VBB 31-32-2016 by Stichting Vakinformatie Siergewassen

Bloemisterĳ Vakblad voor de

31/32 71e jaargang 5 augustus 2016

e k er ĳ w K

8-17

Potplanten

Snĳbloemen

18 Financiering

20 P.D. Lievaart en

24 Toekomst

36 Sterk staan met

geothermie: Kamp zoekt oplossingen

Zonen tachtig jaar familiebedrĳf

Britse bloemist ziet er somber uit

warmtecoöperatie in Zuidplaspolder

media

ADVERTEREN IN ONS THEMANUMMER

GEÏNTEGREERDE GEWASBESCHERMING Aandacht wordt onder meer besteed aan de grondbeginselen van geïntegreerde gewasbescherming en hoe ondernemers daarmee omgaan. Verder komt aan de orde in hoeverre de sector denkt met een systeemaanpak het middelenpakket verder te vergroenen en in de benen te houden. Editie: nummer 39 Verschijning: 30 september Deadline: 23 september

UW ADVERTENTIE IN DIT THEMANUMMER?

Neem vrijblijvend contact op met Gert-Jan Bloemendal telefoon: 0342-494807, mobiel: 06-13514059 e-mail: g.bloemendal@bdu.nl

Bloemisterij Vakblad voor de

8 ’Tuinbouw snakt naar nieuwe pioniers’

Opinie 4 Interview: ’Grote stap naar duurzame en efficiënte energievoorziening’ 4 Commentaar: Niet iedere topkweker hoeft zo nodig in een top 10 5 Stelling: Alleen systeemaanpak maakt gewas gezond

Nieuws 6

Een selectie uit het meest recente nieuws

Thema Toppers 8

’Tuinbouw snakt naar nieuwe pioniers’

10 Top 10 potplantenbedrijven

20 ’Het is een klein wereldje geworden’

14 Top 10 snijbloemenbedrijven

Bedrijf en afzet 18 Ondernemen: Zoektocht naar betere financiering geothermie 19 Column: Angelle van Kleef, Canada 20 Ondernemen: ’Het is een klein wereldje geworden’ 23 Vragen: Hoe ga ik het beste om met risico’s die ik loop? 24 Afzet: Toekomst Britse bloemist ziet er niet florissant uit

Markt 30 Uitbreiding bij lisianthus zet voorlopig flink door

24 Toekomst Britse bloemist ziet er niet florissant uit

30 Nederlandse veronica heeft bescheiden positie 31 Grove limonium beter gewaardeerd en de fijne wisselend 32 Ajania maakt vliegende start 33 Bougainvillea stabiliseert in gunstig afzetseizoen

Teelt 34 In beeld: Onnodige vernietiging waterhyacint 36 Energie: ’Deze kans komt één keer in de veertig jaar voor’ 39 Energiemarkt: ’APX-software neemt me veel gedoe uit handen’ 40 Teelttips: sedum, chrysant, lelie, vaste planten, alstroemeria 41 Column: Victor van Dijk

36 ’Deze kans komt één keer in de veertig jaar voor’

42 Teelttips: lysimachia, tulp, freesia, lisianthus, gerbera 43 Column: Kees van Egmond

Nieuws 44 Twee bloemenboten op Canal Parade van Gay Pride

Service 45 Kasgenoot: Jan Pieter van der Houwen Agenda Voorplaat: Vakblad voor de Bloemisterij

Vakblad voor de Bloemisterij 31/32 (2016)

Opinie Arno van Scheijndel, Westland Infra:

’Grote stap naar duurzame en efficiënte energievoorziening’

FOTO: WESTLAND INFRA

De netbeheerders hebben een wijziging van de tarievencode vastgesteld, die zal worden voorgelegd aan ACM. Als dit wordt goedgekeurd, dan kunnen ondernemers flexibele capaciteit bovenop de contractcapaciteit krijgen. Dat opent de weg naar een efficiënte en duurzame energievoorziening, meent Arno van Scheijndel, manager strategie en regulering bij Westland Infra. Joef Sleegers jsleegers@hortipoint.nl

Wat is er mis met de tarievencode?

Hoe gaat Westland Infra dit invullen?

Wat houdt dit Smart Grid in?

Wat bedoelt u met interfereren? Hoe gaat de code veranderen?

Hoe snel gaat de energietransitie? Wat is de kans dat dit doorgaat?

Commentaar Peter van Leth vakredacteur pvanleth@hortipoint.nl

Niet iedere topkweker hoeft zo nodig in

rijzen en lijsten/rankingen zijn er genoeg in de tuinbouw. Dus waarom dan een top 10 samenstellen van productiebedrijven zowel voor snijbloemen als potplanten? Enerzijds omdat veel lezers dol zijn op lijsten en anderzijds omdat van ’toppers’ valt te leren. Niet dat in hun profielen in deze editie van het Vakblad nu zoveel verrassingen boven tafel komen, maar ze geven wel aan dat diverse bedrijfskoersen kunnen leiden tot succes. De redactie is zich er terdege van bewust dat elke top 10 subjectief is. Vandaar dat ze haar handen niet heeft gebrand aan het samenstellen van een rangschikking, ook al bestaat de redactie uit ’oude

rotten’ die minstens 10 jaar meedraaien in de sector. Samenwerking is daarom gezocht met Hillenraad Partners dat elk jaar onderzoek laat doen naar de Hillenraad100. Een top 10 is dan in ieder geval gebaseerd op een bedrijfskundig model waarover ook nog eens een zogenoemd expertcomité zich buigt. En natuurlijk zegt dat ook nog niet alles. Niet iedere topkweker hoeft immers zo nodig in een top 10. Verscheidene telers, waaronder veel ’toppers’, prefereren in de luwte te ondernemen. Toch als je al die verhalen zo optekent, dan is het jammer dat de uitzonderlijke prestaties vaak beperkt blijven tot de eigen kring. Ze zouden bijvoorbeeld Vakblad voor de Bloemisterij 31/32 (2016)

Wilt u uw mening geven? Stuur een brief naar postbus 9324, 2300 PH Leiden of naar bloemisterij@hortipoint.nl. Reacties moeten maandag voor 9:00 uur binnen zijn. De redactie kan brieven inkorten of weigeren.

Stelling

Alleen systeemaanpak maakt gewas gezond Een krimpend pakket gewasbeschermingsmiddelen stimuleert de zoektocht naar alternatieven, want het gewas moet gezond blijven. Een richting is het gewas weerbaarder maken met biostimulanten, bodemverbeteraars, et cetera. Oplossingen in de vorm van een middel. Beter is beginnen bij de basis. Middelen zijn geen oplossing, maar hooguit onderdeel van een systeemaanpak.

Gaat de wijziging van de tarievencode voor heel Nederland gelden?

Zijn tuinders verplicht om mee te doen in het Smart Grid?

Pieter van Velden, freesiateler in ’s-Gravenzande „Ik denk dat wij dit in de teelt van freesia, net als ’het nieuwe telen’, al jaren onbewust doen. Tussen half september en half mei komt er geen gram insecticide in de kas. Daarnaast tweemaal per jaar stomen, grondwaterspiegel handhaven, bodemverbeteraars inbrengen, vochtbesparend luchten, uitgaan van groeikrachtig en voldoende rijp plantmateriaal, op tijd partijen inwisselen voor versere exemplaren. We hebben

verneveling, dakberegening, belichting, schermen, bodemtemperatuursturing, bemesting en druppelslangen. De kunst is om met al die stuurhulpen een zo gezond en weerbaar mogelijke groei te genereren. Correctiemiddelen tegen virus overbrengende insecten blijven noodzakelijk, toegepast in een strak schema en met een maximaal effect. Als je zelf je plantmateriaal vermeerdert mag je geen risico nemen. De toekomstige opbrengst is afhankelijk van de huidige teelt.”

Marc Aarts, ficuskweker in Prinsenbeek „Ik denk zeker dat er nog veel te halen valt door weerbaar te telen. Gewasgezondheid is een belangrijk middel om onze planten beter weerbaar te maken tegen vooral schimmels en virussen. Wat betreft weerbaarheid tegen insecten geloof ik niet dat daar heel veel

te verbeteren is. Een plant wordt aangevallen door insecten en kan zich daar niet van nature tegen beschermen. Dit zou alleen kunnen als we via genetische modificatie de plant mogen veranderen. Ik denk dat veel meer resultaat gehaald kan worden in de ontwikkeling van milieuvriendelijke gewasbeschermingsmiddelen.”

Ruud Batist, gerberateler in Maasdijk

een top 10 niet misstaan in een blad als Management Team. In haar jaarlijkse MT500 kom je uiteraard geen bloemisterijbedrijven tegen. Zelfs vergeleken met de nummer 500, dit jaar de Fiat Group Nederland, blijven bloemisterijtelers immers kleine spelers. Blijft de optie over dat de sector zich als geheel meer met de borst vooruit profileert. Ook dat gebeurt echter niet of nauwelijks. Rest de schrale troost dat tuinbouwondernemers op respect van de redactie kunnen rekenen. Hun verhalen blijven we graag brengen, zowel van ’oude bekenden’ als de spelers in de luwte. Vakblad voor de Bloemisterij 31/32 (2016)

„Ons middelenpakket wordt steeds kleiner en de toepassingen worden beperkter. Ook neemt de effectiviteit van de correctiemiddelen af. We zijn gedwongen om een andere weg in te slaan. Hoe krijgen we een plant zo weerbaar dat we correctiemiddelen zo goed als achterwege kunnen laten? Het is een hele uitdaging om daar achter te komen. Zelf ben ik ervan overtuigd dat het kan, alleen de vraag is: hoe? Biostimulanten, bodem- en bladverbeteraars zijn er genoeg, maar een wondermiddel zal het

nooit zijn. Het gaat om een diversiteit aan maatregelen. En dan? Natuurlijk kan je zien (of het gevoel hebben) dat de plant beter groeit na een aantal behandelingen, maar wat er precies gebeurt in de plant weten we nog niet. Er wordt al onderzocht hoe we dat kunnen meten, bijvoorbeeld via het DNA van de plant. Zo kunnen we er achter komen wat een plant echt nodig heeft. Er is nog een lange weg te gaan, maar met onze kennis en technologie zal het lukken. Wel moet het Ctgb anders omgaan met de toelatingen van de ’groene middelen’, want op deze manier duurt het allemaal veel te lang en die tijd hebben we niet.”

Nieuws Zomerschema Vakblad Het Vakblad voor de Bloemisterij hanteert deze periode een zomerschema. Deze editie 31/32 is een combinatienummer. Volgende week komt er dus geen vakblad uit. Met ingang van nummer 33 (19 augustus) verschijnt het vakblad weer wekelijks. Via de nieuwsbrief, sociale media en www.vakbladvoordebloemisterij.nl blijft u op de hoogte van het laatste nieuws.

n Eric de Lijster hoofd redacteur Vakblad Bloemisterij

Eric de Lijster (43) is sinds 1 augustus de nieuwe hoofdredacteur van het Vakblad voor de Bloemisterij. De Lijster heeft een ruime ervaring in het maken van agrarische bladen. Hij gaat zich met het Vakblad-team buigen over het verder verbeteren en moderniseren van het magazine en het versterken van de informatievoorziening aan de sierteeltsector via internet en sociale media.

Extra snoeironde door groeizaam weer Bij Tropical Plantcenter in Naaldwijk wordt het gehele assortiment bestaande uit kamerplanten, palmen, tropische planten en bomen in de zomer extra gesnoeid om ze in de juiste vorm te houden. In de botanische afdeling van de kwekerij betekent dat dat medewerkers de hoogte in moeten om bij de bladeren te komen. Dat gebeurt met een heftruck met voorop een werkplateau gemonteerd. „Door deze relatief milde zomer groeien gewassen zo’n 20 tot 25% sneller. Afhankelijk van het gewas houdt dit één tot meerdere keren extra snoeien in. Voordeel van groeizaam weer is wel dat planten en bomen minder gevoelig zijn voor ziekten en plagen. Dat is dan weer minder werk”, benadrukt eigenaar René van der Arend.

n Beperkte vrijstelling voor Dazide Enhance

n Reacties op besluit Jumbo en Albert Heijn

n Klachten bij FloraHolland niet altijd gemeld

In de onbedekte pot- en containerteelten van aster, azalea, chrysant, hortensia en viburnum is de groeiremmer Dazide Enhance toegelaten tot 11 september 2016.

De aankondiging van Jumbo en Albert Heijn om in hun schappen alleen siergewassen, aardappels, groenten en fruit op te nemen die geproduceerd zijn zonder sommige bestrijdingsmiddelen, valt niet bij iedereen in goede aarde. Nefyto vindt de actie te eenzijdig en extra restricties betreffende middelengebruik onnodig en onwenselijk. LTO Nederland en de KAVB vragen zich deze supermarktketens om aan buitenlandse producten dezelfde eisen te stellen als aan Nederlandse producten.

Verscheidene leden en klanten van FloraHolland melden geen klachten, omdat ze het idee hebben dat het niets oplevert. Dit vindt de veilingorganisatie zorgelijk.

n Geen ruimere borgstelling nodig door noodweer Banken geven aan vooralsnog geen behoefte te hebben aan een garantstelling van de overheid met gunstigere voorwaarden voor extra leningen die nodig zijn als gevolg van de wateren hagelschade in Zuidoost-Nederland. Het bedrijfsleven pleit hier wel voor.

n Jumbo en AH willen Milieukeur per 2020 Jumbo en Albert Heijn streven er naar dat eind 2019 de aardappels, groenten en fruit in hun schappen geproduceerd zijn volgens Milieukeur. Sommige gewasbeschermingsmiddelen zullen dan niet meer in te zetten zijn. Jumbo kondigt ook al aan dat per 2020 de helft van de omzet van sierteeltproducten moet bestaan uit biologisch, Fairtrade of Milieukeur gecertificeerd producten. Nefyto vindt deze extra restricties betreffende middelengebruik onnodig en onwenselijk.

n Minder prijsschommelingen bij multitransactie veilen

n Rechtbank: ’Baas Plantenservice moet betalen’ De rechtbank in Den Haag heeft op 20 juli bij vonnis bepaald dat Baas Plantenservice zo’n € 2,5 miljoen aan schuldeisers moet terug betalen. Bij het voorlopige vonnis in mei was dit bedrag nog een paar ton lager.

n Pauze voor Plasbokaal

Multitransactie veilen zorgt voor minder grote prijsschommelingen binnen een partij. Dit blijkt onderzoek van de Rotterdam School of Management.

Dit jaar is er geen lelieshow van kwekerij De Plas/Artemis Lilies en dus ook geen uitreiking van de zogenoemde Plasbokaal. Waarschijnlijk komt er een internationale editie.

n Brexit bedreiging voor kwart agrarische ondernemers

n Xylella duikt op in Duitsland

Een kwart van de ondernemers in de landen tuinbouw ziet Brexit als een bedreiging voor zijn onderneming. Dat blijkt uit de ING OndernemersIndex van het derde kwartaal 2016. Zie ook bladzijde 24 en 25

In Duitsland is recent een vondst gedaan van Xylella fastidiosa in een particuliere tuin. De quarantaineziekte is gevonden in een oleander die door een vakantieganger mee naar huis is genomen. Bovendien heeft de NVWA de lijst van paspoortplichte waardplanten van xylella uitgebreid met zeven gewassen. Vakblad voor de Bloemisterij 31/32 (2016)

FOTO: PETER VAN LETH

Gelezen op Twitter Het Ctgb heeft T34 Biocontrol en POL-Sulphur 800 SC toegelaten als nieuwe bestrijdingsmiddelen in bloemisterijgewassen.

AD Westland (@ADWestland)

 Vertrouwen op recordhoogte Het vertrouwen dat glastuinders in hun bedrijf hebben, is in het tweede kwartaal van 2016 gestegen tot het hoogste niveau sinds het begin van de metingen van de Agro Vertrouwensindex van begin 2013.

Arend Roses (@ArendRoses)

 MEI open vanaf 22 augustus Glastuinders kunnen van 22 augustus tot 15 september een aanvraag indienen voor de MEIsubsidie. Zij kunnen subsidie krijgen voor een innovatief energiesysteem of nieuw kasconcept om energie te besparen en de uitstoot van CO2 te verminderen.

 Zomerbloemententoonstelling op Varend Corso In aanloop naar de 31e editie van de Nationale Zomerbloemententoonstelling zal er tijdens het Varend Corso aandacht zijn voor het nieuwe vaste tijdstip van de tentoonstelling: de tweede week van september.

 Meer waardplanten xylella paspoortplichtig De NVWA heeft Calicotome villosa, Cytisus scoparius, Eremophila maculata, Genista corsica, Helichrysum italicum, Lavandula x allardii (synoniem Lavandula x heterophylla) en Phillyrea latifolia toegevoegd aan de lijst van paspoortplichte waardplanten van xylella uitgebreid met zeven gewassen. Vanaf 1 augustus worden deze in het handelsverkeer gecontroleerd op aanwezigheid van het paspoort.

