Magie van Conflict

de magie van conflict Maak van je levenswerk een meesterwerk!

• Thomas F. Crum

BW-Magie van het Conflict.indd 3

15-09-10 10:41

Oorspronkelijke titel: The Magic of Conflict. Turning a Life of Work into a Work of Art. Uitgegeven door: Simon & Schuster, Inc., New York Vertaling: Ivonne Meeuwsen Omslagontwerp, vormgeving en opmaak: Het vlakke land, Rotterdam Foto’s: Douglas R. Child isbn: 978 90 77478 33 2 nur: 728 Copyright © 1987 Thomas F. Crum Copyright © 2010 voor het Nederlandse taalgebied: ZWERK Uitgevers Niets van deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopie, microfilm, geluidsopname, of op enige andere wijzen, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

ZWERK Uitgevers Postbus 540 3990 gh Houten info@zwerkuitgevers.nl www.zwerkuitgevers.nl

BW-Magie van het Conflict.indd 4

15-09-10 10:41

Inhoudsopgave

Voorwoord door John Denver Introductie

9 11

deel 1: de uitdaging 1. De buitengewone staat van zijn 2. De aard van conflicten 3. Conflict is geen competitie

17 27 35

deel 2: de aiki manier 4. Kies voor Centeren 5. Accepteer je verbondenheid 6. De kracht van ontdekking 7. Wees bereid om te begrijpen 8. Wees bereid om te veranderen 9. Kies om te co-creëren

49 81 107 125 145 163

deel 3: vechten, vluchten of vloeiend meestromen 10. Maak je niet druk over kleinigheden 11. Zonder grenzen

183 193

deel 4: breng het in praktijk 12. Aan de slag ermee 13. Aiki Meesters

209 219

Nawoord: Meer dan medailles…

Noten Over de auteur Over AikiWorks

223 241 245 246

BW-Magie van het Conflict.indd 5

15-09-10 10:41

BW-Magie van het Conflict.indd 6

15-09-10 10:41

E e n w o o r d va n d a n k

Ik wil het glas heffen op al die mensen die het verschil hebben gemaakt in mijn leven, en als resultaat daarvan meegewerkt hebben (op welke manier dan ook) aan het ontstaan van dit boek. Jullie weten zelf wel wie je bent. Jullie zijn degenen die mij een spiegel voorhielden zelfs op momenten dat ik dat onprettig vond. Jullie zijn degenen die, door mij te coachen, naar mij te luisteren, je inspirerend voorbeeld en steun, mij geholpen hebben mijn gedachten helder te krijgen en mijn visie aan te scherpen.

Een toost voor Barbara Heckendorn, die me al sinds het eerste woord terzijde heeft gestaan met toewijding, steun en een bereidheid om te doen wat er nodig was.

Voor Richard Compton, die geholpen heeft de laatste puntjes op de laatste itjes te zetten. Zijn schrijf- en denkvaardigheid hebben voor een hoger niveau van helderheid en kwaliteit gezorgd.

Voor de fotograaf Doug Child en zijn vrouw Suzanne, voor hun artisticiteit.

Voor mijn vriendin en impresario Jan Miller, en de editor Bob Asahina en zijn staf, voor het vertrouwen wat ze in mij getoond hebben.

Voor Chrissy Gibbs en Judy Warner, voor hun ideeĂŤn, tijd en steun.

Voor mijn Aiki assistent, Tom Eckstein. Zijn heldere kijk, loyaliteit en zijn verbondenheid aan de Aiki Manier zijn een bron van kracht en vriendschap voor me.

Voor Terry Dobson, wiens boek: Toegeven om je zin te krijgen een opmaat en katalysator is geweest in mijn denken over de toepasbaarheid van Aikido op onze dagelijkse conflicten. Zijn werk om Aiki in de wereld voorbij de vechtkunst bekend te maken is voor velen van ons een voorbeeld geweest.

Voor Rod Kobayashi Sensei, de man die mij als eerste Aikido leerde en die mijn ogen opende voor de kracht van deze kunst.

Voor al mijn studenten, deelnemers aan workshops, vrienden, die met Aiki werken en spelen, voor hun suggesties en hun enthousiasme.

Een toost aan Windstar, de staf en de deelnemers, voor de kans om dienstbaar te zijn en gediend te worden.

Aan mijn vechtsport leraren, vrienden en collegae: Morihei Ueshiba, Koichi Tohei, Rod Kobayashi, Bob Bishop, Richard Bustillo, Clarence Chinn, John Clo-

BW-Magie van het Conflict.indd 7

15-09-10 10:41

8

De magie van conflict

dig, Terry Dobson, Bob Duggan, Al Huang, Marshall Ho’o, Dan Inosanto, Harry Ishasaka, George Leonard, Walt Muryasz, Clayton Naluai, Mnoru Oshima, David Shaner, Jon Takagi and Mitz Yamashada.

Een speciale toost voor de vele ondersteuners, verzorgers en inspiratiebronnen: Michael Abdo, Nan en Fouad Azzam, Peggy en Donald Abell, Russell Bishop en de “Inzicht” groep, Ken en Marge Blanchard, Bill Browning, Cheryl Charles, Ashley en Doss Carrithers, Diane Cirincione, Linda en Steve Conber, Richard Diehl, Werner Erhard, Bill Farley, Bucky Fuller, Tim Gallwey en Bruce Gordon.

Voor John Graham, Susan Greene, Herb Hamsher, willis Harman, Terry Hubka, Arthur Jackson, Jerry Jampolsky, Spencer Johnson, Elisa Julien, Dawn Kairns, Jan Katzenberger, Larry Kendall, Randy Kunkel, Richard Lamm, Tammie Lane, de familie Leary, Jim Laue, Amory en Hunter Lovins, Maharishe Mahesh Yogi, Ann Medlock, W. Mitchell, Bev Moore, David Neenan, Richard Noffsinger, Klaus Obermeyer, Rod O’Connor, John Phillips, Vince Pugliese, Chuck Racine, Ram Dass, Dave Randle, Rony en Becky Robbins, Bob Samples, Rusty Schweickart, Ellen Stapenhorst, Ray Schonholtz, David Spangler, Kollene Subette, Hal en Dorothy Thau, Bill Thistle, Marshall Thurber, Tom Vondruska, Ian en Vicky Watson, Treya en Ken Wilber, Wyatt Woodsmall, de leden van de “Alive Tribe”, Buckminster Fuller Institute en “The world game, inc.”

