VBB 29-30-2016 by Stichting Vakinformatie Siergewassen

Bloemisterĳ Vakblad voor de

30-39

29/30 71e jaargang 22 juli 2016

Gezonde bodem

8 Topondernemers

12 Kroonjaar voor

16 VGB-directeur

18 Plantenomzet

nemen kĳkje in elkaars keuken

kwekerĳ Scholte Orchideeën

Robert Roodenburg over aftuin-veilen

zet export op Italië in de plus

media

ADVERTEREN IN ONS THEMANUMMER

GEÏNTEGREERDE GEWASBESCHERMING Aandacht wordt onder meer besteed aan de grondbeginselen van geïntegreerde gewasbescherming en hoe ondernemers daarmee omgaan. Verder komt aan de orde in hoeverre de sector denkt met een systeemaanpak het middelenpakket verder te vergroenen en in de benen te houden. Editie: nummer 39 Verschijning: 30 september Deadline: 23 september

UW ADVERTENTIE IN DIT THEMANUMMER?

Neem vrijblijvend contact op met Gert-Jan Bloemendal telefoon: 0342-494807, mobiel: 06-13514059 e-mail: g.bloemendal@bdu.nl

Bloemisterij Vakblad voor de

4 ’Plant in balans is beter

weerbaar tegen ziekten’

Opinie 4 Interview: ’Plant in balans is beter weerbaar tegen ziekten’ 4 Commentaar: Aandacht voor de bodem onder het bedrijf 5 Stelling: Bloemen en planten koop je in de ’echte’ winkel

Nieuws 6

Een selectie uit het meest recente nieuws

Bedrijf en afzet 8 Ondernemen: Een ontmoeting tussen twee topondernemers 11 Column: Cok Harteveld, China

8 Een ontmoeting tussen twee topondernemers

12 Ondernemen: ’Mijn vader is de financiële waakhond van het bedrijf’ 14 Vragen: Hoe zit het met belastingheffing over vermogen? 16 GreenTech interview: Robert Roodenburg, VGB 18 Afzet: Toename bij planten trekt export naar Italië in plus

Markt 22 In vollere leliemarkt nu betere start buitenteelt 22 Vraag en aanbod amaranthus redelijk in balans 23 Verschil marktpotentie Campanula medium en glomerata 24 Markt curcuma wordt steeds gezonder 25 Onbekende pluimhortensia begint meer op te vallen

Thema

12 ’Mijn vader is de financiële waakhond van het bedrijf’

GEZONDE BODEM 30 Bodem verbeteren blijft hot 32 Biostimulanten: hoe werken ze? 35 ’Baat het niet, schaadt het niet’ is een gevaarlijke houding 36 Bodemverbeteraars: ’Nuttig, maar voor iedereen een grijs gebied’

Teelt 26 In beeld: Klein begin met drone 28 Gewasbescherming: Kasgeluiden 40 Teelttips: brassica, perkgoed, phalaenopsis, chrysant, roos 41 Column: Feico Smit, Oeganda 42 Teelttips: carthamus, lelie, tulp, groene en bonte planten, anthurium

16 ’Aftuin-veilen is meest efficiënt en goedkoopst’

43 Column: Kees van Egmond

Nieuws 44 ’Tuinbouw, big data, robotisering en ’the internet of things’

Service 45 Kasgenoot: Wilfred Janssen Agenda Voorplaat: Foto: Hans Neefjes

Vakblad voor de Bloemisterij 29/30 (2016)

Opinie Jan Voogt, onderzoeker Hoogendoorn:

’Plant in balans is beter weerbaar tegen ziekten’

FOTO: JOEF SLEEGERS

In Het Nieuwe Telen staat de plantbalans centraal. „Deze balans kan nog verder worden uitgebreid met het wortelmilieu en de biologie”, denkt Jan Voogt, onderzoeker bij Hoogendoorn Growth Management. „Op die manier ontstaat een optimaal groeiklimaat waarin alle positieve factoren elkaar versterken. Dan wordt het gewas ook weerbaarder tegen ziekten en plagen.” Joef Sleegers jsleegers@hortipoint.nl

Wat is de laatste ontwikkeling van Het Nieuwe Telen?

Hoe ziet het andere perspectief eruit? Is er bewijs dat biologische gewas bescherming dan beter werkt? Waarom is dat nodig?

Past de term ’balans’ wel bij de visie: telen is een topsport?

Commentaar Joef Sleegers vakredacteur jsleegers@hortipoint.nl

Aandacht voor de bodem onder het be

et was een boeiende ontmoeting tussen de topondernemers melkveehouder Jan Dirk van de Voort en boomkweker Toon Ebben. Van de Voort is agrarische ondernemer van het jaar, Ebben tuinbouwondernemer van het jaar. Wat is het kenmerk van een topondernemer? Het is in elk geval geen wedstrijdje wie de meeste bloemen of de grootste kas heeft. Volgens de jury gaat het om ondernemers die durf, daadkracht, duurzaamheid en doorzettingsvermogen tonen. Ook waardeert de jury het als de ondernemer in staat is zijn omgeving te vertellen wat hij doet, hoe hij het doet en waarom. Het is immers goed als de hele sector er

inspiratie uit haalt. Van de Voort en Ebben kunnen dat verhaal prima vertellen. Wat kun je hier als collega-ondernemer van leren? Dat is lastig, want een topondernemer is per definitie eigenzinnig. Het begint bij een basisvisie, die de bodem is voor alle beslissingen. De visie moet vitaal en in balans zijn. Dit werkt door in het hele bedrijf en al zijn producten. Dat maakt ook dat de werkwijze van de topondernemers niet zo maar is te kopiëren. En dan de ’echte bodem’, het kapitaal van het bedrijf. Daarover gaat het themanummer van deze week. Ook de echte bodem moet vitaal zijn en Vakblad voor de Bloemisterij 29/30 (2016)

Wilt u uw mening geven? Stuur een brief naar postbus 9324, 2300 PH Leiden of naar bloemisterij@hortipoint.nl. Reacties moeten maandag voor 9:00 uur binnen zijn. De redactie kan brieven inkorten of weigeren.

Wordt het ’denken in balansen’ door de praktijk opgepikt?

Stelling

Bloemen en planten koop je in de ’echte’ winkel De verkoop van kleding, schoenen, elektronica, zelfs versproducten, loopt steeds meer via internet. Bloemen en planten worden echter nog niet zo vaak in de webshop gekocht. Dit zijn impulsartikelen en die koop je toch vooral in een ’stenen’ bloemenwinkel. En dat zal zo blijven. Want ondanks al het internetgeweld blijven bloemen en planten producten die de consument wil zien, voelen en ruiken!

Bart van Oostveen, kuipplantenvermeerderaar in De Kwakel Wat is het verband met ’Het nieuwe doen in plantgezondheid’?

Komen subsidies voor HNT niet in gevaar als de energiedoelstelling wordt losgelaten?

drijf

„Voor beide is en blijft een markt. De markt van internet kan de komende jaren nog wel eens groeien, want er zijn steeds meer internet aanbieders die de logistiek zo goed op orde hebben dat ze heel snel kunnen leveren. Op een nieuwe tv hoef je niet meer tot de volgende dag te wachten; deze kan vanavond nog geleverd worden. Op die

manier zou je ook een bloemetje of een plant als cadeau kunnen versturen naar je relatie. Ook een internet-abonnement waar je elke maand verrast wordt met de plant van de maand lijkt me een mogelijkheid. Maar ik denk wel dat het grootste aandeel van de bloemen en planten wordt gekocht in de fysieke winkel. Want emotie, voelen en ruiken blijven de grootste motivatie om onze artikelen te kopen.”

John Boon, tulpenbroeier in Andijk „Ja, en vroeger was alles beter. Dus dat moet zo blijven. De wereld verandert en de afzet van bloemen en planten niet? Dat is nog nooit gebeurd. Natuurlijk zal de winkel een grote afzetmarkt blijven, maar zeker niet de enige. Ik weet zeker dat het marktaandeel van winkels hard zal afnemen ten voordele van de digitale winkel. Want als je het over impulsief hebt dan kan dat juist via

internet. Wie kijkt ’s avonds nou niet liefdevol naar zijn vrouw om dan de dag erop gewoon het bloemetje te vergeten. Dan internet: klik-klak-klaar en de dag erop kijkt zij weer blij terug. Je kunt het met je mobiel doen en het geld is ook al vlugger weg dan je denkt. Wie wil dat nu niet? Ik denk ook dat in de digitale winkel met name de jongere consument is te vinden, en daar hebben we als sierteeltsector nu juist zoveel kansen en uitdagingen.”

Gerard Heemskerk, vasteplantenkweker in Noordwijk in balans. Plantversterkers en biostimulanten claimen dat ze daaraan kunnen bijdragen. Voor sommige producten is dat bewezen, voor veel andere is het nog een grijs gebied. Daar wordt op dit moment veel onderzoek naar gedaan; bijvoorbeeld door tools te ontwikkelen die de effecten in de bodem kunnen meten. Ongetwijfeld valt er nog veel te winnen op dit tamelijk onbekende terrein. Voor nu is de grootste winst misschien wel de toenemende aandacht voor de bodem. Want dat is toch de basis van het gewas, en dus van het bedrijf.

Vakblad voor de Bloemisterij 29/30 (2016)

„Internetverkoop is een onderdeel van de verkoop. Zorg dat men je product kan vinden, dus ook online. Ik maak onderscheid in B2C & B2B. B2C: De groep online aanbieders van sierteeltproducten is enorm divers. 80% van de bedrijven lijdt verlies omdat ze geen positie innemen, de distributie niet op orde hebben en alleen op prijs concurreren. De overige 20% bedient meer

dan 80% van de markt. Zij leveren op tijd, in de juiste verpakking en kwaliteit, en zijn 24/7 bereikbaar. Zoek samenwerking om je product onder de aandacht te brengen. B2B: De handel wil steeds kleinere orders, directe levering en real-time inzicht in de voorraad. Bedrijven die in staat zijn om snel grote en kleine volumes te leveren, onderscheiden zich van hun concurrent. Online koppeling tussen bedrijven en groothandel is dus cruciaal.”

Nieuws Zomerschema Vakblad Op Het Vakblad voor de Bloemisterij hanteert deze periode een zomerschema. Deze editie 29/30 is een combinatienummer. Volgende week komt er dus geen vakblad uit. Daarna verschijnt nummer 31/32 (op 5 augustus). Met ingang van nummer 33 (19 augustus) verschijnt het vakblad weer wekelijks. Via de nieuwsbrief, sociale media en www.vakbladvoordebloemisterij.nl blijft u op de hoogte van het laatste nieuws.

n Telers Zuidplaspolder richten warmtecoöperatie op In de Zuidplaspolder hebben 34 glastuinders op 11 juli een warmtecoöperatie opgericht. Daarmee hopen ze sterker te staan in gesprekken met het Warmtebedrijf Rotterdam over de aansluiting van hun bedrijven op een nieuwe warmteleiding vanuit de Rotterdamse haven naar Leiden. Het gaat om een 43 km lange ondergrondse pijpleiding vanuit de Rotterdamse haven naar de Heinekenbrouwerij in Zoeterwoude en vandaaruit naar Leiderdorp, Leiden en Oegstgeest. De aanleg van deze oostelijke warmteleiding door de Randstad zou in 2018 moeten starten. De levering van industriële restwarmte zou vanaf 2019 kunnen plaatsvinden. Inmiddels heeft zich al een aantal telers als lid van de coöperatie aangemeld. Bij elkaar zijn zij goed voor ruim 100 ha glas.

n Bloemen- en plantenexport groeit licht in juni De export van bloemen en planten is in juni met 1% toegenomen. In het eerste half jaar pluste de export met 3%. Pot- en tuinplanten deden het vorige maand beter dan snijbloemen. In het plantensegment steeg de exportwaare met bijna 2%. De bloemenwaarde bleef in juni nagenoeg gelijk. Meer hierover op pagina 18

n Bruinrot duikt weer op Bij een Westlandse aubergineteler is onlangs de bacterie Ralstonia solanacearum (bruinrot) aangetroffen. Het gaat daarbij niet om de tropische variant van dit quarantaine-organisme die vorig jaar in anthurium en roos werd gevonden. De aubergineteler ontdekte in mei stengels die verkleurden en gewassen die slap gingen. Hij liet plantweefsel testen in een lab, dat vervolgensde NVWA waarchuwde (wat verplicht is bij een verdachte besmetting met bruinrot). Op 27 juni werd bevestigd dat het om Ralstonia solanacearum ging. De totale doorlooptijd voor het checken van een monster bedraagt vier tot tien weken. De betreffende variant (race 3) van de bacterie wordt in Nederland onder andere in oppervlaktewater, aardappels en geranium gevonden. Ralstonia heeft een brede waardplantenreeks. In Nederland was het organisme

Nature’s Heat in Kwintsheul start aardwarmteboring Bij Nature’s Heat – een geothermieproject in Kwintsheul waaraan negen sier- en groentetelers meedoen – wordt sinds 14 juli dag en nacht naar aardwarmte geboord. „Voor het boren en testen van de put staan in totaal 110 dagen gepland. Die periode is inclusief eventueel oponthoud veroorzaakt door storingen of technische problemen”, aldus paprikateler Paul van Schie, woordvoerder van het project. Dergelijke onverhoopte vertraging komt volgens hem echter voor rekening van het boorbedrijf. „Twee dagen na de start zaten we al op 700 m diepte. Vanaf dat niveau wordt er nu schuin verder geboord, wat iets langzamer gaat. Bedoeling is uiteindelijk om van 2,4 km diepte water van 85°C tot 88°C naar boven te halen.”

echter nog nooit gevonden in aubergine. Het gaat om 1 bedrijf, de NVWA heeft geen signalen dat meerdere bedrijven betrokken zijn.

n Proef ’perfecte chrysant’ in januari 2017 van start Bij het Improvement Centre in Bleiswijk wordt een afdeling van 1.000 m2 ingericht om een energiezuinige jaarrondteelt van kwalitatief goede chrysanten te beproeven. De start staat gepland voor januari 2017. Vooralsnog gaat de proef een jaar duren. Doel is om aan te tonen dat jaarrond een perfecte chrysant te telen is met een warmtegebruik van 15 m3/m2 per jaar aan aardgasequivalenten, 25 kg aan CO2 en 121 kWh/m2. De zomerkwaliteit wil men borgen door het koelen van de kaslucht. Tevens wil met onderzoeken of de productie in de winter kan worden gelijkgetrokken met de zomerproductie bij een geringe elektriciteitstoename.

n Globe Plant nu ook actief in uitgangsmateriaal sierteelt Kwekerij Globe Plant uit Vierpolders gaat beginnen met de opkweek van uitgangsmateriaal uit zaad voor de sierteelt. Het bedrijf, dat 55 jaar ervaring heeft met de opkweek van groente- en potplanten, wordt nu ook actief in de opkweek van uitgangsmateriaal voor de snij-

bloemen Ageratum, Ammi majus, Antirrhinum, Callistephus, Campanula, Celosia, Delphinium, Matthiola, Panicum en Ranunculus. Het eerste plantmateriaal wordt binnenkort uitgeleverd. De bloemen worden tijdens de opkweek gesorteerd op grootte.

n Bladspreiding kan bladkiep tulp niet voorkomen Slechte spreiding van het blad bij tulp zou een grote oorzaak zijn van uitval door bladkiep. Onderzoek van Plant Lighting en Proeftuin Zwaagdijk tijdens het afgelopen broeiseizoen toont echter aan dat die opvatting niet klopt. Een aantal keer was het percentage bladkiep in tulpen met goede bladspreiding zelfs hoger dan bij dezelfde cultivars met minder gespreid blad.

n Bloemistendemo’s en seminars op Flower Expo Poland De Flower Expo Poland, de nieuwe bloemenen plantenbeurs die van 1 tot en met 3 september in Warschau plaatsvindt, komt naast het aanbod van de ruim zestig internationale deelnemers ook met bloemistendemonstraties en seminars, zo meldt de beursorganisatie. Tijdens de seminars houden ook enkele Nederlanders lezingen, onder wie: trendwatcher Vakblad voor de Bloemisterij 29/30 (2016)

naar 2,4 km diepte FOTO: GERDIEN DE NOOY

Gelezen op Twitter plaatsen zijn. De winnende drie ideeën worden na de zomer verder ontwikkeld tijdens een cocreatie dag.

