VBB 40-2016

BloemisterÄł Vakblad voor de

40 71e jaargang 7 oktober 2016

Glastuinders over afwikkeling hagelschade 8

28 Perspectieven

30 Wat doen tÄłd,

32 Veredelaar

34 Perkplanten

moderne technieken voor veredeling

vocht en vuil met diffuus glas?

celosia ziet kansen voor niches

moeten duurzamer worden geteeld

Potplantenkwekerij met ca. 8.910 m² kas(rolcontainers).

Meerdere exploitatiemogelijkheden (o.a. jonge planten, bloembollenbroeierij, etc.).

Huurprijs: 90.000,-excl. BTW per jaar.

Voor meer informatie: www.vellekoop.nl

In dit nummer komt aan de orde wat de zin en onzin is van een mooie verpakking of steeketiket. En wat is nu eigenlijk een mooie, functionele verpakking?

Verder wordt aandacht besteed aan de nieuwste trends op het gebied van verpakkingen en steeketiketten.

Editie: nummer 43 Verschijning: 28 oktober Deadline: 20 oktober

UW ADVERTENTIE IN DIT THEMANUMMER?

Neem vrijblijvend contact op met Gert-Jan Bloemendal telefoon: 0342-494807, mobiel: 06-13514059 e-mail: g.bloemendal@bdu.nl

Bloemisterij Vakblad voor de

8 Kleine lettertjes, grote bedragen

Opinie 4 Interview: ’Telers moeten nu in actie komen met waterzuivering’ 4 Commentaar: Schadevergoeding komt niet vanzelf 5 Stelling: Wietteelt reguleren bederft het imago van de tuinbouw

Nieuws 6

Een selectie uit het meest recente nieuws

Bedrijf en afzet 8 Ondernemen: Kleine lettertjes, grote bedragen 13 Vragen: Hoe krijg ik afgedragen btw terug bij oninbare vorderingen?

28 Moderne veredelings­

technieken in de sierteelt

14 Afzet: Betere prijzen in september

Markt 18 Hoger aanbod astilbe wordt alweer beter gewaardeerd 18 Astrantia op voorsprong in prijs en aanvoer 19 Verbreding aanbod nerine steeds beter opgepakt 20 Solanum pseudocapsicum goed uit de startblokken 21 Philodendron schrijft dit jaar opvallend goede cijfers

Teelt 22 In beeld: Snel rozen ruimen 24 Gewasbescherming: Kasgeluiden 26 Energiemarkt: ’Een buisje, stoken en kieren doen we niet meer’

32 ’Er zijn kansen voor niches’

27 Watercultuur: Diverse kijk op beluchten in waterteelt 28 Veredeling: Moderne veredelingstechnieken in de sierteelt 30 Kasklimaat: Diffuus glas heeft optimum nog niet bereikt 31 Column: Victor van Dijk, Ecuador 32 Celosia: ’Er zijn kansen voor niches’ 34 Perkplanten: Telers zullen duurzamer moeten telen 36 Teelttips: brassica, freesia, chrysant, alstroemeria, gerbera 37 Column: Kees van Egmond

Nieuws 38 Opleving potplantenareaal van korte duur

34 Telers zullen duurzamer moeten telen

Service 39 Kasgenoot: Martijn van Kester Agenda Voorplaat: Foto: Gerdien de Nooy

Vakblad voor de Bloemisterij 40 (2016)

3

Opinie Jaap Bij de Vaate, Delphy:

’Telers moeten nu in actie komen met waterzuivering’ FOTO: GERDIEN DE NOOY

De zuiveringsplicht voor lozingswater komt eraan. ’Het is zaak voor telers om snel in actie te komen’, waarschuwt Jaap Bij de Vaate, adviseur van Delphy. ’Zorg dat je de waterstromen op je bedrijf in kaart hebt, en dat je als collectief voor 1-1-2017 een businessplan opstelt. Want anders loop je misschien de kans mis op een gunstige oplossing.”

Joef Sleegers jsleegers@hortipoint.nl

Wat is de beste oplossing, collectieve of individuele waterzuivering?

