oktober 2014 N U MMER 5
JA A R G A N G 2
Social Media en
Eerste Hulp
Daling verkeersdoden...
...Toename ernstig gewonden Kwaliteitseisen voor eerstehulpverlening van groot belang
Onderwijs Een veilige digitale leeromgeving
Serious Gaming
Je moet het wel ĂŠcht kunnen! Burgerhulpverleners vaak sneller ter plaatse dan alarmdiensten
Levensreddende app
van de redactie
o k to b e r 2 0 14 NU MMER 5, JAAR G A N G 2
Colofon Hoofdredacteur A.N. de Voogd
Een app als levensredder
V
oornaam, achternaam en burgerservicenummer. Nog geen dag nadat vlucht MH17 in Oekraïne uit de lucht kwam vallen, zag ik de paspoorten van de eerste slachtoffers met naam en toenaam op het internet. We vielen massaal over die beelden. En terecht, want hoe verschrikkelijk moet het zijn om op die manier te vernemen dat je partner, ouder of vriend(in) niet meer in leven is? Is zoiets te voorkomen? Misschien. Maar de voorvechters van privacy lijken meer een meer terrein te verliezen. De populariteit van de smartphone is hier debet aan. Nog nooit was het zo eenvoudig om te filmen, te fotograferen en te delen. En dat doen we dan ook met zijn allen, zonder moeite en zonder terughoudendheid. Waar de gevestigde media over het algemeen nog een morele afweging maken tussen dat wat wel en niet gepubliceerd kan worden, lijden wij smartphonegebruikers aan een chronisch gebrek aan zelfcensuur. Brandweerlui en ambulancebroeders- en zusters kunnen daarover meepraten. Omstanders staan regelmatig hinderlijk in de weg omdat ze iedere seconde van de hulpverlening willen registeren. In het ergste geval zien het slachtoffer én de hulpverlener zich de volgende dag terug op Youtube en/of Facebook. Deze gebeurtenissen overschaduwen de positieve kant van de nieuwe techniek. Want die is er zeker. Zo is de aanrijtijd van ambulances flink verkort doordat iedereen met een telefoon op zak loopt. Zelfs zonder beltegoed blijft het alarmnummer beschikbaar. En wat te denken van de tientallen EHBO-apps die inmiddels (veelal gratis) beschikbaar zijn? Die maken van iedere smartphonegebruiker een potentiële levensredder. Zo maakte de Hartstichting een mooie app met reanimatie-instructies. Ervaren hulpverleners kunnen nu op ieder moment van de dag nalezen wat ze in het geval van een incident te doen staat. Nog handiger is de optie ‘nu reanimeren’. Klik je die optie aan, dan vertelt de app precies
2
welke handelingen de hulpverlener moet verrichten. Als een soort TomTom geeft het apparaat hardop instructies. Tikjes geven het ritme van de borstcompressies aan. De afgelopen maanden hebben geleerd dat we altijd wel opdringerige omstanders zullen blijven houden. En dat de smartphone hun nieuwste wapen is. Belangrijker is het om de techniek zó in te zetten dat we er levens mee kunnen redden. In dit nummer leest u daar alles over. Want er zijn mogelijkheden te over, en er zijn ongetwijfeld nog tientallen toepassingen waar we nog niet eens aan hebben gedacht. Niemand weet wat de techniek de komende jaren nog voor ons in petto heeft. Maar ik zet het alvast op mijn verlanglijstje voor Sinterklaas 2024: doe mij maar een defibrillator-app. Een slimme ICT-er komt vast een heel eind. Merijn van Nuland
Redactie D. van den Brule, M. van Nuland, E. van der Steen, M. van der Tang Eindredacteur B.A.J. Jongejan Drukker Drukkerij Tesink, Zutphen Vormgever C10 Ontwerp, Gentle Giant, Rooduijn Jansen Aan dit nummer werkten mee: B. Blok, A. Borgstein, P. van den Bosch, Brandweer Fryslân, Brandweer Twente, C. Bijsterveld, M. Dankbaar, V. van den Ham, P. Hofman, J. van Hooijdonk, M. Kalz, S. Klein Nagelvoort Schuit, M. Kuiper, T. Lensink, H.A. van Lith, J. Sanders, M. Stegenga, R. Stomphorst, VeiligheidNL, V. van der Wal, K. Wilting, Zandvoortse Reddingsbrigade Redactieadres Scheveningseweg 44 2517 KV Den Haag Postbus 16462 2500 BL Den Haag 070 - 338 32 33 redactie@ehbo.nl www.ehbo.nl/magazine Abonnementsprijs 2014 (6 nummers) €15,95 EHBO.NL/magazine Nieuwe abonnementen 070 -338 32 35 www.ehbo.nl/magazine Magazine niet ontvangen 070 - 338 32 35 redactie@ehbo.nl
Volgend nummer:
Georganiseerde Eerste Hulp
Opzeggen Abonnementen dienen schriftelijk te worden opgezegd. Coverfoto HartVeilig wonen Overname artikelen en foto’s Artikelen uit EHBO.NL mogen met bronvermelding worden overgenomen. Wanneer echter een auteur is vermeld, dient deze apart toestemming te verlenen. In beginsel is er copyright verschuldigd. Dat geldt ook voor het overnemen van foto’s bij artikelen. Artikelen in EHBO.NL behoeven niet bij voorbaat de opvattingen van Het Oranje Kruis weer te geven. Zij kunnen bijvoorbeeld bedoeld zijn opvattingen van anderen te toetsen of een discussie over een onderwerp op gang te brengen.
