december 2014 N U MMER 6
Georganiseerde
Eerste Hulp Richtlijnen voor evenementen
Waarborg veiligheid Eerstehulpverlening op het TT Circuit in Assen
JA A R G A N G 2
Voorlichting De beller is niet aansprakelijk
Twijfel niet: bel
112
Snel gevaar: snelle actie
van de redactie
D ec e mb e r 2 0 14 NU MMER 6, JAAR G A N G 2
Colofon Hoofdredacteur A.N. de Voogd
Georganiseerde Eerste Hulp
Z
ojuist heeft u de eerste bladzijde omgeslagen van een nieuw nummer van EHBO. NL. Zoals u op de voorkant heeft kunnen lezen, gaat dit nummer over de Georganiseerde Eerste Hulp. Daarmee wordt onder andere bedoeld de eerstehulpverlening op evenementen. In dit voorwoord zou ik mijn ervaringen met u kunnen delen. Ik zou u kunnen vertellen welke ongevallen ik op evenementen ben tegengekomen en welke mensen ik heb geholpen. Maar nee, ik moet u bekennen dat ik geen ervaring heb als georganiseerde eerstehulpverlener. Nooit heb ik op een evenement gestaan om gekneusde ledematen te koelen, wonden te verzorgen, of iemand te reanimeren. Hoewel ik een paar jaar terug mijn Diploma Eerste Hulp heb behaald, heb ik nooit de tijd genomen om te gaan helpen op een evenement. Sinds die tijd heb ik geen eerste hulp te hoeven verlenen. Daardoor ben ik mij wel gaan realiseren dat wanneer je niet actief eerste hulp verleent, je veel handelingen vergeet. Georganiseerde Eerste Hulp zou dat wellicht kunnen verhelpen, doordat je vaker in aanraking komt met slachtoffers. Oefening baart tenslotte kunst. Wel heb ik gemerkt dat je met een Diploma Eerste Hulp op zak een stuk waakzamer bent. Zo liep ik laatst op straat en kwam er een fietser langs waar plotseling de trapper van de fiets afbrak. De jongen viel van de fiets. Meteen rende ik eropaf. Gelukkig was er niets aan de hand, maar bereid om te handelen was ik wel. Voor dit nummer hebben wij een aantal mensen mogen spreken die er bewust voor hebben gekozen om op evenementen hulp te verlenen. Zij kiezen ervoor om op festivals en andere evenementen te staan, vaak vrijwillig. Dat deze mensen hard nodig zijn, is wel gebleken uit het nieuws van de afgelopen periode. Denk bijvoorbeeld aan het vreselijke ongeval in Haaksbergen, waarbij een monstertruck op het publiek inreed. Omstanders kwamen direct in actie.
In het geval van veiligheid tijdens evenementen speelt er vaak de vraag of de organisatie dit had kunnen voorkomen? Veel bezoekers van evenementen voelen zich veilig, maar is dat gevoel van veiligheid terecht? Wat kunnen organisatoren van evenementen doen om de veiligheid van bezoekers te garanderen? Helaas zien we ook een toename in het aantal gevallen van drugsvergiftigingen tijdens evenementen. Wat zijn de ervaringen van eerstehulpverleners met de ongevallen die ze tegenkomen? In dit nummer laten we niet alleen eerstehulpverleners aan het woord en zien we de gevolgen van onveilige situaties tijdens evenementen. Kennis van eerstehulpverlening, zeker tijdens evenementen, blijkt dus van groot belang te zijn. Je moet het tenslotte wel écht kunnen. Matthijs van der Tang
Redactie D. van den Brule, M. van Nuland, E. van der Steen, M. van der Tang Eindredacteur B.A.J. Jongejan Drukker Drukkerij Tesink, Zutphen Vormgever C10 Ontwerp, Gentle Giant, Rooduijn Jansen Aan dit nummer werkten mee: J. van Aartsen, K. Bijlsma, P. Daling, N. Essers, W. Heemskerk, J. van Hooijdonk, L. Horenberg, M. Jansen,R. Johannink, N. Kok, dr. J. Krul, M. Laarhoven, H. Lammertink, E. Meussen, R. Nieuwland, M. Renting, Z. Rosalina, S. Schaap, C. Siers, C Uildriks, E. Valkman, M. Valkman, J. Vermeulens, F. de Vries, M. Waterman, J. ter Wengel Redactieadres Scheveningseweg 44 2517 KV Den Haag Postbus 16462 2500 BL Den Haag 070 - 338 32 33 redactie@ehbo.nl www.ehbo.nl/magazine Abonnementsprijs 2015 (6 nummers) €16,95 EHBO.NL/magazine Nieuwe abonnementen 070 -338 32 35 www.ehbo.nl/magazine
Fijne feestdagen!