 Kamp onderzoekt financiering ’gebundelde geothermie’ Mogelijk kan de Europese Investeringsbank financiering bieden aan gebundelde geothermieprojecten met een totale schaalomvang van minimaal € 100 miljoen aan investeringen. Minister Kamp (EZ) laat daar onderzoek naar doen door het Nederlands Investeringsagentschap (NIA), zo schrijft hij in een brief aan de Tweede Kamer. Daarnaast kondigt de bewindsman aan dat hij de garantieregeling RNES Aardwarmte de komende vijf jaar opnieuw jaarlijks zal openstellen. De eerstvolgende openstelling is naar verwachting eind 2016. De minister volgt daarmee een advies op van Carnegie Consult dat de garantieregeling in opdracht van EZ heeft geëvalueerd. Het bureau adviseerde de regeling nog voor drie tot zes jaar voort te zetten.

 Bufferwagen wint prijs

Nijman, VGB-directeur Roodenburg en BBHdirecteur Eijsackers.

 Waterdrinker breidt uit met nieuw handelscentrum Op het veilingterrein in Aalsmeer gaat Waterdrinker Aalsmeer uitbreiden met een nieuw handelscentrum. Dit zogenoemde Green Trade Center wordt ontwikkeld naast het huidige gebouw van Waterdrinker en zal naar verwachting worden geopend tijdens de handelsbeurs Trade Fair in november 2017.

 ’Snijbloemen-in-lijstje’ beste bloemenconcept voor in huis Een design bloemenvaas die vóór een fotolijst hangt, maar er tegelijkertijd mee is verbonden. Dit snijbloemenconcept voor in huis is op 13 juli verkozen tot meest innovatieve, slimme en ruimtebesparende idee om jonge mensen te motiveren vaker snijbloemen in huis te halen. De wedstrijd was een initiatief van Stichting Innovatie Glastuinbouw Nederland (SIGN). De tweede prijs ging naar ’Blomma Lätt’ van Kiki Calis en Marieke Schut: een bloemenvaas met ledverlichting die op diverse manieren een plek in huis kan krijgen. De derde prijs was voor de ’Blomma spiegel’ van Edwin de Brabander: een spiegel waarvoor één of twee vazen te Vakblad voor de Bloemisterĳ 29/30 (2016)

Een bufferwagen voor potplantentransport van de firma Stals uit Ell heeft de publieksprijs van het ’Innovatiefonds voor telers’ gewonnen. Kwekerij Stals, een poten perkplantenbedrijf met 2,2 ha kas en 8 ha buitenveld in het Midden-Limburgse Ell, was een van de drie genomineerden voor de publieksprijs van € 750. Inzet was hun transportwagen met drie lagen die automatisch kunnen worden gevuld en/of geleegd met potten. De arbeidswinst met deze innovatie bedraagt volgens het bedrijf 1,5 fte.

 Euroflorist introduceert nieuw bloemenabonnement Euroflorist introduceert FLR.ST, een nieuw bloemenabonnement waarmee de verzendorganisatie zich richt op de thuismarkt inclusief zakelijke klanten. Klanten kunnen aangeven hoe vaak zij bloemen willen ontvangen, welke maat het moet zijn en wat voor boeket en kleurenmix zij het liefst willen. Een bloemist uit het netwerk van Euroflorist maakt het boeket en levert het af. Euroflorist biedt een versgarantie van zeven dagen.

Koppert Nederland (@KoppertNL)

Will Zuidewijk (@WillZuiderwijk) Technokas (@Technokas)

Rinu van Rossum (@iperen_Rinus)

Michael v.d. Schoot (@MichaelvdSchoot)

Hulstflowers (@Hulstflowers)

Discussie op LinkedIn Volgorde snijbloemen bij veilen moet rouleren

 LTO hekelt afwijzing tripsmiddel door NVWA LTO Glaskracht vindt het onbegrijpelijk dat de NVWA de teeltsituatie met trips in de sierteelt niet als noodsituatie erkend. Een middel kan pas beschikbaar komen na een vrijstellingsprocedure als er sprake is van een noodsituatie. Recent wees de NVWA een aanvraag voor vrijstelling van een tripsmiddel af.

Prijswinnaars Toon Ebben en Jan Dirk van de Voort

Een ontmoeting tussen twee topondernemers Boomkweker Toon Ebben en melkveehouder Jan Dirk van de Voort wonnen dit jaar ieder de belangrijkste ondernemersprijs op hun vakgebied. Speciaal voor het Vakblad voor de Bloemisterij en Groenten & Fruit namen ze bij elkaar een kijkje in de keuken. Het werd een ontmoeting tussen twee eigenzinnige topondernemers, die ook nog van elkaar konden leren. Joef Sleegers jsleegers@hortipoint.nl

FOTO: JOEF SLEEGERS

Jan Dirk van de Voort (l): „Onze productiekosten liggen een stuk hoger dan in de gangbare melkveehouderij. Desondanks houden we 40 cent per liter melk over.”

Vakblad voor de Bloemisterij 29/30 (2016)

Mening

FOTO: JAN WILLEM SCHOUTEN

Melkveehouder Jan Dirk van de Voort Jan Dirk van de Voort (58) won in 2016 de prijs Agrarisch Ondernemer van het jaar. Hij vormt de achtste generatie op het boerenbedrijf ’De Groote Voort’ in Lunteren. In 1990 besloot hij om biologisch te gaan boeren. Van de melk van Jersey-koeien maakt hij vier soorten kaas: Remeker Pril, Ryp, Olde en Pracht. Van der Voort heeft 95 melkkoeien op 50 ha, waarvan hij een deel pacht van

een coöperatie die hij zelf heeft opgericht. Het bedrijf geeft werk aan in totaal 7 fte. Jan Dirk van der Voort runt het bedrijf met zijn vrouw Irene en zijn zoon Peter.

Uit het juryrapport: ’Maatschap de Groote Voort is een toonaangevend, eigenwijs bedrijf met een eigen kaas, Remeker. Alles op het biologisch bedrijf met Jerseykoeien is geënt op smaak; van grondgebruik, huisvesting en voeding tot kaaskorst. Uit alles op het bedrijf spreekt passie. De keten is in alle facet-

ten duurzaam. De stal, winkel, pakhuis en ontvangstruimte zijn visitekaartjes. De maatschap is innovatief en werkt met Wageningen UR eigen concepten uit, zoals natuurkorst. De kostprijs van de melk ligt beduidend hoger, maar wordt ruimschoots goedgemaakt met de opbrengstprijs van de kaas. De marge is uitzonderlijk. Het bedrijf heeft met dezelfde omvang de omzet weten te verdrievoudigen. De Groote Voort heeft een vaste waarde verworven in het topsegment van restaurants en speciaalzaken.’

Tuinbouw Ondernemersprijs De Tuinbouw Ondernemersprijs wordt elk jaar uitgereikt aan een topondernemer in de veredeling, vermeerdering of teelt. De bedrijfsvoering moet vooruitstrevend en innovatief zijn en moet een voorbeeldwerking in zich hebben. Verder is belangrijk dat er niet alleen plannen zijn, maar dat er ook zichtbaar resultaat is geboekt. Men kan zichzelf of anderen schriftelijk opgeven tot 16 september 2016. Het aanmeldformulier is te downloaden via www.tuinbouwondernemersprijs.nl. De winnaar wordt op 11 januari 2017 bekend gemaakt op de nieuwjaarsbijeenkomst Tuinbouw in Keukenhof.

Jan Dirk van de Voort: ’We proberen onze visie overal in het bedrijf door te voeren’

Vakblad voor de Bloemisterij 29/30 (2016)

Toon Ebben: ’Als je op deze manier wil werken, moet je ambassadeur zijn van je product’

FOTO: JOEF SLEEGERS

Toon Ebben (r): „Met onze authentieke bomen krijgt de echte leefomgeving een eigen identiteit.”

Vakblad voor de Bloemisterij 29/30 (2016)

Column Mening

Cok Harteveld cok@vandenberg-roses.com

FOTO: JAN WILLEM SCHOUTEN

Boomkweker Toon Ebben Toon Ebben (52) is winnaar van de Tuinbouw Ondernemersprijs 2016. Hij is de vierde generatie op de boomkwekerij in Cuijk. Het bedrijf produceert 450.000 bomen per jaar op 450 ha en is daarmee wereldwijd een van de grootste bedrijven op dit terrein. Het heeft 90 medewerkers in dienst. Een van de meest opvallende producten zijn de authentieke bomen, die zo zijn gekweekt dat ze een natuurlijke uitstraling krijgen.

Uit het juryrapport: ’Boomkwekerij Ebben blinkt uit in de relaties

China die het bedrijf nationaal en internationaal onderhoudt en heeft veel aandacht voor communicatie op alle niveaus in de keten. De activiteiten zijn gericht op kennisoverdracht, openheid binnen en promotie van de sector. Bijzonder is de zorg voor de duurzaamheid van de leefomgeving en bodemverbetering. De innovatie op gebied van ICT is vergevorderd, waardoor processen optimaal verlopen. Met de inspirerende bomenzoektool TreeEbb kunnen klanten alle bomensoorten en hun habitat vinden. Ebben is een van de weinige bedrijven die bomen verplant en opplant via GPS. Het bedrijf levert alle producten met Milieukeurlabel.’

Gras van de buren Het gras van de buren is altijd groener. Dat is een gezegde of uitdrukking die veel hout snijdt. De mens is geneigd naar anderen te kijken en dan te vergelijken. Vaak zie je dan inderdaad dat dat gras bij de buren een stuk groener is dan je eigen gras. Zelf heb ik die neiging ook. Ik heb in verschillende landen gewoond en dan vergelijk je weleens de dingen tussen die verschillende landen. Zo dacht ik altijd dat het verkeer nergens zo belabberd is als in China. Wat ik me herinner van een jaar of drie terug toen ik voor het laatst in Costa Rica was, is dat het verkeer daar soepel en vloeiend verliep. Ik ben nu weer in Costa Rica en óf ik lijd aan selectief geheugenverlies óf het is hard achteruitgegaan. Het verkeer daar doet namelijk niets onder voor de chaos in China. Behalve dat de gemiddelde chauffeur wat agressiever is en de middelvingers niet van de lucht zijn. In Rusland hebben mannen de gewoonte er nog weleens een kladder uit te gooien. In China doen de vrouwen dat ook. In Costa Rica denk je weleens dat de mensen dingen zeggen die je wilt horen en niet hoe ze er werkelijk over denken. In Thailand is het hypocrisie in het kwadraat. Daar is de beroemde vriendelijke Thaise glimlach echt nog meer nep dan de horloges daar op de zwarte markt. Iedereen is altijd geneigd om naar een ander te kijken, dat is een stuk van de menselijke natuur denk ik. En al lijkt het altijd beter aan de andere kant van de schutting, vaak is het dat niet. Of het nu om cultuur, mensen, gewoontes of werk gaat, er is altijd wel wat. Zowel ten goede als minder ten goede. Net zoals dat ieder land zo zijn (eigen)aardigheden heeft. En om nog even terug te komen op dat groene gras. De reden dat het gras van de buren altijd groener is komt volgens mij omdat het meestal rijkelijk bemest is met bullshit. Cok Harteveld is general manager Van den Berg Roses

Vakblad voor de Bloemisterij 29/30 (2016)

40, 50 of .. jaar actief als bedrijf. Hoe gaat dat? Komende weken laat het Vakblad verschillende generaties van jubilerende familiebedrijven aan het woord.

’Mijn vader is de financiële Scholte Orchideeën uit Kudelstaart bestaat vijftig jaar. Met kleine stapjes is de onderneming door de jaren heen groter geworden. Ambitie om verder uit te breiden, hebben vader Kees en zoon Marcel niet. „Als je het op dit bedrijf niet kunt verdienen, lukt dat op een groot bedrijf ook niet.” Cindy van der Zwet cvanderzwet@hortipoint.nl

Niet vanzelfsprekend

Waakhond

Altijd aan het werk

’Ik heb bedrijven gezien die het juist door schaalvergroting niet hebben gered’

Vakblad voor de Bloemisterij 29/30 (2016)

FOTO: GERDIEN DE NOOY

waakhond van het bedrijf’

Scholte Orchideeën bestaat vijftig jaar. Er zijn door de jaren heen een hoop zaken positief veranderd. Zo is het werken door de automatisering een stuk makkelijker geworden. Marcel Scholte (rechts): „Maar vroeger was het telen een stuk leuker. Je wordt tureluurs van al dat papierwerk.”

Van aanbod- naar vraagmarkt

Bedrijfsgegevens Bedrijf: Scholte Orchideeën Leiding: Marcel (46) en Kees Scholte (73) Plaats: Kudelstaart Teelt: Potcymbidium (voorheen anjer, roos, snijcymbidium) Oppervlakte: 3 ha

Geen hectares erbij

Vakblad voor de Bloemisterij 29/30 (2016)

Vragen Heeft u een vraag? Mail deze naar Peter van Leth, pvanleth@hortipoint.nl

Hoe zit met belastingheffing over vermogen? Met de uitzonderlijk lage rentestand is 1,2% belasting heffen over vermogen toch absurd. Daar heeft de Hoge Raad toch recentelijk een uitspraak over gedaan? Zijn er wijzigingen op komst?

S Recente uitspraak Hoge Raad

ILLUSTRATIE: PETER MOORMAN

Heffing verminderen

Wetsvoorstel 2017

n n n

M.C. (Miriam) Timmer, belastingadviseur Alfa Accountants en Adviseurs, mtimmer@alfa.nl, 088-2531131

Vakblad voor de Bloemisterij 29/30 (2016)

VGB-directeur Robert Roodenburg:

’Aftuin-veilen is meest efficiënt en goedkoopst’ Robert Roodenburg van VGB vindt het een logische stap van FloraHolland dat ze inzet op volledig virtuele, landelijke klokken, vertelde hij in een interview met het Vakblad op GreenTech. Hij betwijfelt echter of de veiling aan randvoorwaarden als een 100% betrouwbare kwaliteit en een snelle distributie kan voldoen. „Ons advies is altijd aftuin-veilen geweest.” Arie-Frans Middelburg afmiddelburg@hortipoint.nl

Maar?