Voor mijn ouders, Tom en Lucille Crum, die er altijd voor me waren met onvoorwaardelijke liefde en steun.

Voor Cathy en onze kinderen, Tommy, Eri en Ali, die mijn grootste leraren en mijn dierbaarste vrienden zijn.

En in het bijzonder voor John Denver. Hij is als een broer voor mij. Het beste soort broer, het soort waar je op kunt rekenen als je klem zit. Dank je wel, John – en jullie allemaal – voor alles wat jullie mij gegeven hebben.

BW-Magie van het Conflict.indd 8

15-09-10 10:41

V o o rw o o r d

Toen Tom Crum en ik onze samenwerking begonnen wist ik dat ik een echte medestander had gevonden, iemand die mij kon helpen om mijn gevoelens in de praktijk te brengen. Mijn hele leven al heb ik geweld verafschuwd. Toen ik klein was liep ik weg voor gevechten, zelfs al betekende dat soms dat ze mij een bangerik noemden. Mijn angst was dat ik iemand pijn zou doen. Ik was er van overtuigd dat er andere manieren waren om je gelijk te krijgen. Manieren die de relatie tussen mensen zouden bevorderen in plaats van afbreken. Andere manieren waardoor je een standpunt kon bewijzen. Manieren die de waarde van je standpunt duidelijk zouden maken zonder daar afbreuk aan te doen door geweld te gebruiken. Dat iemand sterker was, of ruiger, of gemener, betekende niet dat ze gelijk hadden. Wat mij betrof bewees het juist het tegenovergestelde: Mensen die geweld gebruikten lieten zien dat ze onzeker waren en aan zichzelf en hun positie twijfelden. Ze demonstreerden een gebrek aan‌ niet intelligentie, maar bewustzijn. En voor mij is dat waar het bij het oplossen van conflicten om gaat. Bewustzijn. Dat is waar het over gaat als je groter wilt zijn dan je eigen succes. Innerlijke en uiterlijke vrede als een bewuste keuze.

Het is niet altijd de eenvoudige, heldere en gemakkelijke keuze. De neiging tot het gebruiken van geweld zit diep in ons verankerd, in onze gedachten en gevoelens. Om het geweld de rug toe te keren heb je een diepe toewijding en echte kennis van hoe het anders kan nodig.

In dit boek deelt Tom zijn ontdekkingen in de kunst van het oplossen van conflicten. Hij heeft vele jaren gewijd aan het bestuderen van en lesgeven in Aikido.

Zijn lessen stijgen uit boven het niveau van de traditionele vechttechnieken en laten zien hoe de kracht van harmonie en liefde in zelfs de moeilijkste situaties kan werken.

Door zijn werk, het op een creatieve manier oplossen van conflicten, blijft Tom voor mij het beste voorbeeld van toewijding aan de vrede. Door de jaren heen is Tom degene geweest waar ik bij terecht kon als ik ergens mee worstelde en mijn eigen pad niet helder meer kon zien. Hij helpt me mijn center te hervinden, daar waar helderheid vanzelf komt en naar bewust luisteren, zowel naar binnen als naar buiten. Belangrijker nog: Hij leeft wat hij onderwijst. In dit boek heeft hij

BW-Magie van het Conflict.indd 9

15-09-10 10:41

10

De magie van conflict

krachtige en effectieve opties beschreven voor het omgaan met conflicten en voor het groter groeien voorbij het “alleen maar” succes hebben. Het gaat over wat er voor nodig is om echt mens te zijn.

De keuzemogelijkheden die Tom hier schetst gaan verder dan het persoonlijke of bedrijfsmatige niveau. Als we weten wat het ons werkelijk kost, en welke relatie het heeft met diepe onopgeloste strijd in onszelf, kunnen we een bewuste keuze maken over kernwapens in de wereld en de bedragen die we aan defensie uitgeven.

Net zo belangrijk is het om te weten wat de alternatieven zijn voor strijd en hoe we een antwoord kunnen geven op de diepste vragen die we onszelf kunnen stellen over de mensheid en zijn plaats in het universum.

We leven in een kritieke tijd in de geschiedenis van leven op de planeet aarde.

Er worden keuzes gemaakt en acties ondernomen die van invloed zullen zijn op niet alleen ons leven, maar op het leven van alle generaties die na ons komen, zelfs op het potentieel van leven op ons mooie “ruimteschip Aarde”. Het is van het grootste belang dat welke keuze we ook maken, dat het een keuze is vanuit het hart van wie we met zijn allen zijn, de hele menselijke familie op deze planeet. En nog belangrijker: dat de keuzes het product zullen zijn van ons zich uitbreidende bewustzijn.

De Aiki Manier die Thomas Crum in dit boek uitlegt WERKT. Tom legt helder, simpel en diep rakend uit wat de kwaliteit van conflicten is en hoe de principes van de Aiki manier om conflicten op te lossen en voorbij succes te geraken werken op een individueel niveau, in de eenvoudigste van relaties tot de meest complexe, zelfs die tussen maatschappijen en landen, waar er verschillen zijn in taal, geschiedenis, politieke ideeën en geloof. Transformatie vraagt risicobereidheid en moed. Dit boek biedt daar echte steun voor.

De wereld is niet langer gediend met “jij of ik”. We moeten erkennen dat het “jij en ik” is en dat we samen kunnen werken aan de wereld, het leven creëren waar we al eeuwen van dromen. Een wereld van vrede en goede wil onder de mensen. Een wereld zonder honger. Een wereld zonder de voortdurende dreiging van kernwapens en het risico van het uitsterven van de mensheid. Vrede is een bewuste keuze.

John Denver

BW-Magie van het Conflict.indd 10

15-09-10 10:41

I nt ro d uctie

Succes is zo’n verleidelijk woord. Triomf, iets bereiken en winnen zijn altijd dingen geweest die ons sterk motiveren. Dit boek is voor diegenen die meer willen dan winnen.

