Themafolder Cognitieve Capaciteiten

Hogrefe Uitgevers voor psychologen, psychiaters en psychotherapeuten die hun diagnoses willen onderbouwen en met de nieuwste en bewezen therapieën aan de slag willen

cognitieve capaciteiten ask • breinbereik • fit • ist • scil • son-r •

Amsterdam · Bern · Firenze · Göttingen · Helsinki · København · Oxford · Paris · Praha · Stockholm · Wien

Van 1 g-factor naar 75 vaardigheden: Intelligentie door de jaren heen Sinds Spearman in 1904 het idee van een algemene intelligentiefactor ‘g’ (van ‘general’) introduceerde, is er veel veranderd in het denken over en het testen van intelligentie. Meer dan honderd jaar na Spearman geldt het Cattell-Horn-Carrell model als de meest gebruikte en best ondersteunde theorie op het gebied van cognitieve capaciteiten. Een reis in de tijd.

Ruim een eeuw geleden introduceerde

idee van ‘horse power’. Deze g-factor

Spearman het eerste model van intelli-

werd beschouwd als een aangeboren

gentie dat zich baseerde op factor-

en vaststaand kenmerk dat iemands

analyses. Zijn algemene intelligentie-

cognitieve vaardigheden bepaalt. Deze

factor ‘g’ omschreef hij ook wel als een

g-factor heeft sindsdien een grote rol

mentale energie of mentale kracht, een

gespeeld in het meeste psychologische

‘mind power’ die hij vergeleek met het

onderzoek.

Gf

Algemene intelligentie (fluid) Kwantitatieve intelligentie

Gc

Algemene ontwikkeling (kennis) Lees- en schrijfvaardigheid

G

Gsm Kortetermijngeheugen Gv

Visuele informatieverwerking

Ga

Auditieve informatieverwerking

Glr

Langetermijngeheugen

Gs

Verwerkingssnelheid

Gt

Reactiesnelheid

Vloeiend en gekristalliseerd Eén intelligentiefactor bleek al gauw geen afdoende definitie. Nadat psychometrist Thurstone in 1938 zijn model met zeven ‘primaire mentale vermogens’ presenteerde, legde Cattell de basis voor wat wij nu kennen als het intelligentiemodel met de beste wetenschappelijke onderbouwing: het Cattell-Horn-Carroll model.

Cattell maakte als eerste het bekende onderscheid tussen fluid intelligence en crystallized intelligence. Fluid intelligence verwijst naar het vermogen om logisch te redeneren en nieuwe problemen op

intelligentie onderzoekbaar en meetbaar

te lossen. Crystallized intelligence werd

gemaakt.

omschreven als de mate waarin men verworven vaardigheden, kennis en ervaring

Het CHC-model bestaat uit twee lagen:

(bijvoorbeeld onze woordenschat) kan

een laag van tien brede vaardigheden

inzetten.

met daaronder een laag van wel 75 specifieke vaardigheden. De tien brede vaar-

Van CH naar CHC

digheden staan in het overzicht op de

Niet lang nadat John Horn, een van de

pagina hiernaast.

studenten van Cattell, het fluid/crystallized-model verder uitsplitste, introdu-

Nieuw millennium, nieuwe testen

ceerde de psychometrist John Carroll

Sinds de g-factor van Spearman hebben

een nieuw maar vergelijkbaar model.

niet alleen modellen en theorieën over

Dit omvatte drie niveaus: algemene

intelligentie drastische veranderingen

intelligentie (g-factor), brede vaardig-

ondergaan, hetzelfde geldt voor intelli-

heden en specifieke vaardigheden.

gentietests. Vóór de jaren 80 bestond

Het model van Cattell & Horn en dat

er op dit gebied een grote kloof tussen

van Carroll werd in eind jaren 90 door

theorie en praktijk; theorie speelde

McGrew samengevoegd tot het Cattell-

slechts zelden een rol bij ontwikkeling

Horn-Carroll model van cognitieve vaar-

van intelligentietests.

digheden (CHC-model) zoals wij dat

Dat is tegenwoordig wel anders: uit onder-

vandaag de dag kennen en gebruiken.

