XS VERSIE losse verkoop > 0 euro 00
mensen, muziek en film
9 pagina’s
6 e JAARGANG _nummer
71
Special
Sonos Your Home Tien Tips voor Topgeluid
Heeft u ook interesse in een Hifidelity Special, mail dan naar info@hifi.nl
achtergrond
Sonos Your Home Tien Tips voor Topgeluid tekst Jamie Biesemans fotografie Sonos
2
De Sonos HiFi-toestellen zijn enorm gebruiksvriendelijk en beschikken over een intu誰tieve bediening via een knappe app. Je kan er zo mee aan de slag om muziek overal in je huis te beluisteren. Met de recente updates en onze tips haal je zelfs nog meer uit je Sonos!
achtergrond
I
n het Hifidelity Jaarboek 2013-2014 testten we het complete gamma (exclusief de in najaar 2014 geïntroduceerde BOOST, uiteraard), deze keer hebben we tien tips voor je om nog meer uit je Sonos te halen. Sonos, voor die enkele die nog niet bekend is met de gigant op het gebied van streaming audio, is een intelligent systeem van draadloze hifi-speakers en audio-componenten. Het merk brengt je muziekverzameling samen in één app, die je vanaf een willekeurig apparaat bedient. Speel in elke kamer wat je wil, perfect synchroon, zonder verspringen, vertragingen of verstoringen.
UPDATES, UPDATES, UPDATES Er is recent best veel veranderd in de wereld van Sonos. Verrast zijn we niet, want het merk timmert door middel van updates aan de firmware van de spelers en de bijhorende Sonos-apps constant aan de weg. Regelmatig verschijnt ondersteuning voor nieuwe streamingdiensten bijvoorbeeld, of worden nieuwe functies beschikbaar. Die goede nazorg en oog voor verbeteringen is meteen een van
SONOS 10 TIPS
www.hifi.nl/sonos www.sonos.nl
3
achtergrond
de redenen waarom het merk een van onze favorieten is. Sonos pocht graag dat je enkele minuten na het uitpakken van een Sonos-product al naar muziek luistert. Een claim die doorgaans volledig klopt. Dat je zo snel aan de slag kan met Sonos-toestellen is een grote troef. Maar door een klein beetje meer tijd in je systeem te steken, haal je net dat beetje meer uit nieuwe en bestaande Sonos-producten. Ter informatie: sommige tips die we hier presenteren kan je op enkele minuten in de praktijk uitvoeren, andere vragen wat meer tijd. Het einddoel is in elk geval hetzelfde: nog meer plezier beleven aan je Sonos!
1. GOEDE BRONBESTANDEN Het klinkt misschien heel evident voor sommige lezers, maar toch blijft het een aandachtspunt: de kwaliteit van bronbestanden. Dit heeft in potentie een grote impact op de klank. Een Sonos klinkt out of the box goed, maar dan moet je hem wel voeden met de nodige kwaliteit. Als je muziekbestanden op je Sonos afspeelt vanaf een pc of een NAS, heb je de kwaliteit gelukkig helemaal zelf in de hand. In theorie is er geen discussie over welk muziekformaat je moet gebruiken voor eigen muziekbestanden. Je kiest het bests een lossless-formaat, zoals FLAC of ALAC (Apple Lossless). Dat zijn de twee lossless-formaten die Sonos ondersteunt. Daarnaast heb je nog WAV, maar het nadeel is dat deze bestanden heel groot zijn – en dat dus de kans op haperingen bij het afspelen groter is. Bovendien heb je bij WAV weinig mogelijkheden qua metadata, zodat bij het afspelen velden als artiest, tracknaam en album niet of fout ingevuld worden.
