Lotusleerboek

Lotusleerboek Leerstof voor het diploma Lotus en het certificaat Lotusprofessional

DEEL 2

DEEL 2 ONTWERPEN, ENSCENEREN, GRIMEREN EN ACTEREN

25

LOTUSLEERBOEK

2 WONDEN Inleiding Een wond is een verstoring van de normale samenhang van levend weefsel.

Levend weefsel bestaat uit cellen, die via bloedvaten en zenuwtakjes worden voorzien van alles wat zij voor hun voeding en functie nodig hebben. Hierdoor is te verklaren dat een uitwendige (open) wond bloedt en pijn veroorzaakt.

2.1

SNIJWOND

DEEL 2

Snijwond handrug Doordat er optimaal gebruik is gemaakt van een natuurlijke bolling, het namaakweefsel perfect van kleur is en ook de juiste hoeveelheid materiaal gebruikt is, is deze wond nauwelijks van echt te onderscheiden.

Verschijnselen: • Pijn • Bloed

Oorzaken Een snijwond ontstaat door een scherp voorwerp: een mes, een scherpe beitel, een stuk glas, de rand van een geopend conservenblikje enzovoort.

Ontwerpen en ensceneren Om een snijwond op te lopen moet een handeling worden/zijn verricht met een scherp voorwerp. Als de ruimte waarin het ongeval plaatsvond niet wordt verlaten, dan moet het voorwerp aanwezig zijn. Zo kunt u bijvoorbeeld een mesje in de hand hebben.

Grimeren: Een snijwond heeft gladde wondranden. De plaats, lengte en diepte van de wond is afhankelijk van de oorzaak. De wond heeft een scherp begin en scherp uiteinde. Hoe scherper het mes hoe smaller de wondranden.

42

DEEL 2 ONTWERPEN, ENSCENEREN, GRIMEREN EN ACTEREN

Benodigdheden: • Namaakweefsel • Spatel • Water of vaseline • Nagelvijltje • Pipet of flacon • Kunstbloed

De splijtrichting van de huid Wijze van grimeren 1. Bepaal aan de hand van de ongevalstoedracht de plaats waar de snijwond moet komen alsmede de richting van de wond. Denk aan de splijtlijnen van de huid. Een wond haaks op de splijtlijn zal doorgaans gapen, een wond parallel aan de splijtlijn zal meer gesloten zijn. (zie illustratie) 2. Maak een hoeveelheid namaakweefsel goed op kleur. Gebruik zo min mogelijk namaakweefsel.

3. Breng het namaakweefsel aan en druk het goed vast op de huid.

4. Wrijf het namaakweefsel goed uit, vooral de randen.

5. Druk met de zijkant van het nagelvijltje een snee van de gewenste diepte en lengte in het namaakweefsel.

6. Strijk bij het begin en het eind van de snee de wondranden naar elkaar toe. Een snijwond begint en eindigt scherp.

7. De snee wordt in het midden met de zijkant van het nagelvijltje iets breder gemaakt.

8. Vul de snee in het midden met een of twee druppels bloed. Zorg dat er geen bloed over de wondranden komt.

9. Trek met de zijkant van het nagelvijltje voorzichtig het bloed vanuit het midden naar het begin en het eind van de snee.

2.2

Verschijnselen: • Kapotte huid • Bloed • Pijn

DEEL 2

Acteren Een snijwond geeft pijn op de plaats van de wond. Een wond met een geringe bloeding wordt door het slachtoffer als hinderlijk ervaren omdat het bloedvlekken kan veroorzaken.

STEEKWOND

Oorzaken Een steekwond wordt veroorzaakt door een puntig voorwerp: een mes, een dolk, een schroevendraaier, een priem, een schaar, een beitel enzovoort. Er is weinig bloed te zien. De kleine insteekopening laat niet zien hoe diep de verwonding is. Soms kan het een doordringende wond zijn, dat wil zeggen tot in een van de lichaamsholten.

