Vbb 17 2016

Bloemisterij Vakblad voor de

8

17 71e jaargang 29 april 2016

Advisering

20 FloraMondo

22 Snel groeiende

34 ’Zichtbaar worden’

38 Triton bioreactor

verdubbelt omzet in 2016

niche: bloemen die jaren houdbaar zijn

voor een fractie van je omzet

simuleert weerbare bodem

Neder lands vakmanschap voor

www.empas.nl info@empas.nl +31(0)318 525 888

iedere tuinder

volg ons!

Bloemisterij Vakblad voor de

18 ’Ondernemingsdossier nog niet praktijkrijp’

Opinie 4 Interview: ’Het draait niet om de drone, maar om wat je wil meten’ 4 Commentaar: Zowel ondernemer als sector heeft baat bij kennis delen 5 Stelling: Teler schiet op sommige terreinen kennis te kort

Nieuws 6

Een selectie uit het meest recente nieuws

Thema Advisering 8

Advisering is en blijft maatwerk

10 Grote diversiteit aan adviseurs en adviezen

22 Een ’vaasleven’ van vier jaar

14 Rol adviseur verschilt per bedrijfsgrootte 17 ’Ondernemer heeft niet op alle vlakken wijsheid in pacht’

Bedrijf en afzet 18 Ondernemen: ’Ondernemingsdossier nog niet praktijkrijp’ 19 Column: Cok Harteveld, China 20 Afzet: FloraMondo verdubbelt omzet in 2016 22 Afzet: Een ’vaasleven’ van vier jaar 24 Vragen: Geen Nederlands bankrekeningnummer, wat nu?

Markt 28 Dubbelbloemige lisianthus neemt dit jaar weer fors toe 28 Versterkte daling enkelbloemige lisianthus geeft lucht

34 ’Zichtbaar worden’ voor 0,06% van je omzet

20 Broos herstel anthurium lijkt teruggevallen 30 Alles zit mee voor hortensia 31 Groei bij kruiden gaat niet ten koste van sierplanten

Teelt 32 In beeld: Tafelen tussen de tulpen 34 Seizoensbloemen: ’Zichtbaar worden’ voor 0,06% van je omzet 38 Weerbaar telen: Recirculatiewater zuiveren in een tank met bacteriën 40 Genetica: Het geheime leven van de plant ontrafeld 42 Teelttips: phlox, lelie, perkgoed, vaste en groene/bonte planten 43 Column: Kees van Egmond

40 Het geheime leven van de plant ontrafeld

Nieuws 36 Kwaliteit bol-op-pot uitstekend 36 Veel bijzondere bolgewassen en narcissen 44 Oprukkende rode spintmijt doorbreekt weerstand plant

Service 45 Kasgenoten: Robert en Leo van der Hulst Agenda Voorplaat: Foto: Ingimage

Vakblad voor de Bloemisterij 17 (2016)

3

Opinie Erik Pekkeriet, onderzoeker Wageningen UR

’Het draait niet om de drone, maar om wat je wil meten’

FOTO: JOEF SLEEGERS

Detectiesystemen worden nog weinig gebruikt in de tuinbouw. Mogelijk gaan drones daar verandering in brengen. Onderzoeker Erik Pekkeriet (Wageningen UR) ervaart de laatste tijd een nieuwe interesse in detectie­ systemen. „Dat is positief. Alleen moet de eerste vraag niet zijn: wat kan ik met een drone? Maar: wat wil ik meten?”

Joef Sleegers jsleegers@hortipoint.nl

Waarom is de drone zo populair?

Een grote drone kan toch wel wat gewicht meenemen?

Wat gaan we meten in de toekomst?

Wat kan een drone dan niet?

Waar is de drone voor geschikt?

Waarom werkt geurdetectie niet?

Commentaar Peter van Leth vakredacteur pvanleth@hortipoint.nl

Zowel ondernemer als sector heeft baat

H

et werken aan een special is leuk. Lekker om weer eens dieper in een onderwerp te duiken.

Het verleden, heden en toekomst van een onderwerp, in dit geval advisering, is boeiend. Zeker in een dynamische sector als de glastuinbouw.

Wat daarbij opvalt, is dat advisering in de sector niet alleen inspeelt op ontwikkelingen ín de sector maar ook daarbuiten. Advisering op afstand en het gebruik van sociale media en moderne communicatietechnieken doen bij de advisering steeds meer hun intrede. Advisering op afstand zal echter nooit ’het gesprek aan de keukentafel’ volledig kunnen vervangen. Dat blijven telers, zowel op kleine als

grote bedrijven, op prijs stellen. Voor een goed advies blijft het noodzakelijk dat adviseurs ’feeling’ houden met het bedrijf. Samen met de ondernemer is het advies dan het beste te vertalen naar de specifieke bedrijfssituatie.

Advisering wordt ook steeds specialistischer.

Daarin schuilt een gevaar. Ondernemers worden, en zijn soms al, minder open naar elkaar, ook al verschilt dat per gewasgroep. Aan de ene kant is dat begrijpelijk omdat de onderlinge concurrentie is toegenomen en niet iedereen meer meebetaalt aan (gewasspecifiek) onderzoek. Aan de andere kant brengt het delen van kennis niet alleen voordelen Vakblad voor de Bloemisterij 17 (2016)

Wilt u uw mening geven? Stuur een brief naar postbus 9324, 2300 PH Leiden of naar bloemisterij@hortipoint.nl.

Reacties moeten maandag voor 9:00 uur binnen zijn.

De redactie kan brieven inkorten of weigeren.

U werkt al lang aan precisietuinbouw.

Wordt daar in de praktijk al iets mee gedaan?

Stelling

Teler schiet op sommige ­terreinen kennis te kort Jaren is er op gehamerd dat met groene vingers alleen telers geen toekomstperspectief hadden. Ze dienden meer ondernemer te worden. De meesten zijn daarin geslaagd. Vooral bedrijfseconomisch en teelttechnisch hebben tuinders hun zaken goed op orde. Bij ondernemerschap in de glastuinbouwsector komt echter meer kijken. Personeelsmanagement, afzet en marketing zijn nog regelmatig ondergeschoven kindjes, als je de geluiden van adviseurs moet geloven. Op deze terreinen zal dus expertise moeten worden ingehuurd of in huis worden gehaald.

Martijn Sijben, snijhortensiakweker in Weert Tuinders weten toch wat hun ­productie is?

„Van een ondernemer wordt verwacht dat hij overal verstand van heeft.

Helaas is dat niet altijd het geval. Het is dan fijn dat er adviseurs zijn. Je moet dan wel goed opletten dat je de juiste kiest: een die bij je past, waar je een klik mee hebt en die je vertrouwt.

Het is echter altijd zo dat je zelf verantwoordelijk blijft. Dat betekent dat je goed moet blijven nadenken over de gevolgen van het advies en soms ook een advies naast je neer moet durven leggen en je eigen gang moet durven gaan. Je achter adviezen verschuilen en die als excuus gebruiken als het mis gaat, is jezelf voor de gek houden.”

Is er een doorbraak op komst?

Marc Aarts, ficuskweker in Prinsenbeek „Als ondernemer moet je tegenwoordig een echte allrounder en duizendpoot zijn om succes te hebben. Maar je kunt niet overal goed in zijn, of alle taken evenveel tijd en aandacht geven.

Daarom denk ik dat het belangrijk is om voor bepaalde taken externe mensen in te zetten. Jijzelf als kweker weet echter het beste wat goed is voor je bedrijf

en welke richting je op wilt. De kunst is om dat op een goede manier over te brengen naar je personeelsleden die deze belangrijke taken moeten gaan uitvoeren.

Je blijft als ondernemer uiteraard altijd eindverantwoordelijk voor het functioneren van je personeel, op welk gebied dan ook. Blijf altijd meedenken en beslissen en verlies niet de controle over de taken die je niet zelf uitvoert.”

bij kennis delen André van Kester, chrysantenteler in Kwintsheul voor individuele telers met zich mee, maar ook voor de hele sector. Een les uit het verleden leert dat de glastuinbouw juist daarmee de wereldspeler is geworden die het nog steeds is. Hopelijk wordt collectiviteit bij het kennis-delen dus niet uit het oog verloren.

Ik ben benieuwd of mijn pleidooi ter harte zal worden genomen. Niet dat mijn invloed zo groot is, maar ik weet dat meerdere mensen, zowel ondernemers als betrokkenen in de sector, er ook zo over denken. Het afschermen van kennis is na het wegvallen van het Productschap Tuinbouw immers regelmatig onderwerp van gesprek.

Vakblad voor de Bloemisterij 17 (2016)

„Dé ondernemer bestaat niet. Ieder heeft zijn eigen vaardigheden. Vandaar dat je kunt stellen dat iemands bedrijf een afspiegeling is van zijn persoonlijke eigenschappen. Het is daarbij van belang om voldoende zelfkennis te hebben. Hoe ga je om met problemen? Niet iedereen is geschikt voor een groot bedrijf.

Het is ook belangrijk de vaardigheden die je zelf onvoldoende hebt in te huren.

Maar je moet zelf in staat blijven alles te overzien en de juiste mensen goed aan te sturen.

Je ziet ook dat bedrijven waarin twee of meer ondernemers samenwerken kunnen uitgroeien tot grote bedrijven, iets wat de mensen alleen niet lukte.”

5

Nieuws Lees meer op de website Op deze pagina’s vindt u een selectie uit het nieuws.

Een uitgebreide versie van deze berichten maar ook ander nieuws vindt u op www.vakbladvoordebloemisterij.nl.

n Intratuin start verkoop biologische bloemen en planten Tuincentrumketen Intratuin verkoopt sinds 14 april in zes vestigingen biologische siergewassen, perkplanten, vaste planten en groente- en fruitplanten. Van de Nederlandse huishoudens geeft 38% volgens Intratuin aan in de toekomst te kiezen voor biologisch gekweekte planten.

n Onings start ’Lelie Top 50’ Een top 50 van meestgewaardeerde lelierassen in de wereld. Dat is wat Onings Holland Flowerbulbs voor ogen heeft met de Lily League. Iedereen kan eraan deelnemen en álle rassen dingen mee naar de titel van ’s werelds mooiste lelie, ongeacht het type. Stemmen kan tijdens de Dutch Lily Days van 7 tot en met 10 juni in de proefkas van Onings Holland in Honselersdijk. Online stemmen is ook mogelijk, via www.lilyleague.com (tot 14 juni). De inzender die de top 10 het best voorspelt, wint een vliegticket voor de Dutch Lily Days 2017 of een reischeque van € 1.000.

n MPS-directeur Theo de Groot gaat met pensioen Half juli gaat MPS-directeur Theo de Groot met pensioen. Hij wordt opgevolgd door Yolande van den Boom. De Groot is 21 jaar directeur van MPS geweest. Onder zijn leiding is MPS-ABC, het duurzaamheidscertificaat voor kwekers, succesvol in de markt gezet. Van den Boom was onder meer actief bij de ontwikkeling van schema’s voor Stichting Milieu Keur.

n Almere maakt zich zorgen over Floriade 2022 De gemeenteraad van Almere maakt zich zorgen over de voortgang van de Floriade 2022.

Wethouder Herrema heeft die zorgen tijdens een besloten bespreking niet kunnen wegnemen, meldt het vakblad Tuin en Landschap deze week. De gemeenteraad van Almere vindt dat er te weinig vooruitgang is geboekt in de organisatie rond de Floriade 2022. Zo is de Floriade BV, dat de plannen gaat uitvoeren, nog niet opgericht. Ook is er nog geen enkel contract gesloten met private investeerders en heeft de gemeente nog niet alle grond kunnen kopen voor het evenemententerrein.

n Paul Steyn geridderd Tijdens de jaarlijkse lintjesregen is Paul Steyn benoemd tot ridder in de orde van Oranje-Nas-

6

Leeg bed met anemonen Het is rustig in de kas van Bertus Kerkvliet in Roelofarendsveen. De productie van anemoon blijft dit seizoen flink achter. Door het warme najaar geven de bollen minder bloemen. „Vorig jaar kwam er van deze roze 9,4 stelen van een bol en nu 5,5”, illustreert hij de afname. Vooral de roze soorten blijven achter, de blauwe gaan volgens hem iets beter. „Maar ook daar pluk ik er veel minder van.

Een collega zei het in december al tegen me.

We krijgen geen pluk, maar een napluk. En hij heeft gelijk gekregen.”

Drie dagen per week brengt Kerkvliet een karretje voor de klok. Die worden goed betaald. „Vorige week kreeg ik 40 cent en dat zijn beste prijzen. Er staat weinig.

Vandaag was er helaas weer een kwartje vanaf.

Tja, dat is de klok.”

sau. Hij kreeg het lintje op 26 april uitgereikt door de Westlandse burgemeester Van der Tak. De voormalige komkommerkweker uit Den Haag heeft diverse bestuursfuncties bekleed in zijn beginjaren als glasgroentekweker. Nadat hij als teler stopte, doordat hij werd uitgekocht in het tuindersgebied Madestein, is hij actief gebleven binnen diverse brancheorganisaties (WLTO, LTO Noord Glaskracht en LTO Noord, afdeling Westland).

n ’Melk-enzym doodt Xylella’ Belgische onderzoekers zijn erin geslaagd om Xylella te doden met een enzym uit melk. Dat meldt de nieuwssite Xylella Codiro. Er was geen werking aangetoond tegen Xf subsp. pauca, de ondersoort van de bacterie die gevonden was in olijfbomen in het Zuid-Italiaanse Puglia.

n Nieuwe vakbeurs: Amsterdam Produce Show Van 2 tot 4 november 2016 vindt in de Westergasfabriek in Amsterdam een nieuw evenement plaats waarbij de internationale bloemen-, groenten- en fruitsector centraal staat: de Amsterdam Produce Show and Conference (APS). De vakbeurs werd eerder in New York en Londen gehouden.

n Limburg steekt € 20 miljoen in land- en tuinbouw De provincie Limburg steekt de komende jaren € 20 miljoen in de versterking van de land- en tuinbouw. Het geld gaat onder meer naar voorlopers en doorontwikkelaars van nieuwe product-marktcombinaties, starters en onderwijsprogramma’s, zo blijkt uit de nota Limburgse Land- en Tuinbouw Loont 2 (LLTL2) die onlangs naar Provinciale Staten is gestuurd.

n Vogue Living gelanceerd in ’bloemenwinkel voor één dag’ De eerste editie van het magazine Vogue Living is op 20 april in Nederland gelanceerd. Vogue opende daarvoor gedurende één dag een popup bloemenwinkel in Amsterdam. In de bloemdecoraties waren de verwerkt: ’Vogue rozen’ van Meijer Roses, een selectie bloemen van Marginpar, Magnoliabloesem van My-Blush, Hydrangea van Vollering Hydrangea, Paeonia van My-Peony, Chrysanthemum van Zentoo, Cymbidium van HVS Orchidee, Phalaenopsis van Sion en Vanda van Anco pure Vanda.

n LTO Noord trekt aan bel bij Schultz over verzilting Minister Schultz (I&M) moet voorlopig geen grote ingrepen in het watersysteem goedkeuVakblad voor de Bloemisterij 17 (2016)

FOTO: CINDY VAN DER ZWET

Gelezen op Twitter uffelenjohn (@uffelenjohn) kondigde op 20 april aan het minimumjeugdloon vanaf 21 jaar in stappen te gaan afschaffen. Ook komt er een mogelijkheid om via de cao een uitzondering voor seizoensgebonden werk te maken op de Wet werk en zekerheid.

