SEPTEMBER 2018 N U MME R 4
JA A R G A N G 6
Eerste Hulp in het openbaar vervoer van Amsterdam
‘Opeens is het echt’ Innovatie
Mobiele AED redt meer levens Kwaliteitskeurmerk voor taxiondernemingen
Veilig met de taxi Sea Life Scheveningen
EHBO tussen de vissen
van de redactie
SE P T E MB E R 20 18 N U MME R 4, JAA R G A N G 6
In beweging
D
e mensheid is voortdurend in beweging. En dat bedoel ik in dit geval vrij letterlijk. Dagelijks verplaatsen we ons van de ene naar de andere plek. Dat kan met de auto, de fiets, het openbaar vervoer of de taxi. En dan hebben we het alleen nog over het verplaatsen van onszelf. We laten dagelijks ook nog eens enorme hoeveelheden materialen verslepen van de ene naar de andere plek. En dat moet dan ook nog allemaal eens veilig. Je moet er maar niet teveel bij stilstaan wat er allemaal fout kan gaan in de vervoers- en transportsector. Hoewel er ongevallen plaatsvinden, gaat het eigenlijk vooral goed en daar wordt dan ook van alles aan gedaan. In dit nummer wilden we daar eens op inzoomen. Voor dit nummer sprak de redactie met diverse mensen, waaronder met Reinout Böggeman van TX-keur. Zij hebben een kwaliteitskeurmerk voor de taxibranche. Veiligheid als belangrijk aspect van de ritbeleving. Daarbij speelt het verlenen van levensreddende handelingen een belangrijk onderdeel. Elke taxichauffeur moet namelijk in staat zijn eerste hulp te kunnen verlenen. Binnen de transportsector wordt ook voortdurend gekeken naar wat er beter kan op het gebied van schadepreventie en veiligheid. Charlotte Bax van SWOV deed onderzoek naar de veiligheidscultuur in de transportsector en vertelt in dit nummer hoe ze kijkt naar EHBO in relatie tot schadepreventie.
Colofon Hoofdredacteur M. van der Tang Redactie L. Benthin, M. Jansen, E.J. van der Steen en A. van Zadelhoff
Zij vertelden hier openlijk en ontroerd over. Niet alle verhalen kon ik verwerken in het artikel, maar het was bijzonder om te zien hoe zij met een enorme inzet anderen helpen. Geen getreuzel, maar gewoon direct in actie komen.
Eindredacteur B.A.J. Jongejan
De medische raad van Reddingsbrigade Nederland krijgt vaak de vraag of je van het verlenen van eerste hulp HIV of hepatitis zou kunnen oplopen. Arjan van Zadelhoff (24) is student Geneeskunde aan het Erasmus MC, Rotterdam en sinds zijn zestiende als hulpverlener actief. Hij is onder andere Lifeguard bij de Reddingsbrigade en maakt daar deel uit van de medische raad. Hij schreef het artikel Ziekteverwekkers over de richtlijnen rond hygiëne en infectiepreventie. Arjan is een nieuw redactielid van EHBO.NL.
Aan dit nummer werkten mee: B. Abels, C. Bax, R. Böggemann, G. Brands, P. van Dijk, J. Helmhout, B. Hensen, L. Louwerse, R. Roy, D. de Ruijter, M. Smit, P. Schoppen, S. Wouters
Dan is er nog ander nieuws. Er is een tijd van komen en van gaan en dat geldt ook voor mij. Na ruim 7 jaar gewerkt te hebben bij Het Oranje Kruis kwam er een nieuwe uitdaging op mijn pad en neem ik afscheid. Samen met de rest van de redactie heb ik mijn best gedaan de afgelopen jaren iedere keer weer een mooi nummer neer te zetten. Onder leiding van een nieuwe hoofdredacteur zal het magazine gewoon blijven verschijnen. Vanaf hier wens ik de nieuwe hoofdredacteur alvast veel succes en u veel leesplezier!
Matthijs van der Tang
Drukker De Bink, Leiden Vormgever C10 Ontwerp, Gentle Giant
Redactieadres Scheveningseweg 44 2517 KV Den Haag Postbus 16462 2500 BL Den Haag 070 - 338 32 33 redactie@ehbo.nl www.ehbo.nl/magazine #magazineEHBONL Abonnementsprijs 2018 (6 nummers) €17,95 Nieuwe abonnementen 070 -338 32 35 www.ehbo.nl/magazine Magazine niet ontvangen? 070 - 338 32 35 redactie@ehbo.nl Opzeggen Abonnementen dienen schriftelijk te worden opgezegd. COVERFOTO SHUTTERSTOCK/COREPICS VOF OVERNAME ARTIKELEN EN FOTO’S ARTIKELEN UIT EHBO.NL MOGEN MET BRONVERMELDING WORDEN OVERGENOMEN. WANNEER ECHTER EEN AUTEUR IS VERMELD, DIENT DEZE APART TOESTEMMING TE VERLENEN. IN BEGINSEL IS ER COPYRIGHT VERSCHULDIGD. DAT GELDT OOK VOOR HET OVERNEMEN VAN FOTO’S BIJ ARTIKELEN.