Als we serieus kijken naar de gouden medailles die we in ons leven hebben gewonnen, of het nu titels zijn of waardering, banen, materiële welvaart of relaties, vaak zien we dan dat er iets ontbreekt. Het is moeilijk om je vinger er op te leggen, maar er zit een knagend gevoel bij, een gebrek aan vervulling. Succes is nou eenmaal niet iets wat elk moment vervult. Het leven is nog steeds vol kleine frustraties, emotionele buien, leegte en irritaties. Dit is het moment waarop conflict ontstaat, waarbij het leven en wat we er van krijgen niet genoeg is met wat we dachten te krijgen. In onze onlesbare dorst naar meer medailles en meer sociale bevestiging accepteren we middelmatigheid of nog erger in de zin van persoonlijke vervulling en geluk. De afwezigheid van ziekte noemen we gezondheid. Als je elkaar niet al te veel in de haren vliegt heb je een redelijke relatie. Zelfs als we geluk hebben en we hebben veel succes naar de maatschappelijke maatstaven, dan nog hebben we vaak een onvervuld gevoel.

Wat hebben we nodig om dit patroon te doorbreken? Is het mogelijk om te ontdekken dan alleen succes, frustratie om te vormen tot fascinatie, onvrede in vreugde en onze drukdoenerij in welzijn? Om dit te bereiken dienen we onze manier van omgaan met de vele conflicten in ons leven te veranderen. Als we er daarin slagen kunnen we onze conflicten zien als mogelijkheden, letterlijk de beste kansen om te groeien, te leren en samen te creëren. Dit vraagt vaak om een moedige stap naar een compleet nieuwe perceptie van relaties.

Al vanaf onze jeugd hebben we dagelijks te maken met conflicten. Herinner je je de worsteling die je had om je veters te strikken, of alleen maar je schoenen te vinden, terwijl de grotere kinderen allang buiten aan het spelen waren? Of dat afschuwelijke geluid dat een ijsje maakt als het “pats” de grond raakt nadat je er nog maar twee likjes van had genomen? Of de teleurstelling toen je nog niet groot genoeg was om in de achtbaan te mogen? Of de spannende momenten als je heel snel voorbij dat huis rende waar ze van die grote honden hadden die altijd achter je aan kwamen? Onze kindertijd was vaak heerlijk, maar die dagelijkse struikel-

BW-Magie van het Conflict.indd 11

15-09-10 10:41

12

De magie van conflict

partijen en omgegooide bekers melk zijn ook onderdeel van onze herinneringen aan onze kinderjaren.

En dan naar school, de conflicten bleven, ze veranderden alleen van vorm. Hoe zie ik er uit? Denk je dat ze mij aardig vind? Vinden mijn vrienden mij wel oké?

Zou ik een voldoende halen? Hoeveel dagen nog voordat de vakantie begint?

Hoe gemakkelijk kan ik vanavond uitgaan zonder betrapt te worden? Dat waren de verborgen lessen die elk schooljaar terugkwamen.

Klinkt dit een beetje bekend? Wat zo bijzonder is aan deze dagelijkse conflicten is de enorme hoeveelheid leerstof die we dienen te begrijpen terwijl we er mee bezig zijn. Wat nog opmerkelijker is: we zijn ons over het algemeen helemaal niet bewust van de waarde van al die dingen die we op deze manier leren. Midden in de mooiste leerprocessen en groeiprocessen die conflicten ons bieden, lopen wij te mopperen, te klagen en ons te rechtvaardigen. Als we conflict zien als een vijand zijn we geneigd om onze aanzienlijke denkkracht en energie te gebruiken om conflicten te vermijden, te ontkennen of te bestrijden. We hebben deze reactie op conflict geaccepteerd als normaal, zoals we de meeste van onze culturele en maatschappelijke normen in zijn geheel hebben geabsorbeerd. Onze opvoeding bestond uit een constante boodschappen-regen: “Doe dit”, “Laat dat”. We leerden om te doen wat acceptabel was zodat we zelf ook geaccepteerd werden. We hadden geen weet van de subtiele hypnotische trance waar we ons in bevonden, het automatische accepteren van “zo zit het leven in elkaar”. Zelden keken we in ons eigen hart, onze eigen ziel om onze ware gevoelens, emoties en behoeften te ontdekken. Het verlangen om het onbekende te verkennen werd meestal afgeraden als gevaarlijk of idioot.

Elke dag werden we geteisterd door “Mond dicht” en “Zit niet zo op die stoel te wippen” op school. Zelfs als we intuïtief wisten dat bewegen en leren bij elkaar horen, bleven we stil zitten en de open deur in ons hoofd ging een klein beetje dichter terwijl we ons lesje leerden.

“Eet je bord leeg” is nog zo’n zinnetje waar veel mensen nu nog onder lijden, kijk maar naar hoeveel mensen een dieet volgen. Wanneer we een emotie of verlangen ontdekten dat op gespannen voet stond met de normen van onze maatschappij werden we gemakkelijk teruggefloten met een: “Wat weet jij er nou van? Jij bent nog maar een kind” of “Doe maar gewoon dan doe je gek genoeg”.

De meeste van ons hebben een flinke dosis druk ondergaan om ons aan te passen aan de maatschappelijke normen. Ik was geen uitzondering. Ik had goedkeuring nodig van mijn ouders, mijn leraren en mijn vrienden en om die te krijgen slikte ik de culturele indoctrinatie van mijn jeugd voor zoete koek. Gedurende

BW-Magie van het Conflict.indd 12

15-09-10 10:41

Introductie

13

mijn laatste jaar op de universiteit was ik weer zo’n typisch Amerikaans succesverhaal dat zich aan het ontvouwen was. Een redelijk gezonde, sportieve en populaire jongen die cum laude zou afstuderen met een graad in wiskunde en lesgeven.

Ondertussen groeide de spanning in mij. Ik ontkende of weerstond structureel mijn innerlijk conflict in het leven. En hoe hoger de spanning opliep, hoe harder die zocht naar een ontlading. Het universum daagt ons op wonderlijke wijze uit om te groeien en te veranderen, of we willen of niet. In mijn geval liet ik de spanning zo hoog oplopen dat mijn lichaam letterlijk brak. Heel mijn leven was ik een uitmuntende atleet geweest en ik had een vaste plaats in het College Footballteam. Ik werd wakker in het ziekenhuis met rug en knie blessures die zo ernstig waren dat ik, toen ik na vier en een half uur opereren wakker werd en de dokter vroeg wanneer ik weer Football kon spelen hij kalmpjes zei: “Je zult niet veel meer kunnen dan wandelen, die knie is onherstelbaar beschadigd.”