Magazine niet ontvangen 070 - 338 32 35 redactie@ehbo.nl Opzeggen Abonnementen dienen schriftelijk te worden opgezegd. Coverfoto AD KiEvit, tt circuit assen
Volgend nummer:
Eerste Hulp en onderwijs redactie@ehbo.nl foto vlnr: Merijn van Nuland, Matthijs van der Tang, Annet de Voogd, Esther van der Steen en Dave van den Brule
Overname artikelen en foto’s Artikelen uit EHBO.NL mogen met bronvermelding worden overgenomen. Wanneer echter een auteur is vermeld, dient deze apart toestemming te verlenen. In beginsel is er copyright verschuldigd. Dat geldt ook voor het overnemen van foto’s bij artikelen. Artikelen in EHBO.NL behoeven niet bij voorbaat de opvattingen van Het Oranje Kruis weer te geven. Zij kunnen bijvoorbeeld bedoeld zijn opvattingen van anderen te toetsen of een discussie over een onderwerp op gang te brengen. Bij het publiceren van de foto’s is de grootst mogelijke zorgvuldigheid betracht. Toch bestaat de mogelijkheid dat er geen toestemming is gevraagd aan eventuele rechthebbenden. U kunt zich hiervoor wenden tot de redactie. Tweemaandelijks magazine van de Stichting Koninklijke Nationale Organisatie voor Reddingwezen en Eerste Hulp Bij Ongelukken ‘Het Oranje Kruis’. ISSN: 2214-6792 Gedrukt op FSC gecertificeerd papier.
2
inhoud
Snel gevaar: snelle actie interview
4
Eerstehulp verlening op het TT Circuit in Assen
8
hulp verlening
Richtlijnen voor evenementen
Waarborg veiligheid
12
16
Het organiseren van eerstehulpverlening
eerstehulpverlening
Je moet het wel écht kunnen!
Georganiseerde
Niet zonder risico
Eerste Hulp
18
Medical stewards iedere wedstrijd in actie
De kampioenen van FC Twente
hulp verlening
en verder...
22
voorlichting
De beller is niet aansprakelijk
Twijfel niet: bel 112
26 Hulpverlener op evenementen
‘Je hoofd koel houden’
straatvraag
7 Eerstehulpverleners tijdens evenementen uit de praktijk
14 Ontruimen kan altijd beter vraag & antwoord
15 Kan een bezoeker van een evenement de organisatie vertrouwen op het gebied van veiligheid? helden
21 Een diepe indruk veiligheid
24 Carnaval op Curaçao opinie
28 XTC, een politieke splijtzwam 30 Kort Nieuws / Familie Zorgzaam Column Jozias van Aartsen
31 Safety first!
N U MMER 6
Dec em ber 2 0 14
3
hulpverlening
Eerstehulpverlening op het TT Circuit in Assen
Snel gevaar: Op het TT Circuit in Assen vinden het hele jaar door belangrijke motorraces plaats, waaronder de bekende TT Assen, waar bijna 100.000 mensen op afkomen. De motorsport is niet zonder gevaar. Diverse eerstehulpverleners staan langs de zijlijn om in geval van nood hulp te verlenen aan de motorrijders. Karin Bijlsma is een van deze eerstehulpverleners. TEKST Matthijs van der Tang | fotografie Ad Kievit en Bert van Dalen
T
ijdens de race is het publiek strikt gescheiden van de motorrijders. Het publiek kan niet direct op het circuit komen. Het gedeelte waar het publiek komt, waaronder de tribunes, wordt de buitenring genoemd. ‘Bij publieksevenementen is de eerstehulpverlening in de buitenring in handen van een apart EHBO-team’, legt Karin uit, die al twee jaar vrijwilliger is op de binnenring van het TT Circuit in Assen.
