6
Vleermuisouders en andere essays over het opgroeien in de stad
3.3 politici, stop met het vingertje en zorg dat probleemjongeren professionele
hulp krijgen 175
3.4 ketenverantwoordelijkheid en ecologische professionaliteit
189
4. Opleiden & onderzoek 4.0 opleiden en onderzoek 206 4.1 opgroeien, opvoeden, beleid: en dan de beroepsopleidingen
207
4.2 de stad als opvoeder?
221
4.3 pendelen tussen werkelijkheidszin en mogelijkheidszin. Een speurtocht
met goede afloop
4.4 opgroeien in de stad – onderzoekers, kent uw plaats!
242 260
Uitleiding: over opvoeding en vorming, scepsis en ironie
278
Verantwoording
283
Register 286 Over de auteur
293
Inleiding
7
Inleiding In het land met de grootste pedagogendichtheid ter wereld bestaan er boekhandels waar alle boeken die ook maar iets met het opgroeien van de jongste generatie te maken hebben – van relatievorming en pijnloos bevallen, parenting, klantvriendelijke vergelijkingen tussen scholen (en ‘hoe je voor te bereiden op de Cito-toets’), de pedagogische noodzaak van fietshelmpjes, het opgroeien met ouders met psychiatrische problematiek, seksueel misbruik en kindermishandeling, hoogbegaafdheid, de uitdaging van c.q. verslaving aan sociale media, pesten, tot de problemen van (en de resultaten van het Nederlandse beleid inzake) het voortijdig schoolverlaten, het onderwijsbeleid en de sores met de jeugdzorg, evidence based interventiemethoden, enkele handboeken waarmee je SPH’er of SPW’er (resp. sociaalpedagogisch hulpverlener en idem werker, resp. hbo en mbo) kunt worden, en Wetenschappelijke, soms zelfs Engelstalige Boeken in de Pedagogiek & Onderwijskunde – in één boekenkastenwand zijn ondergebracht, alfabetisch geordend. De roze en lichtblauwe (voor)leesboekjes staan overigens op kniehoogte. Dat boekwinkelfenomeen zette me als niet-opvoedkundige buitenstaander, laat staan onderwijskundige evenzeer aan het denken als de waarneming die een hbo-docent bij een sociaal(ped)agogische opleiding me eens doorgaf. ‘Er zijn studentes’, zo zei hij, ‘die op de vraag wat ze willen gaan doen met die opleiding zowel vóór als ná die studie hetzelfde antwoord geven: “ik wil iets met kinderen”’. Hij meende dat er voor iedere afgestudeerde pedagogische professional – tachtig tot negentig procent van de studenten zijn jonge meiden – wel een nieuw opvoedingsprobleem en de bijbehorende aanpak gevonden kan worden. En anders zorgt de almaar meer uitgedijde DSM-markt daar wel voor; versie 5 van het Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders onderkent met ingang van 2013 voor één op de zeven kinderen de een of andere special educational need (en een bijbehorende afkorting) waarmee men aanspraak kan maken op enige farmaceutische of orthopedagogische hulp. Tal van boeken in de kasten van de bovengenoemde Academische Boekhandel treft men daarom misschien tevens aan in de medische en de psychiatrische afdelingen van de winkel. En omgekeerd. Die verbazing bracht me ertoe om uit een grote stapel publicaties die ik de voorbije decennia schreef een geordende keuze te maken. Artikelen, hoofdstukken en ook lezingen die wetenschappelijk bedoeld waren, of beroepsgericht, of journalistiek. Een keuze die steevast een herschrijving en/of combinatie betekende. Maar hoe die dan te ordenen, anders dan chronologisch? Ik dacht aan het nest schalen dat ook mijn moeder in de keukenkast had staan. Schalen van dezelfde kleur en vorm, en in elkaar passend want van verschillende, opeenvolgende grootte. Ziedaar de concentrische metafoor van de inhoud van dit boek.