‘Lossless’ kan je netjes vertalen als ‘zonder verlies’. Als je een cd ript naar een FLAC of ALAC (dit laatste kan makkelijk via iTunes), dan krijg je een muziekbestand dat identiek is aan de cd-opname. We gaan er dan vanuit dat je ript naar 44,1 KHz en 16-bit, wat de standaardinstellingen zijn voor een FLAC of ALAC. Tegenover lossless-bestanden staan ‘lossy’ bestandsformaten, zoals MP3, WMA en AAC. Je krijgt dan zeer compacte bestanden – wat vroeger belangrijk was, toen harde schijven peperduur waren. Maar het verkleinen van de muziekdata gaat gepaard met het weggooien van frequenties aan de grenzen van wat wij horen. Is de compressie te groot, dan hoor je het verschil echter wel. Cymbalen klinken bijvoorbeeld artificieel, bassen zijn hun fundament kwijt en er is nauwelijks dynamiek. Deze fenomenen treden op bij bitrates zoals 128 kbit/s of lager (bitrates geven aan in hoeverre muziek gecomprimeerd werd). Het hangt ook sterk van de opname zelf af. Bij een prachtig orkestraal stuk gaat compressie sneller een probleem zijn dan bij een poplied dat gemixt is om op iPod-oortjes te beluisteren. Als je bent zoals de meeste mensen, heb je een muziekcollectie die bestaat uit allerlei soorten bestanden. Misschien heb je nog bestanden die je lang geleden ripte, toen een omzetting naar een MP3 van 128 kbit/s nog voldoende leek. Of heb je hier en daar muziek gekocht, waardoor je een allegaartje van AAC- en MP3-bestanden bezit. Wil je jouw Sonos-systeem naar een hoger niveau tillen, dan is het aangeraden om zoveel mogelijk met FLAC- of ALACbestanden te werken. Als dan niet mogelijk is, probeer dan de ondergrens te leggen bij AAC-bestanden van 256 kbit/s en MP3’s van 256 of 320 kbit/s. Hoewel die bestanden wat frequenties missen, blijkt uit blinde testen dat aardig wat mensen het verschil niet horen tussen een lossy bestand aan 320 kbit/s en een lossless cd-kwaliteitbestand.
BRIDGE niet meer noodzakelijk
4
achtergrond
2. DE JUISTE STREAMINGDIENST Een kracht van Sonos is dat je kan kiezen uit een enorm aanbod streamingdiensten. Niet alleen Spotify of Deezer staan op het menu, maar ook heel wat anderen. Over het algemeen bieden streamingdiensten zeer goede kwaliteit aan. Spotify en Deezer streamen in 320 kbit/s, wat in de meeste gevallen voldoende is. Maar sommige andere diensten zitten toch wat lager. AUPEO bijvoorbeeld, is een fantastische gepersonaliseerde radiostationdienst en een favoriet van de FWD-redactie. Maar ook als je betaalt, zijn de streams slechts gecodeerd in 192 kbit/s. En dat hoor je soms ook echt. Ook goed om weten: de meeste diensten garanderen enkel dat de merendeel van wat gestreamd wordt in een bepaalde kwaliteit beschikbaar is, niet alles. Je kan dus af en toe op een slechter klinkende track stuiten. Voorlopig streamt enkel Qobuz met FLAC’s, dus aan echte cd-kwaliteit. Op termijn volgen andere diensten wel, en je moet je ook afvragen of de meerprijs het waard is. Een Qobuz-abonnement om FLAC’s te streamen kost al gauw bijna driehonderd euro per jaar. Bij Spotify of Deezer ben je voor circa 100-120 euro per jaar klaar.
3. COMPRESSIE UITSCHAKELEN Een troef van sommige Sonos-apparaten, is dat je via een kabel een externe bron kan afspelen en streamen naar andere zones. Het voor de hand liggende scenario is dat je een cd-speler in de woonkamer aansluit op pakweg een Sonos CONNECT, en dat je een muziek-cd streamt naar een PLAY-speaker in de keuken. Het is een heel krachtige functie. Weinig mensen weten dat je zelf kan bepalen in welke kwaliteit de audio van de externe bron wordt doorgestuurd. Tot voor kort was die optie enkel zichtbaar in de computer-apps van Sonos, maar nu vind je het ook in de apps op de iPhone, iPad en Android-apparaten. Open de Sonos-app, en kies dan helemaal onderaan Instellingen. Selecteer dan Geavanceerde instellingen, en dan bij Audiocompressie de optie Ongecomprimeerd.
gesteld en verbonden met het Sonos-netwerk. Ga naar de instellingen in de Sonos-app of -programma, selecteer Instellingen kamer en dan een van de twee speakers. Je ziet dan de optie Stereopaar maken. Druk hierop om een eenvoudig stappenplan te doorlopen. De instructies die je daarbij krijgt zijn helder. Je moet wel even van je stoel komen, want je moet op een knop gaan drukken bij de speaker die het linkse kanaal gaat afspelen.