Ik bezocht een andere dokter die mij op het hart drukte vooral de rest van mijn leven niks te doen wat meer inspanning vergde dan een kalm rondje golf. Opeens had ik een veel uitdagender script voor mijn leven. Ik werd gedwongen om eens diep adem te halen en naar binnen te kijken. Moest ik me bij dat lot neerleggen, of waren er alternatieven? En wat was er eigenlijk de oorzaak van dat ik de grond zo plotseling onder mijn voeten weg voelde zinken?

Is het niet interessant hoe, als we in een crisis zitten, we onze eigen problemen als “echte tragedies” zien, alsof we het zwaarder hebben dan alle anderen in de buurt?

En dan, alsof we willen bewijzen hoe tragisch ons leven is, creëren we meer moeilijkheden. Niet alleen had ik een grote puinhoop van mijn lijf gemaakt, mijn emotionele en mentale leven explodeerde kort daarop. Mijn vriendin werd zwanger en de grote V van verantwoordelijkheid stond onuitwisbaar in mijn bewustzijn gegrift.

Tel daarbij op dat ik onder druk gezet werd om “die universitaire opleiding van me” te gebruiken om in een redelijk bestaan te voorzien voor mijn nieuwbakken “gezin”.

Ik vond een baan die ik haatte maar die iedereen om me heen gelukkig maakte omdat ik “zo volwassen was” en ging wonen in de grote stad waar een jongen uit de bergen als ik meestal ver van daan bleef, als hij er enige kans voor zag. Terugkijkend vanuit het nu, lijkt het geluk van een geweldige vrouw en gezin te krijgen al deze moeilijkheden zeer de moeite waard, maar toen voelde het als een waar drama.

Dit is het soort verhaal waar ze van smullen bij soaps. Ik voelde me fysiek beschadigd, overladen met verantwoordelijkheid en had een frustrerende baan die ik niet leuk vond en woonde in een omgeving waar ik niet voor gekozen had.

Klinkt het je bekend in de oren?

BW-Magie van het Conflict.indd 13

15-09-10 10:41

14

De magie van conflict

Is het mogelijk dat we zo gehypnotiseerd zijn geraakt door de indoctrinatie van jarenlange opvoeding dat we alleen nog maar zien wat we “moeten” doen en dat interpreteren als “de enige mogelijkheid”? En zien we de rest van ons leven tegemoet als “meer van hetzelfde” met als enige mogelijkheid dat de dingen nog slechter gaan?

Zoals Woody Allen het zei: “Meer dan ooit in de geschiedenis van de mensheid staan we op een kruispunt. De ene weg leidt naar wanhoop en diepe hopeloosheid, de andere naar uitsterven. Laten we bidden dat we de wijsheid hebben om de juiste keuze te maken.”1 Op het dieptepunt van mijn wanhoop had ik een aparte gedachte. Was ik op een langzame manier zelfmoord aan het plegen, vanuit een onbewust verlangen om te sterven? Als dat waar was, dacht ik, waarom had ik dan niet de moed om echt te springen? Toen begon ik te denken: Als ik echt zou springen, waarom dan niet een elegantere manier dan op een stoeptegel neerkomen of van een brug af vallen waar je wel van hoorde. Waarom niet echt springen, maar dan het volle leven in, mijzelf geven aan de wereld. Waarom niet? Wat zou ik riskeren, gegeven de kwaliteit van mijn ervaringen op dat moment? Ik dacht: “Ik doe het, ik ga er voor”.

Mijn eerste sprong was om mezelf de waarheid te zeggen en te beginnen met luisteren naar en het volgen van mijn hart. Plotseling zag ik weer een gat in de grenzen en hindernissen die tot dan toe zo ondoordringbaar hadden geleken. Een raam waardoor een frisse wind zijn weg vond. Door een bewuste keuze te maken werd die opening een deur naar een beter begrijpen en het zien van kansen. In mijn sterke verlangen om die poort van mijn leven wijd open te gooien heb ik manieren ontdekt die me helpen om moeiteloos de hele grens te laten verdwijnen.

Frustratie verandert in fascinatie en emotionele buien in groei. Steeds vaker ben ik precies waar ik wil zijn, aan het doen wat ik wil doen. Mijn werk is spelen en mijn spelen is mijn werk. Het doel van dit boek is om mijn ontdekking, die ik de Aiki Manier heb genoemd, met jullie te delen.

De dagelijkse worstelingen en conflicten zijn er nog steeds. Het is onze relatie ermee waardoor deze compleet kunnen veranderen. Wanneer de grond onder je voeten wegzakt, leer je dansen op een vliegend tapijt. De struikelblokken uit het verleden worden de opstapjes naar de toekomst. De muren en grenzen van vroeger kunnen interessante vergezichten opleveren als we ze kunnen laten gaan.

Thomas F. Crum

BW-Magie van het Conflict.indd 14

15-09-10 10:41

deel 1

De uitdaging

•

BW-Magie van het Conflict.indd 15

15-09-10 10:41

Zie de Wereld in een zandkorrel En de Hemel in een wilde bloem Houd Oneindigheid in je handpalm En Eeuwigheid in een uur. ­— William Blake

BW-Magie van het Conflict.indd 16

15-09-10 10:41

1

D e b u i t e n g e wo n e staat van zijn

Mensen zijn zulke wonderbaarlijke wezens. Geef ze de tijd en zelfs de meest buitenissige dromen worden werkelijkheid. Denk eens aan vliegen. Al vanaf de oertijd droomt de mens ervan om te zweven tussen de vogels, de wereld van boven af te bekijken vanuit de vrijheid van het hemelruim. Vandaag kunnen we opstijgen en zweven en duiken met onze gevederde vrienden. En dat kunnen we zonder moeite, zodat we de vrijheid van die ervaring volledig bewust kunnen beleven.

En toch, is de mensheid ook een aparte soort. Na de grootste dromen te hebben verwezenlijkt, vergeet hij er van te genieten. Met het grootst mogelijke dedain maakt hij van de glorie van vliegen gewoon een van onze moderne gemakken.

