne te dring. Sylvia Raphael, ‘n Afrikaanssprekende jong meisie wat in Graaff Reinet in die OosKaap gebore is en grootgeword het, was so ŉ aantreklike verkleurmannetjie.

Op 14 Mei 1948 het David Ben-Gurion, die hoof van die Joodse Agentskap, die stigting van die staat Israel in die Midde-Ooste aangekondig. Die Amerikaanse president Harry S. Truman en die Verenigde Nasies het die nuwe nasie dadelik erken, maar van die Arabiese state wou nooit Israel se bestaansreg as 'n soewereine staat aanvaar nie en het daarom onmiddellik oorlog verklaar.

‘n Jong Sylvia Raphael

Op daardie selfde dag het Ferdinand Raphael, 'n Joodse Suid-Afrikaner, en sy Afrikaanse vrou Miriam, die Ster van Dawid aan 'n vlagpaal langs hul woning in die plattelandse Graaff-Reinet in die Karoo vasgemaak is, gehys. Die gesin Raphael se klein gebaar simboliseer die verhaal van hul dogter Sylvia Raphael, wat haar lewe gewaag het om die mense van Israel te beskerm. Deur ŉ vreemde verloop van omstandighede, het Sylvia die Israeliese Mossad se beste en mees gerespekteerde spioene te word.

Sy was betrokke by van die Mossad se gevaarlikste intelligensie-operasies in Europa en die Midde-Ooste, sowel as 'n mislukte sluipmoordpoging in Lillehammer, Noorweë. Sylvia se spioenasieloopbaan begin as 'n lid van die teenterrorisme-eenheid van die Israeliese Mossad, wat deur ander intelligensie-agentskappe as die beste intelligensie-agentskap ter wêreld beskou word. Suid-Afrika se intelligensiediens, met wie Israel by tye in die verlede saamgewerk het, beskou die Mossad as die mees professionele en toegewyde intelligensiediens ter wêreld.

Sylvia se grootwordjare

Graaff-Reinet is 'n Oos-Kaapse dorpie langs die ruie Camdeboo Nasionale Park, waar Sylvia se pa Ferdinand die plaaslike bioskoop, The Plaza, besit het. Ferdinand Raphael was 'n gerespekteerde sakeman in Graaff-Reinet en op 'n stadium redakteur

Hier het Sylvia haar skoolloopbaan afgesluit van die plaaslike Graaff-Reinet Advertiser. Alhoewel Ferdinand Joods was, was sy godsdiensopvattings dié van 'n ateïs. Tydens 'n onderhoud vir die dokumentêre fliek Sylvia: Tracing Blood deur Saxon Logan, sê Sylvia se broer David "Bunty" Rafael: "My pa was 'n Jood, nie 'n Sionis nie.” Ferdinand, wat deur almal wat hom in Graaff-Reinet geken het, beskryf as “'n verfynde en opgevoede Joodse heer, was twintig jaar ouer as Miriam en 'n pilaar van die plaaslike sakegemeenskap.

Alhoewel Miriam (gebore Smit), uit 'n tradisionele Afrikaanse, Christelike familie kom, het sy haar vyf kinders in 'n kosjer huishouding grootgemaak en byvoorbeeld die Joodse tradisie van Yom Kippur onderhou. Ten spyte van Ferdinand se siening oor godsdiens, het Miriam haar kinders na die plaaslike Nededuits Gereformeerdekerk geneem. Al vyf kinders is in Graaff Reinet se hoofgemeente gedoop en aangeneem. Sylvia is op 1 April 1937 in die plaaslike hospitaal gebore, matrikuleer aan die Union High Catholic School, waarna sy 'n onderwyskwalifikasie summa cum Lauda van Rhodes Universiteit verwerf.

Sylvia het in ‘n streng Joodse huis groot geword met pa Ferdinant aan die hoof saam met vrou Miriam Smit, wie in ‘n tradisionele Afrikaner-huis grootgeword het.

Sylvia was bogemiddeld intelligent. Met haar Miriam praat sy Afrikaans, met haar pa Ferdinand Hebreeus en Engels; in Kanada en Frankryk bemeester sy Frans en in die Midde Ooste praat sy vlot Arabies. Nà Universiteit vertrek Sylvia na Londen, waar sy as 'n sekretaresse werk en planne beraam om na Israel te gaan. Sy vertel aan vriende

in Londen dat sy toe gaan, “om 'n betekenisvolle bydrae tot die nuwe Joodse staat te maak.” Sylvia bedank haar werk in Londen, en in 1960 vertrek sy na Israel waar sy in ‘n kibboets woon en as Engelse onderwyser in Tel Aviv werk. Sylvia se kollegas op die kibboets onthou haar later as 'n lewenslustige, uitgaande, slim en buitengewoon begaafde persoon, wat Shakespeariaanse en Latynse verse uit sy kop kon opsê om haar vriende te vermaak. Een van Sylvia se kollegas het destyds 'n vriend in die Mossad gehad, wat Sylvia as 'n potensiële rekruut vir die agentskap geïdentifiseer het.

Die vriend het gereël dat Sylvia Moti Kfir, 'n lid van Israel se hoogs-geheime buitelandse intelligensiediens en leier van sy geheime operasionele gevegseenheid, ontmoet.

Moti Kfir het Sylvia Raphael vir die Mossad gewerf en later in 'n onderhoud met die Times of Israel gesê dat hy reeds met hul eerste ontmoeting kon sien "dat sy groot potensiaal het." Dit het Moti Kfir nie lank geneem Sylvia te oortuig dat sy in 'n unieke posisie is om 'n groot diens aan die volk Israel te lewer nie. Na 'n reeks geheime straatvergaderings en onopsigtelike toetse, is Sylvia vir 'n jaar op 'n Mossadoperasionele opleidingskursus gestuur. Daar ontvang Sylvia onderrig in waarnemingen agtervolgingstegnieke, klandestiene kommunikasiemetodes en leer sy Arabies aan. Moti Kfir beskryf Sylvia as dapper, aantreklik, selfversekerd, met 'n uitsonderlike sin vir humor en die vermoë om enige situasie of maatskappy te beoordeel –eienskappe wat haar 'n uitstaande geheime agent sal maak. Sy het ook 'n gawe gehad om tale vinnig en doeltreffend aan te leer, om uiteindelik ook Frans, Duits, Noors en Arabies vlot te praat.

Na 'n jaar van opleiding in Moti Kfir en die Mossad se Clandestine Operations Unit (COU), is Sylvia na Vancouver, Kanada gestuur waar sy die identiteit en legende van Patricia Roxburgh aangeneem het. Die werklik Patricia Roxburgh se kêrel was die Jode goedgesind end it was hy wat Patricia se paspoort gesteel en aan die Mossad oorhandig het.

Sylvia Raphael, alias Patricia Roxborough

Met haar nuwe identiteit as Patricia Roxborough, vestig Sylvia haar in Kanada as ŉ vryskutpersfotograaf en fotojoernalis. Vanaf Vancouver reis 'Patricia' gereeld na

Parys, Frankryk waar sy werk kry by 'n vooraanstaande Franse foto-agentskap. As fotojoernalis lei Sylvia 'n stralerjakkerlewe – sy ontmoet en sosialiseer met beroemdes soos Yul Brynner, Jimmy Carter en Jerry Lewis. Tydens haar verblyf in Parys raak sy bevriend met die Britse joernalis Jon Anketell Brewer Swain, skrywer van 'River of Time: A Memoir of Vietnam.' Swain se boek was die inspirasie vir die 1984-fliek 'The Killing Fields.' Sylvia oortuig Swain om saam met haar na Libië re reis, om 'n onderhoud met kolonelMuammar Gadhafi te voer. Hoewel die onderhoud met Gadhafi nie plaasvind nie, word Sylvia een van die eerste Mossad-agente wat die Palestynse Bevrydingsorganisasie (PLO), se militêre basisse in Libanon ïnfiltreer. ‘Patricia Roxborough’ fotografeer en voer ‘n onderhoud met Yasser Arafat, berugte hoof van die Palestynse Bevrydingsorganisasie en die terroristegroep Black September. Nadat Eli Cohen, Israel se topspioen in Sirië, ontmasker en in die openbaar tereggestel is, word Sylvia Raphael Cohen se spien-opvolgeer in Damaskus.

Deur Arafat se toedoen het ‘Patricia Roxborough’ selfs 'n au pair vir die Jordaanse koninklike familie geword, in 'n tyd toe die land in oorlog met Israel was. Die huidige Jordaniese heerser, Koning Abdullah II bin Al-Hussein, was destyds een van die kinders in Sylvia se sorg. Tydens die Sesdaagse Oorlog het Sylvia op 'n balkon van 'n hotel in Egipte gesit en kyk hoe Israeliese vliegtuie die land bombardeer.

'n Waarskuwing geïgnoreer.

Ná ŉ aanval deur die Palestynse terreurgroep Swart September op die Israeliese span by die Olimpiese Spele van 1972 in München, besluit premier Golda Meir om wraak te neem. Twee maande voor hierdie terreuraanval wat die wêreld sou skok, het die Mossad inligting ontvang dat Black September ŉ terroriste-aanval in Duitsland by die Olimpiese Spele beplan. Twee senior Mossad-offisiere is na München gestuur om die Duitse staat se intelligensiediens, die Bundesnachtrichtendienst (BND), te waarsku.

Die Mossad het ook die Olimpiese Organiserende Komitee (IOK) gewaarsku teen 'n naderende aanval. Die Bundesnachrichtendienst het die Mossad se ernstige waarskuwing met nonchalance behandel, met rampspoedige gevolge vir die Vrye Wêreld en hul stryd teen terrorisme. Golda Meir het haar veiligheidsadviseur, die hoof van die Mossad Zwicka Zamir, gebel en vir hom tee bedien wat sy self gemaak het, in die klein sitkamer van haar woonstel nie ver van die Knesset-gebou in Jerusalem nie.

Van hier af het Meir en Zamir 'n spesiale Mossad-operasie van stapel gestuur om diegene wat verantwoordelik is vir die München-aanval te soek, te vind en te vermoor. Operasie Wrath of God was nie net bedoel om vergelding te soek nie, maar ook om 'n duidelike boodskap aan die vyande van Israel te stuur dat die Mossad hulle kon en sou vind en hulle genadeloos sou hanteer. Ná die München-slagting het die MiddeOoste en Europa 'n openbare slagveld van terreur en teenterreur geword.

Operasie ‘Toorn van God’

Binne weke het vermeende lede van Swart September en die PLO regoor Europa begin sterf, hul enigste gemeenskaplikheid was dat hulle direk betrokke was by die beplanning en uitvoering van die moorde by die Olimpiese Dorp in München. Daar

word vermoed dat Sylvia Raphael by 'n aantal van hierdie dodelike intelligensieoperasies betrokke was, maar sy word hoofsaaklik verbind met die dood van Abdel Wael Zwaiter, Mahmoud Hamshari, Basil Al-Kubaissi en Mohammad Boudia, almal lede van Swart September. Sylvia Raphael se rol en funksie in die Combatant Operations Unit was nie om 'n sneller te trek of 'n bom te laat ontplof nie, maar sy was 'n integrale lid van hierdie geheime Counter-Terrorism (CT) Combatant Operations Team. Dit is ook opmerklik dat Sylvia nooit van enige van hierdie moorde aangekla of skuldig bevind is nie.

Lillehammer, Noorweë

In Lillehammer, Noorweë, het dinge egter op 'n rampspoedige manier uitgerafel. Sylvia en die COU-span is ontbloot, gekompromitteeren in hegtenis geneem deur die Noorse owerhede wat later erken het dat hulle intelligensie-samewerking met die Israeli's gehad het, "maar daardie samewerking het nie moord beteken nie." In die tydperk na die Arabies-Israeliese Sesdaagse Oorlog van 1967, het dit vir intelligensiekundiges gelyk of die Mossad geen verkeerd kan doen nie en dat Israel se verpletterende militêre oorwinnings oor die algemeen die resultate was van briljante agter-die-skerms intelligensiewerk. Intelligensiekenners soos David Atlee Philips, Miles Copeland en William Colby beskou die Mossad as die beste internasionale geheime diens, “omdat hulle taai genoeg was om skouspelagtige suksesse in pikswart stegies te behaal.

In Julie 1973 het Noorse koerante die sluipmoord op die verkeerde man deur 'n Mossad-slaggroep wat na Europa gestuur is, gerapporteer. “Die Mossad het lank reeds die oortuiging gehad dat terreur net met terreur beveg kan word, maar dit was eers met die slagting van die Olimpiese atlete in Duitsland dat Israeliese premier Golda Meir tot so 'n wraakstrategie sou instem. Maar in Noorweë het die aktiwiteite van Sylvia se spesiale operasie-eenheid die onbedoelde uitskakeling van Ahmed Bushiki, 'n Noorse jong man van Marokkaanse afkoms, veroorsaak. Sylvia en haar span was op soek na Ali Hassan Salameh, met die bynaam 'Die Rooi Prins' en die meesterbrein agter die aanval in München. 'n Veteraanlid van die Saiqa-terreurgroep ('n eenheid binne die PLO), Salameh is opgelei as 'n sluipmoordenaar deur die Russe in Moskou in 1972. Salameh was ook die Militêre Bevelvoerder van Swart September

– die man in beheer van die terreurgroep se bomaanval en sluipmoordoperasies. In Julie 1973 en op 'n wenk, het Sylvia en ander Mossad-agente een van Ali Hassan Salameh se gesante na Lillehammer gevolg. Hulle het Kemal Benamane opgespoor en onder toesig geplaas, met die hoop dat hy hulle self na Salameh sou lei. Die vakmanskap wat die Mossad tydens hierdie operasie toegepas het, het beteken dat Sylvia Raphael een van die "toevalliges" was wat onder die bevel van Abraham Gehmer ontplooi is, en nie een van die CT-COU-spanlede nie. Benamane was 'n "bagman" van Swart September, of geldman wat geld namens die terreurorganisasie hanteer het en informante in die buiteland betaal het. Ander lede van die (toesig-) span sluit in Dan Aerbel, 'n Deens-gebore Israeli en Marianne Gladnikoff, van Sweedse oorsprong, wat spesifieke vir die Lillehammer-pos gewerf is omdat hulle Noors gepraat het, plaaslike gebruike verstaan die plaaslike geografie geken het.” Die vierde lid van die toesigspan was Zwi Steinberg, 'n ses-en-dertigjarige Israeli in besit van 'n Brasiliaanse paspoort. Die vyfde lid was Michael Dorf wat die intra-groep kommunikasie georganiseer het. Nie een van hulle is vertel wat die werklike doel van die intelligensie-operasie in Noorweë was nie, hul enigste funksie was om Benamane te volg om vas te stel wie hy ontmoet het.

Teen hierdie tyd het die PLO reeds geweet dat die Mossad na Salameh gesoek het en hulle het die Israeli's op 'n doelbewuste wildegansjaagtog gelei. Die PLO het 'n valse leidraad deur 'n Mossad-agent in Switserland geplant dat Swart September na Skandinawië verhuis het waar hulle "van voorneme was om 'veilige huise' in Stockholm, Swede en Oslo, Noorweë op te rig. Van daar af sou Swart September hul aanvalle op Israeliese vliegtuie en Israeliese ambassades in Noord-Europa voortsit.” Benamane het op 19 Julie 1973 op skedule in Noorweë aangekom, sy bagasie in die Stephen Hotel in die sentrale Oslo-hotel ingeboek en dadelik die trein Suid na Lillehammer geneem waar die toesigspan vir hom gewag het. Die klein ski-oorddorpie Lillehammer in die suide van Noorweë, bevolking 27 000, was swak gekies vir 'n groot intelligensie-operasie, want die PLO-gesant se reis was 'n doelbewuste en suksesvolle poging om die Mossad te mislei. Terwyl Benamane in Lillehammer was, het die CT Clandestine Operations Unit-lede, bestaande uit die Mossad-bevelvoerder Mike (Mikki) Hariri, die skieter 'Jonathan Ingleby', 'n Engelsman van Manchester en logistieke kenner Dar Ert, in Oslo aangekom en in aparte voertuie gereis na Lillehammer. By 'n koffiehuis in Lillehammer genaamd die Karoline Cafè, het Benamane in gesprek getree met 'n Marokkaanse kelner genaamd Ahmed Bouchiki. Bouchiki was die broer van Chico Bouchiki, medestigter van die Gipsy Kingsmusiekgroep. Benamane het gereël om Bouchiki by 'n openbare swembad te ontmoet en Marianne Gladnikoff is gestuur om af te luister. Sy het egter berig dat sy nie hul gesprek kon verstaan nie aangesien die mans in Frans gepraat het. Dit het daartoe gelei dat Sylvia die identiteit van hul voorgenome teiken betwyfel, aangesien sy geweet het Salameh het geen beheer oor die Franse taal nie, maar Gladnikoff was vasbeslote dat Bouchiki net soos Ali Hassan Salameh lyk.

