Overprikkeld by Hogrefe Uitgevers

omslag sensorisch def 3.qxp_Opmaak 1 27-03-14 13:36 Pagina 1

Heeft je kind autisme, ADHD, een sensorische integratiestoornis, OCD, of een beetje van alles? Dan gaan dagelĳkse dingen helaas niet altĳd vanzelf. Op tĳd klaar zĳn voor school, huiswerk maken of speelgoed opruimen kan elke keer weer voor veel frustratie en strĳd zorgen.

CAROLYN DALGLIESH weet uit eigen ervaring hoe het is om een prikkelgevoelig kind te hebben. Daarnaast begeleidt ze als organisatie-expert vele gezinnen die in hetzelfde schuitje zitten. In dit uiterst praktische boek deelt ze haar tips en trucs.

OVERPRIKKELD biedt meer structuur, balans en geluk in het leven van je prikkelgevoelige kind!

ISBN 978-90-79729-86-9

9 789079 729869

Praktische strategieën om de wereld van je prikkelgevoelige kind te structureren

Aan de hand van eenvoudige, maar effectieve hulpmiddelen zoals het Gouden Gereedschap en het Prikkelwerkblad leer je hoe je: - de taal van jouw kind kunt leren spreken - structuur en routines kunt gebruiken om je kind meer houvast te bieden - meer rust en harmonie kunt creëren in huis - je kind op weg kunt helpen op school en in sociale situaties - je kind kunt voorbereiden op vakanties, verhuizingen en andere veranderingen.

Overprikkeld

Psychologen en andere behandelaars kunnen veel voor jou en je kind betekenen, maar wat kun jĳ zelf doen om je kind te helpen? Hoe kun jĳ de wereld overzichtelĳker en minder beangstigend maken voor jouw zoon of dochter?

Overprikkeld CAROLYN DALGLIESH

CAROLYN DALGLIESH

Drukke plekken met veel mensen en geluiden, onduidelĳke sociale situaties of onverwachte veranderingen: voor prikkelgevoelige kinderen kan de wereld enorm overweldigend zijn. Het gevolg is dat ze vaak angstig of afgeleid zĳn, weinig ﬂexibel reageren en moeite hebben hun emoties in de hand te houden - wat uiteindelĳk weer tot extreme driftbuien kan leiden.

Praktische strategieën om de wereld van je prikkelgevoelige kind te structureren

Overprikkeld Praktische strategieĂŤn om de wereld van je prikkelgevoelige kind te structureren

Carolyn Dalgliesh

Voor Ian voor zijn moed, voor Ella voor haar kracht en voor Ron voor zijn onwrikbare steun. Ik

 jullie

© Copyright 2014 Hogrefe Uitgevers, Amsterdam © Copyright 2013 Carolyn Dalgliesh First published in English under the title The sensory child gets organized by Carolyn Dalgliesh. All rights reserved including the right of reproduction in whole or in part in any form. This edition published by arrangement with the original publisher, Touchstone, a division of Simon & Schuster, Inc., New York. Dit werk is auteursrechtelijk beschermd. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Dit boek bevat de meningen en ideeën van de auteur. Het materiaal is bedoeld als hulp en ondersteuning. De auteur noch de uitgever bieden in dit boek medische of andere professionele hulpverlening. Hoewel dit boek met zorg is samengesteld, aanvaarden auteur noch uitgever enige aansprakelijkheid voor schade ontstaan door eventuele fouten en/of onvolkomenheden in dit boek. De namen en sommige kenmerken van de kinderen en gezinnen in dit boek zijn veranderd. Vertaling: Richard Meijer, Amsterdam Redactie: Francine Aarts, Hogrefe Uitgevers, Amsterdam Illustraties: Bas Bakker, De Betekenaar, Leiden Vormgeving omslag: 11, Haaften Vormgeving binnenwerk: Annelies Bast, Amsterdam Grafische productie: Drukkerij Bariet BV, Steenwijk ISBN 978090-79729-86-9 NUR 770 www.hogrefe.nl

