Slim maar... volwassenen by Hogrefe Uitgevers

dawson geheel def.qxp_Opmaak 1 04-04-16 14:21 Pagina 1

Ben jij slim, maar snel afgeleid? En altijd aan het worstelen om dingen af te krijgen of op tijd te komen? Dan ben je niet de enige. Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat het leven vandaag de dag voor veel mensen een enorme belasting kan zijn. De overvloed aan eisen die werk en een gezinsleven stellen, kan simpelweg te groot worden voor je brein. Helemaal voor mensen die moeite hebben met hun executieve functies. Executieve functies zijn de vaardigheden die je helpen om te focussen, te plannen, deadlines te halen en met stress om te gaan.

Dawson en Guare, experts op het gebied van executieve functies, hebben een gebruiksvriendelijke, praktische en immens waardevolle gids geschreven. Dit boek is nu al een klassieker! Edward Hallowell

Dit is niet zomaar een goed boek, dit is een fantastisch boek! Boordevol bruikbare tips en strategieën om volwassenen te leren omgaan met timemanagement, zelfcontrole, organiseren en andere belangrijke skills. Russell A. Barkley Peg Dawson is psycholoog aan het Center for Learning and Attention Disorders in Portsmouth, New Hampshire. Richard Guare is neuropsycholoog en directeur van dit Center. Beiden hebben meer dan 30 ervaring in het werken met kinderen en volwassenen met aandachtsproblemen, leerstoornissen en gedragsproblemen. Van hun hand zijn ook de bestsellers ‘Slim maar ...’ (voor kinderen) en ‘Slim maar ... Pubereditie’.

VERSTERK JE EXECUTIEVE FUNCTIES OP WERK, THUIS EN IN RELATIES!

Hogrefe Publishing Group

ISBN 978-94-92297-04-4

Göttingen · Berne · Vienna · Oxford Boston · Paris · Amsterdam · Prague Florence · Copenhagen · Stockholm Helsinki · São Paulo www.hogrefe.com

9 789492 297044

Slim maar...

Peg Dawson en Richard Guare laten zien hoe je aan de hand van 12 executieve functies je eigen profiel kunt vaststellen. En hoe je vervolgens met eenvoudige stappen je timemanagement, emotieregulatie, aandacht, flexibiliteit en werkgeheugen kunt versterken of verbeteren. Het boek bevat effectief-bewezen strategieën, concrete voorbeelden, heldere werkbladen en praktische tools om je persoonlijke actieplan te maken.

DAWSON & GUARE

KRIJG MEER GEDAAN MET MINDER STRESS!

PEG DAWSON & RICHARD GUARE

SPECIALE VOLWASSENEN EDITIE!

VERSTERK JE EXECUTIEVE FUNCTIES EN VERGROOT JE SUCCES!

Opmerkingen van de auteurs We wisselen in dit boek tussen het vrouwelijke en mannelijke persoonlijk voornaamwoord. Alle toelichtingen en anekdotes – behalve die onszelf betreffen en de zoon van Peg, die toestemming heeft gegeven voor het gebruik van zijn naam – zijn samengesteld uit situaties waarin sterke en zwakke executieve functies een rol spelen en die we in de loop der jaren bij onze cliënten hebben gezien.

Copyright © 2016 Hogrefe Uitgevers, Amsterdam Oorspronkelijke titel: The Smart but Scattered Guide to Success. How to use your brains’s executieve skills to keep up, stay calm and get organized at work and at home. Copyright © 2016 The Guilford Press, A Division of Guilford Publications, Inc. Dit werk is auteursrechtelijk beschermd. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Hoewel dit boek met zorg is samengesteld, aanvaarden schrijver(s) noch uitgever enige aansprakelijkheid voor schade ontstaan door eventuele fouten en/of onvolkomenheden in dit boek. Vertaling: Richard Meijer, Amsterdam Redactie: Wouter Scheen, Amsterdam Vormgeving omslag: 11, Haaften Vormgeving binnenwerk: Paul Boyer, Amsterdam Grafische productie: Drukkerij Bariet BV, Steenwijk isbn 978-94-92297-04-4 nur 770 www.hogrefe.nl

VOLWASSENEN EDITIE

Slim maarâ&#x20AC;Ś Versterk je executieve functies en vergroot je succes!

