Februari 2016 N U MMER 1
JA A R G A N G 4
Interview Gesprek met SP Tweede Kamerlid Tjitske Siderius
EHBO stimuleren Dramatische gebeurtenis in familiekring motivatie EHBO-cursus
In het verkeerde keelgat
Eerste Hulp
en onderwijs
EHBO-les aan matrozen binnenvaart in opleiding
Veilig aan boord Samen voor veiligheid in 2032
Eerste Hulp in Onderwijs2032
van de redactie
f e b r uar i 2 0 1 6 NU MMER 1 , JAAR G A N G 4
Colofon Hoofdredacteur A.N. de Voogd Redactie M. Jansen, E.J. van der Steen, M. van der Tang
EHBO doe je zo!
I
n een van mijn vorige banen was ik medewerker op de leerlingenadministratie van een middelbare school. Er was wel eens een vechtpartijtje dat leidde tot verwondingen. Zo beet een leerling eens een ander in z’n hand. Of die leerling die nadat hij iets uit z’n tas had gehaald onfortuinlijk met z’n hoofd in aanraking kwam met de kapstok en met een flinke hoofdwond mijn kamer kwam binnen gerend. De leerlingenadministratie is een centrale plaats in de school en daar stond gelukkig de verbandtrommel klaar en is deze leerling geholpen. Hoe belangrijk het is dat er Eerste Hulp verleend kan worden, bleek bijna dagelijks. Ik was blij dat er op deze school mensen aanwezig waren die wisten wat ze moesten doen. Omdat we nieuwsgierig waren hoe tegenwoordig de eerstehulpverlening op scholen is geregeld en of leerlingen ook zelf Eerste Hulp leren hielden we een steekproef onder 40 scholen. Eerste Hulp lessen in het onderwijs. Dit gebeurt al veel, zowel in het basisonderwijs als in het voortgezet onderwijs. Gezamenlijk met enkele andere organisaties pleit Het Oranje Kruis voor nog meer aandacht voor het aanleren van eerstehulpvaardigheden, vooral in het voortgezet onderwijs. U kunt hierover uitgebreid lezen in het eerste nummer van het magazine in 2016. De vakken verzorging, biologie, lichamelijke opvoeding et cetera bieden veel mogelijkheden om aandacht aan EHBO te besteden. In dit nummer ook aandacht voor hoe EHBO praktisch in het onderwijs kan worden uitgevoerd en hoe het er in de lessen aan toe gaat. Aankomende matrozen van het Scheepvaart en Transport College in Rotterdam worden bijvoorbeeld getraind in reanimatietechnieken en een oud-studente van het Deltion College in Zwolle vertelt haar ervaring met het verlenen van Eerste Hulp.
Eindredacteur B.A.J. Jongejan Drukker Drukkerij Tesink, Zutphen
Hoe leuk je het kunt maken voor basisschoolleerlingen is te lezen in het artikel EHBO in het museum, een initiatief van de Stichting Jeugd EHBO Event. Mede namens de gehele redactie wens ik u veel leesplezier en inspiratie! Annet de Voogd
Lezersonderzoek Na drie jaar EHBO.NL is Het Oranje Kruis benieuwd wat u als lezer van het magazine vindt. Rond 7 maart a.s. zal u per e-mail een verzoek worden gedaan om aan een on-line onderzoek mee te doen waarin we uw bevindingen en wensen graag willen vernemen. Het invullen van de vragenlijst zal ongeveer 5 minuten in beslag nemen. Bij voorbaat heel hartelijk dank voor uw medewerking!
Vormgever C10 Ontwerp, Gentle Giant Aan dit nummer werkten mee: W. van den Berg, L. Buiskool, I. Duijvestein, S. El Harracha Y. Hagelstein, V. Hermann, L. Hilbrink, J. Kasteel, S. Luyken, R. Pater, T. Pauli, P. Schnabel, T. Siderius, H. Vonk, M. Zeeman, D. Zilver, K. Zwienenberg Redactieadres Scheveningseweg 44 2517 KV Den Haag Postbus 16462 2500 BL Den Haag 070 - 338 32 33 redactie@ehbo.nl www.ehbo.nl/magazine #magazineEHBONL Abonnementsprijs 2016 (6 nummers) €17,95 Nieuwe abonnementen 070 -338 32 35 www.ehbo.nl/magazine Magazine niet ontvangen? 070 - 338 32 35 redactie@ehbo.nl Opzeggen Abonnementen dienen schriftelijk te worden opgezegd. Coverfoto René Zoetemelk Overname artikelen en foto’s Artikelen uit EHBO.NL mogen met bronvermelding worden overgenomen. Wanneer echter een auteur is vermeld, dient deze apart toestemming te verlenen. In beginsel is er copyright verschuldigd. Dat geldt ook voor het overnemen van foto’s bij artikelen.