5. DE JUISTE SONOS VOOR DE JUISTE PLAATS Het Sonos-universum bevat heel wat apparaten. Het is vooral belangrijk dat je de passende Sonos kiest voor een bepaalde kamer. Een te kleine speaker in een grote kamer zal niet zo goed klinken. Naar ons gevoel zijn zowel de PLAY:1 als PLAY:3 eerder geschikt voor kleinere kamers, zoals hobbyruimtes en keukens. Door het maken van een stereopaar kan je wel een grotere ruimte vullen. De PLAY:5 is onder andere door zijn meervoudige speakers en basreflex beter geschikt voor grote kamers, zoals een eetkamer of een woonkamer. De grens ligt naar ons gevoel ergens rond 25-30 vierkante meter. Je kan dit bereik nog wat vergroten door twee PLAY:5’s te combineren met een SUB. Geen goedkoop pakket, maar wel eentje dat dankzij de uitstekende SUB best wat aankan. De CONNECT:AMP verbind je met twee eigen speakers. Het is relatief krachtig, en kan afhankelijk van de gebruikte speakers zeker grotere kamers vullen. Er is ook een aparte subwoofer-uitgang, mocht je nog een extra sub hebben liggen. Persoonlijk zouden wij in een grote woonkamer eerder voor een eigen versterker en speakerset gaan, in combinatie met een Sonos CONNECT. Dit is de optie die kan leiden tot de allerbeste luisterervaring, afhankelijk van de gebruikte audio-apparatuur. De Sonos PLAYBAR is een apart geval. Voor een soundbar is het bijzonder krachtig en goed geschikt voor muziek. Spreek je over filmgeluid, dan is de PLAYBAR zeker geen
4. CREËER EEN STEREOPAAR Een leuke mogelijkheid bij Sonos is dat je een stereopaar kan maken met twee gelijke PLAY-speakers. Dat is best interessant, want zo kan je het ‘alle-muziek-komt-vanéén-punt’-probleem vermijden en een echt stereogevoel krijgen. Een stereopaar gaat bovendien een grote ruimte beter vullen, al moet je in een heel grote kamer misschien toch eerder de twee speakers in dezelfde zone stoppen in plaats van ze in te delen als links en rechts. Stereo is immers niet bepaald aangenaam als de speakers niet in een mooie luisterdriehoek opgesteld staan. Een stereopaar kan je enkel maken met twee gelijke speakers, dus een paar PLAY:1’s, PLAY:3’s of PLAY:5’s. Zodra ze een stereopaar vormen, verschijnen ze als één speaker in een zone, met één volumeregeling. Je kan via de instellingen in de app wel de balans tussen het linkse en rechtse kanaal inregelen. Een stereopaar maken is zo gefikst, vooropgesteld dat je beide PLAY-speakers reeds hebt in-
5
achtergrond
misser, maar presteert hij stukken beter als je hem combineert met een subwoofer, de Sonos SUB. Je kan aan deze mix ook een koppel PLAY:1’s toevoegen die functioneren als rear-speakers. Deze configuratie is duur (bijna 1.800 euro), maar klinkt zeer goed, en de PLAYBAR is bovendien gemakkelijk te bedienen met de afstandsbediening van je tv.
6. GO SUB Een PLAYBAR kan je dus veel beter kan doen klinken door het te combineren met een SUB. Een Sonos SUB is immers veel meer dan een domme subwoofer; het bevat heel wat actieve onderdelen en twee tegenover elkaar geplaatste woofers om krachtige en impactvolle bassen te produceren. De SUB is zelfs zo krachtig dat we hem eigenlijk niet zouden aanraden als je over een kleine luisterruimte beschikt – of lastige buren. Het kan natuurlijk op een laag volume worden gebruikt, maar dan onderbenut je een vrij duur toestel. De combinatie met een PLAYBAR is – als je omgeving er voor geschikt is – een goede. Maar een interessante combinatie meer op puur muziekgenot gericht, bereik je je door een paar PLAY:3’s te koppelen met een SUB. Niet alleen heb je dan logischerwijs meer bassen, maar de PLAY:3’s zullen de lage frequenties niet langer proberen weer te geven. Hierdoor moeten de speakers in de PLAY:3’s qua frequentieweergave minder een spreidstand innemen, waardoor de PLAY:3 heel wat dynamischer wordt. Wil je een home cinema ervaring? Dan is een BOOST (zie punt 9) noodzakelijk om de PLAYBAR draadloos met de SUB of achterspeakers te gebruiken. Het eigen draadloze Sonos-netwerk is nodig voor de extreem lage latentie tussen PLAYBAR en SUB of achterspeakers, zodat je geen lipsync-vertragingen ervaart als je naar je favoriete televisieprogramma of film kijkt.
7. HORIZONTAAL, AUB! Over de PLAY:3 gesproken: je wist wellicht wel dat je deze kleine speakers zowel horizontaal als verticaal kan plaatsen (of in portret- dan wel landschapsoriëntatie, voor mensen met een achtergrond in fotografie). De PLAY:3 past zich automatisch aan de stand aan. Maar wist je dat de speaker in verticale stand een iets ander geluid produceert dan in horizontale? Als de PLAY:3 plat ligt, dan produceert hij echte stereo. Rechtopstaand niet. Denk er ook aan dat Sonos-speakers het beste een aantal centimeters van de muur staan.