Welke knelpunten kunnen collectieven tegenkomen?

Op welke manier begeleidt u telers?

Waar kiezen de meeste telers voor?

Wat ziet u als grootste bottleneck?

Hoeveel telers doen hieraan mee?

Wat adviseert u individuele telers?

Commentaar Joef Sleegers vakredacteur jsleegers@hortipoint.nl

Schadevergoeding komt niet vanzelf

T

wee jaar achtereen is de tuinbouw getroffen door zwaar noodweer. Hoe hebben glastuinbouwbedrijven dat afgehandeld met hun verzekering? Hebben ze de schadevergoeding gekregen waar ze op hadden gerekend? Bloemisterij heeft een aantal glastuinders gesproken die verleden jaar juni zijn getroffen door hagel. Er is bewust gekozen voor vorig jaar, want bedrijven die in augustus 2016 schade hadden, zitten vaak nog midden in de afwikkeling met hun verzekeraar.

Het valt op dat de ondernemers redelijk tevreden zijn over de afwikkeling door hun verzekering. Dat is een groot verschil met andere sectoren in de land-

en tuinbouw, zoals de buitenteelten en de veehouderij. Denk maar aan de onbetaalbaar hoge premie voor de bredeweersverzekering of de discussies over de verhagelde asbest daken in de veehouderij.

De verzekeringen in de glastuinbouw functioneren goed. Dat is best bijzonder voor een markt waar slechts drie maatschappijen actief zijn.

Dat wil niet zeggen dat de vergoeding vanzelf komt.

Na een calamiteit gaat de ondernemer een lang traject in met zijn verzekeraar. Het is verstandig om niet te snel met een vergoeding akkoord te gaan, blijkt uit de gesprekken. Er valt met onderhandelen en contra-expertise nog heel wat te winnen.

Vakblad voor de Bloemisterij 40 (2016)

Wilt u uw mening geven? Stuur een brief naar postbus 9324, 2300 PH Leiden of naar bloemisterij@hortipoint.nl.

Reacties moeten maandag voor 9:00 uur binnen zijn.

De redactie kan brieven inkorten of weigeren.

Wat voor actie is dan nodig?

Stelling

Wietteelt reguleren bederft het imago van de tuinbouw In de Tweede Kamer begint zich een meerderheid af te tekenen die vóór het reguleren van wietteelt onder controle van de overheid is. D66 werkt daarvoor aan een wetsvoorstel. Wietteelt is nu nog verboden, maar de verkoop van de softdrug wordt gedoogd. Als de wetswijziging doorgaat, zullen sommige kwekers misschien overschakelen op deze lucratieve teelt. Maar moet de tuinbouw daar blij mee zijn? De sector wordt dan immers wereldwijd in verband gebracht met de teelt van ’bedenkelijke inhoudstoffen’. Dat bederft het imago van de tuinbouw.

Marc Aarts, ficuskweker in Prinsenbeek

Wordt die termijn niet uitgesteld?

„Eindelijk eens een doorbraak in de discussie over wietteelt! Iedereen weet dat de handel en het gebruik van wiet legaal is in Nederland, alleen de teelt was nog illegaal. Ik denk dat de enige manier om de gevaren en de criminaliteit uit deze handel te halen, is door de teelt van wiet te legaliseren.

Het enige waar goed over nagedacht dient te worden, is de controle door

overheidsinstanties van de productie en de bescherming van de bedrijven die de wietteelt op zich nemen, zodat hier geen criminaliteit ontstaat in de vorm van diefstal.

Het imago van de Nederlandse tuinbouw zal hier niet onder lijden, als we dat maar goed communiceren en uitdragen. De Nederlandse tuinbouw, in samenwerking met de Nederlandse overheid, moet zich hard maken voor een crimineelvrije teelt, handel en gebruik van wiet.”

André van Kester, chrysantenteler in Kwintsheul Is iedereen zich daarvan bewust?