 Nieuwe ketenbepaling voor seizoenswerk bekend Nu de cao Open Teelten is aangemeld bij het ministerie van Sociale Zaken, heeft de Werkgeverslijn landen tuinbouw de voorwaarden voor de uitzondering op de ketenbepaling voor seizoenmedewerkers op een rij gezet.

 Omzet Plantion na half jaar 11% in de plus De omzet van bloemenveiling Plantion in Ede ligt tot nu toe 11% hoger dan vorig jaar. Vooral het aandeel van bemiddeling is flink toegenomen.

 T34 Biocontrol en POLSulphur 800 toegelaten Vakblad voor de Bloemisterĳ 31/32 (2016)

Home of Orchids (@HomeOfOrchids)

Paul Deckers (@Paulusfloralus)

 Publiek grote financier Varend Corso

Mirakuleus (@Mirakuleus)

Het publiek van het Varend Corso Westland is afgelopen jaren een van de grootste financiëele pijlers geworden. Vorig jaar bracht de actie Duit voor een Schuit € 40.000 op. In het eerste jaar leverde de actie ruim € 20.000 op, de volgende editie zelfs € 32.000.

M.v. Ossenbruggen (@MvOssenbruggen)

 Helft van Duitsers tevreden over roos Uit onderzoek van FloraHolland blijkt dat 49% van de Duitse consumenten tevreden is over de laatste aankoop van rozen. In andere landen is circa driekwart van de consumenten over het product tevreden.

 Verzekeraars: ’Hagelbui is wake-up call’ „De hagelbui van 23 juni, met stenen zo groot als tennisballen, moet een wake-up call zijn. Het klimaat verandert, we gaan dit vaker meemaken.” Dat zegt Leo de Boer, directeur Schade van het Verbond van Verzekeraars.

Discussie op LinkedIn Wel of niet meedoen met Gay Pride?

 Cactus, woonplant van augustus Cactus is de volgende ’Woonplant van de maand’. De afwijkende vormen en volumes van de cactus sluiten mooi aan bij de huidige stijltrend waarin traditionele grenzen vervagen.

Martien Penning, directeur Hillenraad100:

Toppers in bloemen en planten In samenwerking met Hillenraad Partners heeft het Vakblad voor de Bloemisterij een top 10 snijbloementelers en een top 10 potplantenkwekers samengesteld gebaseerd

’Tuinbouw snakt naar nieuwe pioniers’ ’Tuinbouw snakt naar nieuwe pioniers’ aldus Martien Penning, directeur Hillenraad100, over de laatste Hillenraad100. Het lijkt wel of hij nieuwe sterspelers in de lijst wil hebben. Of bedoelt hij er toch iets anders mee?

op de Hillenraad100. Stuk voor stuk bedrijven die met enige regelmaat in het Vakblad verschijnen. Zijn zij nu de crème de la crème van de sector? Ja en nee. Het zijn grootschalige koploperbedrijven die met hun innove-

Nieuw elan

rende en veelal duurzame bedrijfsvoering boven het

Toch pioniers

maaiveld uitsteken. Ze zijn echter niet de enige. Sommige grootschalige topbedrijven opereren bewust liever in de luwte dan in de schijnwerpers. Verder doen verscheidene kleinschalige (eenmans)bedrijven niet onder voor grootschalige bedrijven. Ze hebben echter niet de omvang

Sector wordt volwassen

waarmee ze in een top 10 kunnen belanden. Peter van Leth pvanleth@hortipoint.nl

Vakblad voor de Bloemisterij 31/32 (2016)

FOTO: FOTOSTUDIO GERARD VLEKKE

Ook toppers buiten de top 10 De top 10 snĳbloemenelers en top 10 potplantenkwekers zĳn de hoogst scorende productiebedrĳven in het Hillenraad100 onderzoek van 2015. Hillenraad hanteert voor de beoordeling een bedrĳfskundig model gebaseerd op een brede toetsing van vĳf pĳlers onderverdeeld in negentien factoren en kengetallen, zowel kwantitatief als kwalitatief. De vĳf pĳlers zĳn: ondernemerschap, bedrĳfsperformance, strategie, commitment (naar klanten, medewerkers, maatschappĳ) en de groeifactor (som van trends in getallen). De top 10 dicht gelĳke waarde toe aan de verschillende pĳlers. De Hillenraad100 is gebaseerd op informatie van de bedrĳven en openbare bronnen. Er ontbreken nog veel mooie bedrĳven. Vaak hangt dat samen met de beschikbaarheid van informatie. Veel bedrĳven zĳn ofwel ﬁrma (geen publicatieplicht) of weliswaar een besloten vennootschap maar zodanig klein dat ze kunnen volstaan met alleen de publicatie van de balans. Soms houdt een bedrĳf zich verder bewust stil en wil zo min mogelĳk zichtbaar zĳn. Verscheidene ondernemers ondernemen immers in stilte; dat geeft het minste kans op directe navolging. Kortom, er zĳn voldoende topbedrĳven buiten de gepresenteerde top 10. De Hillenraad100 wordt jaarlĳks uitgegeven op basis van onderzoek door Hillenraad Partners, specialist in strategie- en organisatieadvies. Wilt u precies weten hoe de beoordeling van de Hillenraad100 tot stand komt, welke toetredings- en beoordelingscriteria worden gehanteerd, ga dan naar: www.hillenraad100.nl/verantwoording.

EV is relevant, omzet veel minder

Topper blĳven

Vakblad voor de Bloemisterĳ 31/32 (2016)

Top 10 potplantenbedrijven Ter Laak Orchids: ’Eigen identiteit durven loslaten voor 1 een breder consumentenmerk’ Teelt: phalaenopsis Oppervlakte: 13 ha Nederland, 1,2 ha Guatemala Omzet: € 28,0 miljoen

Onder Decorumlabel Tegenstrijdig met deze ingezette koers lijkt de beslissing om alle innovaties, concepten en hoogste kwaliteit van Ter Laak Orchids vanaf 2017 volledig onder te brengen bij Decorum. Een beslissing waarachter alle Decorumleden zich geschaard hebben. „Ter Laak Orchids is een grote speler in de productie van phalaenopsis, maar stelt weinig voor op de totale Europese markt met steeds grotere en sterkere ketenpartijen. Dan sta je met een consumentlabel als Decorum toch sterker in je schoenen. Zeker als dit label een veel minder zakelijke uitstraling gaat krijgen. Het vergt lef om de eigen identiteit los te laten, maar wij denken met bundeling van krachten van collega’s verder te komen. Je profiteert van elkaars noviteiten, concepten en kennis”, ventileert Ter Laak.

Buitenlands avontuur Een buitenlands avontuur beginnen, is absoluut geen must voor de orchideeënkwe-

kerij. „Wel vaker is een buitenlands avontuur op ons pad gekomen, meestal op verzoek van anderen. Het is dat je als onderneming bent gegroeid dat je zo’n stap durft te nemen. Ruim 15 jaar geleden waren we nog opgelucht dat een koop van een bedrijf in ’s Gravenzande niet doorging doordat iemand anders een beter bod deed. Laten we maar lekker in Wateringen produceren, was toen het gevoel.” Enthousiast voor Guatemala zijn de broers Richard en Eduard geworden na een zakenreis in 2012 naar Midden-Amerika. De potentie van kwalitatief goede phalaenopsis in dit land kweken en lokaal leveren en aan omringende landen tot in de VS is prijstechnisch en klimatologisch erg gunstig. Zonder betrouwbare lokale partners, Agro Orchids en HFT-Seeds, zouden de broers de uitdaging niet zijn aangegaan. Het verkrijgen van PSIsubsidie heeft hen ook een beetje over de streep getrokken.

FOTO: FOTOSTUDIO GERARD VLEKKE

Ter Laak Orchids heeft turbulente jaren achter de rug op diverse terreinen: onder meer nieuwbouw, marktgerichter en duurzamer produceren. En niet te vergeten een buitenlandse vestiging beginnen in Guatemala. De nieuwbouw in Guatemala is voorspoedig verlopen; nu breekt de spannende fase aan van het opstarten van het teeltproces. Over een maand worden de eerste planten opgepot. Voor het management van het phalaenopsisbedrijf in Wateringen aanleiding om in 2015 strategische sessies te houden over waar naar toe te groeien als professioneel bedrijf. Een van de uitkomsten was het creëren van meer chemie tussen de afdelingen sales, marketing, teelt en R&D. „Een hechtere samenwerking tussen deze afdelingen is onontbeerlijk als je als bedrijf meer inzet op de wens van de consument. R&D kan met een leuk concept komen, maar als sales er vervolgens niks mee doet, loopt het niet. En andersom”, vertelt Eduard ter Laak.

Richard en Eduard Ter Laak

Vakblad voor de Bloemisterij 31/32 (2016)

SO natural: ’Nee durven verkopen’

Teelt: phalaenopsis Oppervlakte: 20 ha Omzet: € 50 miljoen Met de teelt van 13 miljoen phalaenopsis is SO natural de grootste orchideeënkweker ter wereld. Voor het bedrijf geen reden om met de borst vooruit te lopen. Hun rol als marktleider spelen ze liever bescheiden. Onbewust wordt toch naar het bedrijf gekeken hoe ze in de markt opereren en welke bedrijfsontwikkelingen ze doormaken. En het zijn van marktleider neemt verantwoordelijkheden met zich, vertelt algemeen directeur Martin Smaal. Dit gaat echter op voor de meeste koploperbedrijven. Bijvoorbeeld op de gebieden van

Verder staat het telen van phalaenopsis bij SO natural in het teken van winst maken. Enerzijds om de tent draaiende te houden omdat er brood op de plank moet komen voor management en personeel, maar ook om vet op de botten te realiseren voor innovaties en noodzakelijke investeringen. „Door elk jaar netjes af te schrijven en af te lossen en break even te draaien, holt een onderneming uit. Daar passen wij voor. Want waarvoor run je dan nog een onderneming? Modern ondernemerschap vergt slim ondernemen en slim opereren in de markt. Met alleen hard werken redt een ondernemer het niet meer”, stelt Smaal.

Emsflower: ’Een jaar geoptimaliseerd in plaats van uitgebreid’

Teelt: diverse pot-, perken vaste planten Oppervlakte: 81,3 ha glas en 3 ha containerveld in Duitsland en Nederland. Omzet: € 43,9 miljoen Dit voorjaar vierde Emsflower haar 10-jarig jubileum. Negen van de tien jaar kenmerkten zich door uitbreidingsactiviteiten. Het laatste jaar lag echter de focus op verbetering van het interne transport via inductie. De automatisch rijdende karren komen in verbinding te staan met het ordersysteem waarop de gehele werkplanning al eerder volledig geautomatiseerd is. Aan het eind van het jaar zijn elektrokarren met daaraan gekoppeld deense

duurzaamheid of veiligheid dienen topbedrijven hun zaken op orde te hebben. Indien niet, dan maakt dat ze kwetsbaarder dan een kleinschalig bedrijf. Ze worden bij misstanden er harder op afgerekend. Dus op deze gebieden blijft SO natural zeker gefocust. Verder is het bedrijf heilig overtuigd van het onderhouden van strategische en innovatieve samenwerkingsverbanden in de keten. Dus durft het nee te verkopen als iets hiertegen indruist. Nee verkopen wordt volgens Smaal te weinig gedaan in de sector. Niet dat SO natural nooit koste wat kost van een partij af wil, maar dat is bij uitzondering. En het zal nooit ten koste van partners worden gedaan.

karren bestuurd door medewerkers als het goed is verleden tijd. In hetzelfde jaar is ook alles in het werk gesteld om de organisatie rond de interne logistiek te optimaliseren. Met het vizier vooral gericht op stekrobots en universele productielijnen. Alle vernieuwingen leveren een besparing op van circa € 1 miljoen per jaar, onder meer doordat er 30 man minder personeel nodig is. Het overige personeel gaat gestructureerder werken. De totale terugverdientijd wordt geschat op vier tot vijf jaar. Van de 100 ha grond die Bennie Kuipers in Emsbüren heeft gekocht is nog 20 ha onbebouwd. De verwachting is dat in de komende

vijf jaar deze oppervlakte wordt benut, vooral met uitbreiding van combinatiekassen waar zowel perkgoed als tomaten worden geteeld. Wat niet zal veranderen is de afzetstrategie van Emsflower: de markt volgen en local voor local produceren voor de discounts en grote bouwmarktketens. Kuipers denkt dat bij de supermarkten er nog steeds groei zit, terwijl dat bij andere afzetkanalen volgens hem niet of nauwelijks is. Bij Emsflower wordt bovendien niet meer gezaaid en gestekt dan is besteld.

Bunnik Plants: ’Focus op de interne organisatie’

Teelt: diverse groene kamerplanten Oppervlakte: 25 ha Omzet: € 66,6 miljoen Het vizier van Bunnik Plants staat dit jaar op verbetering van de interne organisatie. Door met zelfsturende teams te gaan werken, wil de organisatie de tevredenheid onder medewerkers verhogen. Bunnik Plants is ervan overtuigd dat dit gebeurt op het moment dat medewerkers meer vrijheid en verantwoordelijkheid krijgen. In combinatie met het interne talentenprogramma GROEI worden twee vliegen in een klap geslagen: meer doorgroeimogelijkheden voor medewerkers en een oplossing voor de vergrijzing binnen bepaalde

Vakblad voor de Bloemisterij 31/32 (2016)

functiegroepen. Op den duur is het de bedoeling dat medewerkers elkaar beoordelen in plaats van alleen beoordeeld te worden door het management. Met zelfsturende teams denkt Bunnik Plants zowel de voordelen van een groot- als kleinschalig glastuinbouwbedrijf te behouden; naast schaalvoordelen in inkoop en efficiëntie, een gevoel voor resultaat onder medewerkers. De overtuiging is dat zelfsturende teams uiteindelijk een meerwaarde opleveren voor een duurzamere bedrijfsvoering in de breedste zin van het woord; dat uit een betere medewerkerstevredenheid ook een grotere klanttevredenheid zal volgen. De focus op de interne organisatie houdt niet

in dat het bedrijfsmanagement in de tussentijd teelt, bedrijfsprocessen, noviteiten of afzetstrategieën uit het oog verliest. Nog steeds is de instelling zowel daghandel als retailers optimaal te bedienen. Bedenken van nieuwe productmarktcombinaties blijft een speerpunt. Begin juni is bijvoorbeeld de ecoverpakkingslijn geïntroduceerd; deze omvat onder meer een hoes gemaakt van FSC-gecertificeerd papier in combinatie met recyclebaar plastic en een ecovariant van de Display Box.

Anco pure Vanda: ’Van plant met bloem naar bloem per plant’

Teelt: orchidee Vanda Oppervlakte: 5,6 ha Omzet: € 7,8 miljoen Sinds Steef van Adrichem en zijn partner Ed Helderman in 2010 het bedrijf sterk uitgebreid hebben door de overname van de buurman, is de bedrijfskoers ingezet om de exclusieve Vanda-orchidee meer te vermarkten als bloem dan als potplant. Deze transitie heeft alles te maken met de dominantie van phalaenopsis, die de prijs van alle, veelal duurdere potorchideeën onder druk heeft gezet. In vijf jaar tijd is het aandeel potplanten dat de kwekerij verlaat met 40% gedaald en het aandeel bloemen

Paul Janssen, samen met zijn broer Fred eigenaar van Fachjan Projects Plants, noemt zichzelf een kleinschalig bedrijf met een grote bedrijfsoppervlakte. Het draait bij het potplantenbedrijf om niches variërend van potmaat 4 cm tot potten van 2,5 m. De nadruk ligt vooral op de import van producten. Te stellen is dat Fachjan voor 100% rechtstreeks contact heeft met de leveranciers. In een enkel geval komt er een importbedrijf als tussenschakel aan te pas, omdat die het gehele assortiment van de leverancier verkoopt.

Bij zowel de leveranciers als de kopers streeft Fachjan naar de gunfactor. Aan het begin van de keten gaat het bedrijf niet voor goedkoop, goedkoper, goedkoopst en heeft het oog voor eventuele problemen. Aan het eind van de keten probeert het bedrijf met een houding van ’open zijn en niets is onmogelijk’ aan klantenbinding te doen. Dit houdt zelfs in dat naar alternatieven worden gezocht ook al liggen die bij collega’s, zolang de klant bij een nieuwe order weer als eerste aan het Fachjan denkt. Deze houding heeft Fachjan geen windeieren gelegd. De laatste jaren is steeds een omzetgroei van 10 tot 25% gerealiseerd. Daarom hebben ze niets van de economische malaise gemerkt, die ook zeker niet aan groene

kamerplantentelers voorbij is gegaan. Janssen is blij met de groei, maar beschouwt groei als een secundair doel. Qua bedrijfsgrootte zit het bedrijf inmiddels redelijk aan zijn taks. Alleen als een mooie kans zich aandient, sluit Janssen verdere groei niet uit. Verder hecht Janssen grote waarde aan een open communicatie met zijn personeel. Vandaar dat Fachjan een vrij platte organisatiestructuur heeft. Iedereen weet waarom wat wordt gedaan met als motto ’Klant is koning’.