FOTO: GERDIEN DE NOOY

Wat vindt u van volledig virtuele landelijke klokken?

Robert Roodenburg (links): „Als de veiling haar klanten serieus neemt dan komt ze niet weg met een systeem voor iedereen.”

Vakblad voor de Bloemisterij 29/30 (2016)

Robert Roodenburg

GreenTech live interviews 14 t/m 16 juni

Distributieprobleem? Hebt u angst voor verschraling van het sortiment?

Alle producten gaan voor het veilen naar de locaties toe. Wat vindt u daarvan?

Terug naar kwaliteit. FloraHolland wil de logistiek op het veilingcomplex mechaniseren en daarmee de kwaliteit 100% garanderen...

’Ik hoop niet dat we een traject in gaan dat we in een afbouwscenario van de veiling zitten’

Wordt de handel straks overgeslagen op het 24/7 platform?

Toch beter aftuin-veilen? Is het schouwen van bloemen en planten een belangrĳke voorwaarde voor VGB?

Wellicht zĳn de huidige plannen een tussenstap?

Vakblad voor de Bloemisterĳ 29/30 (2016)

Export

Toename bij planten trekt export naar Italië in plus Bij stabilisatie van de bloemenomzet trekt de toename van de plantenwaarde de export naar Italië in de plus. Een onderscheidend assortiment, constante kwaliteit en prima logistiek zijn de pluspunten van Nederland. Versterking hiervan en intensievere communicatie bieden perspectief. Hermen de Graaf bloemisterij@hortipoint.nl

E Tabel. Toptien exportlanden bloemen en planten totaal

Jan t/m juni 2016

Waarde Mutatie

Juni 2016

Duitsland

980.130

4,8

125.602

5,6

Verenigd Koninkrijk

501.967

-1,0

73.618

-5,9

Frankrijk

406.531

2,1

69.028

4,6 -3,5

Waarde Mutatie

Italië

147.207

3,9

21.089

België

140.183

9,6

20.618

1,8

Polen

115.341

7,4

18.290

-3,0

Zwitserland

106.288

2,7

13.364

0,5

Zweden

92.916

2,9

14.576

-6,2

Oostenrijk

71.490

-1,8

7.479

11,9

Rusland

69.016 -32,6

6.896

-31,6

75.557

4,1

2,5 € 446.117

0,9

Overig

€ 585.199

Totaal alle landen € 3.216.268

6,2

Marktaandeel stijgt

Lokale productie

Waarde x duizend euro. Mutaties t.o.v. dezelfde periode in 2015 (in %). Bron: Floridata/publicatie VGB

400000 350000 300000 250000 200000 150000 100000 50000 0

Aandeel in exportwaarde in %

Exportwaarde van bloemen en planten vanuit Nederland naar Italië in afgelopen 15 jaar.

Waarde x duizend euro. Bron: HBAG/Floridata

Vakblad voor de Bloemisterij 29/30 (2016)

Markt Klok prijsbeelden Snijbloemen

Groene planten

Bloeiende planten

Er kwamen in week 28 3,9% minder stelen voor de klok. De middenprijs was flink hoger dan vorig jaar. De gemiddelde prijs lag op € 0,26; tegen € 0,17 vorig jaar.

Groene planten brachten ook meer op dan vorig jaar. De gemiddelde prijs kwam uit op € 1,14 en dat is € 0,22 meer dan in 2015. De aanvoer was ruim 9% lager.

Ook de aanvoer van bloeiende planten was fors lager (-34,4%). Dit had een positief effect op de prijsvorming. Die steeg van € 0,90 in week 28 2015 naar € 1,30 afgelopen week.

De week van de klokinkoper

BRON: ROYAL FLORAHOLLAND

Dico Drost:

FOTO: VAKBLAD VOOR DE BLOEMISTERIJ

’Na tien dagen werken blijkt het niet te beheersen’ Bedrijf: www.dicodrost.com Veiling: FloraHolland, Aalsmeer Week: 28

Maandag „Afgelopen week is het eerste deel van de gerenoveerde tribune G in gebruik genomen. De mensen van de veiling hebben hun best gedaan om iedereen goed te begeleiden en op iedere vraag een passend antwoord te geven. Mijn complimenten. Een dag voor het in gebruik nemen kregen we een mail dat we de voeding van onze laptops moesten afgeven, want die worden vast in de bank gemaakt. Ik moet dus een extra voeding voor mijn laptop kopen. Of dit handig is?”

Dinsdag „Op de bank staat een groot beeldscherm waarop je kunt zien wat er komt. Je kunt partijen markeren en het aanbod bekijken. Dit staat los van de laptop. Tussen deze twee is geen enkele connectie dan dat je EKT, elektronische kooptransacties, kan laten inschieten in je eigen software pakket. Zelf had ik een ’piano’ in mijn bank. Ik had meerdere inkoopnummers geprogrammeerd zodat ik snel kan schakelen tussen de verschillende platen. Al een tijdje wordt dit apparaat niet meer ondersteund, want onderdelen worden niet meer geproduceerd. Mijn piano is vervangen door meerdere inkoopnummers op mijn digitale kaart te zetten. Een mooie oplossing. Het gebruik is minder, want je moet de ’Ctrl’-toets en de toets waar het nummer onder zit tegelijk indrukken. En dat valt niet Vakblad voor de Bloemisterij 29/30 (2016)

mee als je gewend bent je duim altijd bij de inkoopknop te hebben.”

Woensdag „Ik krijg mijn eerste kopje thee geserveerd in mijn (oude) nieuwe bank. De houder is in het midden bevestigd. Vol angst kijk ik of de mevrouw niet per ongeluk het kopje thee op mijn toetsenbord of laptop laat vallen. Haar arm gaat voor mij langs zodat ik het zicht op mijn werk even kwijt ben. Waarom (oude) nieuwe bank? Omdat de tafeltjes allemaal nieuw zijn, maar de nostalgie van de oude kerkbanken en een rolletje ’King pepermunt’ is gebleven. Ik ga aan het werk. Ik dacht dat het schakelen tussen de klokken er na een paar keer wel in zou zitten. Na tien dagen werken blijkt het niet te beheersen; de knoppen zitten niet logisch.”

Donderdag „Afgelopen weken wordt er volop geschreven over de veranderingen in de wereld. Of dit revolutie of evolutie is doet er niet zoveel toe. Veranderingen gaan op alle fronten steeds sneller en zijn onvoorspelbaar. We proberen de veranderingen gecontroleerd te doen, maar de wet van ’more’ is aan zet. Deze wet geeft de snelheid van de verandering aan. Als organisatie is het lastig om hier mee om te gaan, maar er zijn zeker kansen en voordelen te vinden.”

In de grafieken wordt de procentuele verandering (= index) weergegeven van de prijs en de verkochte stuks ten opzichte van vorig jaar. Week 1 + 2 van 2015 zijn samengeteld en worden als week 1 gezien. Week 3 = week 2, week 4 = week 3, week 5 = week 4, etc).

Martĳn Bentvelsen martĳnbentvelsen@royalﬂoraholland.nl

Snijbloemen Forse prijsstijging lisianthus dubbel

in procenten

Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder

week

Kamerplanten Goede prijs voor kalanchoë en potroos

in procenten

Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder

week

Tuinplanten Hogere tuinplantenomzet dan in 2015

in procenten

Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder

week

Vakblad voor de Bloemisterĳ 29/30 (2016)

Nederland

Over de toonbank

Herco en Diane van Loon:

FOTO: GERDIEN DE NOOY

’In Aalsmeer kunnen we een mooi aanbod vinden’

Naam: Beleving Bloem | Sier | Kunst Locatie: Soest Sortiment: 40% bloemen / 30% planten / 30% decoratie en kunst Specialiteit: Decoratie, maatwerk, kwaliteit Aantal medewerkers: geen

Op wie richten jullie je? „Wij richten ons met onze winkel met name op het hogere segment, maar iedereen is welkom. Klanten kunnen hier ook één bloem kopen; je hoeft dus niet per se veel geld kwijt te zijn. De zakelijke markt is voor ons belangrijk. Op dit

Standpunt

Mee eens, oneens of denkt u er heel anders over? Reageer dan bij de marktredactie: A.F. Middelburg, 06-23631549 of mail afmiddelburg@hortipoint.nl

Het is nu rustig in de winkel?

Hoe lang hebben jullie de winkel?

Heeft u nog tips voor telers?

„We openden onze winkel anderhalf jaar geleden. Wij hebben allebei bij een bloemist gewerkt, maar wilden altijd al een keer een eigen winkel beginnen. Aangezien we in Soesterberg wonen, moest dat in deze omgeving zijn. Er zijn al een aantal bloemenwinkels in Soest, maar als je het anders aanpakt, dan lukt het wel. Wij zijn tevreden hoe het loopt.”

„Ik zou kwekers willen meegeven vooral ook de aparte, mooie handel te blijven telen. En dan met name soorten die lang blijven staan. We moeten niet allemaal voor de massa gaan, er is zeker een groep die op zoek is naar speciale dingen. Een ander dingetje is dat telers soms nog wel eens helder plakpand gebruiken, bijvoorbeeld voor het vastzetten van anthurium. Dat is waardeloos, dat krijg je bijna niet los. Graag dus weer het witte plakband. Het zijn maar kleine dingen, maar door met elkaar in gesprek te blijven, kom je hier dus achter. Wij zien hier nagenoeg nooit kwekers, maar dat kan dus best wel waardevol zijn. Ooit was er een keer een teler die eucharis kwam brengen en als tegenprestatie moesten wij terugkoppeling geven over het product. Dat zijn leuke dingen.”

Waar kopen jullie de bloemen in? „De bloemen halen we bij Dobbe Flowers en de planten bij Waterdrinker en Nieuwkoop. We hebben het ook op veiling Ede geprobeerd, maar in Aalsmeer kunnen we een mooier aanbod vinden. We bieden exclusieve bloemen aan, zoals vanda’s, gloriosa en mooie dikke delphiniums. Klanten herkennen de kwaliteit en zijn ook bereid om ervoor te betalen. Mits de bloemen ook lang blijven staan.”

„Ja, je merkt dat de vakanties begonnen zijn. Het wordt nu wel rustiger. Zelf gaan we ook een weekje dicht, even helemaal niets. Een week is voor ons voldoende, en dan wachten onze klanten weer. De zakelijke markt blijft in de zomermaanden gewoon doorlopen.”

’We moeten dit probleem de wereld uit krijgen’

Pascal Koeleman 2Dezign

moment is dit goed voor 50% van de omzet, maar we willen naar 70% toe. Wij verkopen eigengemaakte kunst en verhuren veel potten en zijde arrangementen. We leveren ook planten aan bedrijven, geven advies en nemen het onderhoud voor rekening. Hiermee kunnen we ons als nieuwkomers goed onderscheiden.”

GB en 2Dezign hebben onlangs samen een online boekettentest uitgevoerd. Een half jaar geleden werd bij het televisieprogramma Kassa de helft van de bloemen niet geleverd en ook nu weer vier van de zestien producten niet. En daarbij was de kwaliteit bij een aantal boeketten onder de maat. Laat dit voor iedereen een wake-up-call zijn! Waarom moeten we die bloemen eigenlijk nog vooruit betalen als de kans heel groot is dat het toch niet geleverd wordt? Ik vind het gewoon crimineel gedrag. Wat doen we de consumenten aan? Waarom kunnen we de verwachtingen niet waarmaken? Lucas Vos wil dat meer consumenten meer bloemen

Vakblad voor de Bloemisterĳ 29/30 (2016)

en planten gaan kopen. Die één miljard extra omzet, waar Lucas Vos ’s avonds van droomt, moet toch uit die vernieuwing komen. De sector moet vanuit de consument gaan denken. We moeten dit probleem de wereld uit krijgen. Marco Maasse heeft al aangegeven de online-boekettentest te willen herhalen tijdens een bloemistenbijeenkomst. Maar een slager kan zijn eigen vlees niet keuren. De test moet gewoon open en bloot plaatsvinden en meerdere keren per jaar onverwachts. De onderste steen moet boven komen. Anders blijven we de consumenten producten leveren die niet aan de verwachtingen voldoen. En als het hier in

Nederland al zo mis gaat met de leveringen... Hoe zal dat dan in het buitenland zijn? De online bloemen omzet in Californië is nu al meer dan 2 miljard dollar. Natuurlijk kan ook Nederland hier veel meer uithalen. Maar niet op deze manier, daarvoor moet dus snel iets veranderen. Wij als 2Dezign hoeven die handschoen zeker niet op te pakken. Ik kijk dan toch weer naar de VBW. Ik heb Maasse op de hoogte gebracht van de testen en toen was zijn reactie dat de VBW zich niet zo bezighoudt met internet. Het wordt tijd dat zij dit wel gaan doen. Wij moeten de consument goed blijven bedienen: zowel in de fysieke bloemenwinkels als online.

Analyses snijbloemen

FOTO: M.M. DUIN

In vollere leliemarkt nu betere start buitenteelt Het totale aanbod van lelies ligt fors boven het niveau van vorig jaar en dat zet spanning op de prijsvorming. De start van het buitenseizoen is dit jaar beter.

Kwaliteit

Lager prijsniveau n

Vraag en aanbod amaranthus redelijk in balans Na een goede start van het huidige seizoen lijken vraag en aanbod van de amaranthus redelijk in balans te zijn. De handel denkt wisselend over de potentie van deze zomerbloem.

FOTO: DE GRAAF VAN DER ZANDE

Hogere prijs

Vakblad voor de Bloemisterij 29/30 (2016)

Verschil marktpotentie Campanula medium en glomerata Voor de ’kop’campanula glomerata lijkt de marktpotentie wel duidelijk, naar die van de mediumtypes lijkt de zoektocht weer gestart. De meningen daarover verschillen.

FOTO: DE GRAAF VAN DER ZANDE

Vroege kopcampanula

Belangstelling medium n

Marktacties Promotie

Bloemenagenda

n Balkonplant 2016: geranium, vanaf april mediacampagne n Terrasplant 2016: hibiscus, vanaf april mediacampagne

Bloemenbureau Holland, VBW en FloraHolland n wk 30 - wk 32: zonnebloem n wk 33 - wk 35: snijhortensia n wk 36 - wk 38: dahlia n wk 39 - wk 42: chrysant

n Woonplant van de maand juli: potroos n Woonplant van de maand augustus: cactussen n Woonplant van de maand september: hangplanten n Woonplant van de maand oktober: aglaonema n Tuinplant van de maand juli: roos n Tuinplant van de maand augustus: buddleja n Tuinplant van de maand september: pennisetum n Tuinplant van de maand oktober: leucothoe n PurE Seasonal Flowers april-september: pioen, astilbe, asclepias,

dahlia, zinnia, helianthus, alchemilla, limonium, phlox, campanula, gladiool, leeuwenbek, eremurus, rubus, artisjok, anethum, allium, celosia n 23 juli Rob’s grote tuinverbouwing met o.a. TiSento, Favourite

Roses, Green is… SBS6, 17.05 uur.

