FWD 57 - Kwartaal Magazine juni - juli - augustus 2015 - € 6,99 - www.fwdmagazine.be
GETEST HIGH-END SMARTPHONES Het beste van het beste DOSSIER MOBIELE HOOFDTELEFOONS Vier prima keuzes
TWEEKAMP ULTRA HD-KAMPIOENEN
GETEST NAIM AUDIO MUSO Adembenemend
Afgiftekantoor 2009 Antwerpen X - Erkenningsnummer P509441
SAMSUNG UE65JS9500L VERSUS LG 65UF950V
MASSATEST DE BESTE BLUETOOTH SPEAKERS
WORKSHOP LOSSLESS AUDIO EN FLAC ACHTERGROND WIDE COLOR GAMUT TEST PHILIPS SOUNDSPHERE PS1
TERUGKEER VAN EEN LEGENDE TECHNICS SU-C700, ST-C700 EN SB-C700
BP
Kies je cadeau.
BE SMART. USE MAGIC REMOTE.
Bij aankoop van een OLED of Ultra HD TV actiemodel met WebOS heb je niet alleen magic TV, maar ook een magic deal. Je mag er zelf een cadeau bij kiezen!
Deze actie is geldig van 4 mei t/m 28 juni 2015. Kijk op www.lgpromotions.nl voor de actievoorwaarden.
BLIKVANGER
DUBBEL GELUK Bij FWD Magazine proberen we bij ons zoektocht naar beter geluid, altijd aandacht te geven aan apparaten die toegankelijk zijn maar toch zeer goed klinken. Maar af en toe willen we ook dromen van een hifi-set waarbij ‘the sky the limit’ is. Die neiging heb we zeker gehad toen we zagen wat er in mei allemaal op High End München gepresenteerd werd, traditiegetrouw dé plaats waar de audiowereld echt etaleert wat het kan. Een week na München zijn we ook altijd aanwezig op de EISA Convention in La Hulpe, een gesloten event voor EISA-leden waar fabrikanten hun nieuwe - en soms nog geheime - producten tonen. Toeval of niet, die opeenvolging van evenementen liet ons dit jaar toe om twee keer uitgebreid te luisteren naar twee van de spannendste luidsprekeraankondigingen in lange tijd. We hebben dan natuurlijk over de Focal Sopra en de KEF Blade 2, die je hierboven ziet. Geen doorsnee speakers en zeker niet voor iedereen weggelegd, met prijspunten die meer doen denken aan gezinsauto’s dan aan audio voor thuis, dat is waar. Maar dromen, daar is niets mis mee! Jamie Biesemans Hoofdredacteur FWD Magazine
jamie.biesemans@fwdmagazine.be P.S. Ook op beeld- en mobiel vlak was er dit voorjaar veel om opgewonden over te zijn. Over de spectaculaire 65-inch gebogen Samsung SUHD-tv die als tweede in de geschiedenis van FWD vijf sterren ontving bijvoorbeeld, lees je verderop meer. Oppo, LG, Pro-ject, Naim… allemaal leverden afgelopen weken op de redactie toestellen af die echt grenzen verleggen.
16 juni 2015 3
INHOUD
BEELD 14 TWEEKAMP: ULTRA HD TOPMODELLEN De pronkstukken uit de collectie zijn dit jaar voorzien van allerlei nieuwe technologie. We zetten twee concurrenten in directe strijd tegen elkaar. De Samsung UE65JS9500 tegen de LG 65UF950V. Een Koreaanse derby.
46 GETEST: PHILIPS 65PUS9109 Ook een groot toestel kan een slank profiel hebben. Deze Ultra HD van Philips combineert een minimalistisch design met prima beeld.
50 GETEST: THOMSON 55UA9806 TCL is een van de grote Chinese fabrikanten die alles maken van koelkasten, wasmachines en mobiele telefoons tot televisies. Je hebt er misschien nog niet van gehoord, maar in marktaandeel was TCL in 2014 de vierde grootste televisiefabrikant.
GELUID 28 GETEST: PRO-JECT XTENSION 9 EVOLUTION 40 GETEST: TECHNICS SU-C700, ST-C700 EN SB-C700 44 GETEST: PHILIPS SOUNDSPHERE DESIGNLINE PS1 48 GETEST: NAIM AUDIO MUSO 50 DOSSIER: MOBIELE HOOFDTELEFOONS Op zoek naar een mobiele hoofdtelefoon? Keuze had je altijd genoeg, aangezien fabrikanten maar al te graag op dit hip segment mikken. En kiezen worden er niet gemakkelijker op, want dit voorjaar zijn er verschillende tophoofdtelefoons bijgekomen.
50 DOSSIER: MOBIELE HOOFDTELEFOONS
58 DOSSIER: OP ZOEK NAAR DE BESTE BLUETOOTH-SPEAKER Nu de vakantie zich aanbiedt, beginnen we allemaal wel te dromen van die reis naar het zonnige Zuiden. Maar eens dat we daar zijn, liggend aan het zwembad, ook dan willen we nog naar muziek luisteren. De ideale oplossing is een Bluetoothspeaker die je vanaf je smartphone aanstuurt en bevoorraadt met liedjes. Het aanbod is echter groot en daarom bekijken we hier zes modellen, elk met hun eigen troeven.
78 GETEST: PHILIPS FIDELIO X2
4 16 juni 2015
48 GETEST: NAIM AUDIO MUSO
INHOUD
MOBIEL 34 LOGITECH HARMONY ULTIMATE 64 DOSSIER: DE ALLERBESTE SMARTPHONES Traditiegetrouw verschijnen in het voorjaar bij alle smartphonebouwers hun nieuwe topmodellen. In dit dossier leggen we de drie belangrijkste vlaggenschepen naast elkaar, van Samsung, LG en Huawei. Want ook die laatste doet een gooi naar de top.
76 DEVOLO DLAN 1200+ WIFI AC STARTER KIT
EVENT 10 D&M MONACO 2015 D&M, de holding achter Denon en Marantz, houdt jaarlijks begin juni zijn dealerevent om nieuwe producten te presenteren. Het bedrijf geeft dan meteen ook inkijk in zijn strategie voor het komende jaar en de audiomarkt in het algemeen.
EN VERDER 3
BLIKVANGER
6
NIEUWS
25 ACHTERGROND: ‘WIDE COLOR GAMUT’ UITGELEGD 36 WORKSHOP: BEWAAR JE AUDIO IN DE BEST MOGELIJKE KWALITEIT 47 LEZERS TESTEN MEE! 80 BLU-RAY: INTERSTELLAR 82 ABONNEMENT / COLOFON Still Interstellar (Paramount Pictures en Warner Bros. Pictures)
16 juni 2015 5
EVENT
D&M
“Heos moet nog belangrijker worden in 2015”
MONACO 2015
D&M, de holding achter Denon en Marantz, houdt jaarlijks begin juni zijn dealerevent om nieuwe producten te presenteren. Het bedrijf geeft dan meteen ook inkijk in zijn strategie voor het komende jaar en de audiomarkt in het algemeen. Jamie Biesemans
Traditiegetrouw start het event altijd met een meer zakelijke presentatie door de top van de holding, waar de Europese presidente, Terry O’Connell, en de CEO, Jim Caudlin, aangeven waar ze hun merken naartoe willen gidsen. Die merken zijn Denon en Marantz, maar de holding verdeelt in Europa ook sinds vorig jaar de speakermerken Definitive Technology en Polk. Speerpunt van de D&M-strategie blijft het onderscheiden van Denon en Marantz, bleven O’Connell en Caudlin benadrukken. Qua techniek wordt er hier en daar wel wat gedeeld, maar het hoofdmoot van wat er in de producten zit en - vooral - de klank en design zullen bij elk merk toch anders zijn. Afgaande op wat we gehoord hebben, lijkt D&M er goed in te slagen om Denon langs één kant een accuratere, jongere klank te geven en Marantz meer een warme, relaxte geluid. Overigens is Denon goed voor zestig procent van de omzet, Marantz de helft daarvan. “Maar we zien Marantz de voorbije jaren gestaag en in kleine stapjes groeien”, merkt O’Connell op. HEOS staat centraal Bij D&M spreken ze over ‘core audio’ als het gaat om
10 16 juni 2015
stereo-apparatuur, AV-receivers en miniketens. Die core audio blijft het kloppende hart van het bedrijf en er wordt nog in geïnvesteerd. Tegelijkertijd is die markt eerder stagnerend, al is bijvoorbeeld Denon er wel in geslaagd om te groeien op vlak van AV-receivers. “Maar we moeten ons blijven concentreren op de multiroomproducten van de Heos-familie. Die hebben onder meer in de Benelux veel beter verkocht dan voorzien, maar dit jaar moet de verkoop maal 2,5. Om dat mogelijk te maken, verschijnen er drie nieuwe Heos-producten. Belangrijk om de drempel te verlagen om Heos uit te proberen, is de Heos 1. Het is een compacte wifi-speaker die gecombineerd kan worden met een aparte voet met ingebouwde batterij en Bluetooth (de Go Pack). Je kan hem via de Heos-app aansturen zoals de andere speakers, maar ook rechtstreeks audio naar sturen. Twee Heos 1’s kunnen een stereopaar vormen. Als antwoord op de Sonos Playbar komt er de Heos HomeCinema, een combinatie van slanke soundbar met draadloze subwoofer die zowel verticaal als horizontaal kan gebruikt worden. De HomeCinema verbindt met HDMI, waardoor het Dolby Digital, Dolby Digital Plus en DTS
EVENT
De PMA-50 zit strak in het vel en kan zowel horizontaal als verticaal geplaatst worden - het LED-schermpje op de versterker draait gewoon mee. Het bezit heel wat digitale ingangen, incluis USB klasse B en Bluetooth. Ook hier kregen we een demo te horen, met bijzonder indrukwekkende Definitive Technology-boekenplankspeakers uitgerust met een passieve baswoofer aan de bovenkant. We waren helemaal onder de indruk toen er verteld werd dat deze knap spelende speakers circa 350 euro/stuk kosten! Marantz brengt bovendien een aanvulling voor de HD-DAC1-hoofdtelefoonversterker die we eerder getest hebben in FWD. De HD-AMP1 heeft diezelfde aparte styling met houten zijpanelen en typische patrijspoortdisplay als de DAC, maar is iets groter.