Nadat hy Bouchiki by die koffiehuis en by die swembad ontmoet het, het Benamane na Oslo teruggekeer en by 'n ander hotel, die 'Skotte', ingeboek met lede van die toesigeenheid Sylvia Raphael, Abraham Gehmer en Dan Aerbel op sy hakke. In sy hotelkamer het Benamane vlugbesprekings gemaak om die volgende dag, 21 Julie 1973 van Oslo na Genève, Switserland te vlieg. Sylvia Raphael het in Oslo gebly, terwyl Gehmer en Aerbel per motor na Lillehammer teruggekeer het om die CT-COUbevelvoerder Mikki Hariri te ondersteun. het by die Victoria Hotel naby die treinstasie in Lillehammer ingeboek. Hariri met die naam Edouard Laskier, is in Lillehammer deur die res van die CT-COU-span aangesluit, almal van hulle wat met vals paspoorte

gereis het en vals identiteite gebruik. Die CT-COU-lede wat by die Oppland Tourist Hotel ingeboek het, was 'Jonathan Ingleby', 'n 'Duits' genaamd 'Rolf Baehr' en 'n 'Fransman' met die nogal haalbare naam van 'Gerard-Emile Lafond.' Hariri se COUspan het dus bestaan. van 'n veertien mense; 'n vier-man aksie span, 'n twee-persoon dekking span, 'n twee-persoon logistieke span, een kundige kommunikasie beampte en vyf toesig groep lede. Elkeen van hulle het 'n vals paspoort, identiteit en voorbladverhaal (legende) gehad

Ten spyte van Sylvia se bedenkinge, het Mikki Hariri, wat in bevel van die CT-COU was, besluit om voort te gaan met die operasie.

Die aand van 21 Julie het twee Mossad-agente Bouchiki en sy swanger Noorse vrou wat van die plaaslike bioskoop af op pad huis toe was onderskep en hom 14 keer met 'n .22 kaliber pistool geskiet. Dit was die eerste moord wat in Lillehammer in 36 jaar plaasgevind het en die operasie was 'n droewige mislukking omdat getuies vinnig die huurmotor geïdentifiseer het waarin twee van die Mossad-kontrakagente gereis het.

Sylvia en vyf lede van die span is in hegtenis geneem, terwyl Harari en nog een lid van die span uit Noorweë ontsnap het. Bouchiki was skaars 'n onskuldige omstander van die Palestynse saak en afhangend van wie jy glo, is hy op verskeie tye beskryf as "'n Marokkaan wat met El Fatah verbind is" en die PLO-verteenwoordiger in Skandinawië. Toe Sylvia Raphael tydens die latere verhoor gevra is of die Mossad die verkeerde man geskiet het, het Sylvia Raphael vinnig die regter gevra: "Wie sê hy was onskuldig?"

Nie net het die Mossad-natwerker op die ou end die verkeerde man geskiet en gedink dat dit Salameh was nie, maar Sylvia en vyf ander gearresteerde agente is aangekla van moord met voorbedagte rade – die ernstigste kriminele oortreding in Noorweë. Ten spyte daarvan dat hulle onsuksesvol was in sy Noorse teenoffensief teen Swart September, het die Mossad daarin geslaag om wraak te neem op elke enkele van die Swart September-terroriste wat verantwoordelik was vir die München-slagting, insluitend Abdel Wael Zwaiter, Mahmoud Hamshari, Hussein Al Bashir, Basil AlKubaissi, Kamal Adwan, Muhammad Youssef Al-Najjar, Kamal Nasser, Zaid Muchassi en Mohammad Boudia. Uit die Mossad se oogpunt was Operasie Wrath of God 'n sukses.

Ten spyte daarvan dat hulle aan hierdie aanklagte skuldig bevind is, is Sylvia en die ander agente tot vyf en 'n half jaar tronkstraf gevonnis en is hulle in die helfte van daardie tyd vrygelaat. “By hul verhoor het die agente besonderhede van die wraakoperasie onthul, en sodoende die Mossad 'n oorvloed gegee van wat hulle die meeste vrees: publisiteit.” Sylvia’s rather light prison sentence can be ascribed to the fact that she was never the ‘wetworker’ on her COU, but somebody that made a personal covenant to protect the people of Israel by confronting and eradicating terrorism head-on.’ “Toe Sylvia Raphael uiteindelik na Israel terugkom, het haar skielike roem haar voorafgegaan en sy het 'n opwindende ontvangs gekry wat gekenmerk is deur vlagswaai, blomme en dans toe sy die Kibboets Ramat HaKovesh besoek het, wat haar as 'n erelid aangewys het toe sy in was. tronk in Noorweë. Nog nooit tevore het hierdie beskeie kibboets 'n werklike held geken of gesien en 'n persoon wat moedig genoeg was om internasionale terrorisme kop-aan-kop te konfronteer en die stryd te wen nie.

Tydens haar verhoor en daaropvolgende aanhouding het Sylvia verlief geraak op haar verdedigingsadvokaat, Annæus Schjødt, en kort na haar vrylating uit die tronk in Noorweë is hulle in Suid-Afrika getroud. Sylvia het graag saam met haar man na Graaff-Reinet teruggekeer en die klein plattelandse dorpie van haar geboorte gevind as 'n rustige toevlugsoord in haar stresvolle lewe. In die nasleep van die Lillehammer-

Sylvia Raphael, alias Patricia Roxborough

aangeleentheid het die Noorse owerhede Sylvia tot persona non grata verklaar, maar Annæus het daarin geslaag om hulle te oortuig om haar te laat terugkeer en die egpaar is toegelaat om hulle in Oslo te vestig.

Teen daardie tyd het die PLO sy eie trefferlys gehad en Sylvia se naam was daarop. In 1977 het Mossad bewus geword van 'n komplot om Sylvia in Oslo te vermoor en die Noorse regering genader, wat op sy beurt druk op die PLO uitgeoefen het om nie met sy planne voort te gaan nie. Yasser Arafat het uiteindelik die operasie gestaak nadat hy bewus geword het dat die Noorweegse owerhede nou bewus was en bedag was op 'n moontlike teen-sluipmoordpoging. Dit sou egter nie die laaste poging op Sylvia se lewe wees nie. In September 1985 het 'n PLO-splintergroep, genaamd Force 17, drie Israeliese burgers aan boord van 'n seiljag aan die kus van Ciprus vermoor. Hulle het verkeerdelik beweer dat een van hul slagoffers Sylvia Raphael was. Destyds het Sylvia en Annæus egter in Viëtnam vakansie gehou. Die Rooi Prins, Ali Hassan Salameh, het uiteindelik die prys betaal wat hy so arrogant aan die slagoffers van sy terrorisme geskenk het, toe 'n motorbom sy lewe op 22 Januarie 1979 in Beiroet, Libanon, geëis het.

In 1992 het Sylvia en Annæus na Suid-Afrika teruggekeer om in Pretoria te woon tot 9 Februarie 2005, toe sy aan leukemie beswyk het. Sylvia is in Suid-Afrika veras en haar as is in die militêre afdeling van die kibboets Ramat HaKovesh in Israel begrawe. Sylvia het die meeste van haar geheime na haar graf geneem en nie eers haar broers, susters of man, Annæus, het ooit die hele verhaal van hierdie merkwaardige meisie van Graaff-Reinette geken nie.

In 1984 is George Jonas se boek Vengeance gepubliseer as 'n feitelike weergawe van Operasie Wrath of God. Feitefoute in die boek was egter redelik voor die hand liggend en die Mossad het die boek gediskrediteer. Die boek maak geen melding van Sylvia Raphael nie, maar in plaas daarvan word haar rol in die operasie verkeerdelik toegeskryf aan 'n manlike karakter, Steve, 'n Suid-Afrikaanse Jood.

Steven Spielberg se 2005-fliek, Munich, is op Jonas se boek gegrond. In die fliek word die karakter Steve vertolk deur Daniel Craig, veral bekend vir sy rol as James Bond in die Bond-filmfranchise.

Miskien verstommend vir 'n intelligensiediens van 'n demokratiese land, het die Mossad 'n spesiale komitee van ondersoek na die Lillehammer-aangeleentheid gehou wat bevind het dat een van sy lede, Marianne Gladnikoff, Bouchiki inderdaad verkeerdelik as Ali Hassan Salameh geïdentifiseer het. Gladnikoff is uit die Mossad vrygelaat en het na 'n besoek aan Israel in 1976 na haar geboorteland Swede teruggekeer. Dit is baie selde dat enige intelligensiediens sy foute presies en in die openbaar ondersoek en ontleed, veral wanneer so 'n fout presies die teenoorgestelde resultaat van sy beoogde operasionele doel oplewer.

Ná haar vrylating uit die tronk in Noorweë het Sylvia Raphael voortgegaan om vir die Mossad te werk aan ander en in een spesifieke geval selfs gevaarliker opdragte. Sy was een van die mees gewaardeerde en bekendste agente van die Israeliese intelligensiediens, miskien die primêre voorbeeld van die hedendaagse geëmansipeerde vroulike geheime agent, en het in haar leeftyd intelligensie-operasies uitgevoer buite die vermoë van die meeste mense.

Die Swart September-aanval op die Israeliese atlete by die Olimpiese Spele van 1972 het wel een positief op Israeli en die veiligheid van sy mense gehad waarvoor Sylvia Raphael so hard geveg het. Die begroting van die Mossad is verdubbel en die teenterrorismebeleid van die Israeliese regering het in omvang en aard verander. Met die volle samewerking en ondersteuning van Westerse regerings en hul intelligensiedienste, sou Israel op die offensief gaan teen terreurorganisasies wêreldwyd en demokrasieë beskerm teen sabotasie, georganiseerde geweld, bomaanvalle op burgerlikes soos die Olimpiese atlete, en die bose dade wat mans bedink om te bevorder hul eie bepaalde politieke oriëntasie of godsdienstige geloofstelsels. Graaf Alexandre de Marenches, die voormalige hoof van die Franse SDECE Franse eksterne intelligensiedienste, het by 'n aantal geleenthede gesê dat "dit belangrik is vir Westerse intelligensie-agentskappe om met die Mossad saam te werk, vanweë sy buitengewone kundigheid in Midde-Oosterse terreurorganisasies wat in die buiteland werksaam is.”

Toe die joernalis Dave Kaplan 'n onderhoud gevoer het met Eitan Haber, 'n vriend van die latere Israeliese eerste minister Yitzchak Rabin), het hy vir Haber gevra of Sylvia

Raphael inderdaad een van die grootste Mossad-agente was wat Israel ooit gehad het. “Eitan Haber het reggestel met die ernstigste kyk op sy gesig: Nie een van die bestes nie, maar die beste! Verras deur hierdie reguit antwoord, sê ek toe; “Die beste? Kan jy vir my sê hoekom?”. Hy het geglimlag, 'n vinger aan sy mond gesit, sy kop geskud en gesê: “Nee, nooit. Elke Israeli is skuld aan Sylvia dat hulle twee keer per week haar graf moet besoek en blomme moet neerlê sodat dit eendag die hemel kan bereik.”

Die plaaslike meisie wat langs die Sondagsrivier in Graaff-Reinet grootgeword het en ’n klandestiene vegter in die Spesiale Operasionele Eenheid van die Mossad geword het, rus vandag in die held se begraafplaas in die Ramat HaKovesh Kibboets, nie ver van Jerusalem nie.

NASKRIF

– VAN

DIE REDAKTEUR: SARIE VAN NIEKERK

Toe hierdie baie leeswaardige artikel die eerste keer in konsep-vorm onder Nongqai se redaksielede sirkuleer is, het dit ‘n interessante persoonlike ontmoeting tussen ‘n huidige Nongqai redaksielid en die einste Sylvia Rapheal aan die lig gebring.

Ek het ons mede-redakteur, dr. Willem Steenkamp, gevra om vir ons te vertel van sy ontmoeting met Syvia op ‘n warm someraand in Franschhoek toe hy toevallig met haar en haar man kennis gemaak het. Dit was gedurende die middel-negentigs (toe Willem die Nuwe Suid-Afrika se eerste ambassadeur na Swart Afrika was) oor aandete op die wynlandgoed Carrière, aan huis van gemeenskaplike vriende daar, die bekende wynmaker Achim von Arnim en sy vrou, Hildegard.

As ambassadeur het Willem vir die Von Arnims gehelp om toe te tree tot die internasionale mark, en Hildegard (wat vir hulle bemarking verantwoordelik was) het byvoorbeeld enkele maande tevore by hom en sy vrou Rina tuis gegaan in die gastevleuel van hulle ampswoning, terwyl sy in die streek op haar rondtes was. Gevolglik, toe Hildegard hoor dat Willem en Rina op tuisverlof in Franschhoek gaan aandoen, het sy dadelik die ete-reëlings getref.

By aankoms die aand aan huis van die Von Arnims was Sylvia en haar man reeds daar. Willem onthou dat Hildegard hulle voorgestel het met die half-onsekere vraag of

hy en Rina weet van Sylvia se agtergrond. Meeste Suid-Afrikaners sou op daardie stadium nie idee gehad het wie sy was nie. Rina, wat voor sy ambassadeursvrou geword het polisie-beampte was (kollege-inname van 1975) en verbonde was aan die veiligheidstak waar sy onder andere deel was van die kontrole-span van Operasie

Daisy het dadelik geweet. Soos baie van haar veiligheids-kollegas het sy wyd gelees gehad oor die intelligensie-beroep en spioenasie, en het sy dus dadelik vir Sylvia en haar man kon plaas.

Die destydse Rina Steenkamp. Sy was self ‘n lid van die polisie. Sy het in1976 haar opleiding in die kollege gedoen waarna sy jare lank ondermeer aan die veiligheidstak verbonde was.

Dieselfde het gegeld vir Willem, wat self lank lid was van die intelligensiediens en wat ook vir sy doktorsgraad oor die intelligensie wese, die Israeli Mossad se eskapades goed bestudeer gehad het. Daarbenewens het sy agtergrond as prokureur vir Willem ook in staat gestel om lekker te kon gesels met Sylvia se man oor hulle twee se gedeelde beroep.

Willem vertel dat Sylvia (toe reeds in haar laat-vyftigs) steeds klassiek-aantreklik was, blink-swart van haar en met tipiese soel Mediterreense gelaat. Sy was verlig en dadelik op haar gemak toe sy besef dat Willem en Rina haar agtergrond ken en uit dieselfde beroepswêreld kom. Hulle dit dan ook dadelik duidelik gemaak dat hulle haar professionele bekwaamheid na waarde takseer.

Wat die ys heeltemal gebreek het, was toe Willem terstond na drie egpare aangesit het aan tafel begin duiselig voel het. Soos gesê was dit ‘n baie warm aand, kort na ‘n lang lugreis. Willem het ‘n “kop-floute” voel aankom (iets waaraan hy by geleentheid gely het, en wat hom in latere jare ‘n vyfvoudige hart-omleiding sou besorg). Hy’t geweet dat as hy nie aanstons met sy gesig in die sop-bord wou duik nie, hy vinnigvinnig moes plan maak om plat te kan lê. Want sien, omkap is die brein se manier om te sorg dat bloed (en dus suurstof) maklik na mens se kop toe kan vloei. Hy’t dus haastig sy dilemma begin verduidelik.

Hildegard wou hom nog na een van die slaapkamers begelei toe sy bene onder hom swik en hy maar noodgedwonge net daar op die eetkamer-vloer moes uitstrek –steeds geheel by sy positiewe, maar plat op sy rug.