Volgend nummer:
Eerste Hulp en opleiders redactie@ehbo.nl foto vlnr: Mark Jansen, Annet de Voogd, Esther van der Steen en Matthijs van der Tang
Artikelen in EHBO.NL behoeven niet bij voorbaat de opvattingen van Het Oranje Kruis weer te geven. Zij kunnen bijvoorbeeld bedoeld zijn opvattingen van anderen te toetsen of een discussie over een onderwerp op gang te brengen. Bij het publiceren van de foto’s is de grootst mogelijke zorgvuldigheid betracht. Toch bestaat de mogelijkheid dat er geen toestemming is gevraagd aan eventuele rechthebbenden. U kunt zich hiervoor wenden tot de redactie. Tweemaandelijks magazine van de Stichting Koninklijke Nationale Organisatie voor Reddingwezen en Eerste Hulp Bij Ongelukken ‘Het Oranje Kruis’. ISSN: 2214-6792 Gedrukt op FSC gecertificeerd papier.
2
inhoud
8
EHBO-les aan matrozen binnenvaart in opleiding
Veilig aan boord
Onderwijs
4 Samen voor veiligheid in 2032
Eerste Hulp in Onderwijs2032 10
Eerste Hulp
en onderwijs
12 EHBO in het museum Leerlingen maken kennis met EHBO in het Nationaal Militair Museum
Hoe organiseer ik EHBO-lessen op school?
EHBO doe je zo!
Jeugd Eerste Hulp
Pagina 15 en 26
en verder...
16 Ervaringsverhalen van eerstehulpverleners bij een reanimatie
interview met SP Tweede Kamerlid Tjitske Siderius
De eerste keer 18
Risk Factory Twente
Veiligheid in eigen hand
Voorlichting
28 Dramatische gebeurtenis in familiekring motivatie EHBO-cursus
In het verkeerde keelgat
6 EHBO stimuleren uit de praktijk
14 Adrenaline! praktijk
20 Eerste Hulp in de klas onderzoek
22 Steekproef TWEETS
22 Scholen twitteren over EHBO vraag & antwoord
23 Waarom een EHBO examen voor jeugd? INTERVIEW
24 EHBO-cursus als examenopdracht helden
27 In lichterlaaie 30 Kort Nieuws / Familie Zorgzaam COLUMN Paul Schnabel
31 Onderwijs2032: Een vaste kern met ruimte voor verdieping en verbreding N U MMER 1
F e b ruar i 2 0 16
3
onderwijs
Samen voor veiligheid in 2032
Eerste Hulp in
‘Levens redden is eigenlijk een onderdeel van de maatschappij’ 4
Onderwijs2032 Zou het niet mooi zijn als… alle leerlingen in het voortgezet onderwijs zouden leren reanimeren? En als alle kinderen vanaf een jaar of 14 weten hoe je iemand die onwel wordt kunt helpen. Gewoon op straat, of thuis of waar je ook bent? TEKST Petra Vos | fotografie NEDERLANDSE HARTSTICHTING
I
n Maastricht e.o. is er de Taskforce QRS. Deze organisatie, Toekomst Ten tijde van het overleg over Eerste Hulp in het onderwijs, startte opgericht in 2006 door prof. dr. A.P.M. Gorgels en Petra ook het Platform Onderwijs2032. Kort gezegd is dit een maatvan Schuffelen, MSc, leiden studenten geneeskunde op tot schappelijke dialoog over het onderwijs van de toekomst. Gedurenreanimatie-instructeur. Deze reanimatie-instructeurs worden de de periode februari 2015 en juni 2015 konden allerlei organiop hun beurt ingezet om op middelbare scholen leerlingen vanaf saties hun visie op het onderwijs van de toekomst geven: 14 jaar te leren reanimeren. De Nederlandse Hartstichting en wat wordt van belang geacht in de ontwikkeling van de Taskforce QRS (afdeling Maastricht) hebben de handen kinderen, welke vakgebieden zijn onmisbaar, welke ineen geslagen en geven sinds een aantal jaren deze hebben in de toekomst minder aandacht nodig? Er lessen gezamenlijk. Het uiteindelijke doel? Alle leerlin‘Het aanleren werden gesprekken gevoerd met leraren, leerlingen, gen in het voortgezet onderwijs leren reanimeren. van Eerste Hulp bestuurders, wetenschappers, ondernemers en verteis niet moeilijk’ Meer dan reanimatie genwoordigers van maatschappelijke organisaties. Maar… hoe krijg je dat