Baco’s In de binnenring, het circuit zelf en het gebied er direct langs, zijn er 20 baanposten met elk een team van baancommissarissen (baco’s). Zij houden de veiligheid
4
op het circuit op verschillende manieren in de gaten; ze verzorgen het vlaggen (de enige manier om met de rijders op de baan te communiceren) en zorgen bij een crash dat de baan zo snel mogelijk weer vrij komt en eventuele slachtoffers hulp krijgen.
Eerstehulpverleners In elk team zitten meestal één of enkele eerstehulpverleners (baco/EHBO’ers), legt Karin uit. ‘De baco/EHBO’er is degene die zich in eerste instantie ontfermt over de gevallen coureur. Het verlenen van hulp betekent hier vooral dat je zo snel mogelijk een inschatting maakt of de inzet van professionele hulp noodzakelijk is.’
snelle actie 20 baanposten met elk een team van baancommissarissen (baco’s)
N U MMER 6
Dec em ber 2 0 14
5
‘Bij een crash is het zaak om hem zo snel mogelijk van de baan te krijgen’
De baco/EHBO’er moet naast een Diploma Eerste Hulp ook kennis hebben van het Medisch Protocol dat speciaal is ontwikkeld voor de TT Circuit Assen. Het beschrijft de gang van zaken bij ongevallen op en rond het circuit. Voor aanvang van het raceseizoen worden speciale medische (bij)scholingsdagen georganiseerd.
Let op gevaar! Een baco/EHBO’er heeft de eerste regel van de EHBO: ‘Let op gevaar’, altijd in gedachte, legt Karin uit. ‘De snelheden op het circuit zijn immers heel hoog en een ongeval leidt gemakkelijk tot een tweede ongeval.’ ‘Op een baanpost sta je op een relatief veilige positie, achter een vangrail, bandenstapels en soms
“
een metershoog hek, maar zodra je de grindbak inloopt, is het uitkijken. Rijders worden door middel van vlagcodes gewaarschuwd, en we gaan nooit de grindbak in vóórdat er inderdaad met een gele vlag (let op: gevaar!) wordt gezwaaid. We zijn ons er goed van bewust dat die weleens door de rijders over het hoofd wordt gezien.’ Karin legt uit dat je als team nauw samenwerkt en je elkaars veiligheid voortdurend in de gaten houdt. ‘Als iemand
De baco/EHBO’er is degene die de opvang van de coureur voor zijn rekening neemt, ook als deze niet gewond is.”
Karin Bijlsma 6
‘Het is prachtig en spannend vrijwilligerswerk’ met de rug naar naderend verkeer moet staan of lopen, is er een ander die voor hem uitkijkt. Als een rijder midden op de baan ligt, wordt de race of training doorgaans even stilgelegd zodat de hulpverlening veilig zijn gang kan gaan.’
Crash ‘Om als baco/EHBO’er langs een circuit te staan, is enerverend. Je ziet regelmatig een crash. De baco/EHBO’er is degene die de opvang van de coureur voor zijn rekening neemt, ook als deze niet gewond is’, vertelt Karin. ‘Het is bij een crash namelijk zaak om hem zo snel mogelijk van de baan te krijgen. Bovendien kan een rijder na een valpartij wat confuus zijn en de baan oversteken, terwijl de andere rijders er vervolgens met grote snelheid aan komen.’
straatvraag
‘Het team werkt nauw samen en houdt elkaars veiligheid in de gaten’ Voor het vervoer van het slachtoffer naar het eigen Medical Centre op het circuit is minimaal één ambulance op het circuit aanwezig. Bij grotere evenementen zijn er tot zeven ambulances, elk met een arts en verpleegkundige. Tijdens de TT Assen en het WK Superbike staat er daarnaast een helikopter naast het Medical Centre stand-by. Het Medical Centre heeft alle nodige voorzieningen voor eerste behandeling en onderzoek.