Dis toe net daar dat Sylvia, wat langs hom gesit het, se natuur en opleiding onmiddellik ingeskop het. Willem onthou hoe hy daar van die vloer af nogal beïndruk was met hoe sy dadelik beheer “oorgeneem” het, met instruksies aan die ander om te sorg dat hy lug kry. Rina (wat al die dril geken het), kon darem verduidelik dat Willem nie besig was om ‘n beroerte of hartaanval te beleef nie, en gou genoeg weer op die been behoort te wees. Dit was dan gelukkig ook só. (Willem sê dat hy telkens na so ‘n episode, met die bloed wat die kop dan vinnig vul, altoos binne minute weer perdfris gevoel het).

Met die ys behoorlik gebreek danksy sy manewales, was dit volgens Willem een van die interessantste en aangenaamste aande wat hy kan onthou. Sylvia het baie innemend maar duidelik ook sterk van persoonlikheid, die tafel-gesprek vloeiend dirigeer. Haar man was self ook ‘n aangename gespreksgenoot, maar van nature meer aan die stil kant – tevrede om haar die leiding te laat neem het. Daar’s uiteraard nie operasionele detail gesels nie, maar Sylvia die uitlewende, bekwame, en veel-al aangename mens-mens was deur dit alles heen duidelik kenbaar.

Willem en Rina is eers laat-aand daar weg, baie beïndruk met Sylvia as merkwaardige persoon, en met hernude begrip van waarom die Mossad so ‘n gloeiende reputasie het...

LIEFSTE MOSSIE-VROU

Luré Groenewaldt

Vir my het die lewe begin die dag wat my kinders (tweeling) gebore is. My mooie seun en dogter. Ek was maar 20 jaar oud. Die dag wat al jou sintuie ook die lig sien en jy 'n moeders instink kry wat niks in die wêreld kan vervang nie.

Ek moes baklei soos nooit in my lewe ~ vir myself en om my kinders te behou. My kop in skaamte gesak, want ek het "oor die tou getrap". Skande oor die polisie, my ouer huis en kerk gebring. Die vernedering glad nie gering.

Ons is aangekla onder die "doring draad seksie" van die polisie. Ons vonnis: ek 'n boete van R30 en hy 'n boete van R40, 'n skop onder die agterent en daar gaan jy. Doen jou werk en maak jou kinders groot.

Om 'n enkel mamma te wees van 'n 2ling (want pappa het ander planne gehad) sit nie in enige een se broek. Die liewe Vader het egter geweet dat ek nooit ooit alleen sou staan. Met my Vader, gesin, familie, vriende en 'n hele dorp se hulp het ek hulle groot gemaak.

Elke dag gebid dat die Here my kinders sal beskerm en bewaar en die jeug sal hê wat ek nooit gehad het nie. 9 jaar later nog 'n seun en my getal in voltooi.

Ons lewe voluit en ek voel ek maak 'n verskil, want ek bly onthou hoe ek moes baklei om my kinders te behou.

My verstaan vir ander se seer glo ek is meer ~ min geweet ek het nog so baie om te leer.

Onverwags en sonder waarskuwing verander alles met een oproep.

Verpletter, verstom en kaal gestroop van my menswees.

Ek gaan van hartseer tot kwaad in 'n split sekonde en vra verslae ~ is dit oor my sonde?

Niks, maar niks is seerder as die dood van jou eie. Nou verstaan ek God se medelye.

Die Here gee en die Here neem. Hy neem my mooiste en enigste Lallie kind. My meisiekind met die klokkie lag en sagte hart.

My hele wese skree van verraad en kwaad en ek braak gal van al my seer en bitter stryd om asem te haal.

Hoe ontvang mens die mooiste mooi en vervang dit met die seerste seer?

Vir drie jaar lewe ek nie ~ al wat ek doen is: ek bestaan. Niks maak sin en niks maak meer saak. My enigste rede en behoud: my seuns en my geloof, al voel ek ook hoe benoud.

My eerste tree van herstel. ~ die dag toe ek kon sê my kind is dood. Ja dood, nie net "weg" nie.

Stadig kom ek regop en groei in en deur my Vader se genade.

Die besef dat ek weer gebore is - die dag wat my kind hemel toe is. 'n Verweerde nuwe ek.

My seer hart verstaan die keer ander se seer soveel meer.

My respek vir vroue nóg te meer.

Mamma's wat elke dag begin met 'n gebed vir hul gesin. 'n vrou so na God's hart, 'n pêrel in sy kroon.

Soms vertrap sonder 'n rede, maar dit kan jy weet 'n vroue hart strewe vir vrede.

Met nuwe oë groei my respek vir vroue en ek weet verseker dat ons taak op aarde soveel meer waardevol is as wat ons ooit erkenning daarvoor sal kry.

Ons staan bymekaar en veg om die wolf weg te hou van die deur.

My werk in blou maak my oë oop vir ander se rou. Polisievrou, sielkundige, berader en raadgewer.

Lewensredder, bemiddelaar en huwelikskonsultant (al val jou eie uitmekaar).

Vertroueling en vriendin ~ 'n fighter vir geregtigheid soos min!

Of jy in 'n kantoor sit, buite werk of 'n huisvrou is. Mamma of nie mamma van jou eie. Iewers maak jy 'n verskil! 'n Sagte woord, 'n drukkie of twee.

'n Vroue hart is soos 'n taxi ~ altyd plek vir meer.

Ons vroue is die mossies van die wêreld. Ons is vaal (dank vader vir makeup) terwyl die mannetjies blink in helder kleure ~ gee ons vrouwees die mooiste geure.

Ons kan enige vyand verslaan met God's wapenrusting aan.

Waarom skryf ek uit my verlede? Die rede:- dat niks in die lewe toevallig gebeur.

Waarom al die seerkry en rou netjies in 'n kas toegevou? Totdat ek besef dat my seerkry en verstaan, 'n verskil sou maak in ander se bestaan.

My negatief verander in positief.

Sprei jou vaal vlerke en bedek en beskerm ander wat swak, vuisvoos, moeg en seer is.

Dis waarom ons hier is.

Mag jy mossie vrou besef dat jy hier is om 'n positiewe verskil te maak in 'n negatiewe wêreld.

Mossie liefde vir jou

Lurè Groenewald

2 JANUARIE 1972

Dot van der Vyver.

Ek is vandag op 2 Januarie 1973 te Aliwal-Noord ingesweer en op 5 Februarie 1973 opleiding begin te SA Polisiekollege, Pretoria. Ons was slegs 101 (3 pelotonne) vrouens met die inname. Het n vol opwindende loopbaan gehad. My loopbaan was onnodig kortgeknip na 35 jaar diens deur die toedoen van n swart sangoma polisielid. Ons was die 2 de groep polisievrouens en moes ook maar veg teen die misbruik as "teagirls" tiksters, spyseniering ens. Toe ek offisier geword het in 1983 en die enigste vroue offisier in Oos-Londen was, was daar nuwe uitdagings wat ek moes aandurf as enigste vroueoffisier in die manswêreld, maar as ek vandag terugkyk dan het ek n baie suksesvolle loopbaan gehad ten spyte van baie opofferings wat daarmee gepaard gegaan het.

Sou ek weer dieselfde loopbaan gekies het? Absoluut! Dissipline was baie beter as vandag en sou dit nie anders wou gehad het nie. Sterkte aan die dames wat in die huidige omstandighede nog uithou!

Die Ontwikkeling van ‘n eie Suid-Afrikaanse Intelligensiekunde (Veertien):

HOE SAM NUJOMA SWANIE SWANEPOEL SE EGGENOTE

MARINA SE KOFFIEFLES GENEEM HET

Henning van Aswegen

In Windhoek het Republikeinse Intelligensie (RI) ’n nuwe “vuurwapenlisensiekantoor” bokant die aanklagkantoor van die SAP geopen. Dié kantoor is deur Pieter Swanepoel, Ben Burger en M.C. Swart beman. DieAfdelingskommissaris van die SAP in Windhoek het kennis gedra van die RI-manne se nuwe take, en verantwoordelikhede en kanaliseer opdragte vanaf die Wit Huis in Johannesburg na hulle. Die insamelingsverslae wat die RI-kantoor insamel, word via die SAP na brig. Van den Bergh se personeel in die Wit Huis gestuur vir analise, evaluering en

vertolking. Die kantoor het waardevolle inligting oor SWAPO se bedrywighede in Suidwes-Afrika ingesamel en ook oor die joernalis Ruth First, die vrou van Joe Slovo. Slovo en First was bekende kommuniste en hul bedrywighede was deel van die intelligensieprioriteite van RI in sowel Johannesburg as Windhoek. Joe Slovo was eerste hoof van staf van MK en later algemene sekretaris van die SAKP. Pieter (Swannie) Swanepoel inisieer ’n vindingryke intelligensie-operasie deur een van die twee grootste koerante in Suidwes-Afrika te subsidieer en ’n penetrasie-agent op die personeel van die ander te werf. Swanepoel skryf aan Hennie Heymans van Nongqai:

‘Van 1963 tot Desember 1967 was ek en my kollega Ben Burger die twee lede van die vuurwapeneenheid, wat eintlik net die dekking vir die SWA-tak van die Republikeinse Intelligensiediens (RI) was. Na ons wete was daar daardie jare geen kommuniste in SWA nie. Hier en daar was daar wel mense met vêrlangse bande met kommuniste soos advokaat Israel Goldblatt, wat ’n vriend van Bram Fischer was en ’n eerw. Haythornthwaite wat net na die oorlogsjare lid was van die Friends of the Soviet Union. Advokaat Israel Goldblatt se suster Sarah Goldblatt was die skrywer C.J. Langenhoven se jare lange vertroueling en kuratrise van sy skryfnalatenskap op Oudtshoorn. Toe ewe skielik verskyn Ruth First in Windhoek. Sy besoek die Argiewe, koerantkantore, die Administrasiegebou, swart leiers van die SWAPO en SWANU organisasies en ’n menigte ander mense. Ons was bewus van die feit dat Ruth First en haar man, Joe Slovo, voormalige lede van die Kommunistiese Party van SuidAfrika (KPSA) was. Ons het ook geweet dat sy steeds ’n leidende rol in die buiteparlementêre opposisie teen die regering gespeel het en veral dat sy waarskynlik die gevaarlikste joernalis in daardie geledere was. Ons het begin navrae maak oor wat die doel van haar besoek was en ons het die swart kollegas opdrag gegee om haar versigtig dop te hou. Later het ons blankes haar ook probeer dophou. maar in Windhoek daardie jare kon jy nie iemand soos Ruth First ongesiens dophou nie. Lede van die publiek het begin saamspeel en First kort-kort uitgewys wanneer hulle ’n speurder in die omgewing gesien het. Al wat die dophouery ons in die sak gebring het, was om vas te stel dat haar belangrikste steunpilaar in die stad die Amerikaanse biskop van dieAnglikaanse Kerk in Windhoek, biskop Robert Mize was. Sy het hom daagliks besoek en dit was vir ons duidelik dat hy haar “gasheer” was. Sy het net in die Stadt Windhoek hotel geslaap, maar al haar skryfwerk in Mize se woning gedoen. Ek het besluit om die spreekwoordelike bul by die horings te pak. Ek het

openlik agter haar gestap op pad na haar hotel. By die hotel het ek in die sitkamer gaan sit terwyl sy na haar kamer gestap het. Na ’n paar minute het sy uitgekom en my bestorm. “Wat dink jy doen jy?” wou First bitsig weet. “Hoekom loop jy agter my aan?” “Dame,” het ek geantwoord, “Ons is bekommerd oor wat jou besoek aan ons stad kan beteken. Jy is ’n bekende kommunis en ons is nie gewoond daaraan om kommuniste in die stad te sien nie.” “Nou luister mooi,” het sy geantwoord. “My besoek hier het niks met kommunisme te doene nie. Ek doen navorsing vir ’n boek wat ek in opdrag van Penguin Books skryf. Dis ’n bekende uitgewery wat niks met kommunisme te doene het nie. Sal jy nou ophou om van jou en jou manskappe idiote te maak en my in ’n verleentheid te plaas?” Ek het geantwoord dat ek haar woord sal vat dat die boek niks met die kommunisme te make sal hê nie. En sy was reg. Toe die boek in 1963 verskyn het, het dit weliswaar ’n paar snedige klappe na die Windhoekse polisie wat haar gepla het, bevat, maar dit was nie ’n pro-kommunistiese boek nie. Die feit dat die redakteur van Penguin Books wat vir Ruth First die opdrag gegee het om die boek te skryf ene Ronald Segal was, was vir my van geen belang nie. Presies wat die doel met die boek was, wat bloot die titel South West Africa gedra het, kon ek nie op daardie stadium agterkom nie, maar toe besef ek dat dit ongetwyfeld deel was van die voorbereidings vir die saak oor die administrasie van Suidwes-Afrika, wat in die Wêreldhof in Den Haag teen Suid-Afrika aanhangig gemaak was. Die klaers was Ethiopië en Liberië, maar dit was geen geheim nie dat die VSA die eintlike dryfveer was. Die klaers se advokate was dan ook Amerikaners.’

Die bevelvoerder van SWAPO, Sam Nujoma, word in 1966 vlugtig deur die SA Veiligheidspolisie in Suidwes-Afrika gearresteer en oornag in Windhoek aangehou. RI-lid Swanie Swanepoel skryf hieroor aan Hennie Heymans: “On 20th March 1966 Sam Nujoma landed in Windhoek, ‘to challenge the Boers’, but more possibly to foment an uprising, and was forced to leave the next day. At that time, I had already been following up reports of six ‘freedom fighters’ who had returned to Ovamboland. Soon after this date we began to obtain information that SWAPO insurgents were beginning to train locals in remote areas in guerrilla warfare.”

Bring terug my koffiefles

Swanepoel, Burger en Crous het inligting ontvang dat Nujoma ’n verrassingsbesoek per vliegtuig aan Suidwes-Afrika sou bring en op Windhoek-lughawe sou land. Herero-

ondersteuners van SWAPO sou Nujoma op die lughawe inwag en toejuig met die doel om aan die wêreld te wys dat SWAPO in beheer is van Suidwes, en nie die SuidAfrikaanse regering nie. As gevolg van ’n stukkie vernuftige voetwerk van Swanepoel en Crous het die Herero’s en die loods van Nujoma se vliegtuig mekaar misverstaan oor die beplande landingstyd. Teen die tyd dat die Herero’s na ’n lang en uitputtende dagreis te perd by Windhoek-lughawe opgedaag het, was die vrygelate Nujoma stert tussen die bene weer vort na Lusaka, Zambië. Swanie Swanepoel se eggenote Marina het die oggend voor Nujoma se vrylating vir hom en die vliegtuigbemanning ’n Tupperwarebak met toebroodjies en ’n fles koffie gemaak, wat Swanie saamgeneem het polisiekantoor toe. Nujoma is met die Tupperwarebak en fles koffie in die hand vanaf Windhoek-lughawe vort na Lusaka, Zambië. Tant Marina Swanepoel, wat naby Pretoria woon, is nou nog vies omdat SWAPO nie haar pragtige koffiefles terugbesorg het nie. Sy sê die Tupperwarebak “kan hulle maar hou.”

Joe Slovo se vriend, die Johannesburgse advokaat en SAKP-leier Bram Fischer, wat deel van die Rivonia-aangeklaagdes se regspan gevorm het, is in Junie 1964 gearresteer vir sy betrokkenheid by kommunistiese aktiwiteite. “In June 1964 the Communist Party was dealt a shattering blow when the Security Police arrested fourteen members of the Central Committee of the Party, including advocate Bram Fischer, the leader of the Party in the Republic of South Africa.” Fischer, in daardie stadium die waarnemende voorsitter van die SAKP, word beskou as een van die bekendste en invloedrykste struggle-aktiviste uit Afrikanergeledere. Daarteenoor was Hendrik van den Bergh hoof van die Veiligheidspolisie wat oor wetstoepassingsmagte beskik het om teenoor enige bedreiging vir die staat se veiligheid op te tree. Groot hoeveelhede “inkriminerende kommunistiese lektuur” is in die huis gevind waar Fischer gewoon het. Ten tye van sy inhegtenisname het Fischer onder meer ’n dokument met die naam “the SACP Programme” in sy besit gehad, wat die omverwerping van die Nasionale Party-regering bepleit het. Dié dokument het ’n plan vir ekonomiese rewolusie in Suid-Afrika bevat. Fischer was voorts direk betrokke by die opstel van die “Operation Mayibuye”-dokument wat onder meer “die weg na oorwinning deur geweld” uiteengesit het.

