Inkijkexemplaar Februari 2017

FEBRUARI 2017 N U MMER 1

JA A R G A N G 5

NATUUR

EN VEILIGHEID

Ruiken, voelen, horen, zien, proeven

Natuur beleving

voorlichting

Zee, mooi én gevaarlijk!

Het belangrijke werk van reddingshonden

Neus achterna Eerste hulp in afgelegen gebieden

Wilderness Life Support

van de redactie

F E B R UA R I 20 17 N U MME R 1, JAAR G A N G 5

Gevaarlijk mooi?

Colofon Hoofdredacteur A.N. de Voogd Redactie M. Jansen, E.J. van der Steen, M. van der Tang

U

it een opinieonderzoek van het ministerie van Economische Zaken van vorig jaar blijkt dat ruim 60 procent van de Nederlanders regelmatig een natuurgebied bezoekt.

Dat is dan ook te zien aan de parkeerplaatsen die zondags helemaal vol staan. Vele Nederlanders genieten die dag van het prachtige Nederlandse natuurschoon. En Nederland heeft veel te bieden!

De Groene Jonker is zo’n plek. Een plek in het westen van het land. Een mooi stuk groen in de Randstad. Hier wordt de natuur met rust gelaten, wat ervoor zorgt dat er unieke vogelsoorten op afkomen. Onder begeleiding van twee gidsen van Natuurmonumenten maakte ik een excursie door het gebied. Hoewel het waarschijnlijk de meest mistige dag van het jaar was, heb ik toch nog vogelsoorten gezien die ik normaalgesproken niet vaak tegenkom. Een aanrader!

Iemand die iedere dag mag genieten van de natuur is Marco de Groot, duinwachter in het duinen natuurgebied Meijendel. Hoewel hij de orde moet handhaven en regelmatig eerste hulp moet verlenen, is er nog steeds tijd om het stukje prachtig Nederland te beleven. En Meijendel is mooi!

Datzelfde geldt voor mensen die de mogelijkheid nemen om te gaan wadlopen. Een magische tocht door de Waddenzee waarbij regelmatig zeehonden gespot kunnen worden. Als er daar iets misgaat, zijn er gelukkig de gidsen die eerste hulp kunnen verlenen.

Tijdens wandeltochten kan je dieren tegenkomen.

Deze vormen in principe geen gevaar. Hoewel we geen beren, leeuwen of andere grote vleesetende dieren in Nederland hebben die ons het leven zuur kunnen maken, zijn er wel enkele gevaren.

Ben Hopman geeft in zijn artikel een aantal voorbeelden.

Genieten van de natuur wordt door sommigen vrij letterlijk genomen. Het Instituut voor natuureducatie en duurzaamheid organiseert uitjes waarbij groepen kinderen wordt geleerd hoe ze brandnetelsoep moeten maken, of hoe ze van diverse bloemblaadjes ‘confetti-boter’ maken. Met als kanttekening om de natuur niet te zien als supermarkt zonder gevaren.

Een overzicht van een aantal planten en bessen die giftig zijn, vindt u in het middenkatern.

Misschien handig als uw kind trek krijgt tijdens een wandeling en een prachtige bes ziet hangen.

Heeft je kind toch een hap genomen? Lees dan ook maar de tips. Of nog beter: haal het diploma Eerste Hulp!

De natuur bevat veel gevaren voor de mens Menno Bentveld, bekend van het radioprogramma Vroege Vogels, gaat in zijn column verder in op dit thema. Zijn conclusie kunt u het beste zelf lezen.

Familie Zorgzaam Dan nog een andere belangrijke mededeling.

Sinds 2013 hebben we de familie Zorgzaam kunnen volgen. Na de heldenactie van Boris in het oktobernummer en de revalidatieoefeningen van oma Beppie met Zora de zorgrobot in december, heeft de familie besloten dat het genoeg was.

Maar niet getreurd, hoewel de strip verdwijnt, zal deze worden vervangen door een cartoon.

Namens de gehele redactie wens ik u weer veel leesplezier!

Matthijs van der Tang

Eindredacteur B.A.J. Jongejan Drukker De Bink, Leiden Vormgever C10 Ontwerp, Gentle Giant Aan dit nummer werkten mee: M. Bentveld, G. Bonninga, A. Brants, K. Dorrestijn, M. de Groot, B. Hopman, L. Jelsma, S. Koop, D. Penders, M. de Waard Redactieadres Scheveningseweg 44 2517 KV Den Haag Postbus 16462 2500 BL Den Haag 070 - 338 32 33 redactie@ehbo.nl www.ehbo.nl/magazine #magazineEHBONL Abonnementsprijs 2017 (6 nummers) €17,95 Nieuwe abonnementen 070 -338 32 35 www.ehbo.nl/magazine Magazine niet ontvangen?