Pe g Daws on R ich ard Guare

Inhoud Deel I Inzicht in het uitvoerend orgaan in je hersenen 1

Ben je slim, ongefocust en gestrest?

Jouw executieve-functieprofiel

Executieve functies en aanpassingen in de omgeving

Verbeter je executieve functies

19 55

Deel II De impact van executieve functies op je dagelijks leven 5

Executieve functies op het werk

Executieve functies thuis

Executieve functies en relaties

95 109

Deel III StrategieĂŤn voor de afzonderlijke executieve functies 8

Impulsen controleren: reactie-inhibitie

Alles in de gaten houden: werkgeheugen

Koelbloedig zijn: emotieregulatie

155

127 141

Uitstel vermijden: taakinitiatie

Gefocust blijven: volgehouden aandacht

Een pad bepalen: planning/prioritering

Troep opruimen: organisatie

Op schema blijven: timemanagement

Schakelen: flexibiliteit

Van ervaringen leren: metacognitie

245

De finish halen: doelgericht gedrag

257

De klappen opvangen: stresstolerantie

171 183 197

211 221

233

295

Deel IV Vooruitblikken 20

Ouder worden zonder je scherpte te verliezen Verder lezen

295

307

Kopers van dit boek kunnen versies van de instrumenten in dit boek downloaden van www.hogrefe.nl en uitprinten voor persoonlijk gebruik of gebruik bij cliĂŤnten.

Deel I Inzicht in het uitvoerend orgaan in je hersenen

1 Ben je slim, ongefocust en gestrest? Gabriëlle stond weer eens voor een raadsel. Ze moest de volgende dag een presentatie geven voor een belangrijke potentiële marketingcliënt en ze had niet voldoende tijd vrijgemaakt om die af te kunnen ronden. En nu was het al weer 16:45 uur en moest ze over een kwartier haar zoon van de voetbaltraining gaan halen. Het was de bedoeling dat ze de powerpointpresentatie voor ze wegging nog even aan haar leidinggevende zou laten zien en ze had er waarschijnlijk nog zo’n drie kwartier werk aan. Ze liep naar de kamer van haar leidinggevende om haar het slechte nieuws te vertellen. ‘Kirsten, ik weet dat je eerst wilt zien wat ik heb bedacht, maar de voetbaltraining van Kevin eindigt om vijf uur en ik kan hem daar niet laten staan. Kan ik het je rond negen uur vanavond sturen?’ Kirsten deed niet eens moeite om haar ongenoegen te verbergen. ‘Gabriëlle, het is altijd hetzelfde liedje. Je zult toch echt eens moeten leren hoe je je tijd beter kunt indelen – het heeft niet alleen gevolgen voor jouw werk, maar ook voor het mijne. Ik ben een ochtendmens. Rond negen uur ga ik naar bed!’ Gabriëlle bood zo goed als ze kon haar verontschuldigingen aan, verzamelde snel haar spullen en rende het kantoor uit, met haar mobiel aan haar oor om Kevin te vertellen dat ze een paar minuutjes later zou zijn. Onderweg naar de school van haar zoon probeerde ze verwoed op een rijtje te krijgen wat ze die avond verder nog moest doen. Wat zouden ze die avond gaan eten? Toen herinnerde ze zich dat ze was vergeten de stoofschotel uit de vriezer te halen, zodat die kon ontdooien, en ze vroeg zich af of haar gezin nog een avondje fastfood zou verdragen. Ze kwam bij school aan en zag Kevin daar als enige een beetje verloren