Abram Fischer was die kleinseun van die gesiene Vrystaatse Afrikanerleier en president, Abraham Fischer. Pres. Kruger se wanhopige pogings om buitelandse steun vir die soewereiniteit van die Transvaal tydens die Anglo-Boereoorlog (1899–

1902) te werf, het die stuur van ’n driemandeputasie na die VSA, Rusland en Europa ingesluit. Die deputasie het bestaan uit A.D.W. Wolmarans van die Transvaal en twee Vrystaters, C.H. Wessels en Abraham Fischer, ironies die pa van die latere leier van die SAKP, adv. Bram Fischer. Bram Fischer se pa en regterpresident van die Vrystaat, Abraham Fischer, was saam met J.B.M. (Barry) Hertzog en C.R. de Wet die belangrikse Afrikanerleiers in die Vrystaat. Saam stig hulle die Orangia Unie in Mei 1906 wat hom beywer vir “verantwoordelike selfregering”. Die Orangia Unie het geglo dat die eerste stap om verwydering van die Britse gesag in Suid-Afrka die onvoorwaardelike toekenning van selfregering aan die Transvaal en die Oranjerivierkolonie moet wees. Die Orangia Unie was nie ten gunste van ’n geleidelike proses van konstitusionele ontwikkeling nie en in sekere opsigte was hul standpunt suksesvol toe die Britse regering in Junie 1907 by wyse van oktrooie verantwoordelike selfregering aan die Oranjerivierkolonie toeken. “Teen einde 1911 en in die loop van 1912 het die politieke partye wat die Afrikaners in die Kaap, Transvaal en die Vrystaat verteenwoordig het – die Afrikaner Bond, Het Volk en Orangia Unie – hulself ontbind en die Suid-Afrikaanse Party (SAP) gevorm.”

Tydens nagraadse studie aan die Universiteit van Oxford se New College word Bram Fischer ’n bekeerling tot kommunisme. Op Oxford was Fischer ’n medestudent van die latere Leier van die Opposisie in die Parlement, sir De Villers Graaff. Graaff vertel in sy outobiografie dat Fischer ’n Rhodes-student was wat te Oxford as voorsitter van die filantropiese groep, The Raleigh Society, gekies is. Graaff vertel dat Fischer een somer, net na sy besoek aan Duitsland en die Sowjetunie, skielik as voorsitter van die Raleigh Society bedank het en dat sy hele houding en manier van dinge doen, verander het. Gevul met kommunistiese dogma keer Bram Fischer in 1934 na SuidAfrika terug en registreer in Johannesburg as prokureur. Sy kantoor is reg oorkant die Johannesburgse hooggeregshof en twee jaar later trou hy met Susanna Johanna (Molly) Krige, ’n kleinniggie van gen. Jan Smuts se eggenote, Isie Smuts. Fischer se huis en swembad te Beaumontstraat 12, Oaklands, was ’n bymekaarkomplek vir Johannesburg se linksgesindes en kommuniste wat dikwels om die blok parkering moes soek omdat Fischer se wit Mercedes Benz en Molly se wit- en geel Anglia die oprit blokkeer het. Net soos Hilda Watts stel Molly haarself openlik as kommunis vir die Johannesburgse Stadsraadverkiesing in 1944 verkiesbaar, maar word nie verkies nie.

Fischer word die ondergrondse leier van die SAKP en ’n gevaarlike opponent van die regering, omdat hy geweldpleging voorstaan en in die geval van die African Resistance Movement, ook finansier. Nadat die hof borg aan hom toegestaan het, het hy ondergronds verdwyn. Hy is weer op 11 November 1965 gearresteer. Sir De Villiers Graaff, op daardie stadium leier van die opposisie, vertel die staaltjie van genl. Van den Bergh wat aan hom (Graaff) gesê het die veiligheidstak het Fischer op ’n keer gearresteer en hom met voorbedagte rade ná 48 uur weer vrygelaat het. Die veiligheidstak het aan ander gearresteerde kommuniste vertel dat Fischer gou vrygelaat is, omdat hy “alles” aan die VT vertel het en nou met hulle saamwerk. Volgens Van den Bergh het sommige kommuniste die storie geglo, moed opgegee en met die hele mandjie patats oor Fischer se ondergrondse bedrywighede vorendag gekom. Hierdie stories het, volgens Van den Bergh, tot Fischer se ondergang gelei.

Die aanklagte teen Fischer was gewigtig en hy is in 1966 van sabotasie aangekla. Op 9 Mei 1966 word Fischer tot lewenslange gevangenisstraf veroordeel op aanklagte ingevolge die Wet op die Onderdrukking van Kommunisme en die Sabotasiewet. Wat Fischer nie geweet het nie, was dat ’n vernuftige RI-infiltrasie-agent, Gerard Ludi, daarin geslaag het om die ANC en SAKP in Johannesburg binne te dring. “Everything changed in 1963, when a plausible police spy, Gerard Ludi, after a few years on the fringes, was invited to join a cell – of which Bram Fischer happened also to be a member. Ironically, Fischer warned the cell, in Ludi’s presence, of police attempts at infiltration and urged the cell members to take special care to recognise and to isolate these people as soon as they come near us.” Ludi was ’n polisieman, maar sy dekking as joernalis by beide die Rand Daily Mail en Johannesburg Star was rotsvas omdat hy ’n uitstekende joernalis was. Sy bona fides en geloofwaardigheid as linksgesinde joernalis en lid van die Congress of Democrats was bo verdenking.

* In DIE BURO: Genl. Lang Hendrik van den Bergh en die Buro vir Staatsveiligheid, wat deur Imprimatur Uitgewers gepubliseer word, is daar ware Suid-Afrikaanse spioenasieverhale wat die waarde van agente en spioene illustreer (HUMINT), en ook die enorme skade wat hulle somtyds aanrig, onder die soeklig plaas. Die enigste werklike meetinstrument van die sukses van ’n spioenasiediens is die mate waarop hy of sy die geskiedenis beïnvloed het, of nie. Die Buro vir Staatsveiligheid het ’n invloed

op die Suid-Afrikaanse geskiedenis gehad en verdien om onthou te word. Indien enige van ons lesers oor relevante inligting oor die ontwikkeling van spioenasie in SuidAfrika, beskik, word u hartlik uitgenooi om enige inligting en foto’s aan intel@nongqai.org te stuur.

* Die artikelreeks Intelegere bevat 982 bronverwysings en voetnotas, wat op aanvraag van die skrywer bekom kan word. ‘n Verkorte weergawe van die verhaal van Dieter Felix Gerhardt en Ruth Johr verskyn in die boek Spioenmeesters, wat op Amazon verkrygbaar is.

* Word in die volgende Nongqai vervolg.

* Voorafbestellings vir DIE BURO kan by Imprimatur Uitgewers geplaas word.

DIE ONTWIKKELING VAN ‘N EIE SUID-AFRIKAANSE

INTELLIGENSIEKUNDE (SEWENTIEN): ONTPLOFFING OP JOHANNESBURG-STASIE

Henning van Aswegen

’n Ondergrondse organisasie, bekend as die ARM, het intussen ook op die radar van die Veiligheidspolisie gekom na aanleiding van kontak tussen Bram Fischer en ’n boekhouer van Johannesburg, John Edward Mathews. Die ARM het meestal uit wit akademici, regslui en joernaliste bestaan en was betrokke by verskeie sabotasiedade in protes teen apartheid. Om die ARM se kleinerige rol in Suid-Afrika se gewelddadige geskiedenis in perspektief te verstaan, lui ’n raak opmerking van genl. Hendrik van den Bergh oor Bram Fischer ’n klokkie.

Van den Bergh sê in ’n onderhoud met Beeld se joernalis Koos van der Merwe dat Bram Fischer “sluwer was as enige ander kommunis, beter toegerus. Hy het ’n goeie verstand gehad, maar uiteindelik het hy te slim geraak. In sy ideologiese drif het hy van balans af geraak en die prys daarvoor betaal.” Fischer was nie alleen ondergrondse leier van die SAKP nie, maar ook finansier van ’n ANC/SAKP splintergroep met die naam Armed Resistance Movement (ARM), wat hoofsaaklik in Kaapstad en Johannesburg bedrywig was.

Na aanleiding van inligting wat Gerard Ludi oor Bram Fischer en Mathews ingesamel het, is ’n groot aantal ARM-lede in Julie 1964 in hegtenis geneem. Binne ’n maand vanaf Vrydag, 3 Julie 1964 het die veiligheidstak oor die hele land op bekende kommuniste, lede van die ARM en die COD (‘n blanke studente terreurorganisasie wat ook sabotasie gepleeg het), wat deur adv. Bram Fischer gefinansier is, toegeslaan deur verskeie arrestasies te maak. Hoewel die ARM gedurende sy sabotasieveldtog vanaf September 1963 tot Julie 1964 op onder meer die verwoesting van krag- en spoorlyne, paaie en brûe toegespits was, het dit geen lewensverliese tot gevolg gehad nie. In teenstelling met die SAKP, was die ARM ’n versameling idealistiese intellektueles en amateur-saboteurs. ’n Groep ondermyners, onder leiding van Adrian Leftwich, het in die Kaap opleiding en instruksie in bomvervaardiging ontvang van ’n verloopte Brit, Roland Watson. Lede van die groep was Leftwich se vriendin, Shirley (Lynette) van der Riet, Stephanie Kemp, Raymond Vignes, Eddie Daniels, Denis Higgs, Johannes Dladla en Roman Eistenstein. Die vreemde groepie idealiste bou fluks bomme en

Molotov-cocktails, versamel plofstof en wapentuig wat hulle in motors tussen hul eie woonstelle en huise in Kaapstad rondskuif.

Benewens die ARM was Adrian Leftwich ook ’n lid van die skrywer Alan Paton se Liberale Party. Op 4 Julie 1964 voer die Veiligheidspolisie ’n klopjag op Leftwich se woonstel in Kaapstad uit en ontdek benewens ANC- en SAKP-pamflette, ook naamlyste van al sy studentevriende en vriendinne.

RI volg die inligting oor Bram Fischer en John Mathews wat deur Gerard Ludi verskaf is op en plaas Mathews onder waarneming. Aan die einde van Junie 1964 bekom die Veiligheidstak ’n lasbrief vir deursoeking van Mathews se huis in Observatory, Johannesburg, en ontdek daarmee ’n bomfabriek in sy kelder. “Ons het die jackpot geslaan,” verduidelik RI-lid P.C. Swanepoel later, “al sy gereedskap en slagdoppies en dinamiet het sommer los bo-op die tafels gelê. Met ’n bietjie naspeurwerk het ons later vasgestel dat hulle van die plofstof en slagdoppies by ’n myn in Roodepoort gesteel het.” Mathews was agterlosig genoeg om ’n naamlys van al sy kontakte by te hou en daarop vind die Veiligheidstak die name van Adrian Leftwich, John Harris, Stephanie Kemp en Shirley van der Riet. As leier van die Kaapstad ARM-groep word Leftwich summier in hegtenis geneem. Kort daarna bied Leftwich aan om staatsgetuie teen sy mede-bomplanters in die Klein Rivonia-hofsaak te word.

Op Vrydag 24 Julie 1964 het dit egter heeltemal verander. Om 16:18 namiddag op Vrydag 24 Julie 1964 ontvang die Suid-Afrikaanse Spoorwegpolisie in Johannesburg ’n oproep. Frederick John Harris se stem aan die ander kant is kalm, terwyl hy die doel van sy oproep verduidelik: “This is theAfrican Resistance Movement. We have planted a bomb in a large brown suitcase twenty feet from the cubicle above platforms five and six on the concourse of the new Johannesburg Railway Station. On the handle of the suitcase is tied a label bearing the words ‘Back in Ten Minutes’. It is not our intention to harm anyone. This is a symbolic protest against inhumanity and the injustices of apartheid. The bomb is timed to explode at 4.33 p.m. Clear the concourse by using the public address system at once. Do not try to defuse the bomb as the suitcase is triggered to explode if it is opened.”

Hierna bel Harris twee koerante, Rand Daily Mail en Die Transvaler, en soos hy gewaarsku het, ruk ’n ontploffing teen ongeveer 16:30 deur die Johannesburgse stasie. ’n Tas, waarin ’n tydbom geplant was, is deur ’n jong, wit man in ’n bruin pak naby ’n

bankie op die platform neergesit, en toe die tyd afgeloop het, het die bom die binneplein van die stasie verwoes. Die dagblad Die Burger het die volgende dag soos volg oor dié ontploffing gerapporteer: “Algehele chaos het enkele oomblikke na die geweldige slag geheers. Bebloede slagoffers het verskrik hulp gesoek. Skreeuende mense het met brandende klere en hare deur die malende menigte gestorm. ‘Dit was ’n doelbewuste poging waarin menselewens geminag is,’ het genl. Van den Bergh na die voorval aan die media gesê.”

Die stasie-bomontploffing, waartydens Harris Cordtex-dinamiet en ’n twee-galon plastiese houer gevul met petrol gebruik het, het tot die dood van ’n bejaarde voetganger, die 77-jarige mev. Ethel Rhys, gelei. Sy het ernstige brandwonde opgedoen en is nagenoeg drie weke later op 19 Augustus oorlede. Minstens 24 ander persone is beseer, insluitend Rhys se 12-jarige kleindogter, Glynnis Burleigh, wat erg geskend is. Hugh Lewin en John Lloyd, twee lede van dieARM, is onmiddellik deur die Veiligheidspolisie by hul huise opgelaai en na die verwoestende toneel by die Johannesburgse Stasie geneem. Kapt. J.J. Viktor en Jan Furter het die aaklige toneel aan Lewin gewys en hom intensief ondervra, waarná hy met die naam Frederick John Harris vorendag gekom het. Minder as sewe ure ná die ontploffing het die Veiligheidspolisie aan die hand van Hennie Muller vir Frederick John Harris, met wie Ludi ook vroeër kontak gehad het, by sy huis in Florida in hegtenis geneem. Die 27jarige Harris was ’n onderwyser, geesdriftige sportman en lid van die Liberale Party. Hy was voorsitter van die SAN-ROC, (waarby Ludi ook betrokke was) en lid van die ARM. Gegrond op die naamlys wat in John Mathews se huis ontdek is, beveel genl. Van den Bergh en die SAP se speurhoof, genl. Renier van den Bergh, dat John Harris onmiddellik in hegtenis geneem word. Die Veiligheidstak het nie juis moeite ondervind om Harris op te spoor nie – hy was gaaf genoeg om sy naam en adres in John Mathews se telefoonboek te verskaf. Kapt. J.J. Viktor het Harris ondervra en later aangevoer dat Harris binne vyf minute ’n skuldbekentenis afgelê het. Harris is aangekla van sabotasie, en nadat Rhys in Augustus oorlede is, is hy ook van moord aangekla. Hy is skuldig bevind, waarna regter Joe Ludorf hom op 6 November 1964 die doodstraf opgelê het. In die hof het Harris as deel van sy getuienis verweer dat hy iets skouspelagtig wou doen om aan die wêreld te toon dat die Armed Resistance Movement nog bestaan het, al het baie van sy lede die land uit gevlug. Harris is sowat vyf maande later, op 1 April 1965, om 05:30 in die Pretoriase tronk gehang. Harris se

begrafnis word onder andere deur Peter Hain, later ’n Britse politikus, en sy gesin bygewoon. Ten spyte daarvan dat John Harris ’n beplande, gewetenlose en uiteindelik betekenislose moord gepleeg het, bevestig die International Defence and Aid Fund (IDAF) in ’n brief gedateer 19 Januarie 1965 aan die VN se Special Committee on the Policies of Apartheid of the Government of the Republic of South Africa (UNSCAA), dat hy vir Harris se regsverteenwoordiging tydens sy hofsaak betaal het.

Na afloop van die dramatiese gebeure by Rivonia en die stasiebomontploffing, besluit die SAKP om ’n nuwe Sentrale Party vir die Party te kies. Van die lede van die ou komitee was óf in aanhouding, óf het uit die land uit gevlug; daarom was die herstrukturering van die bestuur nodig. Bram Fischer word in Yusuf Dadoo se plek amptelik tot die nuwe algemene sekretaris van die party verkies, met Hilda Watts Bernstein, Ivan Schermbrȕcker, Wilton Bri Bri Makwayi, Piet Beyleveld, Barthlomew Hlapane en Mac Maharaj as bestuurslede. Die res van die voetsoldate van die abortiewe kommunistiese revolusie het by ander organisasies aangesluit, maar hul politieke ideale lewendig gehou deur massa-optrede teen die regering te probeer organiseer. Die de facto-leier van die ANC, Oliver Tambo, en MK se hoof van staf, die Lithuanies-gebore Joe Slovo, het na London uitgewyk om die revolusie van daar af te bestuur en om ’n internasionale teenwoordigheid vir die ANC/SAKP daar te vestig.