Eerstehulpverleners tijdens evenementen Mike
Nickelas Mike Renting: ‘De bezoekers van evenementen zijn tot nu toe altijd positief en joviaal. Ze weten ons snel te vinden, mede dankzij de hesjes die we dragen. Ik heb nog geen nare reacties gehad. Ik blijf er zeker mee doorgaan.’
Pieter
Mark
Als een rijder naar het ziekenhuis moet, wordt een beroep gedaan op de reguliere ambulancezorg.
Wilma
Mark
Rob
‘Het is prachtig en spannend vrijwilligerswerk waarin ik mijn enthousiasme voor EHBO en fascinatie voor de motorsport kan verenigen’, concludeert Karin.
Ook interesse? Ga dan naar de website:
www.ttcircuit.com/officials
Nickelas Kok: ‘Tijdens een evenement lopen wij in geelrode kleding. Door deze opvallende kleding is het voor het publiek duidelijk dat wij van een medische dienst zijn. Doordat wij altijd zichtbaar aanwezig zijn, weten mensen ons vaak snel te vinden. De kleding is voor ons daarom heel belangrijk.’ Pieter Daling: ‘Ik draag op evenementen een compleet EHBOpak. Wij zijn zeer goed herkenbaar, omdat wij veel door het publiek heen lopen. Wij hebben ook een EHBO-caravan die opvalt. Er zijn evenementen waarbij wij soms uitgelokt worden. Heel af en toe wordt er gescholden, maar dat gebeurt niet vaak. We weten hoe we hiermee om moeten gaan.’ Mark Waterman: ‘Het dragen van veiligheidshesjes met de tekst EHBO wordt gewaardeerd bij de bezoekers en organisaties. De herkenning is groot onder het uitgaanspubliek en er wordt altijd met respect gereageerd. Soms eerst een vijandelijk blik, maar na het zien van de letters EHBO is dat vaak voorbij.’ Wilma Heemskerk: ‘Ik kom regelmatig bij evenementen. De EHBO’ers die helpen dragen blauw-gele kleding. Het komt professioneler over en mensen waarderen dit, maar ook de houding en de tijd nemen voor mensen is belangrijk. We zorgen voor een goede ruimte, zodat mensen voldoende privacy krijgen.’
Ervaringen ‘Gelukkig loopt het voor de rijder in de meeste gevallen goed af en heeft hij geen letsel. Uiteraard gaat het ook weleens mis. De meest voorkomende letsels zijn botbreuken, vooral een gebroken sleutelbeen’, legt Karin uit. ‘Wat voor mij een eyeopener was’, vertelt Karin, ‘was wat adrenaline met een slachtoffer kan doen. Het komt regelmatig voor dat iemand ondanks een gebroken enkel, direct na de val opstaat en nog een paar meter loopt om vervolgens neer te vallen. Omgekeerd komt gelukkig ook voor.’
Z
e vallen vaak op met hun kleding. De ene draagt een geel hesje, de ander een heel pak. De ene staat bij een speciale caravan, de ander bij een partytent. Maar vaak lopen ze gewoon door het publiek. We hebben het hier over de eerstehulpverleners tijdens evenementen. Hoe reageren bezoekers op hun kleding? Hoe worden ze benaderd? De eerstehulpverleners vertellen zelf over hun ervaringen.
