5
MUZIEK - FILM - LIFESTYLE
SPECIAL
SPECIALE EDITIE
RECENSIE TEUFEL DEFINION3
GETEST OP STRAAT DE ROCKSTER VAN TEUFEL HIFI.NL
test
Getest op straat De ROCKSTER van Teufel tekst Jochem Geerdink merk Teufel fotografie Beeldhouwers.cc
2
Het Duitse Teufel geniet vooral bekendheid met hoge kwaliteit luidsprekers voor een voordelige prijs. Het bedrijf is bovendien bezig het productportfolio flink te verbreden, bijvoorbeeld met de overname van streaming specialist Raumfeld in 2010 en de introductie van diverse soorten mobiele speakers.
test
In augustus brengt de Duitse fabrikant de ROCKSTER op de markt. Een mobiele speaker op wielen, door Teufel zelf liefkozend “de Godzilla onder de luidsprekers” genoemd. Godzilla hoort natuurlijk niet binnen, die neem je mee naar buiten. Wij namen de proef op de som in het Amsterdamse Vondelpark. Ondanks dat voor veel studenten en scholieren de zomervakantie net begonnen is en het zonnetje weelderig schijnt, is het nog best rustig wanneer we rond 14 uur ’s middags het Vondelpark betreden. Het is maar goed dat er wielen onder de ROCKSTER zitten, want met deze zomerse temperaturen heb je weinig behoefte de dik dertig kilo zware luidspreker lang te moeten dragen. We ontkomen er echter niet aan ook af en toe te tillen. De wielen zijn bepaald niet dol op het gras en de gravelpaden in het naar dichter Joost van den Vondel vernoemde park, dat dit jaar zijn 150e verjaardag viert. We ontdekken verder al snel dat je de ROCKSTER het beste achteruit duwt. Door de oplopende voorkant is de 85 centimeter hoge speaker namelijk best topzwaar. Zeker wanneer één van de wielen op een kiezelsteentje op het asfalt stuit, heeft de luidspreker snel de neiging om te kukelen. De ROCKSTER onderscheidt zich van vergelijkbare apparaten door een mengpaneel inclusief crossfader
aan de bovenkant. Daaraan kunnen via aptX-Bluetooth twee apparaten tegelijk gekoppeld worden, maar de mobiele luidspreker beschikt daarnaast ook over vijf analoge poorten voor bijvoorbeeld microfoon, instrument en andere externe apparatuur, een 3-bands equalizer en PFL-schakelaar voor pre-fader-listening. Je kunt bovendien een stereoset creëeren door twee ROCKSTERS met een XLR-kabel aan elkaar te koppelen. Ideaal dus om mee te dj’en of gewoon een lekker vet feestje te bouwen. De ingebouwde accu gaat bij normaal volume zo’n acht uur mee, zet je de ROCKSTER voluit dan natuurlijk enkele uurtjes minder. Overigens kun je de luidspreker met de bijgeleverde kabel aansluiten op de accu van je auto.
DE ROCKSTER GETEST IN HET VONDELPARK Omdat de nieuwste telg van Teufel wel wat wegheeft van een luidspreker zoals je die bij concerten en festival ziet, besluiten we onze test af te trappen op het podium van het Openluchttheater. Dat plannetje valt echter in het water; er blijkt een workshop voor kinderen aan de gang. Wel zien we voor het theater drie tienermeisjes opkijken uit hun boeken (!) wanneer ze ons voorbij zien rollen, terwijl uit de speaker Beyoncé’s Crazy in Love klinkt. Het lijkt erop dat we ons eerste testpanel hebben gevonden: de
3
test
“Het ontwerp is strak en robuust, maar vooral het geluid vind ik echt top�
4
test
16-jarige Chloë en Michou en de één jaar jongere Zjakira. Net als hun leeftijdsgenootjes hebben de drie vriendinnen zomervakantie. Opvallend: Zjakira woont op Curaçao, maar brengt de zomer door in Amsterdam. De dames zeggen normaal niet zo geïnteresseerd te zijn in audioapparatuur, maar tonen zich toch onder de indruk. “Ik heb zelf zo’n klein luidsprekertje voor bij mijn laptop, alleen werkt die met een kabeltje en klinkt lang niet zo goed als deze”, lacht Michou (rechts op de foto). Ook Zjakira (midden) prijst het geluid van de ROCKSTER. Zelf testen zit er alleen even niet in, de mobieltjes van de dames zijn leeg. Gelukkig biedt de iPhone van de verslaggever uitkomst en klinkt al snel Drank & Drugs van Lil’ Kleine en Ronnie Flex door het Vondelpark. “Hier kunnen we wel een feestje mee bouwen”, zegt Chloë. Ze zijn duidelijk niet de enigen, de beats van de huidige nummer 1 in de Nederlandse Top 40 doen vele koppies onze richting uitdraaien. We bedanken de meiden voor hun medewerking en spotten onze volgende ‘slachtoffers’: een groep jongens uit, zo blijkt, Finland. “We zijn hier in Amsterdam voor een sporttoernooi”, zegt