Bloemendagen n 1 aug n 1 aug n 15 aug n 29 aug n 1 sep n 11 sep n 11 sep n 24 sep n 27 sep n 2 okt n 3 okt n 5 okt n 5 okt

Summer Bank Holiday (Schotland) Nationale feestdag (Zwi) Maria Hemelvaart (Dld, Fra, Ita, Zwi, Pol)) Summer Bank Holiday (Eng, Wales, Noord Ierland) Begin Schooljaar (Pol, Rus) Ziekendag (Bel) Offerfeest (Spa) Dag van de Klant (Bel) Feest van de Franstalige culturele gemeenschap (Bel) Grootoudersdag (GB, It) Dag der Duitse Eenheid (Dld) Lerarendag (Ned, Rus) Sainte Fleur (Fr)

Heeft u informatie voor de agenda? Mail naar afmiddelburg@hortipoint.nl

Vakblad voor de Bloemisterij 29/30 (2016)

Analyse bloeiende planten FOTO: M. J. WEERMAN BLOEMENGROOTHANDEL

Exporteur over Spanje

Markt curcuma wordt steeds gezonder Eindelijk lijken afzet en prijzen van curcuma te stabiliseren. In 2015 keerde het tij en in 2016 zet de positieve lijn zich voort. Ook in de zomermaanden loopt de afzet goed door.

Bedrijf: M. J. Weerman Bloemengroothandel, Aalsmeer Functie: algemeen directeur Belangrijkste afzetlanden: 25 landen wereldwijd Inkoop: via klok en rechtstreeks bij kwekers Aantal medewerkers: 50

Reinier Weerman:

’Vijftig rozen bestellen bij kweker? Moet kunnen…’

Geen klachten meer

Wie zijn uw klanten in Spanje? „Wij leveren aan groothandelaren en winkeliers. Spanje heeft veel eigen productie en deels ook van kwaliteitsproducten, maar niet jaarrond in een voldoende hoge kwaliteit. Nederland kan dat wel bieden, Nederlandse bloemen hebben een goede naam; ’made in Holland’ werkt nog steeds. Wij doen overigens meer dan simpelweg orders afhandelen. Wij beslissen met de klant welk assortiment ze aangeleverd krijgen, we hebben dus ook een duidelijke adviesfunctie.”

Herhalingsvraag

Hoe loopt het in Spanje? „Van een crisis merken wij niet veel meer. Er is tijdens de crisis in Spanje overigens altijd wel vraag geweest. Maar momenteel zien we dat het echt beter gaat. De huizenprijzen stijgen en de werkloosheid neemt af. Het ’good-banks-bad-banks-principe’, dat de Spanjaarden naleefden, werpt z’n vruchten af, het land krabbelt op.”

Welke rol speelt internet daarbij?

„Er zijn nu nog winkeliers in Spanje die voor hun inkoop volledig afhankelijk zijn van een cash-and-carry in de buurt. Dat gaat veranderen. Misschien niet binnen een jaar, maar wel binnen vijf jaar. Waarom zou een Spaanse winkelier niet vijftig rozen uit Nederland of Ecuador kunnen bestellen? En..., waarom zou dat niet via een Nederlandse handelaar kunnen lopen? Dit vergt een geheel nieuwe denkwijze én een goed internetsysteem. Er zal de komende jaren nog heel wat veranderen. Ik kan niet wachten om hier een stempel op te drukken...”

Verkochte aantallen en middenprijs van curcuma op de FloraHolland-veilingen van 2011 tot en met 2015. Vakblad voor de Bloemisterij 29/30 (2016)

BRON: ROYAL FLORAHOLLAND

Wat betekent dit voor een bloemist in Spanje?

Verkochte aantallen x duizend

„Die rol is nog niet zo groot als bijvoorbeeld in Denemarken, maar zal de komende tijd wel groter worden. De verkoop van bloemen zal door het internet de komende jaren overal in Europa een grote verandering doormaken. De groothandel zal daarin moeten investeren en dat zal niet iedereen willen of kunnen. Zelf denk ik dat er veel meer bloed van buitenaf nodig is in de bloemenen plantenhandel om dit te kunnen begeleiden.”

FOTO: WATERDRINKER

Afzetzaken

Analyse tuinplanten

Onbekende pluimhortensia begint meer op te vallen

FOTO: ALEX SCHOEMAKER LIVING CREATIONS

Hydrangea paniculata werd aangewezen als ´Tuinplant van de Maand´ in juli. Dat lijkt goed gekozen midden in het afzetseizoen voor de nog vrij onbekende pluimhortensia.

Bedrijf: Waterdrinker Aanleiding: Plantenbox

Melanie Hubers Wat is de groene planten box precies? „De groene plantenbox is een initiatief van Waterdrinker en bloemistenorganisatie VBW. De plantenbox is bedoeld voor bloemisten. Wij proberen deze groep hiermee handvatten te geven om meer planten te verkopen. Planten zijn momenteel hartstikke in. Ze worden op veel verschillende plekken aangeboden. Bloemisten kunnen zich wel degelijk onderscheiden van al deze aanbieders door een mooi assortiment te presenteren en hun kennis over te brengen op de consument. Zij zijn experts.”

Koude landen

Wat zit er precies in de box? „De plantenbox bestaat uit twee kisten. In een kist zit het promotiemateriaal, potcovers, banners en meer informatie over de planten en de werking ervan. In de andere kist zitten zeven verschillende planten. Wij zetten in op het gezondheidsthema. Planten dragen bij aan een gezonde en vrolijke leefomgeving. Dat verhaal kunnen bloemisten nog beter uitdragen en hierdoor meer beleving rondom planten creëren.”

Groeilijn

En welke planten hebben jullie geselecteerd?

„In de box zit bijvoorbeeld de pannenkoekplant. Ook sansevieria, varen en hedera zitten erin, maar dan de meer bijzondere soorten. We geven kwekers trouwens ook een gezicht. Zij staan bijvoorbeeld op het plantenlabel. Op deze manier willen we een stukje authenticiteit uitstralen. Wij zijn ervan overtuigd dat je door reuring de verkoop kan stimuleren. Dan is elke plant te verkopen. Bloemenbureau Holland haakt in augustus, met Vitamineplant ook in op de ’gezonde en groene boodschap’ van planten. Zo vertellen we samen hetzelfde verhaal. Dat is begrijpelijker voor de consument en makkelijker voor de bloemist om hierop in te spelen.”

Hoeveel bloemisten krijgen deze box? Verkochte aantallen x duizend

Schatting verkochte aantallen en middenprijs van de tuinplant Hydrangea paniculata via FloraHolland van 2009 t/m 2015. Vakblad voor de Bloemisterij 29/30 (2016)

„VBW heeft een boekje uitgegeven met waardecheques. In dat boekje zat ook een cheque voor een plantenbox ter waarde van € 100. Zo’n 800 bloemisten hebben het boekje gehad en 280 bloemisten hebben de coupon weer ingeleverd. Wij delen de plantenbox eind augustus uit, na alle vakanties. Het is een eenmalige uitgave.”

En daarna? „We gaan monitoren hoe bloemisten met de plantenbox omgaan. Gaan bloemisten reuring maken? Het zou goed kunnen dat dit een vervolg krijgt, dat is in ieder geval wel onze insteek. Zo kun je bijvoorbeeld ook denken aan een box met bloeiende planten of eentje met als thema duurzaamheid. Er zijn genoeg mogelijkheden te verzinnen. Samen moeten we de verkoop van planten naar een hoger plan tillen.”

Klein begin met drone Jerphaas Rustenhoven van boomkwekerij Huverba experimenteert met een drone in de jongeplantenkas van zijn buurman. Op zijn â&#x20AC;&#x2122;Opheusdensâ&#x20AC;&#x2122;, zegt hij. Dat betekent: gewoon doen, klein beginnen.

Auteur: Joef Sleegers jsleegers@hortipoint.nl

Foto: Gerdien de Nooy

K asgeluiden Bestrijding van ziekten en plagen. Hoe gaat dat in de praktijk? Wat houdt telers bezig en hoe gaan ze daarmee om? Wat zijn de geluiden uit de kas? Om de twee weken laat het Vakblad telers vertellen over chemische of geïntegreerde bestrijding.

Peter van Leth, Hans Neefjes, Joef Sleegers bloemisterij@hortipoint.nl

’Sluipwespen onderdrukken luis, ook dopluis’

Kees Kouwenhoven Adviseur gewasbescherming Royal Brinkman, o.a. roos

Bij een aantal telers is de afgelopen tijd trips lastig geweest en heeft het plaaginsect voor lichte schade gezorgd. Sommige telers konden volstaan met een bespuiting Vectine door de kop, anderen hebben een aantal keer met Nemasys F gespoten, al dan niet in combinatie met Azatin. Door deze correcties is de tripsschade nu nihil en kunnen de roofmijten de boel weer onder controle houden. Spint zie je soms wat

in aantal opkomen maar, meestal zonder chemische correcties, feltiella en phytoseiulus onderdrukken dit meestal op tijd. Sluipwespen onderdrukken de luis in veel kassen, zodat er minder correcties nodig zijn. Aphidoletes, aphidius en praon zijn soms ingezet, maar regelmatig zie je ze spontaan optreden (invliegen) als natuurlijke vijanden van luis. Rupsen moeten ook met enige regelmaat worden bestreden. Helaas

is door een sterk afnemend middelenpakket de keuze voor veilige middelen beperkt. Ook voor het middel Fame komt per 1 augustus een verkoopverbod. Het mag nog een jaar worden opgebruikt. Dus er valt dan weer een veilig middel af. Meeldauw is over het algemeen redelijk goed te bestrijden zonder dat er veel schade optreedt. De gangbare middelen worden afgewisseld. Wolluis wordt bij enkele telers goed bestreden met de kever cryptolaeumus. Door de goede verspreiding in de kas hoeft er slechts beperkt te worden ingezet en chemische correcties zijn niet meer aan de orde. Bij een kweker waar vorig jaar de sluipwespen coccophagus scutellaris, Coccophagus rusti en Mictroterus flavus tegen dopluis zijn ingezet, is er tot nu toe geen bestrijding nodig geweest. Veel dopluizen zijn geparasiteerd en de plaag is zeer sterk teruggedrongen.

’Weet welke middelen bij opkweek zijn gebruikt’

Bert Duijndam

Crop Protection Gerbera

„In de gerbera’s is de teeltwisseling weer achter de rug. Op de meeste bedrijven zijn meerdere vakken gewisseld. De jonge planten, die vaak met chemische middelen zijn behandeld, komen terecht in een biologisch systeem. Dat heeft effect op de gewasbescherming. De jonge planten komen van veredelaars of opkweekbedrijven. Bij die bedrijven spelen verschillende belangen een rol. Veredelaars zijn bijvoorbeeld vanwege de export verplicht om volledig schoon materiaal te leveren. Daarop worden ze strikt gecontroleerd door de NVWA. Bij de opkweekbedrijven speelt dat minder. Daar kan de teler of de adviseur meer sturing geven aan de gewasbescherming. Jonge planten zijn bijzonder gevoelig voor trips. Er is maar weinig trips nodig om al een flinke schade te veroorzaken. Daar is dus een goede bestrijding noodzakelijk. Echter, als

de planten met breedwerkende middelen zijn behandeld geven ze een verstoring in het biologisch systeem. In het oude gewas zijn de natuurlijke vijanden volop actief. De wittevlieg en trips gaan over naar het jonge gewas, en het is belangrijk dat de natuurlijke bestrijders volgen. Dat gaat niet als er veel residu van breedwerkende middelen op zit. Daarom moeten telers weten wat er is gespoten, want dan kunnen

ze een beslissing nemen over de te volgen strategie. Dit krijgt steeds meer aandacht om het rendement van de biologische bestrijding in de zomer te verbeteren. Zo kunnen we tot ver in het jaar doorgaan met de biologische bestrijding van wittevlieg. Vanaf september gaat het evenwicht langzaam maar zeker kantelen. Het is zaak om voor die tijd de plaagdruk zo laag mogelijk te houden.”

Vakblad voor de Bloemisterij 29/30 (2016)

’Er zijn bijna geen goede rupsmiddelen meer’

Marco van de Werken Plaats: Brakel Kwekerij De Heuve: 3,8 ha chrysant onder 9.800 lux, waarvan 75% troschrysant Grand Pink en 25% santini (o.a. ’Rossi’)

De situatie omtrent trips op kwekerij De Heuve typeert Marco van de Werken als ’onder controle’. De tellingen in het gewas en op de signaalplaten zijn laag. Hij wijt dit onder andere aan een actief bodemleven. Op dit moment wordt verse compost ingereden. Bij de kappen waar dit al gebeurd is, geeft dat volgens de teler een flinke boost aan de populatie bodeminsecten. „We zien van alles, vooral atheta en hypoaspis. Het bodemleven en de gewasgroei zijn zo goed, dat we zelfs overwegen om stomen dit jaar achterwege te laten. Ook tegen wortelknobbelaaltjes is stomen vooralsnog niet nodig.” Aandachtspunt is momenteel vooral de bestrijding van rups. Iedere tien dagen is een bestrijding nodig. „Een probleem is dat er bijna geen goede en integreerbare middelen tegen rups meer zijn. Altacor en Steward

zijn weggevallen. Conserve geeft een tik aan de roofmijten tegen spint en trips. Match hou ik liefst achter de hand voor het geval trips in aantal toeneemt. Rups, maar ook luis en wants moeten we ’s zomers regelmatig bestrijden. Dat mag de activiteit van biologische bestrijders niet schaden.” De proef met opkweek van roofwants orius op sierpepers gaat goed bij Van de Werken. Over

het effect van de bestrijder is nog weinig te zeggen, vooral door de lage infectiedruk van trips. De teler blijft alert op dit insect want diens levencylus is zomers kort. Luis is momenteel ook een aandachtspunt. Er wordt op zomerse dagen relatief veel gebroesd; grofweg 0,5 liter per half uur tussen ongeveer 10:00 en 16:30 uur. „Broezen is goed voor het groeiklimaat en trips vindt vrij water niet prettig.”

’Trips loopt uit de hand’

Jos van den Berg van kwekerij Sunshine Grow

Op Kwekerij Sunshine Grow is een enorme tripsdruk ontstaan. Nadat strooien van swirskii niet het gewenste resultaat opleverde, is Jos van den Berg alsnog over gegaan tot het uitleggen van swisrkii-linten. Dit is blijkbaar te laat geweest. De opbouw van de natuurlijke roofmijt kon trips niet onder de knie krijgen. Ook niet na het spuiten van Actara dat nuttige insecten spaart. Voor Van den Berg zat er niks anders op dan

Plaats: Voorschoten Teelt: hibiscus, schlumbergera en oleander Oppervlakte: 1,5 ha kas en 4 ha land in Spanje voor afkweek oleander

Vakblad voor de Bloemisterij 29/30 (2016)

drastische maatregelen te nemen en drie keer achter elkaar Winner in te zetten. Daarmee hielp hij wel gelijk zijn biologie om zeep. Half augustus kan hij pas weer opnieuw swirskiilinten gaan uitleggen om zijn biologie opnieuw op te bouwen. Dan is Van den Berg zijn afleverbare hibiscussen zo goed als kwijt. In de tussentijd hoopt hij dat trips zich gedeisd houdt in zijn jonge hibiscussen. Mocht hij vlak voor

het uitzetten van swirskii toch weer tegen tripsproblemen aanlopen, dan overweegt Van de Berg aaltjes uit te gaan zetten. Voor een goede werking moet hij dan wel zijn gewas vochtig houden, waardoor slakken weer meer speelruimte krijgen. Vandaar dat hij nu al preventief eenmaal Sluxx-korrels heeft gestrooid tegen slakken. Van andere plagen heeft Van den Berg helemaal geen last. Hij heeft nog geen spint gezien. Dat is meegenomen, want die is de potplantenkweker de afgelopen jaren altijd wel een keer tegen gekomen. Luis is ook niet de hardnekkigste plaag op zijn bedrijf. Dat hij binnenkort voor de luizenbestrijding niet meer kan terugvallen op imidaclopridhoudende middelen als Admire baart hem geen zorgen. Er zijn genoeg alternatieven voor de gewassen die hij teelt. Sowieso zette hij inmiddels al Teppeki in als hij luizen tegenkwam.