zoek van Alfonso, Flanagan en Radwan

Met dit model werd de structuur van

(2005) bleek dat de meeste cognitieve

vaardighedentests meerdere vaardig-

tests zijn met het CHC-model beter met

heden meten van het eerste niveau van

elkaar te vergelijken, en resultaten zijn

het CHC-model. Ten tijde van hun onder-

makkelijker te communiceren. Ook kun-

zoek bleek dat slechts drie van deze vaar-

nen testgebruikers eenvoudiger bepalen

digheden nog niet in intelligentietests

welke vaardigheden ze met welke test

aan bod kwamen: langetermijngeheugen,

kunnen vaststellen.

auditieve informatievewerking en ver-

Om u als testgebruiker hierbij een handje

werkingssnelheid. Inmiddels is de eerste

te helpen zetten wij hieronder de belang-

van deze drie onderdeel van de Intelli-

rijkste cognitieve vaardighedentests van

gentie Structuur Test (IST) van Hogrefe.

Hogrefe op een rijtje.

Vergelijkend warenonderzoek

Meer informatie over de inhoud van onze

Dat testontwikkelaars zich tegenwoordig

tests, de afnameduur en voor wie deze

meer baseren op o.a. het CHC-model

tests het meest geschikt zijn vindt u op

heeft een aantal voordelen. Intelligentie-

de volgende pagina’s en onze website.

SON-R 2V-7 SON-R 6-40 IST

IST screening x

ASK SCIL

Algemene intelligentie

x

x

x

x

Kwantitatieve intelligentie

-

-

x

Algemene ontwikkeling

-

-

x

x

Lees- en schrijfvaardigheid

-

-

-

-

Kortetermijngeheugen

-

-

-

-

Visuele informatieverwerking

x

x

-

-

Auditieve informatieverwerking

-

-

-

-

Langetermijngeheugen

-

-

x

x

Verwerkingssnelheid

-

-

-

-

Reactiesnelheid

-

-

-

-

-

x

-

multitasken Het razende tempo waarin technologische ontwikkelingen elkaar opvolgen, leidt dagelijks tot een stortvloed aan informatie en de onvermijdelijke noodzaak tot multitasking. De cruciale vraag daarbij is of wij deze informatieoverload wel aankunnen of dat we onze hersenen structureel overbelasten.

In Breinbereik gaat TORKEL KLINGBERG in op de mogelijkheden en beperkingen van ons brein. Op basis van indrukwekkend en baanbrekend geheugenonderzoek laat Klingberg problemen kan leiden, maar anderzijds ook de capaciteit € 24,95 | 192 p.

van ons brein kan vergroten.

In tegenstelling tot wat lange tijd werd verondersteld, toont hij aan dat mentale training de reikwijdte van het werkgeheugen – en daarmee het vermogen tot multitasking – wel degelijk kan vergroten. Terwijl we misschien denken dat we steeds minder kunnen onthouden, blijken we juist meer te kunnen onthouden. Door meer van ons brein te vergen, kunnen we de capaciteit vergroten.

zweten is weten!

Dat lichaamsbeweging goed is voor je conditie wisten we al, maar uit recent onderzoek blijkt dat het ook goed is voor je brein. In FIT! gaat JOHN RATEY in op de fascinerende relatie tussen fysieke activiteit en mentaal functioneren. Op basis van baanbrekend onderzoek en indrukwekkende voorbeelden laat Ratey zien waarom bewegen cruciaal is voor de manier waarop we denken.

Door geregeld te sporten worden we minder gestrest, kunnen

hogrefe boeken

zien dat de informatieoverload enerzijds tot geheugen-

we geheugenproblemen verminderen, verbetert onze stemming en neemt ons concentratievermogen toe. Voldoende bewe€ 24,95 | 256 p.

ging is de beste verdediging tegen depressie, ADHD, verslaving, menopauze en Alzheimer. Door je geregeld in het zweet te trainen, verandert je brein en kun je – niet alleen fysiek, maar ook – mentaal op topniveau presteren.

screener voor licht verstandelijke beperking Een licht verstandelijke beperking (LVB) is niet altijd direct zichtbaar, maar wel van grote invloed op het algemeen functioneren.

Het gaat bij een LVB om een combinatie van een lager dan gemiddeld IQ (tussen de 50 en 85) en beperkingen in het gedrag die leiden tot problemen in het maatschappelijk functioneren.