Inhoud

Deel 1: Je prikkelgevoelige kind begrijpen 1 2 3 4

Hoe het structureren van prikkels werkte bij mijn gezin Prikkelgevoelige kinderen hebben speciale oplossingen nodig Wat is een ‘prikkelgevoelig’ kind? Verschillende profielen, maar gemeenschappelijke uitdagingen Hoe leert je kind het beste? De kracht van sensorisch opvoeden, objectieve observatie en leerstijlen Waarom het structureren van prikkels werkt Het Prikkelwerkblad, en hoe je het gebruikt

9 13 25 41

Deel 2: Je prikkelgevoelige kind thuis helpen 5 6 7 8 9

Ruimtes voor het prikkelgevoelige kind Richt de kamer in vanuit het oogpunt van je kind Prikkels structureren in de slaapkamer Voorbij het bureau denken Een leuke en functionele speelruimte De ruimte van je kind indelen in ‘zones’ Verbonden zijn met je kind De kracht van structuur, routines en visuele hulpmiddelen Moeilijke momenten makkelijker maken Hulp bij gevreesde taken en ongestructureerde tijd

57 67 73 81 93

Deel 3: Je prikkelgevoelige kind ondersteunen in de wereld buitenshuis 10 11 12 13

Uitvliegen Je prikkelgevoelige kind voorbereiden op uitdagingen Langs berg en dal Met je prikkelgevoelige kind op reis Liefde en begrip De onderwijzers en verzorgers van je kind instrueren en helpen De belangen van je kind behartigen De juiste hulp krijgen

113 129 139 151

Conclusie

165

Literatuur

167

Dankwoord

171

Over de auteur

173

HOOFDSTUK 1

Hoe het structureren van prikkels werkte bij mijn gezin Prikkelgevoelige kinderen hebben speciale oplossingen nodig

Stel je eens voor hoe rustig een ochtend met je kind zou kunnen verlopen. Je klopt op de deur, vraagt of hij zich wil aankleden en je gaat naar de keuken. Hij pakt een shirt uit de la, een spijkerbroek uit een andere en is op tijd beneden voor het ontbijt. Als het tijd is om te gaan, pakt hij zijn rugzak (die hij de vorige avond heeft ingepakt) van de haak, zijn schoenen uit de schoenenlade en gaat naar school. ’s Middags komt hij thuis uit school, eet hij zijn tussendoortje en pakt hij het schema waarmee hij zijn huiswerk en pauzes kan plannen. Als hij het moeilijkste huiswerk af heeft, neemt hij een kwartiertje pauze en speelt hij in zijn kamer met zijn actiefiguren. Tijdens het eten blijft hij rustig aan tafel zitten en neemt hij deel aan de gesprekken. Na het eten doorloopt hij zonder problemen de avondroutine: een huishoudelijk klusje, huiswerk afmaken, rugzak inpakken, nog even ontspannen en daarna rustig naar bed. Als je een rigide, angstig of snel afgeleid kind hebt, klinkt bovenstaand scenario misschien als een sprookje. Maar als ouder van een prikkelgevoelig kind en professioneel organisatieadviseur kan ik je verzekeren dat dit ook voor jou werkelijkheid kan worden. Met eenvoudige systemen, routines en visuele hulpmiddelen kun jij je prikkelgevoelige kind de structuur bieden die hij nodig heeft. Dit zijn instrumenten die niet alleen je kind, maar ook het hele gezin sterker maken. De cijfers zijn duizelingwekkend: duizenden kleine kinderen worden jaarlijks gediagnosticeerd met angststoornissen, ADHD of ADD, autismespectrumstoornissen, Prikkelgevoeligheid komt voor bij zowel jongens als meisjes. Voor de leesbaarheid gebruiken we in dit boek niet ‘hij/zij’, maar alleen ‘hij’, ‘hem’ en ‘zijn’. Overal waar ‘hij’ staat kunt u ‘zij’ lezen.