één van hen. In de schaduw vermaken zij zich met het hooghouden van een balletje. Daar hebben wij wel een gepast muziekje bij: Live is Life van het Oostenrijkse Opus. De kenners weten het natuurlijk al: dezelfde melodie als waarop Diego Maradona in 1989 een balletje hooghield tijdens zijn warming-up voor de halve finale in de UEFA Cup tussen thuisploeg Bayern München en Maradona’s werkgever SC Napoli. Ondanks dat het groepje Finnen gezien hun leeftijd toen waarschijnlijk nog niet eens geboren was, ontgaat ook hen die symboliek niet. Lachend spelen ze de bal door de lucht naar elkaar over. “Ik vind hem erg mooi”, zegt één van de jongens tijdens een korte pauze. “Wat kost ie?”, vraagt een ander. “Mmm, duizend euro dus. Dat is natuurlijk best veel geld, maar mijn eerste indruk is dat ie dat zeker waard is. Het ontwerp is strak en robuust, maar vooral het geluid vind ik echt top.” Teufel prijst de ROCKSTER aan als “de luidste mobiele
luidspreker op de markt”. Met een geluidsniveau tot 115 dB produceert de ROCKSTER inderdaad meer decibellen dan pakweg een concert in de Amsterdamse poptempel Paradiso of TivoliVredenburg in Utrecht, waar doorgaans een gemiddeld geluidsniveau van gemiddeld 103 dB is toegestaan. In het steeds voller lopende Vondelpark willen we eigenlijk ook wel eens uitproberen hoe hard de ROCKSTER kan en - belangrijker - of het geproduceerde geluid dan ook nog een beetje goed klinkt. Maar er fietsen wel érg veel politieagenten rond op mountainbikes, naast de handvol motoragenten die in het park eveneens hun rondjes maken. Toch lijken ze oogluikend toe te staan dat er portable luidsprekers worden gebruikt, we horen toch echt best luide muziek wanneer we verder lopen. Het blijkt afkomstig van een groepje van vier twintigers die naast een Gilera Citta - kennen we die nog? - liggen te genieten van het zomerse weer. We hebben de vraag of ze de ROCKSTER willen testen nog niet gesteld, of de wedervraag klinkt al. “Kan ie hard?”, vraagt de 27-jarige Jasper, terwijl hij alvast zijn telefoon via Bluetooth aan de speaker koppelt. De eerste tonen klinken al snel en we besluiten dit keer het volume eens helemaal naar rechts te draaien. “Voor een rave zou dit wel echt een ideale speaker zijn”, zegt Menno (25) op luide toon om boven de muziek uit te komen. Een naastgelegen stelletje begint ondertussen hun spullen in te pakken. Of dat iets te maken heeft met de muziekkeuze van de vier vrienden - techno - en het volume, blijft onduidelijk. Maar feit is dat we nu toch behoorlijk wat bekijks beginnen te trekken in het park. Jasper en Menno zijn in ieder geval verkocht, ze zijn bijzonder geïnteresseerd in de verdere specificaties, net als een verderop gelegen man die ons het hemd van het lijf komt vragen over de luidspreker. Al zien Menno en Jasper wel één heel groot nadeel. “Wij komen op de fiets naar het park, je neemt hem niet ff achterop mee natuurlijk”, zegt Menno. “Maar voor op de boot of achterin de auto mee naar het strand zou ik hem direct kopen”, vult Jasper aan. Jasper, Menno en hun twee maten zijn zeker niet de
5
test
“Hier kunnen we wel een feestje mee bouwen” enigen die een klein luidsprekertje mee hebben genomen, ook Anton (27) en Bram (24) koppelden een speaker aan een iPhone. Geen onbekende luidspreker trouwens, we herkennen direct de Solemate van Jabra. Student Bram heeft vakantie en kreeg tassenontwerper Anton zover mee te gaan naar het Vondelpark om te chillen. “Of ik nu thuis een tas in elkaar zet of hier, maakt ook niet zoveel uit”, lacht Anton, terwijl hij een slok van zijn halve liter bier neemt. Wanneer de ontwerper zijn iPhone koppelt aan de ROCKSTER klinkt al snel rustige house. “We kunnen eigenlijk niet zonder muziek”, zegt Bram. “Wanneer ik zonder speaker naar het park ga, ga ik ook altijd in de buurt van mensen zitten die wél muziek aan hebben”, vult Anton aan. Hij is duidelijk niet de enige die dat doet, een Engels sprekende jongedame komt naar ons toe met de vraag of de muziek misschien wat harder mag. Zij zit zo’n twintig meter verderop en kan de muziekkeuze van Bram en Anton duidelijk waarderen. De twee twintigers op hun beurt hebben veel waardering voor de ROCKSTER. “Ik kan hem zelf niet betalen, maar zou hem zeker aanraden bij mijn vrienden die het geld wel hebben”, besluit Anton.