slim maar …

staan. Hij smeet zijn rugzak op de achterbank en klom op de voorstoel. ‘Waarom ben ik altijd de laatste die wordt opgehaald?’, mopperde hij. Gabriëlle bood hem haar verontschuldigingen aan en probeerde het gesprek in een andere richting te sturen. ‘Hoeveel huiswerk heb je?’, vroeg ze. Kevin haalde zijn schouders op. ‘Het meeste heb ik al op school gedaan’, zei hij. ‘En mevrouw De Keizer heeft ons een week langer de tijd gegeven om onze paper voor maatschappijleer af te maken.’ Gabriëlle vroeg zich af of dat waar was. De laatste keer dat Kevin haar over een uitgestelde deadline had verteld bleek hij dat te hebben verzonnen omdat hij flink achterliep en dat niet wilde toegeven. Gabriëlle vertrok haar gezicht toen ze zich die gebeurtenis herinnerde en dacht toen, niet voor de eerste keer, dat de appel niet ver van de boom valt. Gabriëlle reed naar Kentucky Fried Chicken en bestelde een maaltijd. Dat moest dan maar voldoende zijn, dacht ze. Ze merkte tot haar opluchting dat Kevin geen bezwaar maakte. Toen ze thuiskwamen gaf ze de zak met de maaltijd aan Kevin en vroeg hem deze mee naar binnen te nemen, en reikte naar haar computertas. Toen ze die van de vloer achter de bestuurdersstoel pakte merkte ze dat hij akelig licht aanvoelde. Ze vloekte zachtjes, deed de rits open en gluurde in de tas. De twee dossiermappen die ze nodig had zaten er inderdaad in, maar haar laptop ontbrak. Wat moest ze nu doen? Toen ze naar binnenliep stonden de tranen in haar ogen. Haar man, die vlak voor haar was thuisgekomen en net zijn jas uitdeed, keek haar aan. ‘Wat is er nu weer?’, vroeg hij. Gabriëlle vermoedde dat zijn werkdag al net zo stressvol was geweest als die van haar. Ze vertelde hem wat er was gebeurd. ‘Dus nu moet je terug naar kantoor om die computer te halen?’, vroeg hij. ‘Volgens mij vergeet je de laatste tijd voortdurend wel iets!’ ‘Ja en jij hebt zeker altijd alles helemaal voor elkaar?’, zei ze kokend van woede. ‘Als ik het me goed herinner hebben we net onze creditcard moeten stopzetten omdat jij die tijdens je laatste zakenreisje bent kwijtgeraakt. En je bent hem vast niet eens echt kwijt’, voegde ze er aan toe. ‘Die ligt waarschijnlijk ergens onderin je koffertje, dat je ook nooit eens uitruimt.’ Hun dochter, Kim, was de trap af komen lopen terwijl ze met elkaar stonden te praten en begreep onmiddellijk waarover ze het hadden. ‘Mam! Ben je vergeten dat je me met mijn project zou helpen? Je had me beloofd

ben je slim, ongefocust en gestrest?