redactie@ehbo.nl foto vlnr: Merijn van Nuland, Matthijs van der Tang, Annet de Voogd, Esther van der Steen en Dave van den Brule
Tweemaandelijks magazine van de Stichting Koninklijke Nationale Organisatie voor Reddingwezen en Eerste Hulp Bij Ongelukken ‘Het Oranje Kruis’. ISSN: 2214-6792 Gedrukt op FSC gecertificeerd papier.
inhoud
Levensreddende app 4
Burgerhulpverleners vaak sneller ter plaatse dan alarmdiensten
Lastpakken! 8
hulpverlening
Hulpverleners balen van amateurfotografen
interview
Social Media en
Eerste Hulp eerstehulpverlening
16 Je moet het wel écht kunnen! 20 Kwaliteitseisen voor de eerstehulpverlening van groot belang
12 Onderzoek Open Universiteit van Heerlen
Reanimatie apps niet up-to-date
Onderzoek naar branden
Groot risico voor senioren en verder...
22 Selfies
opinie
helden
7 Eerst doen, dan denken onderwijs
10 Serious Gaming interview
18 Klaar voor calamiteiten? trends & gadgets
24 Apple weet hoe het écht met je gaat
26
Daling verkeersdoden...
...Toename ernstig gewonden
vraag & antwoord
25 Hoe kun je via social media aan preventie doen? trend
29 Daarom gaan steeds meer organisaties twitteren! 30 Kort Nieuws / Familie Zorgzaam Column Hans van Lith
31 Wij worden nooit vrienden N U MMER 5
Ok to ber 2 0 14
3
hulpverlening
Hulpverleners \balen van amateurfotografen
Lastpakken! Bijna de helft van alle hulpverleners zegt wel eens last te hebben van omstanders die de hulpverlening hinderen. De komst van de smartphone heeft het er niet bepaald beter op gemaakt. TEKST Merijn van Nuland | fotografie Peter Hofman
A
ls twee agenten op een zomerdag in 2012 een dronken man sommeren een portiek te verlaten, slaat de vlam in de pan. De 29-jarige man slaat en schopt om zich heen en beledigt de dienders. Als het niet lukt om de agressieveling met behulp van pepperspray tegen de grond te werken, gebruikt een van de agenten een paar gerichte trappen om hem alsnog in te kunnen rekenen. Een omstander filmt die laatste scène en zet het op Youtube. ‘Agente schopt weerloze man’, kopt RTV Rijnmond nog diezelfde dag.
8
‘De belangrijkste les voor hulp verleners? Direct reageren!’ ‘Iedereen heeft direct een mening klaar’ Een typisch voorbeeld van de negatieve invloed van social media, vindt Klaas Wilting, voormalig politieagent en woordvoerder in onder andere de ontvoeringszaak Heineken. Omstanders maken een filmpje over de hulpverlening en plaatsen het vrijwel direct op Youtube. Daar gaat het een eigen
leven leiden, vaak omdat de filmer niet de hele confrontatie tussen hulpverlener en publiek laat zien. ‘Knip je er alleen het stuk uit waarbij de agent in functie een trap uitdeelt, dan lijkt het al gauw heel wat.’ Hij hekelt de manier waarop sommige onruststokers en sensatiezoekers de nieuwe mogelijkheden van de smartphone en social media misbruiken. ‘De snelheid
‘Youtube filmpjes gaan eigen leven leiden!’