Een van de gesprekken die mijzelf het meest is bijgebleven, was met de mensen van GVB. Wanneer er dagelijks duizenden mensen met het openbaar vervoer reizen in onze hoofdstad, maakt dat de kans groter dat er af en toe wat gebeurt. Deze mannen hebben het nodige meegemaakt, waaronder het reanimeren van reizigers.
ARTIKELEN IN EHBO.NL BEHOEVEN NIET BIJ VOORBAAT DE OPVATTINGEN VAN HET ORANJE KRUIS WEER TE GEVEN. ZIJ KUNNEN BIJVOORBEELD BEDOELD ZIJN OPVATTINGEN VAN ANDEREN TE TOETSEN OF EEN DISCUSSIE OVER EEN ONDERWERP OP GANG TE BRENGEN. BIJ HET PUBLICEREN VAN DE FOTO’S IS DE GROOTST MOGELIJKE ZORGVULDIGHEID BETRACHT. TOCH BESTAAT DE MOGELIJKHEID DAT ER GEEN TOESTEMMING IS GEVRAAGD AAN EVENTUELE RECHTHEBBENDEN. U KUNT ZICH HIERVOOR WENDEN TOT DE REDACTIE.
redactie@ehbo.nl
TWEEMAANDELIJKS MAGAZINE VAN DE STICHTING KONINKLIJKE NATIONALE ORGANISATIE VOOR REDDINGWEZEN EN EERSTE HULP BIJ ONGELUKKEN ‘HET ORANJE KRUIS’. ISSN: 2214-6792 GEDRUKT OP FSC GECERTIFICEERD PAPIER.
2
inhoud
4 Veilig met de taxi KWALITEITSKEURMERK VOOR TAXIONDERNEMINGEN
8
Interview VEILIGHEIDSCULTUUR IN DE TRANSPORTSECTOR
Schade voorkomen
Uit de praktijk
12 EERSTE HULP IN HET OPENBAAR VERVOER VAN AMSTERDAM
‘Opeens is het echt’ 20 RICHTLIJNEN ROND HYGIËNE EN INFECTIEPREVENTIE
Ziekteverwekkers
18 EHBO tussen de vissen OVER DE EERSTEHULPVERLENING BIJ SEA LIFE SCHEVENINGEN
Achtergrond
ARBEIDSONGEVALLEN VERVOER, POST EN COMMUNICATIESECTOR (PAGINA 11)
en verder... INNOVATIE
15 Mobiele AED redt meer levens EHBO PRAKTIJK DOSSIER
16 De juiste koers HELDEN
Voorlichting
23 ‘Ik deed wat ik moest doen’ EHBO-TIPS
24 Eerste Hulp bij kneuzing en breuk WAT DOE JE BIJ EEN TERRORISTISCHE AANSLAG?
26 Terrorisme
UIT DE OUDE DOOS
28 Brandwonden 30 Kort Nieuws COLUMN JUDITH HELMHOUT, BASIC SAFETY
31 EHBO-lessen aan boord
N U MME R 4
SE PT EM B ER 2 0 18
3
interview
Kwaliteitskeurmerk voor taxiondernemingen
Veilig met de De taxibranche heeft niet altijd een positief imago. Stichting TX-keur zet zich in om de kwaliteit van de taxibranche naar een hoger niveau te tillen. Sinds 2004 zijn zij dé organisatie die taxibedrijven onafhankelijk toetsen op kwaliteit. De redactie van EHBO.NL sprak met Reinout Böggemann, de voorzitter van Stichting TX-keur, over de kwaliteit van het taxivervoer in Nederland. TEKST MATTHIJS VAN DER TANG | FOTOGRAFIE SHUTTERSTOCK/COREPICS VOF
4
taxi N U MME R 4
SE PT EM B ER 2 0 18
5
I
n de jaren 90 werd de taximarkt vrijgegeven en brak de zogenaamde ‘Amsterdamse taxioorlog’ uit. Het krijgen van een chauffeursvergunning werd toen eenvoudiger. Taxichauffeurs die de jaren daarvoor enorme bedragen betaalden voor een vergunning waren boos en weigerden zich aan de wet te houden. Uiteindelijk greep de overheid in en werd de taxioorlog beëindigd. Er was genoeg reden om in de vrije taximarkt een onafhankelijke stichting in het leven te roepen die zich moest gaan richten op de kwaliteit van deze markt.