 Delfland signaleert zeven illegale lozingen Toezichthouders van het Hoogheemraadschap van Delfland hebben op 21 april, tijdens een handhavingsdag, zeven illegale lozingen gesignaleerd, verspreid over Monster, Naaldwijk en ’s-Gravenzande. Bij drie daarvan ging het om drainwater. Tegen de betrokken tuinders wordt proces-verbaal opgemaakt. De overige lozingen worden nader onderzocht.

Wim van Meerveld (@wimvanmeerveld)

Linda Van Der Slot (@lindavdslot)

Lucas Vos @LucasVos_RFH

 Tulp centraal op Expo in Antalya

ren, maar eerst de verzilting een halt toeroepen die de zoetwatervoorziening bedreigt van de land- en tuinbouw in het westen van Nederland. Met die oproep trekt LTO Noord aan de bel bij de bewindsvrouw.

 Lodewijk Hoekstra verruilt RTL voor 247green.nl Lodewijk Hoekstra stopt met de presentatie van Eigen Huis & Tuin (RTL4). De visie van Hoekstra en zijn ideeën over de invulling van het populaire tv-programma komen niet overeen met die van RTL, zo meldt de tv-zender.

Hoekstra gaat verder bij 247green.nl, een online mediaplatform over bloemen en planten.

 ’Gevolgen afschaffen minimumjeugdloon te overzien” De gevolgen van de gefaseerde afschaffing van het minimumjeugdloon vanaf 21 jaar zijn voor werkgevers in de land- en tuinbouw te overzien, zo verwacht LTO Nederland. „De groep jeugdigen die in een functie is ingedeeld in onder meer de cao’s Glastuinbouw en Open Teelten verdient al meer dan het minimumloon.

Dat heeft te maken met zogeheten taakvolwassenheid. Dat wil zeggen dat de functies door jeugdigen volwaardig worden ingevuld”, meldt LTO-voorzitter Maat. Minister Asscher (SZW) Vakblad voor de Bloemisterij 17 (2016)

In het Nederlandse paviljoen op de wereldtuinbouwtentoonstelling in het Turkse Antalya staat de tulp centraal. Sinds 23 april heeft de expo haar deuren geopend voor het publiek.

Op 112 ha presenteren 51 landen, waaronder Nederland, hun bijdrage aan ’A green life for future generations’ en het thema ’Flowers and children’. Op 12 mei is er een speciale Holland Dag op Expo 2016. De tentoonstelling duurt tot en met 30 oktober.

 Strengere regels voor Pirimor rookontwikkelaar Het Ctgb heeft het wettelijk gebruiksvoorschrift van Pirimor rookontwikkelaar verscherpt. Het middel mag door glastuinders alleen ingezet worden tegen bladluizen, maximaal twee maal per twaalf maanden, mits ze beschikken over de vereiste zuiveringsinstallatie. Verder is de verkoop van deze insecticide enkel toegestaan volgens het regime van gecontroleerde distributie van Stichting CDG.

Marianne de Winter @MarianneDWL

Discussie op LinkedIn Een boomkweker als voorzitter van de RvC van FloraHolland. Moet dat?

 Hortivation en WUR Glastuinbouw werken samen WUR Glastuinbouw en tien leden van Stichting Hortivation gaan strategisch samenwerken. De kassenbouwers om wie het gaat, krijgen individuele ondersteuning van WUR en gaan samen innovatieprojecten opzetten om hun internationale marktpositie te versterken. Bij de samenwerking zijn betrokken: Alcomij, Boal, Certhon, Dalsem, Gakon Kassenbouw, Glasimport Greenhouses, Maurice Kassenbouw, Metazet, Prins Kassenbouw en Van der Hoeven groep.

7

Advisering is en blijft maatwerk Advisering De glastuinbouw staat bekend als een dynamische sector. Ontwikkelingen gaan zo snel dat het ondernemerschap alleen maar complexer is geworden. Doordat telers

Advisering aan telers is veranderd, mede door moderne communicatietechnieken. Het is specialistischer geworden. Telers hebben bovendien over het algemeen meer kennis van zaken op diverse terreinen. De essentie is echter niet veranderd: advisering was, is en blijft maatwerk.

H

hierop anticiperen is de diversiteit aan adviseurs op de bedrijven gegroeid.

Open communicatie

Er komen heel wat adviseurs over de vloer bij tuinders; van specialisten tot allrounders.

Het kenmerkende persoonlijke contact tussen teler en adviseur op kleine bedrijven kan bij

Advies veel breder

schaalvergroting verwateren. Bij grootschalige bedrijven is het de kunst de adviezen goed te borgen. Enerzijds door te zorgen dat kennis niet verloren gaat; anderzijds door de adviezen aan het

Siertelers zijn erg loyaal

management te vertalen naar de werkvloer.

Peter van Leth pvanleth@hortipoint.nl

8

Vakblad voor de Bloemisterij 17 (2016)

FOTO: PETER VAN LETH

Advisering aan telers verandert. Niet alleen logischerwijs door de dynamische ontwikkelingen die om hem heen plaatsvinden, maar ook door de wijze waarop advies wordt gegeven. Er is meer advies op afstand mogelijk, maar dit zal nooit het vertrouwde bedrijfsbezoek vervangen.

Door de crisis Nog meer maatwerk

Vakblad voor de Bloemisterij 17 (2016)

Op afstand

9

Grote diversiteit aan advise De rol van van de vertrouwde teeltadviseur is onomstreden op glastuinbouwbedrijven. Hij heeft er in de loop der jaren wel veel gespecialiseerde collega’s bijgekregen die al dan niet gewapend met laptop de bedrijven bezoeken. De rol van de accountant is diverser geworden door complexere bedrijfsvoeringen.

Peter van Leth pvanleth@hortipoint.nl

Financieel

Rol van banken veranderd

Actualiteiten Door de afnemende financieringsbereidheid bij banken, ofwel de strengere financieringsnormen die worden gehanteerd door banken, is er sectorbreed behoefte aan aanvullende en alternatieve financieringsvormen. Alternatieve financieringsvormen doen hun intrede in de sector, maar het is een misvatting dat met crowdfunding, kredietunies en investeerders een structureel financierings- en rendements-

10

probleem is op te lossen.

Het afhandelen van rentederivaten en het op zoek gaan naar goede beleggingsalternatieven zijn bij veel klanten van adviseurs actuele thema's. Wat betreft beleggingsalternatieven spelen adviseurs een actieve rol in de koppeling met geldschieters. De rente zal immers naar verwachting lang zeer laag blijven, waardoor er nu actieve vraag komt vanuit de aanbodzijde in plaats van andersom.

Door minder afhankelijk van banken te zijn, heeft de ondernemer meer keuze in het omgaan met de cashflow binnen het bedrijf; bijvoorbeeld zelf een extra aflossing bepalen.

Realtime financiële informatie is daarbij voor de ondernemer onmisbaar.

ILLUSTRATIES: PETER MOORMAN

Financiering is over het algemeen geen op zichzelf staand adviesonderwerp, maar hangt direct samen met strategische en operationele vraagstukken. De rol van banken hierin is veranderd. Ze benaderen een financieringsaanvraag minder adviserend en meer controlerend. Des te meer is een onafhankelijk klankbord gewenst. Zeker nu ook steeds meer financieringsaanvragen digitaal aangevraagd moeten worden. Dit vraagt meer aandacht en zorg voor de juiste opzet van de financiering.

Financiering is overigens niet alleen het aantrekken van geld, maar kan ook het afstoten of rangschikken zijn van financierbare eigendommen teneinde een gezonde financieringsstructuur te krijgen.

De belangrijkste taak van de adviseur is zorgen voor betrouwbare cijfers, zodat een prognose met een goede onderbouwing totstand is te brengen. Dat maakt de weg vrij voor een goede voortgangsmonitoring (controle) met ‘realtime’ bijsturing, waarbij de adviseur eveneens behulpzaam kan zijn.

Andere waardebepaling Meer en meer wordt ingezien dat de waarde van een onderneming van meer factoren afhangt dan enkel de waardering van het onroerend goed. Dit ’oude’ taxatieprobleem heeft echter veel bedrijven financieringstechnisch op slot gezet. Financieren op kasstroom en bedrijfsstrategie is weliswaar het nieuwe credo van de banken, maar diezelfde banken zijn nog lang niet losgeweekt van de oude financieringssystematiek die op zekerheden en onderpand berust.

Nieuwe kansen Het financieringslandschap is dus complexer geworden, maar biedt daardoor wel weer nieuwe kansen, zowel voor ondernemer als adviseur. Qua advisering zijn bijvoorbeeld de levensfase van de onderneming en de marge-

ontwikkelingen veel bepalender dan de bedrijfsgrootte.

In de sierteelt gaan bedrijven intensiever samenwerken, fuseren of starten professionele ketensamenwerkingen op met een eigen financieringsstructuur. Er zijn echter nog voldoende ondernemers over die blijven worstelen met het loslaten van de traditionele bedrijfsvormen en –structuren.

Vakblad voor de Bloemisterij 17 (2016)

Verantwoording

eurs en adviezen

Dit artikel is tot stand gekomen met medewerking van Flynth, Alfa, WEA, ABAB, Koppert, Biobest, Royal Brinkman, Van Iperen, Ekwadraat, AAB, Delphy, FloriConsultGroup, Dirk Jan Binnendijk Adviezen, Pull Position en Mirakuleus Merkbouwers in vers .

Energie

Energiemarkten worden complexer De energiemarkten worden steeds complexer en de veranderingen gaan snel, voor de ondernemer is het de vraag hoe hiermee om te gaan op zijn bedrijf. Een adviseur helpt de ondernemer hierbij.

Energievraag Er wordt gestart met het in beeld brengen van de huidige energievraag en de verwachte energievraag in de komende jaren. De adviseur bekijkt dan samen met de kweker hoe deze energiebehoefte het beste in te vullen is. Met bestaande techniek, aanvullende techniek of met duurzame bronnen zoals aardwarmte en zon-PV. Voor glastuinbouw speelt naast energie, ook betaalbare externe CO2 een grote rol.

Adviseurs kijken naar de inzetstrategie van de huidige installaties zoals WKK’s. Een andere rol voor adviseurs is om te zorgen voor passende energiecontracten tegen scherpe tarieven. Telers laten het maken van energiekostenbegrotingen, het monitoren van het energieverbruik en het bepalen van de inkoopstrategie voor gas en elektra ook vaak aan adviseurs over.

Aardwarmte is hot Aardwarmte, ook wel geothermie genoemd, groeit snel. Dit is dan ook de energiebron waar steeds meer de expertise van een adviseur voor wordt ingeschakeld.

Adviseurs ondersteunen bij het aantrekken van financiering, het inzichtelijk krijgen van de benodigde vergunningen en de kansen van subsidies en ze ondersteunen bij het in kaart brengen en het managen van risico’s.

Daarnaast wordt gekeken hoe warm water als energiebron is in te passen in het totale bedrijfsenergieplan.

Een aardwarmtebron neemt veel jaren voorbereiding in beslag, in tegenstelling tot de andere energiebronnen is dit een grote verandering voor tuinders. Er moet strategisch over langere termijnen worden nagedacht dan de huidige twee of drie jaar.

Soms is het wellicht niet verstandig om de

Vakblad voor de Bloemisterij 17 (2016)

bron direct naast bedrijven te realiseren, maar verder weg met meer toekomstige potenties.

Er moet rekening gehouden worden met wellicht een uitbreiding in de toekomst naar een tweede of derde bron. Andere partijen buiten de tuinbouw moeten er ook goed gebruik van kunnen maken. Advisering is dan ook vaak gericht op een gebiedsontwikkeling met inschakeling van andere potentiĂŤle partners dan alleen tuinders.

Als aardwarmte een groot deel van de warmtevoorziening op zich neemt en de WKK niet of beperkt wordt gebruikt, dan moet er een oplossing komen voor de CO2-voorziening buiten de OCAP-gebieden. Extern vloeibaar CO2 aanvoeren is vrij duur. Groene CO2 afkomstig van biovergisting is in de omgeving van glastuinbouwgebieden een denkbare oplossing.

Hoog kennisniveau Advisering op andere energieterreinen is nog steeds wenselijk zoals bij het telen bij lagere temperatuur, een andere wijze van CO2-dosering, het combineren van koude en warme teelten en het onttrekken van vocht.

Op deze terreinen is de kennis van de meeste ondernemers goed ontwikkeld en energiedeskundigen hebben dan ook vaak de rol van sparringpartners. Dit vraagt wel een hoog kennisniveau van de adviseur.

Het hoge kennisniveau van glastuinders zorgt er tevens voor dat ze met geothermie veel pragmatischer omgaan dan ondernemers in andere sectoren. Ze pakken het veel sneller op.

Kansen voor kleine bedrijven Grote bedrijven zijn vaak complexer, waardoor de vraag naar advies toeneemt.

Verscheidene grote bedrijven regelen daarentegen hun energiezaken zelf en schakelen adviseurs alleen in voor het verkrijgen van vergunningen en subsidies.