kan decoderen en omzetten naar 5.1-surround. Er wordt ook aan de installatiemarkt gedacht, want de Heos Drive is een rackmountable oplossing die luidsprekers in vier zones kan aansturen en een brug kan slaan naar domoticasystemen, zoals die van Crestron en Control4. Ken Ishawata Op klassieke audiovlak is de aankondiging van een Special Edition van de PM-14S1 en SA-14S1 een belangrijk nieuwtje. De nieuwe Special Edition is getuned door merkambassadeur Ken Ishawata, die decennia geleden het concept van de door hem aangepaste speciale edities lanceerde met een van de eerste cd-spelers. Beide toestellen worden de absolute topmodellen bij Marantz en dragen een passend prijskaartje. In Monaco kon de pers en dealers alvast genieten van een persoonlijke demo door Ken Ishawata, waarbij Definitive Technology voor de speakers zorgde. Maar is er ook heel wat actie op vlak van digitale audio. De nieuwe audioliefhebber streamt immers vooral en toestellen als de vernieuwde Marantz Melody-familie en de Denon PMA-50 zijn daar helemaal op ingesteld.
DTS:X Op receivervlak toonde Denon in Monaco nieuwe modellen die HDCP 2.2-compatibel zijn, wat belangrijk is om toekomstige videobronnen te kunnen gebruiken. Recent werd de instapper AVR-S510BT gelanceerd, daar komt nu onder andere de 9.2-kanaals AVR-X4200W bij. Net zoals bij de nieuwe lichting Marantz-receivers (die inzetten op een slank profiel), zijn de iets hogere modellen Dolby Atmos en DTS:X-compatibel. Al is het wel wachten op een firmware-upgrade die die laatste surroundcodec toevoegt. Maar het komt er aan, luidt het bij D&M. We gaan voor groei Terry O’Connell sluit het event in elk geval hoopvol af. Ondanks de moeilijke tijden in de voorbije jaren en de zwakke eurokoers, wil D&M dit jaar groeien in bepaalde segmenten, met Heos voorop. Voor Heos zal ook de distributie verruimd worden en niet langer exclusief bij gespecialiseerde dealers liggen. “Wij geloven in hifi en die roots in hifi zijn ook wat Heos onderscheidt van de rest. We geloven bovendien dat we hifi kunnen verpakken op een manier die nieuwe, jongere muziekliefhebbers zal overtuigen”, concludeerde O’Connell.
16 juni 2015 11
NIEUWS
CD-KWALITEIT STREAMEN VIA DEEZER www.deezer.com Deezer is in de lage Landen een van de grootste streamingdiensten voor muziek. Een positie die het veroverde onder meer dankzij een voorliefde voor muziek, wat goed doorklinkt in de interface. Waar andere diensten vertrouwen op algoritmes om muziek te adviseren, heeft Deezer ook een redactie van specialisten in allerlei (sub)genres die de nieuwe releases in de gaten houden en tippen aan gebruikers. Sinds kort heeft Deezer zijn abonnementen uitgebreid met Elite, een nieuwe formule voor echte muziekliefhebbers die ‘lossy’ streaming maar niets vinden. Verder op in dit nummer lees je meer over de verschillen tussen lossy formaten als MP3 en lossless formaten als FLAC, maar de essentie kan samengevat worden als ‘even goed als cd’. De muziek die via Deezer Elite worden aangeboden zijn volwaardige 44,1 KHz – 16 bit-streams die niet verschillen van wat er op een schijfje staat. Hoewel het Premium+-abonnement zeker niet slecht is, is het niet hetzelfde als cd-kwaliteit. Deezer Elite is voorlopig enkel beschikbaar voor Sonos-gebruikers, maar op termijn kan dat veranderen. Op HiFi.nl kan je een uitgebreide review van Deezer Elite lezen, met een tracklisting van tracks die volgens de redactie goed klinken via deze dienst. Vanaf 17 juni kan je bovendien op HiFi.nl een nieuwe hitlijst ontdekken met de vijftig meest gestreamde tracks via Deezer Elite.
RAUMFELD KOMT STERKER OPZETTEN www.teufelaudio.com Teufel hanteert al langer de Raumfeld-naam voor zijn streaming speakers en oplossingen die in een multiroomopstelling bruikbaar zijn. Maar de Duitsers willen het merk wat scherper profileren en gaan daarom Raumfeld wat onafhankelijker van Teufel in de markt zetten. Raumfeld is immers een pioneer van multiroom, maar heeft nog niet voldoende van de boom in dat segment kunnen genieten. Tijd om de Raumfeld-producten anders in de markt te zetten, met marketing die een breder publiek moet aanspreken en een heldere site met veel uitleg, zegt Edgar van Velzen, CEO van Teufel. Na de toevoeging van Spotify als ondersteunde streamingdienst, kreeg Raumfeld ook Tidal als bron er bij, wat het bredere publiek nog meer moet aanspreken. Teufel heeft een tijdje terug een flagship store geopend in Berlijn en overweegt nu ook dat te doen in andere steden, waaronder in Nederland. Hoewel Teufel- en Raumfeld-producten te bestellen zijn in België, was tot op heden de focus niet gelegd op dit land. Maar zou ook kortelings verandering in komen, luidt het. Om het Raumfeld-merk te versterken, wordt er een soundbar gelanceerd die in het multiroom-systeem past. Een Sonos Playbar-concurrent, maar wel één die heel wat hoger in de markt zit. Ogenschijnlijk lijkt het prijskaartje van circa 1.200 euro veel, totdat je realiseert dat de Raumfeld One Soundbar komt met een draadloze subwoofer. Bovendien zal de One Soundbar met de tv verbonden zijn via HDMI-ARC, wat het bedienen van het volume via de remote van je televisie mogelijk maakt en het doorsturen van ongecomprimeerde surroundgeluid. De meegeleverde subwoofer is zeker geen doorsnee exemplaar. Het is hoogwaardig afgewerkt, en zit in een behuizing die zowel recht kan staan als plat op de grond kan liggen.