dat ik je vanavond mocht interviewen – en het moet vrijdag af zijn! Als ik het vanavond niet opneem, krijg ik het niet op tijd af.’ Gabriëlle kreunde. ‘Oké jongens. Laten we gaan eten en eens bekijken hoe we hier uitkomen.’ Ze opende het keukenkastje en haalde de borden tevoorschijn. Haar man liep naar de tv voor het laatste sportnieuws. ‘Zou het te veel moeite kosten om even de tafel te dekken?’, dacht ze bij zichzelf. Terwijl ze het bestek en de servetten pakte daagde het besef dat haar leven al een tijdje op deze manier verliep. Of de dag telde niet genoeg uren om alles te doen wat er gedaan moest worden of ze had geen idee hoe ze de tijd die ze had het beste kon gebruiken. Haar zenuwen speelden haar parten en ze had het gevoel dat ze de volgende die een kritische opmerking zou maken het hoofd wel in kon slaan. Klinkt je dit bekend in de oren? We hebben allemaal wel dit soort dagen. Zonder twijfel heb je een eigen variant van dit scenario en kun je zo nog wel wat andere stressoren opnoemen. Misschien komen we wel tot de conclusie dat het leven in de 21ste eeuw er nu eenmaal zo uitziet en dat we daar niets aan kunnen veranderen. Je moet het er maar mee doen, lach er maar even om en ga dan weer door. Houd vol, tanden op elkaar, haal even diep adem, tel tot 10 – geef jezelf of anderen wat adviezen zodat we ons weer voor even beter voelen. Alleen is dat om de een of andere reden nooit zo. Er is natuurlijk wel een zekere rechtvaardiging voor onze overspannen zenuwen. Het leven is ook veel ingewikkelder en veeleisender dan het een generatie geleden was. Het werk dat mensen hebben zet hen onder grote druk om sneller en harder te werken, en bij steeds meer banen moeten mensen op ongebruikelijke uren werken en gaan telewerken. Daardoor wordt het makkelijker om thuis te zijn als de kinderen van school komen, maar het maakt de scheiding tussen privé en werk ook vager, zodat we het gevoel hebben dat we geen rust meer kunnen nemen en dat we voortdurend moeten multitasken, ook al zijn er overtuigende bewijzen dat onze hersenen dat niet aankunnen. Technologische ontwikkelingen en sociale media maken daarnaast ook nog eens inbreuk op het gezinsleven, zodat zelfs als het hele gezin bijeen is, smartphones en Facebook, sms’jes en Twitter ons het gevoel geven dat we ons voortdurend moeten opsplitsen. Wat betekent dat voor ons? Hoeveel van de onderstaande items is op jou of je gezinsleden of collega’s van toepassing?

—

slim maar …

Te veel verantwoordelijkheden op je werk, die onmogelijk binnen een achturige werkdag passen. Privé en werk botsen met elkaar omdat de eisen van de ene levenssfeer in de andere overlopen. Ontevredenheid met ons werk omdat we dat alleen ten koste van ons privéleven echt goed kunnen doen, waarna we ons schuldig voelen omdat we geen van beide goed onder controle hebben. De verleiding van de technologie en een 24/7-wereld waar we ons niet van kunnen afsluiten – om vervolgens dezelfde technologie te gebruiken om te proberen eruit te ontsnappen. Echtgenoten staan beiden onder druk van het leven thuis en het werk, wat tot conflicten leidt omdat ze de ander verwijten dat deze zich niet genoeg inspant om het thuis soepel te laten verlopen. Conflicten tussen ouders en kinderen omdat de kinderen niet lijken te beseffen dat ze totaal niet voorbereid zijn op hun toekomstige leven. Een dagelijkse planning die vraagt dat we de talloze eisen die het privé-, werken gezinsleven aan ons stellen in evenwicht houden, wat een 36-urige werkdag en een planning in een driedimensionale spreadsheet vereist.

Al dit soort zaken stelt ons voor uitdagingen omdat we het uiterste vragen van dat deel van onze hersenen dat gericht is op het reguleren van complexiteit. Binnen de prefrontale cortex (het deel van de hersenen dat vlak achter ons voorhoofd ligt) bevindt zich een verzameling functies die we executieve functies noemen – vaardigheden die je moeten helpen bij het omgaan met de taken van het dagelijks leven. Misschien heb je er al eens iets over gehoord. Mogelijk heb je andere boeken onder ogen gehad, zoals Slim maar…, waarin we executieve functies bij kinderen beschrijven, of je hebt wellicht verhalen gezien in de populaire media die je nieuwsgierigheid hebben gewekt. Ze heten executieve functies omdat het gaat over vaardigheden die nodig zijn om taken uit te voeren. Het gaat om een heel diverse groep vaardigheden, waartoe onder andere taakinitiatie, volgehouden aandacht, planning, organisatie, timemanagement, emotieregulatie en reactie-inhibitie behoren (zie het kader). Wat ze gemeen hebben is dat hoe beter deze vaardigheden werken, hoe beter we in staat zijn om de taken van het dagelijks leven uit te voeren en om een plan te ontwikkelen om levensdoelen te verwezenlijken die ons voldoening schenken. Omgekeerd, hoe zwakker deze

ben je slim, ongefocust en gestrest?