Sommige kleinere telers worden op deze onderdelen op dezelfde wijze op hun wenken bediend, maar dan als onderdeel van een energiecluster. Diverse kleine telers laten daarentegen (subsidie)mogelijkheden liggen, omdat ze bij voorbaat er al van uit gaan dat ze daarvoor te klein zijn. Dat is echter lang niet altijd het geval.

11

Gewasbescherming

Smaller middelenpakket beïnvloedt advisering De belangrijkste taak van een gewasbeschermingsadviseur is momenteel om telers op de hoogte te houden van veranderende wetgeving en toepassingsvoorwaarden van gewasbeschermingsmiddelen. Telers worden bij gestaan in het kiezen van het product, de toepassingstechniek, het toepassingsmoment en toevoeging van hulpstoffen.

gewasbescherming onderdeel is van onder meer teelttechnische maatregelen, preventie (onder andere hygiëne) en bemesting.

Details maken het verschil

Advies luistert nauw Met het smaller wordende middelenpakket luistert het advies op het inspelen op huidige en te verwachten ziekten en plagen steeds nauwer. Centraal in de advisering staat in eerste instantie een biologische aanpak. En wanneer chemisch moet worden ingegrepen, wordt gekeken in hoeverre het biologisch evenwicht zo veel mogelijk in stand is te houden.

Met het opduiken van steeds weer nieuwe ziekten en plagen blijft het coachen van telers en medewerkers op het gebied van herkennen van ziekten en plagen en de

techniek van scouten nog steeds een belangrijke adviestaak.

Gewasbeschermingadvisering staat steeds minder vaak op zichzelf. Een zogenoemde bedrijfsspecifieke systeemaanpak houdt in dat

Over het algemeen is een teler redelijk tot goed op de hoogte van gewasbeschermingsactualiteiten. De mate hangt af van kennis en interesse. Daarentegen zijn er ook nog steeds ondernemers die niets registreren of onthouden. Bovendien zijn ze allemaal bezig met allerlei bedrijfsaspecten, zodat details het verschil kunnen maken.

En daarin spelen gewasbeschermingsadviseurs een belangrijke rol. Informatie verzameld bij onder meer collega’s, op het internet en uit proeven worden vertaald naar de bedrijfsspecifieke situatie.

De gewasbeschermingsadviseur wordt in toenemende mate ‘ingevlogen’ en in de strategie betrokken. Rekening houdend met een telkens veranderend complex aan factoren wordt een juiste systeemaanpak geadviseerd.

Personeel

Aardverschuiving in wet- en regelgeving Recente invoering van Wet Werk en Zekerheid (WWZ) heeft een ’aardverschuiving’ te weeg gebracht ten aanzien van

regels voor werk, WW en ontslag. Tel daar de nieuwe wetten Aanpak Schijncontructies en Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties bij op en dan is voor te stellen dat personeelsadviseurs niet om werk verlegen zitten.

De Werkgeverslijn land- en tuinbouw heeft continu praktische en algemene informatie verstrekt. De vertaalslag naar de bedrijfssituatie wordt echter samen gemaakt met adviseurs zowel op kleine als grote bedrijven.

Flexibele kring Tuinders zetten al jaren in op meer flexarbeid.

De WWZ gaat volgens adviseurs geen verandering brengen in de inzet van meer flexwerkers. Sterker, de WWZ vergroot volgens sommige adviseurs hun inzet en dan vooral ingeleend en niet op de eigen loonlijst van ondernemers. Arbeidsjuristen nemen met de ondernemer door of het slim is om personeel via een uitzendbureau of zelf aan te nemen.

Wat zijn de gevolgen in de totale kostenpost arbeid rekening houdend met cao-overeenkomsten en (juridische) risico’s?

12

Toename HRM-managers Met de schaalvergroting in de sector neemt het aantal personeelfunctionarissen (HRM-managers) op bedrijven toe.

Zij komen vaak met hun problemen op het gebied van binding van goed personeel, arbeidsrecht, sociale verzekeringen, bonusregelingen, participatie en hoe het geheel organisatorisch goed neer te zetten is bij adviseurs terecht. Op organisatorisch terrein wordt de rol van adviseurs meer coachend dan volledig uitvoerend. Ook is er vraag naar controle in de uitvoering van de administratie.

Waar bij grote bedrijven advisering meer strategisch van aard is, is de advisering op kleinere bedrijven over het algemeen meer op basiskennis gericht en op operationeel niveau.

Verscheidene adviseurs menen dat een goede personeels- en loonadministratie een ondergeschoven probleem is in de sector. Evenals inspelen op vergrijzing van het personeel.

Vakblad voor de Bloemisterij 17 (2016)

Teelt

Van specialist tot allrounder Als ondernemers zich willen laten adviseren op teeltgebied dan hebben ze tal van keuzes. Toeleveranciers van bijvoorbeeld potgrond, uitgangsmateriaal en voedingsstoffen geven teeltadvies. De gespecialiseerde, onafhankelijke teeltadviseur is eveneens volop in beeld. Deze consultants zijn over het algemeen veel allrounder. Ze spreken met de ondernemer naast teelt ook over energie, strategie, personeel en economie van het bedrijf. Als ze daar niet uitkomen, roepen ondernemers de hulp in van een specialist. Menig teeltadviseur begeleidt het gehele bedrijf, waarbij de teelt wel centraal staat.

Teeltafhankelijk Ieder gewas vraagt zijn eigen advies, waarbij bij de teeltadvisering alle invloeden de revue passeren. Uitgangspunt is het beoordelen van het gewas gebruikmakend van bedrijfsregistratie, klimaat-, belichtingvoedings- en watergeefstrategie. StrategieĂŤn die gebaseerd zijn op instellingen en

analyses die vaak met de modernste apparatuur worden bepaald.

Teeltadviseurs bezoeken frequent de bedrijven. Door moderne, digitale communicatietechnieken is ook veel advies op afstand mogelijk. En niet alleen bij acute teeltproblemen: online teeltregistratie en digitale teeltadvisering gebaseerd op bedrijfsgegevens en groeimodellen zijn aan een opmars bezig.

Punten op de i De meeste tuinders schieten op het gebied van teeltkennis niet veel tekort. Met adviseurs zetten ze vaak de punten op de i. Daarentegen gaan de kennisontwikkelingen snel. Er komt via onderzoek en toelevering veel nieuwe kennis naar buiten. Bovendien vergaart de tuinder online ook zelf (veel) kennis via informatieve websites, digitale nieuwsbrieven en interactieve discussieplatforms. Het vertalen van deze kennis naar het eigen bedrijf en het juist toepassen van alle parameters blijft een continue beweging.

Teeltadvisering blijft vaak niet beperkt tot

individuele sessies. Omdat telers vaak het meeste kunnen leren van elkaar, vindt ook informatie-uitwisseling en teeltvergelijking tussen telers onderling plaats. Excursies naar teeltbedrijven en themabijeenkomsten worden georganiseerd.

Afzet

Groeiende focus op laatste ketenschakel Er is een groeiende interesse van telers naar de laatste ketenschakel. Waar voorheen de ondernemer zich focuste op de exporteur, wil de teler nu vooral inspelen op de wensen en behoeftes van de eindklant en consument. Dit houdt een verschuiving in marketing in: van profilering van het bedrijf naar profilering van het concept/merk.

De uitvoerende rol van de marketingbureaus verdwijnt meer en meer naar de marketingcommunicatieafdeling van de teler zelf. Van het organiseren van beursdeelname tot het bijhouden van social media, invullen van de nieuwsbrief en website.

De toegevoegde waarde van bureaus ligt onder meer in kennis van de eindklant, creativiteit, marktkennis, e-commerce en online-strategie.

Strategie, verkoop, marketing Bedrijfsstrategie, verkoop en marketing zijn niet los van elkaar te koppelen. Alleen als deze drie elementen op de juiste manier

Vakblad voor de Bloemisterij 17 (2016)

op elkaar zijn afgestemd, kan een optimaal resultaat worden behaald om een bedrijf of product een stap verder te brengen.

Dit verschilt niet per bedrijfsgrootte. Kleinere telers, die geen communicatieprofessionals in dienst hebben, nemen alleen nog steeds het hele dienstenpakket af van marketingadvies-

bureaus. Het verschil tussen klanten zit vooral in de uiteindelijke acties die samen worden opgepakt en die het bedrijf zelf kan doen.

Veel tijd kwijt aan product De meeste ondernemers hebben een beeld bij hoe ze hun producten willen afzetten en zien het belang in van goede marketing en afzet van hun producten. Ze kennen de markt en hun klanten over het algemeen goed. Ze moeten wel begeleid worden in het nemen van de juiste beslissingen. Telers blinken immers vooral uit in het maken van een prachtig product waar veel tijd in zit. Tijd of capaciteit om de marketing en verkoop op te pakken, is er regelmatig onvoldoende.

Adviezen zijn gebaseerd op marktontwikkelingen, telersvisie en bedrijfsstrategie.

Soms wordt de consument in de strategie betrokken. Hun wensen en behoeftes worden dan gepeild via laagdrempelige consumentenpanels.

13

Rol adviseur verschilt per bedrijfsgrootte Grootschalige bedrijven hebben veel expertise in huis op diverse bedrijfsonderdelen. Adviseurs fungeren dan meer als sparringpartner, meer in ieder geval dan op kleine bedrijven. Op kleine bedrijven is er nog vaak direct contact met de ondernemers, waarbij besluiten in gezamenlijkheid genomen worden.

Peter van Leth pvanleth@hortipoint.nl

Piet van Delft, kweker Euphorbia fulgens en eupatorium in Rijnsburg

’Sparren niet minder belangrijk voor een kleinschalig bedrijf’ Intensieve gewasgroep „Sparren is zinvol, ook voor een kleinschalig bedrijf. En betaalt zich qua teeltadvies uit, omdat bij een allrounder als Dirk Jan de bemesting en de gewasbescherming mede onderdelen zijn van zijn advies”, schetst Van Delft. Hij vervolgt: „Bovendien is teeltvoorlichter een vak waar je met de tijd moet meegaan. Als ik telkens dezelfde teeltadviezen zou krijgen dan vraag ik me ook af of ik nog bij de juiste persoon zit.”

De snijbloementeler is niet alleen afhankelijk van de input van zijn teeltvoorlichter.

Het gewas euphorbia fulgens kent namelijk een hechte, intensieve LTO-gewasgroep.

Zelf kennis vergaren In 2000 ging Piet van Delft naast snijchrysanten euphorbia fulgens telen. Het betekende een nieuwe teelt, maar Van Delft nam geen nieuwe teeltvoorlichter.

Zijn keuze voor euphorbia fulgens werd namelijk mede genomen op advies van zijn teeltvoorlichter Dirk Jan Binnendijk.

Een teelt waar Binnendijk minder kaas van had gegeten, maar toch al advies over uit bracht bij meerdere telers.

Uitdaging vergt vertrouwensband „Door de persoonlijke relatie met Dirk Jan is het nooit in mij op gekomen om naar een andere adviseur uit te kijken. Het is een vertrouwensband die je opbouwt, in ons geval al meer dan 20 jaar. Daardoor durf

14

je samen nieuwe uitdagingen aan te gaan”, vertelt Van Delft. Het is immers een wereld van verschil of de teeltduur 10 tot 12 weken (chrysant) is of minimaal 20 tot 22 weken (euphorbia).

De volgende uitdaging is er ook weer een bewijs van: Van Delft verruilt chrysant voor eupatorium. „Als je niet jaarrond met chrysanten op de markt bent, is het moeilijk opboksen tegen jaarrondtelers. Het is ieder jaar weer deels opnieuw beginnen met het opbouwen van naamsbekendheid. Dan ben je met een seizoensproduct beter af”, vindt Van Delft en met hem Binnendijk.

Echter niet alles is rozengeur en maneschijn.

De gezamenlijke beslissing om chrysanten uit de grond telen, pakte minder fortuinlijk uit.

Op andere terreinen laat Van Delft zich niet adviseren, simpelweg omdat ze niet rond te rekenen zijn. Een voorbeeld hiervan is het optimaliseren van de energiesituatie op zijn bedrijf.

Het komt dus tevens neer op zelf kennis vergaren. Via het lezen van bladen als Nieuwe Oogst en het Vakblad voor de Bloemisterij en het bezoeken van zoveel mogelijk bijeenkomsten. „Het verlengen van de spuitlicentie is vaak gekoppeld aan een bijeenkomst over gewasbeschermingsactualiteiten. Voor mij geen noodzakelijk kwaad, maar een welkome gelegenheid kennis op te doen en daarover te sparren met collega’s.”

Vakblad voor de Bloemisterij 17 (2016)

Piet Aardse, phalaenopsiskweker in Zuidbroek

FOTO'S: PETER VAN LETH

’Advisering afgestemd op de gewijzigde bedrijfsorganisatie’

Aardse Orchideeën in Zuidbroek valt te scharen onder de glastuinbouwbedrijven die het afgelopen decennium ontzettend hard gegroeid zijn. Inmiddels kweekt het bedrijf phalaenopsis op drie locaties met een totale oppervlakte van 12 ha, waarvan 10 ha afkweek, 1,7 ha opkweek en 0,4 ha verpakkings- en distributieruimte. Dit heeft nogal wat consequenties gehad voor de manier waarop het bedrijf wordt geadviseerd, zeker als je bedenkt dat met de groei overgeschakeld is van paprika’s en chrysanten naar phalaenopsis. Piet Aardse jr., die in 2001 toetrad tot het bedrijf van zijn vader en oom, heeft het allemaal van dichtbij meegemaakt.

Tunnelvisie vermijden In 2001 werd een kas gekocht die aangepast moest worden voor de teelt van paprika. De firmanten besloten zich hierbij te laten begeleiden door AAB, toen nog Agro AdviesBuro. Destijds een eenmalige deal, maar die zo goed verliep dat zes jaar later bij nieuwbouw op een andere locatie bij hetzelfde adviesbureau werd aangeklopt.

De contacten zijn daarna niet verbroken en nu treedt AAB op velerlei terreinen op als sparringpartner.

