Eerste Hulp aan kinderen
II I Letsels
Shock
65
1.
Uitwendige wonden
Op basis van uw eigen beoordeling moet u beslissen of u een wond zelf kunt behandelen, of dat u tijdelijke maatregelen treft om erger te voorkomen en de verdere behandeling overlaat aan de professionele hulpverlening. Wonden die u zelf kunt behandelen zijn: snijwondjes, schaafwondjes en splinterverwondingen. De grotere wonden, diepe wonden, vuile wonden (bijvoorbeeld bijt-/ scheur-/krabwonden) en ernstig bloedende wonden moeten, nadat u eerste hulp heeft verleend, door een huisarts of in het ziekenhuis behandeld worden.
1.1
Kleine wonden
Iedere wond is verontreinigd met ziektekiemen. Een kleine wond kan het beste worden schoongemaakt door het spoelen met water uit de kraan. Het lichaam is goed zelf in staat om de ziektekiemen binnen 24 uur te vernietigen. Bij ontbreken van schoon water kunt u een huidontsmettingsmiddel gebruiken. Dek het wondje af met: • een wondpleister; • steriel kompres met kleefpleister.
Wondpleister • •
Zorg ervoor dat u bij het aanbrengen het strookje gaas (dat is vastgehecht op de kleefpleister) niet aanraakt. Laat de wondpleister niet langer dan één dag zitten, breng dan eventueel een schone pleister aan.
Steriel kompres met kleefpleister (minimaal 2½ cm breed) 1. 2. 3.
Open de verpakking van het steriele kompres. Verwijder één helft van de verpakking en breng de vrijgekomen helft van het kompres op de wond. Druk met een vinger het kompres naast de wond tegen de huid en verwijder de rest van de verpakking, zodat het kompres geheel op de wond ligt. Vouw het kompres niet open en zorg ervoor dat u het niet verder aanraakt.
66
Eerste Hulp aan kinderen - Letsels
4.
Plak met stroken kleefpleister het kompres vast op de huid, zodanig dat het aan vier zijden is afgesloten (bij doordringende borstwonden aan drie zijden). Plak de pleister niet over een gewricht heen.
Voorwerp in de huid ACTIE
• • • •
Uitwendige wonden
Haal een splinter of naald alleen uit de huid als er een grijpbare punt uitsteekt. Pak de splinter altijd zo dicht mogelijk bij de huid met een pincet vast en verwijder hem in de lengterichting. Ontsmet de huid na verwijdering van de splinter. Als de splinter of naald niet gemakkelijk verwijderd kan worden, ga dan naar de huisarts of huisartsenpost. Dit geldt ook als een kind een vishaak in de huid of een velletje tussen de rits heeft gekregen.
67
Infectie De wond kan soms rood en dik worden en (meer) pijn gaan doen. Dat betekent dat de ziektekiemen zich vermenigvuldigd hebben. Het afweersysteem van het lichaam reageert op deze infectie door extra witte bloedlichaampjes aan te maken die de ziektekiemen proberen te vernietigen. Het kind kan daardoor verhoging/koorts krijgen. Bij een open, geïnfecteerde wond is een badje met een voorwasmiddel in vele gevallen afdoende om de wond te reinigen (een scheutje voorwasmiddel in een teil water). Als de verschijnselen niet snel verdwijnen of er een ‘rode streep’ ontstaat, ga dan naar de huisarts(enpost).
1.2 Grote wonden Grote wonden kunnen gepaard gaan met hevig bloedverlies. Raak de wond niet aan en maak deze niet schoon. Wonden moeten binnen 6 uur gehecht, geplakt of geniet worden, omdat bacteriën 6 uur nodig hebben om te groeien. Dek een wond af met een (wond)snelverband of met steriel kompres. Zet het kompres vast met een elastische zwachtel of kleefpleister. Wanneer u geen verband hebt, neem dan een schone doek (zakdoek of theedoek). Ga bij grote wonden altijd naar de huisarts(enpost).
1.3 Schaafwonden Als een kind valt, kan hij gemakkelijk schaafwonden krijgen. Wanneer hij minder beschermende kleding draagt, dus vooral in de zomer, zijn schaafwonden vaak verontreinigd met zand, aarde of grind.
68
SITUATIE
• • •
Het kind heeft pijn. De bovenste laag van de huid is beschadigd. De wond vertoont puntvormige bloedingen (kapotte haarvaatjes) en is meestal vuil.
CONCLUSIE
Het kind heeft een schaafwond.
ACTIE
•
Spoel de wond schoon met lauw leidingwater. Dep of wrijf de schaafwond zo nodig met een zacht washandje schoon.
Eerste Hulp aan kinderen - Letsels
• •
Laat de wond drogen aan de lucht. Ga bij grote schaafwonden naar de huisarts of huisartsenpost.
Bij een schaafwond onder de kleding kan toch een verband (pleister) nodig zijn. Dat raakt meestal verkleefd aan de wond. Wilt u het verband verschonen, week het dan los met zout water (één afgestreken theelepeltje zout op een beker lauw water) of met babyolie. Gebruik bij voorkeur niet verklevende kompressen (gazen), zoals bijvoorbeeld Metalline verband.