bipolaire of stemmingsstoornissen, obsessief-compulsieve stoornissen (OCD), of een stoornis in de sensorische informatieverwerking. Daarnaast is er groeiend bewijs dat omgevingsfactoren zoals de ziekte van Lyme en PANDAS (auto-immuunstoornis door een streptokokkeninfectie) bovenstaande stoornissen soms kunnen uitlokken of verergeren. Voor kinderen die te maken hebben met deze sensorische problemen bestaan er veel behandelopties. Er zijn succesvolle combinaties van logopedie, bezigheidstherapie, gedragstherapie, aanpassingen op school en medicatie. Als ouder kun je echter zelf ook veel doen, en dat is waar dit boek over gaat. Hoe kun je als ouder leren hoe je het je ‘prikkelgevoelige’ kind gemakkelijker maakt, thuis en buitenshuis? Hoe kun je het dagelijks leven minder stressvol maken? Prikkelgevoelige kinderen – waaronder die met ADHD, autisme een angststoornis, OCD, sensorische informatieverwerkingsproblemen, of een bipolaire stoornis – zien de wereld vaak door een andere bril. Ouders hebben veel vragen: • Hoe kun je eenvoudige manieren ontwikkelen om met je kind te communiceren en verbonden te zijn? • Hoe kun je leren anticiperen op, en omgaan met schijnbaar eenvoudige activiteiten die voor je kind enorme problemen vormen? • Hoe kun je ruimtes in je huis creëren die je kind helpen om zich op zijn gemak te voelen? Met deze praktische, dagelijkse dingen kunnen artsen of therapeuten je niet altijd helpen. Daarom schreef ik Overprikkeld. Ik wil een brug slaan tussen de steun van professionals, en de praktische oplossingen thuis. Als ouder van een prikkelgevoelig kind en als professioneel organisatieadviseur weet ik dat prikkelgevoelige kinderen speciale oplossingen nodig hebben. Ouders willen zich verbonden voelen met hun kinderen, hun ‘taal’ leren en vrede in huis hebben. De technieken om prikkels te structureren laten zien hoe je met structuur en visuele hulpmiddelen in je dagelijkse leven het probleemgedrag van je kind kunt aanpakken. Dit boek bevat praktische, makkelijk toepasbare strategieën die het leven van je kind, van je gezin en van jou echt kunnen veranderen. Wanneer onze kinderen zich begrepen en ondersteund voelen, zijn ze slim, opmerkzaam, verbonden en lief, en dat is ons doel!

Mijn zoektocht naar oplossingen voor prikkelgevoelige kinderen Deze reis begon in 2002, toen mijn man en ik leerden leven en omgaan met ons eigen kind. Onze zoon was een gezonde en gelukkige baby, maar tussen zijn achttiende maand en tweede jaar veranderde dit plots. Hij begon tekenen te vertonen van ontwikkelingsachterstand, zoals spraakregressie, een hyperfocus op bepaalde 10

Overprikkeld

activiteiten en repetitief spel. Hij had ook uitbarstingen, raakte van slag op de peuterspeelzaal en leek veel meer naar binnen gericht. Zo begon een frustrerend proces van onderzoek, rapporten en afspraken om een diagnose te krijgen. We zochten antwoorden. Wat is er met ons kind aan de hand? Onze zoon kreeg op zijn tweede logopedie en bezigheidstherapie via een vroeg interventieprogramma. Dat hielp enorm bij bepaalde specifieke taken en het gaf hem de nodige ondersteuning, maar ik herinner me ook hoe overweldigd ik was door alle dagelijkse problemen zoals een badje, nagels knippen of een verjaardagsfeestje. Veel normale taken waren allesbehalve eenvoudig. Ik liep de deur plat bij de logopedist en bezigheidstherapeut met vragen hoe ik mijn zoontje kon helpen om alles wat makkelijker te maken, voor hem en zijn kleine zusje dat geboren werd toen hij twee was. Onze zoon had, net als veel andere kinderen, ‘een beetje van alles’. Zijn symptomen wezen op een combinatie van verschillende diagnoses. Hierdoor leerde ik steeds meer over de problemen waarmee ouders te maken hebben als ze een kind hebben met sensorische informatieverwerkingsproblemen, ADHD, angststoornissen, autismespectrumstoornissen, stemmingsstoornissen, PANDAS en neurologische symptomen bij een gevorderd stadium van de Ziekte van Lyme. Ik begon concepten te ontwikkelen die mijn zoon hielpen bij het omgaan met problemen zoals ’s ochtends aankleden en tanden poetsen, en huiswerk maken na schooltijd. Na verloop van tijd zag ik de enorme invloed van structuur en routine in het dagelijks leven van mijn zoontje. Hij was (zoals veel prikkelgevoelige kinderen) visueel ingesteld en we gebruikten visuele hulpmiddelen bij simpele taken. Door doorzichtige, gelabelde kledingkratten te gebruiken, kon hij zonder frustratie zelf zijn kleren uitkiezen en opbergen – een enorme verbetering! We besloten ons te richten op de dingen die hij moeilijk vond en van daaruit een systeem te ontwikkelen. We hielpen hem zijn gedrag beetje bij beetje aan te passen door telkens een paar gedragsproblemen uit te kiezen en daar eenvoudige visuele hulpmiddelen en routines voor te bedenken. We pasten zijn omgeving zo aan, dat die voor hem logisch was. Het werkte voor hem goed als hij een duidelijk afgebakende huiswerkruimte had, een huiswerkschema met ingebouwde pauzes en visuele schema’s voor moeilijk huiswerk. De impact van deze eenvoudige aanpassingen was ongelooflijk. Langzamerhand begon hij te leren welke systemen goed voor hem werkten en op welke momenten hij een hulpmiddel of een plan nodig had. De structuur en routine die zo goed werkten voor mijn zoon hadden nog een voordeel dat ik totaal niet verwacht had: ze hielpen mij ook! Het opvoeden van een prikkelgevoelig kind is voor velen een proces van aanvaarding dat overweldigend kan zijn en stress oplevert, zelfs voor de meest aangepaste, gewone ouders. Die stress kan nog veel grotere vormen aannemen als je als ouder zelf ook angstig