Marije
Mark Jansen: ‘Bezoekers van evenementen reageren verschillend. Als de situatie ontspannen is dan maken ze grappen of ze vragen je dingen omdat ze geïnteresseerd zijn in het werk. Als er een ongeval gebeurt of er is sprake van paniek dan merk je dat het uniform ook een geruststellende werking kan hebben op slachtoffers en omstanders.’ Rob Nieuwland: ‘Soms heb ik een hesje aan, een andere keer een officieel pak, wat mijn voorkeur heeft. Op het pak wordt serieuzer gereageerd. Men vraagt zich dan af of ik ambulancemedewerker ben.’ Marije Laarhoven: ‘Tijdens de EHBO-diensten draag ik een blauw-geel werkhemd met EHBO-logo. Ik merk dat het voor het publiek heel duidelijk is. We vallen door de kleding heel erg op en ervaar daardoor dat ze ons snel kunnen vinden en onze aanwezigheid ook waarderen. Heel soms maken ze flauwe grappen. Die negeer ik dan maar.’ N U MMER 6
Dec em ber 2 0 14
7
eerstehulpverlening
Je moet het wel Georganiseerde Eerste Hulp betekent gestructureerd en effectief Eerste Hulp verlenen Oefenen, in team verband werken, voorbereid zijn op risico’s die voor kunnen komen bij grote mensenmassa’s en gedegen kennis van Eerste Hulp bij bijvoorbeeld drugs, zijn de elementen die ertoe bijdragen dat slachtoffers díe hulp krijgen die zij nodig hebben. 16
Eerste Hulp bij dranken drugsgebruik: ‘Als de drugsgebruiker wegvalt of helemaal niet meer reageert, zit er maar één ding op: zo snel mogelijk professionele hulp inschakelen. Bel het alarmnummer om het slachtoffer naar het ziekenhuis te laten vervoeren.’ Dr. Jan Krul expert drugsincidenten bij Educare Groningen
Evenementenbezoekers willen wel erg graag weten of het veilig genoeg is en zij niet in risicovolle situaties terechtkomen: ‘We hebben gezamenlijk de verantwoordelijkheid over hoe we omgaan met de veiligheid op een evenement.’ Roy Johannink senior adviseur Beleid en Onderzoek bij VDMMP, adviesbureau voor veiligheid en communicatie
Naar aanleiding van ongevallen bij evenementen komt het gebrek aan duidelijke richtlijnen voor gemeenten en én organisatoren weer naar voren. ‘De problemen worden voor een deel veroorzaakt door een gebrek aan heldere, uniforme richtlijnen die de veiligheid rond evenementen waarborgen.’
Tijdens het carnavals feest op Curaçao kwamen Zeny Rosalina en haar tante onder een ingestorte muur terecht. De overheid bleek al op de hoogte te zijn dat de muur in slechte staat was. ‘Dit ongeval had voor komen kunnen worden als instanties hadden ingegrepen.’
Syan Schaap Veiligheidsexpert bij Event Safety Institute
Zeny Rosalina slachtoffer
écht kunnen! Stewardorganisaties zijn opgericht om de veiligheid binnen voetbalstadions te waarborgen. ‘De hulpverleningen in het stadion zijn interessant en gevarieerd. Het mooiste is als je tijdens een wedstrijd een slachtoffer helpt en hij de volgende wedstrijd terugkomt om je te bedanken.’ Jaap ter Wengel medical steward FC Twente
Wakker worden van een penetrante rooklucht en meteen tot actie overgaan, dat zijn de helden van onze samenleving. ‘Soms vraag ik me wel eens af of ik goed heb gehandeld, maar dan krijg ik van de mensen om mij heen te horen: op dat moment kun je maar op één manier verkeerd handelen en dat is door niét te handelen.’
Bij wedstrijden, bij zomerfeesten, tijdens carnaval, maar ook in de zomer bij de Reddingsbrigades zijn evenementenhulpverleners actief. Deelname wordt goed voorbereid, zoals de verkenning van bijvoorbeeld het terrein om te weten waar o.a. de nooduitgangen zijn. ‘We proberen van tevoren gevaren in te schatten.’
Henk Lammertink
Jacks Vermeulens evenementenhulpverlener
Het oefenen van ontruimingen is een van groot belang voor de veiligheid van personeel en bezoekers. Samenwerking tussen BHV’ers, eerstehulpverleners en de professionele hulpverlening kan goed worden getest. ‘Ontruimen kun je niet vaak genoeg oefenen.’ Justin van Hooijdonk directeur NBC Congrescentrum
Foto: 112 fotografie Peter Hofman
Op een circuit als TT Assen is een strakke organisatie van eerstehulpverlening van groot belang. Een team van baancommissarissen, waaronder altijd een paar EHBO’ers zijn houden de veiligheid in de gaten en treden op als dat nodig is. ‘Het team werkt nauw samen en houdt elkaars veiligheid in de gaten.’ Karin Bijlsma hulpverlener TT Circuit Assen
N U MMER 6
Dec em ber 2 0 14
17