Een (nieuwe) tetanusprik? Veel kinderen zijn op jonge leeftijd al ingeënt (DKTP). Na volledige inenting biedt deze vaccinatie 10 jaar bescherming. Bij grote schaafwonden kan het nodig zijn om (opnieuw) een tetanusprik te krijgen. Vraag het uw huisarts.
1.4 Snijwonden Kleine kinderen spelen graag met papier, maar kunnen zich hier ook aan snijden. Verder zijn alle scherpe voorwerpen, zoals messen, scharen, naalden, spijkers enzovoort, een gevaar voor elk kind.
Uitwendige wonden
69
SITUATIE
• • • •
CONCLUSIE
Het kind heeft een snijwond.
ACTIE
•
•
•
•
•
Pijn. Een scherpe, diepe, duidelijk begrensde wond. Soms veel bloedverlies. Soms wijkende wondranden (afhankelijk van grootte en diepte van de wond).
Houd de wond onder zacht stromend, koud leidingwater. Dit spoelt de wond schoon en u kunt de wond beter behandelen. Maak bij ontbreken van schoon water een oppervlakkige, kleine wond schoon met een huidontsmettingsmiddel. Dek de wond vervolgens af met een wondpleister of steriel gaas met kleefpleister. Bij een grotere snijwond (meer dan 1 cm) kunnen de wondranden van elkaar wijken en is het bloeden minder gemakkelijk te stoppen. Gebruik dan zwaluwstaartjes of hechtstrips om de wond dicht te drukken. Laat een voorwerp in de wond zitten. Bij verwijdering kunnen omliggende weefsels ernstig beschadigd worden en hevig gaan bloeden. Steekwonden kunnen zeer gevaarlijk zijn. U kunt het inwendige letsel niet beoordelen. Bel 1-1-2.
Het kind moet naar de huisarts/huisartsenpost bij grote snijwonden en wanneer het bloeden niet stopt. De huisarts kan bepalen of er meer beschadigd is dan alleen de huid, en of de wond gehecht, geplakt dan wel geniet moet worden (dit kan tot 6 uur na de verwonding).
Aanleggen zwaluwstaartjes/hechtstrips 1.
Plak een uiteinde van de strip aan een zijde van de wond en houd deze met een duim of vinger op de plaats.
70
Eerste Hulp aan kinderen - Letsels
2. 3. 4.
Trek licht aan de strip, zodat de wondranden tegen elkaar gedrukt worden. Plak de strip vast aan de tegenoverliggende zijde van de wond. Laat bij meerdere strips enige millimeters ruimte tussen de strips. Maak de huid schoon en dek de wond steriel af.
1.5 Bijt-, scheur- en krabwonden Veel kinderen zijn gek op dieren en kunnen deze onverwacht en plotseling benaderen. Al zijn dieren nog zo betrouwbaar en lief, doordat ze schrikken, kunnen ze gaan bijten of krabben. SITUATIE
• • • • •
Pijn. Vaak rafelig en slordig uitziende wond (geen ‘mooie’, scherpe wondranden). Soms is er een stuk weefsel afgescheurd. De huid om de wond is vaak gekneusd (rood en gezwollen). Bij krabwonden is meestal alleen de huid beschadigd, die ziet er dan rood uit.
CONCLUSIE
Het kind heeft een wond door bijten, scheuren of krabben.
ACTIE
• • •
•
Haal eerst het dier weg! Het kan in paniek zijn en anders reageren dan normaal. Maak de wond schoon met leidingwater. Ga naar de huisarts of huisartsenpost in verband met infectiegevaar en eventueel vaccinatie tegen tetanus en/of hondsdolheid. Een grote wond of een wond met afgescheurd weefsel moet in het ziekenhuis door een chirurg worden behandeld. Dit geldt ook voor bijvoorbeeld een geamputeerde vingertop. Neem het afgescheurde lichaamsdeel (indien nog aanwezig) mee in een gesloten plastic zakje. Doe dit zakje in een plastic zakje met smeltend ijs.
Na een krab of beet van een kat kan na enkele dagen zwelling ontstaan van de lymfeklieren bij de wond of in de hals, lies of oksel. Ook kan het kind temperatuurverhoging krijgen en vermoeidheidsklachten vertonen. Dit wijst op de ‘kattenkrabziekte’. Neem dan contact op met de huisarts.
Uitwendige wonden
71
Eerste Hulp aan kinderen Weet u wat u moet doen als een kind van de fiets valt? Of als een kind zich verslikt in een lekker snoepje of een bloedneus heeft? In dit boekje vindt u de lesstof voor het certificaat Eerste Hulp aan kinderen. Dit certificaat in combinatie met het Diploma Eerste Hulp maakt u tot een eectieve verlener van Eerste Hulp aan iedereen, van welke leeftijd ook.
Bestelnummer 0-03333 ISBN/EAN: 978-90-77259-00-9 Nur: 863