De hele organisatiestructuur werd onder meer onder handen genomen. Anno 2016 bestaat de directie uit vier man: naast de drie familieleden een extern lid als algemeen directeur. Iedere zes weken zit de directie om tafel met Bram Hanemaaijer

Vakblad voor de Bloemisterij 17 (2016)

van AAB om over van alles te sparren. „Een leerzame manier die de directie dwingt om na te denken. Zo wordt een tunnelvisie vermeden”, zegt Aardse.

Van algemeen naar specifieker Als daar aanleiding toe is, worden adviseurs ingeschakeld om directiebeslissingen te challengen, te ondersteunen of uit te voeren. „Zelf uitpuzzelen moet je niet meer willen. Daarvoor ontbreekt de tijd en is de bedrijfsvoering te complex. Inmiddels hebben we zowel van directie- als middenkaderleden goed in beeld waar ieders competenties liggen. Als expertise niet in huis is, dan wordt niet geschroomd om die van buiten te halen”, schetst Aardse.

Zo wordt overwogen om de verkoop- en marketingstrategie van het bedrijf met deskundige inbreng van buiten het bedrijf weer eens tegen het licht te houden. Aardse Orchideeën realiseert zich immers dat een modern grootschalig glastuinbouwbedrijf de wens van de eindklant goed dient te vertalen in zijn producten.

Feeling met werkvloer Het middenkader bestaat uit drie medewerkers op verkoop, drie op logistiek en drie op teelt en techniek en een p&o-er. Het middenkader wordt door een of meerdere directieleden aangestuurd, al dan niet bijgestaan door AAB-adviseurs. Bijvoorbeeld continu op energiegebied. De teeltadvisering is in handen van Delphy. „Zo worden van hoog tot laag de lijnen kort gehouden. Directie houdt feeling

met de werkvloer en weet wanneer scholing of bijscholing gewenst is”, aldus Aardse.

Hij benadrukt verder dat, als LTO-lid, het bedrijf veel baat heeft bij de vaak meer algemene informatie die wordt verstrekt en de gelegenheden die worden geboden door de brancheorganisatie om kennis te vergaren, zoals excursies. Hierop wordt weer bedrijfsspecifiek ingespeeld door het inschakelen van adviseurs, bijvoorbeeld ten aanzien van de nieuwe arbowetgeving en het Lozingenbesluit.

Voortschrijdend inzicht Is Aardse dan nooit teleurgesteld in adviezen? Niet in de zin van dat hij de overstap naar een andere adviseur heeft gemaakt. „Adviseurs hebben de wijsheid niet altijd in pacht, maar met adviezen zetten ze ondernemers aan tot nadenken. Als ik voor onszelf spreek, zijn 90% van de aangedragen oplossingen leuk bedacht, maar niet voor ons van toepassing. Die passen niet in onze bedrijfsfilosofie die uitgaat van grote aantallen produceren voor de retail. Met de 10% waar wij wel iets mee doen, is en blijft de beslissing de verantwoordelijkheid van de ondernemer. Dat pakt soms anders uit dan gehoopt. Niet zozeer door fouten, maar door voortschrijdend inzicht. Achteraf praten is altijd makkelijk. Het beste is daar niet te lang bij stil te staan, er van te leren en door te gaan met nieuwe uitdagingen”, redeneert Aardse.

>

15

John en Linda van de Westeringh, chrysantenkwekers in Varik

’Na bedrijfsovername en -modernisering advisering geïntensiveerd’ In 2006 namen John en Linda van de Westeringh het bedrijf over van de ouders van John. In 2008 werden de plannen van John uiteindelijk werkelijkheid met de modernisering en uitbreiding van het bedrijf van 1,1 naar 3,2 ha. Het bedrijf teelde toen al drie jaar exclusieve santini’s, beter bekend onder de merknaam Madiba, waarvan ze jaren het alleenrecht hadden. „De overstap naar en de aansturing van een grootschalig, modern bedrijf was wel andere koek. Dit hebben we ons ook direct gerealiseerd en de input van adviseurs fors opgeschroefd”, legt John uit.

Niet voor dubbeltje op de eerste rang Eigenlijk werd alleen de advisering betreffende gewasbescherming gecontinueerd met Alliance. Verder kwamen twee nieuwe partijen in beeld Alfa adviseurs en accountants voor ondersteuning op organisatorisch, financieel en personeelsgebied en Delphy, voorheen DLV Plant, op teeltgebied. „Niet de goedkoopste partijen, maar voor advisering moet je niet voor een dubbeltje op de eerste rang willen zitten”, redeneert John.

Minstens zo belangrijk als goede adviseurs voor een goede bedrijfsvoering vindt John gekwalificeerd personeel. Medewerkers waaraan hij taken wil en kan delegeren. Bijvoorbeeld bij gewasbescherming bemoeit hij zich er alleen op de beslismomenten nog mee. De adviseur gaat rechtstreeks met een bedrijfsleider in conclaaf. „Bij een groot bedrijf kun je niet meer alle touwtjes in handen houden en dat moet je als ondernemer ook niet willen. Veel komt neer op vertrouwen. Vertrouwen hebben in de gegeven adviezen en vertrouwen geven aan personeel om taken op hun manier uit te laten voeren.”

het bedrijf up to date te houden. Zo blijven er altijd wel dingen op de verlanglijst staan”, zegt Linda.

Ze zijn ook blij dat adviseurs in die gedachte meegaan en niet adviezen opdringen. Adviezen die tevens met de modernste technieken beter aansluiten op de bedrijfsvoering. Zoals het bedrijf sturen op reële actuele cijfers en niet op rekening courant. „Rekening courant is geen goede graadmeter, zeker niet als betalingen niet consequent worden bijgehouden.

Met een modern boekhoudprogramma zit je zelf veel meer aan de knoppen”, benadrukt John. Waaraan Linda toevoegt dat ze daarmee ook een betrouwbaarder gesprekspartner zijn naar financiers toe. Ook niet onbelangrijk voor een efficiënte bedrijfsvoering.

Beide benen op de grond Verscheidene bedrijven die net voor of aan het begin van de financiële crisis flink hebben geïnvesteerd, zijn in de moeilijkheden gekomen. Niet John en Linda, omdat ze van huis uit hebben meegekregen geen gekke dingen te doen als het om ondernemen gaat. „Alle investeringen hebben we gedaan, omdat het kon. Rekening houdend met de noodzakelijke investeringen om

16

Hulp welkom Advisering vinden ze op alle terreinen zinvol.

Iedereen krijgt hetzelfde luisterend oor, of het nu gespecialiseerd advies van hun stekleverancier Dekker Chrysanten betreft of breder teeltadvies. De hulp die echter momenteel wellicht het welkomst is, zijn de adviezen rond het invullen van hun personeelsploeg.

De regelgeving rond arbeid is zo veranderd

en nog steeds niet helemaal duidelijk, dat Linda het nauwelijks kan bijbenen. Het heeft er in ieder geval mede toe geleid dat ze sinds september voor het eerst met twee Poolse medewerkers via een uitzendbureau zijn gaan werken. „De aanwas van flexibele arbeid kwam altijd uit het dorp.

Dat lukt moeilijker. Nog bepalender is echter dat flexwerkers veel sneller in aanmerking komen voor een vast dienstverband, waar wij niet aan kunnen beginnen”, legt Linda uit.

Geen opvolging De dochters van John en Linda hebben geen interesse in het bedrijf over te nemen. Dus de komende jaren zal in de advisering op deze situatie worden ingespeeld, ook al hebben ze nog ruim tien jaar voor de boeg. „Op financieel gebied speelt dat natuurlijk al eerder dan op personeelsof teeltgebied. Tijdig stilstaan bij staken of overdragen van het bedrijf is zinvol. En ik ben ervan overtuigd dat we daar net zo goed in geadviseerd worden als toen we zijn begonnen”, verwoordt John.

Vakblad voor de Bloemisterij 17 (2016)

Frank Hollaar, Flynth adviseurs en accountants

’Ondernemer heeft niet op alle vlakken wijsheid in pacht’ Glastuinders stonden erom bekend dat ze vaak eigenwijs zijn. Als ze dat tegenwoordig nog zijn, dan heeft Frank Hollaar, sectormanager glastuinbouw bij Flynth, daar geen moeite mee. „Eigenwijsheid is geen slechte eigenschap.

Glastuinders opereren echter tegenwoordig in zo’n breed speelveld dat ze niet op alle onderdelen de wijsheid in pacht kunnen hebben.”

En wat is uw advies aan telers die achterblijven?

Zijn de sectorontwikkelingen door glastuinders nog wel bij te benen?

Zijn ondernemers volwaardige gesprekspartners voor adviseurs?

FOTO: PETER VAN LETH

Op welke terreinen haken ondernemers het eerst af, welke het laatst?

Dus een ondernemer hoeft niet alle wijsheid in pacht te hebben?

Samenwerken is vaak het credo.

Bent u het daar mee eens?

Samenwerking is dus een bittere noodzaak?

Welke ondernemers zijn daartoe in staat, en welke niet?

Dus ad-hocbeslissingen vermijden?

Vakblad voor de Bloemisterij 17 (2016)

17

Pilot met ruim vijftig deelnemende glastuinders afgerond:

’Ondernemingsdossier nog niet praktijkrijp’

Het Ondernemingsdossier zou telers meer inzicht, overzicht en structuur moeten bieden als het gaat om hun bedrijfsvoering. Bovendien zou het een tijdsbesparing opleveren. Dat laatste is niet het geval, blijkt uit een pilot. „Het Ondernemingsdossier is nog niet praktijkrijp, maar daarmee hebben we het niet afgeschreven”, stelt Gaby van der Knaap van LTO Glaskracht Nederland.

Quincy von Bannisseht qvb@hortipoint.nl

H

FOTO: QUINCY VON BANNISSEHT

Geen tijdsbesparing

Meerdere vestigingen

Op de website mijnoverheid.nl kunnen burgers terecht voor overheidszaken. Bedoeling is dat er op termijn een ’mijn overheid voor bedrijf’ komt, waarop het Ondernemingsdossier aansluit.

18

Vakblad voor de Bloemisterij 17 (2016)

Column Cok Harteveld cok@vandenberg-roses.com

Achtergrond

China

Van Ondernemingsdossier naar mijnoverheid.nl Voor de communicatie met de (semi-) overheid bestaat voor bedrijven ondernemersplein.nl. Op deze website staat alle informatie van de (semi-)overheid op het gebied van ondernemen, zoals informatie over wetgeving, subsidies en brancheinformatie.

Tegelijkertijd stimuleert het kabinet het gebruik van het Ondernemingsdossier. Zo wordt gewerkt aan een betere aansluiting van het Ondernemingsdossier op ondernemersplein.nl. Het kabinet hoopt dat meer ondernemers daardoor de weg zullen vinden naar het Ondernemingsdossier.

Uiteindelijk streeft het kabinet ernaar om het Ondernemingsdossier door te ontwikkelen naar een ’bedrijfsversie’ van de website mijnoverheid.nl, de persoonlijke site van burgers voor overheidszaken. Mijnoverheid.nl biedt burgers toegang tot hun post, persoonlijke gegevens en lopende zaken bij diverse overheidsdiensten, zoals de Belastingdienst, Kadaster, RDW, SVB, UWV en gemeenten. Burgers kunnen zo op één plaats bekijken hoe ze staan geregistreerd, of ze berichten hebben gekregen van instanties en overzicht krijgen over bijvoorbeeld aangevraagde vergunningen.

Digitaliseren

’Mijn overheid voor bedrijf’

In het kort n In sectoren als de horeca hebben

ondernemers positieve ervaringen met het gebruik van het Ondernemingsdossier. De ’digitale kluis’ voor communicatie met de overheid levert ondernemers daar meer overzicht op in hun overheidszaken en leidt tot tijdsbesparing. n In de glastuinbouw wordt vooral de tijdsbesparing nog niet ervaren.

Vakblad voor de Bloemisterij 17 (2016)

Het jongetje Het lijkt erop dat het jongetje, en daarmee bedoel ik dat Latijns-Amerikaanse ventje genaamd ’El Niño’, op vakantie is in Yiliang, China. Het fenomeen El Niño is kort door de bocht het opwarmen van het wateroppervlak van het centrale en het oostelijke deel van de Stille Oceaan. Oorspronkelijk was dit een lichte vorm, die rond Kerstmis langs de kust van Peru en Ecuador liep. Vandaar ook de benaming El Niño, het jongetje, verwijzend naar de geboorte van Christus. Nu is dit in de loop der jaren allemaal wat uit de hand gelopen en heeft het een groot effect op het weer. Het veroorzaakt met name droogte in natte delen van de wereld en zware regen en wind in drogere delen van de wereld.

En dat is nu precies wat er bij ons aan de hand is. Normaal hebben we hier de regentijd in juni en juli. En dan kan het best wel eens hard regenen. Normaal is april de droogste en schraalste maand van het hele jaar. Nu is het omgedraaid. Het is nu april en je regent van de straat. Niet zomaar een buitje, maar echte tropische stortregens die een half uur duren.

Vergezeld van wind die ik hier nog nooit heb meegemaakt. Taferelen die je normaal op het nieuws ziet van tyfonen in bijvoorbeeld de Filipijnen. Het is gelukkig wel heel lokaal. Je waait op de ene plek weg en 10 km verder is het normaal voorjaarsweer. Dit geeft uiteraard de nodige problemen. In het dagelijks leven, maar ook op de farm als zo’n lokale depressie precies over de farm gaat.

Dit ventje heeft ook nog een zusje: La Niña.

Vrij vertaald: het meisje. Het El Niño-verschijnsel wordt vaak, maar niet altijd, gevolgd door zijn zusje La Niña. La Niña is het tegenovergestelde van El Niño. Dus waar El Niño staat voor opwarming is La Niña representatief voor afkoeling.

El Niño van 2015 -2016 loopt op zijn eind, dat verklaart ook zijn uitstapjes naar China. Hij wil nog even gauw wat van de wereld zien. Ik hoop echter wel dat zijn zusje ook komt. Na zulke tyfoon-achtige taferelen zijn we hier wel toe aan wat figuurlijke afkoeling.

Cok Harteveld, general manager Van den Berg Roses

19

FloraMondo verdubbelt omzet in 2016 In FloraMondo, het online handelsplatform van Royal FloraHolland, zijn inmiddels alle ‘oude’ digitale systemen ondergebracht. Ruim 700 klanten en 2.000 kwekers brengen er dagelijks zo’n 5.000 handelstransacties tot stand. Gebruikers van het platform zien in FloraMondo een toekomstbestendig en modern platform waarop ze hun afzetmixkunnen verdelen.