vaardigheden zijn, hoe groter de kans is dat we worstelen met de eisen die ons werk, privéleven en gezin aan ons stellen. Gabriëlle heeft het duidelijk moeilijk met verschillende zwakke executieve functies, waaronder werkgeheugen, timemanagement en emotieregulatie. En het lijkt erop dat haar man ook een heel eigen verzameling zwakke kanten heeft, zoals organisatie en metacognitie (het vermogen dat je in staat stelt om het grotere geheel te overzien – zoals inzien dat het helpt als je de tafel gaat dekken). En Kevin heeft, net als zijn moeder, zwakke timemanagementvaardigheden – en mogelijk ook zwakke planningsvaardigheden. Aan de andere kant is zijn zus weer beter in dat soort vaardigheden, maar raakt ze gefrustreerd doordat degenen in haar omgeving zo lijken te worstelen met de vaardigheden die haar als vanzelf af schijnen gaan. De 21ste eeuw stelt ongekend hoge eisen aan onze executieve functies – de complexiteit die we moeten verwerken, de dingen die we moeten onthouden om het eind van de dag te kunnen halen, de taken en verplichtingen die op hetzelfde moment aan alle kanten aan ons trekken, gaan de vermogens van onze frontale kwabben te boven. We lachen en zeggen dat we kunnen multitasken, anders zouden we het eind van de dag niet halen, maar uit onderzoek blijkt dat onze hersenen helemaal niet kunnen multitasken. Onze pogingen om dat toch te proberen tasten onze efficiëntie op ons werk aan en vergroten de kans op vergissingen en fouten. Helaas is dat dus niet de oplossing. Wat is dan de oplossing? Wij denken dat inzicht in executieve functies, weten hoe we die moeten gebruiken en kunnen verbeteren, de oplossing is om het leven van vandaag de dag aan te kunnen – en misschien zelfs om op te bloeien.

De twaalf belangrijkste executieve functies reactie-inhibitie werkgeheugen emotieregulatie taakinitiatie volgehouden aandacht planning/prioritering

organisatie timemanagement flexibiliteit metacognitie doelgericht gedrag stresstolerantie

slim maar …

Wat je aan dit boek hebt Als je eenmaal meer inzicht heb in executieve functies, wat betreft de vaardigheden die onder deze term vallen en de manier waarop sterke en zwakke kanten je vermogen om de dag door te komen beïnvloeden, zul je beter gaan begrijpen hoe je functioneert en waarom je sommige taken en verantwoordelijkheden beter aankunt dan andere. En als je even de tijd neemt om stil te staan bij de executieve-functieprofielen van degenen uit je directe omgeving, zul je hun gedrag ineens veel beter begrijpen. We hopen dat de lezers van dit boek twee specifieke dingen meekrijgen. Ten eerste hopen we jullie instrumenten en strategieën te bieden om de zwakke executieve functies waar jullie aan willen werken te verbeteren. Recent hersenonderzoek toont aan dat neuroplasticiteit (de gedachte dat de hersenen in de loop der tijd en met doelgericht oefenen kunnen veranderen) voor ons hele leven geldt en niet ergens in de jeugd stopt, wat men aanvankelijk dacht. Het slechte nieuws is dat er meer inspanning en veel oefening voor nodig zijn om de hersenen van volwassenen te veranderen, dan die van kinderen en tieners. Het goede nieuws is dat als je aan verbetering van executieve functies wilt werken, je gebruik kunt maken van door psychologen en andere onderzoekers ontwikkelde bewezen strategieën. Sommige van die onderzoeken zijn erg ingewikkeld (en eerlijk gezegd ook erg saai om te lezen). Wij willen het onderzoek omzetten in praktische procedures die je op je eigen leven kunt toepassen. Ten tweede hopen we dat je het jezelf en anderen minder snel zult kwalijk nemen als er sprake is van zwakke executieve functies en meer waardering zult kunnen opbrengen voor je sterke kanten en die van de mensen met wie je leeft en werkt – zoals echtgenoten of partners, kinderen en collega’s – en voor de manier waarop die sterke kanten gebruikt kunnen worden om zwakke te compenseren. In het ideale geval zul je na lezing van dit boek in staat zijn om te achterhalen hoe je gebruik kunt maken van de sterke kanten van anderen om je eigen zwakke kanten te compenseren. (Toegegeven, dit werkt het best als je jouw sterke kanten kunt inzetten om mensen in je omgeving te helpen om hun zwakke kanten te omzeilen, omdat het meer als tweerichtings- dan eenrichtingsverkeer aanvoelt.)