Hoe het structureren van prikkels werkte bij mijn gezin

bent, problemen hebt met emotieregulatie, of snel afgeleid bent. De ideeën in dit boek bieden ook ouders ondersteuning in het dagelijkse leven, bij problemen met de executieve functies en op moeilijke dagen. Organisatie, structuur en routines kunnen er niet alleen voor zorgen dat we onze prikkelgevoelige kinderen veel beter kunnen helpen, ze kunnen ook een geschenk zijn voor het hele gezin. Toen ik enkele jaren geleden mijn organisatieadviesbureau oprichtte, wist ik dat ‘structureren van prikkels’ er deel van zou moeten uitmaken. De behoefte bleek zo groot, dat dit ‘deel’ een afzonderlijk bedrijf werd. Zo ontstond Systems for Sensory Kids. Ik zag een enorme overlap in gedragingen tussen verschillende neurologische en gedragsstoornissen bij kinderen en wilde me richten op die probleemgedragingen waar gezinnen elke dag mee te maken hebben. Deze kinderen zijn zonder twijfel begaafd en ze kunnen in bijna alles slagen, zolang ze maar hulpmiddelen hebben die passen bij hun manier van informatie verwerken. Het belangrijkste doel van Overprikkeld is om jou en gezin uit te rusten met eenvoudige, effectieve technieken die je kind helpen om gelukkiger, rustiger en succesvoller te zijn. Ik ben geen arts of clinicus en ik stel geen diagnoses. Vanuit mijn eigen ervaring, het onderzoek dat ik deed en mijn werk met vele gezinnen weet ik echter dat er een enorme behoefte is aan praktische oplossingen voor de dagelijkse problemen bij het opvoeden van een rigide, angstig of afgeleid kind. Dit boek biedt je een strategie om je kind thuis zo goed mogelijk te helpen, waardoor het meer zelfbewustzijn en zelfvertrouwen krijgt. Ik geloof ook sterk in de kracht van teams, en het hulpverleningsteam van de meeste prikkelgevoelige kinderen zal bestaan uit psychologen, bezigheidstherapeuten, logopedisten, kinderartsen en mogelijk nog anderen. Deze vroege klinische steun is ontzettend belangrijk om onze kinderen te helpen om hun sterke kanten te benutten. Het belangrijkste team is het thuisteam. Uit ervaring weet ik dat ons gezin het veel beter deed met de hulpmiddelen uit dit boek. Ze hielpen ons om beter te begrijpen wie we zijn, wat voor ons werkt en hoe we elkaar het beste kunnen steunen.