8. LEER DE GEHEIMEN VAN DE APP De Sonos-app op Android en iOS is dit jaar grondig vernieuwd en verbeterd. Op een smartphone en tablet ziet de app er een beetje anders, al blijft de werking in grote lijnen gelijk. Het idee achter de app is dat je vooral bezig wil zijn met muziek. Het grootste deel van het hoofdscherm wordt daarom ingenomen door je bronnen (streamingdiensten, muziekbibliotheek, enzovoort) en favorieten. Een tip: De functie zoek. Het is vaak sneller dan afdalen in de opties van een streamingdienst. De Sonos-app heeft namelijk een krachtige zoekfunctie die over alle bronnen heen
6
‘Het Sonos-universum bevat heel wat apparaten. Het is vooral belangrijk dat je de passende Sonos kiest voor een bepaalde kamer.’
achtergrond
speurt, wat behoorlijk uniek is. Tik bijvoorbeeld ‘Bowie’ in, en je krijgt Bowie-getinte resultaten van Spotify, Deezer en je eigen muziekbibliotheek opgediend. Maar je kan ook zoeken op track- of albumnaam, en meer. In de app volstaat drukken op een album of track om het af te spelen. Maar als je wat langer drukt, krijg je meer opties te zien. Zo kan je bijvoorbeeld tracks toevoegen aan het einde van de wachtrij. Je vindt hier ook de optie om het geselecteerde als favoriet te benoemen. Dat is bijvoorbeeld interessant voor geliefde radiostations. Favorieten verschijnen immers onderaan op het hoofdscherm en zijn dus snel bereikbaar. Ideaal dus als je ’s morgens snel de radio wil beluisteren. Ook fijn is dat je via de app een alarm kan inschakelen, via de optie Alarmsignalen. Zo kan je een bepaald album of radiostation elke ochtend in de eetkamer laten spelen én na een bepaalde tijd weer automatisch laten stoppen. Hoef je bij het verlaten van het pand niet opnieuw naar binnen te hollen om de muziek te stoppen.
9. VERBETER HET NETWERK Met een recente update is Sonos nog eenvoudiger in te stellen. Tot voor kort moest je altijd één Sonos-apparaat of een BRIDGE met een kabel verbinden aan je router. Dat hoeft niet langer. Om een Sonos-speaker in te stellen, kan je hem instellen op je eigen wifi-netwerk. Dat kan eenvoudig via de app. Er is ook een optie om het eigen Sonos-netwerk te gebruiken, een eigen draadloos netwerk dat apart is van je wifi-netwerk. Sonosnet – want zo heet dit netwerk – is verborgen voor andere toestellen, zoals tablets, en blijft dus ongestoord en exclusief dienen voor het streamen van muziek. Bovendien versterkt elk Sonos-apparaat het Sonosnet, waardoor je doorgaans heel het huis kan dekken. Duiken er toch af en toe haperingen op bij het afspelen van muziek? Wellicht woon je ergens waar veel andere
wifi-netwerken in de lucht hangen. Verander dan het kanaal waarop Sonosnet uitzend om eventuele storingen weg te werken. Open de Sonos-app, kies Instellingen en dan Draadloos kanaal. Kies een ander kanaal. Stel dat je problemen blijft ervaren, dan is een goedkope oplossing het toevoegen van een BOOST. Dit is een nieuw accessoire van Sonos: steek hem je in het stopcontact, en het Sonosnet wordt meteen bijkomend versterkt. Je installeert de BOOST het beste op een plaats tussen een speler die ontvangst heeft en het Sonos-toestel dat buiten bereik ligt. Officieel verkoopt Sonos geen BRIDGE meer, maar als je er één over hebt, kan je dat toestel ook gebruiken om op gelijkaardige manier het Sonosnet uit te breiden.
10. DE STEREODRIEHOEK Heb je een set PLAY:1-, 3- of 5-speakers ingesteld als stereopaar? Weet dan dat er een soort ideale opstelling is, waarbij je in de sweet spot het beste stereogevoel krijgt. Visualiseer een gelijkbenige driehoek waarbij de speakers elk een punt innemen en de luisteraar de derde punt. Als vanuit jouw perspectief de speakers op een boog van 60 graden liggen en direct naar je gericht zijn, dan zit je goed. De speakers zijn met andere woorden een beetje ingedraaid.