Astrid Zoumpoulis-Verbraeken bloemisterij@hortipoint.nl

I Meer directe handel

Artikel- en databeheer belangrijker

Veiling staande houden

Plantenmarkt nog afwachtend

20

Vakblad voor de Bloemisterij 17 (2016)

FOTO: FLORAHOLLAND

John Westerlaken van Hollandirect maakt intensief gebruik van FloraMondo. Op deze manier kunnen zij handel aanbieden die de volgende dag pas op de klok staat. Westerlaken zet het aanbod van zo’n 25 kwekers door in zijn webshop.

Superversgarantie

In het kort

World Flower Exhange

Vakblad voor de Bloemisterij 17 (2016)

n In FloraMondo kan een teler op één plek de verschillende verkoopsystemen vullen. n Planten doen sinds maart vorig jaar mee in FloraMondo, aanvankelijk alleen voor klokvoorverkoop. n Of FloraMondo zal opgaan in het grotere platform World Flower Exchange, laat FloraHolland in het midden.

21

Een ’vaasleven’ van vier jaar Gestabiliseerde bloemen, die jaren houdbaar zijn, vormen een snel groeiende niche in de bloemen­industrie. In WestEuropa is dit fenomeen nog vrij onbekend, maar in Azië, Oost-Europa en het MiddenOosten groeit de vraag explosief. Is dit een ’game-changer’ die de hele sierteeltsector op zijn kop gaat zetten? Of blijft het een nichemarkt?

Joef Sleegers jsleegers@hortipoint.nl

Gestabiliseerde bloemen worden vaak gebruikt in een luxe verpakking.

M

Achtergrond

Wereldwijde omzet $120 miljoen Het Nederlandse bedrijf Longbloom heeft vorig jaar de markt van gestabiliseerde bloemen in kaart gebracht. Dit bedrijf heeft een techniek gepatenteerd om bloemen te dehydrateren met CO2, en wilde weten hoe groot de potentiële markt is.

De wereldwijde omzet in gestabiliseerde bloemen bedraagt ongeveer € 120 miljoen, met een jaarlijkse groei van 15 tot 20% over de afgelopen vijf jaar. De grootste markt is Japan, gevolgd door China, Zuid-Korea, Dubai, Italië, Frankrijk, Duitsland en Spanje (zie tabel). De Amerikaanse markt is nog

22

grotendeels onontwikkeld. Minstens de helft van de totale omzet wordt in beslag genomen door rozenbloemen. Andere grotere categorieën zijn rozen met tak, palmbladeren en palmbomen, anjers, orchideeën, zantedeschia en hortensia.

De twee grootste producenten – Verdissimo (Colombia/Spanje/Japan) en OhChi (Japan) – nemen samen de helft van de marktomzet voor hun rekening. Verder zijn er een aantal kleinere bedrijven, met name in Ecuador, en in Colombia, Kenia, China, Zuid-Afrika en België.

Omzet gestabiliseerde bloemen per land

Land

Omzet (miljoen dollar)

Japan

50 – 60

Zuid-Korea

15 – 20

China

15 - 20

Dubai 5 Italië

5 - 10

België en Frankrijk

5 - 10

Duitsland

5 - 10

Spanje

3-5

Nederland (re-export)

10 - 15

Verenigde Staten

3–5

Vakblad voor de Bloemisterij 17 (2016)

FOTO’S: TESSI

Achtergrond

Technieken om bloemen te stabiliseren Drogen met alcohol Eerst worden de bloemen gescheiden van de tak. In de meeste gevallen wordt het water aan de bloem onttrokken door middel van een alcohol. Hierbij verdwijnen ook de meeste kleurstoffen. Vervolgens wordt de plant geïmpregneerd met glycerine, water en kleurstoffen. De bloemen blijven vers uitzien en aanvoelen. Ze kunnen een jaar of vier goed blijven.

Drogen met CO2 Het Nederlandse bedrijf Longbloom heeft een milieuvriendelijke variant op de ’alcohol-methode’ ontwikkeld en gepatenteerd, door bloemen te drogen en impregneren via CO2. Hiermee zijn 95% minder

organische oplosmiddelen en andere chemische stoffen nodig. Doordat de cellen minder beschadigen is het geschikt voor meer soorten bloemen.

Vriesdrogen Met vriesdrogen worden de bloemen net onder de kop afgesneden en bevroren tot -40°C. Vervolgens wordt de ruimte vacuum gepompt. Hierdoor verdampen de rozen hun vocht. Dit duurt 21 dagen. Na het ontdooien blijft er een kwetsbare bloem over, die zijn natuurlijke vorm, celstructuur en kleur behouden heeft. Tijdens dit proces worden geen chemicaliën of kleurstoffen toegevoegd. De bloemen kunnen zo enkele maanden tot jaren goed blijven.

Verwend met verse bloemen

Bloemen leasen

Geen eenvoudig proces Mummie-planten

Vakblad voor de Bloemisterij 17 (2016)

23

Vragen Heeft u een vraag? Mail deze naar Peter van Leth, pvanleth@hortipoint.nl

Mijn buitenlandse werknemer heeft geen Nederlands bankrekeningnummer, wat nu?

Sinds 1 januari 2016 is het, door de invoering van de Wet Aanpak Schijnconstructies, verplicht om minimaal het wettelijk minimumloon (WML) op basis van 38 uur per week giraal uit te betalen aan uw werknemers. Maar hoe moet u de betaling per bank overmaken als een buitenlandse werknemer alleen een buitenlandse bankrekening heeft?

U

Diana Eleveld, adviseur cao en arbeidsrecht, Werkgeverslijn land- en tuinbouw, deleveld@ltonoord.nl In samenwerking met LTO Seizoenarbeid

Moet een buitenlandse werknemer zich inschrijven in Nederland?

Is een werknemer uit het buitenland die hier tijdelijk komt werken zich verplicht in te schrijven?

I Diana Eleveld, adviseur cao en arbeidsrecht, Werkgeverslijn land- en tuinbouw, deleveld@ltonoord.nl In samenwerking met LTO Seizoenarbeid

24

Vakblad voor de Bloemisterij 17 (2016)

Markt Vanwege het tuinplantenseizoen worden ook de klokprijzen van deze producten weergegeven. Omdat er ruimte is voor maar drie grafieken, worden de bloeiende en groene planten in één grafiek verwerkt. Week 25 is de laatste week van de tuinplantengrafiek.

Klok prijsbeelden Snijbloemen

Groene + bloeiende planten

Tuinplanten

Snijbloemen gingen voor de klok gemiddeld voor € 0,21 van de hand. DIt is een centje hoger dan vorig jaar. De klokaanvoer lag in vorige week 6,5% hoger.

Bij de planten was de aanvoer voor de klok fors minder, namelijk 27,7%. Hierdoor kon de gemiddelde prijs stijgen. Planten gingen voor € 1,54 van de hand; tegen € 1,25 vorig jaar.

Er kwamen door het mindere weer veel minder tuinplanten voor de klok in week 16, namelijk 22,5%. De gemiddelde prijs nam toe van € 0,90 naar € 0,98.

De week van de Keniaanse teler

BRON: ROYAL FLORAHOLLAND

Simon van der Burg:

’De prijs op de klok geeft nog altijd de beste indicatie’

FOTO: TIMAFLOR

Bedrijf: Timaflor Week: 16

Maandag „Net terug van drie heerlijke weken in Europa bij familie, vrienden, Fresco en niet te vergeten FloraHolland. Met FloraHolland heb ik meer vergaderd dan ik normaal in een heel jaar doe. Het is alleen zo jammer dat er helemaal niets uitkomt behalve stapels notulen, die dan weer meteen in de prullenbak verdwijnen. Net als met het nieuwe veilen, ze blijven maar proberen, schuiven, praten, nog meer mensen en nog meer vergaderen.

Het huidige systeem is al meer dan 100 jaar bewezen. Het is het enige systeem dat werkt; daar mogen we nooit aankomen! Zo dat lucht op.”

Dinsdag „Volgende week heb ik alle tijd om het er met Lucas en onze nieuwe voorzitter over te hebben als zij op bezoek zijn in Timau. Op beide kwekerijen heeft de jonge generatie goed grip op alle operaties, productie, kwaliteit en efficiency. Daar zou FloraHolland nog wat van kunnen leren.

De jonge generatie heeft zowel bij Timaflor als Lolomarik alle operaties onder een vergrootglas gelegd. We werken nu met minder mensen in alle lagen en produceren meer bloemen en de sfeer is beter dan ooit.”

Woensdag „Het enige nadeel van als alles beter gaat is dat de uitdaging van wat Vakblad voor de Bloemisterij 17 (2016)

uitbreiding weer begint te spelen. Onze accountant helpt ook niet als hij zegt dat we het beter doen dan de begroting. Timau is nog steeds droog, dit betekent dat er geen tekort aan rozen is voor Moederdag. Ik moet lachen als ik hoor dat FloraHalland naar een 24/7 marktplaats wil.

In de aanloop naar Moederdag gaat de veiling twee dagen dicht!”

Donderdag „Eindelijk wat tijd om in de kassen te wandelen en vooral de jongste aanplant te bekijken. De oude broodsoorten gaan lekker, maar we hebben toch weer iets nieuws wat erboven uitsteekt. Elk jaar 200 nieuwe rassen en er zijn er maar twee die zes jaar later nog een keer opnieuw geplant worden. De prijs op de klok geeft nog altijd de beste indicatie; als de klok het nieuwe ras niet hoeft, rooi het dan maar.”

Vrijdag „Wat vliegt zo’n week om. Ze zijn toch weer blij dat ik er ben. Het oude vertrouwde gezicht. Ja, afwisseling is heerlijk vooral als je goede mensen kan achterlaten. Dit heb ik wel nodig, want ik zit nu ook in de FPC roos, dus meer tripjes naar Nederland. Moet wennen aan de mentaliteit van de gemiddelde Nederlandse kweker. Wat steekt hij zich makkelijk in de schulden, die luxe hebben wij hier in Kenia gelukkig nooit gehad.”

25

In de grafieken wordt de procentuele verandering (= index) weergegeven van de prijs en de verkochte stuks ten opzichte van vorig jaar. Week 1 + 2 van 2015 zijn samengeteld en worden als week 1 gezien. Week 3 = week 2, week 4 = week 3, week 5 = week 4, etc).

Simone van Tol simonevantol@oraholland.nl

Snijbloemen Gerbera daalt flink in prijs

in procenten

Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder

week

Kamerplanten Hogere prijzen kamerplanten

in procenten

Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder

week

Tuinplanten Veel lagere aanvoer van tuinplanten

in procenten

Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder

week

26

Vakblad voor de BloemisterÄł 17 (2016)

Nederland

Over de toonbank

Chris Leichtenberg:

FOTO: HORTUS FLORA

’Steeds meer klanten vragen om duurzame bloemen’

Chris Leichtenberg in de uitzending van Koffietijd

Naam: Chris Leichtenberg Locatie: Maassluis Sortiment: 65 bloemen en 15% planten, 20% woonaccesoires Specialiteit: duurzame bloemist Aantal medewerkers: 3

U zat bij Koffietijd? „Donderdag 22 april zat ik in de uitzending. Ik mocht op secretaressedag live in de uitzending eerlijke en duurzame boeketten maken. Een leuke uitdaging! Door het prachtige weer kon de uitzending buiten plaatsvinden en dat maak-

Standpunt

te dat ik heel de uitzending op de achtergrond in beeld kwam tijdens het maken van boeketten.

Ik vond het ook belangrijk dat het vakmanschap van de bloemist naar voren zou komen in het item en dat is zeker gelukt!”

ficeerde bloemen en planten. Al deze bedrijven verwerken de keurmerken ook op hun facturen.

Dat is belangrijk, want die aantoonbaarheid is bijvoorbeeld weer nodig voor de certificering Barometer Duurzame Bloemist.”

Hoe kwam u daar zo terecht?

Heeft u nog een tip voor telers?

„Hivos was benaderd of zij wilde komen vertellen over eerlijke bloemen en hoe zij zich inzetten voor betere arbeidsomstandigheden bij Afrikaanse kwekers. En dat er dus keurmerken zijn waar je op kunt letten als consument.”

„Als ik kwekers een advies mag geven, ga naast het milieukeurmerk MPS A ook voor SQ en maak dat je dan het Fair Flowers Fair Plants keurmerk krijgt. Dat is het consumentenlabel en is makkelijker te communiceren naar de consument! We moeten met elkaar de boodschap zo helder mogelijk overbrengen. En zorg dat de codes goed meegaan met het product, daar gaat het soms ook nog mis.”

Zijn consumenten gevoelig voor dit verhaal? „Steeds meer klanten en bedrijven vragen om duurzame en eerlijke bloemen. Je kunt je daar als bloemist zeker mee onderscheiden. Je hebt meer verhaal bij je product. En er zijn zeker ook steeds meer Nederlandse kwekers die inzien dat je je ermee kan onderscheiden. Een voorbeeld hiervan is bijvoorbeeld ’Tulpen van Sam’.”

Is er voldoende aanbod? „Ja, ik kan goed met het aanbod uit de voeten.

Ik koop de handel in bij van der Vijver Rotterdam, Waterdrinker, Fleura Metz en Westfleur. In de webshop kun je vaak selecteren op gecerti-

Hoe is secretaressedag verlopen?

Het was natuurlijk een aparte dag, maar met de inzet van mijn medewerkers hebben we 40% meer boeketten verkocht! We hadden een leuke actie. Aan ieder boeket hing een lootje en daarmee maakte je kans op een lunch bij een nieuw hip restaurant. Aan het boeket zat ook een kaartje van dat restaurant met de aanbieding van 10% korting op een lunch. Het was een geslaagde actie en door samen te werken met ander bedrijf help je elkaar!”

’Versmarketeer gaat underground’

Z

Paul Ras, Sense marketing & more

Mee eens, oneens of denkt u er heel anders over?

Reageer dan bij de marktredactie: A.F. Middelburg, 06-23631549 of mail afmiddelburg@hortipoint.nl

Vakblad voor de Bloemisterij 17 (2016)

even jaar geleden zijn wij met hetevenement en de verkiezing ’Versmarketeer van het Jaar’ gestart. Gezamenlijk wilden wij het marketingniveau in de verssector omhoogbrengen.