Gezonde bodem Weerbaar telen staat in de belangstelling omdat chemische oplossingen moeilijker worden. Vooral producten voor het wortelmilieu, veelal getypeerd als plantver-

Bodem verbeteren blijft hot Bodemverbeteraars hebben geen structureel positief effect. Dat is de conclusie na een zesjarig onderzoek in de akkerbouw. Toch zien onderzoekers en adviseurs kansen voor producten om de bodem te verbeteren. Werken aan een betere bodem begint met een goede basis.

sterkers en biostimulanten, zijn booming business. Maar werken deze bodemverbeteraars of niet? In sommige gevallen zijn de werkingsprincipes bekend. Bij andere is de werking in nevelen gehuld. Die twijfel blijkt Pijplijn

ook uit de ervaringen van telers. Een ding is zeker: het is maatwerk. Het probleem helder heb-

Nauwelijks effect

ben is het begin. Daarna vooral kritisch zijn, want per gewas, cultivar, ziekte en teeltsysteem kunnen resultaten verschillen. Effect meten met nieuwe RNA-technieken is nog toekomstmuziek. Joef Sleegers en Hans Neefjes bloemisterij@hortipoint.nl

Vakblad voor de Bloemisterij 29/30 (2016)

FOTO: JOEF SLEEGERS

Veel fabrikanten mengen op verzoek van telers biostimulanten door de potgrond, zoals hier Trianum-G bij Van Egmond Potgrond in Amsterdam. Hier wordt het voor de foto in de buitenlucht gedaan, maar normaal gesproken gebeurt het op de menglijn.

â&#x20AC;&#x2122;Effecten bodem- en structuurverbeteraarsâ&#x20AC;&#x2122;

Bekende componenten

Om het effect van bodemverbeteraars op opbrengst en bodemeigenschappen op de langere termijn te toetsen, zijn tussen 2010 en 2015 proefvelden aangelegd in Kollumerwaard, Lelystad, Westmaas, Vredepeel en Valthermond. Het toegepaste bouwplan was gangbaar voor de betreffende regio. In het laatste jaar stond op alle proefvelden aardappel. Er zijn negen producten gebruikt: steenmeel, vier kalk- en calciummeststoffen, drie producten met micro-organismen of bodemleven stimulerende eigenschappen en vier soorten Biochar (verkoolde organische stof van diverse oorsprong). Deze producten zijn vergeleken met drie referenties: kunstmest, drijfmest plus kunstmest en compost plus kunstmest.

< Vakblad voor de Bloemisterij 29/30 (2016)

Biostimulanten: hoe werken ze? Er is een waaier aan biostimulanten op de markt, met en zonder officiële toelating. Om er maximaal van te profiteren, en in elk geval risico’s te vermijden, is het belangrijk om te weten hoe ze werken. Een aantal belangrijke werkingsmechanismen op een rij.

Extracten van zeewier en algen

Calcium

Aminozuren

Huminezuren Kaliumfosfiet

Silicium

Theo Grent, adviseur van biologische middelen:

’Ingewikkelde namen en formules verkopen beter’ Bij bodemverbeteraars en plantversterkers is de grote vraag: werken ze? „Het is lastig om daar een goed antwoord op te krijgen”, ervaart Theo Grent, adviseur van biologische middelen. „Het is een tamelijk ondoorzichtige wereld.” Volgens Grent bestaat de basis van biologische bodemverbeterende middelen uit compost, bagger of organische meststoffen. Om dit te verrijken worden bloedmeel (N), beendermeel (N en P), natuurfosfaat (P) en vinasse-extract (K) toegevoegd. Sporenele-

menten zijn afkomstig uit zeewiermeel. De pH wordt bijgestuurd met koraalalgenkalk. Vaak worden antagonisten toegevoegd, zoals de schimmel trichoderma, en de bacteriën Bacillus subtilis en Pseudomonas fluorescens. „Deze drie micro-organismen vormen 70% van de antagonistenmarkt. Van deze soorten is bewezen dat ze werken. Het resultaat is een product waar alles in zit. Maar dat verkoopt niet. Elk product heeft een ’unique selling point’ nodig, net als tandpasta of wasmiddel. Daarom worden er allerhande schimmels, bacteriën en zelfs protozoa toegevoegd met de meest ingewikkelde namen. Van de meeste micro-organismen is echter niet duidelijk of en hoe ze werken.”

Het is moeilijk om informatie te krijgen over de werking, omdat producenten daar zelf ook vaag over blijven. Zodra ze namelijk claimen dat hun middel werkt tegen bepaalde ziekten, plagen of onkruiden, zijn ze in overtreding. Dan geldt hun product namelijk als gewasbeschermingsmiddel en is een dure toelating nodig. „Dit is een tricky speelveld”, vindt Grent. „Voor je het weet zit je middenin een volgende Vegoil affaire.” Het belangrijkste voor de ontwikkeling van micro-organismen is dat er een juiste balans is tussen koolstof en stikstof in de bodem, meent Grent. „Het is dus belangrijk dat die balans blijft kloppen als je een bodemverbeteraar gaat toevoegen.”

Vakblad voor de Bloemisterij 29/30 (2016)

FOTO: JOEF SLEEGERS

Er is een brede range van biostimulanten op de markt. Alvorens ze te gebruiken is het belangrijk om te weten hoe ze zouden moeten werken.

Salicylzuur en jasmonzuur

Compost

Plantenhormonen spelen een rol bij de signalering van stress. Een van die hormonen is salicylzuur, het hoofdbestanddeel van aspirine. Dit is betrokken bij de afweerreactie tegen ’biotrofe’ schimmels, zoals pythium en meeldauw. Biotrofe schimmels voeden zich met levend weefsel. Zodra een plant zo’n schimmel opmerkt, gaat hij salicylzuur aanmaken. Dit hormoon zet cellen aan tot ’zelfmoord’; ze worden vol calcium gepompt zodat ze afsterven. Op die manier heeft de schimmel er niets meer aan. Salicylzuur zet de cellen ook aan tot de aanmaak van enzymen zoals glucanase, die de celwanden van de schimmel kapot knippen.

De tegenhanger van salicylzuur is jasmonzuur. Dit hormoon maakt de plant aan als hij een necrotrofe schimmel ontdekt. Een voorbeeld daarvan is botrytis, die plantencellen doodt en zich daarmee voedt. In dit geval is de plant er dus niet bij gebaat om zijn eigen cellen te laten afsterven, want dat speelt botrytis in de kaart. De schimmel trichoderma zet de productie van jasmonzuur in de plant op scherp. Helaas kan de plant zich niet overal tegen wapenen. Als hij zich hormonen aanmaakt tegen biotrofe schimmels, wordt hij kwetsbaarder voor necrotrofe schimmels, en andersom.

Compostthee

Bacillus subtilis Trichoderma Pseudomonas fluorescens

Vakblad voor de Bloemisterij 29/30 (2016)

E C N E I R E P EX

www.tuinenlandschap.nl/experience

Frank Woets, adviseur bij RHP:

’Baat het niet, schaadt het niet’ is een gevaarlijke houding FOTO: JOEF SLEEGERS

Van de meeste biostimulanten is de veiligheid niet gegarandeerd, stelt Frank Woets, adviseur bij RHP. Het kenniscentrum voor substraten heeft onlangs de eerste biostimulant ontheffing verleend voor gebruik in potgrond.

Joef Sleegers jsleegers@hortipoint.nl

Frank Woets, technisch adviseur bij RHP: „Telers mogen best wat kritischer zijn over biostimulanten. Vraag een onderbouwing van het verhaal, en begrijp hoe de processen werken.”

H Meer producten testen

Riskante opstelling

’Transparantie hard nodig’

Vakblad voor de Bloemisterij 29/30 (2016)

Telers over ervaringen met bodemverbeteraars:

’Nuttig, maar voor iedereen De bodem of een substraat zijn meer dan een medium om in te groeien. Zij spelen tevens een belangrijke rol voor de plantgezondheid. Steeds meer telers zien dit in. Met allerlei producten proberen zij de bodem te verbeteren. Met wisselend succes. Joef Sleegers en Hans Neefjes bloemisterij@hortipoint.nl

FOTO: HANS NEEFJES

Toevoegen van bark aan grond bij een lisianthusteler. Ze moeten de structuur, kwaliteit en biodiversiteit van de bodem verbeteren. Indirect versterk je zo de plant, want als de wortelomgeving verbetert, zullen wortels beter functioneren. En gezonde wortels zijn positief voor de bovengrondse groei.

René Bartels, cyclamenteler in Rijsbergen:

’Weerbaarheid werkt anders dan chemische middelen’

In cyclamen zijn trips moeilijk chemisch te bestrijden omdat ze in de bloem verscholen zitten. Bovendien zijn er steeds minder middelen beschikbaar, waardoor er vaker wordt teruggegrepen op dezelfde

middelen, met resistentie tot gevolg. Dat is in een notendop het probleem waar René Bartels, cyclamenteler in Rijsbergen, tegenaan liep. „Als je trips met natuurlijke vijanden wilt bestrijden, heb je een overkill aan bestrijders nodig. Wij wilden eens kijken of we het probleem vanuit de bodem konden oplossen.” De theorie daarachter is dat planten met een hoge brixwaarde en hoge pH minder interessant zijn voor insecten. Door het gebruik van biostimulanten zouden de wortels meer voedingsstoffen opnemen, met als gevolg hogere brix en pH. Daarom spuit Bartels vlak na het oppotten een compostthee (Fytoforce Greenhouse) over de bodem. Veertien dagen later wordt dat nog eens herhaald. Dat zou genoeg moeten zijn. Verder wordt het product Fytoforce Plant over de planten gesproeid. Het resultaat is nog niet overtuigend. „We hebben drie proeven

gedaan en het effect op trips was wisselend. De metingen van de brix en pH in de plant lieten slechts een minimale verhoging zien.” Ondanks het onduidelijke resultaat ziet Bartels wel toekomst in deze manier van werken. „Verhogen van weerbaarheid werkt anders dan chemische bestrijding. Je kunt niet zeggen: ik gooi een bacterie erop en het probleem is opgelost. Het gaat om een groter geheel, een evenwicht. De schimmels die van nature bij de plant leven hebben we aan de kant geschoven. Potgrond is steriel. Nu probeer ik het leven er weer in terug te krijgen.” Als extra hulpmiddel gaat de teler compost door de potgrond mengen. „Uiteindelijk zal de gewasbescherming een combinatie worden van een biologische aanpak, ondersteund met de chemische middelen die er straks nog over zijn.”

Vakblad voor de Bloemisterij 29/30 (2016)

een grijs gebied’ Huub Wijnen, amaryllisteler in Beringe:

’Dit is voor iedereen een grijs gebied’

Huub Wijnen uit Beringe gebruikt sinds twee jaar een algenextract om de wortelgroei van zijn snijamaryllis te stimuleren. Hij teelt op kleikorrels die eens in de drie,

vier jaar worden gestoomd. Sommige soorten hadden moeite met de wortelgroei. Daarom ging de teler op zoek naar een middel dat de wortelgroei zou verbeteren. Hij kwam terecht bij een algenextract. In een graanveld had Wijnen het effect gezien. Zonder het extract was het graan lichtgroen, met extract donkergroen. Daarop besloot hij het product uit te testen in zijn eigen teelt. In een deel van het bed werd het extract over de geplante bollen gespoten, in een ander deel over bollen die uitgestrooid op het bed lagen. In een derde stuk werd het over de kleikorrels gesproeid voordat er werd geplant. En de rest van de kas was de referentie. „Het verschil was goed te zien”, zegt Wijnen. „Waar het extract over de bol naar beneden was gelopen zag ik een betere en gelijkmatiger aangroei van de wortels. Deze planten groeiden ook beter weg. Waar het middel alleen op de korrels was gesproeid was geen effect te zien.”

De meeste algenextracten zijn gemaakt uit zeealgen. Het product dat Wijnen gebruikt is volgens de fabrikant gebaseerd op landalgen, en zou daarom sterker zijn. Ondanks het ogenschijnlijk positieve resultaat houdt Wijnen een stevige slag om de arm. „Vorig jaar heb ik geteld en toen zag ik een hogere productie. Geen verhoging van 10 of 15%, maar nog steeds de moeite waard. Maar of het aan het algenextract ligt? Zeg het maar. Mogelijk zijn er terloops andere dingen aangepast. Het heeft ook met gevoel te maken. Dit is voor iedereen een grijs gebied.” Bij Wageningen UR ligt inmiddels een proef waarin dit product ook is meegenomen. „Daar moet blijken of het echt werkt. Mocht het in de proef niet werken, dan moet ik voor mezelf beslissen of ik er mee door ga.”

Geert Op ’t Hof, zomerbloementeler in Nederhemert:

’Weerbare bodem is een grote puzzel’

„Vroeger leerden we dat de plant NPK nodig had, en de rest moest de bodem zelf maar uitzoeken”, vertelt Geert op ’t Hof, teler van zomerbloemen, snijheesters en vaste planten in Nederhemert. Sinds

Vakblad voor de Bloemisterij 29/30 (2016)

enkele jaren ziet hij dat anders. „Je moet de bodem als een puzzel zien. Dat begint bij een goede structuur. Dus niet te zware grondbewerking.” Kunstmest gebruikt hij zo min mogelijk, want dat bevat een hoge concentratie van zouten die het bodemleven aantasten. Op elk nieuw perceel dat hij huurt zet hij een jaar lang groenbemesters. Een mix van soorten die allemaal een eigen functie hebben. „Dat kost een jaar productie, maar daarna groeit het gewas als een tierelier. Zelfs ondanks alle regen die we dit voorjaar hebben gehad. Dat zegt wel iets over de kwaliteit van de bodem.” Verder gebruikt Op ’t Hof elke veertien dagen Fytaforce, een soort compostthee met goede bacteriën en schimmels. Op een slechte grond heeft dit geen nut, denkt hij. „Als er te weinig zuurstof in de bodem zit, gaan biostimulanten nooit aanslaan.” Bij het planten van de snijheesters worden

trichodermakorrels in het pootgat gegooid. Mycorrhizae zijn een lastig verhaal, vindt Op ’t Hof. „We weten dat trichoderma een heel goede schimmel is. Maar in hoeverre pakt het gewas dit op, en kan de schimmel blijven leven in je grond? Dat moet je je als teler wel afvragen. Eigenlijk kun je het zo stellen: als de bodem structuur goed is, heb je niet veel biostimulanten nodig. En als de bodem slecht is, los je dat niet op met biostimulanten.” Op ’t Hof is al drie jaar intensief bezig met de bodem. „Iedereen moet mee in dit verhaal. Eenvoudigweg omdat er straks geen chemische middelen meer zijn.” Hij beschouwt zichzelf niet als een biologische teler. Af en toe blijft chemie nodig. „Als ik een longontsteking heb, dan ga ik dat niet met sinaasappelen oplossen. Dan vraag ik de dokter om antibiotica. Voor de plant is dat niet anders.”