Gerard Ludi was vanaf 1962 deel van die binnekring van die SAKP en die inligting wat hy verskaf het, het direk tot adv. Bram Fischer se tweede inhegtenisname in November 1965 gelei. Fischer, leier van die verdediging se span advokate in die Rivonia-saak, was teen dié tyd “die mees senior kommunis wat in die land op vrye voet was”. Na bykans tien maande se agtervolging het lt. Kalfie Broodryk en adjudant-offisier Natie van Rensburg op 23 September 1964 adv. Bram Fischer, erkende leier van die kommuniste in Suid-Afrika, in sy regspraktyk by Innes Chambers, regoor die Randse Hooggeregshof, gearresteer en ingevolge die Wet op die Onderdrukking van Kommunisme daarvan aangekla dat hy die doelstellings van die Kommunistiese Party bevorder. Fischer is saam met die gelyste kommunis Eli Weinberg (pa van Sheila Weinberg) gearresteer en hierdie keer nie ingevolge die 90-dae wet aangehou nie, maar ingevolge die Wet op Onderdrukking van Kommunisme aangekla. Saam met hom is nog 13 persone aangekla, alhoewel Fischer die hoofaangeklaagde was –Beskuldigde Nr. 1. Die ander gearresteerdes was Paul Trewhela, Jean Middleton, Esther en Hymie Barsel, Ann Nicholson, Florence Duncan, Fred Carneson, Norman

Levy, Sylvia Neame, dr. Costa Gazides en Pixie Benjamin. Carneson was die SAKPselleier in Kaapstad en tydens sy verhoor het hy erken dat die SAKP planne gehad het om hul stryd teen die regering “ondergronds” voort te sit. Een van die geheime getuies teen Carneson was ’n ongeïdentifiseerde lid van die Veiligheidspolisie wat getuig het dat hy militêre opleiding in Dar es Salaam, Tanzanië, ontvang het en dat meer as 100 SAKP- en ANC-lede op daardie presiese oomblik besig is met militêre opleiding in Odessa in Rusland.

Ten tye van die eerste verskyning in die Johannesburgse Streekhof aan die einde van 1964 het Fischer soveel selfvertroue aan die dag gelê dat hy aansoek om borgtog gedoen het. Sowel die aanklaer, adv. J.H. Liebenberg, en lt. Kalfie Broodryk, wat die ondersoekbeampte in die saak was, het die aansoek teengestaan. Fischer het as redes vir sy aansoek om borgtog aangevoer dat hy voor die Geheime Raad in Londen in ’n saak van patentregte moet verskyn. Een van Fischer se regskollegas, die prokureur Peter Rissik, het die hof hartstogtelik versoek om borgtog aan Fischer toe te staan omdat hy die kleinseun van ’n toenmalige Vrystaatse premier was en die seun van ’n regterpresident. Selfs die Amerikaanse ambassadeur in Suid-Afrika verloor sy diplomatieke kop en vra per brief dat Fischer se “vryheid en sy paspoort” aan hom toegestaan word. Op grond van hierdie vertoë en Fischer se onderneming dat hy na Suid-Afrika sal terugkeer, is borgtog van R10 000 aan hom toegestaan.

Van den Bergh, Geldenhuys en hul kollega Stan Schutte van RI laat nie op hulle wag nie en loods in Fischer se afwesigheid ’n berekende teen-offensief teen die SAKP. Hulle vertel aan gearresteerde SAKP-lede dat hul samewerking, inligting en verklarings nie meer nodig is nie, omdat Fischer met ’n volle skulderkenning vorendag gekom het en met die Veiligheidspolisie saamwerk. Nie al die gearresteerde kommuniste het Van den Bergh en Geldenhuys geglo nie, maar twee van hulle het, en het met volledige naamlyste van hul SAKP-sellede vorendag gekom.

Teen alle verwagting in het Fischer, nadat hy sy saak in Londen gewen het, na die Republiek teruggekeer om verhoor te word. Die saak het op 16 November 1964 voor streeklanddros C.S. Allen ’n aanvang geneem. Die staatsaanklaers was Otto Maree, Willie Theron en Jan Liebenberg, terwyl Fischer deur een van sy mede-kommuniste, adv. Vernon Berrangé, verdedig is. Dit was ’n skynbaar triomfantlike Fischer wat sy plek as beskuldigde nommer een in die hofsaal ingeneem het. Sy bravade was egter

van korte duur, omdat hy gou besef het dat die staat oor verdoemende getuienis teen hom beskik. Die eerste getuie teen hom en sy medebeskuldigdes was ’n selferkende kommunis, Petrus Beyleveld, wat vir jare sitting saam met Fischer op die Sentrale Komitee van die Kommunistiese Party van Suid-Afrika gehad het. Beyleveld was ’n deurwinterde kommunis en een van die opstellers van die Freedom Charter tien jaar vroeër in Kliptown – sy getuienis teen Fischer was dus geloofwaardig en gewigtig. Beyleveld het getuig dat Fischer die leier en finansier was van die SAKP en dat geld wat die Party vanuit die buiteland ontvang het, deur Fischer na ander kommuniste gekanaliseer is. ’n Tweede getuie, Doreen Tucker, het ná Beyleveld getuig dat sy as koerier vir die SAKP opgetree het en dat Bram Fischer haar gebruik het om tasse met geld by sy SAKP-kamerade (“comrades”) af te lewer.

Piet Beyleveld en Abram Fischer

Die rede waarom Petrus (Piet) Beyleveld so geredelik in die hof teen sy boesemvriend en medekommunis Abram Fischer getuig het, is nou, ná jare se bespiegeling, vir die eerste keer duidelik. Beyleveld het ’n gehuurde woonstel in Braamfontein gebruik vir persoonlike sake, terwyl sy vrou en kinders elders in Johannesburg gewoon het. Omdat Beyleveld as bekende en aktiewe kommunis op RI se waarnemingen agtervolgingslys was, het ’n vernuftige veiligheidspolisieman, speurder-konstabel

Klaus Schroeder (Q043), van Beyleveld se woonstel uitgevind en binne ’n japtrap die woonstel langsaan gehuur. Tamaties (meeluisterapparaat) is met redelike gemak in Beyleveld se woonstel geplaas en sy naggeluide noukeurig op band en kamera vasgelê. Beyleveld was van niks bewus nie en dié storie het vir maande aangehou, totdat dit vir Bram Fischer nodig geword het om in die hof te verskyn. Klaus Schroeder het Beyleveld netjies aan sy kraag nadergetrek en aan hom presies verduidelik waar Dawid die wortels gegrawe het. Vreesbevange dat sy vrou en kinders van sy woonstel in Braamfontein sou uitvind, het Piet Beyleveld vriendelik ingestem om ’n samewerkende getuie in die hof teen Fischer te word. RI het hul woord gehou en Beyleveld na die hofsaak uitgelos sodat hy in vrede kon voortgaan met sy besoeke aan sy Braamfonteinse woonstel.

Gerard Ludi het tydens die hofsaak op 16 November 1964 in Johannesburg op ’n verrassende wyse teen Fischer getuig, ’n meesterlike skuif wat, volgens een waarnemer, Fischer se gelaatstrekke permanent van grys na strakwit verander het. Die

waarnemer was sers. Kleintjie Kleingeld, wat een van die SAP-VT manne was wat die groep ANC/SAKP-lede by Rivonia in hegtenis geneem het. Sers. Kleingeld het later jare in die BSV en NI se SAKP-ondersoekseksie in Johannesburg ’n swart boekie bygehou waarin hy die besonderhede van elke gelyste kommunis in die land opgeteken het. Hierdie swart boekie het die basis gevorm waarop veldwerkers in die SAKP-ondersoekseksie inligting ingesamel het oor kommunistiese selle en bedrywighede in Johannesburg. Die inligting is verwerk in ’n handwerkboek oor kommunisme wat deur die veldwerkers van die Buro, Departement van Nasionale Veiligheid (DNV) en NI die “kommunistiese Bybel” genoem is. RI en die BSV het die naam en adres van elke gelyste kommunis in Johannesburg gehad en daar is van operasionele lede verwag om die name uit hul koppe te ken. Lede wat nie geweet wie elke kommunis was nie, waar hulle bly nie of wat die vinnigste, maklikste roete na hul huise toe was nie, se kierangs is vinnig deur hul RI en Buro-hoofde gebraai. VirAbram Fischer was ao. Gerard Ludi (GeheimeAgent Q 018) die “tweede verdomde verraaier!” Ludi was ’n gereelde gas in die Fischer woning. Fischer het Ludi goed geken as een van die lede van sy geheime kommunistiese sel, waarvan Eve Hall, Rebecca en Jack Bunting, Pixie Benjamen, Violet en Eli Weinbergh, Hilda en Rusty Bernstein en hul dogter Toni, Sholto Cross, Paul Trewhala, Esther en Hymie Barsel en Esther Levitan lede was. Benewens Fischer was joernaliste van die Johannesburgse middagblad The Star ook hoogs verbaas om Gerard Ludi in die getuiebank te sien, omdat Ludi die afgelope twee jaar as medejoernalis daagliks The Star se nuuskantoor met hulle gedeel het. Adv. Liebenberg het aan Ludi gevra wat sy beroep is en Ludi het geantwoord dat hy as ’n verslaggewer aan die Rand Daily Mail en The Star verbonde is. Daarop het die aanklaer gevra wat Ludi se ware beroep is. Die getuie het geantwoord dat hy ’n adjudant-offisier in die Suid-Afrikaanse Polisie is. In werklikheid was Ludi verbonde aan die Veiligheidspolisie en RI. Ludi het getuig dat hy lid was van Bram Fischer se ondergrondse kommunistiese sel en dat die SAKP hom na Moskou gestuur het vir opleiding. “When Ludi appeared at Bram Fischer’s trial as chief witness for the state, Bram estreated his bail and disappeared. He knew the game was up. Die “derde verdomde veraaier” was Patrick Mthembo, wat deur die Veiligheidstak in hegtenis geneem is en onmiddellik aangebied het om in die hof teen sy mede-SAKPlede te getuig.

* In DIE BURO: Genl. Lang Hendrik van den Bergh en die Buro vir Staatsveiligheid, wat deur Imprimatur Uitgewers gepubliseer word, is daar ware SuidAfrikaanse spioenasieverhale wat die waarde van agente en spioene illustreer (HUMINT), en ook die enorme skade wat hulle somtyds aanrig, onder die soeklig plaas. Die enigste werklike meetinstrument van die sukses van ’n spioenasiediens is die mate waarop hy of sy die geskiedenis beïnvloed het, of nie. Die Buro vir Staatsveiligheid het ’n invloed op die Suid-Afrikaanse geskiedenis gehad en verdien om onthou te word. Indien enige van ons lesers oor relevante inligting oor die ontwikkeling van spioenasie in Suid-Afrika, beskik, word u hartlik uitgenooi om enige inligting en fotos aan intel@nongqai.org te stuur.

* Word in die volgende Nongqai vervolg.

* Voorafbestellings vir DIE BURO kan by Imprimatur Uitgewers geplaas word.

THE IMPACT OF PARKINSONS’S DESEASE ON MY LIFE.

Via Henning van Aswegen.

My name is Dirk Kriel and I was diagnosed with Parkinson’s disease January 2018. I am writing to share my deeply personal journey with Parkinson’s disease, a condition that has profoundly altered every facet of my life since then. There is no cure for this hateful progressive disease. This narrative seeks to illuminate the myriad challenges I face daily and to convey the significant impact this illness has on my physical capabilities, mental health, and overall quality of life. Through this account, I hope to highlight the seriousness of this disease, not only for fellow sufferers, but really to the families, friends and the general public who at times do not realise why this person act’s “in this irritating way”.

1. Understanding Parkinson’s disease: My very Basic Neurological Perspective

1.1. To appreciate the full extent of Parkinson's disease, it is essential to understand its effects on the brain. Understanding Parkinson’s disease requires a basic comprehension of how the brain functions and communicates. My journey with Parkinson’s has profoundly shaped my perspective on this condition and its effects on my life.

1.2. The intricate network of approximately 86 billion neurons in the brain is responsible for facilitating our thoughts, actions, emotions, and bodily functions. In a healthy brain, these neurons communicate seamlessly through trillions of synapses. However, in Parkinson’s, this communication is disrupted, leading to a cascade of motor and non-motor symptoms that compromise my independence and quality of life

1.3. In a thought-provoking YouTube video titled “The Brain Didn’t Evolve –A Psychiatrist Explains Why,” Dr. Dianne Grocott discusses, in laymen terms, the intricacies of the brain, emphasizing that it was designed rather than evolved. Her explanation provides valuable insights into the brain’s structure and communication methods.

1.4. The brain is an incredibly complex organ, housing approximately 86 billion neurons and trillions of connections far more intricate than any galaxy. Neuroscientists worldwide are tirelessly working on the monumental task of mapping each neuron and synapse connection in the human brain.

2. Brain Structure and Function

2.1. Brain Cells

2.1.1. The brain consists of a vast number of cells. Brain cells has the body and there is a nucleus in there. Each neuron containing a unique DNA structure. Each DNA strand operates like a supercomputer, facilitating communication among neurons.

2.1.2. Additionally, glial cells support these neurons by cleaning, organizing, and calming them, much like nursemaids assisting computers. These cells are organized into specific regions, each responsible for different functions.

2.1.3. Combination of these little (but hugely intelligent) brain cells is arranged in regions in the brain.

2.2. Regions of the Brain

2.2.1. Frontal Lobe:

2.2.1.1. This area acts as the brain’s CEO, overseeing executive functions such as decision-making and problem-solving.

2.2.2. Temporal Lobe:

2.2.2.1. Associated with emotional memory, this region plays a key role in processing and recalling feelings linked to past experiences.

2.2.3. Parietal Lobes:

2.2.3.1. Located at the top of the brain, these lobes are essential for coordination, movement organization, and spatial awareness.

2.2.3.2. The left parietal lobe controls the right side of the body, while the right side manages the left.

2.2.4. Occipital Lobe:

2.2.4.1. Found at the back of the brain, this region functions as the visual arts studio, organizing everything we see and integrating visual information

2.2.5. Limbic System:

2.2.5.1. Situated in the middle of the brain, this system regulates emotions and is crucial for survival and experiencing joy.

2.2.6. Brainstem:

2.2.6.1. This vital part is responsible for maintaining basic life functions, keeping us alive and functioning.

2.3. Communication in the Brain

2.3.1. Neurons communicate with each other through synapses, much like social media platforms. They chat among themselves, passing

messages using neurotransmitters small chemicals like dopamine, serotonin, and adrenaline, which act as emoji’s transmitting information.

2.3.2. These regions connect through a vast network of cables, allowing for intricate communication pathways.

2.3.3. If you google ‘’connectomes” they have done pictures of the connections between various parts of the brain, front to back, left to right, top to bottom and they colour code them.

2.4. Pathways

2.4.1. Researchers explore how different areas in the brain light up during specific tasks and identify pathways that motivate learning.

2.4.2. There is a reward pathway, so if something happens and you feel good then the brain says how we can do this more and you learn.

2.4.3. The brain operates with a default mode which is whirring away in the background when you are just relaxing, day dreaming or being creative.

2.4.4. There is a task positive network which engage when focused on external activities.

2.5. Neuron-Level Communication (From nerve cell to another nerve cell)

2.5.1. Neurons communicate with each other through synapses, much like social media platforms. They chat among themselves, passing messages using neurotransmitters (small chemicals like dopamine, serotonin and adrenaline) which act as emoji’s transmitting information

2.5.2. Synapsis are the junctions between neurons in the brain that allow them to communicate with each other. Each neuron has anywhere between a few to hundreds of thousands of synopsis connections

2.5.3. Synopsis connect neurons in the brain to neurons in the rest of the body and from that neurons to neurons in the muscle.