Er zijn zeer veel goede argumenten die vóór het wetsvoorstel pleiten, zoals het niet uit te leggen gedoogbeleid. De tegenargumenten winnen tot nu toe echter de discussie.

Nederland is geen eiland, maar een land met open grenzen.

Zou het alle problemen van illegale productie en handel oplossen? Dan ben ik vóór, maar ik verwacht het niet. En wat

komt er ná de wiet, xtc? We hebben als Nederland al een zeer liberaal drugsimago. Dus voor het imago van Nederland zal het niet veel uitmaken als de wietteelt zou worden gereguleerd, ook voor het imago van de tuinbouw niet.

Ik verwacht wel dat er animo genoeg is onder kwekers om wiet te gaan telen.

Het zullen dan wel zwaarbeveiligde bedrijven worden want de teelt blijft de volle aandacht houden van het criminele circuit.

Nico Karsten, iristeler in Hoogwoud Of deze situatie in de toekomst net zo gunstig blijft, is de vraag. In de komende jaren worden de pieken in het klimaat extremer, luidt de voorspelling. Het hagelgebied boven de Alpen en zuid-Duitsland krijgt uitlopers naar zuidoost-Nederland. Dat betekent: meer calamiteiten, hogere premies en verzekeraars die kritischer worden.

Mocht zo’n bui over het Westland trekken, dan is de ramp niet te overzien. Je moet er niet aan denken. Of beter wel, want het is een reële kans.

Daarom is het nodig om als sector samen met de verzekeraars te kijken wat er mogelijk is om de schade in de toekomst beperkt te houden.

Vakblad voor de Bloemisterij 40 (2016)

„Als regulering lukt – wat ik niet geloof – zou onze sector daar gebaat bij zijn. Je hebt dan immers minder aanbod van al het andere, met betere prijzen tot gevolg. Praktisch gezien is het echter onuitvoerbaar, want hoe ga je het controleren en beveiligen?

Lekker wiet knippen in plaats van bollen zetten: bij ons in de kantine had de jeugd er al zin in. We hebben ze maar

gelijk uit de droom geholpen en gezegd dat wij er nooit voor zouden kiezen.

We hebben al met genoeg regeltjes en controleurs te maken.

Ik geloof niet dat regulering van wietteelt ons imago bederft. We hebben al veel te danken aan de wietteelt, zoals biologische bestijding en speciale kunstmest.

Mocht regulering wél lukken, dan krijgen we er een pracht product bij. Vergeet namelijk de medicinale werking van wiet niet, ’mediwiet’ heeft al velen geholpen.”

5

Nieuws Lees meer op de website Op deze pagina’s vindt u een selectie uit het nieuws.

Een uitgebreide versie van deze berichten maar ook ander nieuws vindt u op www.vakbladvoordebloemisterij.nl.

n Aantal snijbloemenbedrijven daalt 68% sinds 2000 Sinds de eeuwwisseling is het aantal snijbloemenbedrijven in Nederland met 68% gedaald tot 1.100 bedrijven in 2015. In dat jaar hadden de snijbloemenbedrijven 4.200 ha landbouwgrond in gebruik, wat 32% minder is dan in 2000. Dat meldt het CBS.

Meer hierover op pagina 38

n Sierteeltbedrijf verdacht van illegaal middelengebruik Een kwekerij van sierplanten in Noord-Brabant wordt verdacht van het gebruik van een illegaal gewasbeschermingsmiddel waardoor in de omgeving een groot aantal bijen is gestorven.

De NVWA heeft de kwekerij en een woning op 29 september doorzocht. Daarbij zijn onder meer de administratie en een hoeveelheid gewasbeschermingsmiddelen in beslag genomen. Bij imkers in de omgeving van de kwekerij trof de NVWA in bijen de stof fipronil aan, een stof in gewasbeschermingsmiddelen die schadelijk is voor bijen en waarvoor strenge beperkingen gelden.