Ontwerpen en ensceneren De aard van het letsel vereist dat: • Er een scherp, puntig voorwerp bij betrokken is (een mes, dolk, priem enzovoort), • Er een stekende beweging is of • Het lichaam op een puntig voorwerp valt.

Zeker bij dit letsel is het noodzakelijk éérst de ongevalstoedracht te bedenken, want bij een steekwond is het mogelijk dat het voorwerp waarmee is gestoken 43

LOTUSLEERBOEK

• alleen de huid heeft doorboord of • dieper is doorgedrongen, bijvoorbeeld tot in de borst- of buikholte.

Er kunnen dan dusdanige ernstige inwendige letsels of bloedingen zijn, dat het slachtoffer heel anders zal reageren als bijvoorbeeld bij een steekwond in de hand.

DEEL 2

De steekwond kan ook door anderen zijn toegebracht, bijvoorbeeld bij een vechtpartij. U moet zich dan onder meer het volgende afvragen.

• Past de persoon die gestoken heeft in het verhaal en de omgeving?

• Wat was de aanleiding voor de vechtpartij?

• Zijn de dader en/of het voorwerp, waarmee gestoken is, nog aanwezig?

• Waren er nog meer aanwezigen?

• Is het slachtoffer nog in staat naar eerstehulpverleners te gaan?

Het slachtoffer kan ook zichzelf hebben verwond bij bijvoorbeeld doe-hetzelfactiviteiten. Dan moet u zich het volgende afvragen: • Wat was het slachtoffer aan het doen en waar?

• Waardoor is het letsel veroorzaakt en hoe kwam dat?

• Kan het slachtoffer de plaats van het ongeval verlaten?

Ook kan het slachtoffer op een spijker trappen in een op de grond liggende plank. De spijker gaat dan door de zool van de schoen en veroorzaakt een steekwond in de voetzool. Het slachtoffer kan ook met blote voeten in een puntige glasscherf, die in het zand ligt, trappen. Als het slachtoffer de plaats van het ongeval niet kan verlaten speelt niet alleen de ongevalstoedracht een rol, maar ook de enscenering.

Benodigdheden: • Namaakweefsel • Spatel • Water of vaseline • Nagelvijltje • Pipet of flacon • Kunstbloed • Sponsje

44

Wijze van grimeren 1. Bepaal aan de hand van de ongevalstoedracht de plaats van de wond.

2. Maak een hoeveelheid namaakweefsel goed op kleur. Gebruik zo min mogelijk namaakweefsel.

3. Breng het namaakweefsel aan en druk het goed vast op de huid.

4. Wrijf het namaakweefsel goed uit, vooral de randen.

5. Breng met het nagelvijltje een wond aan in het namaakweefsel.

De vorm van de wond hangt af van het voorwerp waarmee gestoken is. a. Bij een messteek: gladde wondranden. De lengte van de snee moet overeenkomen met de breedte van het mes. b. Bij een puntig voorwerp, zoals een priem of een schroevendraaier, is er een kleine, enigszins rafelige wond. c. Bij een steekwond door een beitel, die schuin in hand, pols of been is gestoken is er een kleine rechthoekige wond. De opening van de wond is afhankelijk van de breedte van de beitel en van de steekrichting.

6. Dep met een sponsje op het namaakweefsel, zodat vocht en/of de vette glans van de vaseline verdwijnen.

7. Vul de wond met kunstbloed en laat enkele druppels bloed over de wondrand lopen. Een steekwond bloedt meestal niet erg.