ben je slim, ongefocust en gestrest?

Wat kun je doen? Laten we nog eens naar Gabriëlle kijken. Op welke manier zou haar leven na lezing van dit boek kunnen veranderen? Wanneer ze de Vragenlijst executieve functies uit hoofdstuk 2 zou invullen, zou ze kunnen concluderen dat ze drie specifieke zwakke kanten heeft. Timemanagement staat duidelijk bovenaan. Door slecht timemanagement komt haar werkgeheugen onder druk te staan, wat vervolgens leidt tot frustraties die alleen maar erger worden door een slechte emotieregulatie. Wanneer ze besluit om bepaalde strategieën in te zetten om haar timemanagement te verbeteren, kan dat ertoe leiden dat er ook minder hoge eisen gesteld worden aan andere zwakke kanten. Gabriëlle zal haar timemanagementvaardigheden kunnen verbeteren – misschien niet allemaal, maar in elk geval wel de belangrijkste – dankzij een combinatie van omgevingsfactoren en steun (zoals waarschuwingssignalen op haar smartphone en controles door haar leidinggevende rond belangrijke deadlines). En door te leren om de tijd in te schatten die nodig is voor het uitvoeren van haar werkplannen, zodat ze beter gebruik kan maken van haar planningsvaardigheden om haar zwakke timemanagement te ondersteunen. Met dit boek willen we lezers helpen inzicht te krijgen in de manier waarop we ons met onze executieve functies het beste te weer kunnen stellen tegen de druk van het dagelijks leven thuis, op ons werk en in onze relaties. Dat doen we als volgt: — Ten eerste geven we een gedetailleerde beschrijving van executieve functies en laten we zien hoe deze samenhangen met de ontwikkeling van de hersenen, zodat je begrijpt welke rol ze spelen in het cognitieve functioneren gedurende ons leven. — We hebben een vragenlijst gemaakt aan de hand waarvan je je eigen executieve functieprofiel kunt vaststellen. Dat stelt je in staat om te bedenken hoe je je sterke kanten en andere hulpbronnen kunt inzetten om de negatieve effecten van je zwakke kanten tegen te gaan of te verminderen. — We beschrijven hoe je je omgeving kunt aanpassen om de effecten van je zwakke executieve functies te reduceren. — We beschrijven diverse strategieën die je kunt gebruiken om je zwakke executieve functies te verbeteren. — We helpen je om te bepalen welke strategieën het meest geschikt voor jou zijn, gegeven jouw voorkeuren voor verandering van leerstrategieën en gedrag.