070 - 338 32 35 redactie@ehbo.nl Opzeggen Abonnementen dienen schriftelijk te worden opgezegd.

COVERFOTO SRCN OVERNAME ARTIKELEN EN FOTO’S ARTIKELEN UIT EHBO.NL MOGEN MET BRONVERMELDING WORDEN OVERGENOMEN. WANNEER ECHTER EEN AUTEUR IS VERMELD, DIENT DEZE APART TOESTEMMING TE VERLENEN. IN BEGINSEL IS ER COPYRIGHT VERSCHULDIGD. DAT GELDT OOK VOOR HET OVERNEMEN VAN FOTO’S BIJ ARTIKELEN.

Volgend nummer:

Onderwijs en Eerste Hulp redactie@ehbo.nl

ARTIKELEN IN EHBO.NL BEHOEVEN NIET BIJ VOORBAAT DE OPVATTINGEN VAN HET ORANJE KRUIS WEER TE GEVEN. ZIJ KUNNEN BIJVOORBEELD BEDOELD ZIJN OPVATTINGEN VAN ANDEREN TE TOETSEN OF EEN DISCUSSIE OVER EEN ONDERWERP OP GANG TE BRENGEN. BIJ HET PUBLICEREN VAN DE FOTO’S IS DE GROOTST MOGELIJKE ZORGVULDIGHEID BETRACHT. TOCH BESTAAT DE MOGELIJKHEID DAT ER GEEN TOESTEMMING IS GEVRAAGD AAN EVENTUELE RECHTHEBBENDEN. U KUNT ZICH HIERVOOR WENDEN TOT DE REDACTIE. TWEEMAANDELIJKS MAGAZINE VAN DE STICHTING KONINKLIJKE NATIONALE ORGANISATIE VOOR REDDINGWEZEN EN EERSTE HULP BIJ ONGELUKKEN ‘HET ORANJE KRUIS’.

ISSN: 2214-6792 GEDRUKT OP FSC GECERTIFICEERD PAPIER.

2

inhoud HET BELANGRIJKE WERK VAN REDDINGSHONDEN

10 Neus achterna Voorlichting

DIEREN IN DE NATUUR

4 Beestachtig mooi 18 Natuur beleving

Uit de praktijk

RUIKEN, VOELEN, HOREN, ZIEN, PROEVEN

NATUUR

ONTSTAAN EN BESTRIJDEN VAN NATUURBRANDEN

14 Brand!

EN VEILIGHEID

en verder...

EERSTEHULPVERLENING OP HET WAD

Informatief

24 Het wad op!

INFORMATIEF

6 Gespot in de natuur HELDEN

9 Trotse leerlingen UIT DE PRAKTIJK

12 Duinwachter in actie Preventie

EERSTE HULP

16 Giftig of niet!

VRAAG & ANTWOORD

21 Wat kan je als eerstehulpverlener?

26

WAAR JE OP MOET LETTEN ALS JE DE ZEE IN OF OP GAAT

Zee, mooi én gevaarlijk!

UIT DE PRAKTIJK

22 Wilderness Life Support VOORLICHTING

28 Ongewenste gast 30 Kort Nieuws COLUMN MENNO BENTVELD, VROEGE VOGELS NPO RADIO

31 Natuur? Pas op!

N U MME R 1

F E BRUA R I 2 0 17

3

informatief

Veilig op excursie Het is erg mistig wanneer ik richting de Groene Jonker rij, een natuurgebied bij de Nieuwkoopse Plassen. Op de smalle weg met aan weerszijden water voel ik mij niet helemaal op mijn gemak. Gelukkig arriveer ik zonder schade en kan ik aan de excursie van Natuurmonumenten beginnen.

TEKST MATTHIJS VAN DER TANG | FOTOGRAFIE JESSICA PLUYM

Gespot in de 6

N

atuurmonumenten werd meer dan honderd jaar geleden opgericht, in 1905, als particuliere natuurorganisatie. Inmiddels beheren ze ruim 100.000 hectare natuur en 2500 historische gebouwen.

Dat de natuur leeft onder de Nederlanders blijkt uit het aantal leden van Natuur­ monumenten, namelijk 719.000 en meer dan 200.000 kinderen zijn lid van OERRR (kinderlidmaatschap).