SV.CO: ’Meer eenheid geschapen in organisatiestructuur’

Teelt: potchrysant, kalanchoë en overige seizoensproducten Oppervlakte: 14 ha Omzet: € 13,2 miljoen SV.CO heeft vier directieleden en drie productielocaties. In 2010 is er gekozen om de taakverdeling van de directie tegen het licht te houden. Hieruit ontstond een praktisch en toepasselijk takenpakket voor ieder directielid. Met een herverdeling van taken voert ieder directielid zijn taken nu uit voor alle locaties. Iedere locatie heeft nog steeds zijn eigen verantwoordelijkheid, maar SV.CO straalt wel meer eenheid uit met een eenduidige bedrijfscultuur en bedrijfsreglement. Dit maakt

product ervaart hij het veilingsysteem meer en meer als een stoorzender. Meer heil ziet Van Adrichem in directe en onlineverkoop. Het huidige aandeel klokverkoop van 55% zal de komende jaren in rap tempo afnemen, is zijn verwachting. Hij is voornemens Vanda in toenemende mate als een kant-en-klaar-cadeauartikel in de markt te zetten. In de afgelopen jaren is gebleken dat de Vanda’s van de partners onder meer gewild zijn bij klanten met een zeer ruime portemonnee en een exquise smaak.

Fachjan Projects Plants: ’Wij gaan voor de gunfactor’

Teelt: groene kamerplanten Oppervlakte: 4,5 ha Omzet: € 11,3 miljoen

geknipt van de planten meer dan verdubbeld. Dit levert minder omzet en minder kosten op. Een verkochte plant moet immers weer vervangen worden door een nieuwe dure plant, terwijl van een goede plant jarenlang kwalitatief goede, mooie en exclusieve bloemen zijn te oogsten. Vooralsnog levert het geen hogere winstmarge op. Van Adrichem is niet ontevreden met de ingezette bedrijfskoers, ondanks dat het wegvallen van de lucratieve Russische markt een behoorlijke aderlating in het bedrijfsresultaat heeft betekend. Het aanboren van de Amerikaanse afzetmarkt heeft dit enigszins kunnen compenseren. Voor zijn exclusieve

samenwerking tussen de verschillende locaties gemakkelijker, zoals bij het uitwisselen van personeel. Zo is ook beter in beeld gekomen met welke seizoensproducten de ruimtebenutting op de locaties is te optimaliseren. SV.CO had kerststerren in het assortiment, maar daar zijn Primula obconica en potcelosia bijgekomen. Laatste loot aan de stam is potlisianthus, waarmee afgelopen seizoen mee is gestart. Dit jaar maakt de nieuwkomer 2% van de omzet uit, maar het streven is om dit percentage te laten groeien naar 10 tot 15%. Daarmee is potlisianthus niet de zoveelste ’opvuller’, maar bedoeld om op termijn jaarrond te gaan telen. Het product is in het assortiment

genomen om risico’s meer te spreiden. De sterkste troeven van het bedrijf zijn nog steeds potchrysant en kalanchoë. Het opzetten van meerdere productielijnen is om klanten continu te kunnen blijven bedienen en stabiliteit. Producten renderen immers het ene jaar beter dan de andere. In samenspraak met tussenhandel zet SV.CO sterker in op kant-en-klaarproducten al dan niet verpakt als cadeau. Bij de toenemende vraag naar maatwerk qua gemak en service helpt het dat het bedrijf eenheid in de organisatiestructuur heeft gerealiseerd.

Vakblad voor de Bloemisterij 31/32 (2016)

Sjaak van Schie: ’Familiebedrijven drijven altijd weer boven’

Teelt: stek, halfwas en bloeiende pothortensia's Oppervlakte: 12 ha glas en 27 ha container veld in Nederland en 6 ha glas en 24 ha containerveld in Portugal Omzet: € 15,8 miljoen De crisis is Sjaak van Schie zoals zoveel bedrijven niet in de koude kleren gaan zitten. Net toen de crisis enigszins voorbij was, kreeg zijn bedrijf in 2013 te maken met productie uitval door kwaliteitsproblemen. Naar klanten en leveranciers speelde hij open kaart. Tege lijkertijd met het aanpakken van de problemen zijn wisselingen in het management doorge

Van Schie hamert erop niet te licht zinnig te denken over een buiten lands avontuur. „Want dan sta je direct met 1-0 achter. Internationaal onder nemen lijkt simpel, maar is het zeker niet”, waarschuwt hij. Met jarenlange buitenlandse ervaring weet Van Schie dat kennis van de cul tuur en gewoonten van een land net zo belang rijk zijn als feiten over afzetmogelijkheden en teeltomstandigheden. „Nederlanders hebben de neiging te veel met een opgeheven vinger dingen duidelijk te willen maken.”

Waterplantenkwekerij R. Moerings: ’Volop aan het bouwen’

Teelt: waterplanten Oppervlakte: 3,5 ha glas en 9,7 ha buiten velden in Roosendaal plus in het Westland 3 ha glas en een kwekerij voor aquariumplan ten van 2 ha. Omzet: € 8,3 miljoen Eind 2016 wil Waterplantenkwekerij R. Moe rings in Roosendaal gegroeid zijn van 2,2 naar 3,5 ha glas. De uitbreiding van 1,3 ha op deze locatie is al gerealiseerd, waarbij ingezet wordt op een energiebesparing van 25% met inzet van diffuus glas, zuinigere ketels en schermdoeken. De oude kas van 2,2 ha gaat momenteel tegen de vlakte en wordt geheel vernieuwd met dezelfde voorzieningen.

voerd en geoptimaliseerd. Processen zijn ver beterd met als doel beheersing van de kosten en verhogen van de kwaliteit. Met een aardig 2014 en een nog beter 2015 over de gehele breedte van de pothortensia keten heeft Van Schie zijn bedrijf weer op de rails gekregen. Het bedrijfsresultaat stelt hem in staat in nieuwe producten en concepten te investeren. Veerkracht tonen, lukt familie bedrijven beter dan niet-familiebedrijven is Van Schie’s overtuiging. Hij weet niet of hij er bovenop was gekomen met een niet-familie bedrijf. Voor komend seizoen verwacht hij ook weer enige groei, waarbij de focus ligt op steken halfwasproductie in binnen- en buitenland.

Geen enkele klant is voor het bedrijf te groot of te klein, maar de focus ligt op tuincentra en vijvercentrums in binnen- en buitenland. Met een schuin oog wordt ook gekeken naar de retail. Fiona Moerings ziet voldoende mogelijk heden. De groei is echter vooral gerealiseerd vanwege de marktkansen buiten de lands grenzen in geheel Europa. Goed presenteren en onderhouden is het halve werk in alle afzetkanalen, aldus Moe rings. Nieuwe concepten bedenken is aan de orde van de dag om consumenten op ideeën te brengen. De eerder bedachte terrasvijver loopt als een trein. Voortbordurend op dit suc ces werkt het bedrijf aan een tafelvijver (een glazen schaal met drijfplanten) voor binnen

of buiten op tafel. Met dergelijke concepten beperkt Moerings zich niet tot de slechts 12% van de consumenten die een vijver hebben. Uitbreiden is niet niks, zeker als de productie daar niet onder mag lijden. Dat vergt een goed en gemotiveerd team, waar Moerings op zegt te kunnen bouwen. Des te meer com plimenten gaan naar iedereen uit, omdat haar man Ronald Moerings november 2015 bij een tragisch auto-ongeluk om het leven kwam. Het geeft Fiona enige troost dat het bedrijf geheel in zijn gedachtegoed wordt voortgezet.

Pligt Professionals: ’Met verdiensten verder innoveren’

Teelt: bloeiende perken potplanten Oppervlakte: 8 ha Omzet: € 10,0 miljoen Gert van der Pligt is erin geslaagd om de productie van begonia maximaal te optimali seren. Het zou hem verbazen als een concul lega het veel beter zou kunnen doen. Dan ligt het voor de hand de focus te leggen op dit product met bijvoorbeeld kerststerren als najaarsteelt. Begonia is immers niet geheel jaarrond te telen. Van der Pligt staat echter op het standpunt dat hij nagenoeg iedere maand eindklanten wil verrassen met de introductie van een nieuw product. Vooral om daarmee een product te leveren waar klanten echt op

Vakblad voor de Bloemisterij 31/32 (2016)

zitten te wachten. Dat geeft meer voldoening en rendement dan een optimale productie. In het assortiment van Pligt Professionals zijn onder andere campanula, potroos, cyclaam, gardenmum, gentiana, tuinbegonia, princettia en poinsettia te vinden. Van der Pligt werkt voor elk product vanuit een stabiel beschik bare basisproductie voor de daghandel. Daar bovenop worden termijnorders gepland en geproduceerd. Pligt Professionals is gestaag gegroeid in de afgelopen 15 jaar. Het rendement wordt altijd weer geïnvesteerd in nieuwe concepten of gewassen. Van der Pligt is niet gefixeerd op winstmaximalisatie. Als omzet of winst een jaar wat minder zijn, maakt hij zich daar

absoluut niet druk om. „Ondernemer schap was en is bij de les blijven en meebewegen met de markt. De versnelling ligt wel steeds hoger. De volgende stap moet al wor den gezet als de vorige nog niet is afgerond”, is de ervaring van Van der Pligt. De laatste passie van de potplantenkweker is de ontwikkeling van het consumentenmerk Dolc’Amore. Vanuit hem geïnitieerd, maar het blijft niet beperkt tot zijn producten. Het is een stap om samen met collega’s en ketenpart ners betere marges te realiseren.

Top 10 snijbloemenbedrijven Teelt: rozen Oppervlakte: 11 ha Nederland, 70 ha Kenia en 27 ha China Omzet: € 45 miljoen

den Berg RoseS (overige kwaliteiten). Naast eigen productie zal consumentbehoeften aan bloemen en planten worden geïmporteerd.

Trots Vanaf 2004 opereert Van den Berg RoseS in Kenia. Zonder deze ervaring had het rozenbedrijf in 2007 nooit de stap durven zetten in China. Het heeft ook geleid tot een optimalisering van de bedrijfsvoering in Nederland. „Alle drie de pijlers zijn rendabel. Internationaal ondernemen heeft ons geen windeieren gelegd, maar is tot dusver ook geen vetpot. Een zwaardere en professionelere organisatie die op drie continenten actief is, maakt het financieel en strategisch wel makkelijker om keuzes te maken”, meldt Arie van den Berg. Vandaar dat in Nederland grootbloemige rozen worden geteeld voor het hogere marktsegment, in Kenia middelgrootbloemige rozen voor de Europese retail en in China bloemen en planten voor de lokale markt. In het Chinese teeltassortiment zitten tot dusver naast snijrozen, tulp, cymbidium, snijhortensia, snijen potanthurium, amaryllis, kalanchoë en spathiphyllum. Streven is om de top 5 bloemen en top 5 planten in China te gaan telen onder drie merken Jewel (specialties voor bloemisten), Dutch Champion (gangbare kwaliteit) en Van

„Internationaal ondernemen kan alleen met een sterk team of betrouwbare partners tot succes leiden. En op het thuisfront moet alles goed draaien en renderen. Een buitenlands avontuur wordt nooit de redding voor de gehele organisatie”, redeneert Van den Berg. Hij beschouwt Nederland nog steeds als de basis waar de kennis en kunde liggen, maar typeert China als een groeidiamant. „We realiseren daar nu een omzet van € 10 miljoen, maar moeten minimaal groeien naar het dubbele om een sterke speler van betekenis te worden. Als we dat weten te bereiken, dan gaan we de vruchten plukken van onze bedrijfsbeslissingen en pas echt vet op de botten realiseren.” Toch is hij al best trots op wat het bedrijf heeft weten te bereiken vanuit een teelt die in Nederland op sterven na dood leek te zijn en in een periode met aardig wat economische tegenwind. „Ondernemen is topsport. Als je dat goed doet, ben je dus een topper. Het spreekt van waardering als een lijst dat bevestigd. Het is mooi om te zien dat het familiebedrijf dat mijn vader Thijs en oom Martien 40 jaar ge-

leden zijn begonnen, nog steeds staat als een huis. Mijn vader is met zijn 73 jaar nog steeds actief en komt nog altijd met frisse ideeën”

Ontwikkelingen Van den Berg heeft geen kristallen bol die hem de toekomst voorspelt. Hij denkt echter dat de schaalvergroting zal doorzetten en dat de grootschalige bedrijven de bedrijven zullen zijn met toekomstperspectief. Is het niet in familieverband dan wel door de inbreng van investeerders. „Management buyout van teeltbedrijven is nu nog uitzonderlijk, maar zullen meer gaan voorkomen. Zeker als in sommige gewassen nog maar enkele spelers overblijven. In rozen is Afriflora reeds een voorbeeld.” Wat Van den Berg in Nederland zorgen baart, is de instroom van goed productiepersoneel en het verkrijgen van krediet. „Als we niet oppassen zijn straks alleen Polen nog in het bezit van groene vingers.” Waar hij benieuwd naar is, is de toekomstige rol van de veiling en of er ooit een samenwerkingsverband komt tussen rozentelers. „Het is opmerkelijk dat die er niet is, terwijl in onder meer chrysanten en freesia die samenwerkingsverbanden zich hebben bewezen.”

FOTO: PETER VAN LETH

Van den Berg RoseS: ’Internationaal ondernemen doe je met een sterk team of betrouwbare partner’

Arie van den Berg

Vakblad voor de Bloemisterij 31/32 (2016)

Porta Nova: ’Ketenpartners even belangrijk voor ons succes’

Teelt: rozen Oppervlakte: 10,7 ha Omzet: € 21,0 miljoen De bedrijfsfilosofie van Porta Nova is puur gericht op kwaliteit. Deze focus komt terug in alle aspecten van de bedrijfsvoering en leidt tot een voortdurend proces van verbetering van product en de organisatie. Dit verklaart ook de keuze voor slechts één ras: Red Naomi. „Perfectie is dan beter haalbaar. Door perfectie krijgt een afnemer altijd goede bloemen, waardoor zij en consumenten niet teleurgesteld worden”, meldt Stefan van Vuuren. Geen riskante bedrijfsstrategie? Van Vuuren is ervan overtuigd dat het bedrijfssucces aan tal van factoren ligt en niet alleen aan de raskeuze. Niet in de minste plaats een goede samenwerking met ketenpartners. „Als wij iets leveren waarover zij niets te klagen hebben en meer van weten te verkopen, plukken wij daar ook de vruchten van.”

Arcadia: ’Als je niet kunt delen, kun je ook niet vermenigvuldigen’

Teelt: pluischrysanten Oppervlakte: 21 ha Omzet: € 17 miljoen Arcadia bestaat uit vijf ondernemers waarbij samenwerken in het bloed zit. Dit blijkt niet alleen uit hun onderlinge samenwerking, maar ook uit het besluit toe te treden tot Decorum. En dat ze goede relaties met vermeerderaars en handelspartners hoog in het vaandel hebben. „Dan heb je ook net iets meer tijd voor de bedrijfsaspecten die als ondernemer ook tijd vragen als aandacht voor personeel, (teelt)technische focus en vooral de marketing van producten”, schetst Bert van Ruijven. Het personeel wordt niet aangestuurd door een aparte P&O-manager. Op de vijf locaties is een platte organisatie blijven bestaan waar het management nog aan de koffietafel zit met werknemers. Dit wordt gewaardeerd bleek recentelijk nog uit een HPO-onderzoek. „Bedrijven renderen beter als management benaderbaar is. Deze link is

En dan natuurlijk het verhaal achter de maatschappelijke en duurzame productie van het ras. „Als enige rozenteler hebben wij een Climator voor koude- en warmteopslag waarmee we in de zomer kunnen koelen en in de winter onbeperkt kunnen verwarmen. Dit leidt jaarrond tot een stabiele topkwaliteit en een beter vaasleven. En het is goed voor het milieu. Wij streven naar de laagste carbon footprint per roos." Dezelfde gedachte zit achter de inzet van natuurlijke bestrijders tegen ziekten en plagen. Op één locatie wordt alleen groene energie gebruikt en kunnen de plagen voor bijna 100% biologisch worden bestreden.” Ook dit zorgt voor gezondere planten en dus betere kwaliteit rozen. Zo heeft Porta Nova samen met handel en topbloemisten een kwaliteitsmerk op bloemistenniveau weten neer te zetten.

aangetoond in meerdere bedrijfstakken. Dit zie je ook bij ons. Dit was voor ons enigszins een verrassing”, zegt Van Ruijven. Rendement staat niet koste wat kost bij Arcadia voorop. „Als we een kleine veer moeten laten om duurzamer te produceren, dan doen we dat. We willen zo min mogelijk fossiele brandstoffen inzetten, uiteraard met behoud van kwaliteit. Niet omdat de overheid dit eist, maar omdat de consument het op prijs stelt.” Arcadia wil het loket zijn voor pluischrysanten en marketingtechnisch kan dat het beste met een breed en diep assortiment. „We willen op het gebied van pluischrysanten geen nee verkopen.” Vandaar dat de komende weken de laatste troschrysanten plaats gaan maken voor ’pluizers’. Om met veel soorten te kunnen draaien gaat een collegakweker met 1 ha glas ook pluischrysanten telen voor Arcadia.