—

slim maar …

We laten je uitgebreid zien hoe je je kennis over executief functioneren kunt inzetten op drie levensgebieden: je werk, thuis en relaties. In een hoofdstuk over je werk beschrijven we hoe je kunt vaststellen hoe goed jouw executieve-functieprofiel past bij de eisen die je werk aan je stelt. We laten zien op welke manier je je inzichten in executieve functies kunt gebruiken om beter samen te werken met je collega’s, wier executievefunctieprofiel sterk kan verschillen van dat van jou. In een hoofdstuk over de thuissituatie bespreken we hoe jouw sterke en zwakke kanten zich daar anders kunnen manifesteren, ook al is jouw executieve-functieprofiel in beide omgevingen hetzelfde. We bespreken manieren om je sterke kanten aan te wenden en je zwakke kanten (en die van andere gezinsleden) te omzeilen, zodat het thuis allemaal soepeltjes verloopt. In een hoofdstuk over relaties leggen we uit waarom een beter inzicht in je eigen profiel en dat van anderen met wie je een relatie hebt (in het bijzonder echtgenoten en partners, kinderen en je eigen ouders) de kans vergroot dat je goed kunt omgaan met conflicten en spanningen. We nemen elke executieve functie apart onder de loep en beschrijven enkele strategieën die je kunt gebruiken als deze zwak zijn, zodat je ze kunt bijstellen, verbeteren of omzeilen. Ten slotte beschrijven we wat er gebeurt met executieve functies – en onze cognitieve vermogens in het algemeen – naarmate we ouder worden. Het blijkt dat er dingen zijn die je nu al kunt doen, hoe oud je ook bent, om het cognitieve functioneren op oudere leeftijd intact te houden.

Dit boek is geschikt voor jou als… • •

•

• •

je geneigd bent om dingen voor je uit te schuiven je geneigd bent om van de ene activiteit naar de andere over te stappen, zonder iets af te maken; je het lastig vindt om je werkruimte of huis opgeruimd en ordelijk te houden je beloften vergeet na te komen je chronisch te laat bent

ben je slim, ongefocust en gestrest?

•

je je zelfbeheersing verliest als mensen zich niet zo gedragen als je vindt dat ze zich zouden moeten gedragen je het lastig vindt om met een alternatief te komen als de dingen niet gaan zoals je had verwacht je veel tijd verdoet terwijl je weet dat er nog zoveel te doen is

We laten je in dit boek zien hoe je kunt achterhalen wat je zwakke vaardigheden zijn en welke levensgebieden daardoor het meest worden beïnvloed, en bieden je strategieën die je nodig hebt om die te veranderen en om het gevoel te krijgen dat je je leven in eigen hand hebt. We vertellen je ook hoe je al je executieve functies kunt versterken en je je minder gestrest kunt voelen. Als je bijvoorbeeld de neiging hebt om voortdurend van alles voor je uit te schuiven, laten we je zien hoe je één taak kunt nemen, kunt bepalen op welk tijdstip je daarmee begint en ervoor kunt zorgen dat je maar een paar minuten achter elkaar aan die taak werkt, om te voorkomen dat je ertegenop gaat zien. Of we laten je zien hoe je een taak kunt inkorten wanneer je het lastig vindt om je aandacht bij een taak of klus te houden, zodat het eind van de taak al vanaf het begin in zicht is. En we laten zien hoe je kunt bepalen welke aantrekkelijke activiteit je na beëindiging van de taak kunt doen. Wanneer je problemen met je werkgeheugen hebt (weet je niet meer waar je je sleutels of gsm gelaten hebt?), leren we je hoe je die taak kunt verlichten, zodat je hersenen niet zoveel werk hoeven te verrichten. Op die manier hoef je niet meer zo hard na te denken over de vraag waar je je sleutels hebt gelaten – als je tenminste oefent. Dat is zo’n beetje wat je kunt verwachten. Als eerste zul je echter inzicht moeten krijgen in de executieve functies en de manier waarop die zoveel beheersen van wat we doen – of proberen te doen. Als tweede stap moet je bepalen hoe je eigen executieve-functieprofiel eruitziet, zodat je weet op welke sterke kanten je kunt bouwen en welke zwakke kanten je misschien wilt aanpakken. Laten we beginnen.