voor elkaar? Het is geen verWat was er mooier om bij dit initiatief aan te sluiten met plichte lesstof en alles wat extra is, kost tijd en geld. En het doel Eerste Hulp, waaronder reanimatie, op de agenda daar is nu net gebrek aan. Dus werd er breder gezocht, naar te krijgen? Dus werd ook het statement en het veel uitgebreiorganisaties die het initiatief van de Nederlandse Hartstichting konder positionpaper ingediend bij het Platform Onderwijs2032. den ondersteunen, zodat een breder draagvlak voor reanimatie in Advies het onderwijs zou ontstaan. Automatisch kwam men uit bij twee Op 23 januari is het definitieve advies van het Platform Onderorganisaties die de reanimatie ook hoog in het vaandel hebben wijs2032 aangeboden aan staatssecretaris Sander Dekker. In het staan: het Nederlandse Rode Kruis en Het Oranje Kruis. Voor deze definitieve advies wordt gesproken over een kerncurriculum, voor laatste organisaties was alleen het aanbod van reanimatie te maalle scholen. Binnen dit kerncurriculum valt bepaalde kennis en ger: immers reanimatie is een onderdeel van eerstehulpverlening. vaardigheden die kinderen moeten leren om stevig in de maatWaarom leerlingen dan al niet in een vroegtijdig stadium aanleren schappij te kunnen staan. Naast Nederlands, Engels en rekenen/ dat het verlenen van (eerste) hulp niet moeilijk is, levensreddend wiskunde is onder andere ook burgerschap in dit kerncurriculum kan zijn en dat het eigenlijk een onderdeel van de maatschappij is opgenomen. En vooral binnen het onderdeel maatschappelijke ver(burgerhulpverlening). antwoordelijkheid zou het Eerste Hulp onderwijs uitstekend passen.
Brede steun Na vruchtbaar overleg tussen de bovengenoemde vier organisaties is het statement ‘Eerste Hulp, waaronder reanimatie, structureel in het voortgezet onderwijs’ opgemaakt. In een uitgebreid positionpaper wordt dieper ingegaan op de maatschappelijke relevantie van het aanleren van Eerste Hulp (waaronder reanimatie) in het voortgezet onderwijs. Dit statement en het bijbehorende positionpaper wordt niet alleen onderschreven door de Hartstichting, Taskforce QRS, het Nederlandse Rode Kruis en Het Oranje Kruis, maar ook door tal van andere organisaties, zoals huisartsenverenigingen, belangenverenigingen voor ambulancepersoneel, de Nederlandse Reanimatie Raad (NRR), VeiligheidNL enzovoorts.
Op korte termijn wordt over de verdere invulling van de kernwaarden door de Tweede Kamer gedebatteerd. Een uitstekend moment dus om nu door te gaan met de lobby voor Eerste Hulp onderwijs binnen het voortgezet onderwijs, door de samenwerkende organisaties (Nederlandse Hartstichting, het Nederlandse Rode Kruis, Taskforce QRS en Het Oranje Kruis). Want laten we eerlijk zijn: Eerste Hulp aanleren is niet heel moeilijk èn het verlenen van Eerste Hulp kan wel leiden tot het redden van levens. Voor meer informatie:
www.onderwijs2032.nl N U MMER 1
F e b ruar i 2 0 16
5
Stel het slachtoffer gerust In veel verbanddozen zit een isolatiedeken die je kunt gebruiken als bescherming tegen de kou of de warmte. De isolatiedeken heeft een goud en zilver zijde. Bij onderkoeling moet de gouden kant naar buiten gekeerd worden. Hulpverleners gebruiken daarvoor vaak het ezelsbruggetje ‘goud is koud’. Bij oververhitting moet de zilveren kant naar buiten gekeerd worden.
tel het slachtoffer gerust door met S hem/haar te praten Zorg voor beschutting raag of je iemand moet V waarschuwen (familielid of een vriend) org voor een deken/jas als het Z koud is. Zorg voor schaduw bij warmte, bijvoorbeeld door een paraplu
Eerste Hulp. Je moet het wel écht doen!