12 16 juni 2015
Ontdek raumfeld.com
winner
Your new love affair True Wireless High Fidelity Je kent dat gevoel wel – die vlinders in je buik wanneer je plotseling iets zo perfect tegen het lij f loopt, dat het je van je adem berooft. Dat is Raumfeld: geluid in zijn puurste vorm, begeleid met eindeloze opties uit de
cloud. Ontdek hoe de Raumfeld WLAN-speakers – bedacht en gemaakt in Berlijn – dat nieuwe leven in jouw passie voor muziek blazen. www.raumfeld.com
TWEEKAMP
TWEEKAMP
ULTRA HD-TOPMODELLEN
14 16 juni 2015
TWEEKAMP
De pronkstukken uit de collectie zijn dit jaar voorzien van allerlei nieuwe technologie. We zetten twee concurrenten in directe strijd tegen elkaar. De Samsung UE65JS9500 tegen de LG 65UF950V. Een Koreaanse derby. Eric Beeckmans
In het groot graag Wie tegenwoordig het woord ‘topmodel’ laat vallen bij een televisiefabrikant wordt onmiddellijk naar een reusachtige televisie geleid. 65 inch (en zelfs groter) het is kennelijk een verplichting als je het beste van het beste wil. Dat is een ontwikkeling die we enigszins betreuren, want 55 inch is best groot, en veel beter geschikt voor de meeste huiskamers. Toptechnologie Wie dacht dat het na de Ultra HD beweging wel weer even rustig ging blijven in de tv wereld moeten teleurstellen. Ultra HD gaat over meer dan extra pixels, het gaat over extra licht en extra kleur. Over het hoe en wat en waarom van deze zaken lees je meer in twee andere artikels in het magazine, eentje over HDR (High Dynamic Range) en eentje over uitgebreid kleurbereik (Wide Color Gamut). Gebruiksgemak troef Smart TV is al enkele jaren aan een opmars bezig, maar fabrikanten zetten steeds sterker in op eenvoud en gebruiksgemak. De nieuwe interfaces nodigen je echt uit om te genieten van al die extra’s zonder ingewikkelde procedures of menus.
GETEST SAMSUNG UE65JS9500L LG 65UF950V
16 juni 2015 15
HET DRAADLOZE MUZIEK SYSTEM VOOR IN JE HELE HUIS ONTMOET DE FAMILIE HEOS is een draadloos muziek systeem dat je controle geeft over al je muziek, overal in je huis. Alles dat je nodig hebt is één of meerdere HEOS speakers ...én de app is gratis!
Bestel je
HEOS 1
i or 30 jun
vo
g
n ontvan
e ting 50% kodre
op Pack* HEOS Go
HEOS 1 + HEOS GoPack HEOS 1 is de gloednieuwe speaker van HEOS by Denon. De HEOS 1 is een hoogwaardige, compacte draadloze luidspreker, en wordt optioneel geleverd met de GoPack. De GoPack bestaat uit een oplaadbare batterij en Bluetooth functionaliteit!
HEOS HomeCinema HEOS HomeCinema – is de langverwachte TV-geluid oplossing uit de HEOS familie. HEOS HomeCinema bestaat uit een hoogwaardige multi-room soundbar en een krachtige, en draadloze, subwoofer.
Bestel je HEOS 1 voor 30 juni en ontvang 50% korting op de HEOS GoPack. Voor het dichtstbijzijnde verkooppunt ga naar: www.denon-hifi.nl *Vraag uw winkel naar de algemene voorwaarden.
ACHTERGROND
‘Quantum Dots’, ‘Wide Color leds’, je vindt allerlei exotische benamingen in de specificaties van een moderne televisie. Ze beloven meer en betere kleuren. Maar hoe werkt dat? Eric Beeckmans
‘WIDE COLOR GAMUT’ UITGELEGD Wat is een kleurgamut Kleur, we associëren het met emoties, plaatsen, omgevingen. Niet alleen de kleur zelf, maar ook donkere of lichte kleuren, felle of juist zachte kleuren, het speelt allemaal een rol. Kleur is dan ook een niet te onderschatten onderdeel van het arsenaal mogelijkheden dat een regisseur gebruikt om een bepaalde sfeer op te roepen. Maar kleur correct opnemen, bewaren tijdens bewer-
kingen, en weergeven op een display is moeilijker dan je denkt. Om dat in goede banen te leiden zijn internationale standaarden van groot belang. Alle kleuren die het menselijk oog kan waarnemen bijvoorbeeld vind je op het CIE 1931 chromaticiteitsdiagramma. Geen enkel display kan echter al die kleuren weergeven. Daarom definieert men ook subsets van al die kleuren die we dan een kleurbereik of kleurgamut noemen. Een kleurbereik wordt gedefinieerd door drie basiskleuren,
De volledige hoefijzervorm bevat alle kleuren die het menselijk
Rec.709 is het kleurbereik dat we vandaag op al onze televisies
oog kan waarnemen. Een kleurbereik, of kleurgamut is een subset
gebruiken. Het grotere DCI-P3 wordt gebruikt in de cinemazalen.
daarvan en wordt bepaald door drie primaire kleuren en een
Rec.2020 is de toekomstige standaard voor televisie en content.
witpunt. Alle kleuren binnen de driehoek vallen dan in de subset.
16 juni 2015 25
ACHTERGROND
De meeste televisies gebruiken witte leds met een kleurfilter. De
Quantum dots zijn nanoscopisch kleine kristallen.
resulterende primaire kleuren zijn niet alleen wat onzuiver (brede
Ze zetten invallend licht om naar een andere kleur,
pieken), maar groen en rood zijn ook wat zwak.
afhankelijk van de afmeting van het kristal.
rood, groen en blauw en een witpunt. Het omvat alle kleuren die op het chromaticiteitsdiagramma binnen de driehoek van die basiskleuren vallen. Naarmate die basiskleuren puurder zijn, lees dichter tegen de buitenrand van het chromaticiteitsdiagramma liggen, wordt de driehoek en dus het kleurbereik groter. Content, zoals films en tv-uitzendingen, wordt tijdens het mastering proces aangepast zodat alle kleuren precies binnen één welbepaald kleurbereik vallen. En ook displays worden ontworpen om minstens aan één standaard kleurbereik te voldoen.
Ultra HD kennen we allemaal als een verbetering van de resolutie van onze televisies. Maar ook een uitgebreider kleurbereik, en High Dynamic Range Content maken deel uit van de verbeteringen die we op termijn mogen verwachten van Ultra HD. Een belangrijk punt is wel dat fabrikanten niet in één stap van de ene standaard naar de andere overschakelen. Rec.2020 of zelfs DCI weergeven is nog niet zonder meer mogelijk. Daarom refereren ze dikwijls naar het percentage van het DCI of Rec.2020 kleurbereik dat ze wel kunnen weergeven. De nieuwste sets geven ongeveer 90-95% van DCI weer, of ongeveer 80% van Rec.2020. Om dat breder kleurbereik te halen worden er verschillende technologieën ingezet. Samsung en TCL steunen op het gebruik van quantum dots, terwijl Sony, LG, Panasonic en Philips momenteel meer heil zien in zogenaamde ‘wide color leds’. Wat zijn de verschillen?
Drie belangrijke standaarden ITU-R Rec. BT.709 (meestal afgekort als Rec.709) is de standaard die vandaag gebruikt wordt voor zowat alles wat je thuis bekijkt. Blu-ray en HDTV content wordt gemastered voor deze standaard, en van een HDTV mag je verwachten dat hij alle kleuren van Rec.709 kan weergeven. Maar er zijn ook standaarden die een groter kleurbereik omvatten. DCI-P3 (Digital Cinema Initiative) wordt gebruikt in bijna alle bioscoopzalen. Een film die je in de filmzalen bekijkt, gebruikt dus een rijker kleurpalet dan diezelfde film op Blu-ray. En met de opkomst van Ultra HD komt er nu nog een groter kleurbereik in zicht. Rec.2020 moet er voor zorgen dat we op termijn nog meer kleur op onze televisies zien. Dit kleurbereik is zo groot dat het zo goed als alle in de natuur voorkomende kleuren bevat. Waar staan de huidige televisies? Het Rec.709 kleurbereik wordt al geruime tijd door de meeste fabrikanten bijna perfect weergegeven. Maar sinds enkele jaren zien we regelmatig schermen opduiken die een ruimer kleurbereik adverteren. En sinds dit jaar pakken tv-makers er ook echt mee uit. Dat heeft vooral te maken met de opkomst van Ultra HD.
26 16 juni 2015
Technologie: ‘quantum dots’ vs ‘wide color leds’ Eerst kijken we naar een traditionele lcd televisie. Daarbij bestaat de achtergrondverlichting uit ‘witte’ leds,
Het spectrum van wit licht gegenereerd door blauwe leds gecombineerd met quantum dots bevat drie smalle pieken. De primaire kleuren zijn dus erg zuiver en kunnen een groot kleurbereik realiseren.