TX-Keur is het landelijke kwaliteitskeurmerk voor taxivervoer. Het TX-Keur staat voor vakkundige chauffeurs en comfortabel en veilig taxivervoer. De kwaliteit en veiligheid van een taxirit zijn de belangrijkste pijlers waarop het TX-Keur is gebouwd. De stichting TX-Keur biedt een volledig pakket aan eisen aan in de vorm van reglementen TX-Keur. Hiermee kan een taxiondernemer aantonen dat zijn of haar bedrijf aan hoge kwaliteitseisen voldoet.
Onafhankelijk Een taxibedrijf dat het TX-keurmerk wil krijgen, moet voldoen aan verschillende eisen. Het Centraal College van Deskundigen bestaat uit personen die verschillende bedrijven en organisaties vertegenwoordigen, waaronder Rover, FNV, TX-keur-
“
De opleidingen worden gecontroleerd op basis van een aantal criteria, een mystery guest gaat mee met een taxirit en vinden er (on)aangekondigde controles plaats op taxistandplaatsen.”
Reinout Böggemann 6
merkhouders, Ministerie van Infrastructuur, Leefomgeving en Transport. ‘Deze partijen stellen het keurmerk samen. De kwaliteitseisen worden breed gedragen doordat er zoveel partijen bij betrokken zijn’, vertelt Böggemann.
‘Bijna 18.000 taxi’s hebben het TX-keurmerk’ ‘Een taxichauffeur volgt een opleiding en wordt vervolgens getoetst op deze kwaliteitseisen door een onafhankelijk team. De lat ligt voor iedereen hetzelfde’, legt Böggemann uit. ‘Een onderdeel van het keurmerk is ook dat een taxichauffeur levensreddende handelingen moet kunnen toepassen. Een examen toont aan dat iemand het keurmerk verdient.’ Wanneer iemand het keurmerk heeft, wordt er jaarlijks getoetst of iemand nog steeds voldoet aan de kwaliteitseisen. Böggemann: ‘Dit gebeurt op verschillende manieren. De opleidingen worden gecontroleerd op basis van een aantal criteria, een mystery guest gaat mee met een taxirit en vinden er (on)aangekondigde controles plaats op taxistandplaatsen. We koppelen onze bevindingen terug aan de taxiondernemers. Ze krijgen ruim de tijd om iets met het advies te doen.’
Eerste Hulp door een taxichauffeur Peter van Dijk is al bijna 25 jaar taxichauffeur, waarvan 10 jaar TX-opleider en BLS-instructeur. Daarnaast heeft Peter samen met zijn vrouw een bedrijf dat BHV- en EHBO-cursussen verzorgt. ‘Als taxichauffeurs moeten we regelmatig eerste hulp verlenen. Het gaat van grote auto-ongelukken tot een kind met een epileptische aanval. Ook zijn er collega’s binnen Munckhof, het taxibedrijf waar ik voor werk, die door een reanimatie te starten het leven van passagiers hebben gered’, vertelt Peter. Zelf heeft Peter ook twee keer een reanimatie meegemaakt. ‘De eerste reanimatie die ik meemaakte was 8 jaar geleden. Ik moest een dialysepatiënt thuis ophalen. Toen ik voor de deur stond, kwam zijn vrouw naar buiten en vroeg om hulp, want haar man was gevallen en reageerde niet meer. Na de controles ben ik gestart met de reanimatie. De brandweer nam het na een aantal minuten over. Later heb ik gehoord dat de man is overleden.’
De tweede reanimatie die Peter meemaakte, was recenter. ‘Ik was op het parkeerterrein van het ziekenhuis Rijnstate toen er een hoop paniek was om een auto waar iemand in zat. Ik ben er naartoe gelopen en toen hij niet reageerde heb ik hem uit de auto getrokken en na de controles gestart met de reanimatie. Het duurde een minuut of 12 voor de ambulance er was, die nadat alle apparatuur was aangesloten al redelijk snel de beslissing nam dat het zinloos was.’ Peter is blij dat hij als taxichauffeur met een EHBOdiploma kan handelen als het erop aankomt. ‘Omdat je de hele dag op straat bent, kun je van alles tegenkomen. Ik vind dat iedere chauffeur een EHBO-diploma zou moeten halen. Van taxichauffeurs met een TX-keurmerk mag je een bepaald kwaliteitsniveau verwachten. Daarnaast is het goed om te weten dat alle chauffeurs met een TX-keurmerk een reanimatiecursus hebben gevolgd.’