interview
EHBO-cursus in opleiding Sociaal Cultureel Werk
EHBO-cursus als examenopdr Samenwerking kan tot mooie initiatieven leiden. Zo besloten in juli 2015 ROC Mondriaan en Buurtwerk in Zoetermeer een samenwerking aan te gaan voor een betere afstemming tussen de opleiding en de praktijk van de opleiding Sociaal Cultureel Werk. Jongerenwerk als stageplek voor de studie. TEKST Matthijs van der Tang | fotografie SUZANNE LUyKEN
E
en van de onderdelen van de opleiding Sociaal Cultureel Werk is het organiseren van een activiteit voor jongeren. ‘Dit kan een recreatieve, sportieve of een educatieve activiteit zijn’, legt Suzanne Luyken uit. Suzanne is een van de jongerenwerkers die de studenten begeleidt bij hun stage. ’s Ochtends krijgen de studenten van het ROC theorielessen in het jongerenproductiehuis, een ontmoetingsplek waar jongeren door Buurtwerk worden ondersteund. ’s Middags mogen ze het direct in de praktijk brengen.’
Organiseren ‘De studenten kozen voor een educatieve activiteit en organiseerden een EHBOcursus. De EHBO-cursus bestaat uit drie middagbijeenkomsten waarbij alle facetten van de eerste hulp aan bod komen’, legt Suzanne uit. ‘Het is van belang dat je weet hoe je een slachtoffer te hulp kan schieten. Daarbij zijn sociale- en hulpvaardigheden erg belangrijk binnen de maatschappij. Iedereen kan hulp verlenen. Ik zou het zelf ook prettig vinden als mensen mij te hulp schieten’, vertelt Marissa, een van de stagiaires. De cursus is opgezet met de achterliggende gedachte dat de stagiaires niet alleen zelf weten hoe zij moeten handelen als eerstehulpverlener, maar ook hoe zij hun kennis kunnen delen met andere jongeren.
EHBO-cursus ‘Het was niet moeilijk om iemand te vinden die EHBO lessen kon geven. Het was super leuk om als stagiaire EHBO lessen te organiseren. Er was een goede samenwerking onderling en de instructeur die de cursus verzorgde legde alles heel duidelijk uit’, vertelt Farah, een van de stagiaires. ‘Tijdens de eerste bijeenkomst werd vooral 24
aandacht besteed aan de 5 belangrijke punten en de ABC-benadering. Ook is er geoefend met reanimatie en AED’, voegt Suzanne toe. ‘EHBO is een serieuze zaak, maar omdat het luchtig gebracht wordt, blijft het goed hangen’, vertelt Suzanne. ‘Ik ben zelf al langere tijd in het bezit van een EHBOdiploma, maar ik vind het ook altijd fijn om de informatie op te frissen. Als jongerenwerker kan ik mijn EHBO kennis regelmatig toepassen. Recent heb ik nog te maken gehad met een jong meisje (15 jaar) die na het drinken van een grote hoeveelheid sterke drank bewusteloos op straat lag. Toen we wisten wat er aan de hand
dracht was, heb ik direct 1-1-2 gebeld. We hebben haar ademhaling meerdere malen gecontroleerd en gewacht tot het ambulancepersoneel ter plaatse was. Op dat soort momenten ben ik blij dat ik weet hoe ik moet handelen. Gelukkig is het goed afgelopen met haar. Ze doet nu mee aan één van onze activiteiten in het jongerenproductiehuis.’
‘EHBO is een serieuze zaak, maar omdat het luchtig gebracht wordt, blijft het goed hangen’
Hulp verlenen Marissa heeft in het verleden al wel eens eerste hulp moeten verlenen. ‘Er was een vrouw van de fiets gevallen. Ik ben bij haar gebleven en ben tegen haar blijven praten totdat de ambulance kwam om haar mee te nemen’, vertelt ze.
Toekomst Beide studentes geven aan dat ze in de toekomst iets met EHBO willen blijven doen. ‘Ik wil graag meer weten hoe je in bepaalde situaties moet handelen. Het is ook noodzakelijk om te weten hoe je moet handelen. Zeker als je activiteiten begeleidt, is het handig om te weten hoe je eerste hulp moet verlenen’, vertelt Farah. Ook voor Marissa is het duidelijk ‘Ik wil zelf graag mijn Diploma Eerste Hulp gaan halen.’
N U MMER 1
f e b ruar i 2 0 16
25