Sonos BOOST, voor een onverstoorbaar netwerk voor mensen met wifiproblemen
7
dossier multiroom
Sonos Sonos BOOST
Sonos is al jaren met multiroom bezig, en dat merk je. De ‘Apple van de audiowereld’ heeft inmiddels een platform gebouwd met heel wat keuze qua spelers én ongeëvenaarde ondersteuning voor streamingdiensten
J
e zou het haast niet geloven, maar Sonos is amper 12 jaar oud. Als startup kon het rekenen op de steun van geldschieters als Elevation Partners, het durfkapitaalfonds dat onder meer voor U2-zanger Bono investeert. Inmiddels is het merk alomtegenwoordig met een mooi uitgebouwde familie producten. In het voorbije jaar scoorde het vooral met de PLAY:1-speaker en de PLAYBAR-soundbar.
GEBRUIKSERVARING IS DE SLEUTEL Sonos heeft heel wat ‘hardware’ in de aanbieding: drie wifi-speakers, een streamer, de CONNECT:AMP-versterker, de PLAYBAR, SUB, de BOOST en – nu nog even – de BRIDGE. Maar het is wellicht eerder de zorg die Sonos aan de ‘software’ gaf die tot het grote succes leidde. Nadat het radicaal toegewijde remotes afzwoer, heeft Sonos veel energie gestopt in het ontwikkelen van gebruikersvriendelijke apps voor smartphone en tablet. Nog niet zo lang geleden werd de Sonos-app helemaal in het nieuw gestopt, met als doel gebruikers sneller bij hun muziek te brengen. Een functie die je in één keer laat zoeken in eigen muziekbestanden en alle geabonneerde diensten vormt de kern van de vernieuwing. Sonos heeft zonder twijfel met ruime voorsprong de breedste ondersteuning voor streamingdiensten. Naast de grote namen, zoals Spotify, Deezer, Napster, Qobuz, Google Play Music en SoundCloud, kan je een Sonos-systeem linken aan heel wat kleintjes, zoals
10
Bandcamp, Murfie en The Hype Machine. Qua ondersteuning voor muziekbestanden zit Sonos goed, behalve dat hi-res niet afspeelt.
KRACHTIG De PLAY:1, PLAY:3 en PLAY:5 mag je letterlijk opvatten als small-medium-large, waarbij we wel opmerken dat de PLAY:1 ondanks zijn bescheiden formaat sterk uit de hoek komt. Van de drie modellen kan je van twee units telkens een draadloos stereopaar creëren, wat vooral bij de PLAY:1 en PLAY:3 zeer effectief is. De grote PLAY:5 creërt zelf stereo, afkomstig van twee tweeters, twee midrangedrivers en een woofer, en heeft een hoofdtelefoonuitgang. De Play-speakers hebben onderaan een schroefdraad-vatting, voor muurmontage. Er is ook een hele markt van accessoires van derden om dit mogelijk te maken. Voor de woonkamer is er de PLAYBAR, een muzikale soundbar met negen aparte drivers die via een optische kabel met de tv wordt verbonden. Door de toevoeging van de SUB en twee PLAY:1’s of PLAY:3’s is het mogelijk om een surroundinstallatie te bouwen. De SUB is ook combineerbaar met een Play-stereokoppel. Een troef van alle Sonos-apparaten is dat ze hun eigen mesh-netwerk gebruiken dat een veel groter bereik heeft dan klassieke wifi. Recent is het wel mogelijk geworden om via de eigen wifi te werken zonder dat het vereist is dat je één Sonosapparaat met de kabel aan de router hangt.
dossier multiroom
Sonos Toestellen • PLAY:1 (actieve speaker,zwart of wit), 199 euro • PLAY:3 (actieve speaker,zwart of wit), 299 euro • PLAY:5 (actieve speaker,zwart of wit), 399 euro • PLAYBAR (soundbar), 699 euro • SUB (subwoofer), 699 euro • CONNECT (streamer), 349 euro • CONNECT: AMP (versterker), 499 euro • BOOST (wifi-versterker), 89 euro
De Sonos-app biedt een ongemeen krachtige zoekfunctie door alle bronnen heen.
Ondersteunde bronnen • Lokale muziekbestanden (MP3, AAC, WMA, ALAC, FLAC, OGG, Audible, AIFF, WAV) • Streamingdiensten (Spotify, Deezer, Napster, Qobuz, Google Play Music, Rdio, SoundCloud, en veel meer) • Internetradio (TuneIn)
Pluspunten + Gebruiksgemak + Zeer uitgebreide ondersteuning streamingdiensten + Sonosnet
De Sonos familie
11