2.5.4. At the synapse, an electrical signal (action potential) from the presynaptic terminal is converted into a chemical signal (neurotransmitters release). The neurotransmitters then bind to receptors on the postsynaptic terminal, which can either excite or inhibit the neuron from firing.

2.5.5. Synapsis can be electrical or chemical. Electrical synapsis are also called gap junctions and are less common than chemical synapsis.

2.5.6. These regions connect through a vast network of cables, allowing for intricate communication pathways and then you have really long cords going from one place to another and electricity travel along that when you go to the next brain cell.

2.5.7. If you just had electricity it will go poof and then you’ve recirculated your brain and that is not good and if all of them did that together you’d have an epileptic fit.

2.5.8. The synapse, an electrical signal (action potential) from one neuron is transformed into a chemical signal through neurotransmitter release. These neurotransmitters bind to receptors on the receiving neuron, either exciting or inhibiting it from firing.

2.5.9. Synapses can be electrical (gap junctions) or chemical, with the latter being more common. Each brain cell contains a nucleus that holds our DNA, and long axons transmit electrical signals between neurons.

2.5.10. It’s crucial that brain cells regulate their communication to prevent chaotic activity, which could lead to seizures. The packets of neurotransmitters each with specific shapes are released when an electrical impulse travels down the neuron

2.5.11. On the other side of the nerve you got some receptors, just the right size so that the dopamine basketballs go into the dopamine receptors and the serotonin into the serotonin receptors, allowing for precise communication between cells.

2.6. Dopamine and Parkinson’s Disease

2.6.1. Dopamine is a key neurotransmitter in Parkinson’s disease, a degenerative disorder affecting movement.

2.6.2. This progressive condition results from the degeneration of nerve cells in the substantia nigra, a brain region that controls movement

2.6.3. As these nerve cells die or become impaired, they lose the ability to produce dopamine, leading to various motor and non-motor symptoms.

2.7. Parkinson’s disease presents a complex array of symptoms that can be categorized into motor and non-motor symptoms.

2.7.1. Motor Symptoms affect areas such as but not limited to list below

2.7.1.1. Affect movement and balance

2.7.1.1.1. Postural instability, or difficulty balancing, is possible one of the major PD movement symptoms which can lead to falls

2.7.1.2. Tremors

2.7.1.2.1. Originally I began experiencing light tremors in my left hand which was one of the first indicators that something is wrong.

2.7.1.2.2. PD tremors are not constant and can come and go throughout the day.

2.7.1.2.3. Sometimes, my tremors become so pronounced that I struggle with fatigue.

2.7.1.2.4. Stressful situations can exacerbate these tremors significantly.

2.7.1.2.5. Every time I am confronted in a stressful or condescending manner my tremors increase.

2.7.2. Rigidity (stiffness) is a key symptom of Parkinson’s disease

2.7.2.1. Rigidity is when muscles become stiff or inflexible resulting in my incapability, without help, to perform certain tasks such as:

2.7.2.1.1. Put on socks or shoes.

2.7.2.1.2. Put on trousers.

2.7.2.1.3. Cutting my toenails.

2.7.2.1.4. Wash my feet.

2.7.2.1.5. Can’t reach the top shelf as I used to do.

2.7.2.1.6. Can’t put on a shirt, jacket or anything with buttons. If I put my left arm through left sleeve then I can’t reach the garment with my right hand behind my back to pull it to my right side.

2.7.2.1.7. Can’t turn my head to look back over my shoulder due to the stiffness of my neck. I physically have to turn around to see what is behind me.

2.7.3. Slowness of movement also known as bradykinesia

2.7.3.1. I am walking much slower and with shuffling steps.

2.7.3.2. My steps are also much shorter.

2.7.3.3. My arms swings much less when walking practically hanging still next to my body.

2.7.3.4. At times it is difficult initiating movements practically the same as “freezing of my leg / feet”.

2.7.3.5. There is a general slowness in my physical actions and I can see, maybe unintentionally, it irritates people.

2.7.4. Postural instability (PI)

2.7.4.1. PI is the difficulty of balance, loss of reflexes and poor control of voluntary movement.

2.7.4.2. I had a lot of falls but fortunately no fractures. More abrasion marks, lower back injuries and muscle stiffness. Roughly most of the falls was caused due to:

2.7.4.2.1. Not concentrating when walking.

2.7.4.2.2. Loss of balance.

2.7.4.2.3. Uneven floors.

2.7.4.2.4. Feet caught on something on the floor e.g. carpets.

2.7.4.2.5. Climbing steps.

2.7.4.2.6. Try to climb over an obstacle not even angle high.

2.7.4.2.7. Loose balance when putting on shorts.

2.7.4.2.8. Slip and fall.

2.8. Reduced Fine Motor Skills: This symptom is perhaps the most frustrating aspect of living with Parkinson’s.

2.8.1. Effecting coordination of hands and fingers.

2.8.2. Writing

2.8.2.1. My coordination has deteriorated, making writing challenging and often illegible. I am writing like a crab with small letters and definitely not in a straight line.

2.8.2.2. Always need someone to assist when completing any forms.

2.8.2.3. My signature varies with each attempt.

2.8.3. Utensils

2.8.3.1. Using a fork and knife as previously became a challenging task. Mostly because the coordination between hands and fingers is preventing the smooth execution of working as a unit (fork and knife)

2.8.3.2. Do not always succeed in cutting my meat and I need help

2.8.3.3. I am using a spoon and occasionally a fork to eat my food.

2.8.3.4. All my food get cut in bite sizes in order for me to be able to eat with a spoon or use my fingers.

2.8.3.5. Interesting, not always, when lifting a spoon of food it feels like I am trying to lift a handful of pure lead. It almost feel as if the loaded, albeit a small portion of food, that spoon is way too heavy. I believe it could be an example of shortage of neurotransmitters / dopamine.

2.8.3.6. Putting on a shirt with buttons is nearly an impossible task as described under Rigidity above. Buttoning shirts is just as difficult as the fingers and hands do not coordinate together

2.8.3.7. One of the most natural activities is brushing teeth. Well not anymore. The toothbrush just freezes on a spot and I must really concentrate to get my hand moving again. Really asking the neurons to release a few more dopamine transmitters.

2.8.3.8. Eating cake or a sandwich is a natural exercise for the normal person who can pick up a piece of cake and eat it without destroying the cake by balancing the piece nicely between the

fingers exerting the correct force with all the fingers. Not for me. The complications with picking up a slice cake is that I cannot control the force that I put around that piece of cake or sandwich destroying the cake and it ends up in pieces My fingers do not work in coordination with each other.

2.8.3.9. Picking up small things from table or floor is almost impossible. Let me explain it this way. You have seen toddlers who did not master the ability to pick up small items from the floor, well I am halfway back there. Lately I am using a longnose pliers to get hold of the item

2.8.3.10. Manipulating small nuts on bolts or even screw back a lid on a bottle or jar. It ended most of the time skew on the bottle and it might takes a few efforts before I succeed in closing the lid squarely on the item

2.8.4. Muscle weakness (muscle control)

2.8.4.1. According to some clinical trials people with PD have a decreased muscle strength compared to people the same age. Studies also indicate that it might be another motor symptom of PD.

2.8.4.2. I used to be a strong person before Parkinson’s but that has changed. The first time I actually realized it, was on the farm when my brother offloaded a 50kg bag of corn (not even full) on my shoulder and my knees just buckled under the weight.

2.8.4.3. I need help picking up anything heavy. For example a cast iron pot with food or water in it. I am not able to do it. I need someone (man or women) else to assist me.

2.8.4.4. Getting up from a chair is particular difficult, I need a table or something similar to grab on to lift myself from that chair.At fishing water or outside the house I will place the chair at a slight forward position which make it easier to stand up

2.8.4.5. I also make sure that I do not sit on a couch / sofa as it is a struggle to get out of the same without help. If nobody is around I will slide

down the couch onto my knees and then use the couch to pull myself to a standing position

2.9. Non-motor symptoms affect other areas such as but not limited to list below –

2.9.1. Cognitive changes

2.9.1.1. I have lately difficulty with remembering names. People will ask me something about a person and I can’t remember the person’s name. Can see the face in front of me but the name keeps on avoiding me.

2.9.1.2. I am lately struggling to immediate fully answer questions without taken time to reflect on the correct response. If I am asked a question I have to really take my time before I can give a proper answer.

2.9.1.3. I also have trouble finding the correct words when speaking. Occasionally I think to myself, how it is possible for the other person to understand what I am trying to say, if even I don’t understand what I am trying to say. My experience is that people tend to rather start a conversation with someone else and you find yourself isolated.

2.9.1.4. Depression and anxiety. Very underestimated in my case. I am, due to my personality, keeping the dark thoughts to myself. I am too proud to seek help because in my previous profession you would reflect weakness if you can’t resolve the situation that you find yourself in.

2.9.1.5. Because of Social isolation I have withdrawn myself from mixing with other people

2.9.1.6. I use to be an assertive person but this disease changed my personality to almost be submissive.

2.9.1.7. I also avoid confrontation as far as possible.

2.9.2. Disturbance in the sense of smell

2.9.2.1. Yes I have found that I have a loss of smell. As an example I will be standing next to the stove when people will come running into the kitchen and shouting can’t you smell the food is burning?

2.9.3. Facial Expressions

2.9.3.1. A common facial symptom of Parkinson’s disease is a reduced ability to express facial expression also known as facial masking.

2.9.3.2. It can sometimes look like you have a blank or angry expression, even if you actually experiencing a positive emotion

2.9.4. Eye and vision issues.

2.9.4.1. They may experience a change in vision as the condition progress.

2.9.4.2. They may experience dry eyes, double vision and eye movement problems

2.9.5. Fatigue

2.9.5.1. I do experience high level of fatigue. It is as if I do not have the energy to do anything

2.9.5.2. I also have absolutely no motivation or the will to attempt a hobby or any other activities

2.9.6. Pain in the following areas due to the effect of Parkinson’s disease

2.9.6.1. I have found that I can’t walk long distances without some aid before the pain in my lower back force me to sit down. More so if I am doing work such as washing the dishes. The strain due to stiffness in my body has a real negative effect on my activities that I can partake in.

2.9.6.2. I unambiguously feel pain in my shoulder and arms when I sleep. The pain is not in the shoulder that is in contact with the mattress but rather on the other one. The only way to alleviate the pain is to turn onto the other shoulder. Moving my arms to above my head do not help.

2.9.6.3. The rigidity of the muscles in my neck causes me pain.

2.9.6.4. At times I experience stiffness and pain in my fingers

2.9.7. Voice and Speech Changes

2.9.7.1. Softened voice (reduced volume to your voice.) People with Parkinson’s often don’t realize they are talking more quietly.

2.9.7.2. A decrease in dopamine in the brain can affect my perception on how loudly I speak.

2.9.7.3. Speaking in an unchanging pitch (monotone).

2.9.7.4. Speech may sound slurred or unclear.

2.9.7.5. It might be difficult to clearly pronounce letters and words.

2.9.7.6. Speaking to fast or to slow.

2.9.7.7. Using short rushes of speech. I guess that is because I am scared that I will not complete a proper sentence. Another way to laugh at yourself.

2.9.8. Drooling

2.9.8.1. Drooling present an excessive pooling of saliva inside the oral cavity

2.9.9. Oily skin

2.9.9.1. Found that my face and head is oilier even when washing my face with special soap. You can see oily marks left on the pillow after a night’s sleep.

2.9.10. Sleep problems and hallucinations

2.9.10.1. I can’t sleep without a using some sort of medicine to assist me to fall asleep. Without it I will roll around in my bed the whole night

2.9.10.2. Some nights my dreams are very aggressive, I will wake up kicking and hitting someone or something. It happens more regularly.

2.9.11. Toilet Facility (Sorry for the unsophisticated way of describing the process.)

2.9.11.1. Bladder / Urinary (No 1) – yes it is manageable as long as I do not wear underpants. There is no time to remove underpants if my brain tells me to go. It is as if I can’t control my bladder.

2.9.11.2. Bowel Movements No 2 – Frequency of bowel movements has changed dramatically, from daily to between four and six days.

2.9.11.3. I find it difficult as I can’t wipe myself due to muscular stiffness. I had to invent a tool to use for this uncomfortable task.

2.9.11.4. Constipation is sometimes a concern but still acceptable. I do not need a drug to ensure bowel movements-

2.9.11.5. Same as above, if my brain tells me to go then I must immediately go or else.

2.9.11.6. No 1 and 2 is the reasons why I do not travel anymore unless it is absolutely necessary

2.9.12. Bath on my own

2.9.12.1. Bath – no can’t get in or out of bathtub without help. In fact, because off rigidity I can’t even lift my leg as high as the bathtub

2.9.12.2. Shower – yes I can but with difficulties. I have to improvise to wash myself completely. Drying myself with difficulty, can’t reach all areas. Occasionally I can only laugh at my incompetence to do the absolute basics tasks.

2.9.13. Weight loss – I have lost weight but not excessive

2.9.14. Cramping

2.9.14.1. Cramping is not new to me however lately I do experience more cramping in both my calf’s especially when I get out of bed in the morning

2.9.15. Clothing Myself

2.9.15.1. Only T-shirts and short pants without underpants.

2.9.15.2. Shirts or any garment with buttons – need help.

2.9.15.3. Jackets –need help.

2.9.15.4. Long pants – needs help (but extremely difficult when going to bathroom) need to keep spare available in case of an “accident” in the bathroom That is the reason why I don’t wear long pants, winter or summer.

2.9.15.5. Shoes / socks – need help as I cannot reach my feet due to muscular stiffness.

2.10. Advice from my Own Perspective

2.10.1. I am trying to punctually drink my medicines as prescribed by GP or Neurologist, I am on Teva Carbi-Levo, a combination medicine that increase the amount of dopamine in the brain, and Symadin.

2.10.2. Two years ago Oxpolo was prescribed and it made a huge difference in my daily life. My tremors is significant less and it enhanced my ability to move. It almost stop the “freezing” in my legs and feet.

2.10.3. Strive to keep my independence as far as possible, especially as far as showering, toilet and clothing yourselves concerns. It might be difficult but it is part of your human dignity and worth fighting for. Improvise is now the name of the game.

2.10.4. Keep your brain busy with whatever interest you. I am a YouTube fanatic. There is so many interesting topics that is freely available and keep your mind busy for hours...

2.10.5. My exercise is walking and fishing. I am privileged to have fishing water less than 500m from the house. I however struggle to get the bait on the hook, it could take me at times ten to twenty minutes to complete one hook, but the advantage is that my fine motor skills get the required exercise.

2.10.6. I have learned to accept help if somebody is offering to help.

2.10.7. Sleep is important.

2.10.8. Stay away, if possible, from situations that can result in conflict. The “little amount of Dopamine” still accessible will just disappear.

2.10.9. Learn to live and manage the symptoms. It might still be a long ride as most people with PD have a normal or near normal life expectancy.

2.10.10. Though the impact of Parkinson’s disease can reduce life expectancy due to complications and other factors.

2.11. Effects on the Family / Loved Ones

2.11.1. Parkinson’s disease will affect the lives of family members in many ways.

2.11.1.1. Parkinson’s can impact relationships with your partner, children, grandchildren and family. Grandchildren want the old you back. The one that can play with them, kick ball, be a friend, communicate with them and be part of their activities. It is frustrating for all parties if the willingness is still there but the ability lacks.

2.11.1.2. Family members may have different opinions and perspectives, which could lead to disagreements. For Example, there may be disagreements about financial or care decisions.

2.11.1.3. The extra strain on the relationship causes displeasure as so many things will change in their lives. All of a sudden the person with Parkinson’s require much more assistance in their daily lives. Activities is now focussed on the needs and short comings of that one person.

2.11.1.4. As the symptoms progress and care become more extensive, the entire family may experience fatigued or burnout. Tensions among family members may build and manifest as anxiety or depression.

2.11.1.5. It is not unusual for partners of people with Parkinson’s to feel that their life has been consumed by the illness.

2.11.1.6. In my opinion it will be better to eventually move to a care centre / old age home where there is people to assists with the needs of the Parkinson’s sufferer. The advantages by far outweigh the negatives. You will still be independent and see your family, friends and loved ones on a regular basis.

2.11.1.7. You will meet new friends and “amuse” them (in a good sense) with your unique way of handling the effect of living with Parkinson’s.