DEEL 2 ONTWERPEN, ENSCENEREN, GRIMEREN EN ACTEREN

Acteren Ook bij het acteren van een steekwond is het noodzakelijk te weten hoe het voorwerp, waarmee gestoken is, eruitziet. Een messteek in één van de lichaamsholten hoeft niet pijnlijk te zijn. Ook diepe steekwonden elders in het lichaam doen meestal niet veel pijn. Dit kan zodanig zijn dat de steek op zich niet wordt opgemerkt, maar alleen het bloed. Een voorwerp, dat in de opperhuid blijft steken, zal niet meer pijn doen dan een snij- of scheurwond, waarbij het acteren zich beperkt tot een lichte mate van pijnuitdrukking. Is het voorwerp doorgedrongen tot de pezen en/of het bot, dan is de verwonding zeer pijnlijk. Dit zal uit de gelaatsuitdrukking moeten blijken.

Enige bezorgdheid en ergernis kan in beide gevallen tot uitdrukking komen.

Ook hier is het van belang dat u niet overdrijft bij het acteren.

2.3 Verschijnselen: • Kapotte huid • Pijn • Bloed

SCHEURWOND EN/OF LAPWOND

DEEL 2

Oorzaken Een scheurwond (lapwond) kan op de volgende manieren ontstaan. a. Door het openscheuren van de huid, wanneer u tijdens een val aan een scherp of puntig voorwerp, bijvoorbeeld een spijker, blijft haken. Bij een dergelijke verwonding is er een stuk(je) ingescheurde huid te zien. Omdat dit stukje huid kan worden opgelicht noemen we zo’n wond ook wel een lapwond. b. Als een puntig voorwerp de huid als het ware open ritst, bijvoorbeeld bij een val tegen prikkeldraad. De punt dringt niet diep in de huid maar ritst de huid open, waardoor soms een lange scheurwond ontstaat. c. In combinatie met een beet van bijvoorbeeld een hond door terug te trekken.

Ontwerpen en ensceneren Een scheurwond ontstaat doordat de huid blijft hangen aan een puntig voorwerp, zoals een spijker. De punt van de spijker prikt eerst in de huid, waarna de huid openscheurt, zodat het onderhuidse weefsel zichtbaar wordt. De wond kan dan de vorm van een winkelhaak hebben. Hij kan ook langwerpig zijn zoals een snijwond, maar dan met rafelige verscheurde wondranden. U moet eerst een antwoord geven op de vraag wat er is gebeurd, hoe u aan een spijker of ander puntig voorwerp bent blijven hangen of hoe u zich aan prikkeldraad heeft kunnen verwonden. De vorm van de scheurwond wordt bepaald door de beweging die werd gemaakt. Bij een lange scheurwond is ook de richting hiervan afhankelijk. In de meeste gevallen zal het slachtoffer de plaats van het ongeval hebben verlaten om hulp te vragen aan een eerstehulpverlener. Er is dan geen enscenering nodig. Ook dan zal het type wond, de vorm en de richting van de wond moeten kloppen met het verhaal dat u vertelt.

45

LOTUSLEERBOEK

Lapwond Merk op dat het lapje beduidend kleiner is dan de oorspronkelijke wond, waarvan het afkomstig is (Zie hiervoor tekst in boek), optimaal gebruik is gemaakt van de natuurlijke bolling en ook de kleur van het namaakweefsel perfect is.

DEEL 2

Benodigdheden: • Namaakweefsel • Spatel • Water • Vaseline • Nagelvijltje • Pipet of flacon • Kunstbloed • Sponsje

Wijze van grimeren Het grimeren van een scheurwond (lapwond) 1. Bepaal aan de hand van de ongevalstoedracht de plaats waar de wond moet komen. Let op de richting van bewegen tijdens het ontstaan van de wond.

2. Maak een hoeveelheid namaakweefsel goed op kleur. De hoeveelheid mag niet te klein zijn, omdat een vrij grote wond moet worden gegrimeerd.

3. Breng het namaakweefsel aan en druk het goed vast op de huid.

4. Wrijf het namaakweefsel goed uit, vooral de randen.

5. Duw met het nagelvijltje in het namaakweefsel een V-vormige wond. Let weer op de richting.

6. Haal een gedeelte van het V-vormige lapje weg (van een hoekpunt tegenover de V naar het midden van de tegenover liggende zijde) en buig de randen van het lapje naar binnen. Breng de huidstructuur zo goed mogelijk over in de grime. Een flapje huid zal meestal iets opstropen.