Leerlingen lekker gemaakt voor Westlandse techn Wesley, Finn en Boy van groep 7 van OBS De Driekleur Dalton in ’s-Gravenzande kijken gefascineerd toe als Paul Zonneveld van Weterings Mechanisatie uitleg geeft. Vorige week vrijdag waren de scholieren in het kader van de Dag van de Westlandse techniek van SOB Westland te gast bij het toeleveringsbedrijf voor de tuinbouw. Naast freesmachines, donkeys en schaarhoogwerkers ging er veel aandacht uit naar een versnipperaar van tomaten die volgens Zonneveld net zoveel kost als een huis. De leerlingen brachten ook een bezoek aan Beyond Chrysant in Hoek van Holland en kregen daar door Kees Duijvesteijn alle facetten van de chrysantenteelt te zien.

Van steksteken tot en met inhoezen.

n Pilot voor meer buitenlandse mbo-stagiairs

n Configure toegelaten als groeiregulator

Albert Jan Maat is op 4 oktober bij zijn afscheid als voorzitter van LTO Nederland benoemd tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau. Hij kreeg de versierselen behorend bij de onderscheiding opgespeld door staatssecretaris Van Dam (EZ). Maat was sinds 2007 LTO-voorzitter en wordt geroemd om de bijdrage die hij heeft geleverd aan de discussies over innovatievraagstukken, duurzaamheid, natuur en milieu.

Een onlangs gestarte pilot van enkele ministeries en partijen uit het onderwijs moet ertoe leiden dat meer mbo-studenten uit het buitenland kiezen voor een stage in Nederland. Er is bij buitenlandse jongeren, zeker in de groene sector, veel animo om in Nederland een mboopleiding te volgen. Tot nu toe staat een groot aantal wettelijke beperkingen zo’n stage in de weg, terwijl hbo- en wo-stages die beperkingen niet kennen.

Het Ctgb heeft Configure toegelaten als groeiregulator in de teelt van phalaenopsis, schlumbergera en sempervivum. Verder nam het college besluiten over Goltix Queen, Rizolex vloeibaar en Focus Plus. Configure stimuleert het natuurlijke celdelingsproces van de plant.

Hierdoor neemt de ontwikkeling van extra stengels en bloemknoppen toe.

n Hergebruik gasput voor Agriport A7 stap dichterbij

n Noord-Holland verdubbelt bijdrage aan MIT-regeling

Het hergebruik van een oude gasput voor de winning van aardwarmte in glastuinbouwgebied Agriport A7 is een stap dichterbij gekomen, nu de gemeente Hollands Kroon onlangs heeft aangegeven groen licht te willen geven voor de daarvoor noodzakelijke wijziging van het bestemmingsplan. Naar verwachting kan de oude gasput daardoor vanaf 2018 of 2019 voor de winning van geothermie gebruikt worden. Agriport A7 wil vóór die tijd, naar verwachting eind 2017, de twee bestaande aardwarmtedoubletten uitbreiden met een derde doublet of een extra grote productie- of injectieput.

De provincie Noord-Holland steekt volgend jaar € 2 miljoen in de regeling MKB Innovatiestimulering Regio’s en Topsectoren (MIT). Dat is een verdubbeling ten opzichte van 2016.

Via de MIT-regeling kunnen mkb-ondernemers subsidie krijgen voor investeringen in duurzame innovaties. In 2016 gaat er in Noord-Holland onder meer MIT-subsidie naar onderzoek naar een resistentietoets voor het tomatenbronsvlekkenvirus in bloemisterijgewassen onder glas onderzoeken, het recyclen van paprika- en tomatenloof voor de productie van veenvrije potgrond en het forceren van de nieuwe muscarisoort ’Joice Spirit’.

n Maat benoemd tot Officier Orde van Oranje-Nassau

6

n Suiker is voortaan officieel gewasbeschermingsmiddel Het Ctgb heeft suiker (maltodextrine) toegelaten als gewasbeschermingsmiddel met een laag risico. Daarnaast heeft een ‘vaccinatie’ met een verzwakt virus dat werkt tegen het Pepino-mozaïekvirus in tomaat eenzelfde soort toelating gekregen. Door planten met suiker te bespuiten, kleeft de suikeroplossing óf de insecten aan de bladeren vast óf verstopt het de ademhalingsorganen van de insecten waardoor die sterven. Het middel stond al op de RUB-lijst, een lijst met minder schadelijke middelen die zonder toelating zijn toegestaan.

