8 minute read
Oud Vijfheerenlanden
De Huibert (Wikimedia, fotograaf Jan Dijkstra).
Wie zijn de vijf heren?
Advertisement
Vijfheerenlanden is van oudsher de naam van onze streek en nu ook de naam van onze gemeente. Maar waar komt die naam vandaan? Wie waren de vijf heren? En wat hebben ze betekend? Rob de Graaff en Corry van der Gun van historische Vereniging Het Land van Brederode zochten het uit.
Hun zoektocht begint met de datum 11 april 1284. Op deze dag vond in de kerk te Everdingen een bijzondere bijeenkomst plaats van twaalf lokale heren en vertegenwoordigers van het Domkapittel en Oud Munster uit Utrecht. Ze bespraken hoe de wateroverlast in het gebied van de huidige Vijfheerenlanden te lijf te gaan. Van de aanwezigen zijn er vijf heren die in verband worden gebracht met de naam van onze gemeente. Dat zijn: Huibert van Everdingen, Jan II van Arkel, Jan van der Lede, Zweder van Beusichem en Gijsbrecht Uten Goye. De heren bezaten een heerlijkheid, zij hielden zich bezig met de rechtsmacht in hun gebied en zij ontvingen hun inkomsten uit allerlei rechten, zoals tolrecht, jachtrecht en veerrecht. Hoewel zij regelmatig conflicten met elkaar hadden (vooral de heren van Vianen en de Van Arkels), accepteerden zij door de toenemende wateroverlast in het gebied, de noodzaak om samen de strijd tegen het water aan te gaan.
Oorzaken van de wateroverlast
De vaste bewoning in het gebied startte in de 11de eeuw. Aanvankelijk lag het land hoger dan de gemiddelde waterstand en omdat het van het oosten naar het westen afliep kon er op natuurlijke wijze ontwaterd worden. Door de ontginningen, de bevolkingsgroei en de inklinking van de bodem namen de problemen echter toe. In eerste instantie begon men met het aanleggen van kades en dijkjes en het graven van sloten. Na de aanleg van de Bazel- en Zouwedijk in opdracht van Floris V in 1277, werd de afvoer van het water richting de Alblasserwaard onmogelijk. Daarnaast werd er ook steeds meer waterlast uit de Betuwe ondervonden. De situatie werd ronduit nijpend en men besloot om gezamenlijk op te treden.
De overeenkomst
Aan de bijeenkomst in 1284 waren de nodige besprekingen vooraf gegaan en men kwam in Everdingen bij elkaar voor de uiteindelijke overeenkomst. Besloten werd tot de bouw van de Diefdijk, het versterken van de Lekdijk en de Noorden Lingedijk en het graven van een kanaal de ‘Huibert’, genoemd naar de initiator van de bijeenkomst Huibert van Everdingen. De Huibert zou gegraven worden richting de Zederik. De Diefdijk moest het overtollige water uit de Betuwe tegenhouden. ▸
De vijf heren: pioniers in de bestrijding van wateroverlast
Zegel van Zweder van Beusichem, tweede helft 13de eeuw.
Later zou ook een sluis in de Arkelse dam gebouwd worden ten behoeve van de afwatering van de Zederik op de Linge.
Verder werd afgesproken dat elke landbezitter verantwoordelijk was voor het onderhoud van zijn stuk dijk en dat er boetes werden geheven bij nalatigheid. Ook werden er meerdere schouwen per jaar gehouden, te weten op de eerste zondag in mei, met St. Jan, de dag voor St. Maarten en een naschouw. De aan te stellen heemraden werden bevoegd om maatregelen te nemen ter beveiliging van de dijken. Daarbij werd het voeren van oppositie en het houden van vechtpartijen op straffe van een boete verboden. Blijkbaar ging het er nogal ruig aan toe tussen de verschillende partijen.