Holstein Flowers: ’Directe verkoop logistiek zien bij te benen’

Teelt: gerbera’s Oppervlakte: 11 ha Omzet: Holstein Flowers is gegroeid van een puur teeltbedrijf naar een gespecialiseerd bedrijf dat zijn continuïteit moet hebben van grotendeels eigen innovatieve rassen waar de markt om vraagt. De directe verkoop aan bloemisten groeit nog elk jaar; afgelopen jaar ook weer met 5% naar 65%. Het bedrijf hanteert geen streefpercentage en bekijkt per jaar hoe groot de groei kan zijn. „De uiteindelijke grens zal bepaald worden aan de logistieke mogelijkheden, zowel op de werkvloer als betreffende de distributie”, schetst Leo Holstein. Het bedrijf ziet kans die grens nog steeds op te rekken door geautomatiseerde orderverwerking, efficiëntere logistiek en een breed en uniek assortiment. Zodat klanten voor alle rassen bij Holstein terecht kunnen en niet ergens anders hoeven te gaan shoppen.

Vakblad voor de Bloemisterij 31/32 (2016)

Deze werkwijze is hectisch, maar levert onder aan de streep nog steeds hogere rendementen op. Vandaar dat Holstein Flowers zich richt op bloemisten en groothandel. Alhoewel, het bedrijf beweegt zich ook enigszins naar de retail. „Alleen dan retail die naast lijnen met bulkproducten ook kleinere lijnen opzet met kwalitatief beter product voor het hogere segment. Daar past ons assortiment prima binnen”, vertelt Holstein. Met name buitenstaanders dichten Holstein Flowers de positie toe van ’koploper in gerbera’s’. „Wijzelf zullen dat niet zo gauw van de daken gaan schreeuwen. Daarentegen schuiven we onze positie ook niet onder stoelen of banken. Met waar we sterk in zijn, onder meer met 80% rassen uit eigen koker, daar profileren we ons wel degelijk mee.”

Wesselman Flowers: ’Samen sta je sterker’

Teelt: tulpen Oppervlakte: 4,7 ha Omzet: € 21,0 miljoen Wesselman Flowers teelt grootschalig, kwalitatief goede tulpen voor het grootwinkelbedrijf in Europa en biedt haar klanten extra dienstverlening in de vorm van verpakkingsmogelijkheden op maat. Wesselman Flowers produceert op een duurzame manier. Vanuit het oogpunt van continuïteit investeert Wesselman Flowers in langdurige relaties (partnership) met haar leveranciers en afnemers en in optimalisatie van het productieproces door middel van mechanisatie en automatisering. In 2013 is er vanuit een initiatief van Wesselman Flowers een samenwerking van professionele tulpenbroeiers gestart die gezamenlijk een mooi volume tulpen produceert, verpakt en levert. De franchiseorganisatie werd Tulpen.nl gedoopt. Samenwerking is gebaseerd op de kwaliteit en betrouwbaarheid van de bollen. De partners behouden hun

Kreling Chrysant: ’Groot en interessant blijven voor retailers’

Teelt: chrysanten Oppervlakte: 23 ha Omzet: circa 100 miljoen stelen Dit jaar breidt Jan Kreling uit met maar liefst 12 ha in Zuilichem. Hij was al de grootste chrysantenkweker; daarin zal dus met deze uitbreiding voorlopig geen verandering komen. Aan de grootste zijn, hecht Kreling absoluut geen belang. „Ik heb bewondering hoe kleine bedrijven hun boterham in deze sector weten te verdienen. Voor diezelfde boterham zijn wij genoodzaakt het groter aan te pakken gezien de markt waarin wij opereren. Met de meeste grote winkelketens als klant is groter groeien een must. De grootschalige bedrijfsvoering stelt het bedrijf in staat grote partijen aan te bieden tegen scherpe prijzen.” Uitbreiden is een beslissing die niet van de een op de andere dag wordt genomen. Bij Kreling was het een proces van 10 jaar. „Uitbreiding hangt niet af van één goed of slecht jaar, maar is gebaseerd op

plannen voor de komende 20 jaar.” Het besluit van zijn zoon Koen om toe te treden tot het bedrijf, ligt verder mede aan de beslissing ten grondslag om verder uit te breiden. De stekken gaan gewoon de grond in, ook al heeft bij Kreling Chrysanten jaren een proef gelopen met chrysanten op water. De resultaten waren dusdanig dat opschaling op een (nieuwe) locatie van de baan is. Dit alles wil niet zeggen dat het bedrijf geen oog heeft voor innovatie. Goede ervaringen zijn er bijvoorbeeld met een volautomatische boslijn waarmee alle takken per stuk met een camera worden bekeken en gesorteerd. De camerasorteerder wordt voor de nieuwe locatie eveneens aangeschaft. Kreling Chrysanten is verder vooruitstrevend met geïntegreerde bestrijding; alle opgedane ervaring zal dan ook op de nieuwe locatie worden uitgevoerd.

Germaco: ’Schoenmaker blijf bij je leest’

Teelt: tulp Oppervlakte: 2,4 ha, waarvan 0,8 ha tweelaags Omzet: € 9 miljoen Tulpenbollen- en broeibedrijf Germaco laat de afzet van al haar gebroeide bollen over aan bloemengroothandel L&M uit Rijnsburg. „In die zin blijven wij als schoenmaker bij onze leest en dat is de teelt en broei van tulpen”, verklaart Gerard de Wit. Samen met zijn broers Cees en Marc runt hij Germaco. Het is een bewuste keuze van de broers om de afzet van hun gehele productie via een contractprijs over te laten aan een specialist. De Wit ervaart dat zeker retailers het nog op prijs stellen dat er een tussenschakel is tussen producent en afzetkanaal. „Zo kunnen wij ons focussen op A1-kwaliteit telen met zo min mogelijk uitval. Natuurlijk zit er jaarlijks iets mindere kwaliteit tussen. Daar weet L&M dan echter wel weer een markt voor aan te boren, evenals voor het percentage exclusievere soorten.”

zelfstandigheid, maar leggen zich wel vast op afspraken omtrent samenwerking, productie, certificering en kwaliteit. Op deze manier worden de behoeften van klanten van Tulpen.nl beter ingevuld. Binnen de samenwerking is de marketing, certificering en verkoop centraal geregeld. De productie blijft daarentegen gedecentraliseerd. De partners zitten op dezelfde golflengte en ondervinden dat je met samenwerken sterker staat. De wijze waarop maakt dan niet zoveel uit. Dat de samenwerking hecht is, blijkt uit het feit dat er nog geen verloop is. Nieuwe partners zijn ook niet aan de orde, omdat de groei nog steeds te realiseren valt binnen het huidige team. „Groei is echter niet onze focus, maar het juist beleveren van onze klanten”, aldus Joost Wesselman.

Tulpenbroeiers hebben na enkele slechte jaren nu weer enkele goede jaren achter de rug. Voor Germaco reden, net als veel collega’s, uit te breiden met 0,75 ha. Dit kan hun koelcapaciteit aan. In het piekseizoen wordt wel met een extra avondploeg gedraaid. De Wit denkt dat de markt het aan kan, mede omdat tijdens de crisisjaren collega’s zijn afgevallen. „Als kwekers maar goede kwaliteit blijven leveren en slechte kwaliteit van de markt wordt geweerd. Minder spelers leveren dus steeds grotere aantallen, waarbij de veiling steeds minder belangrijk wordt. In die zin is tulp een voorloper van een tendens die voor meer sierteeltproducten gaat gelden; een ontwikkeling die in de glasgroenten al is gerealiseerd”, meldt De Wit.

Vakblad voor de Bloemisterij 31/32 (2016)

LG Flowers: ’Produceren waar de klant op zit te wachten’

Teelt: gerbera’s Oppervlakte: 10,4 ha Omzet: 8 miljoen Gerberabedrijf LG Flowers heeft de traditie losgelaten om alleen met produceren bezig te zijn. Luisteren naar de klant is haar ambitie geworden. De boeketten en concepten zijn en worden daar helemaal op afgestemd. Dit heeft een andere bedrijfsvoering tot gevolg en andere klanten opgeleverd. Klanten met wie nauwer wordt samengewerkt en die anders worden bediend. „De teelt van gerbera stopt niet bij de bedrijfsdeuren, maar wordt tot in de schappen begeleid. Wij zijn oprecht geïnteresseerd wat consumenten willen en gelukkiger maakt”, aldus algemeen directeur Joyce Lansbergen. Nog maar 10% van de productie verschijnt voor de klok. Inspelen op klantenwensen plaatst het bedrijf dagelijks voor uitdagingen, waarbij veel goed gaat maar soms ook wel eens iets fout. Om de

LMC Middelburg Chrysanten: ’Wij zijn echt een Zentoo-bedrijf’

Teelt: chrysanten Oppervlakte: 15 ha Omzet: € 13 miljoen Nu bijna tien jaar geleden behoorde LMC Middelburg Chrysanten tot de eerste drie chrysantenbedrijven die het samenwerkingsverband Zentoo oprichtte. De teller staat inmiddels op tien deelnemende bedrijven. Bart Middelburg weet niet beter dan dat het bedrijf een Zentoo-bedrijf is. Hij trad drie jaar geleden toe tot het bedrijf, maar kreeg eerder dan de bedoeling was grotere verantwoordelijkheden. Dit had alles te maken met het plotseling vroegtijdig overlijden van zijn vader in 2015. Samen met zijn neef Sander heeft hij nu de dagelijkse leiding over de locatie in Made. Op de andere locatie van het bedrijf in Maasdijk zwaait zijn oom de scepter. De neven worden door deze oom en nog een andere oom, die ook in Made een chrysantenbedrijf runt, goed begeleid. „Ik ben een echte Zentoo-ondernemer. Of het loslaten van

fouten in te perken, is de bedrijfsvoering erop aangepast. Met name door uitbreiding van personeel op kantoor en middenkader. Medewerkers die in staat zijn processen beter aan te sturen. Vanuit twee vestigingen worden verschillende handelskanalen bediend. Vanuit een vestiging de groothandel met bijzondere soorten; voor 30 tot 35% zelf veredeld. Dit percentage groeit nog jaarlijks. Een tweede locatie richt zich op de retail. In de toekomst verwacht Lansbergen dat het bedrijf nog sterker toegroeit naar een servicedienstverlener. Onder meer door nauwere samenwerking met ketenpartners. „Zo zie ik ons nog meer cadeauartikelen gaan maken om daarmee exporteurs te ontlasten.”

de eigen bedrijfsidentiteit lastig was, daarover kan ik moeilijk oordelen. Ik denk het wel, omdat we een goede bedrijfsnaam hadden. Mijn vader en oom zagen denk ik echter in dat ze gezamenlijk verder konden komen dan alleen. En daar hebben ze gelijk in gekregen.” Alhoewel Barry en Sander van hun ooms leren, leren ze nog meer met nog eens negen andere collega’s om zich heen. „Wij zijn als jonge honden niet met ons pensioen bezig en zeer toekomstgericht. Dat is Zentoo ook. We leren veel en snel, waarbij het toegestaan is om soms een fout te maken. Dat is binnen een samenwerkingsverband makkelijk op te vangen.” Zeker binnen de strategie van Zentoo waarbij iedereen goede variëteiten krijgt toegewezen en een evenredig rendement uitbetaald krijgt via een gemiddelde prijs verrekend met een kostprijssys teem. „Eerlijk en fair, waar ik me prima thuis voel”, verwoordt Barry.

BredeFleur: ’Exclusief blijven in het gehele assortiment’

Teelt: lelies Oppervlakte: 11,5 ha op twee locaties Omzet: € 9,5 miljoen BredeFleur is groot geworden in LA-snijlelies, maar is zich gaan verbreden in alle soorten. Dus ook in Longiflorums en OT-soorten. Nieuwbouw in 2015 in Luttelgeest was helemaal ingericht op deze verbreding. In Moerkapelle (5,5 ha) is meer ruimte gekomen voor LA-soorten; Luttelgeest (6 ha) is de productie van Longiflorums en OT-soorten. LA-rassen vallen namelijk niet te combineren met Longiflorums en OTsoorten, vanwege een langere trekduur. Verbreding is nog steeds de corebusiness maakt Peter Evers duidelijk. Verder draait het volgens Evers heden ten dage om exclusiviteit, waardoor goede afspraken moeten worden gemaakt met ketenpartners. 70% van de rassen van BredeFleur zijn exclusief, waarvan de helft volledig op eigen conto worden geteeld en de andere helft met col-

Vakblad voor de Bloemisterij 31/32 (2016)

lega’s. Om klanten nog sneller te kunnen bedienen, heeft het bedrijf software aangeschaft om sneller rechtstreeks te kunnen leveren. Een richting waarnaar BredeFleur steeds verder verschuift. Nu nog verschijnt 60% voor de klok. Moerkapelle en Luttelgeest liggen ver uit elkaar. Vader Piet Evers had graag grenzend aan zijn bedrijf in Moerkapelle nieuw gebouwd, omdat hij een locatie op afstand runnen niet zag zitten. Zoon Peter had er wel oren naar. Zo gezegd, zo gedaan. Het management in Moerkapelle, waar Piet tevreden over is, hoefde daarmee niet te worden aangepast. Inmiddels zijn zonen Thomas en Levi eveneens toegetreden; Piet en Levi runnen Moerkapelle, Peter en Thomas Luttelgeest.

Minister Kamp (EZ) onderzoekt mogelijke oplossingen:

Zoektocht naar betere financie Minister Henk Kamp van Economische Zaken wil fors inzetten op geothermie. Omdat vooral de financiering van aardwarmteprojecten de verdere groei van geothermie in de weg zit, gaat de bewindsman de komende tijd een reeks mogelijke oplossingen onderzoeken, waaronder het door LTO Glaskracht Nederland gekoesterde waarborgfonds voor de exploitatie van aardwarmte. Quincy von Bannisseht qvb@hortipoint.nl

V RNES Aardwarmte

FOTO: GERDIEN DE NOOY

’Minister geeft positief signaal af’

Minister Kamp (EZ) gaat onderzoeken of er een waarborg- of exploitatiegarantiefonds kan komen dat de exploitatierisico’s bij aardwarmte dekt.

Vakblad voor de Bloemisterij 31/32 (2016)

Column Angelle van Kleef vankleef@kwic.com

ring geothermie EBN

Europese Investeringsbank

Fonds voor exploitatierisico’s

Olie- en gasmaatschappijen

n n

In het kort n Minister Henk Kamp van Economische Zaken zal in het najaar opnieuw met een Kamerbrief komen over de financieringsproblematiek van geothermie. n Daarin hoopt hij concrete oplossingen te kunnen presenteren en te kunnen melden wat zijn onderzoek naar een waarborgfonds, exploitatiegarantie en de rol van EBN hebben opgeleverd.

Vakblad voor de Bloemisterij 31/32 (2016)

Canada

Oogsten De zomer is nog niet over. Regen is schaars en temperaturen tussen 28 en 33°C houden al drie maanden aan. April, mei en juni vormden na 1934 en 1936 de derde droogste periode in de geschiedenis. Door de hoge temperaturen is de handel in bloemen en planten rustig. We blijven verkopen, maar de vraag van de groothandel is minimaal. De vraag op de klok blijft. ’Zien is kopen’ geldt voor kwaliteitskopers, lijnrijders en handelaren die hun product op markten verkopen. Het product moet rijper zijn en er aantrekkelijker uitzien. De presentatie op de kar is van essentieel belang. Regelmatige aanvoer is erg belangrijk. Kopers moeten erop kunnen rekenen dat elk product wordt aangeboden. Compleet sortiment is de kracht van de klok. Het vraagt toewijding om de klok dagelijks op maat te beleveren. De kweker heeft de regie in handen en bepaalt hiermee zijn eigen succes. Het is een wezenlijk ander spel dan dat van vraag en aanbod bij de groothandel. Niet elke kweker is hierin geïnteresseerd. De klok voor overaanbod was een bekend fenomeen voor velen. Sinds 1992 (toen zaten we nog in Nederland) hebben wij ons gefocust op aanbod bij de groothandel. We kweekten seizoensgebonden volume. Veel product werd verkocht aan de groothandel. Bij overproductie hoopten we een klant te vinden die eenmalig ’veel voor weinig’ kon verkopen. Het bloeiende product moet vooral niet te rijp zijn, kwaliteit en prijs zijn afhankelijk van de behoefte van de klant. Deze methode van produceren konden we de eerste jaren in Canada ook toepassen toen veel product de grens over ging naar de VS. In 2009 werd dat anders. Toen was voor overproductie geen ruimte meer. De lokale markt kon alleen nog kwaliteitsproduct gebruiken met service op maat. Sinds het najaar van 2014 zit ik in het bestuur van OFG, onze bloemenveiling in Mississauga. Door de druk op de markt verkeerde de veiling in zwaar weer. Veel kwekers kozen voor afzet via de groothandel. De aanvoer op de klok liep terug. Om op de been te blijven moest het veilingpercentage omhoog en werd van de leden betrouwbare aanvoer en unieke producten verwacht. Op de kwekerij zijn we hierin meegegaan. De klok garandeert nog steeds een aanmerkelijk gedeelte van onze afzet. Angelle van Kleef is plantenteler in Ontario

40, 50 of .. jaar actief als bedrijf. Hoe gaat dat? Deze zomer laat het Vakblad verschillende generaties van jubilerende familiebedrijven

’Het is een klein wereldje

aan het woord.