De SCIL is geschikt om snel te screenen op een mogelijke licht verstandelijke beperking (LVB). Deze korte screeningslijst is

hogrefe tests

bedoeld voor volwassenen vanaf 18 jaar. Het afnemen van de

vragenlijst duurt circa vijf minuten. In negen van de tien gevallen wordt met deze lijst een LVB correct voorspeld. Indien er sprake is van mogelijk LVB is nader diagnostisch onderzoek nodig. Het is van belang om een LVB tijdig te herkennen om de begeleiding, zorg en omgang beter aan te laten sluiten op de mogelijkheden van mensen met een LVB.Â

de structuur van intelligentie In deze complete intelligentietest komen veel aspecten van het CHC-model aan bod.

De test kent een 3x3x3 facetontwerp: drie cognitieve processen (algemeen redeneren, onthouden en algemene kennis) worden elk getest met drie soorten opgaven voor drie soorten stimuli (verbaal, numeriek en figuraal). Met de verschillende totaalscores van de subtests kunnen zeven intelligentiescores berekend worden: Algemene intelligentie, Geheugen, Algemene ontwikkeling, Verbale intelligentie, Numerieke intelligentie, Figurale intelligentie en Totale intelligentie.

Kenmerkend voor de IST is dat deze buitengewoon geschikt is om zowel leerproblemen als hoogbegaafdheid vast te stellen. De IST is digitaal en op papier af te nemen bij individuen en groepen.

De IST screening bestaat uit dezelfde onderdelen als de IST, maar met maar negen in plaats van 27 subtests. De afnameduur is daarom minder dan ĂŠĂŠn uur. De IST screening geeft zo snel inzicht in het niveau van de Totale intelligentie.

analytisch en creatief denken Een unieke benadering van cognitieve vaardigheden heeft de ASK, een vernieuwend instrument dat naast analytische denkvermogens ook creatieve denkvermogens in kaart brengt.

Analytisch denken heeft betrekking op de klassieke kijk op logische conclusies te trekken. Veel situaties vragen echter meer dan alleen logisch denken, ze vragen om creatieve verbanden en oplossingen. De ASK meet deze twee complementaire aspecten van intelligentie.

De ASK wordt veelal ingezet bij selectieprocedures en assessments. De test geeft een duidelijk beeld van de sterktes en zwakheden van de kandidaten. Ook bij beroepskeuze en loopbaanbegeleiding is het een geschikt instrument.

niet-verbale intelligentietests Uniek in het scala van de intelligentietests is de SON-R. Deze test (zowel beschikbaar in een versie voor kinderen als voor volwassenen) kan volledig worden afgenomen zonder geschreven of gesproken taal te gebruiken. Anders dan bij verbale intelligentietests is de SON-R daarom erg geschikt voor het bepalen van intelligentie bij bijvoorbeeld slechthorenden, personen met een taal- of spraakstoornis of mensen die de taal van de testleider niet goed beheersen.

Aangezien verbale testonderdelen vaak in hoge mate van kennis en ervaring afhankelijk zijn, is het logisch dat de SON-R meer gericht is op fluid intelligence dan op crystallized intelligence.

Hierbij ligt in de SON-R de nadruk op het vermogen tot abstract redeneren, ruimtelijk inzicht en visueel-motorische, perceptieve vaardigheden. In de indeling van Carroll komt dit overeen met de factoren algemene intelligentie en visuele informatieverwerking. De SON kent een continue normeringsmodel dat een stuk nauwkeuriger is dan normering op basis van leeftijdsintervallen.

hogrefe tests

intelligentie: de vaardigheid om informatie te interpreteren en

Hogrefe Uitgevers psychologische producten om te helpen bij het diagnosticeren, behandelen, ondersteunen of informeren Op onze website vindt u een overzicht van al onze producten met actuele prijsinformatie.

Onze tests zijn ook digitaal beschikbaar via het Hogrefe TestSystem.

Testmaterialen zijn te bestellen in onze webshop.

Boeken zijn te bestellen via de productpagina van het boek of via de boekhandel.

Hogrefe Uitgevers Weteringschans 128 1017 XVÂ Amsterdam info@hogrefe.nl www.hogrefe.nl

Artikelnummer: 5780005