Hulp bij Geïsoleerde Arbeid Om mensen te betrekken bij de natuur worden diverse activiteiten georganiseerd, waaronder excursies naar natuurgebieden, zoals de Groene Jonker. Jaarlijks komen hier meer dan 70.000 mensen op

af. Het kan gebeuren dat iemand in een afgelegen natuurgebied niet goed wordt.

‘Al onze medewerkers natuurbeheer hebben de training Hulp bij Geïsoleerde Arbeid gehad. Eerste Hulp is hier onderdeel van.

‘Natuurmonumenten beheert 100.000 hectare natuur’

natuur

‘Het enige gevaar in het natuurgebied zijn de gladde, houten bruggetjes’

N U MME R 1

F E BRUA R I 2 0 17

7

‘Onze activiteiten trekken jaarlijks meer dan 70.000 bezoekers’ Vogels kijken Na twee uur komen we weer terug bij de parkeerplaats. Hoewel we niet heel veel hebben kunnen zien, is één persoon zo enthousiast geworden dat hij graag als vrijwilliger in het gebied wil werken. Hij is kortgeleden met pensioen gegaan en zou best wat willen ondernemen.

JAN KRIEK

Gevaren

Dit houdt ook in dat de medewerkers weten waar in het gebied ambulance-opstelplaatsen zijn, maar ook EHBO-posten, toegangswegen tot het gebied én eventuele barrières, zoals slagbomen’, vertelt Dieuwertje Penders van Natuur­monumenten.

De gidsen wijzen ons niet op eventuele gevaren. De groep bestaat uit geïnteresseerden en zal gemiddeld 60 plus zijn. Niet een doelgroep die gevaarlijke taferelen zal uithalen. Gevaarlijk is het ook niet.

De enige gevaren die zich kunnen verschuilen in het natuurgebied zijn de gladde, houten bruggetjes die we over moeten steken. Je wil niet met het ijskoude weer in ‘we zien maar het water vallen. Gelukkig tien van de 120 gaat alles goed en komt verschillende vogelsoorten’ iedereen er zonder kleerscheuren vanaf.

Met dit in gedachten betreed ik, samen met een groep van ongeveer 20 personen onder leiding van twee gidsen, het beschermde natuurgebied. De twee vrijwilligers van Natuurmonumenten, tevens onze gidsen, kennen het gebied goed. De gidsen vertellen ons onderweg het een en ander over de historie van het gebied, maar ook welke vogels we zien.

Het is nog steeds erg mistig en van de meer dan 120 verschillende vogelsoorten zien we er ongeveer tien, waaronder de Smient en verschillende soorten reigers.

Hoewel de mist het zicht belemmert, levert het wel een aparte sfeer.

“

Preventie De veiligheid zit vooral in de preventie.

Wanneer je je via de website opgeeft, worden er tips gegeven, zoals het aantrekken van stevige schoenen of laarzen, maar ook op het controleren van teken na de wandeling.

‘Dit voorjaar organiseren de vrijwillige boswachters een ‘tekencampagne’. Hierbij informeren ze natuurbezoekers over het gevaar van teken en wat ze moeten doen bij een tekenbeet’, vertelt Dieuwertje.

Dit voorjaar organiseren de vrijwillige boswachters een ‘tekencampagne’.”

Dieuwertje Penders 8

Dieuwertje bevestigt mijn ervaring: ‘De activiteiten die wij organiseren zijn rustig van aard: wandelen, vaartochten, kinderactiviteiten. We maken daar weinig ongevallen mee. Afgezien van een verstuiking, insectenbeet, en dergelijke.’

Ik merk bij de overige deelnemers geen teleurstelling dat ze weinig vogels hebben gezien, maar eerder een enthousiasme.

Veel van de deelnemers zullen op een zonnige dag terugkomen met hun verrekijkers om de overige vogels te spotten.

www.natuurmonumenten.nl/activiteiten

Wat te doen bij een tekenbeet • Controleer na een wandeling of je door een teek gebeten bent.

Verwijder een teek altijd zo snel mogelijk.

• Gebruik voor het verwijderen van teken geen alcohol of benzine.

• Pak met een puntige pincet de teek zo dicht mogelijk bij de huid vast.

Gebruik eventueel een speciale tekentang. Trek de teek uit de huid.

Vermijd het leegknijpen van de teek.

• Ontsmet het wondje met ontsmettingsmiddel.