waarmee dit soort filmpjes gedeeld worden is als een steen die in het water wordt gegooid. De golf breidt zich razendsnel uit, en iedereen heeft direct een mening klaar.’ Last but not least staan de nieuwsgierige omstanders maar al te vaak de hulpverlening in de weg of schenden ze met hun foto- en filmmateriaal de privacy van hulpverlener én slachtoffer. Wilting gebruikt zijn ervaringen in het politie- en communicatievak nu in mediatrainingen voor hulpverleners. De belangrijkste les die hij de cursisten meegeeft? ‘Onmiddellijk reageren. Niet wachten tot de afdeling communicatie er naar heeft kunnen kijken.’ Zodra een filmpje of foto eenmaal als een razende op het internet wordt gedeeld, is er geen houden meer aan. Iedere reactie van de kant van de hulpverleners komt dan te laat. ‘Vandaar dat het zo belangrijk is dat ook de hulpverleners ter plaatse weten hoe ze op persvragen moeten reageren.’
Beroepsfotograaf kent zijn verantwoordelijkheid Zogeheten 112fotografen zijn vaak de eersten die je op een onheilsplek aan kunt treffen. Zij maken beroepsmatig foto’s van ongevalssituaties om ze vervolgens door te verkopen aan kranten of persdiensten.
‘De hulpverlening hinderen kan me mijn politieperskaart kosten’ ‘Zij komen altijd op de rottigheid af’, zegt Wilting. ‘Als je geluk hebt melden ze zich netjes bij de hulpverleners, maar er zijn er ook bij die plat gezegd over lijken gaan voor een lekkere plaat.’ Peter Hofman is zo’n 112fotograaf, maar dan wel een die uit het goede hout is gesneden. Natuurlijk houdt hij van de spanning en de onvoorspelbaarheid van het werk. Een op de seconde af geregisseerde inval door een arrestatieteam vindt hij een machtig mooi gezicht. Maar hij weet ook best wat voor verantwoordelijkheid het werk met zich meebrengt. Geen ernstig gewonde slachtoffers fotograferen bijvoorbeeld. En de hulpverlening niet hinderen. ‘Dat kan me mijn politieperskaart kosten.’
Een wankel evenwicht Instructies van hulpverleners volgt hij ‘zo goed mogelijk’ op. Wat niet wil zeggen dat de belangen van de hulpverlener en de fotograaf elkaar nooit bijten. Hij herinnert zich een flinke gasexplosie, eind vorig jaar in Den Haag. ‘De politie plaatste ons in
een persvak, maar buiten het zicht werden mensen met bussen geëvacueerd. Omstanders filmden alles met hun mobieltjes, maar wij van de officiële pers misten alle actie. Absurd vond ik dat. Toen heb ik mijn perskaart afgedaan en tegen de hulpverleners gezegd: ‘zo, nu ben ik weer burger’. Op die manier kon ik toch op de juiste plek foto’s maken.’ Het is symbolisch voor het wankele evenwicht tussen ongehinderde hulpverlening en de vrijheid van pers. Fotograferende omstanders zijn volgens Hofman maar moeilijk tegen te houden. ‘Ik denk goed na bij wat ik wel en niet publiceer. Als ik de regels niet naleef kunnen ze mijn accreditatie afpakken. Amateurfotografen zijn veel moeilijker te vervolgen.’ Maar hij betwijfelt of het probleem nou echt veel groter is geworden dan vroeger. ‘Toen hadden mensen scannertjes om politieberichten op te vangen. Zodra ze hoorden dat er een ongeluk was gebeurd, gingen ze er op de fiets op af. Nu hebben we Twitter. Er is in feite niet heel veel veranderd.’ N U MMER 5
Ok to ber OKTO BER 2 0 14
9
voorlichting
Onderzoek naar branden
Groot risico voor senioren
Bij brand heb je maar
3 minuten de tijd!