Stevig doorstappend door de vertrekhal, beladen met een aktetas en een overvolle tas met handbagage, trekt hij zijn das grimmig iets verder los voor de laatste sprint naar de gate. Hij kijkt op zijn horloge. Nog één minuut.

Het zweet breekt hem uit als hij begint te rennen, zich bruut een weg banend door de geweldige mensenmassa om hem heen. Hij zwaait met zijn boardingkaart naar de glimlachende stewardess, wankelt het vliegtuig binnen en ploft uitgeput in zijn stoel.

“Zware dag?” vraag ik.

“Ze zijn allemaal zwaar,” zegt hij, verrast dat er iemand naast hem zit. Dan ontspant hij, laat zijn adem in een diepe zucht uit hem stromen. “Nou ja, het is in elk geval voorbij.”

“Was het tenminste succesvol?” probeer ik voorzichtig.

“Ja, ach, dat wel ja.” Zegt hij terwijl hij nauwelijks merkt dat onze zilveren vogeltaxi naar de vertrekbaan begint te rijden. “Ik voel me uitgewrongen en ik kan niet wachten tot ik thuis ben zodat ik uit kan rusten en aan mijn gezondheid kan werken.” Hij ziet er moe uit, maar niet het gezonde, euforische soort moeheid die je voelt als je een lekkere work-out hebt gedaan, of een vervullende dag hebt gehad op je werk. Hij let totaal niet op het feit dat we op het punt staan op te stijgen om het wonder te ervaren dat de mensheid tot minder dan een eeuw geleden voor onmogelijk had gehouden.

“Het lijkt niet eerlijk, weet je?” zegt hij wrang. “Je werkt je de hele week een ongeluk om te krijgen wat je wilt hebben, en als je dat dan hebt ben je te moe

BW-Magie van het Conflict.indd 17

15-09-10 10:41

18

De magie van conflict

om er van te genieten. Soms vraag ik me af of het allemaal wel de moeite waard is.” Volstrekt niet bewust van het schitterende uitzicht vanuit de vogelvlucht op onze moeder aarde, schieten we door het luchtruim, de snelheid van het geluid benaderend.

“Over het algemeen, als ik er over nadenk, is mijn leven succesvol geweest. Ik heb veel bereikt.” Vertelt hij, even zo goed aan zichzelf als aan mij. “En toch, als ik de tijd heb, zoals nu, om het allemaal eens aan mijn geestesoog voorbij te laten gaan, dan ben ik er nog lang niet. Ik word boos en erger me aan iedereen inclusief mezelf. Dan duik ik te diep in het werk. Soms mis ik een hele dag, zo diep zit ik dan in wat ik aan het doen ben.”

Hij bleef lange tijd bedachtzaam stil.

“Ik heb het gewoon veel te druk! Er is nooit genoeg tijd om te doen wat IK wil doen. Ik wou dat ik lang genoeg stil kon staan om een manier te verzinnen om uit deze mallemolen te ontsnappen. Dan zou ik me beter voelen.”

Dat was dan de glorie van het vliegen…

Het is zo’n cliché, de stressvolle zakenman en zijn “mid-life crisis”. Toch hoor je hier de hartslag van onze cultuur, heb je de vinger aan de pols voor een diagnose van de malaise van het moderne leven.

In deze snelle wereld van elektronisch dataverkeer en supersonische vliegtuigen is het gemakkelijk om je gekooid te voelen. Als een hamster in zijn rad draai je steeds sneller rond. Je rent steeds harder en het wordt steeds ingewikkelder.

En hoe langer je meedoet hoe moeilijker het wordt om er uit te stappen. Is het mogelijk om ondertussen van het uitzicht te genieten terwijl we in deze, door ons zelf gecreëerde, op hol geslagen goederentrein zitten?

Vaak winnen we in ons leven die “gouden medailles” waar we naar streven, in het bedrijfsleven, in de kunst, sport of relaties. Maar toch, op die stille momenten moeten we erkennen dat alleen succes niet volstaat. Dat het niet de voldoening geeft waarop je had gehoopt. Er mist iets, de smaak van succes blijkt kortstondig zoet, zoals je favoriete koekje. Als het op is ga je op zoek naar nog een hap, nog zo’n koekje. Het verlangen is niet verzadigd. De voldoening is vluchtig. De worsteling voor de volgende stap in je carrière, de volgende relatie of de volgende bezitting dient zich aan, samen met allerlei gevoelens van onzekerheid en spanning.

De vraag die ik mijn hypothetische vriend in het vliegtuig zou willen stellen, die ik nu aan jullie, mijn lezers wil stellen is: Hoe zou het zijn als we ons leven leefden alsof het een kunstwerk in wording is? Hoe zou het zijn als we elk mo-

BW-Magie van het Conflict.indd 18

15-09-10 10:41

De buitengewone staat van zijn

19

ment vreugdevol zouden beleven, de magie en het nieuwe van elke dag genieten zonder haast? Hoe zou het zijn als elke ademtocht en elke actie deel uit zou maken van een zich ontvouwend meesterwerk, een continu proces van creativiteit? Is dit mogelijk?

We hebben creativiteit gekend, toen we nog kinderen waren. Met grote ogen vol verwondering gingen we de wereld in, magisch en met alle zintuigen wijd open. De meesten van ons hebben dit bij vlagen ook na de kindertijd nog wel meegemaakt. Die opwindende momenten dat we verliefd werden, de uitbundigheid van onze prestaties op een sportveld of zo’n gloeilampje dat oplicht als we plotseling een nieuw creatief idee kregen op kantoor, thuis of zelfs in de file. Het is eenvoudig om de mogelijkheden te zien van een leven vol creativiteit wanneer alles goed gaat.

Maar wat gebeurt er wanneer er conflicten de kop opsteken? Onze geliefde verlaat ons, we struikelen en missen een goede passeeractie met voetbal of de baas wil ons ineens “even spreken”? Dan tonen we hoe we werkelijk in elkaar zitten.

Onder druk en op onvoorspelbare dingen reageren we meestal op een manier die we in ons verleden of door observatie van wat er om ons heen gebeurt (ouders, vrienden, de film of televisie) geleerd hebben. Vaak zien we dan dat mensen die in een crisis zijn, worstelen, pijn en angst ervaren. Is het dan een wonder dat we op onverwachte situaties gewoonlijk reageren met een warrige combinatie van die elementen?