‘Iemand verliest niet zomaar het keurte maken. Iemand die meerijdt, moet een merk’, legt Böggemann uit. ‘Wanneer een bepaald gevoel van veiligheid hebben. advies niet wordt opgevolgd, volgt er een Als het gaat om ziekenvervoer, moet een waarschuwing. Wanneer hier niets mee taxichauffeur weten hoe hij of zij met bewordt gedaan, kan iemand het keurmerk paalde patiënten moet omgaan. Maar het verliezen. Uiteindelijk gaat het maar om is ook belangrijk dat een voertuig geen een paar gevallen per jaar die het keurschade heeft en schoon is van binnen.’ merk verliezen.’ ‘Op dit moment rijden er bijna 18.000 taxi’s rond die een TX-keurmerk hebben. Bij ongeveer 80 procent van deze groep gaat het om contractvervoer. Hierbij gaat het om taxivervoer gericht op een specifieke doelgroep. Denk hierbij aan ouderen, leerlingen en mensen met een beperking. Bij de opstaptaxi ‘Eerste valt nog veel winst te behalen hulp kunnen op het gebied van deze kwaliverlenen, draagt teitskeurmerk.’ bij aan veilige
‘De beleving van de reiziger staat steeds meer centraal’ Een taxichauffeur met het kwaliteitskeurmerk van TX-keur beschikt over het certificaat levensreddend handelen ‘We vinden het belangrijk dat een taxichauffeur eerste hulp kan verlenen als dat nodig is. Een taxi heeft dan ook verplicht een EHBO-trommel in de auto. Dat iemand eerste hulp kan verlenen, draagt bij aan een veilige ritbeleving.’
Zorginstellingen ‘Chauffeurs staan positief tegenover onze controle op dit gebied’, aldus Böggemann: ‘Dit laat zien dat zij ook het belang van veiligheid hoog achten. Daar hoor je maar weinig over, want vooral negatieve voorbeelden uit de taxibranche halen het nieuws. Dat vind ik weleens jammer. Dagelijks zetten vele taxichauffeurs zich met hart en ziel in om hun werk goed te doen. Je zou meer moeten horen over de vele taxichauffeurs die dagelijks mensen naar ziekenhuizen en zorginstellingen vervoeren en daarmee een groot verschil maken in iemands leven. We mogen ons realiseren dat het taxivervoer in Nederland over het algemeen heel goed geregeld is en onszelf daarmee gelukkig prijzen.’
ritbeleving’
Ritbeleving Böggemann is in februari 2018 aangesteld voor vier jaar als voorzitter. Hij heeft een duidelijk streven: ‘TX-Keur heeft ritbeleving als belangrijke pijler toegevoegd aan het verhogen van de kwaliteit van taxivervoer. Dit betekent dat de beleving van de reiziger steeds meer centraal komt te staan’, legt Böggemann uit. ‘Ritbeleving heeft met veel facetten N U MME R 4
SE PT EM B ER 2 0 18
7
interview
Over de eerstehulpverlening bij Sea Life Scheveningen
EHBO tussen de vissen Boet Hensen (53) werkte in de horeca-marketing bij een 5-sterrenhotel. Toen de hoteldirecteur opstapte was hij gedoodverfd hem op te volgen. Maar hij besloot iets heel anders te gaan doen: hij werd directeur van Sea Life, een vissendierentuin in Scheveningen. Hoewel er sporadisch iets gebeurt, ligt er, met een aantal gevaarlijke dieren, toch een gevaar op de loer. Hoe ga je daar mee om? TEKST LARS BENTHIN | FOTOGRAFIE SEA LIFE SCHEVENINGEN
Hoe zou u Sea Life in het kort omschrijven? Heel kort gezegd is het een vissendierentuin, waar we op een leuke en speelse manier iets willen bijbrengen. Je maakt kennis met het zeeleven. We proberen de bezoekers altijd iets mee te geven, zoals welke vissen je wel of niet kan eten, of wat er gebeurt met plastic als het in het water terecht komt. Maar het hoofddoel is wel om mensen een leuke en ontspannen dag te geven.
‘Veiligheidinspectie scherper dan Nederlandse wetgeving’
antigif in huis en als iemand met gif in aanraking komt, dan moeten we binnen een paar minuten kunnen handelen! Altijd alert blijven dus. Gelukkig staan we allemaal in contact met elkaar, door bijvoorbeeld portofoons. Daarnaast hebben we EHBO’ ers en bedrijfshulpverleners rondlopen. Als er iets gebeurt zijn ze er gelijk bij.