6
BLUETOOTH MIXEN MET TEUFEL ROCKSTER In de schaduw onder een boom vinden we Niels (28) met zijn vrienden Sigi en Cliff. Ze hebben de schaduw opgezocht omdat het in de zon nu toch wel behoorlijk heet begint te worden en luisteren via een klein luidsprekertje muziek vanaf een MacBook. Van de mensen die we tot nu toe spraken blijkt Niels wel degene met de meeste kennis van zaken. Het koppelen van zijn MacBook aan de ROCKSTER via Bluetooth lukt zo snel echter niet. Gelukkig hebben we ook een audiokabel bij ons en klinkt Niels’ keuze door het Vondelpark. “Ik heb zelf de Block Rocker van ION”, zegt hij. “Die klinkt weliswaar niet zo mooi als deze speaker, maar is wel een stuk goedkoper. En nog belangrijker: die kan ik meenemen op het stuur van mijn racefiets. Een groot voordeel van de ROCKSTER vind ik de dj-booth, die is echt heel chill. Mixen met een crossfader geeft wel echt meerwaarde aan zo’n luidspreker. Ook het ontwerp spreekt me aan, strak en robuust. Wel mis ik een mount aan de onderkant om de speaker eventueel op statief te kunnen zetten (volgens Teufel is de ROCKSTER zo ontworpen dat ie makkelijk op een bierkrat te plaatsen is, red.). Verder vind ik hem echt te groot om mee te nemen naar een park, voor op de boot
test
of een thuisfeest is dit wel echt een ideale speaker.” Verder lopend treffen we een groep ras-Amsterdammers die samen onder het genot van wat stimulantia een balletje trappen. Aandacht voor de bal hebben ze alleen even niet, benieuwder zijn ze naar wat wij voortduwen. “Hey gappie, wat is dat?”, vraagt één van hen duidelijk geïnteresseerd. Ondanks de temperatuur heeft hij zich in een trainingsjack van Ajax gestoken, één blik is voldoende om te concluderen dat hij duidelijk geen selectiespeler van de Amsterdamse profclub is. We stoppen bij het groepje, vertellen ze over onze bedoelingen en al snel klinkt op luid volume hiphop door het Vondelpark. “Damn, dat laag klinkt écht heel goed”, zegt de 28-jarige Ryan Jones. “Kunnen jullie mij niet zo’n ding sponsoren?”, vraagt hij. Jones is namelijk niet alleen chefkok, hij rapt ook. “Per jaar doe ik zo’n vijf, zes festivals aan waar ik niet alleen mijn kookkunsten vertoon, maar ook mijn lyrics spit. Daarvoor is dit wel echt een perfect apparaat”, vertelt de oorspronkelijk uit Engeland afkomstige Amsterdammer, die gelijk de daad bij het woord voegt en de ROCKSTER gebruikt om een stukje te freestylen. Een microfoon heeft ie nu weliswaar niet bij zich, maar kan normaal wel worden aangesloten op de mobiele luidspreker.