n Liquidseal in de prijzen Liquidseal is 29 september door de Kamer van Koophandel uitverkozen tot meest innovaVakblad voor de Bloemisterij 40 (2016)

niek FOTO: ARIE-FRANS MIDDELBURG

Gelezen op Twitter Astrid van der Helm (@astridvdhelm) de marketing- en verkooporganisatie nu ook alstroemeria in haar sortiment. Met een oppervlakte van in totaal 7,6 ha is Together2Grow jaarlijks goed voor dertig miljoen stelen.

 WUR Glastuinbouw onderzoekt ’spiegelkas’ WUR Glastuinbouw in Bleiswijk onderzoekt een kas die aan de binnenzijde is voorzien van een spiegelende transparante folie. Overdag laat deze zonlicht door, terwijl ’s nachts de lichtuitstoot tot 80% omlaag kan doordat de folie het assimilatielicht reflecteert. Daarmee zou een teler jaarlijks bijna € 30.000 kunnen besparen. De ’spiegelkas’ is door vier meiden van veertien jaar bedacht voor het uitvindersprogramma GreenTech op RTL4.

 Kalender ’speciale dagen’ 2017 bekend

tieve MKB bedrijf in de sector Agro & Food.

Liquidseal maakt producten die na de oogst van snijbloemen, bloembollen en tropisch fruit de houdbaarheid daarvan te verlengen. Voor de sierteelt gaat het om producten die via sprayen of dippen de houdbaarheid van anjer, gerbera, roos en leliebollen verlengen.

 Jungle Talks in oktober bij Ter Laak Orchids Jungle Talks houdt op 13 en 27 oktober ‘internationaliseringssessies’ bij Ter Laak Orchids in Wateringen. Richard ter Laak houdt op 13 oktober een masterclass over internationalisering van productiebedrijven, op 27 oktober zijn er pitches voor stages en/of werkplekken.

 Koppert breidt uit in biologische zaadbehandeling Koppert neemt drie biologische zaadbehandelingsproducten en bijbehorende registraties en intellectueel eigendom over van BioAgri, onderdeel van de Zweedse agrarische coöperatie Lantmännen.

 Together2Grow sluit zich aan bij Decorum Together2Grow heeft zich per 1 oktober aangesloten bij Decorum Company. Hiermee heeft Vakblad voor de Bloemisterij 40 (2016)

Het overzicht van speciale kalenderdagen voor de bloemen- en plantenbranche voor 2017 is sinds kort beschikbaar. De kalender, samengesteld door Bloemenbureau Holland, is te zien op: www.bloemenbureauholland.nl/specialedagen-kalender.

 WWZ-uitzonderingen mogelijk alleen voor LTO-leden De sociale partners die betrokken zijn bij de cao Open Teelten hebben minister Asscher (Sociale Zaken) gevraagd uitzonderingen op de Wet Werk en Zekerheid (WWZ) alleen te laten gelden voor leden van brancheorganisaties. Stemt Asscher daarmee in, dan worden zomerbloemen- en snijheesterkwekers die niet bij LTO zijn aangesloten, uitgesloten van de ruimere inzet van seizoenarbeiders. LTO wil hiermee ledenvoordeel bewerkstelligen voor haar eigen leden en de leden van de gelieerde vaktechnische organisaties NFO, KAVB en Anthos.

Joke Schauvliege (@JokeSchauvliege)

DelphyChrysant (DelphyChrysant)

Cel Robertson (@fgflowers)

Bloemen de passie (bloemendepassie)

Helma Verberkt (@HelmaVerberkt)

Discussie op LinkedIn Reguleren wietteelt kraakt imago Nederlandse tuinbouw

 Greenport NHN presenteert EnergieWijzer Op de website van Greenport Noord-Holland Noord (NHN) staat sinds 28 september de agrarische EnergieWijzer, een overzicht van energietips en van weblinks naar sites waar praktische informatie is te vinden voor agarische ondernemers die energie willen besparen, duurzame energie willen opwekken of die op zoek zijn naar subsidie- en fiscale regelingen daarvoor.