ACHTERGROND
eigenlijk blauwe leds met een coating van gele fosfor. Het witte licht van deze leds heeft een spectrum dat wel vrij zuiver blauw bevat, maar rood en groen zijn eerder een gemengde piek. Om aan de drie basiskleuren, rood, groen en blauw te komen, plaatst men voor de achtergrondverlichting een kleurfilter. Het eindresultaat is een vrij zuiver blauw, maar een veel zwakker en minder puur rood en groen. Goed genoeg om Rec.709 te halen, maar voor het breder kleurbereik hebben we puurdere basiskleuren nodig. Quantum dots zijn nanoscopisch kleine kristallen die in staat zijn om invallend licht om te zetten in licht van een andere kleur. Men kan erg precies sturen welk licht een quantum dot genereert door de afmeting van het kristal aan te passen. Bovendien is het resulterende licht erg puur, en dus ideaal als basis van een uitgebreid kleurbereik. De technologie verwerken in een televisie is relatief eenvoudig. In de achtergrondverlichting van een traditionele lcd-televisie vervangt men de witte leds door blauwe leds en het volledige scherm krijgt een film van Quantum Dots die het blauwe licht omzetten in zeer puur rood en groen. Het resulterende spectrum bevat drie erg nauwkeurige pieken, en dekt dus een vrij groot kleurbereik af.
Het Rec.2020 kleurbereik zal voor ongezien realisme zorgen. De meeste fabrikanten zetten momenteel echter in op ‘Wide color leds’. Die werken eigenlijk op hetzelfde principe als gewone witte leds. De verbetering schuilt in de keuze van een betere fosforcoating, bijvoorbeeld een aparte rode en groen fosfor in plaats van een gele fosfor. Of in het gebruik van een groene en blauwe led, gecombineerd met een rode fosforcoating. Ook hier is het eindresultaat drie zuivere basiskleuren, waarmee een breder kleurbereik kan opgebouwd worden. Welke technologie is beter? Dat is momenteel erg lastig te zeggen. Dat zal afhangen van de bereikte resultaten, energie efficiëntie en implementatiekost. Verdere ontwikkelingen in de komende jaren zullen daarin bepalend zijn. Voor de consument maakt het uiteindelijk weinig uit welke technologie er gebruikt wordt, zolang het eindresultaat maar goed is. Ook fabrikanten weten dat. LG gebruikt de term ‘PrimeColor’ zowel voor schermen met quantum dots als voor schermen met wide color leds. En Sony doet hetzelfde met zijn Triluminos label. Het belang van ‘kleur scaling’ In ideale omstandigheden gebruiken zowel de content als het display hetzelfde kleurbereik. Dit garandeert immers dat je als kijker exact ziet wat de regisseur
Kleuren van Rec.709 content zoals Blu-ray vertalen naar een groter kleurbereik kan zeker voordelen hebben, zoals hier zichtbaar in de groene en oranje tinten in de achtergrond en rode tinten op de armband. Maar zonder oordeelkundig bewaren van de huidstinten is het resultaat niet echt aantrekkelijk.
voor ogen had. Helaas zitten we momenteel in een overgangsfase. Al onze content wordt voor thuisgebruik gemastered in Rec.709. Moderne televisies kunnen echter wel meer kleuren weergeven. Met de huidige content hebben fabrikanten dus twee keuzes. Ofwel beperken ze het kleurbereik van hun toestel. Dit wordt meestal gedaan als je de beeldpreset ‘film’ kiest, zodat je in die beeldpreset zeker bent van de correcte weergave. Ofwel ‘scalen’ ze het kleurbereik van de content zodat je van hun rijker kleurbereik kan genieten. Die laatste optie vergt echter heel wat expertise. Kleuren zonder verdere aanpassing mappen op een groter kleurbereik leidt in heel veel gevallen tot onnatuurlijke, felle tinten, zeker voor huidskleuren. Nu de specificaties voor Ultra HD Blu-ray schijven bekend zijn, ziet het er naar uit dat we tegen het einde van dit jaar ook de eerste content zullen zien die gemastered is voor het veel grotere Rec.2020 kleurgamut. Is dat dan niet ideaal voor deze nieuwe televisies met uitgebreid kleurbereik? Ja, maar zelfs dan zal het ‘kleurscaling’ proces belangrijk zijn. De meeste televisies voldoen voorlopig nog niet volledig aan Rec.2020 en die standaard bereiken zou nog enkele jaren kunnen duren. Tot het zover is moet de fabrikant het grotere kleurbereik van de content mappen op het kleinere kleurbereik van zijn toestel. En ook daar is best wat expertise voor vereist. Conclusie Een breder kleurbereik zal op termijn tot zeer realistische beelden leiden, maar daarvoor blijft het wachten tot zowel content als display voldoen aan de Rec.2020 standaard. Tot het zo ver is zullen de ‘kleurscaling’ prestaties van recente televisies een belangrijke impact hebben op wat je te zien krijgt. Puristen, die enkel de originele intent van de regisseur willen zien, moeten zich tot dan beperken tot het huidige Rec.709 kleurbereik.
16 juni 2015 27
TEST
PROJECT XTENSION 9 EVOLUTION € 2.249,- www.project-audio.com Beoordeling
BACK TO BASICS +Enorm betrokken en muzikaal geluidsbeeld +Zeer goede prijs/ kwaliteitsverhouding +Innovatief +Interessante korting op bijgeleverde Ortofon in het Superpack +Toonarm kent alle belangrijke afstelmogelijkheden +Speelt veel kostbare uit glas en RVS opgetrokken loopwerken tegen de muur - Niet het laatste woord op gebied van snel en strak laag - MDF voor de plinth is niet het meest akoestisch optimale materiaal - Zou nog realistischer mogen klinken - Mist 78-toeren voor de schellak-junk
28 16 juni 2015
Pro-Ject, momenteel de grootste draaitafelfabrikant ter wereld, verrast steeds opnieuw met betaalbare producten die uitermate goed presteren. Tijdens de Paasdagen werd de Xtension 9 Evolution onder handen genomen. Een aanbod in een iets hogere prijsklasse, maar nog steeds bereikbaar in deze tijd van de tweede vinyl revolutie. Ruud Jonker
Het is een soort misverstand en automatisme, dat de mensheid altijd denkt dat iets dat duurder is, ook beter is. Ingewikkelde economische wetmatigheden die samenhangen met productie, consumptie, marktbewegingen, schaarste, technologische ontwikkeling en aanbod/vraag verklaren waarom die stelling meestal niet waar is. Daarnaast speelt er een belangrijk stuk psychologie en emotie. Ook bij platenspelers is er helaas geen lineair verband tussen prijs en kwaliteit. Het verband ziet er meestal uit als een zogenaamde optimum curve. In eerste instantie stijgt de kwaliteit bij toenemende prijs. Na het bereiken van de top (de meest gunstige prijs/ kwaliteitsverhouding) neemt de kwaliteit zelf, of de kwaliteitstoename relatief af bij verder stijgende prijs. Bij draaitafels is dat erg duidelijk. Na het bereiken van een bepaald kwaliteitspunt biedt de markt de meest exotische bouwwerken, waarbij glas, roestvrij staal en
exotische materialen vorm hebben gekregen in tendentieuze ‘kijk mij eens’ sculpturen. Bling-bling paleizen, vooral bedoeld om naar te kijken, om de diepe beurs van de eigenaar te visualiseren en klanten in het verre oosten geld uit de zak te kloppen. Speel er vooral geen plaat mee af. Hoe groter en zwaarder, hoe slechter het geluid. Uiteraard zijn er weer uitzonderingen, maar het vergt veel kennis om die te ontdekken. In de jaren ‘60, ‘70 en ‘80 was de wereld overzichtelijk. De grote massa aan draaitafels lag prijstechnisch binnen behapbare grenzen. Daarnaast natuurlijk een aantal duurdere exemplaren, maar die waren in principe nog bereikbaar voor de echte muziekenthousiast. De top was in die jaren de Goldmund Reference. Een notoire en onbetaalbare technische problemenbak met geluidsmatig goede prestaties. Maar ook de wat duurder geprijsde draaitafels uit die dagen hadden niet altijd
TEST