Met mooie cases hebben we honderden marketeers weten te inspireren.

Maar na al die jaren, hadden we ook gehoopt dat het evenement zichzelf wat meer kon bedruipen. Dat valt niet mee. Het is lastig grote sponsors te vinden. We merken dat veel partijen steeds vaker zelf bijeenkomsten organiseren. Niet zelden staat marketing dan op de agenda. Natuurlijk is dat positief en daar zijn we wel blij mee.

Er is veel meer aandacht voor. Door de eigen agenda’s kunnen partijen

helaas niet zo snel toezeggen dat zij het evenement willen sponseren.

Het is elk jaar duwen en trekken en daarom hebben we besloten het risico niet meer te nemen en ’underground’ te gaan. Dus geen Versmarketeer op het podium, maar digitaal. Wij hopen op een nog groter platform, waarop iedereen die het versproduct beter wil verkopen, elkaar vindt, inspireert en verbindt. Wij (Esther Rozeboom, Hans van den Ende en ik) hebben het jarenlang met plezier gedaan en wij hopen dat iemand opstaat die wil meehelpen om dit platform te laten groeien. Het werk is namelijk nog niet af; het niveau van marketing kan nog meer omhoog. Binnen de sierteeltsec-

tor zie je veel labels en merken ontstaan; er wordt zeker meer nagedacht over het vermarkten van het product.

Maar marketing is meer. Er zullen ook meer bewuste keuzes moeten worden gemaakt over onder andere plaats, promotie en prijs. En ook de ontwikkeling van de digitale wereld vraagt om nieuwe inzichten. De wereld en de versketen veranderen snel. Traditionale kanalen vervagen en gevestigde partijen worden volop uitgedaagd door initiatieven zoals Thuisafgehaald, Hellofresh en PicNic. Om van elkaar te leren en inspireren blijft er wat ons betreft dus de vraag naar een versplatform bestaan.

27

Analyses snijbloemen

FOTO: DE GRAAF VAN DER ZANDE

Dubbelbloemige lisianthus neemt dit jaar weer fors toe Na de groeispurt van dubbelbloemige lisianthus in de afgelopen drie jaar zet de stijging ook dit jaar door. Handelaren zien ook nog groeiperspectief. Waar ligt de grens?

Groei

Assortiment n

Versterkte daling enkelbloemige lisianthus geeft lucht Na de krimp vorig jaar zet de aanvoerdaling van enkelbloemige lisianthus dit jaar door. Op sommige bestemmingen en segmenten na signaleren handelaren minder vraag.

FOTO: DE GRAAF VAN DER ZANDE

Betere prijsvorming

n

28

Vakblad voor de Bloemisterij 17 (2016)

Broos herstel anthurium lijkt teruggevallen

FOTO: DE GRAAF VAN DER ZANDE

Nadat de middenprijs vorig jaar voor het eerst sinds jaren weer boven de halve euro eindigde, lijkt herstel van de anthuriummarkt terug te vallen. Aan de kwaliteit ligt dat niet.

Assortiment

Krimp in aanvoer stokt n

Marktacties Promotie

Bloemenagenda

n Balkonplant 2016: geranium, vanaf april mediacampagne nTerrasplant 2016: hibiscus, vanaf april mediacampagne

Bloemenbureau Holland, VBW en FloraHolland n wk 17 - wk 19: alstroemeria n wk 20 - wk 22: pioenroos n wk 23 - wk 26: lelie n wk 27 - wk 29: gladiool

nWoonplant van de maand mei: medinilla, gloriosa, anigozanthos n Woonplant van de maand juni: zamioculcas n Tuinplant van de maand mei: salvia nemerosa n Tuinplant van de maand juni: Hydrangea paniculata n PurE Seasonal Flowers april-september: pioen, astilbe, asclepias,

dahlia, zinnia, helianthus, alchemilla, limonium, phlox, campanula, gladiool, leeuwenbek, eremurus, rubus, artisjok, anethum, allium, celosia n 30 apr Rob’s Grote Tuinverbouwing met onder andere: buxus, TiSento, fruitbomen en planten, kleinfruit, Lavendula stoechas Anouk en Lavendula angustifolia Felice, bol-op-pot: tulp, hyacint, narcis, eucomis, glamini, freesia en sonatini, Hydrangea magical (kamer), Pelargonium grandiflorum, PUUR, biologische kruiden, pothelianthus, tuinbloeiers, dicentra, witte geurmix van gardenia, stephanotis en jasminum.

SBS6, 17.05 uur.

Bloemendagen n 1 mei n 1 mei n 1 mei n 2 mei n 3 mei n 4 mei n 5 mei n 5 mei n 5 mei n 8 mei n 8 mei n 9 mei n 15 - 16 mei

Dag van de Arbeid (Dui, Fra, Ita, Zwi, Pol) Orthodox Pasen, Dag van de Arbeid (Rus) Moederdag (Spa) Early May Bank Holiday (GB) Dag van de Grondwet (Pol) Dodenherdenking (Ned) Hemelvaartsdag (Ned, Dui, Fra, Zwi) Bevrijdingsdag (Ned, Den) Vaderdag (Dui) Feest van de Overwinning (Fra) Moederdag (Ned, Dui, GB, Ita, Zwi, Oos, Bel, Den) Dag van de Overwinning (Rus) Pinksteren

Heeft u informatie voor de agenda? Mail naar afmiddelburg@hortipoint.nl

Vakblad voor de Bloemisterij 17 (2016)

29

Analyse bloeiende planten FOTO: FLORIBUNDA

Exporteur over Engeland

Alles zit mee voor hortensia De vroege hortensia’s hadden het nog zwaar te verduren, maar vanaf februari is de handel stabiel en goed. De stijging van de middenprijs is vooral te danken aan de bijzondere soorten.

Bedrijf: Floribunda, Schipluiden Functie: directeur Belangrijkste afzetgebied: centrum Londen Inkoop: via commissionair op alle veilingklokken en rechtstreeks bij kwekers Aantal medewerkers: 6

Mengkarren

Bob Knijnenburg:

’Bloemisten trekken weg uit hartje Londen’ Hartje Londen is uw specialisatie? „Ja, dat klopt. Ik ben er al 19 jaar actief als lijnrijder, inmiddels ook met mijn zoon. We rijden er twee keer per week naartoe met een volle vrachtwagen. We hebben er winkeliers als klant, maar dat worden er steeds minder. Voor een bloemist zijn de huren in het centrum van Londen niet te betalen. Daarom zoeken ze andere oplossingen, bijvoorbeeld in een bedrijfspand of zelfs in hun garage.”

Die richten zich dan dus niet meer op de consument? „Nee, dat is in het centrum van Londen een beetje over. De supermarkten zijn daar ook debet aan, want zij verkopen erg mooie bloemen tegen lagere prijzen. De bloemist kan daar niet meer tegenop. Die richten zich nu, vanuit hun goedkopere locatie, vooral op hotels en kantoren. Dat is een goede markt in het centrum van Londen.”

Niet meer maar beter

Maar u reist ook nogal eens de wereld rond…

Bent u tevreden over hoe het loopt? „Ja het loopt goed, maar we zijn erg afhankelijk van de koers van het Engelse pond. Vorig jaar stond die op € 1,43, toen hadden we een topjaar. Sinds januari daalt hij en dat merken we meteen. We zitten dan wel in het hogere segment, maar de prijs blijft tellen.

Momenteel is er ook veel onrust door het komende Brexit-referendum en de aanslagen in Brussel. Het blijft dus nog wat onzeker allemaal. Hoe ik de toekomst zie? Er is veel gaande in Engeland, ik zou geen voorspelling durven doen!”

30

n

Verkochte aantallen x duizend

„Ja, dat komt omdat één goede klant van ons zich heeft gespecialiseerd in evenementen. Londen heeft een zeer internationale bevolking, dat is de reden waarom die evenementen nogal eens plaats vinden in buitenhuizen in Italië of Frankrijk of ergens in het MiddenOosten. Wij zorgen dan dat de bloemen en alle andere benodigdheden op de plaats van bestemming komen. Qua bloemen hebben we het dan vooral over rozen en seizoensproducten als hortensia, delphinium, pioenen en tulpen.”

Verkochte aantallen en middenprijs hydrangea op de Royal FloraHolland-veilingen van 2011 tot en met 2015.

Vakblad voor de Bloemisterij 17 (2016)

FOTO: ARIE-FRANS MIDDELBURG

Afzetzaken

Analyse tuinplanten

Groei bij kruiden gaat niet ten koste van sierplanten Ze heten ’tuinkruiden’en staan in de tuincentra vol in de spotlight naast de opkomende plukgroentes. Maar ze verdringen de terras- en tuinplanten volgens die tuincentra niet.

FOTO: PUUR AROMA, MARGRATEN

Bedrijf: BureauSierteelt.nl Aanleiding: Flower Expo Poland Rechts op foto: Francine van Wijk

Francine van Wijk Wat is Flower Expo Poland? „Het is een bloemen- en plantenbeurs van 1 tot en met 3 september in Expo XXI in Warschau. Een internationale beurs voor kwekers en handelaren in bloemen en planten en aanverwante artikelen. Met deze beurs sluiten we aan bij GREEN IS LIFE die al 23 jaar plaatsvindt. Deze beurs is gericht op buitengoed: planten, bomen, struiken en tuinarchitectuur.”

Is er al veel animo voor deelname?

Niet in de weg

„We zijn nu sinds 7 weken naamsbekendheid aan het opbouwen en actief aan het werven door mailings, persberichten en telefonisch contact. Het valt op dat bedrijven ook ons bellen. Dat is een goed teken. De eerste twaalf bedrijven hebben getekend en we zijn met een twintigtal (grote) partijen in gesprek. We mikken op een beursoppervlakte van 1800 tot 2400m2.”

De Poolse markt is ‘booming’? „De Poolse economie is de snelst groeiende van de EU. Ik sprak de Poolse bloemistenorganisatie en die vertelde dat Polen steeds meer te besteden hebben. Daardoor komt er een grotere vraag naar luxe producten. Gevolg is dat er bij bloemisten een segmentering plaatsvindt. Door de erfenis van het communisme was het aanbod van bloemen nagenoeg hetzelfde. Nu ontstaan verschillende doelgroepen, een high-end segment en een middengroep bijvoorbeeld. En uit de segmentatietool van VGB en FloraHolland blijkt dat Polen meer dan gemiddeld gek op bloemen zijn.

Het percentage Polen dat niet geïnteresseerd is, is slechts 2%. Ter vergelijking: in Duitsland is dat 22%.”

Breed assortiment

n

Verkochte aantallen x duizend

Verkochte aantallen en middenprijs van productgroep ´overig tuinkruiden´ via FloraHolland van 2008 t/m 2015 (Bron: Royal FloraHolland) Vakblad voor de Bloemisterij 17 (2016)

Gaan jullie activiteiten organiseren rond de beurs? „Jazeker. We concentreren ons nu op de acquisitie, daarna gaan we onder meer demo's voor bloemisten invullen. We huren daar arrangeurs voor in. Van alle EU-landen heeft Polen relatief gezien het grootste bloemistenkanaal. 70% van de bloemen wordt door bloemisten verkocht.

Daarnaast houdt GREEN IS LIFE seminars gericht op buitengoed. Wij zullen een onderwerp als marketing op het programma zetten.”

Wat is eigenlijk het bezoekersprofiel? „Er komen 6500 vakmensen uit Polen en omringende landen en 10.000 consumenten. Consumenten zijn alleen op de laatste dag welkom. We gaan heel gericht bezoekerspromotie doen richting inkopers van retailkanalen en tuincentra en bloemisten. Naast de inspanningen die GREEN IS LIFE verricht. Ook nodigt de bloemistenorganisatie haar leden uit. Samen met Sense Marketing & More organiseren we een marktverkenning.”

31

Tafelen tussen de tulpen Veel mensen weten volgens teler Rob van Haaster niet precies wat het vak inhoudt.

Om mensen ge誰nteresseerd te krijgen voor dit verhaal, plaatste hij een restaurant op de bollenvelden.

S

Cindy van der Zwet cvanderzwet@hortipoint.nl

Foto: Gerdien de Nooy

32

PurE seasonal flowers:

’Zichtbaar worden’ voor 0,06% van je omzet Zo´n 2.200 telers en veredelaars van seizoensproducten dragen samen jaarlijks € 215.000 aan de opbouw van promotieplatform ’PurE seasonal flowers’.

Een verplichte ’FPC-afdracht’ van 0,06% van de veilingomzet. Nu de basis ligt, wil de promotiecommissie graag verder uitbouwen. Met een vergelijkbaar budget. In mei wordt daarover gestemd.

Harmen Kamminga bloemisterij@hortipoint.nl

W

FOTO: PURE SEASONAL FLOWERS

Budget

Via presentaties op de beurs- of winkelvloer, www.pureseasonalflowers.nl, het magazine ’365 dagen bloemen’, sociale media en ondersteuning van vakgenoten die seizoensbloemen onder de aandacht brengen, wil het promotiecollectief PurE seasonal flowers bloemisten inspireren.

34

Vakblad voor de Bloemisterij 17 (2016)

Achtergrond

PurE seasonal flowers Zomerbloementelers bij FloraHolland startte in 2010 de promotiecampagne ’PurE summerflowers’. Vrijwillig en met hulp van onder meer de veiling en Bloemenbureau Holland staken telers ongeveer € 100.000 per jaar in het presenteren van hun producten en de verhalen van hun kwekerijen richting de consument en bloemisten (via website, aanwezigheid op beurs- en winkelvloeren en promotiemateriaal). In 2013 zochten telers en veredelaars van bijzondere bolbloemen en van snij-, bes- en trekheesters aansluiting bij het ’PurE-platform’. Vanaf 2014 is er ’PurE seasonal flowers´ met een ruimer budget door verplichte deelname door alle

2.200 aanvoerders van seizoensbloemen via de ’FPC-formule’ van FloraHolland.