• Noteer de datum van de tekenbeet en houd drie maanden lang in de gaten of er een rode kring ontstaat rondom de tekenbeet. Neem dan contact op met de huisarts. Doe dat ook bij ongewone vermoeidheid, koorts, verminderde eetlust of pijn aan gewrichten.

preventie

Ontstaan en bestrijden van natuurbranden Het is in enkele gebieden in het land zo droog dat er zomaar een natuurbrand kan ontstaan. De brandweer roept mensen daarom op extra voorzichtig te zijn met vuur en niet per ongeluk een natuurbrand te veroorzaken door het weggooien van een sigaret.

TEKST ANNET DE VOOGD | FOTOGRAFIE STEFAN VERKERK

J

aarlijks lezen we deze berichten in de krant of op internet. Ondanks deze waarschuwingen vliegen met regelmaat natuurgebieden in brand. Wie herinnert zich niet de flinke brand in de duinen bij Schoorl?

afhankelijk van het gebied en de wind, voortbewegen met een snelheid van ongeveer 1- tot zelfs 40 km per uur. Daar is niet tegen aan te rennen. Niet door dieren en zeker niet door mensen.

Insluiten Razendsnel Een natuurbrand is een brand, waarbij de brandstof hoofdzakelijk uit vegetatie bestaat. Zo’n brand kan voorkomen in alle gebieden waar droge vegetatie brandbaar is: bos-, heide-, gras-, veen-, riet- en duinvegetaties. Natuurbranden zijn helaas nooit volledig te voorkomen. Behalve dat een natuurbrand gevaar oplevert voor mensen, sneuvelen bij natuurbranden tal van dieren die niet snel genoeg konden vluchten. Een beetje flinke brand kan zich,

Het grootste gevaar voor mensen is dat ze door het vuur ingesloten raken en niet meer weg kunnen komen. Is er brand in de natuur en weet je niet welke kant je uit moet? Loop dan niet voor de brand uit of in de richting van de brand, maar haaks op de richting waar de brand vandaan komt. Komt de brand uit het zuiden, loop dan niet richting het noorden, maar richting het oosten of westen. De kans dat de brand je inhaalt of ‘Brand kan insluit, is dan het kleinst. zich met

40 km/u

voortbewegen’

Brand!

14

‘Loop altijd haaks op de richting waar de brand vandaan komt’ Voorkom natuurbrand:

wat kun je doen?

• Rook niet in een natuurgebied. Doe je het toch, maak je sigaret dan zorgvuldig uit en gooi de peuk niet weg. Let op of er misschien een rookverbod geldt.

• Gooi afval in de daarvoor bestemde afvalbakken. Als dat niet kan, neem het afval mee en gooi het thuis weg. Een stukje glas waar de zon op schijnt kan namelijk brand veroorzaken.

• Ga je barbecueën, maak je een kampvuur of heb je een vuurkorf aan staan? Houd je dan aan de regels die in het gebied gelden.

• Let op waar je de auto neerzet. De katalysator, die vaak aan de onderkant zit, wordt erg heet. Als je de auto in droog, hoog gras wegzet, kan dat daardoor in brand vliegen.

• Parkeer niet op bospaden: brandweervoertuigen moeten altijd vrij baan hebben. www.brandweer.nl/brandveiligheid/voorkom-natuurbranden

De ANWB geeft ook nog tips voor kampeerders: • Caravan of vouwwagen uit de stalling? Laat eerst de gasleidingen en brandblusser controleren en vervang deze zo nodig.

• Verken bij aankomst op de vakantiebestemming de vluchtroutes en bekijk het ontruimingsplan van de camping of het recreatiepark.

• Houd tentdoek, gordijnen, papier en andere makkelijk brandbare materialen op veilige afstand van kook- en verwarmingstoestellen en zorg voor voldoende ventilatie.

• Ontstaat de brand op een camping? Bel 1-1-2, verwijder gasflessen uit de omgeving van de brand en meld de brand bij de receptie of de portier.

• Volg bij ontruiming en evacuatie van camping of recreatiepark de instructies van de beheerder, bedrijfshulpverleners, hulpdiensten en politie.

• Neem bij brand alleen belangrijke papieren, telefoon, geld, medicijnen mee en laat kampeermiddelen achter, aangezien het meenemen ervan tot aanzienlijke vertraging van de ontruiming of evacuatie kan leiden. www.anwb.nl/nieuws/dossier/natuurbranden

N U MME R 1

F E BRUA R I 2 0 17

15