Marc Noordam, lelieteler in ’s-Gravenzande:

’We hopen op biologische alternatieven voor fungiciden’ Twaalf verschillende producten van evenveel leveranciers zijn ingezet in een kap lelies bij Novastar Lilies in ’s-Gravenzande. Producten die de groei kunnen bevorderen en de kans op aantasting van ziekten en plagen kunnen verlagen. De gewascoöperatie lelie gaat op het bedrijf van Peet en Marc Noordam samen met adviseur Hans Kok van Delphy een jaar lang testen wat de waarde van de twaalf producten is. In week 22 zijn de eerste bollen geplant, dus het is nog veel te vroeg voor het trekken van conclusies. De gewasgroep hoopt met name voor de aanpak van fusarium, phytophthora en pythium op succesvolle biologische alternatieven voor de huidige fungiciden. Het pakket chemische middelen neemt namelijk

af en eisen van kopers en waterschappen nemen toe. Novastar Lilies heeft al enige ervaring met biologische middelen in hun Oriëntals. „We stomen wel, maar niet zwaar en vooral om slechte schimmels en bacteriën te doden. De goede micro-organismen willen we stimuleren.” Op het bedrijf worden al langere tijd proefsgewijs na het stomen enkele producten toegevoegd die onder andere bacillus-bacteriën en trichoderma-schimmels bevatten. „Een jaar geleden zijn we begonnen met toedienen van kippenmest om het bodemleven te stimuleren. Onlangs zijn we begonnen met het toevoegen van Bacteriosol. Een collegateler met lelies had goede ervaringen met die bodemverbeteraar.”

Teun van der Lugt, chrysantenteler in Naaldwijk:

’Atheta’s moeten zich op tripspoppen gaan richten’ Als het om bodemleven gaat, dan richt Teun van der Lugt zich vooral op de moge-

lijke bestrijders van tripspoppen. Niet het bodemleven op microniveau, maar meer de macro-benadering, dus aandacht voor de 'grotere' roofkever atheta en bodemroofmijt hypoaspis. „Een goede tripsbestrijding heeft topprioriteit in chrysant. Poppen leven vooral in de bodem. Collega’s die potchrysanten op tafels telen hebben veel minder problemen met trips dan de chrysantentelers die in de vollegrond actief zijn. Trips verpopt met name in de grond. Met goede bodeminsecten denken we daarom een belangrijke oplossing te vinden in de lastige strijd tegen trips”, aldus de mede-eigenaar van VDL Fleurs in Naaldwijk. Van der Lugt heeft zelf veel verwachting van de atheta. Als hij compost ingebracht heeft, ziet hij de populatie van die roofkever

snel toenemen. „Het lijkt er op dat we dan trips makkelijker de baas blijven. Een paar teeltrondes na het compost inbrengen zien we namelijk het aantal atheta’s afnemen en trips wordt lastiger.” Regelmatig compost inrijden vindt de teler te omslachtig en tijdrovend. Op internet vond hij alternatieve voedselbronnen voor bodeminsecten: gist en kalkoenvoer. Bij de bakker werd gist gekocht en atheta bleek daar zeer goed op te gedijen. Verdelen van gist is echter lastig. Makkelijker was het strooien van de korrels die kalkoenen eten. En op die voedselbron ontwikkelt de populatie atheta zich ook prima. „We strooien na de eerste gietbeurt van een planting een zak (25 kilo; €13) per 800 m2. Binnen twee weken zijn de korrels weg. Dat is ook de bedoeling.

Vakblad voor de Bloemisterij 29/30 (2016)

(Advertentie)

Voor een gezonde groei en bloei Op de laatstgenoemde locatie stomen de telers twee keer per jaar, steeds zo’n 2 m3/m2. „Stomen kost zo’n € 1 per m2 en het geeft ons de garantie dat de eerste twee teelten na het stomen goed zijn. In de grote kas realiseren we jaarlijks 4,2 teeltronden. Dat is een behoorlijk intensief teeltplan. Het lukt vanwege het stomen, maar ook omdat er voldoende assimilatielicht hangt. En de grond moet goed zijn. Daarom voegen we ook eens per drie jaar extra organische stof toe. En als de grond slecht of te nat is, dan passen we de grondbewerking aan.

Daarna moeten de atheta's zich op tripspoppen gaan richten.” In het kader van het Chrysanten Innovatie Programma (ChrIP) van Chrysant NL is bij VDL Fleurs een proef aangelegd om nog een paar ’voedselbronnen’ te onderzoeken. Naast kalkoenvoer worden per teelt compost (1 cm), kalkoenvloer plus hypoaspis en bio-activator Terra-fertil getest. De proef loopt een jaar. Via bodemmonsters zal WUR Glastuinbouw bepalen hoe de bodeminsecten zich ontwikkelen. „Voor de groei van chrysant zijn een goede afwatering en bodemstructuur natuurlijk ook continu aandachtspunten. De waterkwaliteit heeft volgens mij ook grote invloed op de plant en de bodem, maar dat is nog complexer dan bodeminsecten.”

Vakblad voor de Bloemisterij 29/30 (2016)

potgrond

Potgrond www.egmondpotgrond.nl t 020 4110386 39

Teelttips VASTE PLANTEN Plantmateriaal Veel bloementelers doen te lang met hun plantmateriaal. Te vaak wordt gebruik gemaakt van eigen planten terwijl de partij al lang aan vervanging toe is. Nieuwe planten kopen is veel meer een betere opbrengst dan een kostenpost. Als de plant beter groeit en vrij is van ziekten en wortelonkruiden, dan is de investering al direct het eerste seizoen terugverdiend.

PERKGOED Start nieuw seizoen De voorbereiding voor het komende halfjaar zijn weer in volle gang en de eerste producten voor levering nazomer en najaar worden opgezet. Deze periode is een goede gelegenheid om alles weer goed schoon te maken en te ontsmetten. Onkruiden en algen laten

PHALAENOPSIS Gewasbescherming Doordat er in juli veel licht is en de temperatuur vaak hoog, treden er ’traditioneel’ meer problemen op met potworm. Potten blijven langer nat én de etmaaltemperatuur in de opkweek is wat hoger (rond 29,0°C); de ontwikkeling van de potworm

BRASSICA den, omdat het plantmateriaal nog gebruikt moet worden. Laten staan is dus verkeerde zuinigheid.

Valse meeldauw

Hoewel het vernieuwen pas in de winterperiode hoeft te gebeuren, is het wel nuttig om nu alvast de beslissing te nemen. In oudere percelen vaste planten is vaak wortelonkruid te vinden. Door de percelen direct na de oogt op te ruimen, kan dit jaar het wortelonkruid nog worden aangepakt. Dit is beter dan dat er nog een heel najaar arbeid aan het perceel besteed moet wor-

Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

zich gemakkelijk verwijderen; ziektebronnen van rizoctonia en fusarium zijn veel moeilijker. Belangrijk is om eerst alle hoeken en randen goed te ontdoen van vervuiling: grondresten, algen en mossen. Daarna is het raadzaam de teeltvloeren of tafels goed te ontsmetten met een waterstofperoxide- of chloorverbinding. Informeer bij uw toeleverancier voor de mogelijkheden. Belangrijk bij het reinigen van teeltvloeren is het scheiden van

de reststromen van water met schoonmaakmiddelen. Loos dit niet op het oppervlaktewater, maar vang dit op in een apart bassin of loos dit, indien mogelijk en toegestaan, op de riolering. Het zorgvuldig reinigen en ontsmetten van teeltvloeren en tafels is geen garantie dat er geen nieuwe ziektehaarden ontstaan. Voor een heftige besmetting met ziekten als fusarium en rizoctonia is eigenlijk geen oplossing, deze ziekten kunnen in een rusttoestand

nog heel lange tijd overleven om vervolgens weer de kop op te steken als omstandigheden gunstig zijn. Dierlijke plagen zijn in een lege kas een minder groot probleem, alleen wolluis en mijt kunnen gemakkelijk overleven zonder planten maar met goed schoonmaken zijn deze problemen goed te bestrijden. Nog een punt om extra in de gaten te houden. Hoewel het de laatste jaren vaak warm is in het najaar,

adviseren we toch om voorzichtig te zijn met de planning en niet te veel te anticiperen op een warm najaar en alles later op te zetten. Gewassen hebben tijd nodig om zich goed te ontwikkelen. Binnen rassen en veredelingslijnen van de tweejarigen zijn er ook grote verschillen. Overleg met uw toeleverancier en adviseur hoe de planning voor deze winter in te vullen.

gaat veel sneller dan gebruikelijk. Zorg dus voor een betere afdroging en deel de beurten vanaf nu minder op, waardoor het substraat minder verzadigd kan raken. Check wekelijks de vanglampen en voer eventueel een (dubbele) fogbehandeling uit met Decis om de muggen te doden door in één week twee maal te behandelen.

name ’s nachts. Stop daarom eerder met de bevochtiging. Stop vanaf 1 augustus om ±19.00 uur met bevochtigen, eind augustus moet dit een uur eerder gebeuren. Stel desgewenst een vochtverhoging op instraling in. Hierdoor neemt de vochtbehoefte aan het einde van de dag af. Ook voorkomt u daarmee dat er veel bevochtigd wordt op bewolkte dagen. Stel bijvoorbeeld 65% RV in, met een vochtverhoging

van 10% in een traject van 250 tot 750 W/m².

microklimaat weer op peil wordt gebracht. Bijkomend voordeel is het overworteling tegengaat en de uitgroei van nieuwe wortels stimuleert. De komende tijd is het noodzakelijk om de onderbuis minder snel af te laten bouwen om wortelproblemen voor te zijn. Laat daarom de minimumbuis van 45°C pas afbouwen in een traject van 350-750 W/m².

Klimaat Het weer zal in augustus vochtiger worden, met

Valse meeldauw is vooral in de gebieden met wateroverlast een probleem. Door de vele regen is de plant zoveel in stress geweest dat het geen sterke plant meer is. In een goed groeiend gewas is er best wel iets tolerantie mogelijk voor valse meeldauw, omdat de plant er vrij makkelijk doorgroeit. Bij planten die met kunst en vliegwerk aan de groei gehouden moeten worden, vraagt valse meeldauw te veel energie waardoor het risico op te weinig lengtegroei groot is. Als er als basis een middel met de werkzame stof Mancozeb is gebruikt, is de valse meedauw in brassica goed te bestrijden. Previcur Energie heeft speciaal voor de sierkool een toelating voor de bestrijding van valse meeldauw.

Water Op warme dagen is de onderbuis vaak koud. Hierdoor droogt het substraat van onderuit minder snel af, maar de bovenste laag van het substraat is vaak enkele dagen vóór de gietbeurt al droog. Dit kan verholpen worden met een ’tussenbeurtje’ van 1,5-2,0 l/m². Dit broesbeurtje stelt de grote beurt uit en zorgt ervoor dat het

Schneider Youngplants, 06-53281711

Menno Gobielje,Bureau IMAC Bleiswijk, 010-5219094 Vakblad voor de Bloemisterij 29/30 (2016)

Column Feico Smit f.smit@royalvanzanten.com

Oeganda

ROOS Richting najaar Het is nu een kleine maand na de langste dag en de luchtvochtigheid buiten neemt toe. Dekberegening en luchtbevochtiging hebben dus een minder groot effect op de kastemperatuur. Het verschil in luchtvochtigheid binnen en buiten heeft een grote invloed op de energieafvoer. Bij een (droog) landklimaat kan dat tot een bijna 10°C lagere kastemperatuur leiden. In Nederland zal het niet veel meer zijn dan anderhalve graad. Bij vochtig weer moet de dekberegening of de luchtbevochtiging dus uit. Maar als de luchtvochtigheid sterk daalt, kunt u het wel weer gebruiken. Doorgaans komt de wind dan uit oostelijke richting.

CHRYSANT Diffuuscoating Momenteel ligt op meerdere bedrijven een diffuuscoating. Bij een goede diffuuswerking zijn bij scherp weer geen schaduwen meer te zien. Het lichtverlies is klein (6 à 7% meestal), daardoor kan er ondanks de coating toch weleens te veel licht binnenkomen. Uit het onderzoek van WUR afgelopen najaar bleek dat de instraling op een mooie zomerdag (ruim boven de 600 W/m2) voor veel gewassen te hoog is. Toch werd er, op bedrijven die alleen een verduisteringsdoek hadden, maar mondjesmaat geschermd. Begrijpelijk, want zonder krijt/coating Vakblad voor de Bloemisterij 29/30 (2016)

Een hogere luchtvochtigheid betekent, dat de verdamping lager wordt. Kijk daarom heel kritisch naar de drain in de eerste beurten. Neemt de drain (te veel) toe, pas dan de starttijd of de stoptijd en de opbouwtijd eventueel aan. Bij buitentemperaturen richting de 30°C loopt vaak de EC in het substraat op. Het is heel nuttig om dit te voorkomen, door op tijd de EC-gift iets terug te zetten. Als de EC opgelopen is, moet die ook zo snel mogelijk weer op het gewenste niveau gebracht worden. Het verschil tussen de EC van de plant en de EC in de mat bepaalt voor een belangrijk deel de opnamecapaciteit van de planten. Bij gewaswerk is het belang-

rijkste dat er in deze tijd van het jaar geen lege, kale plekken in het gewas ontstaan. De aansturing van het rommel knippen heeft daarom veel aandacht nodig. De eerste zwarte trips heb ik al gezien. Dit wijst op invlieg. Maar de tripsdruk was al hoog op een aantal bedrijven. Gezien het weer in de afgelopen weken verwacht ik niet dat invlieg een groter probleem wordt dan we tot nu toe gewend waren. Er zijn buiten niet meer tripsen dan normaal. Ik vrees echter dat een aantal bedrijven er niet onder uit zal komen om trips dit najaar chemisch te bestrijden.

ontstaan dan lichte en donkere stroken in het gewas, waardoor ongelijkheid in het gewas ontstaat. Met een diffuuscoating zijn er geen lichte en donkere stroken meer, omdat het licht verstrooid wordt. Daardoor is het mogelijk om bijvoorbeeld het verduisteringsdoek 30% dicht te doen. Hiermee wordt de instraling met 30% verminderd, keurig verdeeld over het hele gewas. Op gecoate bedrijven kan dus bijvoorbeeld bij een instraling boven de 700 W/m2 het verduisteringsdoek voor 25–30 % gesloten worden.

de bloemkleur negatief beïnvloeden. Dit is te voorkomen door ’s nachts op kleurende vakken het verduisteringsscherm open te laten. Let er wel op dat het licht niet doorschijnt op vakken die nog korte dag nodig hebben. Anders is bloeivertraging het gevolg. Beter is dan een royalere kier in te stellen boven kleurende vakken, een half uur na zon onder tot een uur voor zonop. Als de verduistering ’s nachts open blijft kan de kop van de plant bij een te lage nachttemperatuur buiten te veel afkoelen en natslaan door condensatie. Hierdoor kan botrytis ontstaan. Het verduisteringsscherm mag alleen 100% open bij een buitentemperatuur ’s nachts boven de 15°C.