een geluidstechnische meerwaarde ten opzichte van de betaalbare range. Dat is best komisch. Vanuit de huidige ‘vintage-gekte’ kopen velen de indertijd wat duurdere draaitafels uit de glorietijd van het vinyl. Daarbij over het hoofd ziend dat veel van die exemplaren gewoon zeer middelmatig presteren. Wie dan gaat voor pure geluidskwaliteit en niet exact weet welke klassieke draaitafels echt de moeite waard zijn, kan zich beter richten op Pro-Ject. Zeer betaalbaar, ontworpen vanuit technische knowhow, maar ook vanuit kennis over hoe muziek moet klinken. Pro-ject Pro-Ject is gevestigd in de Tsjechië maar is een Oostenrijks bedrijf. Oprichter Heinz Lichtenegger heeft toegeslagen in de tijd dat analoog uit de gratie raakte en de draaitafelmarkt bewoog in de richting van de eerder genoemde overpriced situatie met veel minder concurrentie. Pro-Ject gaat uit van het principe dat de beste draaitafel gekenmerkt wordt door simpele designprincipes. Volledig manuele draaitafels, maar wel gebaseerd op kwaliteit. Het doel is de nieuwe audiofiele markt van vinylliefhebbers met topkwaliteit, betaalbare en no nonsense producten. Een recept dat hen geen windeieren legt, want het is momenteel de meest succesvolle en grootste draaitafelfabrikant in de wereld. Het merk past volledig in deze tijd van een sterk toenemende belangstelling voor vinyl. Wat is er momenteel mooier voor met name ook de jongere generaties, om een felgekleurde Pro-Ject te bezitten en twee meter nieuw vinyl in de kast? Vele malen beter dan al die mp3-gedoe op portable devices met oordopjes. De rijkdom die de babyboomers hadden, met hun hifi-racks, draaitafels, grote luidsprekers en honderden grammofoonplaten gloort opnieuw aan de horizon. Xtension 9 Evolution Een compacte draaitafel, gebaseerd op het ‘mass loaded’ principe en derhalve voorzien van een 16kg wegende hoge dichtheid MDF-behuizing (leverbaar in vier finishes). Het aluminium plateau wordt gedempt door thermo plastic elastomer. Het omgekeerde keramische lager heeft magnetische suspensie waardoor de massa virtueel verminderd wordt. De drie fraaie verstelbare voeten hebben magnetische demping. De quartz-gestuurde motor wordt geregeld door een microprocessor. De AC wordt geregenereerd en er is elektronische omschakeling tussen 33 en 45 toeren. Een knipperende LED geeft aan dat de tafel op toeren komt. Een permanent brandende LED is indicatief voor de stabiele toestand. Uitschakelen van het transport gebeurt door de knop een tijdje ingedrukt te houden. In de praktijk zal een elpee met draaiend plateau worden gewisseld. De toonarm uit koolstofvezel beschikt over geïnverteerde kogellagers met de ABEC7-spec. Tracking force, azimuth, anti-skating en VTA zijn eenvoudig in te
stellen. De arm komt met vier verschillende contragewichten. Daarmee is de arm compatibel met cartridges tussen 5 en 14 gram. Een phono-kabel past in de arm met de standaard ronde vijfpolige SME-plug. Het is mogelijk, afhankelijk van de phono-versterker en de kabel, om cartridges ongebalanceerd of gebalanceerd aan te sluiten. Bij de ‘normale’ ongebalanceerde aansluiting zijn wit en rood de ‘hete’ aansluitingen en liggen blauw en groen aan de massa van de phono-versterker. Bij ‘balanced’ zijn blauw en wit (links) en groen en rood (rechts) aangesloten op de primaire wikkeling van de step-up trafo of op de inverterende en niet inverterende ingangen van een elektronisch gebalanceerde ingangsschakeling. De keuze tussen balanced en unbalanced is geen free lunch. Ten eerste moet de phono-versterker daar geschikt voor zijn. Ten tweede is een phono-kabel voor balanced idealiter iets anders van opbouw. Twee gelijke geleiders voor de signalen die contact maken met de primaire wikkeling, een losse aardedraad en een screen. Superpack Het zogenaamde Extension 9 Evolution Superpack bestaat uit de draaitafel met een Ortofon MC Quintet Black cartridge. De normale winkelprijs van de Ortofon is 850 euro. Samen met de draaitafel is er feitelijk 350 euro korting op dit element.
16 juni 2015 29
TEST
Pro-Ject gaat uit van het principe dat de beste draaitafel gekenmerkt wordt door simpele designprincipes Het nadeel van het hele systeem rondom draaitafels is dat er teveel variabelen zijn die invloed hebben op het resultaat. Dat geeft fabrikanten, dealers en consumenten een vrijbrief om slechte of heel goede ontwerpen te maken, of dito combinaties tussen loopwerken, armen, cartridges, armboards, phonokabels en phonoversterkers. Cd-spelers hebben in dat opzicht een groot voordeel. Representatief voor het geklungel zijn de oeverloze discussies en voorbeelden van armboards en plinths voor de Thorens TD124. Je komt de meest exotische materialen tegen. Het enige armboard dat echt goed is, is het board zoals dat door Thorens origineel werd ontwikkeld. Dat wisten ze rond 1957 in Sainte-Croix donders goed. Dan is het nog frustrerend dat elk verschillend type ringetje, waarmee je een toonarm op zo’n board bevestigt, invloed heeft op het geluid. Probeer het maar eens. Zo kom je dus draaitafels tegen, in elke prijsklasse, die van levendig en inspirerend tot morsdood en onbetrokken klinken. Soms ligt dat aan het ontwerp en soms aan de combinatie. Om gewoon de maximale grenzen van de Xtension 9 Evolution te verkennen, werd deze Pro-Ject meegenomen naar en aangesloten binnen het systeem van
30 16 juni 2015
een bevriende muziekliefhebber. Een systeem met een winkelwaarde van 500K en een bijbehorende collectie van 230.000+ langspeelplaten. Waarom zou je een Pro-Ject aansluiten op zo’n duur systeem? Wel, waarom niet? Er is geen enkele te verdedigen wetmatigheid waarom je audio-componenten uit heel uiteenlopende budgetklassen niet met elkaar zou kunnen combineren. Een draaitafel van 2K met een versterker van 240K, luidsprekers van 1K en kabels van 12 euro/ meter kan heel goed. Het gaat namelijk om de match en het optimale eindresultaat. Als het werkt, werkt het. Het verhaal van hifi-verkopers dat alle componenten in vergelijkbare budgetklassen moeten zitten is dus moeilijk uit te leggen. Het is belangrijk om te melden dat de resultaten gelden voor specifiek deze Pro-Ject met het bijgeleverde element. De resultaten zullen absoluut verschillen met andere cartridges. Fraaie stem Delen van het gebruikte audio-systeem zijn overigens onder andere beschreven in het boek ‘Illustrated history of high-end audio’ (The Absolute Sound). Samen met de draaitafel die de eigenaar normaliter gebruikt, valt er op weergavegebied weinig meer te wensen. Het inregelen van de phono-versterker gaat heel makkelijk. Op het frontpaneel zijn gevoeligheid, afsluitweerstand en capaciteit (alleen voor MM) on the fly te veranderen. Vervolgens zomaar een greep uit een aantal gedraaide platen. Een jonge Rita Reys, vanaf de originele ‘The cool voice of Rita Reys’, laat een fraaie stem horen met snelle percussie van echtgenoot Wessel Ilcken en onder andere Art Blakey, Hank Mobley en Donald Byrd uit de
WORKSHOP
WORKSHOP
BEWAAR JE AUDIO IN DE BEST MOGELIJKE KWALITEIT Hi-res audio staat volop in de belangstelling. We eisen kwaliteit voor onze muziek. En terecht. De dagen dat opslag erg duur was en compressie van de bestanden de enige optie was om digitale audio op een kostefficiënte manier op te slaan, liggen ver achter ons. Tijd om het anders aan te pakken. Eric Beeckmans
36 16 juni 2015
WORKSHOP