Om de overeenkomst te bevestigen werd er in Everdingen krachtige taal gesproken. Na het aanroepen van Gods naam In Godes Name, Amen beloofde Van Arkel dat hij de overeenkomst voor onverbrekelijk hield en alle deelnemers verklaarden elkaar voortaan als broeders, althans op dit gebied, te zullen bijstaan. De overeenkomst kwam tot stand in de paasweek en dat is waarschijnlijk geen toeval. In de middeleeuwen was de paasweek het hoogtepunt van het kerkelijk jaar en dit moet aan deze samenkomst extra veel gewicht hebben gegeven.
Het ontstaan van de naam ‘Vijfheerenlanden’
De samenwerking hield stand en werd in de loop van de tijd steeds verder uitgebreid zoals in 1373 met de aanleg van sluizen bij de Lekdijk te Ameide. Hierdoor kon water van de Zederik op de Lek worden afgevoerd. In het voor dit onderwerp belangrijke jaar 1428 werd overeengekomen dat iedere heerlijkheid een eigen Dijkscollege kreeg dat het onderhoud aan de hun toebedeelde stukken dijk ging verrichten. Vanwege het gemeenschappelijke belang van de Diefdijk tegen het overstromingsgevaar vanuit het Gelderse, werd overeengekomen dat de zorg voor deze dijk evenals schouw houden over alle dijken in het gebied aan de Dijkscolleges, gezamenlijk zou worden toebedeeld. Hiervoor werd een overkoepelend Dijkscollege met de naam de ‘Vijfheerenlanden’ ingesteld.
Door aan- en verkoop, huwelijken en nieuwe beleningen was het aantal heerlijkheden in de loop van de 15de eeuw teruggebracht tot vijf te weten: het Land van Arkel boven de Zouwe, Vianen, Hagestein, Everdingen en Ter Leede (Leerdam)/Schoonrewoerd. De heren hadden inmiddels een andere achtergrond. De Brederodes hadden in Vianen hun intrede gedaan terwijl bijvoorbeeld het geslacht Van Arkel in de 15de eeuw uitstierf.
Hoewel de naam ‘Vijfheerenlanden’ pas in de 15de eeuw ontstond hebben de heren uit 1284 een belangrijk begin gemaakt met een vergaande samenwerking op het gebied van de bestrijding van de wateroverlast. Het kan worden beschouwd als het begin van wat aanvankelijk een waterstaatkundige samenwerking was en daarna uitgroeide tot een bestuurlijke eenheid op waterschapsgebied, die in latere tijden is voortgezet en uitgebouwd. ▪
Zegel van Johannes van Arkel, 1363 (Collectie Het Utrechts Archief).
De Vijf Heeren Landen tusschen de Dief en Souwe Dyken (Gelders Archief, Jacob Perrenot 1761).
Meer weten?
Raadpleeg Inventaris van de archieven van het hoogheemraadschap van de Vijfheerenlanden door J.D. Winsemius (Den Haag, 1973). www. landvanbrederode.nl
GRATIS HALEN EN BRENGEN BIJ EEN ONDERHOUDSBEURT
(BINNEN EEN STRAAL VAN 30 KM)
BIJ ONS VOORDELIG WERKPLAATSTARIEF
VOOR ONDERHOUD EN REPARATIE
OOK VOOR HARLEY DAVIDSON EN SPORT MOTOREN. TEVENS VOOR BROM- EN SNORSCOOTERS.
Openingstijden: maandag gesloten, dinsdag 09.00 - 17.30, woensdag 09.00 - 17.30, donderdag 09.00 - 17.30 / 19.00 - 21.00, vrijdag 09.00 - 17.30 / 19.00 - 21.00, zaterdag 09.00 - 16.00. Overige dagen op afspraak
HSL Bikes
De Limiet 3 4131 NR Vianen T : 0347 35 53 16 M : 06 1114 2177 E : Info@hslbikes.nl I : www.hslbikes.nl
Een vage kaaklijn, dubbele kin, grove poriën, fi jne lijntjes en rimpels… Herkenbaar?