Er is een andere mogelijkheid. Dit boek leert de lezer een methode om een buitengewoon antwoord te geven op crises. Als je deze manier in je leven integreert, krijg je de kans om een leven van kracht, vrijheid en vreugde vorm te geven. Een kunstenaar gebruikt druk, verandering en het onbekende om een meesterwerk te creëren. Conflicten zien als kansen om een kunstwerk te creëren dat vanuit onze ziel spreekt, is de uitdaging voor de kunstenaar in ieder van ons.

Onze levens gaan niet over het feit of we al dan niet conflicten tegen komen.

Maar hoe we met conflicten omgaan, en dat is het verschil.

•••

Als we eens kijken naar de gebruikelijke reacties die wij hebben op onze levenservaringen, dan zullen we zien dat deze gewoonlijk onder een van deze vijf sterk gegeneraliseerde overtuigingen vallen:

BW-Magie van het Conflict.indd 19

15-09-10 10:41

20

De magie van conflict

Overleven

Een van de meest voorkomende reacties is overleven. Als we onszelf waarnemen als alleen en zonder verbinding met de mensen om ons heen, dan komt er een gevoel van “jij of ik” bij ons boven, en een gevoel dat er niet genoeg is voor ons beiden. Deze waarneming van schaarste ontwikkelt de overtuiging dat we moeten overleven en vandaag de dag spenderen de meeste mensen een groot deel van hun tijd vanuit deze mindset. We vrezen dat er niet genoeg geld, grondstoffen of energie is voor iedereen. Daarom proberen we zoveel mogelijk voor onszelf te vergaren, de deuren te sluiten en onze pistolen schietklaar te houden, want er is altijd iemand die de kaas van ons brood wil pikken. Overleven klinkt ongeveer zo: “Ik red het allemaal net, precies genoeg om niet te verrekken” “Ik heb nooit genoeg tijd” “Ik hou me maar vast aan mijn relatie met mijn vrouw en kinderen” “Het lijkt wel alsof ik steeds harder moet werken om gezond te blijven. Het lijkt wel alsof ik onderhand elke week bij een arts ben” “Ik moet voortdurend op mijn tenen lopen” In de context van schaarste ervaar je een enorme krachtsinspanning, met als netto resultaat slechts overleven. Het is alsof je tegen een stevige stroom in zwemt; al onze energie wordt gebruikt om op dezelfde plek te blijven en het hoofd boven water te houden.

Afbraak

Als we moegestreden zijn van het overleven komen we soms in de glijdende neerwaartse spiraal terecht van afbraak en negatieve gedachten. Het lijkt alsof alles steeds erger wordt.

“De inflatie wint het elk jaar van mijn inkomen. Ik verlies constant koopkracht” “Als je vandaag de dag de kranten leest … Het gaat steeds erger met de wereld” “We praten bijna nooit meer met elkaar” “Wat die kinderen van tegenwoordig toch allemaal doen… Het is niet zoals het vroeger was” “Mijn lichaam wordt steeds ouder, langzamer en dikker” “Het leven is een grote ellende en ik word er in meegezogen”

BW-Magie van het Conflict.indd 20

15-09-10 10:41

De buitengewone staat van zijn

21

•••

In de afbraak verliezen we netto energie. We zijn moe en apathisch. Elke actie lijkt zinloos. Waarom zou je überhaupt nog iets doen?

Vernietiging

Als we het leven zien als een onvermijdelijk pad van voortdurende afbraak, hebben we de neiging om een etiketje op onszelf te plakken met de tekst: “Ongeschikt.”

Als we ons neerleggen bij een leven lang falen, trekken we anderen daar graag in mee. Je krijgt de neiging om je over te geven aan totale vernietiging. Zoals we dat zien bij terroristische activiteiten over de hele wereld, in het vermoorden van onze medemensen en in de roofbouw op onze planeet. Ook zelfmoord is het geval van deze destructieve kijk op de wereld. Minder duidelijk, maar het zit zeker ook in het wanhopige van zelf- destructieve levensstijlen. Vernietiging kan ook subtieler plaatsvinden als je leeft op een manier die op zelfdestructie lijkt. Mensen, die elke activiteit, elk initiatief ondermijnen om hun eigen diepe gevoelens van faalangst te rechtvaardigen, doen ook aan een vorm van zelfvernietiging. Een goed voorbeeld is de “Ja, maar” roepende medewerker op kantoor die op alles kritiek heeft en zo alles torpedeert wat maar enigszins wijst op positieve houdingen, nieuwe ideeën en een “ik ga er voor” mentaliteit. Iedereen verliest bij deze vernietigingsdrang; de persoon zelf, zijn collega’s en de organisatie. De energie vloeit snel weg in een negatieve richting.

Overleving, apathie en vernietiging zijn overtuigingen die we allemaal ervaren hebben. Ze zijn oncomfortabel en beschadigen ons zelfbeeld en ons welzijn. We verliezen constant energie, we worden banger en voelen ons meer alleen, we voelen de strijd en de inspanning. Geen wonder dat mensen vaak zoeken naar een betere manier van leven. Hoe dan ook, net zoals iedereen de gevoelens van schaarsheid en apathie wel kent, hebben we ook allemaal onze momenten van succes wel gekend. Die kunnen zo uniek zijn als de Wereldcup winnen of zo gewoontjes als leren lopen, een behoeftige vriend helpen of de basisschool succesvol afsluiten.

Succes

In onze beste dagen ervaren we ons leven alsof het bol staat van keuzes en kansen.

We zien onszelf als succesvol en komen vanuit die vooronderstelling in beweging.

Succesvolle mensen gebruiken conflicten als een motivator. Ze zijn productief, hebben veel energie en zijn bezig de gouden medailles te verdienen die de maat-

BW-Magie van het Conflict.indd 21

15-09-10 10:41

22

De magie van conflict

schappij hun als een worst voor houdt. En toch, binnen al deze activiteit, is er een gevoel van “drukdoenerij” en een onrustige energie. Het is alsof we altijd bezig zijn met het volgende schilderij terwijl we er nog zes onafgemaakt in de schuur hebben staan. De stress die al deze productiviteit oplevert, hoor je terug in zinnen als: “Ik heb een nieuwe auto, nou wil ik een jacht” “Ga lekker zitten en ik laat je mijn trofeeën zien, dan vertel ik je gelijk over alle beroemdheden die ik ontmoet heb” “Ik zou het heerlijk vinden om bij je langs te komen, maar ik zit tot over mijn oren in het werk” “Als ik maar eenmaal dit project afgerond heb, dan kan ik eindelijk gaan doen wat ik zelf wil” In deze geestesgesteldheid hebben we een overvloed aan energie: een positieve vooruitkijkende blijk en een scherp bewustzijn van de mogelijkheden. Het zijn precies deze kwaliteiten die ons de gelegenheid geven om meer dan succes alleen te beleven.