Leer de taal van je kind Uit eerste hand weet ik hoe krachtig het kan zijn om de taal van je kind te leren en die kennis te vertalen naar concrete dagelijkse hulpmiddelen. In dit boek bespreek ik manieren om de taal van je kind te leren en visuele hulpmiddelen te maken. Aan het einde van dit boek weet je hoe je je kind kunt observeren, welke uitdagingen prioriteit hebben, en hoe je hulpmiddelen kunt maken voor allerlei soorten ervaringen. De ondersteuning van thuis kan vaak ook buitenshuis ingezet worden. Dit kan een enorm effect hebben. Met deze steun zal je kind zich competenter en succesvoller voelen en zich steeds bewuster worden van zijn eigen sterke kanten. Laten we daarom beginnen die nieuwe taal te leren! 12

Overprikkeld

HOOFDSTUK 6

Prikkels structureren in de slaapkamer Voorbij het bureau denken

Nu we de basis voor sensorische ruimten hebben besproken, kunnen we overgaan naar specifieke systemen voor de slaapkamer. Niets brengt prikkelgevoelige kinderen en hun ouders sneller in tranen dan de eeuwige strijd om de slaapkamer netjes te houden. Prikkelgevoelige kinderen houden van een opgeruimde, gestructureerde ruimte, maar het netjes houden van de slaapkamer kan heel frustrerend zijn. De slaapkamer van je kind is een momentopname van zijn sterke kanten en zijn uitdagingen. Aangezien het een betrekkelijk kleine, op zichzelf staande ruimte is, is de slaapkamer de perfecte plek om eenvoudige verbeteringen in aan te brengen. Laten we teruggaan naar het Gouden Gereedschap uit hoofdstuk 4: 1 Hoe kan ik dit voor mijn kind in behapbare stukken opdelen? 2 Kan ik afleidende stimuli (extern of intern) weghalen? 3 Welke visuele hulpmiddelen kan ik ontwikkelen bij deze taak? We zullen ingaan op enkele instrumenten die je hierbij helpen: de juiste opbergkratten, een creatief klerenopbergsysteem en positieve visuele hulpmiddelen.

Opbergkratten, -dozen en -manden Voor de meeste prikkelgevoelige kinderen werken grote opbergkratten, -dozen en -manden niet. Als je ze vraagt om in een grote doos vol verschillend speelgoed een specifiek item te zoeken (dat daar misschien helemaal niet in zit), vraag je om een driftbui of een huilbui. Doe de grote dozen weg. Je kind heeft kleine, doorzichtige kratten nodig, of kratten waar je een label met een plaatje of woord op kunt plakken.

In elk krat moeten afzonderlijke items opgeborgen worden (één krat voor auto’s, één voor actiefiguren, etc.). Waar mogelijk gebruik ik altijd doorzichtige kratten, want deze geven directe visuele informatie. Als je een label erop plakt met een of twee plaatjes met daaronder enkele woorden die het doel van dat krat bekrachtigen, hoeft je kind niet te raden. Voorbeeldje: je kunt een krat maken die alleen voor Lego wordt gebruikt. Er kan een Lego steentje op de voorkant staan met de woorden ‘Bouw, ruim op, zet weg.’ Dit geeft je kind met enkele woorden belangrijke boodschappen. Ja, daar gaat de Lego in. Maar je stelt ook een verwachting (natuurlijk ruim je je Lego op, en wel in deze krat) en integreert deze in het systeem. Door de volgorde op te schrijven, begin je ook met vroege training van de executieve functies: je helpt je kind om een complexere taak op te delen in aparte stappen (wat ook wel volgorde bepalen wordt genoemd). Zo’n gedetailleerd label is misschien niet altijd nodig, maar geef bij moeilijke karweitjes deze extra visuele steun.

Kleren opbergen: denk voorbij het bureau Denk eens aan de ochtenden dat je gezin zich haast om de deur uit te gaan. Jij probeert kalm te blijven zodat je prikkelgevoelige kind zo min mogelijk stress voelt, maar het duurt lang voordat hij kleren uitkiest en zo worden jullie beide gespannen. Hij begint te gillen en barst in huilen uit. De dag heeft meteen al een foute start. Bij de meeste gezinnen waar ik heb gewerkt is het uitkiezen en opbergen van kleren een van de grootste problemen voor het prikkelgevoelige kind. Kleren uitkiezen is voor ons kind vaak overweldigend, afleidend en frustrerend. We weten dat veel prikkelgevoelige kinderen een lage frustratietolerantie hebben en snel afgeleid zijn. Een traditionele kledingla (tot de rand gevuld met shirts, sokken, 68