Dan is HIFU therapie wellicht iets voor jouw HIFU staat voor High Intensity Focused Ultrasound en is de gouden standaard onder de huid verstrakking, huidlifting en rimpelvermindering behandelingen. Bij deze behandeling wordt er gebruik gemaakt van de kracht van ultrasound, waardoor de aanmaak van collageen en elastine gestimuleerd wordt.
Het is een niet-chirurgische methode, waarbij het huidoppervlak onbeschadigd blijft. Met uiterste precisie wordt de juiste diepte, temperatuur en hoeveelheid ultrasound afgegeven. De geluidsgolven bereiken de diepere huidlagen en de SMAS laag (deze laag bedekt en omgeeft diepe structuren in het gelaat en de hals en wordt gelift tijdens een chirurgische facelift).
De behandeling is geheel natuurlijk en zet het lichaam zelf aan het werk tot nieuwvorming van collageen en elastine (neemt ongeveer 3 maanden in beslag). Hierdoor zal de huid verbeteren en verstevigen. Het liftend effect zal geleidelijk ontstaan én langdurig behouden blijven!
De HIFU behandeling wordt uitgevoerd door een zeer ervaren Huidtherapeut. Voordelen:
• Zeer natuurlijk resultaat • Kan in alle seizoenen uitgevoerd worden • Er is geen herstelperiode • Keert tekenen van veroudering om, zoals verslapping van de huid • Slechts 1 tot 3 behandelingen
Derma Moments | De Limiet 15D | 4131 NR Vianen
1305580.indd 1 1306501.indd 1 14-10-2021 09:36 Verstopping
in afvoer of riool?
14-10-2021 10:07
Voor particulieren en bedrijven
Sanitaire verstoppingen Hogedruk reiniging Rioolstank oplossen Plaatsen van vetafscheiders Aanleg en onderhoud riolering Adviezen betreft riolering Pompputten / Persleidingen Camera rioolinspectie Aanleg drainage Riool controle t.b.v. aan- en verkoop van oroerendgoed Ledigen van vetafscheiders
24 uur per dag, 7 dagen per week bereikbaar op:
Wij staan 24 uur per dag voor u klaar. Ook op zon- en feestdagen. We werken enkel met gecertificeerde en erkende specialisten die altijd snel een oplossing weten te vinden voor uw probleem.
0347 35 11 99
BalanceAdapt™
BalanceAdapt™ ErgoAdapt™
S-M-L
S-M-L ComfortZones™
DE PERFECTE
Leer BALANS VOOR UW DINER voor de prijs van stof �ntde� de uitge�reide Stressless® �ining collec�e met de unie�e BalanceAdapt™ func�e� die een �ac�te sc�ommel�e�eging mogeli�� maa�t en tot dus�er onge��enaard �itcomfort aan de ee�afel �iedt� Leun comforta�el ac�tero�er en geniet �an de nieu�e stoel�arianten op�alle��an�en�met armleuningen en �redere �i�ngen� www.stressless.com
Uniek eetcomfort voor de voordelige prijs:
Bijv. Stressless® Laurel D400 eetkamerstoel laag (L) met armleuningen in leer 'Paloma' voor de prijs van stof: slechts eur 349,–* i��p���� eur 449,–**
Geldig voor alle Stressless® Dining eetkamerstoelen. Van 01-10 t/m 30-11-2021 krijgt u de leerkwaliteiten 'Batick' en 'Paloma' voor de aantrekkelijke stofprijs (stofgroep 5).*ac�e ad�iespri�s �an de fa�ri�ant� **�ri��li��ende ad�iespri�s �an de fa�ri�ant�
Stressless® Stressless®�Stella�����ts�met��oeten�an���ncl��tafel�lad Mint D300 eetkamerstoel laag (L) met armleuningen in leer 'Paloma' Actieperiode: 01-10 t/m 30-11-2021 slechts eur 349,–* i��p���� eur 449,–**