7

Niet elke verzekeraar vergoedt gehard glas

Kleine lettertjes, grote bedragen

Noodweer heeft de laatste jaren een paar keer forse schade aangericht aan glastuinbouwbedrijven. Op zulke momenten is het goed dat er een verzekering is. Maar hoe tevreden zijn de ondernemers eigenlijk over de afhandeling van de schade? Kleine lettertjes kunnen grote bedragen schelen. Bijvoorbeeld als het gaat om de vergoeding van gehard glas.

Joef Sleegers jsleegers@hortipoint.nl

E Achtergrond

Even voorstellen...

Na een calamiteit krijgt een ondernemer te maken met verschillende personen, die allemaal hun eigen rol in het proces hebben.

De tussenpersoon De ondernemer sluit zijn verzekering vaak af via een tussenpersoon. Deze wordt betaald door de klant, en hoort dus aan de kant van de klant te staan. Als er schade is, adviseert de tussenpersoon de ondernemer over de stappen die hij kan zetten. Op dat moment wordt zijn vakkundigheid belangrijk. Is het iemand die alleen met cijfertjes bezig is, of staat hij met zijn voeten in de land- en tuinbouw? Daarom is het belangrijk om een verzekering te regelen via een vakkundige tussenpersoon die thuis is in de tuinbouw.

De expert Vrij snel na de calamiteit wordt de schade opgenomen door een expert, in overleg met de ondernemer. Deze wordt aangesteld en betaald door de verzekeraar. Hij moet

8

goed inzichtelijk maken wat de schade is en de oorzaak vaststellen. Hij gaat niet over vergoedingen. De verzekeraar bepaalt uiteindelijk de vergoeding aan de hand van de polis en het verslag van de experts.

Interpolis laat de schade in beeld brengen door eigen experts in combinatie met collega-kwekers voor de vaststelling van de gewasschade. Hortisecur en Agriver schakelen daarvoor een onafhankelijk expertisebureau in.

De arbiter Na de contra-expertise moeten de expert van de verzekeraar en van de ondernemer tot overeenstemming komen. Als dat niet lukt, stellen ze samen een arbiter aan. Dat is een onpartijdige deskundige die een definitief oordeel zal uitspreken. Vooraf spreken de verzekeraar en de ondernemer met elkaar af dat ze zich zullen schikken in het oordeel vanuit het expertisetraject.

Rechtsbijstand De contra-expert Bij een complexe schade, en dat is in de glastuinbouw vrijwel altijd, kan het gebeuren dat de ondernemer en de verzekeraar een verschil van inzicht hebben over de omvang van de schade. In die situatie kan de kweker, in overleg met zijn verzekeraar, een eigen expert aanwijzen. Deze contra-expert wordt vergoed door de verzekering. De vergoeding bedraagt maximaal hetzelfde bedrag als de kosten van de expert die door de verzekeraar is aangesteld.

Experts gaan over de omvang van schade.

Hiervoor is de regeling van experts en arbitrage bedoeld. Juridische bijstand wordt ingeschakeld als er een geschil ontstaat over de omvang van de vergoeding en over toepassing van voorwaarden. Dit is een heel ander proces dan het expertise-proces.zOndernemers hebben echter doorgaans geen zin in jarenlang juridisch getouwtrek. Tegen de tijd dat het geld komt kan het bedrijf al failliet zijn. Meestal komt het dus tot een schikking of tot een contra-expertise-traject.

Vakblad voor de Bloemisterij 40 (2016)

FOTO: GERDIEN DE NOOY

Checklist bij rampen ZLTO werkt voor telers aan een checklist bij rampen. Deze checklist is onderverdeeld in de perioden voor, tijdens en na de calamiteit.