MP3 (.mp3) of AAC (.m4a) zullen nog lange tijd belangrijk zijn voor mobiel gebruik en streaming. En mits oordeelkundig gebruik leveren ze uitstekende kwaliteit. Maar het kan wel degelijk beter. Zeker in het comfort van de woonkamer, waar je met zorg gekozen stereo-oplossing staat, en je uren doorbrengt met gesloten ogen en gespitste oren om te genieten van je favoriete muziek. Cd’s blijven tot nader order toch het medium bij uitstek, maar eigenlijk is er niets dat je tegenhoudt om de kwaliteit van cd’s te combineren met het immens gebruiksgemak van een digitale bibliotheek. Met de juiste tools rip je je cd’s naar harde schijf zonder kwaliteitsverlies. Een flinke harde schijf in je computer, of beter nog een NAS (Network Attached Storage) met een paar TB opslag biedt zelfs voor de meeste fanatieke muziekliefhebber meer dan voldoende ruimte om al zijn muziek in perfecte kwaliteit op te slaan. Ter illustratie, veronderstel dat je over 3TB opslag beschikt, zeker geen extreem voorbeeld. Dat is goed voor 5.000 cd’s, zonder enige vorm van compressie. Met de juiste compressie stijgt dat zelfs tot 7.500 cd’s, en dat nog steeds zonder enige vorm van kwaliteitsverlies ten opzichte van het origineel. ‘Lossless Compression’ Het geheim achter die oplossing ligt in ‘compressie zonder verlies’, of beter gekend onder de Engelse benaming ‘lossless compression’. Wat is dat? Wanneer je een cd ript naar audiobestanden, is het resultaat ongecomprimeerde audio onder de vorm van WAV of AIFF bestanden. Dat zijn bit voor bit perfecte kopieën van de songs op cd die exact dezelfde geluidskwaliteit garanderen. Ze nemen helaas erg veel plaats in, typisch ongeveer 600 MB per cd. Om de bestanden te verkleinen gebruiken we compressie algoritmes. MP3 en AAC zijn het best gekend. Die reduceren een cd tot ongeveer 100 MB en dat met prima kwaliteit. Maar MP3 en AAC zijn zogenaamde ‘lossy’ (verlieslatende)
16 juni 2015 37
WORKSHOP
compressietechnieken. Ze gooien een deel van de data weg om tot een kleiner bestand te komen, en dat heeft mogelijk impact op de geluidskwaliteit. Zet je een MP3 of AAC bestand terug om naar een WAV bestand, dan is dat niet identiek aan het oorspronkelijke bronbestand. Gelukkig bestaan er ook ‘lossless’ compressietechnieken. Die maken het WAV-bestand wel kleiner, maar gooien geen enkele informatie weg. Zet je het gecomprimeerde bestand terug om naar WAV, dan is het resultaat bit per bit identiek aan het oorspron-
kelijke bronbestand. Die bestanden garanderen dus dezelfde geluidskwaliteit als je oorspronkelijke cd, en zijn bovendien een uitstekende keuze om je bibliotheek te archiveren. Een voorbeeld van zo een algoritme uit de algemene computerwereld ken je ongetwijfeld: ‘DEFLATE’ is het compressie-algoritme dat bekendheid verwierf door zijn gebruik in Zip en later WinZip. Naast plaatswinst is er een tweede belangrijk voordeel van lossless compressie. De bestanden die je er mee genereert ondersteunen ‘tags’, metadata die allerlei nuttige info bevat zoals Artiest, Album, Songtitel, Tracknummer, Jaartal, Genre en veel meer. WAV en AIFF beschikken niet over een standaard aanpak om dit te doen. Er is dan geen enkele andere mogelijkheid dan al die info in te bouwen in de bestandsnaam en folderstructuur van je muziekbibliotheek en dat is absoluut geen flexibele oplossing. Tags maken het mogelijk om je bibliotheek met krachtige filters te doorzoeken, bijvoorbeeld: alle muziek uit 2001, met genre Hard Rock en een 5 sterren-rating. Welke codec kiezen? Welke compressiealgoritmes bestaan er voor muziek en hoe kies je het juiste? Wie even op zoek gaat naar de lijst van bestaande lossless audio codecs ziet misschien
NOG MEER VOORDELEN
Een bijkomend voordeel van rippen en bewaren in een lossless formaat is dat je steeds kan omzetten naar een ander formaat. Stel je huidige speler ondersteunt ALAC. Je ript en tagt je volledige cd-bibliotheek. Binnen enkele jaren haal je een nieuw systeem in huis dat enkel FLAC ondersteunt. Geen probleem. Aangezien er niets verloren gegaan is kan je jouw ALAC-bestanden omzetten naar FLAC zonder een greintje kwaliteitsverlies. Rippen, Taggen en Omzetten Is je keuze gevallen op ALAC, dan kan je iTunes al het werk laten doen. Open iTunes, kies ‘Edit > Preferences’. Selecteer de ‘General’ tab, en zet de optie ‘When you insert a cd’ op ‘Ask to Import CD’. Klik vervolgens op ‘Import Settings’ en selecteer bij ‘Import Using’ de optie ‘Apple Lossless Encoder’. Zodra je een nieuwe cd instopt zal iTunes je dan vragen of je deze cd wil importeren. Rippen en converteren gebeurt automatisch. Je kan de metadata aanpassen voor je de rip start.
Kies je voor FLAC dan is Exact Audio Copy (EAC) (www.exactaudiocopy.de) zeker een aanrader. EAC garandeert een foutloze rip, en biedt gratis metadata via freedb. Wil je kwalitatief betere metadata, dan is de GD3 licentie voor 7,99 USD een goede aankoop. Tijdens de installatie kies je voor flac, en selecteer je eenvoudig de folderstructuur waarin de bestanden bewaart worden. Stop een cd in je lezer, start EAC, en klik op de links op de tweede knop van boven te beginnen met de tekst ‘CMP’.
38 16 juni 2015
Heb je een grotere bibliotheek, wil je de absoluut de beste kwaliteit, en ben je bereid een kleine prijs te betalen, dan is dbPoweramp (www.dbpoweramp. com) de perfecte investering. Voor slechts 36 euro koop je een perfecte, en eenvoudig te gebruiken ripper, een veelzijdige converter, en toegang tot vijf metadata providers waarmee je bestanden perfect getagged worden. DBPoweramp kan naast ALAC en FLAC nog naar heel wat andere formaten converteren, en kan ook later al standalone converter dienen.
Wil je na het rippen en converteren toch nog aan de tags sleutelen, dan is MP3Tag zeker aan te bevelen. Ondanks zijn naam werkt het programma met alle populaire audiobestanden, niet alleen met MP3. Zowel FLAC als ALAC zijn ondersteund. MP3Tag is erg uitgebreid en kan van erg eenvoudige tot erg complexe ingrepen doen in je bibliotheek. Het is ook een uitstekende keuze als je je bestanden wil hernoemen op basis van tag informatie.
LEZERSTEST
LEZERS TESTEN MEE! Samen met Philips hebben we een mooie actie op poten gezet via FWDMagazine.be. We gingen op zoek naar tien lezers die een 55-inch PU7600 Android-televisie van Philips een tijdje thuis willen uitproberen. Doel is reacties verzamelen van mensen die de toestellen een tijdje zelf in gebruik hebben genomen. Eén van de tien mag zelfs na het beëindigen van de testperiode zijn 55-incher houden. Als dat niet leuk is!
Wij hebben inmiddels - net voor de drukkersdeadline de 55PUS7600 in ons eigen testlabo ontvangen. Te laat om een volledige test te publiceren in dit magazine, maar wel Onze Man had wel tijd om alvast zijn eerste indrukken te noteren: “De 55PUS7600/12 is de eerste Philips-tv met het nieuwe Android TV-besturingssysteem die op onze testbank belandt. Hoe nieuwsgierig we ook zijn over de nieuwe interface, we kunnen het niet laten om ook de buitenkant even te bewonderen. Een strak, smal kader, omrand met een geborsteld metalen rand, en twee kleine voeten links en rechts van het scherm. De chromé ‘blade stands’ zoals TP Vision ze noemt, geven het toestel een unieke toets. Met de prachtige afstandsbediening in de hand
installeren we ons voor het toestel. De remote voelt lekker aan, en belooft gebruiksgemak. Een toetsenbord achteraan, en vooraan een overzichtelijke layout met aangename toetsen. Een druk op de power-knop en de driezijdige Ambilight-verlichting springt tot leven en overspoelt de achterwand met licht. De installatie van het toestel verloopt vlotjes. Heb je een Google-account dan koppel je die eenvoudig aan je televisie door een pincode in te geven op g.co/ androidtv, een taakje dat zo gebeurt is als je een smartphone of tablet bij de hand hebt. En dan vangen we onze eerste glimps op van Android TV. Lekker vlot, en behoorlijk wat apps. We scrollen door naar de games en starten er een paar. Dat loopt prima. Al gauw zijn we een half uurtje verder.”