Randeffecten. Op veel bedrijven wordt momenteel gestoomd. Dit heeft een temperatuur verhogend effect op de omliggende plantingen. Vooral bij ’kleurtjes’ kan een te hoge nachttemperatuur (> 25°C)

Johan Sonneveld, Adviesbureau J. Sonneveld, 06-46134453

Dirk Jan Binnendijk Tuinbouwadviezen, 071-5416564

Verdwenen schaap Iedereen wil graag wat opzij zetten voor later of om wat te kopen wat je leuk vindt. En als je het geld niet hebt kun je in Oeganda van verschillende ’micro finance’ organisaties – gesteund door goede doelen uit Nederland – geld lenen. Maxima, onze Koningin is beschermvrouwe van deze organisaties en weet er heel veel van. Toch ga ik u nu een geheim verklappen. Maxima weet dit nog niet weet en u mag het niet verder vertellen. Want als onze Koningin dit te horen krijgt, dan krijg ik persoonlijk een standje van Willem Alexander. Waar het om gaat is het volgende. Een van de organisaties die microkrediet uitzetten waarmee een arme vrouw een naaimachine kan kopen zodat ze kleren kan maken en die vervolgens kan verkopen, heeft een officieel rentepercentage van 3,6% op jaarbasis. Je zou zeggen: een aantrekkelijke deal. Hier in Oeganda zijn ook een aantal Oegandese Dirk Scheringa’s die wel van knippen en scheren houden. 300 km verderop is deze rente namelijk al verhoogd tot minimaal 36% en soms wel 52% op jaarbasis. Zo kan de arme mevrouw haar naaimachine natuurlijk nooit terugbetalen. Ondertussen wordt iedereen die een lening heeft vreselijk genaaid en dat zonder naaimachine. De Dirk Scheringa’s komen hier meer dan voldoende aan hun trekken en rijden van Maxima haar geld volop in dikke auto’s en hebben een mooi huis in Kampala. Al deze mannen verdienen dus goed aan onze de goede doelen. Doel bereikt zou je zeggen als ze hun schapen op het droge hebben ten koste van anderen. En onze ’micro finance’-organisaties doen net of hun neus bloedt; schande! Een heel ander probleem met schapen doet zich voor aan het eind van de ramadan. Iedereen wil dan een schaap in de pan hebben voor het suikerfeest. Omdat die dingen niet op afbetaling te koop zijn tegen een rente van 36% kun je er ook gewoon een stelen. Onlangs hadden wat mannen een gestolen schaap vermomd met een jas aan en een hoed op achterop een brommer gezet. De politie had de mannen gelukkig op tijd in de gaten en heeft ze aangehouden. Die gaan minimaal een paar jaar brommen in de bajes en zullen voorlopig geen schaap meer zien. Jammer genoeg zitten ze niet naast de Oegandese leningverstrekker die hier zeer zeker thuis hoort. Feico Smit, directeur Royal van Zanten Oeganda

Teelttips ZOMERBLOEMEN Onkruid De onkruidbestrijding gaat dit jaar door het natte weer vrij moeizaam. Omdat er vaak een achterstand is, wordt er steeds vaker besloten om onder in het gewas te bestrijden met een afbrandmiddel. Hoewel dit soms best goed gaat, wordt er vaak meer schade veroorzaakt dan gedacht. Grootste problemen ontstaan als het onkruid vrij groot is. Het

LELIE Knopbezetting Al eerder werd geschreven dat er vaak sprake is van tegenvallende knopbezetting in bollen van oogst 2015, vooral bij OriĂŤntals en OT-hybriden. Afgaande op de verschillende ervaringen in de praktijk, lijkt het erop dat er in de behandeling van de leverbare bollen

TULP Ventilatie en circulatie Bij veel bedrijven zijn de bewaarcellen/-systemen voor de broeibollen voor verbetering vatbaar. Vaak is er sprake van te weinig ventilatie en/of circulatie. Een veelgehoord misverstand is dat ventilatie en circulatie alleen bedoeld zijn om ethyleen af te

CARTHAMUS

lukt dan niet meer om de spuitdop voldoende laag te houden/krijgen. Een misvatting is dat je gerust de steel van een plant mag raken. Bij sommige middelen zal de schade meevallen, maar bij veel gebruikte middelen zoals Basta en Reglone is er wel degelijk schade te verwachten. Wacht dus niet te lang en spuit als het onkruid nog klein is, en pas later als het door

de omstandigheden niet anders kan. Probeer zo weinig mogelijk stelen te raken. Met de gedachte dat raken wel schade geeft, wordt er waarschijnlijk voorzichtiger gewerkt dan met de gedacht dat het niet uitmaakt. Liever niet te laat spuiten dus, maar als het moet dan graag erg voorzichtig.

Mangaangebrek

Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

winst te behalen valt voor de broeikwaliteit. Het is een nog redelijk onontgonnen terrein, maar u kunt denken aan bewaartemperaturen, inpakmomenten en invriesmomenten afhankelijk van de cultivars en het afbroeimoment. Daarnaast zijn het groeiseizoen van de bollen en het oogstmoment van de bollen mede bepalend voor de ideale behandeling van uw bollen. Probeer het gesprek hierover de komende maanden te voeren met uw inpak- en bewaarbedrijf, zodat u tij-

dens het inpak- en invriesseizoen bepaalde testen kunt uitvoeren.

len reageren hierop door een zwakkere groei van wortels en een mager en soms ongelijkmatig bovengronds gewas. Dit soort plantingen zijn ook veel gevoeliger voor problemen met bodemziekten als rhizoctonia, pythium, fusarium en phytophthora. Het is dan ook belangrijk om na het stomen de bodem minimaal een week te laten afkoelen voordat u plant.

voeren. Er zijn echter ook andere gassen in de cellucht die optimaal dienen te zijn voor een maximale broeikwaliteit. Hierbij kunt u onder andere denken aan vocht en CO2. Na kwaliteitsproblemen in de broeierij worden cellen en systemen nagekeken en dan komen vaak grote tekortkomingen naar voren. De ventilatienorm voor tulpen is 100 tot 120 m3 per m3 bollen per uur. De circulatienorm ligt op 500 m3 per m3 bollen per uur. Enkele veel voorkomende

Kwaliteit Los van de knopbezetting is de kwaliteit in de Nederlandse broeierij redelijk tot goed te noemen. Er zijn relatief weinig bladproblemen en ook qua stevigheid, lengte en kleur gaat het meestal goed. Een enkele keer wordt er te snel na het stomen weer geplant. De bodem is dan onvoldoende afgekoeld en de pas geplante bol-

gevolgen van te weinig ventilatie en/of circulatie zijn: lichte (te weinig gewicht) tulpen, ongelijke tulpen, ongelijke afbloei, trage/stugge broei en kernrot. Bij de bewaarsystemen komt het regelmatig voor dat er veel te weinig lucht door de kisten geblazen wordt. De belangrijkste oorzaken hiervan zijn: n te veel kuubskisten voor 1 ventilator; n te veel grond tussen het product in de kuubskist;

Zeker op gronden met een hoge pH is mangaangebrek in dit gewas te verwachten. Het gebrek laat zich het eerst zien in de onderste bladeren. Van onderuit wordt het blad vanaf de bladranden gespikkeld en dit trekt langzaam naar boven. De bladeren die de gebrekverschijnselen hebben worden niet meer mooi groen. Het is dus belangrijk om direct van de eerste echte groei te spuiten met bladmesstoffen waar mangaan in zit zoals Mantrac. Door de bespuitingen moet het gebrek voorkomen worden. Het gebrek gaan bestrijden als de symptomen al te zien zijn is te laat.

de verwachte instraling gaat weer teruglopen. Het is dan ook van belang om onder krijt niet meer extra bij te schermen (met uitzondering van jonge aanplant en oogstvakken). Slijtage van het krijt bij de nokken is geen probleem want de tweede helft van augustus (assortiment en kas afhankelijk) gaat het krijt er sowieso af.

Klimaat De langste dag ligt al weer een maand achter ons en

n kuubskisten die niet aansluiten of halfvol zijn; n wanden met een slechte luchtverdeling tussen de uitblaasopeningen; n puls/pauze-regeling op de systeemwand. Verder komt het vaak voor dat bollen urenlang geen lucht krijgen. Probeer de kuubskisten met bollen zo laat mogelijk weg te halen voor de bewaarwand en na verwerking zo snel mogelijk weer ervoor te zetten (wand aanzetten uiteraard!). Tenslotte gaat het met enige regelmaat

Wilfried Poland Bloembollenadvies, 06 31698070

verkeerd omdat de aanzuigopening van verse buitenlucht te dicht in de buurt zit bij de uitlaat van gebruikte cellucht. Hierdoor is de kans op te weinig verversing groot. Uiteraard mogen schoorstenen en uitlaten van aggregaten niet te veel in de buurt van aanzuigopeningen van bewaarcellen zitten.

Alex Buis Tulpenadvies, 06 42388337 Wilfried Poland Bloembollenadvies, 06 31698070 Vakblad voor de Bloemisterij 29/30 (2016)

Schoffelen

GROENE EN BONTE PLANTEN Watergeven In deze periode van lange dagen en soms hoge temperaturen verbruiken de gewassen veel water voor verdamping. Vooral de gewassen die opgekweekt worden onder lichte omstandigheden. Zorg voor een goed vochtige potkluit en hou een wat lagere ECgift aan om verzilting van de potkluit te voorkomen. Bij gewassen die onder donkere, koele omstandigheden worden gekweekt is het meer opletten. Deze gewassen staan vaak wat natter en dan is het risico op een wortelziekte veel groter. Geef deze gewassen wat voorzichtiger water en laat de pot eerst wat opdrogen. Het tijdstip van watergeven is heel belangrijk. Een

gewas als hedera moet op warme dagen vooral ’s morgens vroeg gegoten worden omdat water op een warme potkluit snel kan leiden tot wortelziekten en dus uitval. Een goed groeiend groene plantengewas vraagt een goede bemesting. Als u regelmatig uw potgrond laat analyseren zult u zien dat het voedingsniveau na een paar weken plotseling snel kan dalen. Pas uw EC-gift hier op aan. Let bij de samenstelling van het bijmestrecept goed op de pH-gevoeligheid van de gewassen. Sommige gewassen zijn erg gevoelig voor een te lage pH terwijl andere juist erg gevoelig zijn voor te hoge pH. Het beste kunt u voor het oppotten de pH van de grond bepalen en regelen. Tijdens de teelt de

totaal afhankelijk van het substraat een volume van tussen de 25 tot 50 ltr water per bruto/m2.

ANTHURIUM Doorspoelen Mocht er in het voorjaar nog niet zijn doorgespoeld, dan is er komende maand nog ruimschoots de tijd voor. Regenwater is nu genoeg voorhanden. Doel is niet alleen overtollige zouten wegspoelen. Ook het substraat qua vochtigheid weer gelijk maken is een belangrijk effect. In de loop van de teelt ontstaan er toch drogere gedeelten in het teeltmedium. Met doorspoelen kunnen deze weer goed vochtig maken. Indien twee watergeefsystemen aanwezig zijn dan is het verstandig beide in te zetten voor het doorspoelen. Gebruik in Vakblad voor de Bloemisterij 29/30 (2016)

Start jong bladbreken De komende weken kan gestart worden met jong bladbreken in rassen als Tropical, Moments, Cheers en Pistache als het gewas in een goede conditie verkeert. Uiteraard dient er minimaal 1 blad verjongd te zijn. De eerste weken kan er controlerend jong bladbreken worden toegepast zodat wordt voorkomen dat achterblijvende planten geen nieuw blad krijgen. Wordt er later dan rond week 30 gestart dan kan er niet geprofiteerd worden van een productietoename rond de 1 november. Kwaliteit moet echter de boventoon voeren: start nooit te vroeg.

pH in pot corrigeren is heel erg moeilijk.

Plaagdruk Door het rustige weer is de plaagdruk niet hoog en is alles redelijk onder controle te houden met een geïntrigeerd systeem. Goed (laten) scouten is belangrijk dit voorkomt verrassingen en u kunt pleksgewijs een beginnende aantasting snel de kop indrukken. Wolluis en spint zijn hardnekkig en vaak moeilijk te bestrijden. Pak deze gericht aan. Stem uw middelenkeuze af op uw natuurlijke bestrijders. Aarzel bij een ernstige aantasting niet te lang maar pak direct goed aan met chemie. Arie van Bostelen, Teelt- & Bedrijfsadvies, 06-51312208

Groei De groei is laatste weken over de hele linie erg goed geweest. Vooral de combinatie van etmalen onder de 23ºC en gerealiseerde lichtsommen (9-11 mol per dag) draagt hier aan bij. Omdat de VD’s nauwelijks boven de 8 kwamen was er een optimale huidmondjes opening. De gewassen konden hun overtollige suikers steken in de kwaliteit. Dit laat zich momenteel dan zien in relatief gemakkelijke uitloop van (oog)stek, het uitdikken van de groeipunten en een grove bloemmaat (ondanks het bladvervangen). De meeste telers lieten de nachttemperatuur niet onder de 19ºC zakken, wat bijdroeg aan een positieve gewasontwikkeling.

Kees van Egmond kees@kees-ineke.nl

Geestdodend Een uitzending van EenVandaag over slecht presterende verpleeghuizen. Een directeur die oproept reëel te blijven. ’Wij willen graag hbo’ers inzetten, maar die kiezen liever voor een ziekenhuis. Daar zijn wij niet sexy genoeg voor.’ Ja, daar heb je het weer. Aantrekkelijk werk, waar vind je het nog? Het is een al jaren durende strijd in de tuinbouwsector. Hoe zorg je ervoor dat je hoger opgeleide jongeren binnen de poorten krijgt en houdt? Want zonder hen is het nóg moeilijker overleven. Zij brengen kennis en creativiteit mee en beide zijn onmisbaar om ook na FloraHolland 2020 seeds of opportunities te planten en zo de world te floweren. Maar ja, wat hebben we ze te bieden? Tegen een scholier die bij ons om vakantiewerk vroeg werd gezegd: ’Je kunt plantjes poten, maar het is wel geestdodend werk…’ Pardon? Zo haal je de jongelui wel binnen. Maar goed, toen ik dat thuis aan tafel vertelde aan mijn jongens, ervaren plantjespoters, keken ze me aan en beaamden het. ’Het is best saai werk ja.’ Dat elk plantje anders is deed daar niets aan af. En, eerlijk is eerlijk, veel werk is gewoon ook saai en geestdodend. Vermoeiend ook. Er zijn dagen dat wij meer dan acht uur op onze knieën doorbrengen. Een middeleeuwse monnik zou zich er niet voor schamen. Het is haast een wonder dat wij vrijwel nooit verzuimdagen hebben. Er zijn mensen die van minder een dienstmeidenknie krijgen. Of als je collega de volgende dag wéér datzelfde naar zweet stinkende shirt aan heeft. Nee, sexy is anders. Maar dat saaie, kom je dat niet in alle beroepen tegen? Weleens journalisten voor een dichte deur zien staan bij het Binnenhof in Den Haag? En maar wachten. Vrachtwagenchauffeurs in de file, hetzelfde laken een pak. Een baan waarbij je over de wereld reist? Na de zoveelste vertraging op een vliegveld denk je er echt anders over. Het punt is dat werk gewoon gedaan moet worden. En daar horen nu eenmaal ook de mindere klusjes bij. Kunstmestbakken vullen. Teeltcodes invoeren. Onkruid wieden. Urenlang stek planten en bloemen oogsten. Je bent gelukkig te prijzen als je er de lol van inziet. Als je fijne collega’s om je heen hebt. En als je de gezondheid hebt om überhaupt te kúnnen werken.