Overprikkeld

ondergoed en pyjama’s) is niet de beste oplossing. Laten we eens kijken hoe het ook zou kunnen. Dit is de perfecte uitdaging voor het Gouden Gereedschap. We willen deze taak opdelen in behapbare stukken, we willen een paar externe stimuli (kleren in een la gepropt) en interne stimuli (frustratie over de taak: ‘Ik kan dit niet’) verwijderen en visuele hulpmiddelen bij deze taak creëren. Een beter opbergsysteem heeft bijvoorbeeld plastic opbergkratten op een rails. Een voorbeeld hiervan is het IKEA Trofast opbergsysteem. Met dit systeem kun je zelf bepalen hoe groot de kast wordt en hoeveel bakken erin gaan. Je moet dan: • bekijken hoeveel ruimte en hoeveel kleding je hebt, en bepalen hoeveel planken en kratten je nodig hebt. • een plastic krat voor elke soort kleding aanschaffen (sokken, T-shirts met korte mouwen, broeken, gymkleren, etc). • elke krat labelen met een afbeelding van wat erin zit.

Prikkels structureren in de slaapkamer

Als extra steun kun je een afbeelding of woordschema maken voor het uitkiezen en/of opbergen van kleren en schone was. Nu is het proces van aankleden helder vastgelegd in een systeem dat je kind kan begrijpen: pak een paar sokken uit de sokkenkrat, een shirt uit de shirtskrat en een broek uit de broekenkrat. Het opbergen van de kleren in de juiste kratten is ook een geweldige manier om te oefenen met categoriseren. Ook dit is een goede training van de executieve functies. Als je kind de gewoonte aanleert om de kleren de avond van te voren uit te kiezen en klaar te leggen in het aankleedgebied (waar dat ook is), verloopt je ochtend veel soepeler en met veel minder geschreeuw!

In de kast Heb je voldoende ruimte, dan is het meestal goed om de dagelijkse kleren in een opbergsysteem buiten de kast te bewaren. Als je echter alleen een kast tot je beschikking hebt, dan zijn er gelukkig ook manieren om deze beter te gebruiken. Veel prikkelgevoelige kinderen hebben moeite met hun fijne motoriek en hebben een lage frustratietolerantie, en het kan dan te veel gevraagd zijn om hun kleren aan hangers te hangen en elke dag de juiste kleren uit te kiezen. Als je beperkte ruimte hebt, kun je het eerder besproken opbergsysteem in de kast zelf plaatsen. Een andere optie is een systeem van planken waarop je doorzichtige gelabelde kratten zet. Dit kan voor de dagelijkse en voor andere kleren zoals zwemspullen, karatekleren, sneeuwkleren, etc. Je kunt ook een vakjessysteem ophangen aan de stang, met vakjes voor verschillende soorten kleren. Als je kind moeite heeft met het kiezen van bij elkaar passende kleren, probeer dan kleren te kopen in neutrale kleuren (waardoor veel verschillende combinaties mogelijk zijn) en die makkelijk aan te trekken zijn (want veterschoenen en broeken met ritsen of drukknoppen zijn vaak moeilijk). Gebruik het weekend om rustig te oefenen met drukknoppen en veters strikken. De kast kan ook een goede plek zijn voor andere dagelijkse items. Je kunt een kleine kapstok aan de muur naast de kast bevestigen voor een badjas, handdoek, pyjama of sporttas. Je kunt elke haak labelen met een afbeelding of woord. Zorg ervoor dat je opbergsysteem niet te complex wordt. Als een kast gebruikt wordt voor kleren moeten daar idealiter de meeste of alle kleren in (en geen andere items). Als je niet veel ruimte hebt kun je niet te kieskeurig zijn bij het scheiden van speelgoed en kleren. Als je extra planken in de kast hebt, kun je hier een deel van gebruiken voor speelgoed en dit ook zo labelen. Gebruik doorzichtige kratten, elk voor ĂŠĂŠn soort speelgoed. Controleer ook of je opbergsysteem niet te ingewikkeld is voor je kind.