Voor de calamiteit Houd eens per jaar de verzekeringspolis tegen het licht. Check of de verzekering van het gewas, de machines en de opstallen op orde zijn. Zijn er nog dingen veranderd? Kloppen de verzekerde bedragen nog? n Hoe staat het met de vervolgschade? Is die gedekt? n Neem in overleg met de adviseur of verzekeraar preventieve maatregelen om de continuïteit van het bedrijf te behouden. n Wat staat er in de polis over het opruimen van de schade? Stel nu al een plan op. Dat is ook belangrijk voor de veiligheid voor het personeel. n

Tijdens de calamiteit

Bij onderhandelingen met de verzekeraar blijkt dat er nogal wat rek zit in de interpretatie van de schade en de polis.

n Garandeer het personeel een veilige situatie in en rond de kas. Veiligheid staat altijd voorop. n Bedenk een plan van aanpak waarop je als eerste energie zet na de ramp. Daarin staan zaken die nog te redden vallen en zaken die ’total loss’ zijn.

Na de calamiteit ’Indemniteitsbeginsel’

Vakblad voor de Bloemisterij 40 (2016)

Na een calamiteit komen ramptoeristen een kijkje nemen. De kans is groot dat ze de kas binnen komen om foto’s te maken. Als er iets gebeurt is dat, hoe onterecht dat ook klinkt, de verantwoordelijkheid van de ondernemer.

Plaats daarom waarschuwingsborden op de plaatsen waar de ramptoeristen de kas binnen kunnen komen. Deze zijn de huur bij de standsorganisatie. n In de drukte vergeten ondernemers vaak een van de belangrijkste dingen: de schade goed documenteren. Dus maak foto’s en filmpjes van de schade, schrijf dingen op. Hoe meer foto’s, hoe beter. Het kost een dag werk, maar het kan tienduizenden euro’s schelen. Dit kan de expert ook helpen bij het vaststellen van de schade. n

9

Kwekerij De Tijningen, Zaltbommel:

’Vreemd dat gehard glas niet werd vergoed’ Op de hortensiakwekerij De Tijningen in Zaltbommel sneuvelden 1.500 tot 2.000 ruiten.

Het bedrijf was verzekerd bij Agriver. „De

taxateur had voldoende kennis van zaken”, vindt mede-eigenaar Jan de Kloe. „Met de taxatie van de schade waren we het dan

ook helemaal eens.” De discussie ontstond daarna. „Agriver gaf aan de meerprijs van gehard glas niet te vergoeden, omdat sprake zou zijn van waardevermeerdering van de kas door het gebruik van gehard glas. Wij vonden de opstelling van Agriver onbegrijpelijk, omdat repareren met gehard glas verplicht is. Je kunt zelfs geen beglazers meer vinden die zonder gehard glas willen werken.” De Kloe stond op het punt om een rechtszaak te beginnen, maar uiteindelijk werd een schikking getroffen.

Ook de draden van de scherminstallatie waren kapot. Daar betaalde de verzekeraar niet aan mee, want die beschouwde hij als afgeschreven. De Kloe heeft geen discussie gehad over vervolgschade. „Het gewas is namelijk niet verzekerd. De schade viel mee; 90 tot 95% hebben we kunnen oogsten tegen een goede prijs.”

Gerrit van Wijk en Zonen, Nieuwaal:

’Contra-expertise heeft veel geld gescheeld’ Eind augustus 2015 sloeg de hagel toe op drie bedrijven van Gerrit van Wijk en Zonen, orchideeëntelers in Nieuwaal. In totaal waren er zo’n 500 ruiten gesneuveld. „De glasschade viel mee”, zegt Gerrit van Wijk. „Die hebben we hoofdzakelijk zelf gerepareerd.

Daar hebben we een goede vergoeding voor gekregen.”

Echter, de hagelbui was zo snel komen opzetten dat de ruiten niet op tijd dicht konden.

Daardoor raakte het gewas beschadigd.

Ook het schermdoek en het dradenbed moesten voor een deel worden vervangen.