We proberen dieren in hun leefomgeving te tonen, waar ze kunnen overleven. Samen met dierenartsen en de Nederlandse wetgeving zorgen we ervoor dat onze dieren het zo goed mogelijk hebben. We hebben te maken met zeer strenge regels. We vinden het belangrijk dat we onze dieren krijgen door eigen kweek en zelfvoorzienend kunnen zijn. Hebben jullie ook giftige of gevaarlijke dieren? Ja best wel wat, bijvoorbeeld gifkikkers, otters, of pijlstaartroggen. Laat je niet misleiden door het schattige uiterlijk van otters, want ze bijten zo je vingers eraf! De beroemde reptielendeskundige, Steve 18
Irwin, is bijvoorbeeld doodgegaan door een pijlstaartrog. Erg gevaarlijk dus. Voor de bezoeker natuurlijk nagenoeg niet, want die krijgen er niet direct mee te maken, maar wel onze werknemers. Voor het voeren van dieren hebben we speciale protocollen, bijvoorbeeld over hoe je een dier moet benaderen. We hebben ook
Gebeurt er dan weleens wat? Ja, regelmatig. Kortgeleden viel er zonder reden een jonge vrouw flauw. Met haar hoofd kwam ze op een paal terecht. Haar kaak lag open en haar neus, met heel veel bloed. Het was ook een van de drukste momenten van de dag. Dan moet je dingen gaan afzetten en zorgen dat iedereen erbij kan. Laatst hadden we iemand die een e-sigaret opstak bij een rookmelder. Dan moet je iedereen gaan evacueren. Stom natuurlijk, maar wel een goede oefening. Er gebeurt nooit iets tussen dieren en mensen, maar je kunt je er nooit volledig honderd procent op voorbereiden. Bezoekers steken gerust hun hand in een bassin met piranha’s. Soms doen mensen dingen waarvan je denkt: ‘waarom?’. Kinderen
mensen een leuke middag bezorgen en ervoor zorgen dat ze niet zonder tanden Sea Life verlaten.
rennen natuurlijk ook door het gebouw en die kunnen zo op hun snufferd vallen. Allemaal kleine dingetjes natuurlijk, maar je moet ook balanceren tussen het entertainmentgehalte en het risicovrij maken van zo’n omgeving. Alles wijkt voor gezondheid en veiligheid. We hebben veiligheidsinspecties die soms nog scherper zijn dan de Nederlandse wetgeving. We willen de
“
Hoe belangrijk is het aspect ‘EHBO’ voor jullie? Het is elke dag wel druk en we werken natuurlijk met dieren, waarvan sommige dieren erg gevaarlijk zijn. We moeten ervoor zorgen dat er binnen een aantal minuten gereageerd kan worden in noodsituaties of situaties waarin eerste hulp geboden moet worden. Met social media tegenwoordig kunnen er binnen luttele seconden filmpjes gemaakt worden van zulke noodsituaties, dan wil je wel als organisatie dat het zo snel en adequaat mogelijk wordt opgelost. We zijn goed getraind en goed voorbereid. Mensen moeten een leuk bezoek hebben en iets leren, maar het moet vooral veilig zijn. Je moet niet het gevoel hebben dat je er niet meer uit komt als er iets gebeurt.
Er gebeurt nooit iets tussen dieren en mensen, maar je kunt je er nooit volledig honderd procent op voorbereiden. Bezoekers steken gerust hun hand in een bassin met piranha’s.”
Boet Hensen
‘Bezoekers moeten zich veilig voelen’ Zoals met die e-sigaret vorige keer, iedereen was binnen een mum van tijd buiten, geweldig om te zien hoe soepel dat gaat. We oefenen ontruiming dan ook regelmatig met ons opleidingsbedrijf OABv. Ingrid Prot en haar team zijn hier al vaak geweest met brandweer en LOTUSslachttoffers om de meest extreme situaties te oefenen en te herhalen. Heeft u zelf ervaring met het verlenen van eerste hulp? Ik heb 25 jaar een EHBO-diploma gehad. Ik heb een keer meegemaakt dat ik op straat stond toen een fietser geschept werd door een bus. Iedereen stopte uiteraard, maar ik had een EHBO-diploma. Ik wist dat ik die man moest reanimeren en dat heb ik geprobeerd. Uiteindelijk bleek het te laat en was de klap blijkbaar te hard geweest. Het was heel heftig. Ik heb daar nog wekenlang last van gehad. N U MME R 4
SE PT EM B ER 2 0 18
19