Benieuwd naar de rest? Onze review én de feedback van onze thuistesters verschijnen binnenkort online op www.fwdmagazine.be
16 juni 2015 47
DOSSIER: OP ZOEK NAAR DE BESTE BLUETOOTH-SPEAKER
DOSSIER
OP ZOEK NAAR DE BESTE BLUETOOTH-SPEAKER 58 16 juni 2015
DOSSIER: OP ZOEK NAAR DE BESTE BLUETOOTH-SPEAKER
Nu de vakantie zich aanbiedt, beginnen we allemaal wel te dromen van die reis naar het zonnige Zuiden. Maar eens dat we daar zijn, liggend aan het zwembad, ook dan willen we nog naar muziek luisteren. De ideale oplossing is een Bluetooth-speaker die je vanaf je smartphone aanstuurt en bevoorraadt met liedjes. Het aanbod is echter groot en daarom bekijken we hier zes modellen, elk met hun eigen troeven. Jamie Biesemans
Streamen over Bluetooth is inmiddels bij de meeste mensen wel bekend. Als je beschikt over een smartphone, tablet of laptop die in de voorbije drie jaar werd aangekocht, is de kans klein dat Bluetooth er niet op aanwezig is. Het leggen van een verbinding via Bluetooth heette vroeger complex en moeilijk te zijn, maar inmiddels zijn de chipsets en software verbeterd en ervaar je zelden problemen. Dat is zeker zo als de Bluetooth-speaker en het mobiel toestel elk over een NFC-chip beschikken. Dan moet je de twee apparaten gewoon even tegen elkaar tikken, ergens in de buurt van een logo dat een beetje op die van nespresso lijkt. Een seconde of twee later én nadat je op je telefoon toestemming gaf, is de verbinding gelegd. De kwaliteit van een Bluetooth-verbinding kan tegenvallen. Het hangt allemaal af van de gebruikte codec. Als je muziek over Bluetooth streamt, dan wordt die achter de schermen gecodeerd volgens een bepaalde
codec. Het maakt niet uit in welk formaat je bronbestanden zijn. Er zijn verschillende codecs in gebruik, bijna allemaal ‘lossy’ of destructief voor het signaal. Dat is nefast als je bronbestand al een lossy muziekbestand is van mindere kwaliteit, zoals een MP3 met een lage bitrate. Dus ook hier geldt dat je best vertrekt van de hoogste kwaliteit mogelijk - ook al luister je muziek op een speakertje dat in je hand past. De codecs in gebruik - in rangorde van slecht naar goed - zijn: SBC, AAC/MP3, aptX. De kloof tussen SBC en de rest is doorgaans zeer merkbaar. Andere belangrijke elementen bij het kiezen van een Bluetooth-speaker zijn de autonomie (als het een model met accu betreft), de mogelijkheid om een muziekspeler via kabel aan te sluiten, en de duurzaamheid en stevigheid van de Bluetooth-luidspreker. Bestand zijn tegen water(spatten) is toch ook een niet te versmaden voordeel als je de speaker buiten wil gebruiken.
GETEST TEUFEL BOOMSTER BANG & OLUFSEN BEOPLAY A2 ULTIMATE EARS MEGABOOM JBL CHARGE 2 MARMITEK BOOMBOOM 380 PHILIPS BT7500
16 juni 2015 59
NIEUW IN DE HIFIDELITY WEBSHOP SIMPLE AUDIO ROOMPLAYER+ Simple Audio brengt muziek in elke kamer door je stopcontact!Zo eenvoudig kan het zijn, Simple Audio maakt gebruik van je bestaande lichtnet om je digitale muziek door je huis te verspreiden in hoge resolutie (24bit/192kHz). Op deze manier heb je geen last van storingen of een Wifi-netwerk wat niet werkt. Je kunt je muziek afspelen vanaf je PC, Mac of NAS, het zelfs mogelijk om muziek van een harde schijf, TV of iPod af te spelen via de ingangen op de Simple Audio Roomplayer+. Bediening met je smartphone of iPod is ook mogelijk je kunt daarbij gebruik maken van streaming muziekdiensten als Tidal, Qobuz en Deezer of naar een van de vele internetradio stations
NU VOOR MAAR €799,-
€399,-
DIRECT LEVERBAAR
http://www.hifidelity.nl/simple-audio
NU VOOR MAAR
€375,DIRECT LEVERBAAR
BLACKNOISE MINIBLACK De MiniBlack van BlackNoise is een hoog belastbaar (tot 2300 Watt!), compact stroomfilter, dat zich in tal van situaties laat inzetten. Zo wordt hij vaak ingezet voor de stroomfiltering van (eind)versterkers, video-projectoren, TV’s, computers en actieve subwoofers en zorgt voor een wezenlijk betere geluid- en/of beeldkwaliteit. Dit product wordt geleverd zonder vaste voedingskabel. De Miniblack kan ook met voedingskabel worden besteld. http://www.hifidelity.nl/blacknoise
Bestel deze producten nu via www.hifidelity.nl/fwd
GRATIS VERZENDING Op bestelling vanaf €100,-
BOWERS & WILKINS P3
NU VOOR MAAR €199,-
€99,-
De P3 is een echte on-ear hoofdtelefoon, en daarnaast een hoofdtelefoon waar je mee gezien mag worden: de hoofdband is met mat rubber afgewerkt, wat mooi contrasteert met de glanzend metalen draadbeugel en de aluminium behuizing van de drivers. De hoofdtelefoon is geschikt voor alle soorten muziek en geeft elk klein detail kraakhelder weer.
DIRECT LEVERBAAR
www.hifidelity.nl/bowers-wilkins-p3
NU VOOR MAAR
€38,-
DIRECT LEVERBAAR
THE ROLLING STONES EXILE ON MAIN STREET (SHM-SACD) Exile on Main St. kreeg na het uitkomen niet louter positieve reacties. Op dit moment ziet men het als een van de beste Stones albums maar de fans reageerden bij het uitkomen vaak bedenkelijk. Oppervlakkig gezien probeerde de band met Exile on Main St. niets nieuws op dit album dat Rock & Roll, Blues, Sound en Country verenigd. Bij een wat nauwkeurigere blik op het album zit er toch meer diepgang in dit album. Keith Richards en Mick Tyler leveren enkele ongelooflijke riffs en solo’s af. De country klinkt niet meer zo gedwongen. Met de nummers Rocks Off, Tumbling Dice, Torn and Frayed, Happy en Shine a Light bevat dit album ware meesterwerken die de luisteraars vanaf de eerste tonen aangrijpen. www.hifidelity.nl/rolling-stones
www.hifidelity.nl
BLU-RAY
INTERSTELLAR SCIENCE-FICTION KLASSIEKER Interstellar is het nieuwste meesterwerk van Christopher Nolan, en bereikt nu eindelijk thuiscinema’s in de vorm van een Blu-ray met indrukwekkende surroundsoundtrack. Maar wees gewaarschuwd, dit is geen science-fiction voor Star War-fans. Jamie Biesemans
Wat: Science-fi ction klassieker Regisseur: Christopher Nolan Soundtrack: Hans Zimmer
Als iemand je vraagt om te kiezen tussen je gezin of een jarenlange vlucht in het oneindige, dan is de keuze voor u en ik wellicht snel gemaakt. Een half decennium vertoeven in een sardineblikje, levend van stinkende lucht en gerecycleerde urine, we weten allemaal wel beter. Maar voor Cooper (een overstoere Matthew McConaughey) liggen de kaarten anders. De Aarde is om zeep en trouwens, hij heeft toch heel die NASA-training doorlopen om astronaut te worden, dus: waarom niet? Natuurlijk is Interstellar allesbehalve zo luchtig. Met een regisseur als Christopher Nolan (Memento, de Dark Knight-trilogie en Inception) moet je geen grappenfilm verwachten, wél een poging om de kijker te onderhouden met een intelligent en niet altijd eenvoudig verhaal. Zie ook: Inception. De kern van het verhaal draait rond de zoektocht van Cooper naar een betere wereld voor zijn dochter en zoon - al lijkt onze pater familias al bij al minder begaan met zoonlief. Die is immers ‘slechts’ boer, terwijl dochter Murphy een kindgenie is die spoken ziet in haar slaapkamer. Geen rust in de slaapkamer Op zich zou een ouder al bezorgd zijn om dat laatste, ware het niet dat gezin Cooper woont in een wereld die er niet echt goed aan toe is. Door allerlei slechts vaagweg uitgesproken calamiteiten gaat het slecht met Moeder Aarde en is de V.S. (en wellicht de rest van de wereld, maar wie zal het zeggen?) teruggekeerd naar een agrarische samenleving. “Ingenieurs hebben we langer niet nodig”, zegt een schoolhoofd tegen Coop, wat nogal niet diplomatisch is gegeven dat hij spreekt tegen een voormalige astronaut. De spokende slaapkamer van Murphy geeft Cooper echter de kans om het laatste ruimtetuig te besturen - ja, die sprong in het verhaal moet u maar zelf aanschouwen -
80 16 juni 2015
BLU-RAY
met een missie om de aarde te redden. Er is immers een mysterieuze warphole verschenen in het zonnestelsel, waarlangs nieuwe planeten plots bereikbaar zijn. De ruimte is immers héél groot en zonder zo’n snelkoppeling zou het jaren, zo niet eeuwen, duren om een andere bewoonbare planeet te vinden. Alles komt goed Waar komt die warp hole vandaan? “Geen idee, het zullen wel behulpzame aliens zijn. Vertrek nu maar, het wordt al aardig laat”, dat is zo wat de teneur bij wat rest van de NASA, met aan het hoofd een antieke Michael Caine. “A propos, we hebben al een expeditie uitgerust, maar we zijn al een tijdje het contact kwijt. Zoek je ze ook even?”, klinkt het even verontrustend net voor de launch. Wat volgt kan - zo blijkt ook uit vele reacties op Interstellar - wat verwarrend overkomen als je niet geschoold bent in de implicaties van de Einsteinse relativiteitstheorie. Mooi samengevat in de zin: tijd is relatief. Maar vergis je niet, want Interstellar is een intelligente science-fictionfilm die op het einde van de rit uiteindelijk draait rond een zeer menselijke verlangen om je ouder/kind terug te zien. McConaughey zet een goede vertolking neer van een man die realiseert hoe hard hij ook probeert, hij toch letterlijk tijd verliest.