Met twee teeltronden per jaar is het aanpoten geblazen bij P.D. Lievaart in Naaldwijk. Dit jaar bestaan zij tachtig jaar en de broers Peter, René en Ful gaan er nog heel wat jaartjes aanplakken. „Met deze middenprijzen kun je gelukkig weer goed freesia’s telen.”

Cindy van der Zwet cvanderzwet@hortipoint.nl

H Weken van zeventig uur

’Veel jonge jongens staan niet te springen om in zo’n arbeidsintensieve teelt te duiken’ Jong de kas op

Asociale teelt

Vakblad voor de Bloemisterij 31/32 (2016)

FOTO: FOTOSTUDIO G.J. VLEKKE

geworden’

Ful, Peter en René Lievaart (van links naar rechts) waren al van jongs af aan op de kwekerij te vinden. „Toen we twaalf jaar waren stonden we op de kas om het krijt weg te boenen. Daar kun je je nu niets meer bij voorstellen.”

Bedrijfsgegevens

Klok en Unicum

Bedrijf: P.D. Lievaart en Zonen Ondernemers: Peter (45), René (43) en Ful (38) Lievaart Plaats: Naaldwijk Teelt: freesia Oppervlakte: 3 ha

Veel afvallers

Vakblad voor de Bloemisterij 31/32 (2016)

E C N E I R E P EX

www.tuinenlandschap.nl/experience

Vragen Heeft u een vraag? Mail deze naar Peter van Leth, pvanleth@hortipoint.nl

Hoe kan ik het beste omgaan met risico’s die ik als ondernemer loop? Ondernemen is risico nemen. Maar dat neemt níet weg dat een ondernemer, die (te) grote risico’s neemt, de continuïteit van zijn bedrijf op het spel kan zetten. De extreme weersomstandigheden afgelopen juni maken dat helaas weer duidelijk. Hoe kan ik die risico’s beheersbaar maken?

ILLUSTRATIE: PETER MOORMAN

Wat te doen

Samengevat n

n n

Peter Cuppen, Alfa Accountants en Adviseurs, pcuppen@alfa.nl Vakblad voor de Bloemisterij 31/32 (2016)

Samenwerking met Nederlandse sierteeltbranche nodig

Toekomst Britse bloemist ziet er niet florissant uit Welke gevolgen heeft Brexit voor de sierteelt? Met die vraag kwamen British Florist Association en Nederlandse belanghebbenden bijeen in een debat van Green Team Consultancy+ in De Kwakel. Voor Britse bloemisten ziet de toekomst er somber uit. Samenwerking in de hele keten, met Nederlandse exporteurs en telers, is meer dan ooit nodig. Joef Sleegers jsleegers@hortipoint.nl

H Handelsovereenkomst ver weg

Achtergrond

Vijf mogelijkheden voor een handelsrelatie Er zijn vijf mogelijkheden voor een nieuwe handelsrelatie tussen de EU en GrootBrittannië. n Het land kan lid worden van het Europese Economische Partnerschap, zoals IJsland, Noorwegen en Liechtenstein. In dat geval hebben ze vrij transport. Maar het houdt ook in dat ze meebetalen aan de EU, dezelfde regels moeten volgen, en geen stemrecht hebben. De kans dat het hierop uitdraait is bijzonder klein, want de Britten wilden juist onder de Europese regels uit. n De Britten kunnen deel uitmaken van de

Europese Vrije Handelszone, zoals Zwitserland. In dat geval worden er veel aparte deelverdragen gesloten. Ook dan gelden de meeste regels en de betalingen van de EU, terwijl het land geen stemrecht heeft. n Er kan een bilaterale handelsovereenkomst komen. Groot-Brittannië is een kleine economie in vergelijking met Frankrijk of Duitsland, dus heeft niet zo’n sterke onderhandelingspositie. En Europa is niet in de stemming om iets cadeau te doen. n Het land valt terug op de WTO-afspraken. Daar horen hoge importtarieven bij. Overi-

gens is het zeer de vraag of het Verenigd Koninkrijk lid kan worden van de WTO, want daarover moeten de 163 landen het unaniem eens zijn. n Als laatste bestaat er de mogelijkheid om te komen tot een ’custom union’, wat bijvoorbeeld Turkije al dertig jaar probeert. Hier valt landen tuinbouw echter buiten. n Er bestaat nog een zesde mogelijkheid, namelijk dat er voor 2020 tussentijdse verkiezingen komen en dat de ’remain’-partijen winnen. De nieuwe regering zou Brexit kunnen afblazen.

Vakblad voor de Bloemisterij 31/32 (2016)

FOTO: TED MARTIN FLOWERS, WILTSHIRE

Bloemiste Ted Martin uit Wiltshire, enkele jaren geleden door de lezers van The Telegraph uitgeroepen tot ’Best flower shop in UK’, vraagt zich af wat Brexit voor haar gaat betekenen. Ze onderschrijft de oproep van BFA om meer samen te werken met Nederlandse exporteurs en telers.

Bloemen en planten fors duurder

Supermarkten dominant

Vakblad voor de Bloemisterij 31/32 (2016)

Markt Klok prijsbeelden Snijbloemen

Groene planten

Bloeiende planten

Er kwamen in week 30 9,1% minder bloemen voor de klok. De middenprijs was met 20 cent evenhoog als in week 30 2015.

Van groene planten werden 14,8% minder stuks aangevoerd. De middenprijs van € 1,12 lag 8 cent hoger dan in week 30 vorig jaar.

Ook de aanvoer van bloeiende planten was lager (12,3%). Gemiddeld brachten die 14 cent meer op (€ 1,26 ten opzicht van € 1,12 in 2015). BRON: ROYAL FLORAHOLLAND

De week van marketeer

Paul Ras:

FOTO: SENSE MARKETING & MORE

’Prachtig ondernemerschap met Nederlandse invloeden’ Bedrijf: Sense marketing & more Week: Bezoek aan Canada, week 27/28

Dinsdag 4 juli

Zaterdag 8 juli

„Vandaag en de komende week in het teken van de tuinbouwmissie Canada (regio Ontario) met 6 tuinbouwondernemers (jonge planten, teelt, software, toeleverancier en marketing). Onze reis begint downtown Toronto op de 26e verdieping van ons hotel met een ontvangst en diner door de Ambassade Washington en het consulaat Toronto. Meteen een goede aftrap is met goede sprekers over de markt en zakendoen.”

„De afstanden zijn hier groot. Vandaag gaat de reis van Niagara naar Columbus; circa 450 kilometer. Onderweg een mooi bezoek aan één van de grootste sierteeltproducenten van de VS: Green Circle Growers. Ook weer in handen van de beroemde sierteeltfamilie Van Wingerden.”

Woensdag 5 juli „Onze eerste echte marktbezoekdag begint met een bezoek aan de op Nederlandse leest geschoeide veiling van de Ontario Flower Growers. De Nederlandse directeur Ben Vellekoop praat ons uitgebreid bij over deze kleine lokale veiling. De rest van deze dag staat in het teken van bezoeken van een groot aantal winkels van supermarktketens. Een volle dag, maar een mooi inzicht in het winkelaanbod in Canada.”

Donderdag 6 juli „Twee dagen lang bezoeken we diverse tuinbouwbedrijven van jonge planten tot en met groothandel. Productiebedrijf Westbrook Floral, Cosmic Flowers en Sunrise, toeleverancier Global horticulture, boomkwekerij J.C. Baker & Sons, handelsbedrijf Westbrook en groothandel Foliera.” Vakblad voor de Bloemisterij 31/32 (2016)

Zondag 9 juli „Vandaag de gehele dag zoek aan de vakbeurs Cultivate16 (voorheen Ohio Short Course). Een overzichtelijke, belangrijke tuinbouwbeurs in Noord-Amerika. Ook hier veel Nederlanders als bezoeker en standhouder. Voor mijzelf vandaag een bijzondere dag, want ik mag een presentatie over marketingkansen voor varens geven voor klanten van Vitro Plus ter gelegenheid van hun 25 jarig bestaan dit jaar.”

Maandag 10 juli „Onze laatste dag vandaag met een lange terugreis naar Toronto. Onderweg een mooi vermeerderingsbedrijf van groentenplanten Roelands Plant Farm bezocht in Lambton Shores. Ook weer een prachtig staaltje ondernemerschap met veel Nederlandse invloeden. De rest van de dag reizen we verder naar Toronto en stappen op onze nachtvlucht terug naar Amsterdam. Het was een mooie, leerzame reis. Volgend jaar weer?”

In de grafieken wordt de procentuele verandering (= index) weergegeven van de prijs en de verkochte stuks ten opzichte van vorig jaar. Week 1 + 2 van 2015 zijn samengeteld en worden als week 1 gezien. Week 3 = week 2, week 4 = week 3, week 5 = week 4, etc).

Simone van Tol simonevantol@ďŹ&#x201A;oraholland.nl

Snijbloemen Flink meer aanvoer lisianthus

in procenten

Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder

week

Kamerplanten Positieve prijsvorming kamerplanten

in procenten

Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder

week

Tuinplanten Hydrangea haalt weer hoogste omzet

in procenten

Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder

week

Vakblad voor de BloemisterÄł 31/32 (2016)

Zweden

Over de toonbank

Anna Hagdahl:

’Vraag naar planten ligt nu vrijwel stil’ gaat allemaal op bestellingen contractbasis. De gewone keukentafel-boeketjes zijn niet echt ons ding. We moeten het niet van voorbijgangers hebben.”

FOTO: TRENDFLIRSTERNA

Draait u op volle toeren door in de zomer? „We zijn net twee weken dicht geweest. Ook wij hebben even een adempauze nodig en veel zakelijke klanten zijn nu gesloten of nemen gas terug. Vanaf het moment dat we weer open gingen, was het meteen weer volle bak. Het is drukker dan vorig jaar in deze periode.”

Anna Hagdahl

Naam: Trendfloristerna Locatie: Uppsala Sortiment: 55% bloemen, 30% planten, 15% overig Specialiteit: contractwerk Aantal medewerkers: 4

U bent gespecialiseerd in contractwerk? „We hebben veel zakelijke klanten, waarvoor we events, happenings en het eigen interieur van bloemen en planten voorzien. Daarnaast doen we veel huwelijken en begrafenissen. Dat

Standpunt

Ernst Jan Bos, social business strateeg

Mee eens, oneens of denkt u er heel anders over? Reageer dan bij de marktredactie: A.F. Middelburg, 06-23631549 of mail afmiddelburg@hortipoint.nl

Wat zijn nu de hardlopers? „We verkopen bijna alleen maar snijbloemen op het moment. Daar zijn het met name roos, astrantia, eucalyptus en kleinbloemige zomerbloemen die eruit springen. De vraag naar planten ligt nu vrijwel stil. Vanwege de vakanties en het zomerse weer. En als er al vraag is, dan is het naar phalaenopsis en cactussen, omdat die eenmaal weinig zorg en water nodig hebben. Na de vakantieperiode trekt de vraag naar planten meestal weer aan.”

Blijft het consumptieniveau gelijk? „In omzet gezien wel ja. Hoewel er minder

volume weg gaat, geeft men meer geld uit aan kwaliteitsbloemen en aan het vervullen van heel specifieke wensen.”

Hoe koopt u in? „Ik koop online in bij de groothandel. Bijna alle bloemen komen uit Nederland en daar ben ik heel tevreden over. Planten koop ik grotendeels van lokale kwekers. Met name in het voorjaar en de vroege zomer, dan heb ik het bijvoorbeeld over saintpaulia, pelargonium en hydrangea.”

Heeft u een vraag of tip? „Ik zou graag willen dat er een aanvullende service geleverd kon worden voor bloemen, zodat we ze al afgesneden en voor een derde deel van bladeren ontdaan binnen kunnen krijgen. Dat zou ons een hoop werk en afval schelen. Verder ben ik zeer tevreden over het serviceniveau.”

Bent u een tevreden ondernemer? „Een tevreden ondernemer hoop ik nooit te worden. Door altijd een beetje ontevreden te zijn, daag ik mezelf constant uit om zaken te verbeteren en naar manieren te zoeken om efficiënter en winstgevender te werken.”

Zijn we het vertrouwen wel waard? Vertrouwen is een woord wat we helaas nog niet goed doorhebben. Ik was toch wel enigszins geschokt door de kleine getallen die je tegenkomt als het gaat om online verkopen van bloemen en planten. Verbaasd omdat er inmiddels toch wel vele miljarden in omgaat. Alleen dan slaat de verbazing om, naar onbegrip en eigenlijk ook wel woede. De laatste boekettentest van de VGB: 4 van de 11 online bestelde planten zijn niet eens bezorgd. Dat is dus ruim 36%!! Als Bol.com of Coolblue dat zouden doen, bestonden ze al niet eens meer. U zou het ook niet accepteren van een online aanbieder? Dan is ook nog eens de kwaliteit soms erg slecht.

Vakblad voor de Bloemisterĳ 31/32 (2016)

Hoe is het mogelijk, terwijl alle websites van alle aanbieders daar bijna mee beginnen. En dan nog dat bepaalde bloemen niet in het boeket zouden zitten. Het kan zeer zeker niet, maar daar heb ik dan iets minder moeite mee. Of word ik nou al te mild? In de markt hoor ik alleen maar roepen dat we online veel meer moeten gaan doen. Dan vraag ik mij direct af hebben we wel door hoe we dat moeten doen? Zijn we het vertrouwen wel waard als ik dit soort zaken lees? Ik denk het van niet. We moeten eens flink achter onze oren krabben en eens goed met elkaar nadenken hoe we er voor zorgen dat die consument elke keer positief verrast wordt door

de bezorgde bloemen en planten. Het winnen van hun vertrouwen is essentieel! Heeft de klant een teleurstelling dan haken zeaf en komen ze niet snel terug. Doen we dat kleine stapje extra dan blijven ze komen en zullen ze zonder enige vorm van wantrouwen bij ons blijven kopen. En die winst, die komt wel. We weten ook dat bedrijven als Amazon en andere grote online spelers nog steeds niet of nauwelijks winst maken omdat ze alles stoppen in het optimaliseren van alle processen om ons vertrouwen te geven in hun diensten. Het product moet sowieso goed zijn maar het draait om het proces bij online verkopen. Een proces van vertrouwen.

Analyses snijbloemen

FOTO: DE GRAAF VAN DER ZANDE

Uitbreiding bij lisianthus zet voorlopig flink door De aanvoerstijging van lisianthus, de eerste helft dit jaar 14%, zet voorlopig door. Handelaren zijn tevreden over de kwaliteit, het assortiment en de aanhoudende vraag.

Grens marktcapaciteit

Aanvoersprongen

Nederlandse veronica heeft bescheiden positie Bij een vlotte start van het lopende seizoen blijft het aandeel van Nederlandse veronica in de markt bescheiden. De populariteit van deze boeketvuller is stabiel.

FOTO: DE GRAAF VAN DER ZANDE

Prijs en aanvoer voor

Vakblad voor de Bloemisterij 31/32 (2016)

Grove limonium beter gewaardeerd en de fijne wisselend

FOTO: DE GRAAF VAN DER ZANDE

De grove Limonium sinuatum lijkt dit jaar beter in de markt te liggen en de waardering voor de fijnbloemiger types wisselt. Handelaren kunnen met het brede aanbod goed werken.