De heffing is indertijd vastgesteld op € 60 per €100.000 omzet. Via www.pureseasonalflowers.nl, het seizoensmagazine ’365 dagen bloemen’, sociale media en actieve ondersteuning van initiatieven van vakgenoten die seizoensbloemen extra onder de aandacht brengen, wil PurE seasonal flowers bloemisten blijven inspireren. Van het magazine gaan 33.000 stuks naar Europese bloemisten.

Nog beperkt

Meer bereiken 10.000 volgers

Vakblad voor de Bloemisterij 17 (2016)

35

Nieuws

FOTO: HANS NEEFJES

Kwaliteit bol-op-pot uitstekend

Tevreden over seizoen.

Een overzicht van de presentatie die telers van bol-op-pot op de Keukenhof hebben. Diverse gewassen zijn daar permanent te zien. Op 19 april was een productbijeenkomst

Veel bijzondere bolgewassen en narcissen

Prijswinnaars narcis en bijzonder bolgewassen Keukenhof 2016

Categorie Cultivar/gewas

Inzender

Bijz. bolgewassen pot

Muscari ’Baby’s Breath’

De Schullhorn, Anna Paulowna

snij

Fritillaria persica ’Alba’

C.S. Weijers & Zonen, Hillegom

Vakprijs

Amaryllis

Floralia, Lisse

Beste stand C.S. Weijers & Zonen Hillegom

Narcis Vakprijs

zaailing ’W2’

M.H van der Zon & Zn, Lisse

2e prijs

’Dutch Dynamite’

J.G. Weijers & Zn, Burgerbrug

3e

’Play Fair’

W.F. Leenen, Voorhout

4e

’Trepolo’

Aad van Ruiten & Zn., Lisse

5e

’Falmouth Bay’

J.G. Weijers & Zn, Burgerbrug

Niet de allermooiste narcis volgens de jury van bloemisten, deze Trepolo. Wel mooi wit van kleur en de bijzondere bloemtekening lijkt op een oranje zeester.

36

Vakblad voor de Bloemisterij 17 (2016)

n

Twintig dagen houdbaar

n n n

FOTO’S: HANS NEEFJES

Consumentenonderzoek

Handelsbedrijf C.S. Weijers & Zonen uit Hillegom won de standprijs met haar inzending van 200 bijzondere bolgewassen. Een daarvan was muscari armeniacum Fantasy Creation.

Vakblad voor de Bloemisterij 17 (2016)

37

Triton bioreactor simuleert weerbare bodem

Recirculatiewater zuiveren in een tank met bacteriĂŤn De Triton bioreactor zou de positieve effecten van een weerbare bodem beschikbaar maken voor substraatteelt. Dat zou problemen in de wortelzone verminderen of voorkomen. Inmiddels zijn er drie bedrijven die experimenteren met deze techniek. De eerste resultaten zijn positief.

Joef Sleegers jsleegers@hortipoint.nl

A

Op proef bij drie bedrijven

Recirculatie in orchideeĂŤn

Standaardkweek

38

Vakblad voor de Bloemisterij 17 (2016)

FOTO: JOEF SLEEGERS

Plaatsing van de Triton bioreactor bij een orchideeĂŤnkwekerij in het Westland. Of deze de verhitter helemaal gaat vervangen staat nog niet vast.

Robuust biologisch systeem

In het kort n In de Triton bioreactor halen micro-organismen organische stof uit het recirculatiewater.

Constante kwaliteit?

n Tevens wordt zuurstof aan het water toegevoegd. n Daardoor zouden ziektenverwekkers minder kans krijgen. n De eerste praktijkervaringen zijn positief. n De bioreactor is niet bedoeld om bestrij-

dingsmiddelen uit het spuiwater te zuiveren.

Vakblad voor de Bloemisterij 17 (2016)

39

RNA-analyse maakt actieve genen zichtbaar

Het geheime leven van de plant ontrafeld Inzicht krijgen in het gedrag van een plant en daarop reageren. Dat is in een notendop de meerwaarde die het analyseren van RNA kan bieden voor de tuinbouwsector. Het RNA – dat de erfelijke informatie van DNA omzet in ­eiwitten – toont bijvoorbeeld aan of de knoprust van de plant is doorbroken.

Ook kunnen ziekten en plagen tijdig worden opgespoord.

Ank van Lier bloemisterij@hortipoint.nl

H

FOTO: STILUS-GO.NL

Ziekteverwekkers in beeld

Via Next Generation Sequencing is bijvoorbeeld vast te stellen of een plant klaar is om de koelcel in te gaan.

40

Vakblad voor de Bloemisterij 17 (2016)

Achtergrond

Wat is RNA en hoe werkt het?

De erfelijke informatie van een plant ligt opgeslagen in het DNA. Deze informatie staat vast en kan niet veranderen. De plant bepaalt echter zelf welke genen hij gebruikt en tot expressie brengt. Tijdens dit proces, dat in vaktaal ’transcriptie’ heet, worden RNA-moleculen aangemaakt. „RNA wordt omgezet in eiwitten, die dienen als basis voor alle processen in de plant. Ieder gen is verantwoordelijk voor één of meerdere processen”, zegt André van der Wurff, onderzoeker bij Wageningen UR. „Als je weet welke processen bij welk gen horen, kun je aan de hand van de genactiviteit – het RNA dus – vaststellen wat er gaande is in de plant. Nog voordat dit aan de buitenkant

zichtbaar is.”

Met Next Generation Sequencing is het mogelijk om alle actieve genen in kaart te brengen en hun activiteit te bepalen. Ook NSure werkt met deze techniek. „Door extremen, bijvoorbeeld niet- en wel koudetolerante hortensiaknoppen te vergelijken, zijn wij in staat om de genen te selecteren die betrokken zijn bij dit proces”, zegt onderzoeker Nathalie Verhoef. „Als je die op een rijtje hebt, kun je een test ontwikkelen om vast te stellen of de plant bijvoorbeeld klaar is om de koelcel in te gaan. Maar ook andere informatie over de processen in de plant kan op deze manier relatief eenvoudig worden verkregen.”

Effectiviteit van middelen

Groeiende belangstelling

Vakblad voor de Bloemisterij 17 (2016)

41

Teelttips ZOMERBLOEMEN Sclerotinia De rattenkeutelziekte (Sclerotinia) lijkt het aantal waardplanten flink uit te breiden. Waren het vroeger een paar gewassen als trachelium, zonnebloem en lysimachia waar de ziekte gemakkelijk in kwam, op dit moment is deze reeks gewassen veel groter.

Flinke aantastingen zijn aangetroffen in astilbe, campanula, veronica en astrantia. De ziekte valt het

LELIE Krijtscherm In toenemende mate kiezen leliebroeiers ervoor om te krijten in twee fasen.

Grofweg eind maart is een krijtscherm aangebracht dat +/- 30% van de instraling wegschermt.

Eind april/begin mei wordt vervolgens aangevuld tot +/- 60% scherming. Teelttechnisch is dit de ideale

VASTE PLANTEN

42

Stengelaaltjes

eerst op doordat er takken midden in het gewas slap gaan. Op dat moment is het witte schimmelpluis aan de stelen onderin het gewas erg goed te zien.

Door dit direct te bestrijden via onderdoor spuiten met Rovral, wordt voorkomen dat de schimmel zich inkapselt en de sclerotiën (rattenkeutels) vormt die in de grond achter blijven.

De schimmel komt het meest voor vlak nadat er

in het gewas gewerkt is.

Het ophalen van steungaas zorgt meestal voor de grootste uitbreiding. Werk liefst niet in een gewas dat erg op spanning staat en controleer het gewas regelmatig. In het stadium dat het schimmelpluis te zien is, is deze schimmel goed te bestrijden, hierna eigenlijk niet meer.

Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

aanpak. In principe wordt het schermdoek na het krijten overdag niet meer gebruikt. Slechts bij extreme instraling kan een paar uur schermen overwogen worden.

een te droge bovengrond in de jonge aanplant wortelbederf optreden door Rhizoctonia solani en Fusarium solani. Tegelijkertijd mag de tweede steek van de bouwvoor niet te nat worden in verband met pythium en phythophthora.

Als de tweede steek te nat dreigt te worden en de bovengrond droogt toch uit, dan is het aan te raden om die vochtig te houden met dagelijks een kleine gietbeurt van 3-5 mm.

Ook voor de grotere gewassen is voldoende

beschikbaarheid van water nu erg belangrijk. Bij te droog telen is de kans op bladpuntverdroging sterk verhoogd.

Het is verstandig om minimaal om de dag een inspectierondje te doen om te vochtigheid van de bodem in de verschillende plantvakken te controleren en zo nodig de watergift bij te sturen.

Wanneer u bij sterk drogend weer erg veel giet kan meestal de EC van de watergift iets verlaagd worden omdat u anders te

veel kilogrammen kunstmest per week geeft. Het risico van verzilting van de bodem ligt dan op de loer.

Uiteraard is het verstandig om dit regelmatig te controleren door middel van een grondmonster. Als de EC van de bodem in opéénvolgende monsters een (te sterk) stijgende lijn heeft, is dat een signaal dat de EC gift verlaagd kan worden.

overjarige teelten kunnen hierdoor mogelijk wat extra groei in de komende weken gebruiken. Een extra N-bemesting kan dan nut hebben. Neem hierbij wel in acht dat het weer in de komende periode makkelijk om kan slaan naar groeizaam weer. Dan weer snel omschakelen naar kalium-bemesting is raadzaam.

Door een niet al te strenge winter hebben de overjarige teelten overwegend een goed wortelgestel. Dit

kan mede leiden tot een snelle groeireactie.

van normaalbehoeftige gewassen.

Tenslotte enkele sterkbehoeftige gewassen: Delphinium elatum, Lavandula angustifolia en liatris.

Diverse soorten hebben in deze periode een specifieke extra ijzerbehoefte, zoals Papaver orientale, nepeta- soorten en Primula vialli. Kortom alertheid en snel en juist reageren is nu geen overbodige luxe.

Watergift & EC Eén van de moeilijkste dingen deze tijd van het jaar is watergeven. Bij jonge aanplant mag de bovengrond niet uitdrogen aangezien dit ten koste gaat van de vorming van stengelwortels en soms de knopvorming. Ook kan bij

schoon containerveld.

Hiermee is onkruidgroei te voorkomen of te beperken.

In ieder geval beter dan wanneer planten op dezelfde velden door elkaar worden geplant.

Blokbeplanting De eerste overjarige containerteelten van buiten zijn geraapt, terwijl er ook veel eerstejaarsbloeiende producten worden opgezet.

Van belang kan zijn om de nieuwe teelten zoveel mogelijk als blokken bij elkaar te zetten op een

PHLOX

Schrale groei De afgelopen periode is de groei schraal geweest, veroorzaakt door enige weken met veel (noorden) wind, lange perioden met nachtvorsttemperaturen en winterse buien (afgelopen week). De later bloeiende

Stengelaaltjes in phlox vormen een steeds groter gevaar.

De aantasting is te herkennen aan extreme verdikking van de onderkant van de uitgroeiende bloemsteel, waardoor een soort rozet ontstaat. Bestrijding is erg moeilijk; het komt voornamelijk neer op voorkomen van verspreiding. In de meeste gevallen begint de aantasting met een enkele plant. Direct verwijderen lijkt een reële mogelijkheid om besmetting te voorkomen, omdat stengelaaltjes zich in tegenstelling tot bladaaltjes minder snel verspreiden. In de praktijk lijkt deze methode al goed te werken. Dus aan het begin van de teelt de enkele zieke plant verwijderen en als de uitbreiding te groot wordt rooien en afvoeren.

Bemestingbehoefte Aangaande de bemestingbehoefte van vaste planten wordt er een indeling gemaakt in zwak-, normaal- en sterkbehoeftige gewassen.

Voorbeelden van zwakbehoeftige gewassen zijn: ajuga, euphorbia en lupinus.

Aquilegia, leucanthemum, coreopsis, heuchera, monarda zijn voorbeelden

Wilfried Poland, Bloembollenadvies, 06-31698070

Jan Eppinga, Florensis, 06-51555041 Vakblad voor de Bloemisterij 17 (2016)

Schoffelen

GROENE EN BONTE PLANTEN Klimaat In voorjaar kan het licht wel eens te scherp zijn.

Een goede balans tussen straling, temperatuur en luchtvochtigheid in de kas heeft een positief effect op de gewasgroei. Lichtgevoelige gewassen moeten geschermd worden. Als de vochtigheid op peil is te houden, kunnen ook schaduwplanten veel meer licht verdragen dan in het verleden werd aangenomen.

De felle zonnige momenten van de laatste tijd vragen wel om zorgvuldige regeling van de schermdoeken. Bedenk daarbij dat natuurlijke warmte erg welkom is.

Stem de ventilatieregeling af op de gewenste vochtigheid in de kas. De maximumraaminstellingen zijn ook een

PERKGOED Wisselend weer De klimaatregeling vraagt alle aandacht bij dit wisselende weer. Op zonnige momenten kan het erg snel te scherp worden. Bij bloeiende gewassen is er dan grotere kans op verbrande bloemen, vooral in gewassen die wat droger gekweekt worden. Met een goede schermregeling is een te hoge temperatuur iets te temperen. Een licht krijtscherm is aan te bevelen bij het ontbreken van een beweegbaar scherm. Houd bij schermen rekening met eventuele hangplanten. Een dubbele rij hangplanten neemt circa 25% van het licht weg van het onderVakblad voor de Bloemisterij 17 (2016)

punt van aandacht, evenals de naloop van de windzijde op de luwe zijde. Het voorjaar, zeker de laatste week, kenmerkt zich vaak door een koude wind. Dus de windzijde zo laat mogelijk openen en de naloopinstelling kritisch beoordelen. Bij relatief lage buitentemperaturen speelt de P-bandinstelling een belangrijk rol.

Hou klimaat actief Om nu het voordeel van de zonnige momenten goed te benutten, is een lichtverhoging op de ventilatietemperatuur aan te houden van tenminste 2°C. In de namiddag is het verstandig om een hogere ventilatietemperatuur aan te houden. In die fase is het wel belangrijk het klimaat actief te houden met

staande gewas. Door schermen is iets droger te telen, maar het remt ook de gewasgroei en -ontwikkeling. In een niet-geschermde kas droogt het gewas veel sneller en moet er dus meer water worden gegeven.