Meesterschap

Meesterschap is het transformeren van een leven van hard werken naar een leven als een kunstwerk. We zien de wereld om ons heen als een vergroting van onszelf.

In deze staat is het normaal om anderen te ondersteunen en met ze samen te werken. Het “ik win als jij verliest” model dat door schaarste wordt opgeroepen verandert in een “Ik win als jij wint” veronderstelling, zowel privé als in je zakelijk leven. We stappen gemakkelijk in dit “jij en ik” wereldbeeld omdat we de wereld zien als overvloedig en ondersteunend in alle aspecten van ons leven, van onze gezondheid tot onze gezinnen en zelfs ons financieel welvaren. We worden de nieuwe alchemisten van de wereld, welk beroep we ook uitoefenen. Alchemie is de vaardigheid om iets gewoons te veranderen in iets buitengewoons. De alchemie van de middeleeuwen richtte zich op het veranderen van gewone metalen in goud.

De alchemie van het heden heeft te maken met onszelf transformeren.

Is zo’n transformatie mogelijk? Neem bijvoorbeeld de magie van fotosynthese.

Planten nemen water en kooldioxide en transformeren het tot zuurstof, het levengevende voedsel van de planeet. Voor deze magie is een activator nodig en een energiebron: het licht.

BW-Magie van het Conflict.indd 22

15-09-10 10:41

De buitengewone staat van zijn

23

licht

H2O + CO2

CH2O + O2

De formule, die de alchemie die jou verandert, beschrijft is een diepe: Gewone mensen + gewone hulpbronnen + gewone omstandigheden conflict Buitengewone staat van zijn + buitengewone resultaten

Wat is de aanjager of de voedingsbron voor het transformeren van het gewone tot het buitengewone? Het is de druk van conflict, de storingen in de energiestromen die ontstaan door verschillen. Conflict is de reden voor de motivatie en de mogelijkheid om te veranderen.

We zijn allemaal doodgewone mensen. Niemand onder ons heeft meer dan een brein, is vrij van de noodzaak om te ademen en af en toe te eten. Niemand van ons gaat door het leven zonder conflicten. Einstein zakte voor zijn wiskunde, de gebroeders Wright waren eenvoudige fietsenmakers en Mark Twain heeft op de middelbare school nooit één les Engels gehad. Wat bijzonder is bij deze mensen is dat ze er voor kozen om op de gewone conflicten waar zij tegenaan liepen een antwoord te geven dat uit hun buitengewone staat van bewustzijn en visie kwam.

Het is vanuit deze buitengewone staat van bewustzijn dat zij bijzondere resultaten boekten. Het boeken van die bijzondere resultaten versterkt dan nog eens de staat van bewustzijn. We komen op een pad van meer energie en minder moeite. We zijn verder gegaan dan succes alleen.

Het plaatje op p. 25 laat een opsomming zien van hoe de vijf geestestoestanden waar we het over gehad hebben zich tot elkaar verhouden. De doorgetrokken lijn laat zien waar we meestal onze tijd aan besteden vandaag de dag. De stippellijn wijst de richting aan van dit boek: Ons volledig en radicaal verder dan het gewone te brengen. Het zal ons voorzien in een levende formule voor deze levenstransformerende alchemie. Wanneer we de formule dagelijks toepassen wordt onze neiging om reflexmatig en automatisch te reageren op conflicten vervangen door een bewust antwoord. Elk moment in vrijheid en vreugde, waarde toevoegen aan onze wereld wordt een reële mogelijkheid.

Niets biedt ons zo’n uitgelezen kans om door te breken tot ons persoonlijk meesterschap dan conflicten. Het is precies dit begrip van onze mogelijkheid om

BW-Magie van het Conflict.indd 23

15-09-10 10:41

24

De magie van conflict

conflict in te zetten dat ons in staat zal stellen om alles wat we wensen te realiseren. Terwijl we dat doen, verbeteren en waarderen we op een dieper niveau het belangrijkste moment in ons leven: DIT MOMENT. In het Oosten vertellen ze het verhaal van de samurai die opgejaagd wordt door een beer. Hij rent letterlijk van een klif af. Terwijl hij valt, grijpt hij een tak.

Hij kijkt omhoog en ziet de beer die over de klif hangend naar zijn hoofd klauwt.

Hij mist maar nipt. Dan kijkt hij naar de grond onder zich, op een kleine vijf meter, en ziet een leeuw die omhoog springt naar zijn voeten. Hij mist maar nipt.

Hij kijkt naar de tak waar hij aan hangt en ziet twee eekhoorns die aan de tak zitten te knagen, zijn reddingslijn verdwijnt hap voor hap.

Hij haalt eens heel diep adem, en dan ziet hij, naast zijn tak, een bosje wilde aardbeien. In het midden van het bosje zit een grote, rode, sappige aardbei. Met zijn ene vrije hand reikt hij naar de aardbei, plukt hem en stopt hem in zijn mond, kauwt er langzaam op en zegt: “Ah, heerlijk”.

Ik ken geen enkel krachtig en succesvol mens, die een leven van visie, toewijding en bijdrage aan de wereld om hem heen leverde, die geen crises en onrust heeft veroorzaakt. Als we zo volledig leven is het onvermijdelijk dat we de beren van het verleden, de leeuwen van de toekomst en de eekhoorntjes van vandaag tegenkomen. Grote levenscrises en de dagelijkse worstelingen hebben het in zich om zelfs de sterken onder ons te vernietigen. Maar zelfs te midden van conflicten is het mogelijk om verder te groeien, om onze aandacht te verleggen van de potentiële ramp naar de zoetheid en de mogelijkheden van het moment. En het is door het kiezen van het genieten van het huidige moment dat we het meest effectief zijn in het creëren van het leven dat we wensen.