André Lont, Bureau IMAC Bleiswijk, 010-5219094

Nieuws Trendwatcher Richard van Hooĳdonk:

’Tuinbouw, big data, robotisering en ’the internet of things’’

FOTO: QUINCY VON BANNISSEHT

Drones

Trendwatcher Richard van Hooĳdonk: „De kas van de toekomst is ’connected’”.

Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorg-

Colofon

vuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van

Redactie E-mail: bloemisterij@hortipoint.nl www.vakbladvoordebloemisterij.nl Vakredactie POLITIEK EN ECONOMIE Quincy von Bannisseht (071) 565 96 37, qvb@hortipoint.nl Peter van Leth (071) 565 96 88, pvanleth@hortipoint.nl MARKT EN AFZET Arie-Frans Middelburg (071) 565 96 87, afmiddelburg@hortipoint.nl Cindy van der Zwet (071) 565 96 30, cvanderzwet@hortipoint.nl TEELT EN TECHNIEK Hans Neefjes (071) 565 96 38, hneefjes@hortipoint.nl Joef Sleegers (071) 565 96 42, jsleegers@hortipoint.nl

Vormgeving Diseno vormgeving Fotografie Gerdien de Nooy

Uitgever Vakblad voor de Bloemisterij is een wekelijkse uitgave van Hortipoint. Schipholweg 1, 2316 XB Leiden, Postbus 9324, 2300 PH Leiden E-mail: svs@hortipoint.nl, website: www.hortipoint.nl

Productiecoördinatie Jenny Mostert (print) (071) 565 96 33 Maarten Mulder (online) (071) 565 96 43

ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie. Lezers wordt met nadruk aangeraden deze informatie

Hortipoint is een activiteit van Stichting Vakinformatie Siergewassen Freelancers Hermen de Graaf, Bernadette Hoefsloot, Harmen Kamminga, Ank van Lier, Astrid ZoumpoulisVerbraeken

de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan

Directeur Emile Blomme

Secretariaat Linda Laman (071) 565 96 78

niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elek-

ABONNEMENTENSERVICE Een abonnement kunt u aanvragen bij de abonnementenservice van Abonnementenland via www.aboland.nl. Ook voor adreswijzigingen en opzeggingen kunt u daar terecht. Abonnementenland is telefonisch bereikbaar op 0900-2265263.Of via Twitter: stuur uw tweet naar: @Aboland_klanten. Ook via www.vakbladvoordebloemisterij.nl/abonneren kunt u een abonnement aanvragen. Op deze website vindt u ook de prijzen van de verschillende abonnementen. Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk 12 weken voor vervaldatum bij de abonnementenservice wordt opgezegd. Dit kan schriftelijk, telefonisch of via de site. Ook voor informatie over een lopend abonnement kunt u contact opnemen met de abonnementenservice. ADVERTENTIE-EXPLOITATIE Accountmanager: Gert-Jan Bloemendal, (0342) 49 48 07, g.bloemendal@bdu.nl Media-adviseur: Martin ten Hoven, (0342)- 494291 Verkoopleider: Ron van de Hoef, (0342) 494 263, 06 51 80 63 25, r.v.d.hoef@bdu.nl

tronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever.

Druk: Tuijtel, Hardinxveld-Giessendam

klimaatneutraal natureOffice.com | NL-215-194179

gedrukt

Dit vakblad is gedrukt op FSC®-gecertificeerd papier en klimaatneutraal geproduceerd.

Vakblad voor de Bloemisterĳ 29/30 (2016)

Kasgenoten

C orrecties en aanvullingen Bron foto artikel over Stimuflori In Vakblad 28 is bij het artikel over Stimuflori op pagina 13 bij de foto rechtsboven per abuis een verkeerde bronvermelding genoemd. De foto is van Stimuflori.

A genda 5 -7 aug, Varend Corso Westland 13 aug Flower Parade Rijnsburg 12-15 aug Rozenfestival Lottum, tentoonstelling. Met als thema: ’Rozen uit de Kunst’. Info: http://www.rozendorp.nl/rozenfestival 24-27 aug Plantarium, met dit jaar als thema ’Show it’, Boskoop 27 aug Bloemencorso Vollenhove in Overijssel 1 sep Foto-expositie in opdracht van de nieuwe orchideecampagne, door Daniel Bruno Grandl, Art’Otel hotel in Amsterdam. Info: orchidsinfo.eu 4-5 sep Bloemencorso Zundert, Brabant 6 sep Cursus FloraMondo,14.00 tot 15.30 uur, FloraHolland in Rijnsburg 7-8 sep FloraHolland Autumn Fair, Aalsmeer 8 sep Bijeenkomst JAN, bezoek aan Philips, 14:30 in Venlo 8-11 sep Zoemerbloemententoonstelling ’Hollands Glorie’. De themabloem is dit jaar snijhortensia, Oude Kerk in Naaldwijk 22 sep No trend event over de trends van het jaar 2017, Sandra Könings, 12:00 uur, Dutch Innovation Factory in Zoetermeer 29 sep Cursus ’Succesvol vermarkten van AgriFood-producten’ bij HAS Hogeschool en Berenschot. Info: http://www.haskennistransfer.nl

FOTO: QUINCY VON BANNISSEHT

Binnenland

Leeftijd: 44 jaar Plaats: Huissen Teelt: Amaryllis Oppervlakte: 2,4 ha

Wilfred Janssen Jullie kwekerij heet Beaumonde BV, een chique naam... „Haha, die naam is ooit ontstaan omdat de labrador van mijn broer, Beau heette. Hoe het uiteindelijk Beaumonde is geworden, weet ik niet meer, maar misschien zijn we ook wel geïnspireerd geweest door de naam van het tijdschrift Beaumonde.”

Waar bent u als amaryllisteler momenteel druk mee? „Erg druk hebben we het ’s zomers eigenlijk niet. Voor een amaryllisteler is dat seizoen juist de rustigste periode. Mijn broer Jack en ik – we runnen ieder een eigen locatie van het bedrijf – zijn net gestart met het koelen van de bodem. De grondkoeling staat op mijn locatie nu in de eerste vakken aan. De rest van de vakken volgt de komende weken, tot aan begin augustus. We brengen de bodemtemperatuur dan terug tot 12,5ºC. Het personeel dat hier normaal werkt, is ’s zomers niet nodig. We kunnen het werk dan wel met z’n tweeën aan. Naast koelen, zijn we dan ook bezig met gewasbescherming. Zo heb ik vanochtend vroeg gespoten tegen narcissenmijt.”

LTO Glaskracht Nederland

Kunt u tussendoor dan nog met zomervakantie?

3 aug Inloopmiddag Fusariumproef amaryllis, Wageningen UR in Bleiswijk 11 aug Basiscursus Het nieuwe telen, omgeving Bemmel. De cursus bestaat uit acht bijeenkomsten. Er is (op een andere datum) ook een cursus voor rozen-, chrysanten- en lelietelers. Plus voor telers uit omgeving Roelofarendsveen en Zuidplaspolder. 23 aug ALV van de gewascooperatie potorchidee, ’s middags. Locatie volgt later. 16 sep Gewasbijeenkomst pothortensia, 10:0017:00 uur, België

„Jawel hoor, maar ik ga dan verspreid over de zomer twee weken en in eigen land. Die vakantiedagen plan ik dan wel als het koelen van de bodem achter de rug is, want tijdens het koelen wil ik eigenlijk wel thuis zijn. Ik heb namelijk wel eens meegemaakt dat er een stroomstoring was en de bodemkoeling ’s nachts was uitgevallen. Je wilt er dan op tijd bij zijn om snel te kunnen achterhalen wat er aan de hand is en de zaak weer te herstellen.”

Buitenland 1-3 sep Green is life, bloemenen plantenbeurs, Warschau, Polen. Info: www.greenislife.pl 6 -7 sep Four Oaks Trade Show, Cheshire, Verenigd Koninkrijk. Info: www.fouroaks-tradeshow.

Onderstaande symbolen hebben de volgende betekenis en verwijzen naar de website vakbladvoordebloemisterij.nl

Foto’s

Filmpjes

Vakblad voor de Bloemisterij 29/30 (2016)

Bent u al klaar voor de zuiveringsplicht die vanaf 2018 gaat gelden? „Toen we dit bedrijf overnamen, was het nog een rozenkwekerij met alles erop en eraan, inclusief een verhitter om het drainwater mee te ontsmetten. Het plan is om die verhitter vanaf 2017 in te gaan zetten om aan de zuiveringsplicht te voldoen. Aansluiting bij een zuiveringscollectief is voor ons geen optie omdat de bedrijven in deze regio te ver uit elkaar liggen om er een collectief mee te vormen.”

Zou u in de toekomst willen uitbreiden? „De locatie die mijn broer runt, zit in het verouderde glastuinbouwgebied van Huissen en is geïsoleerd aan het raken doordat omliggende bedrijven zijn gestopt. Bij uitbreiding denken we daarom meer aan een verplaatsing van dat bedrijf naar mijn locatie. Op mijn locatie hebben we namelijk nog 1,5 ha eigen grond beschikbaar waarop we kunnen bouwen, plus eventueel grond van de buren. Concrete plannen hebben we echter niet. De prijzen voor amaryllis zijn de laatste jaren namelijk juist in evenwicht gekomen doordat het landelijke areaal is gestabiliseerd. Ook hebben we vanwege de lage gasprijs, net voor drie jaar gas vastgelegd. Voorlopig gaan we dus nog niet uitbreiden.”

Compleet in teeltvloeren Telefoon: 0182 - 351144 • Bergambacht info@houdijkdenboer.nl • www.houdijkdenboer.nl

Kuma II B.V.

Bloempotten Opzetstukken Inpakstokken Aanverwante artikelen

Gereedschap en matrijzenmakerij Spuitgieten Recycling van kunststof

MACHINAAL OPPOTBEDRIJF

OPPOTTEN, POTTENPERSEN EN VERHUUR SINDS 1990 (26 JAAR) WWW.JOSVANDERHOEVEN.NL INFO@JOSVANDERHOEVEN.NL 06-54734323

Groot assortiment uitgangsmateriaal • Euphorbia milii • Cupressus Wilma • Ficusvariëteiten • Sundaville • Kuipplanten en kruiden • Lavandula • Senetti

mvanveenbv.com | 0297 32 65 16

Krijten en reinigen Tevens alle stoomwerkzaamheden Roelofarendsveen 071-3313356 • 06-22196960 info@klinkstoom.nl • www.klinkstoom.nl

Wij helpen u graag! tel: 06-18277073 www.sproeibedrijf-os.nl

Werken voor Royal Van Zanten Van Zanten Breeding B.V. Royal Van Zanten is de internationale kraamkamer van planten en bloemen. Een vooruitstrevend, innovatief bedrijf met een breed en aansprekend assortiment. Voorbeelden hiervan zijn snij- en potchrysant, aster, bouvardia, alstroemeria. We ontwikkelen nieuwe soorten en variëteiten en verbeteren bestaande gewassen. We kunnen putten uit veredelingsprogramma’s in Nederland, Japan en Colombia. Royal Van Zanten levert uitgangsmateriaal aan telers over de gehele wereld. De productielocaties zijn gelegen in Zuid-Afrika en Oeganda. Royal Van Zanten heeft een sterke focus op de markt en investeert hierin met haar klanten. Wij willen als bedrijf een sterk resultaat neerzetten en zijn continue op zoek naar nieuwe kansen en mogelijkheden. De ruggengraat van ons bedrijf wordt gevormd door een gemotiveerd team van deskundige medewerkers. De productie van uitgangsmateriaal en een deel van de veredelingsactiviteiten vindt plaats op twee locaties in Oeganda: in Mukono en Wakiso. De productie richt zich voornamelijk op poten snijchrysantenstekken en daarnaast op Bouvardia Celosia en Aster. Beide farms liggen op ca. 30 km afstand van Kampala. Er worden in Oeganda meer dan 500 commerciële rassen geproduceerd in 21 ha aan kassen met meer dan 1000 werknemers. Wij zijn voor één van de farms in Oeganda op zoek naar een

Aankomend Farmmanager m/v Als Aankomend Farmmanager ben je, onder supervisie van de Farmmanager, verantwoordelijk voor o.a. de productie binnen een van onze locaties. Je geeft leiding aan de diverse teams en begeleidt, traint en motiveert de teamleiders. Naast de teeltspecifieke eisen waar je aan moet voldoen (gedegen teeltachtergrond) is technisch inzicht (onder andere t.a.v. het machinepark, installaties, etc.) een extra voordeel. De focus ligt verder op: - Aansturen van de productie- en logistieke processen op de farm met de nadruk op de teelttechnische aspecten daarvan, w.o. het klimaat, belichting, de inzet van meststoffen en bestrijdingsmiddelen, etc. - Zorgdragen voor het opstellen en uitvoeren van de werkplanning - Ondersteunen en, waar nodig, vervangen van de Farmmanager - Zorgdragen voor een goede afstemming met de Farmmanager en met andere afdelingen - Verantwoordelijk voor de kwaliteitscontrole; het daartoe opzetten van werkprocedures, controles, etc. Wij vragen: - Relevante HBO achtergrond - Duidelijke kennis van de teelt i.c.m. een aantal jaar werkervaring - Kennis van klimaatbeheersingssystemen, bemestingssystemen, tuinbouwtechniek - Goede communicatieve vaardigheden - Overwicht en, in de basis, beschikken over een natuurlijke stijl van leidinggeven - Nauwkeurig en kwaliteitsgericht - Analytisch en probleemoplossend vermogen Wij bieden: Een afwisselende functie met bijpassende verantwoordelijkheden en mogelijkheden om jezelf te ontplooien. Je gaat werken in een mooi land met een prettig team om je heen. Je kunt rekenen op passende primaire en secundaire arbeidsvoorwaarden. Voor nadere informatie kun je contact opnemen met Feico Smit, managing director, Royal Van Zanten Uganda Ltd, telefoon +256 759 330351 of +31 297 387000 Je sollicitatie met CV kun je richten aan: sollicitatie@royalvanzanten.com, o.v.v. vacature Aankomend Farmmanager

Vidi Parva

Voorheen bekend als ProParva

Wie een topprestatie wil leveren, moet bij de basis beginnen

• Stimuleert de vorming van fijne haarwortels en een gevarieerde, gebalanceerde rhizosfeer • Resulteert in een compact gewas dat beter stuurbaar is • Verhoogt de weerbaarheid en vitaliteit van het gewas • Vidi Parva is erkend voor gebruik in de biologische landen tuinbouw

Tel. +31 (0)10 514 04 44 info@koppert.nl