Goed bemesten Goede bemesting is in de eindfase essentieel. Een goed bemeste plant houdt het veel beter in de afzetketen en vergoot de houdbaarheid bij de consument. Kies voor een generatief schema met veel kali, magnesium en sulfaat. Houd wel het stikstofniveau in de gaten; te lage stikstofgehalten geven snel veel geel blad.

Afhankelijk van het ras en de gewasstand is remmen tot het einde van de teeltfase noodzakelijk. Te weelderige planten goed stil zetten met Bonzi of Tilt. Deze middelen

ventilatoren of een minimumraamstand. Anders ontstaat er een dood klimaat in de kas en dat verhoogt de kans op schimmelziekten.

Nu de dagen weer lengen, kunnen de energiedoeken weer later dicht en eerder open. Sluit het energiedoek circa 1 uur voor de zonsondergang en stuur het ’s morgen weer tijdig open. Het vroege licht is meer dan welkom voor de gewasgroei.

Het is raadzaam om een maximumbuistemperatuur in te stellen op het moment dat de energieschermen openen. Een korte kouval is acceptabel bij goed weer.

De kas warmt immers snel op in deze periode.

Arie van Bostelen, 06-51312208

worden vaak gecombineerd met CeCeCe of Alar. Let op concentraties. Te intensief remmen vertraagt de bloei.

Gewasbescherming Qua bestrijding vragen wittevlieg en luizen vooral de aandacht. Een preventief bestrijdingsschema is de beste garantie voor een schoon gewas in de eindfase. Tegen botrytis is het ook belangrijk een preventief schema aan te houden met de bekende middelen.

Valse meeldauw vraagt een hele andere aanpak en zal gericht bestreden moeten worden. Vaak wordt hier Ridomil Gold voor gebruikt.

Pas dit middel hoogstens tweemaal per teeltcyclus toe om resistentievorming te voorkomen.

Schneider Youngplants, 06-53281711

Kees van Egmond kees@kees-ineke.nl

Scherming ‘Maar waar ga je dan gieten?’

‘Hier, en in het vak waar jij nu nog staat.’

‘En hoelang duurt dat nog?’

‘Nou, een minuut of veertig.’

‘Als ik dan maar niet nat wordt!’

De dag die je wist dat zou komen. Schermdoek is mooi spul, maar zoals met alles, er komt een keer een eind aan. Slijtage, een gat door een kapot luchtraam en kunststof atlasdraden die verteren en knappen. O ja, en regelgeving natuurlijk. Want na een aantal brandende tuinbouwbedrijven heeft de verzekering er genoeg van: brandwerend materiaal graag!

En dus besloten we een maand of twee geleden een offerte aan te vragen. Het was tenslotte alweer 14 jaar geleden dat ons huidige energiedoek er ingetrokken werd. Volgens economische maatstaven moet je dan geld genoeg hebben gespaard om een nieuwe installatie te kunnen betalen. Zo blijft de BV Nederland in bedrijf.

Nu had ik een paar jaar geleden een vertegenwoordiger van een schermingsinstallatiebedrijf aan de deur gehad. Kaartje gekregen met de belofte dat we aan hem zouden denken als er vernieuwd ging worden. ‘Maar dat duurt nog wel een jaar of twee.’ Hij had geduld.

Dus toen we met onze huisinstallateur de offerte bespraken was ik echt van plan die belofte na te komen. Of eigenlijk deed ik dat ook, ik dacht aan hem. Maar ja, als je op zo’n donderdagmiddag met elkaar tot de conclusie komt dat de offerte die er ligt goed passend is, je bent er beiden tevreden over… We hebben er een klap op gegeven. Een goede relatie is tenslotte meer waard dan het onderste uit de kan. Sorry!

En zo wordt er nu hard gewerkt om alles te vernieuwen. Het oude doek eruit, nieuwe draden erin, nieuw doek erin, zijgevels idem dito. We hebben er wekenlang een paar medewerkers bij.

En ze laten zich horen. ‘HO! EFFE WACHTEN! DIE DRAAD IS TEKORT!’ ‘WAT ZEG JE?!’

‘DAT DIE DRAAD TE KORT IS!!!’ ‘O!!!’ Enfin, u weet hoe dat gaat. Maar wel gezellig hoor.

Het is ook wel een beetje behelpen. De ergste zoninstraling wegschermen is er even niet bij.

En dat is soms lastig, vooral als de plantjes net gepoot zijn. Maar met een beetje overleg komen we een heel eind. ‘Dan wacht ik wel even met gieten tot je daar weg bent.’ Ik kan natuurlijk ook een geintje met hem uithalen…

43

Nieuws

Oprukkende rode spintmijt doorbreekt weerstand plant Opmars noordwaarts

Elke resistentie ooit doorbroken

Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorg-

Colofon

vuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van

Redactie E-mail: bloemisterij@hortipoint.nl www.vakbladvoordebloemisterij.nl Vakredactie POLITIEK EN ECONOMIE Quincy von Bannisseht (071) 565 96 37, qvb@hortipoint.nl Peter van Leth (071) 565 96 88, pvanleth@hortipoint.nl MARKT EN AFZET Arie-Frans Middelburg (071) 565 96 87, afmiddelburg@hortipoint.nl Cindy van der Zwet (071) 565 96 30, cvanderzwet@hortipoint.nl TEELT EN TECHNIEK Hans Neefjes (071) 565 96 38, hneefjes@hortipoint.nl Joef Sleegers (071) 565 96 42, jsleegers@hortipoint.nl

44

Webredactie Erik Rotteveel Vormgeving Diseno vormgeving

Uitgever Vakblad voor de Bloemisterij is een wekelijkse uitgave van Hortipoint Schipholweg 1, 2316 XB Leiden, Postbus 9324, 2300 PH Leiden E-mail: svs@hortipoint.nl, website: www.hortipoint.nl

de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie.

Lezers wordt met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun

Fotografie Gerdien de Nooy Freelancers Hermen de Graaf, Bernadette Hoefsloot, Harmen Kamminga, Ank van Lier, Astrid ZoumpoulisVerbraeken Productiecoördinatie Jenny Mostert (071) 565 96 33

Directeur Emile Blomme Secretariaat Linda Laman

professionele kennis en ervaring en de te gebruiken

(071) 565 96 71

informatie te controleren.

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een

(071) 565 96 78

geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elek-

ABONNEMENTENSERVICE Een abonnement kunt u aanvragen bij de abonnementenservice van Abonnementenland via www.aboland.nl. Ook voor adreswijzigingen en opzeggingen kunt u daar terecht. Abonnementenland is ook bereikbaar via Twitter. Stuur uw tweet naar: @Aboland_klanten. Ook via www.vakbladvoordebloemisterij.nl/abonneren kunt u een abonnement aanvragen. Op deze website vindt u ook de prijzen van de verschillende abonnementen. Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk 12 weken voor vervaldatum bij de abonnementenservice wordt opgezegd. Dit kan schriftelijk, telefonisch of via de site.

Ook voor informatie over een lopend abonnement kunt u contact opnemen met de abonnementenservice.

ADVERTENTIE-EXPLOITATIE Accountmanager: Gert-Jan Bloemendal, (0342) 49 48 07, g.bloemendal@bdu.nl Media-adviseur: Martin ten Hoven, (0342)- 494291 Verkoopleider: Ron van de Hoef, (0342) 494 263, 06 51 80 63 25, r.v.d.hoef@bdu.nl

tronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever.

Druk: Tuijtel, Hardinxveld-Giessendam

klimaatneutraal natureOffice.com | NL-215-194179

gedrukt

Dit vakblad is gedrukt op FSC®-gecertificeerd papier en klimaatneutraal geproduceerd.

Vakblad voor de Bloemisterij 17 (2016)

Kasgenoten

A genda 30 apr-4 mei Bloemendagen, Anna Paulowna.

Info: www.bloemendagen.nl 26 mei Congres ’Energietransitie en geothermie’, 13:30 in ’s-Gravenzande. Voor informatie en aanmelding: www.gemeentewestland.nl 2 juni Algemene Ledenvergadering FloraHolland, 19:30 uur, Aalsmeer 14-16 jun GreenTech Tradeshow, Beurs, Amsterdam RAI. Info: www.greentech.nl 14-17 jun FlowerTrials, diverse regio’s.

Info: www.flowertrials.com 7 en 8 sep FloraHolland Autumn Fair, Aalsmeer.

2-4 nov IFTF, Vijfhuizen. Info: www.iftf.nl 2-4 nov FHTF, Aalsmeer.

Info: www.royalfloraholland.com

LTO Glaskracht Nederland 11 mei Waterdagen, Maasdijk 12 mei Algemene ledenvergadering gewascoöperatie roos, 13.00 uur, Bleiswijk 12 mei Masterclass ’Meer rendement uit CO2 in potplanten’, 14.00 uur, Honselersdijk 23 mei Bijeenkomst Kansen voor ondernemers, over kansen in de gemeente Midden-Delfland, verdere programma en locatie volgt.

6 okt WaterEvent, Bleiswijk Info: www.ltoglaskrachtnederland.nl

Keukenhof t/m 16 mei Lisse, bloemenshows: t/m 16 mei Orchideeën, Anthurium, Potplanten, Amaryllis, Bol-op-Pot, Lelie, t/m 1 mei Tulpen, t/m 3 mei Alstroemeria, t/m 16 mei Vaste planten, 5–10 mei Chrysant- en Calla, 5–16 mei Lelie, 12–16 mei Anjer- en Zomerbloemen.

Info: www.keukenhof.nl

Buitenland 8-10 jun IFTEX, Nairobi, Kenia.

Info: www.iftex.org 13-15 jun Hortivation by IPM Essen, Essen Duitsland. Info: messe-essen.de 29 jun-1 jul Vakbeurs Öga, Koppigen, Zwitserland. Info: www.oega.ch 1-3 sep Green is life, bloemen- en plantenbeurs, Warschau, Polen. www.greenislife.pl 5-8 okt Agriflor, Quito, Ecuador.

Info: www.agriflor.com

FOTO: PETER VAN LETH

Binnenland

Leeftijd: 47 en 50 jaar Plaats: Heerhugowaard Teelt: rozen, sundaville, patiorozen en thunbergia Oppervlakte: 3,2 ha, waarvan 1,2 ha roos en 2 ha kuipplanten

Robert en Leo van der Hulst Twee bedrijfsnamen op jullie bedrijfskaartje?

Leo: „Dat klopt; Van der Hulst Rozen en Summerville Plants. In 2008 zijn we een rozenkas gaan ombouwen om er kuipplanten te kunnen gaan telen. Enerzijds vanwege de concurrentie in de rozenteelt, anderzijds om risico’s met meerdere teelten te spreiden en om een gunstigere energiesituatie op het bedrijf te realiseren.”

Dus geen snijhortensia’s zoals veel rozencollega’s hebben gedaan?

Robert: „We hebben in 2007 geïnvesteerd in een nieuwe WKK met rookgasreiniging en teruglevering. Met zo’n bedrijfsuitrusting komt een snijhortensiateelt niet in beeld.”

En, tevreden over de omschakeling?

Leo: „We zijn redelijk tevreden. Rozen als jaarrondteelt en kuipplanten als seizoensteelt vullen elkaar op meerdere terreinen mooi aan.”

Robert: „Als glastuinbouwondernemer moet je tegenwoordig met de middelen die je hebt, goed inspelen op de economische situatie. En daarin hebben wij zeker geen verkeerde keuze gemaakt.”

Hoe is de taakverdeling tussen jullie?

Leo: „Vooropgesteld, we kunnen elkaars taken volledig overnemen. Wel zo makkelijk, bijvoorbeeld tijdens vakantieperioden. Taken overnemen is met deze combinatieteelt sowieso makkelijker geworden. De druk met dit seizoensproduct is in de zomer toch minder. Echter, Robert houdt zich meer bezig met inkoop en financiële zaken en ik sta op beurzen, ben aanspreekpunt voor kopers en hou me bezig met de teeltsturingen.”

Robert: „Samen ondernemen, bevalt ons prima. Het zorgt voor een goede balans tussen werk en gezin.”

Wat zijn de vakantieplannen?

Leo: „Met vrouw en kinderen kamperen in Frankrijk.”

Robert: „Met vrouw en kinderen kamperen in Frankrijk, maar ergens anders dan Leo.”

Welke beurzen stonden of staan op het programma?

Leo: „Onze beursdeelname is voor dit jaar weer achter de rug. We hebben zowel op de FloraHolland Seasonal Trade Fair als Spring Fair gestaan. Allebei zinvolle beurzen voor ons. Op de Seasonal Trade Fair hebben we getoond waar we dit jaar mee komen; op de Spring Fair is het tijd om echt zaken te doen.”

Onderstaande symbolen hebben de volgende betekenis en verwijzen naar de website vakbladvoordebloemisterij.nl

Foto’s

Filmpjes

Vakblad voor de Bloemisterij 17 (2016)

En de ’klassieke kasgenootvraag’: wat zijn jullie hobby's?

Leo: „Schaatsen in de winter, en beetje wielrennen in de rest van het jaar.”

Robert: „Zwemmen en schaatsen.”

45

MACHINAAL OPPOTBEDRIJF

OPPOTTEN, POTTENPERSEN EN VERHUUR SINDS 1990 (26 JAAR) WWW.JOSVANDERHOEVEN.NL INFO@JOSVANDERHOEVEN.NL 06-54734323

Tevens alle stoomwerkzaamheden

Compleet in teeltvloeren Telefoon: 0182 - 351144 • Bergambacht info@houdijkdenboer.nl • www.houdijkdenboer.nl

Kuma II B.V.

Bloempotten Opzetstukken Inpakstokken Aanverwante artikelen

Gereedschap en matrijzenmakerij Spuitgieten Recycling van kunststof

Groot assortiment uitgangsmateriaal

Krijten en reinigen Wij helpen u graag! tel: 06-18277073 www.sproeibedrijf-os.nl

• Euphorbia milii • Cupressus Wilma • Ficusvariëteiten • Sundaville • Kuipplanten en kruiden • Lavandula • Senetti

mvanveenbv.com | 0297 32 65 16

Roelofarendsveen 071-3313356 • 06-22196960 info@klinkstoom.nl • www.klinkstoom.nl

Een bedrijfsbezoek is het eerste wat we doen, voordat we iets gaan roepen !

Voel je welkom bij ons!

Ga naar www.biobestgroup.com