2.12. Human Dignity

2.12.1. Human dignity is a fundamental drive in every person's life. Throughout my life, I enjoyed the independence that came with having my own transport and holding senior positions in my workplace. Unfortunately, this independence has been severely compromised by the relentless progression of Parkinson’s disease.

2.12.2. Since 2019, I have had to decline several long-term job offers, including roles at RSV Consulting, Consulting Engineering Manager at a platinum mine in Rustenburg, and as an Engineer at ERO Mining in Brazil a project that continues from 2022 to 2027. Interestingly, the project manager who offered me the position in Brazil is the same age as I am and knows me well from our years of collaboration at RSV.

2.12.3. What weighs heavily on me is the stark contrast between my situation and that of many colleagues, some of whom are still working past the age of 70. The inability to work, even on the farm, profoundly contributes to my frustration and sense of loss.

2.12.4. The erosion of dignity is one of the most challenging aspects of living with Parkinson’s disease. As my ability to manage daily tasks diminishes, I experience a deep loss of identity and an overwhelming sense of social isolation. This isolation has led me to withdraw from social interactions, which is not only sad but also frightening.

Conclusion

Living with Parkinson’s has profoundly altered my daily life, affecting my physical abilities, cognitive function, and emotional health. The complexities of this condition remind me of the intricate workings of the brain and the delicate balance required for optimal function. My journey continues as I seek to understand and adapt to the changes while striving to maintain a fulfilling life despite the challenges presented by

OUTOBIOGRAFIE D. KRIEL.

Via Henning van Aswegen

D. Kriel

Na matriek is ek opgeroep na 6 SAI in Grahamstad vir my militêre diensplig. Die laaste vyf maande van die jaar het ek op die grens, net noord van Rundu, diens gedoen. Na my diensplig is ek ingedeel by die Welkom Kommando, waar ek jaarlikse Kommando diens gedoen het. Ek is ook drie keer opgeroep vir grensdiens, elk vir n periode van drie maande.

In die tydperk het ek my Sertifikaat van Bevoegdheid as Elektrotegniese Ingenieur behaal, waarna ek aangestel is as Elektriese Ingenieur. My loopbaan het my verder geneem na spesialiseering in projekontwerp en -bestuur, waar ek uitdagende en betekenisvolle werk gedoen het.

Later in my lewe is ek met Parkinson's se siekte gediagnoseer, wat n nuwe dimensie tot my reis gebring het.

A FAKED MURDER SCENE!

Charisse le Roux Welgemoed

I was called out to the Medi Clinic Hospital in Springs to visit a wife of a police officer. The background information that I was given was that her husband was the Chaplains’ Assistant, who was a Captain at the time. He had assaulted his wife with a crowbar and attempted to kill her. Could this be true? He worked in our office to assist us as Chaplains, spreading the Gospel, comforting those who mourn, visiting the sick in hospital, giving advice when needed. So much anger and compassion rose up inside of me, as I myself once upon a time was a victim of physical abuse and my life threatened.

When I arrived at the Medi-Clinic Hospital, I was taken to the Intensive Care Ward where she lay. I was horrified to see her head split in half with an eye hanging on each side of her face. I go onto my knees, took her hand and held it, while the tears rolled down my cheeks. I could not even hold or hug her. I couldn’t bear to look at her, it hurt me so much to see her like this.

Her story was like a horror movie as she recalled it. He had left her for dead and faked the scene to look like a break in. He had someone remove certain items and broke a window so that it looked like a typical break-in and attempted murder scene.

She was an educated and well-known woman in her local community, a school teacher at one of the local schools. I continued counselling and supporting her on a daily basis. I thanked the Lord that her life was spared. This was a most horrific and traumatic incident. What drives a person to go so far?

Proverbs 23 verse 7 ‘As a man thinks in his heart, so is he.’ Understanding the context: He may outwardly appear generous, but internally, he’s counting the cost and resenting your presence. The verse highlights a disconnect between his outward actions and inner thoughts.

Proverbs 6:16-19 (NIV)

There are six things the LORD hates, seven that are detestable to him: haughty eyes, a lying tongue, hands that shed innocent blood, a heart that devises wicked schemes, feet that are quick to rush into evil, a false witness who pours out lies and a person who stirs up conflict in the community.

CAN

Via Lettie Stander

Can forensic science determine whether a person was pushed or fell from a height?

Yes, a specific forensic specialist who specializes in this field can determine if a person was pushed or fell from a height. Specialists can utilize several methods, including analyzing the injuries sustained by the victim, examining the scene of the incident for clues, and conducting interviews with witnesses who might provide valuable information about what they saw or heard leading up to the incident. When falling in the standard belly-to-Earth position, the average estimate of terminal velocity for skydivers is 120 mph (200 km/h), and a falling person will reach terminal velocity after about 12 seconds, falling approximately 450 m (1,500 ft) in that time. For example, someone falling from a building has a different trajectory downward from someone who was pushed, and it differs still from someone who jumped. In cases of falling off a cliff, specialists will examine footprints of more than one person. Furthermore, they will look for indications of a struggle such as broken branches or scuffing. Other factors forensic specialists will consider include whether there was any reason why the person would have fallen, whether they were impaired, or if they had a health problem.

Injuries such as bruising or fractures to the back of the head or neck may suggest that they were pushed. The presence of defensive wounds on the victim's arms or hands can also indicate that they were trying to protect themselves from an attacker. Signs of a struggle or if the victim's footprints suddenly stop may suggest that they were forcefully pushed.

A forensic investigation into a death from a fall from a height involves a variety of methods, including:

• Crime scene examination

A microscopic inspection of the crime scene can provide vital information. This includes a photographic survey of the scene and injuries.

• Physical measurements and calculations

These include measurements of the speed at which a person can run, jump, or dive, and calculations of possible trajectories.

• Autopsy

This includes an external examination, an internal examination, and the collection of biological fluid samples.

• Circumstantial evidence

This can include relevant documentation and procedures, and photographs of the equipment and incident location.

• Forensic physics

This includes the use of forensic physics aspects to solve the case.

Other aspects of a forensic investigation into a death from a fall from a height include:

• Estimating the height of the victim using measurements of long bones

• Estimating the time of death by assessing the degree of rigor mortis in different muscle groups

• Analysing the forces on the body by considering the corresponding G forces

The findings of a forensic investigation can be reported in a variety of ways, including preliminary appraisals or full reports for use in court proceedings.

At Wesco Forensic Services, our CEO and Founder, Jannie (Wes) v d Westhuizen is qualified and specialized in this field to determine whether a person committed suicide or was pushed from a height.

SAPS NASIONALE VROUEDAG -STELLENBOSCH STAD

Charisse le Roux (Welgemoed).

Lede van die Stellenbosch Munisipaliteit se Verkeers- en Wetstoepassisngseenhede, sowel as slagoffers van misdaad, is genooi om saam met hulle die geleentheid to vier. Verskeie sang- en dansitems in deur lede van die polisie as deel van die oggend se vermaak voorgedra.

Kaptein Charisse Welgemoed (now Le Roux) die Kapelaan van die Paarl Polisiekollege het ‘n boodskap van motivering met die tema “Me Time” tydens die SAPS se damesoggend gebring. Sy het vroue gemaan om tyd vir hulself te maak. “Spandeer tyd voor die spieêl, neem ‘n tree vorentoe in geloof, leer om nee te sê en fokus op jouself en jou vrye tyd. Om alleen te wees is belangrik, so maak ‘n afspraak met jouself, gaan op ‘n lees afspraak en lees vir ‘n uur.”

Inspiring Message to the Women in Uniform – ‘The Importance of Me Time.’

Too often we underestimate the power of a touch, a smile, a kind word, a listening ear, a kind compliment, or the smallest act of caring all of which have the potential to turn a life around. (Leo Buscaglia)

It is time to forget the past, today is a new day, so let us search our hearts and allow God to restore, renew and revitalize that which He has called you to be. You have been called to greatness.

When last did you spend quality time renewing your mind; looking at yourself in the mirror, being kind to yourself, treating yourself and taking ‘time out?’ It is called ‘Me Time’, after all, you are the most important person in your life.

This was actually an eye opener for myself. I am also guilty of the very same thing everyone is talking about! We are so busy with everyone else that we tend to forget about ourselves. God really loves you and I unconditionally; with a love that has no limits and no bounds. It reaches as far as the deepest pain and is attentive to that whispered prayer.

Jesus says, ‘Come to me, all you who labour and are heavy laden, and I will give you rest.’ (Matthew 11:28-30) He is at work, showing us the way to find rest for our weary souls.

Take a step of faith and start improving your quality of life today. You are valuable with a great future and something good is going to happen even this very day. We are like cracked clay pots. God works through jars of clay or cracked pots, we are flawed, so when people look at us and see amazing things happening, they know it must be God. He chooses the weak and foolish things on purpose. It is godly to love yourself in a balanced healthy way.

Take Care of Yourself

Learn to say ‘no’ when things get too much for you. Women in particular tend to please people, stand against getting out of balance in this area. Take care of yourself before you can take care of anyone else.

Be focussed on your well-being. Remove your disturbances, unplug your cell phone, switch off the computer, turn off the television. This is your time to be with yourself.

Being Solo

It is important that you can also be on your own. Enjoy your own space and bubble. Plan to make a date with yourself and commit to it. Take your diary and tear out that specific page; that you cannot make any other appointments for anyone else.

You can even go on a reading date. Visit a trendy coffee shop or a comfortable place in your home, read something inspirational for at least an hour. Drink a fresh cup of herbal tea, cut up some fresh fruit or even crackers with cheese. Fully enjoy the experience.

Forgiveness Date

Find a comfortable spot or a favourite couch and curl up, overlooking a pretty garden, sunset or mountains. Write on journal or some paper all the things you perhaps need to forgive yourself for. We blame ourselves for failure of achievement, failures of action or words spoken. Take time to forgive yourself for the harsh things said, for mistreating yourself and not looking after your health. Even in all of this maybe neglecting your spouse, children and family.

Gratitude

Make a list of all the things in your life you are grateful for, remember to give thanks to the Lord for His goodness. You can also list the things that others admire about you. Pretend to be another person, put their shoes on and look at yourself. You can do it.

Outdoors

Go for a long refreshing walk. Smile as you go along your way. Walk in a place of interest, historic places, or a safe nature reserve where you can sit on a bench and watch the squirrel’s gathering acorns, especially in Paarl. What about a Museum or an Art gallery or even taking a drive to the beach.

This morning, the Lord knows what touch you need, to heal the broken hearted, to comfort all who mourn, providing the oil of gladness instead of mourning, and a garment of praise instead of a spirit of heaviness or despair. To give you rest!

Won’t you allow the Lord to place upon you a crown of beauty instead of ashes. For indeed you are a royal Princess.

‘Therefore, if anyone be in Christ, she is a new creation, all old things have passed away. (2 Corinthians 2:17)

BOEKE BESPREKING:

MOED VIR ELKE MÔRE

Milanie Vosloo

Via Sarie van Niekerk

Ek wandel eendag in Desember verlede jaar deur ‘n boekwinkel in Sunward Park, Boksburg op soek na na geestelike dagboek vir vroue. Een met daaglikse stukkies wat ons in ons stilte tyd kan help.

Nadat ek seker tien boeke deurgegaan het, kom ek toe eindelik af op hierdie boek van Milanie Vosloo. Haar dagstukkies gee elke dag vir my die stukkie wat ek in my Bybel kan lees en haar besprekings daarna is so interessant geskryf.

Hierdie is regtig die geestelike dagboek wat elke vrou nodig het om haar dag taak mee te begin.

In haar voorwoord skryf sy: “Dit verg moed om te leef! Moed om op te staan, jou dagtaak te verrig, gesonde verhoudings te handhaaf, die regte ding te probeer doen, Meer as dit neem dit ‘n stukkie moed om gelukkig te wees, te huil, te gee en te neem, lief te hê…….. en doodgewoon méns te wees, Dit vereis ‘n daad van oorgawe om te glo in ’n God wat ons nie kan sien nie.

“Mag jy deur Moed vir elke môre beleef hoe die Gees van God jou met teerheid en deernis dra. Ek bid dat , met jou hand in Syne, dag vir dag die moed sal kry om met oorgawe te leef…..voluit méns te wees.

“Dit sal vir my heerlik wees as jy my wil kontak oor die inhoud van hierdie boek of jou eie geestelike ervarings. Doen dit gerus per e-pos: mv@uppe.co.za”

IETS OOR DIE SKRYWER

Sarie van Niekerk.

Melanie Vosloo is ‘n topverkoper-outeur wat deur haar boeke al duisende vroue se lewens verander het. Met haar opregtheid kry sy dit reg om die hart en siel van haar lesers te raak, hulle te inspireer en hoop te kry. Milanie se wysheid en lewensondervinding as suksesvolle sakevrou, skrywer, vriendin en ma spreek duidelik uit elke oordenking.

Haar boeke is beskikbaar deur die uitgewers Christelike Uitgewersmaatskappy of by alle goeie boekhandelaars.

FIRST BLOGBOOK IN AFRIKAANS IN SOUTH

AFRICA.

First Coloring in Book for Adults in South Africa.

Henning van Aswegen

Published Best Selling Author

Via Henning van Aswegen

Tanya Helps with Developing Books, Creative input, Mentorship, Creative Writing Courses, Copy Writing, Ghost Writing, Illustrator & Journaling Workshops

082 588 1106 banchee.tanya@gmail.com

Boeke beskikbaar

Kom kleur in

Kom kleur saam in

Stellenbosch inkleur/Stellenbosch in colour

Colour brings hope

My Koebaai Stress Joernaal

Cherish / Koester available

JEUGBLAD

Versorg deur Sarie van Niekerk

PONKIE SE DONKIE

Kinderverhaal deur Lurè Groenewaldt

Mevrou. Mevrooooou, roep Ponkie van die stalle se kant af. Ek kyk by die venster uit en wonder wat gaan tog nou weer aan by die stalle. Die son het nog skaars kopuitgesteek en Ponkie raas en rumoer so dat die henne opstaan en begin kekkel en skrop op die werf dat die stof staan. Die haan se vere staan skoon skeef so befoeterd is hy. Op hierdie werf raas hy eerste in die oggend.

Ek sit my koppie in die wasbak en stap uit op die agter stoep. Glad nie lus vir 'n geraas so vroeg oggend en nog minder lus vir Ponkie se bedrywigheid by die stalle.

Ek hoor hom praat in die stalle soos wat hy maar elke dag doen. Raas hy nie met die henne oor hulle sy groente tuin deurmekaar geskrop het nie, skop hy sommer vererg na die hoenderhaan wat al onder sy voete bedel vir mielie pitte.

Terwyl hy vir Dina melk vertel hy vir haar hoe soet en romerig haar ma se melk was en lag vir die boerbokke wat verspot rondspring as die hek oop gaan.

Die perde word geroskam terwyl hy sing en hy hulle blink boud en sier stert na buite lei. Hy is lief vir die diere en hulle vir hom.

Ek kry hom by die donkie stal gehurkend sit by Sysie sy donkie merrie en ek luister hoe hy sag met haar praat.

"Sysie my donkie lief, hoe trots het jy my vandag gemaak. In die vaal ou lewetjie van my het ek jou groot gemaak. Ou vaaloor Japie was nog altyd jou liefieling, maar vir my is jy die mooiste ding." My hart word sag terwyl ek na hom luister en besef hy het my nie verniet geroep nie.

In sy arms die mooiste langoor, sagte lippies, donkie babba. Sy oë straal van trots oor sy eerste vierbeen donkie kind, terwyl hy saggies oor haar kop vryf.

"Mevrou die Here het my geseën!" Hy sit die vulletjie neer en ek sien dit is 'n merrie. Sagte grys pels en 'n Jesus kruis oor haar kleine skof.

"Baie geluk Ponkie sy is pragtig en geseënd is jy beslis. Leer haar mooi maniere soos jy haar mamma Sysie en vaaloor pappa Japie geleer het. Moet tog nooit vergeet wat ek jou selwers geleer het. 'n Donkie is 'n nederige dier. Hulle werk hard; al kan hulle moedswillig en halsstarrig raak. Die perde loop op hoë bene en blink geroskam kyk hulle pronkerig neer op die donkies. Tog vergeet hulle gou dat onse Jesus gekies het om op 'n donkie se rug te ry. Hy kon kies om op perde en kamele te ry dat mense Hom van ver af kon sien en Hy van bo af met die mense kon praat en Hy op hulle neer kyk. Maar nee, nie onse liefdevolle, nederige Jesus nie.