Pakkende visuals en soundtrack Visueel is Interstellar even verbluffend, al zullen fans van lasergeweren en ruimtegevechten hier op hun honger blijven zitten. De astronomische fenomenen en de planeten zijn echter heel realistisch vormgegeven, en met zekere de twee robots die de expeditie vergezellen zijn unieke verschijningen. En de soundtrack, die is van Hans Zimmer. Een componist die heel wat films van muziek voorziet en daarbij soms geweldig werk aflevert - en soms nauwelijks moeite doet. Zie het contrast tussen de muziek die hij leverde voor The Thin Red Line en voor Pearl Harbor. Voor Interstellar had Zimmer gelukkig wel de nodige inspiratie, want de soundtrack is zelfs zo goed dat we hem al een paar los hebben beluisterd. Het is een echte aanrader. Net zoals Inception is Interstellar geen evidente SF-film. Maar hij is ook niet opzettelijk vaag - zoals, we noemen maar een naam, 2001: A Space Oddessey - wat hem genietbaar maakt voor een brede publiek. Ja, ook mensen die de pest hebben aan robots, raketten en heel de science-fictiongedoe. Wat Interstellar wel deelt, is diezelfde sfeer van de oneindige ruimte en de eenzaamheid die daarbij gepaard gaat. Op het einde van de rit is het een film over een vader en een dochter die elkaar graag zien, maar dat eerst niet willen en daarna niet kunnen uiten. Mooi.
16 juni 2015 81
ABONNEMENT/COLOFON
ONTVA
NG NU
€25 SH TEGOEOP D
WIL JIJ MEER FWD? Word GOLD MEMBER bij FWD Magazine en HiFi.nl. Dan krijg je FWD een jaar lang in je brievenbus én heel wat voordelen voor nog geen 3 EURO per maand
ABONNEER EN KRIJG FWD VIER NUMMERS LANG IN DE BUS Gedaan met hollen naar de winkel om het nieuwste nummer van FWD op te pikken. Met het gevaar dat de persoon voor je het laatste exemplaar in zijn winkel-karretje heeft gestopt. Neem een abonnement en ontvang de nieuwste FWD als eerste.
Een abonnement voor een jaar kost 35 euro. Voor dat bedrag krijg je heel wat: • Vier nummers van FWD Magazine, de referentie voor AV en mobiele tests. • Het prachtige audio-visuele-jaarboek met meer dan 200 pagina’s informatie over audio en beeld. Leesvoer voor liefhebbers van het betere AV-werk! • Gratis toegang tot FWD op de tablet. • Word nu lid en ontvang eenmalig €25 shop tegoed te besteden op Hifidelity.nl* • Lidmaatschap van de FWD/HiFi.nl-community, waarmee je kan participeren aan veilingen van scherpgeprijsde demo- en redactie-apparatuur, tweedehandsadvertenties en veel waardevolle features. Door te abonneren steun je bovendien FWD, en dat stellen we natuurlijk heel erg op prijs. Om te abonneren surf je naar www.fwdmagazine.be of www.fwdmagazine.nl, en druk je op de knop ‘Ik wil abonneren!’. Voor vragen rond het abonnement kan je terecht op abonnementen@fwdmagazine.be. * bij een besteding vanaf €100 op hifi delity.nl
UITGEVER Maarten Timmers Verhoeven HOOFDREDACTEUR Jamie Biesemans MEDEWERKERS Eric Beeckmans, Ruud Jonker, Tom van Steensel en Sanne Stenvert REDACTIE ADVIES Ivo van den Broek DIRECTIE XINGO Maarten Timmers Verhoeven VORMGEVING Astrid Muller - van den Bos (Van der Geld Sales&Support B.V.)FWD ONLINE www.fwdmagazine.be & www.fwdmagazine.nl, Sander Jonkheijm FINANCIALS Alex Politis ABONNEMENTEN BELGIË abonnementen@fwdmagazine.be, t.a.v. FWD magazine, Van den Hautelei 101, 2100 Deurne ABONNEMENTEN NEDERLAND abonnementen@fwdmagazine.nl, t.a.v. FWD magazine, Allee 1, 6141 AV Limbricht ADVERTENTIEVERKOOP Rienk de Jonge, rdejonge@hifi .nl, +31 (0)6 10381267 VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Jamie Biesemans, Van den Hautelei 101, 2100 Deurne, België. FWD verschijnt elk kwartaal en is een uitgave van Xingo Invest B.V. contact met de redactie, reacties, persmeldingen en uitnodigingen bij voorkeur via e-mail naar redactie@fwdmagazine.be of per post naar FWD magazine, Van den Hautelei 101,2100 Deurne, België of naar FWD magazine, Allee 1, 6141 AV Limbricht, Nerderland. COPYRIGHT Copyright 2015 Xingo Invest BV Zonder schrifterlijke toestemming van de verantwoordelijke uitgever mag geen enkele test noch illustratie van FWD, geheel of gedeeltelijk, gereproduceerd worden. Dit magazine is auteursrechtelijk beschermd. Wenst u artikels te scannen, digitaal op te slaan, meermaals te kopiëren of commercieel te gebruiken? Meer info op www.upp.be DISCLAIMER FWD bevat links naar websites die de redactie interessant acht. Zulke links zijn evenwel puur informatief en de uitgever is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze sites of het gebruik dat ervan zou kunnen worden gemaakt. De uitgever is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de advertenties. Meegedeelde persoonsgevens worden gebruikt om je aanvraag te beantwoorden en worden opgenomen in het adressenbestand van Xingo Invest bv om je op de hoogte te houden van onze activiteiten. Tenzij je schriftelijk verzet aantekent, mogen je persoonsgegevens doorgegeven worden aan derden. Je hebt steeds het recht op toegang, verbetering en schrapping van deze gegevens.
82 16 juni 2015
MULTI AWARD WINNING
DIGITAL MOVIE
HIFI SYSTEEM
BLUESOUND + TIDAL
Bij aanschaf van een Bluesound product nu 3 maanden gratis* proefabonnement BLUESOUND IS LIVING HIFI WITH TIDAL. Wees een van de eersten om van TIDAL te genieten. Uw favoriete muziek streamen kan nu in CD kwaliteit via Bluesound, ’s werelds eerste draadloze multiroom muzieksysteem. Ontvang nu bij aanschaf van een Bluesound product* een proefabonnement van 3 maanden met ongelimiteerde toegang tot minimaal 25 miljoen tracks in sublieme CD kwaliteit. UW DEALER KAN U ER ALLES OVER VERTELLEN. *Aanbieding geldig t.m. 31 augustus 2015 bij aanschaf van een Bluesound streaming product. Uitsluitend geldig bij aanschaf via een door AND Benelux geautoriseerde Bluesound dealer in de Benelux. Betreft een 3 maanden proefabonnement op ‘TIDAL HiFi Music service’ t.w.v. € 59,97. Aanbod is beperkt tot één 3 maanden periode per gebruiker, en kan worden verzilverd tot 15 september 2015. De waardebon met unieke code ontvangt u gelijktijdig bij uw aanschaf. Uw dealer kan u er alles over vertellen; de dichtstbijzijnde dealer vindt u via www.bluesound.com/nl/
KLEUREN DIE RAKEN
Met de SUHD TV zet Samsung een nieuwe, revolutionaire standaard in beeldkwaliteit. Dankzij de Nano Crystal Color technologie ervaart u 64 keer meer kleur, 2,5 keer meer helderheid, 10 keer dieper zwart en nog scherpere beelden. De Samsung SUHD TV bezorgt u een nooit eerder geziene, grenzeloos intense televisiebeleving.
64x meer kleur I 2,5x meer helderheid I 10x dieper zwart