Fijnere sinensis en overig

Grovere statice

Marktacties Promotie

Bloemenagenda

n ’Voor wiens hart kom jij in actie?’, Nederlandse telers van snijen

Bloemenbureau Holland, VBW en FloraHolland n wk 30 - wk 32: zonnebloem n wk 33 - wk 35: snijhortensia n wk 36 - wk 38: dahlia n wk 39 - wk 42: chrysant

potanthurium komen in actie voor de Hartstichting, 1 - 30 september n PurE Seasonal Flowers april-september: pioen, astilbe, asclepias,

dahlia, zinnia, helianthus, alchemilla, limonium, phlox, campanula, gladiool, leeuwenbek, eremurus, rubus, artisjok, anethum, allium, celosia n Balkonplant 2016: geranium, vanaf april mediacampagne n Terrasplant 2016: hibiscus, vanaf april mediacampagne n Woonplant van de maand augustus: cactussen n Woonplant van de maand september: hangplanten n Tuinplant van de maand augustus: buddleja n Tuinplant van de maand september: pennisetum n 6 aug Rob’s grote tuinverbouwing met o.a. TiSento, Favourite

Roses, Green is…, Hydrangea arb. Incredible en Invincibelle, Acer ’Japanese Jewels’ n 13 aug Rob’s grote tuinverbouwing met o.a. PUUR, biologische kruiden, TiSento, Green is…, Alice Orchideeën, Hydrangea arb. Incredible en Invincibelle, Acer Japanese Jewels SBS6, 17.05 uur.

Bloemendagen n 15 aug n 29 aug n 1 sep n 11 sep n 11 sep n 24 sep n 27 sep n 2 okt n 3 okt n 5 okt n 5 okt n 12 okt n 14 okt

Maria Hemelvaart (Dld, Fra, Ita, Zwi, Pol)) Summer Bank Holiday (Eng, Wales, Noord Ierland) Begin Schooljaar (Pol, Rus) Ziekendag (Bel) Offerfeest (Spa) Dag van de Klant (Bel) Feest van de Franstalige culturele gemeenschap (Bel) Grootoudersdag (GB, It) Dag der Duitse Eenheid (Dld) Lerarendag (Ned, Rus) Sainte Fleur (Fr) Nationale Feestdag (Spa) Lerarendag (Pol)

Heeft u informatie voor de agenda? Mail naar afmiddelburg@hortipoint.nl

Vakblad voor de Bloemisterij 31/32 (2016)

Analyse bloeiende planten FOTO: KINOMI

Exporteur over Roemenië

Ajania maakt vliegende start Ajania maakte de eerste weken een vliegende start. Bij iets minder aanbod, ligt de middenprijs bijna 15% boven die van vorig jaar, waarvoor met name de klok verantwoordelijk is.

Bedrijf: Kinomi, Aalsmeer Functie: directeur Belangrijkste afzetlanden: Roemenië, Italië, Engeland Inkoop: via klok en Plant Connect Aantal medewerkers: 10

John van Tol:

’Was KOA wel een goed plan voor de handel?’ Wie zijn uw klanten in Roemenië? „Wij leveren in Roemenië aan de groothandel. Hierbij gaat het voor ongeveer tachtig procent om rozen en verder om chrysanten, lelies, alstoemeria´s en tulpen. Als ik het heb over rozen, dan varieert dat van kleine roosjes uit Afrika tot aan dure Red Naomi. Kwaliteit of prijs? Tja, als de bloemen goedkoop zijn willen ze het allerbeste en als ze duur zijn kiezen ze soms voor een iets mindere kwaliteit.”

Associatie met herfst

Kopen uw Roemeense klanten veel via KOA?

Hoe ziet u de toekomst in Roemenië?

En hoe ziet u uw eigen toekomst? „Kinomi behoort inmiddels tot de middelgrote bedrijven en er zijn mensen die denken dat daar geen plaats meer voor is. Dat de hele kleintjes niet kunnen overleven, begrijp ik. Maar als een middelgroot bedrijf een platte organisatiestructuur heeft, zoals wij, dan hou je zeker je plaats in de keten. Waar kan een klant de directeur nog rechtstreeks bellen, en dat 24 uur per etmaal? Daarmee hoef je bij een groot bedrijf niet aan te komen.”

Verkochte aantallen x duizend

„Wij leveren nu zo´n drie jaar aan Roemenië en de afzet is stabiel. Wel merk ik dat we iets harder achter ons geld aan moeten zitten. Af en toe een extra telefoontje. Of dat helpt? Jazeker, want ze weten dat we anders meteen stoppen met leveren. Voor wat betreft de afzet naar Roemenië, verwacht ik geen uitschieters zolang ze nog niet in euro´s kunnen betalen.”

Beperkte markt

Verkochte aantallen en middenprijs van Ajania pacifica op de FloraHolland vestigingen van 2011 tot en met 2015. Vakblad voor de Bloemisterij 31/32 (2016)

BRON: ROYAL FLORAHOLLAND

„Ja, ongeveer negentig procent van onze klanten uit Roemenië koopt bij ons via KOA. Of dat een interessante manier is van verkopen? Niet echt, de inkoop doen ze zelf, je biedt als exporteur alleen de service er omheen. Waarom ik het dan doe? De klanten willen het en anders lopen ze naar een ander. Ze denken dat ze beter af zijn als ze zelf op de knop kunnen drukken, maar inkopen is een vak en je vervangt niet zomaar een klokinkoper met twintig jaar ervaring. Je kunt je afvragen of KOA wel zo’n goed plan was voor de handel. Er zijn nu zelfs al Italiaanse groothandelaren met een eigen KOA-aansluiting. Hoe dat kan? Geen idee.”

FOTO: TER LAAK ORCHIDS

Afzetzaken

Analyse tuinplanten

Bougainvillea stabiliseert in gunstig afzetseizoen De veilingstatistiek voor bougainvillea laat dit seizoen bemoedigende cijfers zien. Leveranciers spreken van stabilisatie door goede afstemming van het aanbod op de vraag.

FOTO: VAKBLAD VOOR DE BLOEMISTERIJ

Bedrijf: Ter Laak Orchideeën Aanleiding: Introductie webshop Home of Orchids

Shirley Barendse Waarom een webshop? „Producten worden steeds meer online gekocht. Het is een opkomende markt waarin steeds meer mogelijk is, dus ook de verkoop en verzending van planten. Een webshop kan een goede aanvulling zijn op onze fysieke winkel. Wij zijn ervan overtuigd dat deze twee kanalen elkaar kunnen versterken. Mensen die verder van onze winkel wonen zijn op deze manier toch verzekerd van een verse orchidee.”

Goed weer

Wat is in de webshop te koop? „Consumenten kunnen op de webshop terecht voor een breed assortiment orchideeën, met of zonder toegevoegde waarde. We hebben een speciale cadeauverpakking ontwikkeld in zeven verschillende thema’s, waaronder gefeliciteerd, bedankt en sterkte. Zo kun je de orchidee ook cadeau doen aan een vriend(in) aan de andere kant van het land. Verder bieden we rondleidingen aan en geven we verzorgingstips en inspiratie. Home of Orchids is een totaalconcept, waarmee we een stuk beleving aan het product willen meegeven.”

Weten consumenten de shop te vinden? Bewust met klok

„Wij hebben Home of Orchids geïntroduceerd op de Libelle Zomerweek. Daar hebben we veel consumenten kunnen bereiken. Door een prijsvraag ter plekke hebben we tevens veel e-mailadressen kunnen verzamelen voor mailingen. Verder doen we veel op de sociale media. We delen nieuwtjes, introduceren noviteiten en vragen feedback over onze producten. Op Facebook hebben we inmiddels zo’n 10.000 volgers. Het moeilijkste is om gevonden te worden op het internet. Dat heeft tijd nodig.” n

Verkochte aantallen x duizend

Verkochte aantallen en middenprijs van de ´kamerplant´ bougainvillea via FloraHolland van 2009 t/m 2015. Vakblad voor de Bloemisterij 31/32 (2016)

Wordt er al vaak besteld? „Dat wisselt. De aantallen moeten nog komen. Nu zijn het misschien vijftien bestellingen per week en dat moeten er natuurlijk meer worden. Wanneer consumenten op werkdagen vóór 12.00 uur bestellen, hebben ze de orchidee de volgende dag in huis. In onze winkel worden de planten verpakt. Een transportbedrijf vervoert de planten vervolgens onder de juiste condities: rechtopstaand en onder de juiste temperaturen.”

Hoe reageren klanten op de winkel en de webshop? „De handel reageert positief. Zij zien de winkel als een inspiratiebron voor hun klanten en komen regelmatig langs om dit aan hen te laten zien. Bovendien krijgen wij middels de winkel en webshop veel consumenteninformatie die ook voor de handel interessant is. We zien welke soorten het goed doen bij de consument. Doordat wij gericht zijn op de Nederlandse markt, zijn we geen concurrentie voor onze klanten.”

Onnodige vernietiging waterhyacint Bij Aqua Look in Delfgauw dumpen medewerkers waterhyacinten in een kuubkist. Zo onnodig en onbegrijpelijk menen Esther en Tom de Vreede die samen de kwekerij van waterplanten runnen.

Tekst en foto: Peter van Leth pvanleth@hortipoint.nl

Tuinders Zuidplaspolder richten warmtecoöperatie op

’Deze kans komt één keer in de veertig jaar voor’ In de Zuidplaspolder hebben 34 glastuinders onlangs een warmtecoöperatie opgericht. Daarmee hopen ze sterker te staan in gesprekken over de aansluiting van hun bedrijven op een nieuwe warmteleiding vanuit de Rotterdamse haven naar Leiden. „Het is een gemiste kans als we deze mogelijkheid laten lopen”, aldus Hans Koolhaas, voorzitter van de coöperatie. Quincy von Bannisseht qvb@hortipoint.nl

H Warmtecoöperatie

’Onvoldoende gekend’

Aanleg start in 2018

Vakblad voor de Bloemisterij 31/32 (2016)

FOTO: QUINCY VON BANNISSEHT

„De glastuinbouw in de Zuidplaspolder kan zorgen voor stabiliteit in de warmteleiding tussen Rotterdam en Leiden. Er ligt hier immers voor 50.000 m3 aan warmtebuffers”, aldus voorzitter Hans Koolhaas van de Warmtecoöperatie Zuidplaspolder.

Warmtevraag Glasparel

Momentum

Vakblad voor de Bloemisterij 31/32 (2016)

Energiemarkt Het Vakblad brengt elke maand de ontwikkeling van de energieprijzen in de rubriek ’Energiemarkt’. Een deskundige analyseert de belangrijkste ontwikkelingen en een teler vertelt hoe hij met de markt omgaat.

Olieprijs 70

Ervaring

Analyse

„Het werkt goed”, vindt de teler. „We komen wel eens wat dingetjes tegen, want het is nog in ontwikkeling. Maar het neemt me veel gedoe uit handen. En het resultaat is beter dan wanneer ik de biedingen handmatig zou doen. Het programma zorgt er voor dat ik energie heb voor de laagste prijs. Soms weet het bijvoorbeeld dat morgenochtend de warmtebuffer leeg is en dat er warmte nodig is. Dan accepteert het een lagere prijs voor de elektriciteit. En het programma laat de WKK zoveel mogelijk in blokken draaien. Dan is de prijs misschien wat minder, maar zijn er ook minder starts en stops nodig. De meeste dagen hoef ik niet meer naar de APX-biedingen om te kijken. En AgroEnergy houdt de vinger aan de pols. Mocht de bieding er om de een of andere reden naast zitten, dan krijg ik voor half tien ’s ochtends een telefoontje.”

Nuon

Een overvloed aan LNG gas? Liquefied Natural Gas (LNG) is aan een opmars bezig. De komende vijf jaar zal in de VS en Australië extra LNG-exportcapaciteit worden opgeleverd. Het gaat om een stijging van 50% van de wereldwijde LNG-capaciteit. De investeringsbeslissingen voor de exportterminals zijn jaren geleden genomen toen de gasprijzen hoog waren (zeker in Azië) en er een flinke groei van de vraag werd verwacht. In een paar jaar tijd is de situatie echter omgeslagen. De gasprijzen zijn wereldwijd gedaald en de vraag in Azië is veel lager dan verwacht, mede door de vertraagde economische ontwikkeling van China. Daarnaast proberen de twee grootste LNG-importeurs, Japan en Zuid Korea, de hoge importen te verminderen door in te zetten op een meer diverse energiemix en een grotere rol voor duurzame opwek. De vraag is waar al dat extra gas dan naartoe zal gaan. Europa had de voorgaande jaren de rol van overloopputje voor LNG; cargo’s kwamen alleen naar Europa als het echt niet mogelijk was het gas in Azië af te leveren. De gebruikstijd van de Europese LNG-importterminals was daardoor slechts 20%. Er is dus Vakblad voor de Bloemisterij 31/32 (2016)

voldoende ruimte voor meer LNG importen in Europa. De Europese markt wordt van oudsher beheerst door Rusland, Noorwegen en Nederland. Deze gevestigde partijen zullen hun huidige marktaandeel niet zomaar willen opgeven. In de oliemarkt hebben de Russen eerder laten zien dat ze bereid zijn te vechten voor behoud van hun marktaandeel. De voorgenomen aanleg van Nordstream 2, een extra pijpleiding van Rusland naar Duitsland, is daar een uiting van. De Noren hebben inmiddels hun eerste LNG cargo’s afgeleverd in de Baltische staten, die daarmee hun afhankelijkheid van Russisch gas sterk verminderen. Ook de Europese Unie streeft ernaar minder afhankelijk te zijn van Russisch gas. De Financial Times berichtte dit voorjaar al over een mogelijke ’global gas price war’ die op Europese bodem zou moeten worden uitgevochten. De kostprijs van Russisch pijplijngas wordt geschat op 9 ct/m3, terwijl voor LNG uit de VS een kostprijs wordt verwacht van 12,8 ct/m3. De komende tijd gaan we zien of het daadwerkelijk tot deze prijzenoorlog komt. Michel Appelhof, energiemarktanalist

30 20

juni

juli

Gasprijs Contractprijs voor een jaar (2016) in cent/m3

20 19 18 17 16

BRON: ENDEX.NL/AGROENERGY

Spathiphyllumteler Corné Houtepen uit Prinsenbeek heeft twee WKK’s: een van 300 kW voor belichting en een van 1,6 MW voor teruglevering. Deze laatste is in 2008 aangeschaft, toen de sparkspread er nog een stuk beter uitzag. Elke dag voor 10.00 uur biedt Houtepen in op de APX. Tot een jaar geleden deed hij dat handmatig. „Ik moest met veel variabelen rekening houden: de weersverwachting, mijn warmtevraag, de warmte in de buffer en de voorspelling van de APX. Daar zat ik elke ochtend mee te worstelen. Terwijl ik dan al genoeg te doen heb.” Houtepen draait nu een jaar mee met BiedOptimaal van AgroEnergy. Dit is een programma dat APX-biedingen optimaliseert en automatiseert. Inmiddels is het programma uitgebreid met een module belichting.

15 14 13 12 11 10

juni

juli

Elektriciteit 46 45 44 43 42 41 40 39 38 37 36 35 34 33

juni

BRON: ENDEX.NL

’APX-software neemt me veel gedoe uit handen’

juli

Sparkspread 20 19 18

BRON: VAKBLAD VOOR DE BLOEMISTERIJ

Corné Houtepen, spathiphyllumteler:

BRON: FUTURES.TRADINGCHARTS.COM

17 16 15 14 13 12

juni

juli

Kijk voor de ontwikkeling van prijzen op langere termijn op de site van het Vakblad. Bekijk op de website ook iedere dag de ontwikkelingen van de OTC-stroomprijzen, de TTF- en AgroEnergy-gasprijzen, de olieprijs en de dollarkoers.

Teelttips ZOMERBLOEMEN Kasklimaat De zomer is niet een echt makkelijke periode om het klimaat in de kas goed te houden. Lucht in de zomer in ieder geval voluit. Gebruik, als de luwe zijde helemaal open staat, ook de windzijde. Als de buitentemperatuur ruim boven de 20°C is, kan luchten met de windzijde helemaal geen kwaad. Begin erg vroeg met luchten zodat het niet te warm

CHRYSANT Bemesting najaar Voor optimale kwaliteit is het najaar, verdient de bemesting nu extra aandacht. Start met extra voorrraadbemesting bij rassen die makkelijk slecht blad kunnen geven. 3 tot 5 kg calciumchloride per are bovenop de gebruikelijke voorraadbemesting

LELIE Weerbare bodem De meeste leliekwekers die jaarrond Oriëntals telen in de vollegrond stomen minimaal 1 keer per jaar, enkele zelfs 2 keer per jaar. Redenen om te gaan stomen zijn problemen met bodemziekten zoals verschillende bodemschimmels (fusarium, phytophthora,

SEDUM Meeldauw

wordt in de kas. Pas veel gaan luchten als de kas al warm is, is erg belastend voor het gewas en minder effectief. Temperaturen boven de 30°C zijn altijd negatief. Als er in de kas geprogrammeerde teelten staan, ligt er nog wel eens een stuk even leeg. Deze lege vakken hebben een extreem negatieve invloed op het klimaat in de kas. Raadzaam is dus om ook deze lege vakken mee te

beregenen. Door de rechtstreekse verdamping vanuit deze vakken komt er vocht in de kas en ontstaat er een rustiger klimaat. Door de lege vakken steeds nat te houden, wordt het ook iets minder snel te heet in de kas, omdat de verdamping van het water in de lege vakken de kas koelt.

Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

kan een goede optie zijn. Voordeel van deze optie: u geeft extra calcium zonder extra stikstof te geven. Ammoniumnitraat, ureum en/of zwavelzure ammoniak kunnen nu uit de mestbak/voedingsoplossing vervallen. De ammonium (NH4) in deze meststoffen blokkeren de opname van kationen zoals kali, maar dus ook calcium. Gecombineerd met de afnemende verdamping, waardoor de opname en transport van calcium toch al moeilijker

gaat verlopen, kunnen hierdoor zwakke cellen ontstaan en zal de kans op bladproblemen vergroten. Let op! Geef wel altijd een kleine hoeveelheid Ammonium in de mestbak mee. Dit is nodig om het wortelmilieu zuur te maken, waardoor diverse elementen (o.a. sporenelementen) beter worden opgenomen. In vaste kalksalpeter zit overigens standaard een gedeelte van stikstof in de vorm ammoniumstikstof. Bij vloeibare kalksalpeter

is dit niet het geval, hier zit 100% van de stikstof in de vorm van nitraat-stikstof. Met het opstarten van de belichting is het eveneens belangrijk om bij de start van de teelt de fosfaat bemesting weer op te pakken. Doe dit door een startbak te maken voor de eerste week van de teelt, waarin in elk geval monoammoniumfosfaat (MAP) of monokalifosfaat is opgenomen. Met beperkte wortels, en bovengronds al groei, kan vooral bij

hogere lichtniveaus bij een te geringe beschikbaarheid van direct opneembare fosfaat, 7 tot 10 dagen na planten fosfaatgebrek ontstaan. De bladranden van de onderste bladeren kleuren hierbij geel/bruin. Destijds werd bij de eerste gevallen in eerste instantie gedacht aan schade door niet goed naspoelen van AAterra. Dat bleek dus niet de oorzaak te zijn.

pythium of rhizoctonia), blad of wortellesieaaltjes maar ook onkruiden. Vooral op zandgronden en lichte zavelgronden kunnen er problemen zijn met wortellesieaaltjes. Dit teeltseizoen waren er in de leliebollenteelt minder effectieve middelen beschikbaar om het wortellesieaaltje afdoende te bestrijden. De kans is groot dat er dit najaar meer leverbare leliebollen op de markt komen die door wortellesieaaltjes zijn aangetast. De aaltjesdruk

in de bodem in de kas zal daardoor toenemen. Daarmee wordt het nog belangrijker dat de bodem in goede conditie is. Op zandgronden met een laag percentage organische stof en lichte zavelgronden zijn er sneller problemen met wortellesieaaltjes. Verrijk zandgronden met een laag organische stofpercentage met verse potgrond, kokos, turf of compost. Gebruik onbekalkte turf (met lage pH) als de pH van de grond groter dan of

gelijk is aan 6,5. Mocht u een gebruikt substraat willen toevoegen, doe dit dan alleen voor het stomen. Er kunnen immers schadelijke ziektekiemen inzitten die uw gewas kunnen aantasten. Zorg altijd na iedere grondbewerking dat de bodem vlak ligt. Water zal altijd naar het laagste punt stromen. Lelies die groeien op deze natte plekken worden eerder aangetast door bodemschimmels. Het is raadzaam om na elke teeltronde nieuw bodem-

leven aan te brengen of producten die het bodemleven stimuleren. Een goed bodemleven is belangrijk als voedselconcurrent voor pathogenen. Er zijn veel producten die voor dit doel ingezet kunnen worden. Een aantal kan via de regenleiding worden ingespoeld. Bewuster omgaan met de bodem is vaak effectiever dan het inzetten van chemische middelen.

Echte meeldauw is bij sedum vaak pas te zien als het gewas wordt geoogst. De dikke donkere vlekken die dan op het blad zitten, zijn veroorzaakt door een aantasting van meeldauw eerder in het groeiseizoen. Door de sedum preventief te behandelen met spuitzwavel is het probleem te voorkomen. Is er al een aantasting in het gewas, dan zijn er curatieve middelen nodig. Het is bij de preventieve behandeling vooral belangrijk om de buitenkant van een perceel goed te behandelen. Vrijwel altijd valt de meeldauw via de zijkanten van het perceel binnen. Regelmatige controle kan voorkomen dat het perceel is besmet zonder dat u het merkt.

René Corsten, Delphy, 06-53374539

Hans Kok, Delphy, 06-20398266 Vakblad voor de Bloemisterij 31/32 (2016)

Column Victor van Dijk vvandijk@fleurametz.com

ALSTROEMERIA Coating en CO2

Diverse bedrijven hebben dit voorjaar een diffuse coating gebruikt. Hoewel het voorjaar koel en nat is geweest en eigenlijk alleen juli even warm weer heeft gekend, zien we positieve resultaten van deze coatings. Afgezien van het ontbreken van schaduwbanen in de kas hebben we afgelopen weken nauwelijks knopverbranding gezien en ook het blad is beter in conditie gebleven. Zelfs tijdens de warme dagen van juli bleken de gewassen goed in staat zich te koelen en is de scheutvorming gewoon doorgegaan. Hoewel er in augustus nog warme dagen kunnen zijn, wordt licht nu weer de beperkende groeifactor. Als u maximaal licht wilt toelaten moet u ook voldoende CO2

VASTE PLANTEN Afnemend licht Een periode is aangebroken waarbij het licht afneemt. Hierdoor wordt de kans groter dat gewassen langer nat blijven. Dit is van invloed op de momenten van watergeven en ook bij het rapen van gewassen.Zo is bekend dat een gewas als lavendel liever droog op transport gaat. De kluit bij voorkeur nog wel vochtig houden, maar dus niet het gewas.

Bladkleur Het effect van minder licht kan zich ook in kleuring van Vakblad voor de Bloemisterij 31/32 (2016)

Ecuador

doseren; minimaal 100 kg per ha per uur. Alleen dan kan de plant het licht optimaal benutten. Metingen bij gerbera, tomaat en roos wijzen erop dat de opname van CO2 in de zomer ongeveer 50-55 kg per ha per uur is. Bij een hogere dosering wordt de opname iets hoger, zo’n 60 kg per uur. Echter, wanneer u minder dan 100 kg CO2 kunt doseren, kan het raadzaam zijn om boven de 750 watt toch nog iets te schermen. Voorkom een te hoge planttemperatuur. Dit betekent immers meer dissimilatie waardoor de planten minder reserves overhouden. Het lichter en korter worden van bloemstelen heeft alles te maken met het feit dat door de hoge etmaal alle processen nog veel sneller gaan

in de plant maar vooral ook omdat de dissimilatie op volle toeren draait. Dit veroorzaakt verlies aan kwaliteit en straks aan productie. Bij een planttemperatuur van 30°C is de dissimilatie tweemaal zo groot als bij 20°C. Probeer daarom aan het eind van een warme en heldere dag de plant, RV en CO2 te laten herstellen door de ramen drie uur voor zononder te knijpen (windzijde helemaal en luwe zijde voor 25-30%). Het kasklimaat verbetert hierdoor en de temperatuur in de kas kan dan sneller dalen dan buiten.

gewassen uiten. Een gewas als calocephalus (niet winterhard) bijvoorbeeld is het mooist zilver van kleur bij veel lichtinstraling. Het verdient dus de voorkeur om dit gewas met minder lichtbelemmering te telen. Uiteraard als daartoe de mogelijkheden aanwezig zijn.

rosa kan tijdens winterse dagen nog geheel teruggeknipt worden. Echter bij voorkeur niet bij vooruitzichten voor vriezend weer. Daarentegen is een gewas als lavendel terug te knippen op 3 tot 7 cm. Echter niet tijdens of vlak voor de winterperiode. Terugknippen is dus wellicht verstandiger voor eind september dan na eind oktober.

Terugknippen De opgezette gewassen voor een overjarige teelt zijn nog terug te knippen. Hierbij moeten telers in ogenschouw nemen of een gewas groenblijvend overwinterd of geheel ondergronds na de winter terugkomt. Dit is veelal bepalend van hoe het gewas moet worden teruggeknipt en wanneer. Een gewas als Salvia nemo-

Marco de Groot, Flori Consult Group, 06-54695274

Bouwput Ons stekkie Quito is een juweeltje van een stad. Met zijn Inca-verleden, Spaanse overheersing en uiteindelijke onafhankelijkheid in 1822 ademt de stad historie. Het ligt centraal tussen kust, bergen en jungle en is vorige maand bij de World Travel Awards (de Oscars voor toerisme) voor het vierde jaar op rij uitgeroepen tot winnaar van South America's Leading Destination. Daar mogen we met recht trots op zijn! Maar niet alles is gelukzalig. De bevolkingsgroei is enorm. Met inmiddels ruim 2 miljoen inwoners is het hard op weg om de grootste stad van het land te worden (dat is nu nog de havenstad Guayaquil). Maar uitbreiden kan de stad door haar geografische ligging tussen vulkanen en valleien vrijwel niet. Vanuit de lucht gezien lijkt Quito wel een 40 km lange knakworst, omringd door natuurlijke barrières. Ontsluitingswegen van en naar de stad zijn er dan ook nauwelijks. En in de stad zelf is het vechten om voorrang tussen baksteen en asfalt inmiddels begonnen. Dat de stad nu zo dicht geslipt is, komt niet louter door de snelle bevolkingsgroei, maar ook zeker door het exponentieel toegenomen aantal voertuigen. Na de dollarisatie van de Ecuadoriaanse economie nu al weer 16 jaar geleden, werd de aanschaf van een huis of auto ineens voor een grote nieuwe bevolkingsgroep bereikbaar. Het gevolg: een verdubbeling van het autopark van een kwart miljoen toen naar ruim een half miljoen voertuigen nu. Alleen was de stad daar absoluut niet op berekend. Om de spitsuren nog enigszins te ontlasten, heeft het stadsbestuur jaren terug nog wel de ’pico-&-placa’ maatregel ingesteld (waarbij je afhankelijk van het laatste cijfer van je nummerbord, één dag per week niet tijdens de piekuren de weg op mag). Maar ook die maatregel is inmiddels niet meer afdoende, ondanks dat het best eventjes hielp in het begin. Wat dan nu? Dat vragen de inwoners zich zelf ook af. Er zijn onlangs een paar grote projecten gestart om met name de ontsluiting te verbeteren. En ook de aanleg van de eerste metrolijn is in volle gang. Maar dat betekent dus nog eventjes één grote bouwput tolereren en wat meer verkeershinder incasseren. Lukt het de stad zich begaanbaar te krijgen, dan zal Quito nog jaren Leading Destination kunnen zijn. Victor van Dijk, manager Zuid-Amerika FleuraMetz

Jan Eppinga., Florensis 06-51555041

Teelttips LYSIMACHIA Luis en bemesting Het grootse soort lysimachia is op dit moment de cultivar Elisabeth. Deze sterk groeiende, rechtopstaande lysimachia heeft een echter paar speciale aandachtpunten. Ten eerste is deze cultivar iets gevoeliger voor luisaantastingen dan de andere soorten, zodat hiervoor ruim aandacht nodig is. Verder zorgt de enorme groeikracht van deze soort

TULP Zuur Bij levering van leverbare bollen komt het dit jaar te vaak voor dat er tussen de 2 tot 5% oud zuur in de partijen zit. Meestal wordt het jonge nieuwe zuur (dat na infectie tijdens het peltraject gaat ontwikkelen) pas een week of 3-4 na het pellen zichtbaar. De kans is aanwezig dat er ook dit jaar

FREESIA Vochtig gewas In de nacht slaan de planten nat doordat de planttemperatuur daalt onder het dauwpunt van de kaslucht. Het afkoelen van de plant gebeurt feitelijk al aan het einde van de dag en gaat verder in de nacht. Doordat de wortels meer vocht aanvoeren

ZOMERBLOEMEN Bemesting

er voor dat de grond leeg wordt getrokken. Zeker op de wat schralere gronden kan dit problemen opleveren. Omdat het gewas van deze lysimachia vrijwel altijd erg hoog wordt, wordt er minder bemest om dit voorkomen. Dit betekend dat als een gewas driejarig wordt, er gebrekverschijnselen op gaan treden. Het eerste gebrek uit zich door symptomen van magnesium- en

ijzergebrek. Door in plaats van weinig te bemesten meer stuggere meststoffen naast de stikstofmesstoffen te gebruiken, kunnen er slecht groeiende gewassen in het derde jaar worden voorkomen. Bladbemesting met ijzer is in dit gewas altijd aan te raden

Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

weer veel zuur zal zijn. Nog even een paar punten die voor de komende weken van belang zijn: n Geef partijen met zuur niet de gelegenheid om verder aangetast te raken. Dit betekent: voorlopig niet verwerken, maar goed op lucht houden. Pellen 3 weken na rooien gaf in de proeven het slechtste resultaat, langer wachten was weer beter. n Wees kritisch op de celsituatie. Ruikt het niet fris in de cel dan moet er meer ververst worden en moet

er gezocht worden naar de veroorzaker. Zit in zo’n partij te veel zuur dan moet deze buiten de cel op een aparte plaats extra belucht worden zonder dat direct uitzoeken nodig is. Als u dit tijdig doet kan ethyleenschade in andere partijen worden voorkomen; n Bewaar partijen met zuur warm (23°- 25°C) om ze goed droog te houden en het zuur te laten opdrogen zodat de ethyleenproductie stopt. Omdat stadium G dit jaar een stuk vroeger is dan vorig jaar moet wel

uitgekeken worden met de bewaartemperatuur. Na stadium G kan warmte voor veel bloemverdroging zorgen, vooral als de bollen al een tijdje bij 20°C zijn bewaard. n Vroeg doorzoeken kan tot een zuuruitbraak leiden. Je maakt nieuwe wonden en na 3 - 4 weken moet de partij weer over de band. Zolang mogelijk laten staan met veel verse lucht is oneindig veel beter. n Partijen die voor de eigen broeierij worden gebruikt kunnen beter kort voor

de koeling worden doorgezocht (wel eerst weer een dag nadrogen om de wondjes te laten opdrogen). Toch komt het vaak voor dat het zuur echt niet meer actief is op de dag dat de kisten naar de koelcel moeten. Niet uitzoeken is dan nog veel beter want door het uitzoeken kan een behoorlijke infectie door penicillium optreden.

dan de plant verdampt, ontstaat guttatie. De druk in de plant wordt zo groot dat het vocht uit het blad wordt geperst. Er zijn druppels aan de bladranden te zien, maar er ontstaan ook scheuren in het blad, die niet zichtbaar zijn. Na enige tijd zal hier inwendige botrytis ontstaan. Vaak wordt dit pas na enkele weken zichtbaar. Beide problemen zijn tegen te gaan door de uitstraling te verminderen, waardoor de planten minder afkoe-

len. Gebruik dan ook in de nacht het (zonne)doek om de planten minder te laten afkoelen. Het vocht kan door het doek, als boven het doek gelucht wordt. Door het afvoeren van vocht zal er minder snel condensatie ontstaan. Bij een hogere planttemperatuur kan de plant makkelijker blijven verdampen. Blijft het vochtgehalte in de kas te hoog, dan zal juist de kastemperatuur verhoogd moeten worden om meer vocht af te voeren.

Gewasontwikkeling

aan 600 watt/m2 en dan tot 50% scherming. Als u nu het natuurlijke licht beter benut hoeft u over enkele weken minder te belichten. Door licht toe te laten zullen de haken gemakkelijker doorgroeien. Zorg dat het licht tussen het gewas kan komen door tijdig blad te maaien. Zorg dat het blad te allen tijde recht kan blijven groeien. Dit geeft de beste lichtbenutting.

Bemesting in de zomer gaat invloed hebben op de groei in het naseizoen. En in augustus komt op goede gronden van nature erg veel stikstof vrij uit de aanwezige organische stof. Met elke stikstofgift, moet nu worden nagedacht of dit later in de tijd negatief uit kan pakken. Als er twijfels zijn, is het beter om met een nitraatstikstof te werken dan met een ammoniumstikstof. De nitraatstikstof blijft minder lang in de grond achter en zal minder snel negatieve invloed later in het seizoen geven. Is het zeker dat de plant later de stikstof nodig heeft, dan heeft ammoniumstikstof de voorkeur. Bedenk dat de groeisnelheid vanaf september sterk afneemt, en ga na wat het gewas nog nodig heeft.