Het probleem met de ‘ratrace’ is dat zelfs als je wint, je nog steeds een rat bent — Jane Wagner

BW-Magie van het Conflict.indd 24

15-09-10 10:41

De buitengewone staat van zijn

25

Proportie van tijd geïnvesteerd door individuen of maatschappij

Hoe we o mgaan me t con flict en* Het potentieel voor verandering

Vernietiging Ruïneren Verlies/verlies Niets Jij niet en ik niet

Afbraak Apathie Desinteresse Gebrek Ik niet

Overleven Schaarste Win/verlies Bezitsdrang Jij of ik

Succes Meesterschap Productiviteit Doorbraak Ik moet winnen Win/win Vergaren Overvloed Eerst ik, dan jij Jij en ik

inder energie Vitaliteit M Meer energie

Angst Relaties Liefde

Strijd en stress Activiteit

Moeiteloosheid

en vreugde

* Gebaseerd op research door Randy Kunkel, Ph.D., Enterprise, Inc., 202 East Cheyenne Mountain Boulevard, Suite N, Colorado Springs, Colorado 80906. Gebruikt met toestemming.

BW-Magie van het Conflict.indd 25

15-09-10 10:41

BW-Magie van het Conflict.indd 26

15-09-10 10:41

2

D e a a rd va n conflicten

Con fl ict

Het lijkt alsof het overal om ons heen is. We zien het in onze privĂŠlevens, tussen ouder en kind en tussen partners. We zien het op het werk, tussen werkgevers en werknemers. Het is er vaak tussen mannen en vrouwen. We zien religie tegen religie, landen tegen landen. Het is het onderliggende thema van de geschiedenis van de mensheid. Door de complexiteit van het leven op deze planeet, door de exponentieel toenemende hoeveelheid mensen en de vele moeilijkheden die dit met zich meebrengt en door het bezit van indrukwekkende wapens die onze ondergang zouden kunnen veroorzaken, is het conflict het kritieke punt van onze tijd geworden.

Waar komen veel van deze conflicten vandaan? We hoeven niet ver te zoeken naar een oorzaak. Heb je wel eens je ogen gesloten gedurende vijftien seconden en aandacht besteed aan de gedachten die dan door je hoofd schieten? Wat een tempo! Dat allemaal in vijftien seconden. Als je een willekeurig conflict neemt, kan de bewuste geest gemakkelijk nog veel meer denken in diezelfde tijd. De onbewuste geest zou boeken kunnen vullen. En dan te bedenken dat er 5.760 van deze vijftien-seconde intervallen zijn elke dag, dag in dag uit.

Je zou denken dat het begrijpen en grip krijgen op conflicten een hoge prioriteit zou krijgen in ons leven. Toch proberen we slechts zelden om het te snappen.

We vermijden het of we hebben er weerstand tegen. Helaas komt het altijd terug.

Heb je ooit vermeden om jezelf bezig te houden met je financiĂŤle administratie met als resultaat dat je tegen de betaaltermijn veel tijd en soms ook geld kwijt was?

Of heb je wellicht weerstand tegen regelmatig sporten en een gezond dieet en vervolgens kijk je met spijt in de spiegel? Hoe vaak heb je vermeden de ongemakkelijke waarheid te vertellen met als resultaat dat het probleem alleen maar groter werd en de waarheid zeggen een steeds moeilijkere opgave was?

Dit boek is een uitnodiging om conflict niet uit de weg te gaan, maar juist om het uit te nodigen. Het te omarmen en te doorgronden. Als we dat doen, wordt duidelijk dat conflict een van de grootste geschenken is die we hebben om positieve groei en verandering te voeden; een krachtige en energiegevende mogelijkheid. Conflict heeft werkelijk een magische kwaliteit: het kan het beste

BW-Magie van het Conflict.indd 27

15-09-10 10:41

28

De magie van conflict

uit ons naar boven halen. Eigenschappen die onder normale omstandigheden niet worden aangesproken.

Het spreekwoord zegt dat wat de rups het einde van de wereld noemt, de geboorte is voor de vlinder. Er is een Zen verhaal over een keuterboer die een prachtig paard had, waar anderen jaloers naar keken. Op een dag verdween het paard.

Alle dorpelingen zeiden: “Tjonge, wat een pech”. De boer zei echter kalmpjes: “Misschien, misschien niet.” Een paar dagen later kwam het paard terug en bracht een kudde mooie wilde paarden mee.

Een week later werd zijn enige zoon door een wild paard afgeworpen met kreupelheid tot gevolg. Toen de dorpelingen wederom tegen hem zeiden: “Wat een pech”, zei de man: “Misschien, misschien niet”. Een week later begon de keizer een zinloze oorlog en alle jonge mannen, behalve de zoon van het boertje, werden geronseld en geen van hen kwam ooit nog terug.

Buckminster Fuller was een van de grootste denkers van onze tijd. Hij heeft een bijdrage aan de wereld geleverd door uitvindingen zoals de geodetische dome. In zijn boek Het kritieke pad heeft hij in detail uitgelegd wat we moeten doen om een welvarende toekomst voor de mensheid te garanderen. Hij vertelde ons vaak dat als we de principes van het universum werkelijk wilden begrijpen we vooral scherp naar de natuur moesten kijken. De natuur is het ultieme voorbeeld van succes. Bucky was vaak verontrust over de verschillen tussen de principes van de natuur en de waarneming daarvan door de mens. Door een reeks van misvattingen heeft de mens een aantal mythes laten voortbestaan die erg schadelijk zijn voor het succesvol oplossen van conflicten.

Eén van die mythes is dat conflict iets negatiefs is. In Aiki workshops die ik in het hele land geef, komen mensen naar me toe met de conflicten die ze in hun leven hebben. Soms is het de relatie die ze op dat moment hebben, het soort werk dat ze doen, een gezondheidsprobleem of een algemeen gevoel van onvrede in hun leven. Ze spreken onvermijdelijk over conflict alsof het iets slechts is. “Ik wil het niet. Ik wil er iets aan doen. Het is schadelijk.”

Onz e eers t e m ythe:

Conflict is negatief.

De natuur ziet conflict niet als iets negatiefs. De natuur gebruikt conflict als

BW-Magie van het Conflict.indd 28

15-09-10 10:41