Overprikkeld

De succesmuur: de kracht van positief denken Prikkelgevoelige kinderen kunnen nogal worstelen met hun gevoelens. Dit kan slecht zijn voor hun zelfvertrouwen. Veel prikkelgevoelige kinderen hebben last van gevoelens van minderwaardigheid en negatieve gedachten, en maken zich zorgen over vriendschappen, hun plek in de groep en het uitproberen van nieuwe dingen. Aangezien ze vaak visueel zijn ingesteld, willen we deze negatieve ‘film’ in hun hoofd veranderen in een positieve. Je kan je kind daarbij helpen door een succesmuur te maken. Kies een muur uit in de kamer van je kind en wijd deze aan alle dingen die hij goed heeft gedaan of waar hij in uitblinkt. Je kunt een deel van een slaapkamermuur afbakenen en een blackboard, kurk- of magneetbord ophangen of magnetische verf gebruiken (verkrijgbaar in de meeste verfzaken), zodat je makkelijk dingen aan de muur kunt bevestigen. Of je gebruikt gewoon plakband om foto’s en plaatjes op te hangen! Het doel is dat je een plek creëert waar goede eigenschappen en prestaties van je kind gevierd worden. De plek op de muur wordt door je kind met een naam of afbeelding benoemd. Er geldt slechts één regel: hier komen mooie, fijne of goede prestaties die zelfvertrouwen kweken. Neem foto’s als je kind een nieuwe activiteit succesvol volbrengt, hang goed gelukt schoolwerk op, bevestig een foto van je kind in een sociale omgeving met vrienden, of gebruik afbeeldingen van dingen waar hij goed in is of die hij leuk vindt. Deze muur is een mooie en blijvend visuele herinnering aan alle goede dingen in het leven van je kind.

Prikkels structureren in de slaapkamer

Sensorische slaapruimte Een van de belangrijkste dingen die je kunt doen om je kind te ondersteunen, is hem helpen een gezond slaappatroon te ontwikkelen. Voor veel prikkelgevoelige kinderen is ’s nachts wakker worden een terugkerend probleem. Een kalmerende, knusse ruimte helpt je kind bij de overgang naar bedtijd. Er zijn een paar sleutelconcepten bij de inrichting van een sensorische slaapruimte. Een goeie ‘knusse’ ruimte. Een bed onder een overhangende rand, of in een knusse ruimte, kan helpen om te ontspannen. Als je geen hoekje of knus plekje in de slaapkamer hebt, kun je een hemelbed of een tentdak aan het bed bevestigen en zo een veilige ruimte creëren. Stapelbedden zijn ook een goede optie. Hierbij kan het onderste gedeelte dienen als ontsnappings- en regulatieruimte en kan het bovenbed een goede slaapplek zijn. Tot rust komen. Schaf speciale zachte lycra lakens of lakens met structuur aan, of een paar extra zware dekens. Dit kan prikkelgevoelige kinderen helpen om hun lichaam te ontspannen. Kalmerende routines. Consistente routines rondom bedtijd doen wonderen. Speciale nachtlampjes, voor-het-slapengaan-boekjes en slaapmuziek kunnen helpen bij het in slaap vallen. Ook bij het naar bed gaan kan je kind zich overweldigd voelen door visuele rommel, dus neem de tijd om dingen op te bergen (vooral speelgoed en boeken!). Een boekenkrat op wieltjes die ’s avonds in de kast gaat kan een manier zijn om externe stimuli te elimineren. Voor prikkelgevoelige kinderen die een paar belangrijke dingen vlak bij zich willen hebben, kun je een paar haakjes bevestigen aan de rand van het bed (zo hebben ze hun dingen dicht bij zich, maar niet direct in bed). Nu heeft je kind een geweldige sensorische slaapkamer! Eenvoudige, maar visuele opbergkratten, stapsgewijze kledingsystemen, een succesmuur voor meer zelfvertrouwen en een prikkelarme slaapruimte zorgen voor een gestructureerde, functionele ruimte voor je kind. Dit helpt hem zijn emoties onder controle te houden, zelfvertrouwen te ontwikkelen, en zijn executieve functies te trainen. In het volgende hoofdstuk richten we op dezelfde manier de speelruimte van je kind in.

Overprikkeld