7. Dep met een sponsje op het namaakweefsel, zodat vocht en/of de vette glans van de vaseline verdwijnen.

8. Vul de wond met kunstbloed en trek met behulp van het nagelvijltje het bloed in de poten van de wond.

Het grimeren van een langwerpige scheurwond 1. Bepaal aan de hand van de ongevalstoedracht de plaats en de richting van de wond.

2. Maak een hoeveelheid namaakweefsel goed op kleur. Gebruik zo min mogelijk namaakweefsel.

3. Breng het namaakweefsel aan en druk het goed vast op de huid.

4. Wrijf het namaakweefsel goed uit, vooral de randen.

5. Trek met de zijkant van het nagelvijltje een snee in het namaakweefsel.

6. Breng met het nagelvijltje wat kleine wondscheurtjes aan in de wondranden, zodat rafelige randen ontstaan. Let op: het patroon moet er niet erg regelmatig uit zien.

46

DEEL 2 ONTWERPEN, ENSCENEREN, GRIMEREN EN ACTEREN

Scheurwond Merk op de rafelige wondranden.

Grimetechnisch moet er overigens wel meer bloed gebruikt worden (Eerst ingedikt en daarop dun bloed). Omwille van de fotografie is dat op deze foto achterwege gelaten, omdat anders de structuur van de wond niet goed overkomt.

DEEL 2

7. Dep met een sponsje op het namaakweefsel, zodat vocht en/of de vette glans van de vaseline verdwijnen.

8. Vul de wond met kunstbloed. Laat het bloed niet over de rand lopen. Een dergelijke wond bloedt niet erg.

Acteren Een scheurwond kan behoorlijk pijn doen als een flink stuk weefsel is weggescheurd. De pijn zal voornamelijk uit de gelaatsuitdrukking blijken. Als de wond klein is zal de pijn veel minder zijn. Naast de pijn kan enige bezorgdheid (of ergernis) over het gebeurde tot uiting komen. U kijkt naar de wond en bent blij met de hulpverlening.

2.4 Verschijnselen: • Wond met schaafstructuur • Schrijnende (brandende) pijn • Bloederige puntjes • Soms vuil oppervlak

SCHAAFWOND

Oorzaken Bij een schaafwond kan een vrij groot wondoppervlak ontstaan. Dat wondoppervlak is roder gekleurd dan de huid eromheen, omdat de opperhuid daar aanzienlijk dunner is. In dat rode gebied zijn telkens kleine bloedinkjes te zien, puntbloedinkjes, veroorzaakt door het doorsnijden van de bloedvaatjes in de huidpapillen. In die papillen zijn ook de zenuwuiteinden geraakt. Dat veroorzaakt een flinke pijn, een heel naar schrijnend gevoel dat iedereen kent. Een schaafwond ontstaat als de huid ergens langs is geschaafd, bijvoorbeeld bij een val waarbij het lichaamsdeel over of langs een ruw oppervlak is geschoven.

47

Lotus speelt een belangrijke rol in het Eerste Hulp onderwijs en bij de examens. Een goede afstemming van de Lotusopleidingen bij de actuele situatie in het Eerste Hulp onderwijs is daarom van groot belang. Met deze nieuwe druk van het Lotusleerboek is deze aansluiting gerealiseerd.

Het Lotusleerboek bestaat uit drie delen.

Deel 1 bevat een aantal algemene en praktische zaken.

Deel 2 bevat de leerstof voor de module ontwerpen, ensceneren, grimeren en acteren.

In deel 3 is de leerstof voor de module Lotusprofessional opgenomen, vervolgleerstof voor de gediplomeerde Lotusslachtoffers.