Hy wat God se kind is was tevrede met 'n donkie. Daarom moet ons altyd onthou om nederig te wees. Al is jy nie die sterkste of mooiste is jou taak op aarde dalk die grootste."

Ponkie glimlag van oor tot oor en sê: "dit is die reine waarheid mevrou. Hierdie nuwe baba se naam sal wees Hanna, wat beteken: genadig, Hy wat gee."

2023 Storie vir die Nongqai polisie tydskrif geskryf.

DIE KONTREI SE HARTSEER KANT.

Frik Stoffberg

Iemand het eenkeer gesê kinders moet hulle ouers begrawe. Ouers moet nie hulle kinders begrawe nie.

Die kontrei het baie humoristiese stories. Stories wat jy nêrens elders sal hoor nie en waaroor daar dikwels gelag en gesels word. Daar was ook hartseer stories.

Kyk of mens dit wil weet of nie, het die meeste plattelanders uit die Vryheidsoorloë, afgebrande plase, konsentrasie kampe, die Eerste Wêreld oorlog en die depressie en droogtejare van die 1930’s gekom.

Die kontrei het ook baie stories van armoede, bankrotskap, runderpes en baie meer opgelewer.

Piet Hongerhond het die storie gehad van hom, sy drie broers en hulle se ma en pa wat elders bywoners op ‘n plaas was. Sy pa het hard gewerk vir ‘n inkomstetjie maar het ‘n karige loon van die boer ontvang. Net genoeg vir ‘n sak mieliemeel, suiker, koffie, meel en in die goeie maande, ‘n soetigheidjie.

Hulle klere was gehawend maar altyd skoon en netjies gelap. Daar was geen vooruitsig vir nuwe klere nie. Wat nog te sê vir skoene. Hulle werkklere was ook hulle kerkklere. Oom Piet Hongerhond het met sy aanneming vir die eerste keer in sy lewe ‘n langbroek, wit hemp, das en paar skoene gekry.

Oom Piet se pa het so met die tyd saam ‘n paar slagveë bymekaar gemaak. Hy het ook eendag vier gehawende muile by ‘n skutveiling gekoop. Net omdat niemand anders die diere wou koop nie is die bod op hom toegeslaan en het hy die vier muile vir een pond gekoop.

Die groot probleem was om vir die muile kos te kry. Vindingryk soos wat die mense van die tyd was, het hy vir hom ‘n hout muilwa gebou en die span muile en waentjie begin gebruik om vir mense goedere te karwei. Bale voer, sakke mielies selfs brandhout. In die proses het oom Piet Hongerhond se pa hom en sy gesin stelselmatig losgewikkel uit die armoede spiraal.

Die Hongerhond en sy pa is vroeg een oggend met die muilwaentjie van die huis af weg, Vir volle twee weke het hulle gery deur moeilik begaanbare paaie in die wind, reën en koue tot hulle op ‘n dag by ons kontrei arriveer het. Hulle het slaapplek op ‘n plaas gekry en uitgeput die nag onder die muilwa geslaap, toegewikkel in ‘n karos wat sy ma van gebreide velle gemaak het.

Die volgende dag het sy pa ‘n afspraak met Andries Padda die prokureur gehad. Na die afspraak het sy pa uitgekom met ‘n dokument in sy hand. Hierdie my kind is ‘n 99 jaar huurpagkontrak vir ons eie stukkie grond. Hulle is huis toe. Daar aangekom het sy pa nie tyd verwyl nie maar die gesin georganiseer om alles wat hulle gehad het te pak. Drie dae later het hulle die muilwa gelaai. Daar was net plek vir sy ma om te ry. Hy, sy pa en drie broers moes langs die muilwaens stap. Die hele ent pad tot by die kontrei.

Vrydag namiddag laat het hulle ‘n geskikte uitspanning gekry en kamp gemaak. ‘n bakoond is in ‘n rivierwal uitgegrawe, ‘n vuurherd van klippe gemaak en hulle was reg om die naweek oor te staan. Sy pa het Saterdag ‘n bok geslag en sy ma het brood gebak. Elkeen het ‘n stukkie werk gehad om te doen sodat hulle Maandag verder kon trek. Sondag was Sabbat. Dan het hulle die Familiebybel nader gebring en is daar oormoediglik gelees en gebid. Die res van die dag het hulle gerus.

Maandag het ‘n nuwe week begin en is dieselfde prosedure van die vorige week herhaal. Vir drie weke het hulle getrek en op die Saterdag namiddag van die derde week op hulle stukkie grond, kamp opgeslaan. Net die nodigste was reggemaak en Sondag vir die eerste keer het hulle op hulle eie grondjie Sabbat gehou.

Oom Piet Hongerhond vertel dat hy nie daardie Sabbat sal vergeet nie. Hy het nooit voorheen sy pa met soveel verootmoediging hoor bid nie. Hoe hy hulle Hemelse Vader gevra het om vir hulle op hierdie grondjie voorspoedig maar nederig te maak.

Voorspoedig en nederig was hulle wel, maar hier het ‘n stukkie tragedie gebeur wat die kontrei diep getref het. Op ‘n dag het ‘n jongerige man en vrou met die oulikste dogtertjie by hulle kom stilhou. Hulle was sonder heenkome en het plek gesoek om te verwyl sodat hy sy klompie vee wat saamgetrek het, kon versorg.

Oom Piet Hongerhond se pa was ‘n man met ‘n oop hand en hart. Hy het vir die gesin plek uitgewys waar hulle kon kamp opslaan. Die verhouding tussen hulle was sterk en het elke dag gegroei sodat daar mettertyd reëlings getref is dat die gesinnetjie permanent mag aanbly en weiding kon deel

Toe die krulkop dogtertjie skool toe moes gaan was dit oom Piet Hongerhond se verantwoordelikheid om haar elke dag saam te neem en seker te maak dat sy veilig is.

Op ‘n dag het die graad eentjies se skooljuffrou haar klas na die kontrei museum geneem sodat hulle die geskiedenis van die kontrei beter kon verstaan. Hulle moes ongeveer 200 meter van die skool tot by die museum stap. Almal netjies in ‘n ry het hulle op die sypaadjie geloop vol opgewondenheid vir dit wat die uitstappie gaan oplewer. Hulle was halfpad toe daar harde gedreun van ‘n ryding gehoor word. Wat verkeerd geloop het weet niemand nie maar die drywer van die ryding het beheer verloop, die pad verlaat, die sypaadjie opgeklim en in die poskantoor se muur vasgery.

Die laaste van die ry kinders was ongelukkig op daardie plek en twee van hulle is teen die poskantoor se muur vasgedruk. Die konsternasie was groot en almal het nader gehardloop om te help. Ou dokter en die suster van die kliniek was ook daar. Die lewenslose kinderlyfies is tussen die ryding en die muur uitgehaal. Die enetjie, ‘n wit krulkoppie was dood. Die ander een kon genadiglik gestabiliseer en per ambulans groot dorp toe geneem word.

Sowat van hartseer en geween sê oom Piet Hongerhond, het hy nog nie voorheen beleef nie. Die mense van die kontrei het almal uitgekom en voor die poskantoor is daar weemoedig gesing en gebid.

Ja, die wit krulkoppie was die twee jongmense op hulle plaas, se kind. Die volgende paar dae was die hartseerste wat die kontrei nog beleef het. Oom Piet Hongerhond en vyf van sy skoolmaats het op die dag van die begrafnis die wit kissie by die kerk ingedra.

Die res van die skoolkinders het bewoë gesing :

Jesus roep my vir ‘n sonstraal

Om elke dag te skyn

Hom te behaag is my lewe

Al is my liggie klein

WELKOM TERUG OOM KASPAAS!

Rapport boeke 5 Mei 2013

Via Henning van Aswegen

Toentertyd het oom Kaspaas, Jakkals en Wolf en Adoons-hulle menige leser laat skater van die lag - en nou is hulle terug vertel Tanya O’Connor.

Welkom terug, Oom Kaspaas!!

Toe, kom sit hier neffens my. Jy onthou mos nog vir Oom Kaspaas? Ja-nee, en Adoons-hulle ook. En die ander goue oue deur T.O. Honiball, Jakkals en Wolf.

Nee kyk, Oom Kaspaas Breekwater kom al ‘n paar jaar aan, doer van Maart 1939 af, as ek die skryfsel voor in die her-uitgawe(8ste druk)van die boek kan glo. Ek loop kry sommer weer die vierde versameling(derde druk) van 1945 wat ek onlangs in my eie hande kon vashou.

Toe het die boek twee sjielings en nege pennies gekos. Nou kan jy die liewe oom, netjies in ‘n stel saam met Jakkals en Wolf en Adoons-hulle - uitgegee deur die uitgewer Naledi - teen R179 by 0861 668 368 bestel of loop soek hulle in jou naaste boekwinkel.

En as jy my iewers op die pad sien met groter agterwiele aan my motor, moet jy verstaan: dis hoe ons oom Kaspaas dit gedoen het. Met groter agterwiele het sy motor pal afdraand geloop sodat hy petrol kon bespaar. Wat ‘n gawe idee met deesdae se hoe petrolpryse.

Kyk, die oom is ‘n man van vele beroepe, van wêreldklas skilder tot brandweerhoof en voorste visboer. In die heruitgawe kan jy nou weer lees hoe ‘n museum hom gekontak het vir ‘n vars leeuvel en hy toe leeu se kind loop boks om sy vel af te trek. Maar toe haak sy voet aan ‘n boomwortel vas …

Oom Kaspaas.

En toe tref die droogte sy visboerdery. Daar lê die visse toe skoon lui in die bietjie water. Geen probleem vir oom Kaspaas nie, hy tel sy sweep op en jaag die hele spul na ‘n ander rivier toe.

Nefie luister geduldig saam en onderaan elke bladsy laat hy sy stem hoor met ‘n kwinkslag en ‘n onbeantwoorde vraag. Sy oom Kaspaas lê toeka al op sy rug soos die slimgeit hom beet het.

En so elke dan en wan staan Ta’Engeltjie, reg met ‘n koekroller. Is ek nou nòg beïndruk deur oom Kaspaas wat sy vrou help vloere was, al rus hy die meeste van die tyd met ‘n elmboog op sy mop!

Vir die leser wat wil lag, en soms net wil wegglip uit die ou lewe, is oom Kaspaas en sy stories net die regte medisyne.

En as oom Kaspaas, wat in die Bosveld ‘n kameelperd in-hardloop, jou nie kielie nie, is daar altyd Jakkals en Wolf.

Jakkals besluit hy is lus vir rus en beland in die hospitaal. Daar kry hy ‘n diep begeerte vir die skaapboud in die spens, maar die verpleegster Morfina pootjie sy plannetjies. Kastig slaap-slaap loop hy uit die penarie weg, bed toe waar die einste Morfina die kombers tot onder sy ken optrek. Neef Wolf beland saam met hom in die hospitaal, heeltemal onnodig met ‘n snyplek wat eintlik vir Jakkals bedoel was.

Die hele Uilekraal - Bekkie, Oupa, Pluimvina en ou Stofjas die donkie - gaan kuier vir Jakkals en Wolf in die hospitaal.

Oom Kaspaas speel jukskei.

Dis nou vir jou ‘n aanhou-lees boek, een wat jy sommer vir jou kinders of kleinkinders kan voorlees.

En die nuwe uitgawe van die boek kom kompleet met ‘n paar bladsye vol speletjies agterin. p saam met Jakkals en Wolf na die skaapboud in die labirint. En waar kom die slinger vas op oom Wolf se motor?

Vanoggend word daar “hoofstraat aangelê in Magaliesberg, werkers sit amper verkluim agter op ‘n 19-voetsek lorrie”. (Gryp nou gou jou boek oor Adoons-hulle.)

Ou Kobus Tientoon is nie lus vir werk nie. Hy het die kuns van besig lyk vervolmaak. Daar staan hy, graaf in die hand. Maar kyk hoe swaar leun die ou op die graaf, wat lyk of sy taak eintlik is om vir Kobus Tientoon regop te hou.

Hy werk al jare vir die Magaliesbergse munisipaliteit of sal ek liewer seg hy is in diens van die “goewermint”? Hoe bekend klink hierdie verhaal nie?

Adoons-hulle verskaf meer vermaak, intrige en plesier as die meeste hedendaagse sepies. Kuier saam met die kese van Magaliesberg deur hierdie besondere boek, waar swart en wit nie kleur of klank nodig het om gehoor te word nie. Die karakters vertel uit hul raampies ‘n storie van va’melewe toe daar nie e-pos of selfone was nie, en die alledaagse van menswees met swakhede en humor tasbaar was.

Kyk-lees hoe konstabel Tier gevang word met ‘n bottel kamtige koeldrank in die hand en aangesien word vir ‘n dief. Veel meer gaan ek nie vertel nie; die res van die stories wag om gelees en bekyk te word.

As jy my soek, lê ek soos ‘n wafferse oom Kaspaas op die naat van my rug en laat die boeke my kielie. Pure verkwikking vir my binneste en meer as ‘n tikkie sielsbederf, die boeke.

Tanya O’Connor is ‘n kunstenaar.

ONS RAAK STIL.

GENOEG

Ds. Innes Benade

Wanneer is daar te veel?

DALK -

As ons nie meer kan DEEL nie?

Daar word gesê :

'Ryk mense is ryk omdat hulle suinig is.'

(Ek weet darem nie of dit die volle waarheid is nie.

Ek ken skatryk mense wat baie gasvry en vrygewig is.)

Die volle waarheid is wel:

'Jy kan niks in jou kis saamneem nie!'

Nét so min kan mens sê ... 'Arm mense is lui mense'

Party van ons wórd aan die verkeerde kant van die spoorlyn gebore - of die dobbelstene val dalk vir jou verkeerd.

En dit bring my by vanmôre se tema van GENOEG.

Ek glo GENOEG is DÍT wat OPGEBRUIK kan word.

Soos die manna en kwartels vanmeleë...

Te veel maak mens eintlik lui en onverantwoordelik.

Laat jou onnodig geld uitgee en gemaksugtig raak.

Die Teks vanmôre het niks met geld te make nie.

Dit gaan oor goed deel wat juis nie met geld gekoop kan word nie...

Wonderlik tog dat daar sulke goed is!

1 KORINTIËRS 12:12-13

12. Net soos die liggaam 'n eenheid is en baie lede het, en soos al die lede saam, al is hulle baie, een liggaam vorm, so is dit ook met die liggaam van Christus.

13. Omdat ons almal een liggaam geword het, is ons almal met die een Gees gedoop, of ons nou Jood of Griek is, slaaf of vry. Ons is almal van die een Gees deurdrenk.

1 KORINTIËRS 12:31

31. Lê julle toe op die beste genadegawes.'

'n Goeie voorneme vir 2025 kan dalk wees om uit te vind wat joú besonders maak.

Deur die EEN wat jou gemaak het.

En om te leer om daarvan uit te deel.

Sodat ander ook daarvan kan ontvang en genoeg kan kry..

Met die wondergawe van 'n byvoordeel -

DIE GENOEGDOENING WAT JY ERVAAR AS JY KWISTIG DEEL!

HY, wat die minste was, en uiteindelik die meeste gee - SY LEWE - kan ons help om ons gawes te ontdek en uit te deel.

GENOEG is nie in ons hande nie.

Dit kom van 'n GOD wat GEE.

'n GOD wat boer met Genade!

Geestesgawes aan die Efesiërs leer ons:

Woorde van wysheid

Woorde van kennis

Geloof

Gesondmaking

Werking van Kragte

Profetering

Tussen die geeste onderskei -

Tale uitlê ..

Dit maak ons bewus van:

Gesondheid

Geloofsgenote

Genietinge

Geduld

Guns

Goedheid en Geld - die versigtig uitGEE daarvan!

Ja, jy het reg gelees.

ALLES WAT ONS HET, BLY SYNE!

(Gaan kyk maar in die begraafplaas...)

GEBED:

HERE,

Help ons vanjaar mekaar se voete was.

Gee U die water - ons bring ons hande.

Gee U die geleenthede - ons gryp dit aan.

TOT UITBREIDING VAN U KONINGKRYK OP AARDE!

Amen.

'GENOEG IS NOOIT TE VEEL NIEEN NIMMER TE MIN!'

(I.L. Benadé)