Op weg naar de uitgang van het Vondelpark treffen we tussen feestelijke vlaggetjes nog Veerle (29), Koen (27) en Bas (24). De drie collega’s zijn naar het stadspark gekomen om de verjaardag van eerstgenoemde te vieren. Bij een verjaardag hoort natuurlijk muziek en we bieden Veerle de kans haar favoriete tunes te laten horen door de ROCKSTER. Achteraf gezien hadden we dat misschien beter niet kunnen doen, want omliggende groepjes parkbezoekers worden ‘getrakteerd’ op de klanken van onder meer Backstreet Boys en muziek uit Disneyfilms als The Lion King en Jungle Book. De verklaring voor juist die muziekkeuze komt al snel van Koen. “We werken in de animatie.” En dan niet de variant met pennen en potloden, maar die op campings en vakantieresorts. “Daarvoor zou de ROCKSTER wel echt een bijzonder geschikt apparaat zijn”, zegt Bas. “Onze huidige portable luidspreker heeft ook wel zijn beste tijd gehad, de accu daarvan is razendsnel leeg. Om mee naar het park te nemen vind ik hem minder praktisch, daarvoor is ie toch écht te log. Maar als ik hem zou kopen, zou ik hem naast op het werk ook gewoon thuis gebruiken. Want het geluid is wel echt heel helder en krachtig. En hij ziet er ook gewoon mooi uit.”
7
test
Teufel Definion3
Iets kleinere Definion Teufel staat bekend als een prijsbreker op vlak van hifi, maar de Duitsers hebben ook een lijn high-end speakers waar ze aardig lang aan ontwikkeld hebben. We kijken naar de Definion 3, niet de grootste Teufel-vloerstaanders - maar nog altijd behoorlijk grote jongens. tekst Jamie Biesemans merk Teufel
8
Het is bijna twee jaar geleden dat we de Definion 5 op bezoek kregen, de eerste telg van een nieuwe toplijn bij Teufel. Het was best een bijzondere luidspreker, uitstekende gebouwd en uitgerust met een coaxiale driver die Teufel zelf ontwierp. De Definion 5 was zonder twijfel een schot in het roos, met een neutrale, wat droge, maar zeer gedetailleerde presentatie die vooral bij luidere volumes blonk. Tegelijkertijd zorgde het grote formaat en het wat hogere prijspunt - toch vergeleken met andere Teufel-toestellen - ervoor dat de Definion 5 niet voor iedereen was weggelegd.
test
NOEM ME NIET JUNIOR Inmiddels is de Definion-familie danig uitgebreid, met als recentste toevoeging de Definion 3. Opnieuw een vloerstaander, maar wel een (iets) compactere. Nu ja, met een hoogte van 1,18 meter moet je oppassen met het woord ‘compact’. Als je dan die diepte van 36 cm mee overweegt, dan kom je snel tot de conclusie dat de Definion 3 een full-sized vloerstaander is. Hoewel je bij Teufel geen prachtige verpakking moet verwachten, is wat er uit de doos komt wel piekfijn afgewerkt. Je vreest even anders als de ongemerkte kartonnen dozen door de koerier worden afgezet, maar dat is deel van Teufels zakenmodel. Alle kosten zoals verpakking drukken en maximaal waar voor geld bieden via directe verkoop. Sommige mensen zullen echter huiveren om bijna tweeduizend euro uit te geven zonder speakers te horen. Het antwoord van Teufel is een proefperiode van acht weken, waarin je hun producten zonder discussie kunt terugsturen. Wat ook hoort bij het model, is dat je een klein beetje werk hebt om de Definion 3 helemaal klaar te krijgen. Het gaat niet om veel of hoogtechnische zaken: twee latjes per speakers bevestigen en daarop vier spikes. Kan iedereen, al heb je misschien wel hulp nodig om de 24 kilogram wegende luidspreker op een veilige manier om te draaien. Eens bevrijd uit de doos, blijkt de Definion 3 goed uitgewerkt. We krijgen de antracieten versie op bezoek, met een dofzwarte laklaag die heel cool oogt maar wel een beetje vingerafdrukgevoelig is. Na het installeren even proper maken dus, en daarna moet iedereen maar uit de buurt van de speakers blijven! Persoonlijk vinden we de wit-zwarte versie net iets mooier, maar dat is een kwestie van eigen smaak.