De doorgroei en ontwikkeling gaan al beduidend trager dan voorgaande weken. Zorg dat de planten nog vlot kunnen doorgroeien. Hiervoor is zonlicht noodzakelijk. Veelal wordt gereageerd op temperatuur in plaats van het licht. Het licht neemt juist erg hard af, terwijl de temperatuur dan in verhouding te hoog is. Laat de komende weken meer licht toe door het scherm vrij laat te gebruiken. Denk hierbij

Alex Buis Tulpenadvies, 06 42388337 Wilfried Poland Bloembollenadvies, 06 31698070

Hans Pronk, 06-21231991 Vakblad voor de Bloemisterij 31/32 (2016)

Schoffelen

LISIANTHUS Valse meeldauw Op diverse lisianthusbedrijven is een aantasting van valse meeldauw geconstateerd. Valse meeldauw ontstaat meestal aan de onderkant van het oudste blad. De vochtschimmel kiemt nadat het gewas door condensatie enkele uren nat is gebleven. Valse meeldauw is besmettelijk als niet de juiste klimaatmaatregelen worden genomen. Vanaf 1 augustus mag het ondernet er niet meer lichtafhankelijk uitlopen. Het beste is het ondernet het gehele etmaal op 40°C te houden. Zorg voor voldoende vochtafvoer door een kier in het scherm, buitentemperatuur en windafhankelijk, in te stellen. Augustus kenmerkt zich vaak door warm en vochtig

GERBERA Herfstklimaat begint al De weersomstandigheden zijn na de hete periode in juli nu echt veranderd. Het is buiten beduidend vochtiger en het koelt ’s nachts veel sterker af. In de kuststreken blijven de temperaturen in de nacht duidelijk hoger dan in het oosten van het land. De gewassen staan in het algemeen zeer groeizaam en de meeste jonge gewassen zijn goed weg gegroeid. Wel steekt suikerrot de laatste weken de kop op bij een aantal jonge vakken. De lichtsommen beginnen nu echt te dalen, na zes weken aan een stuk tussen 100 en 120 mol PAR gelegen te hebben. Nu wordt er Vakblad voor de Bloemisterij 31/32 (2016)

weer. Om deze reden is het raadzaam voldoende minimum lucht aan te houden, ook als laat wordt gelucht om de bloeisnelheid erin te houden. Preventief en curatief kan tegen valse meeldauw gespoten worden met 25 ml Ridomil Gold per 100 liter water.

Vertraging Vanaf plantweek 22 tot en met 32 zijn lisianthuskwekers bang voor een te snelle knopaanleg en te korte gewassen. Op de meeste bedrijven wordt vanaf de start luchtiger geteeld. In de tweede fase van de teelt worden minder extreem hoge temperaturen aangehouden ter voorkoming van te snelle knopaanleg en te lichte gewassen.

zelfs met bijbelichten geen 100 mol gehaald. Dat betekent dat de etmalen weer terug moeten naar rond de 19°C. Dit lukt nog lang niet. Daarvoor zijn de buitentemperaturen nog te hoog en ook de verduistering zorgt voor warmteophoping. Dit werkt vegetatief op de gewassen en verstoort de knopaanleg. De verduistering moet juist nu voor het tegenwicht zorgen. Let op dat er ook voldoende schemertijden gehandhaafd worden. ’s Avonds tot 30 minuten na zonsondergang en in de ochtend een uur voor zonsopgang is grondregel. Rond 20 augustus is zon op om 6:30 uur, wat er bij de meeste bedrijven op neer komt dat we dan in de ochtend alleen nog maar de schemering weg verduisteren. Dit is een ideaal tijdstip om

Er wordt te weinig rekening gehouden met het feit dat de plantenleveranciers rassen die gevoelig zijn voor te snelle knopaanleg overdag koelen bij extreme zomerse omstandigheden. Uit knoponderzoek van gevoelige rassen blijken de planten vegetatiever dan afgelopen jaren. Hou hier rekening mee met het opstarten van belichtingsduur en hoogte van ventilatie-temperatuur. Te veel vegetatieve acties bij de plantenkweker èn bij de kweker kunnen leiden tot te veel teeltvertraging. Door regelmatig knoponderzoek te doen is een goed inzicht te krijgen welke teeltstrategie kan worden ingezet. Dirk Jan Binnendijk Tuinbouw adviezen, 071-5416564

de ochtendverduistering eraf te halen en het verduisteringsdoek in de ochtend op energiefunctie te laten sluiten. De koele heldere nachten brengen nu weer snel het gevaar van bloemen gewascondensatie mee. Uitstraling tot 150 watt/m2 is al gemeten eind juli. Dit gaat in de nacht samen met kleine absoluut vochtverschillen tot soms minder dan 1 gram/ m3. De planttemperatuur ligt ’s nachts meestal al lager dan de ruimtetemperatuur, maar door uitstraling zou de bloemtemperatuur op of onder het condensatiepunt kunnen komen. De schermkier moet dan naar een maximum van 15 tot 20% worden teruggebracht.

Eugenie Dings, FloriConsult Group, 06-52695289

Kees van Egmond kees@kees-ineke.nl

Onkruid We werden weggebracht met een bloemenrijdersauto. Het bungalowpark bevond zich in Drenthe. Mijn ouders, voor het eerst echt op vakantie. En ik ging mee. En ook nog twee getrouwde broers met hun vrouwen en een kleinkind. Wat een feest. Tenminste, dat was de bedoeling. Maar bij aankomst kwam er al een flinke streep door de rekening. Nee, niet vanwege het bruggetje waar de truck slechts met veel pijn en moeite overheen kon. Dat was nog wel spannend. Maar het huisje zelf. Of beter gezegd, de tuin… Bij m’n vader sprongen de tranen in zijn ogen. Een en al onkruid! Het was zaterdag toen we aankwamen. Op zondag heerste er rust. Maar op maandagmorgen om zeven uur werden we opgetrommeld. Hij kon het niet langer aanzien. Die tuin moest schoon, anders had hij geen vakantie. En dus kropen we even later op onze knieën door de borders om het ’vuil’ te wieden. En vergis je niet, soms stond het manshoog! Tegen de middag was de klus geklaard. Kruiwagens vol hadden we weggereden. En m’n vader zelf had inmiddels een schoffel en een hark geregeld ’want dan loop ik er elke dag even doorheen voor het opkomende onkruid.’ En tegen de beheerder van het park werd gezegd dat ze het voortaan goed bij moesten houden. ’Dit kun je toch niet maken! Als we volgend jaar weer komen wil ik het graag onkruidvrij terugzien.’ Ik ben na die tijd heel wat keren op vakantie geweest. En elk jaar opnieuw komt het op in m’n gedachten. Vooral ook omdat ik zelf die drang niet heb. Dat gevoel van ’wat een onkruid staat hier en daar gaan we wat aan doen.’ Nu is dat op een camping ook wat anders dan bij een huisje, maar toch. Ik geniet meer van welig groeiend onkruid dan van een superstrakke border, denk ik. Of ik ben gewoon lui, dat kan natuurlijk ook. Maar ja, daar is het dan ook vakantie voor. Wij zijn weer thuis. En ik zie hoe alles flink is gegroeid in de tuin om ons huis. Of verwelkt, zoals de hortensia’s. En het onkruid ja. Ook dat tiert welig. Tijd om aan de slag te gaan. Hoe zou het intussen op bungalowpark Marterhaar bij Koekange zijn? Wij zijn er nooit terug geweest. Maar alleen al het idee dat daar al 35 jaar lang iemand die tuin onkruidvrij houdt. Heerlijk.

Nieuws

Twee bloemenboten op Canal Parade van Gay Pride

Lĳkkist

De Canal Parade op de Gay Pride wordt op 6 augustus van 13:30 tot 18 uur op de Prinsengracht.

Tuin van Eden

Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorg-

Colofon

vuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van

Redactie E-mail: bloemisterij@hortipoint.nl www.vakbladvoordebloemisterij.nl Hoofdredacteur Eric de Lijster edelijster@hortipoint.nl Vakredactie POLITIEK EN ECONOMIE Quincy von Bannisseht (071) 565 96 37, qvb@hortipoint.nl Peter van Leth (071) 565 96 88, pvanleth@hortipoint.nl MARKT EN AFZET Arie-Frans Middelburg (071) 565 96 87, afmiddelburg@hortipoint.nl Cindy van der Zwet (071) 565 96 30, cvanderzwet@hortipoint.nl

TEELT EN TECHNIEK Hans Neefjes (071) 565 96 38, hneefjes@hortipoint.nl Joef Sleegers (071) 565 96 42, jsleegers@hortipoint.nl

Uitgever Vakblad voor de Bloemisterij is een wekelijkse uitgave van Hortipoint. Schipholweg 1, 2316 XB Leiden, Postbus 9324, 2300 PH Leiden E-mail: svs@hortipoint.nl, website: www.hortipoint.nl

Freelancers Hermen de Graaf, Bernadette Hoefsloot, Harmen Kamminga, Ank van Lier, Astrid ZoumpoulisVerbraeken Productiecoördinatie Jenny Mostert (print) (071) 565 96 33 Maarten Mulder (online) (071) 565 96 43

ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie. Lezers wordt met nadruk aangeraden deze informatie

Hortipoint is een activiteit van Stichting Vakinformatie Siergewassen Directeur Emile Blomme

Secretariaat Linda Laman (071) 565 96 78

Vormgeving Diseno vormgeving Fotografie Gerdien de Nooy

de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan

niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elek-

ABONNEMENTENSERVICE Een abonnement kunt u aanvragen bij de abonnementenservice van Abonnementenland via www.aboland.nl. Ook voor adreswijzigingen en opzeggingen kunt u daar terecht. Abonnementenland is telefonisch bereikbaar op 0900-2265263.Of via Twitter: stuur uw tweet naar: @Aboland_klanten. Ook via www.vakbladvoordebloemisterij.nl/abonneren kunt u een abonnement aanvragen. Op deze website vindt u ook de prijzen van de verschillende abonnementen. Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk 12 weken voor vervaldatum bij de abonnementenservice wordt opgezegd. Dit kan schriftelijk, telefonisch of via de site. Ook voor informatie over een lopend abonnement kunt u contact opnemen met de abonnementenservice. ADVERTENTIE-EXPLOITATIE Accountmanager: Gert-Jan Bloemendal, (0342) 49 48 07, g.bloemendal@bdu.nl Media-adviseur: Martin ten Hoven, (0342)- 494291 Verkoopleider: Ron van de Hoef, (0342) 494 263, 06 51 80 63 25, r.v.d.hoef@bdu.nl

tronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever.

Druk: Tuijtel, Hardinxveld-Giessendam

klimaatneutraal natureOffice.com | NL-215-194179

gedrukt

Dit vakblad is gedrukt op FSC®-gecertificeerd papier en klimaatneutraal geproduceerd.

Vakblad voor de Bloemisterĳ 31/32 (2016)

Kasgenoten

A genda 5 -7 aug, Varend Corso Westland 13 aug Flower Parade Rijnsburg 12-15 aug Rozenfestival Lottum, tentoonstelling. Met als thema: 'Rozen uit de Kunst'. Info: www.rozendorp.nl/rozenfestival 24-27 aug Plantarium, met dit jaar als thema 'Show it', Boskoop. 27 aug Bloemencorso Vollenhove in Overijssel 1 sep Foto-expositie in opdracht van de nieuwe orchideecampagne ’Laat zien wie je bent’, door fotograaf Daniel Bruno Grandl, Art’Otel hotel in Amsterdam. Info: orchidsinfo.eu 4-5 sep Bloemencorso Zundert, Brabant. 6 sep Cursus FloraMondo,14.00 tot 15.30 uur, FloraHolland in Rijnsburg 7-8 sep FloraHolland Autumn Fair, Aalsmeer. 8 sep Bijeenkomst JAN, bezoek aan Philips, 14:30 in Venlo. 8-11 sep Zoemerbloemententoonstelling ’Hollands Glorie’. Themabloem is dit jaar snijhortensia, Oude Kerk in Naaldwijk. 22 sep No trend event over de trends van het jaar 2017, Sandra Könings, 12:00 uur, Dutch Innovation Factory in Zoetermeer. 22 en 27 sep Cursus ’Naoogstgedrag van snijbloemen’ Royal FloraHolland en Wageningen UR. Info: www.wageningenacademy.nl 23-25 sep Bloemenshow in de Laurentiuskerk in Heemskerk. 27-30 sep Seed meets Technologie, symposia en lezingen in proeftuin Zwaagdijk. Info: www.seedmeetstechnology.com.

LTO Glaskracht Nederland 11 aug Basiscursus Het nieuwe telen, omgeving Bemmel. De cursus bestaat uit acht bijeenkomsten. Er is (op een andere datum) ook een cursus voor rozen-, chrysanten- en lelietelers. Plus voor telers uit omgeving Roelofarendsveen en Zuidplaspolder. 16 sep Gewasbijeenkomst pothortensia, 10:0017:00 uur, België. 28 sep Tuinplantendag, 13:00-19:00 uur, locatie nog niet bekend.

Buitenland 1-3 sep Green is life, bloemen- en plantenbeurs, Warschau, Polen. Info: www.greenislife.pl 6-7 sep Four Oaks Trade Show, Cheshire, UK. Info: www.fouroaks-tradeshow.com 14-16 sep Flowers Expo, Moskou 14-16 sep Flora Trade Show, rimini, Italië. Info: www.Floratrade.it

FOTO: PETER VAN LETH

Binnenland

Leeftijd: 35 jaar Plaats: Middelburg Teelt: kalanchoë Oppervlakte: 4,5 ha

Jan Pieter van der Houwen Waarom met honden op de foto? „Ik hou van honden en ze zijn ook zo’n onderdeel van het bedrijf. Ze zijn er de hele dag, ook ’s avonds. Het zijn dus ook een soort waakhonden. Het zijn Mechelse herders. De zwarte is Mateo en de bruine Jolie.”

Nog ander hobby’s naast honden? „Ik zeil heel graag. Dat heeft meegespeeld om dit bedrijf in Zeeland over te nemen. Zeeland is een prima provincie om te zeilen. Op de Zeeuwse wateren heb ik vaak gezeild in vakanties. Ik heb mijn eigen boot; een platbodem van 16 meter Swarte Haen genaamd. Als ik er niet zelf mee zeil, verhuur ik het aan particulieren en bedrijven inclusief kapitein. De kapitein Marco Jobse werkt op het bedrijf. Zodra er boekingen zijn, krijgt hij vrijaf om te gaan zeilen. Samen zijn we dit jaar de onderneming Sainz gestart.”

’s Gravenhof is dus geen familiebedrijf? „Nee, de oorspronkelijke bedrijfsnaam is Blommendale. Ik heb dat veranderd in ’s-Gravenhof toen ik het in 2007 overnam. Ik werkte toen op het kalanchoëbedrijf ’s-Gravenhoorn van mijn vader Piet in Hooge Zwaluwe. Dat bedrijf was veel minder modern, zodat we vonden dat een betere toekomst voor mij weg weggelegd was in Middelburg.”

Geen spijt gehad van deze uitdagende beslissing? „Terugkijkend en alles overziend zeg ik nee, maar de eerste jaren zou ik niet graag nog eens overdoen. Het was een echte sprong in het diepe die uiteindelijk goed heeft uitgepakt. Inmiddels staat het bedrijf op de rails met een goed toekomstperspectief. Verder ben ik inmiddels aardig geaard in Middelburg. Ik was niet tot dezelfde conclusie gekomen als ik was neergestreken in de Noordoostpolder of Rilland.”

Hebt u nog veranderingen in petto? „Wij zijn onlangs gestart met een traject om de interne processen te verbeteren met als doel de kwaliteit van ons product jaarrond op een constant hoog niveau te houden. Door nauwkeurig in te zoomen op de processen en de bestaande kennis op een andere manier te benaderen, krijgen we soms verrassende nieuwe inzichten.”

Gaat u de Olympische Spelen nog volgen op tv? „Als ze eenmaal begonnen zijn, denk ik van wel. Ben onder meer benieuwd hoe Dafne Schippers het gaat doen. Teamsporten met Nederlandse inbreng ga ik ook volgen.”

Onderstaande symbolen hebben de volgende betekenis en verwijzen naar de website vakbladvoordebloemisterij.nl

Foto’s

Filmpjes

Vakblad voor de Bloemisterij 31/32 (2016)

Hoe ziet u de toekomst van de Nederlandse sierteelt? „De afzet zal steeds meer opschuiven naar de retail, waarbij plaats blijft voor enkele vakspecialisten zowel in de productie als in de afzet.”

Groot assortiment uitgangsmateriaal • Euphorbia milii • Cupressus Wilma • Ficusvariëteiten • Sundaville • Kuipplanten en kruiden • Lavandula • Senetti

mvanveenbv.com | 0297 32 65 16

Kuma II B.V.

Bloempotten Opzetstukken Inpakstokken Aanverwante artikelen

Gereedschap en matrijzenmakerij Spuitgieten Recycling van kunststof

GEZOCHT

kasruimte 1 a 2 hectare hoeft niet verwarmt te zijn Info: T. Grimbergen 06-42153094

MACHINAAL OPPOTBEDRIJF

OPPOTTEN, POTTENPERSEN EN VERHUUR SINDS 1990 (26 JAAR) WWW.JOSVANDERHOEVEN.NL INFO@JOSVANDERHOEVEN.NL 06-54734323

Krijten en reinigen Tevens alle stoomwerkzaamheden Roelofarendsveen 071-3313356 • 06-22196960 info@klinkstoom.nl • www.klinkstoom.nl

Wij helpen u graag! tel: 06-18277073 www.sproeibedrijf-os.nl

t c u d o r p Uw ! l a a t i v r lange