Uit onderzoek blijkt dat zelfstandig wonende 65-plussers het meest risico lopen slachtoffer te worden van een huisbrand. De komende jaren verwacht men zelfs een flinke stijging. De Brandweer en Brandwonden Stichting moedigen in oktober, onder het credo ‘Wat doe JIJ bij brand? Vluchten moet je oefenen!’, senioren aan om te oefenen hoe zij bij een huisbrand kunnen vluchten. TEKST Marieke Stegenga, Nederlandse Brandwonden Stichting
O
p 1 oktober werd de aftrap gegeven voor vluchtoefeningen in heel het land. Dat is hard nodig, want in het eerste kwartaal van 2014 zijn al vier keer zoveel 65-plussers omgekomen bij brand vergeleken met de eerste maanden van 2013. René Hagen van de Brandweeracademie zegt hierover: ‘Wij hebben berekend dat door de vergrijzing het aantal branddoden tot 2030 fors toeneemt onder 65-plussers. En door de trend dat ouderen tegenwoordig steeds langer zelfstandig blijven wonen zal dit nog verder toenemen.
20
Ervaren is bewust worden
De Brandpreventieweken van de Brandweer en Brandwonden Stichting richten zich in oktober op bewustzijn over brandveiligheid en de noodzaak van veilig | fotografie Nederlandse Brandwonden Stichting vluchten. Het credo ‘Wat doe JIJ bij brand? Vluchten moet je oefenen!' maakt duidelijk hoe belangrijk het is om Vluchten moet u oefenen een vluchtplan te oefenen. En Mensen oefenen hun om ervoor te zorgen dat er zo veel vluchtroute bijna niet. daadwerkelijk geoefend gaat 65-plussers Steeds meer woningen in worden, gaan de brandweer komen om bij Nederland zijn voorzien van en andere vrijwilligers in okbrand een rookmelder, maar wat tober bij thuiswonende senior je precies moet doen als deze op visite. Want niets zet zo goed afgaat is onvoldoende bekend. Bij aan tot brandveilig(er) leven als het brand is er maar 3 minuten de tijd voor zelf ervaren van gevaar. Daarom wordt er er een onhoudbare situatie ontstaat door samen met brandweer, buurman, familie, de giftige rook. Door vooraf na te denken mantelzorg, thuiszorg en andere betrokover de beste manier van handelen en kenen geoefend hoe het is om te moeten deze te oefenen, wordt de overlevingskans vluchten bij brand. Bij deze oefening drastisch vergroot. ervaart de senior welke struikelblokken
4x
Het rookmeldersteam geeft ook brandveiligheidstips Naast deze vluchtoefeningen organiseert de brandweer in heel het land preventie-activiteiten van broodje brandweer in kazernes tot brandveiligheidschecks tot voorlichtingsbijeenkomsten.
Kennis delen als beginpunt richting een oplossing
hij of zij moet nemen als er thuis brand uitbreekt en je maar 3 minuten hebt om te vluchten. Met een speciale vluchtoefening flyer, met stappenplan en tips, worden de deelnemers ook gevraagd hun omgeving verder te informeren over de noodzaak van het oefenen van de vluchtroute thuis.
De brandweer ter plaatste registreert de (soms letterlijke) struikelblokken en de daarbij gevonden oplossingen. Zo worden ze landelijk verzameld en binnen de veiligheidsregio's direct gedeeld. Kennisdeling is tenslotte essentieel voor de ontwikkeling van hulp aan 65-plussers en vervolgcampagnes.
E-learningmodule vluchtende 65-plusser Onderdeel van de campagne is dat mensen ook online een korte e-learningmodule vluchtoefening kunnen doen. In een film-
Helpt u mee? Wilt u ook een thuiswonende senior begeleiden bij het oefenen van zijn vluchtroute?
Kijk op www.watdoejijbijbrand.nl hoe u dit kunt doen en daarmee levens kunt redden. Meer vragen? Mail info@brandpreventieweek.nl
pje zien we twee senioren hun vluchtroute bij brand in hun huis doen. Via de vragen wordt de kijker alert gemaakt op de belangrijkste zaken waar hij over na moet denken ter voorbereiding op brand.
Rookmelderteam Sinds enkele jaren kunnen 65-plussers in heel het land ook de hulp inroepen van het Rookmelderteam. Deze vrijwilligers, getraind door de Brandweer en Brandwonden Stichting helpen mensen graag met het plaatsen van hun rookmelder. Tijdens dit bezoek nemen zij meteen de belangrijkste brandveiligheidstips met de bewoner door. Senioren of mensen in hun omgeving kunnen via 0251-275590 het rookmelderteam benaderen. N U MMER 5
Ok to ber 2 0 14
21