KOMT BEKEND OVER Hij mag dan iets kleiner zijn, de verwantschap met de Definion 5 is heel duidelijk. Dat merk je onder meer aan de behuizing, die net zoals bij zijn grote broer breder is vooraan dan achteraan. Deze ‘tapse’ constructie zorgt er niet enkel voor dat de Definion 3 compacter oogt dan hij werkelijk is, maar heeft ook positieve gevolgen voor het voorkomen van staande golven in de behuizing zelf. Intern is er ook het nodige gedaan om te coaxiale driver te scheiden van de drie andere drivers. Wat meteen opvalt is die coaxiale driver, een vast element op alle Definion-speakers. Coaxiale drivers komen wel vaker voor - zoals recent op de Technics-luidsprekers uit de C700-reeks - maar deze driver gebruikt de Synchronized Coaxiale Acoustics (SCA)-technologie die Teufel zelf uitvond. Coaxiale drivers hebben best wat
9
test
“Qua aansluitingen bezit elke Definion 3 twee terminals�
10
test
voordelen: door de tweeter in het midden te plaatsen van een midrange driver (zij het apart opgehangen), krijg je een klank die veel meer uit één punt lijkt te komen. Bij midrange en hoge frequenties zijn onze oren immers meer gevoelig aan directionaliteit en kan muziek zijn coherentie verliezen als de midrange-driver en tweeter apart geplaatst worden. Bij de Definion 3 heb je dat probleem niet; de midden en hoge frequenties stralen netjes alle richting uit vanuit één punt op oorhoogte. Onder de coaxiale driver vinden we drie woofers uit gevlochten koolstoofvezel, die volgens de specificaties tot 48 Hz diep gaan. We zijn niet verbaasd daar een drietal te zien, want Teufel besteedt doorgaans veel aandacht aan de bassen. Qua aansluitingen bezit elke Definion 3 twee terminals. Bi-wiring of bi-amping behoort dus niet tot de mogelijkheden, iets dat wel kon bij de duizend euro duurdere Definion 5.
LEUK LUISTEREN We herinneren ons nog dat bij de Definion 5 we pas tevreden waren toen we de speakers combineerden met een versterker die wat warmer overkwam. Dat was in toen een Marantz PM15S1. Daarom dat we vreesden dat de combinatie van de Definion 3 en de wat analytischere Onkyo P-3000R en M-5000R geen goede zou zijn. Maar wat bleek? De Definion klinkt toch wel wat anders dan de grotere Definion, wat losse en minder streng. Daardoor werkt de combinatie wel, fijn! Waar je wel rekening mee moet houden is dat de Definion met 86 dB niet heel gevoelig is. Een versterker met de nodige paardenkrachten is dus een aanrader, vooral als je langdurig luid wil luisteren. Omdat Teufel ons een meeslepende baservaring belooft, opteren we te starten met Jamie xx’s nieuw album ‘In Colour’. Ondanks dat we naamgenoten zijn, niet echt onze favoriete muziek - maar wel een goede keuze om te zien of de Definion 3 met mainstream elektronische popmuziek om kan gaan. Bij de eerste track, ‘Gosh’, heb je een lage beat en synth die op de Definion 3 zeker laag genoeg gaat en lekker voelbaar is. Maar als het liedje rond minuut drie losbarst met een hoge synth heb je een heel wijds gevoel. De soundstage is gewoon zeer groot. Peter Schilling met ‘Major Tom’, zijn antwoord op David Bowies klassieker, blijkt een goede test van de coaxiale driver. De nerveuze gitaarlijn springt er hier meer uit bij veel luidsprekers, terwijl het refrein wederom heel ruimtelijk klinkt. Iets helemaal anders: Cross Bone Style van Cat Power, zeker geen nieuwe track maar een oude persoonlijke favoriet. Chan Marshalls stem is hier enorm bezwerend
en lijkt wel in een kerk opgenomen, terwijl simpele percussie en gitaar haar begeleidt. Ook hier tonen de Definion 3’s zich goed in staat om een mooi, realistisch geluidsbeeld neer te zetten. Je hoort Chan recht voor je staan terwijl ze zingt. De plaatsing van instrumenten is ook goed bij Beethovens Violin Concerto in D major, Op. 61: III. Rondo: Allegro, waar weer die coaxiale driver voor een heel mooi resultaat zorgt, met een goede plaatsing van het orkest en snaarinstrumenten die vooraan worden geplaatst zonder overscherp te worden. Dit bekend werk bevat vioolpartijen die behoorlijk hoog gaan, dus dat durft soms wel fout gaan - maar niet hier.
CONCLUSIE Het is natuurlijk heel lastig om speakers over tijd te vergelijken, zo niet onmogelijk. Maar als we onze testnota’s van de Definion 5 er bij nemen en even te raden gaan bij een collega die ook met de 5 aan de slag ging, durven we toch een paar vergelijkende conclusies te maken. De Definion 3 is heel wat minder droog dan zijn grote broer, met een zeer mooi, krachtige presentatie in het laag die bij ook lagere volumes voldoende aanwezig is. Bij elektronische muziek hoor je hoe goed getimed alles is, want de Definion 3 speelt echt heel strak. Voor zijn prijs - 900 euro/stuk - is dit een prima prestatie. Ook de bouwkwaliteit en afwerking is zeker in orde, al is de doffe finish misschien niet wat lakliefhebbers zoeken.
11