Voordat de taxateurs van de verzekeringsmaatschappij langs kwamen, heeft Van Wijk door DLV (tegenwoordig Delphy) een contra-expertise laten uitvoeren. Daar kwam een bepaalde schade uit. De schade die de taxateurs van Interpolis berekenden lag daar in eerste instantie 40% onder. „Daar zat dus een groot gat”, zegt Van Wijk. „Vervolgens zijn we bij elkaar gaan zitten: hoe komen we hier uit? Hoe gaan we de schade objectief vaststellen?”

Als eerste stap werd de hoofdkeurmeester van FloraHolland erbij gehaald. Die kon precies aangeven welke planten nog verkocht konden worden, al dan niet met een opmerking. „Op die manier zijn we met drie

10

groepen – met iemand van DLV, van Interpolis en van ons bedrijf – planten gaan beoordelen in een representatieve kap. Op zes tafels werden de planten stuk voor stuk bekeken, met de veilingvoorschriften in de hand.

Dat is veel beter dan een grove schatting maken over het bed heen. Dan zie je maar de helft. Vooraf hebben we vastgesteld dat wij en de verzekeraar de uitkomst zouden accepteren.”

De drie groepen kwamen op bijna dezelfde schade uit. „We hebben ook afgesproken om later niet meer terug te komen op het bedrag.

Sommige planten bleken toch redelijk door de schade heen te groeien, andere hadden meer last van de schade dan verwacht. Dat woog redelijk tegen elkaar op.”

Het geld werd binnen vier weken uitgekeerd. Van Wijk is uiteindelijk tevreden over de hoogte van de vergoeding. Hij heeft de polis niet aangepast. Wel heeft hij een

abonnement genomen op de buienradar van het KNMI, ingepast in de klimaatcomputer. „Als deze hagel voorspelt, kunnen de ramen alvast automatisch gedeeltelijk dicht. Zijn er rode stippen in de buurt, dan gaan de ramen voor 95% dicht. „Dit was overigens geen eis van de verzekering”, zegt Van Wijk. „Het zou wel een eis moeten zijn, want als er een techniek is om dit zo veel mogelijk te voorkomen, moeten we daar gebruik van maken.”

Vakblad voor de Bloemisterij 40 (2016)

G&G Flowers, Gameren:

’Niet ten koste van alles beredden’

Enkele duizenden ruiten, en daarnaast schade aan het schermdoek, de beregeningsinstallatie en aan het gewas. Dat was het resultaat van de hagelbui bij G&G Flowers in Gameren. Van de twee locaties was er een goed te redden. „De andere locatie hebben we ook gered, maar het is

de vraag of we daar verstandig aan hebben gedaan”, zegt Gert van Genderen. „Als het gewas niet meer goed groeit, is het lastig aan te tonen waar dat precies aan ligt. Voor ons was het duidelijk: het was drie weken te koud geweest, het vocht was weggezakt en we konden geen CO2 doseren. De kwaliteit

werd zichtbaar minder. Maar daarover is altijd discussie mogelijk. Wij vonden het vervolgschade. Verzekeraar Interpolis dacht daar anders over.”

Waarom probeerde Van Genderen alles te beredden? „Zelf ga je voor je product en probeer je te redden wat er te redden valt, met het idee dat je daarmee kosten bespaart voor jezelf en voor de verzekeraar. Maar de afnemer heeft daar geen boodschap aan.

Die wil een onberispelijk product, of anders niks. Achteraf was het beter geweest om het verstand boven het gevoel te laten gaan. Er zijn bedrijven verloren verklaard die minder schade hadden dan wij.” Uiteindelijk is Van Genderen toch tevreden over het bedrag dat hij heeft gekregen. Hij heeft geen contraexpertise ingeschakeld.

De teler vindt het belangrijk om voorbereid te zijn op een calamiteit met glas, monorailkarren en gereedschap. „We hadden 125 ruiten per ha op voorraad. De beglazers konden twee weken vooruit met drie ploegen. De volgende dag waren ze al aan het beglazen.”

Willem de Kloe, Gameren:

’Te gevaarlijk om schade direct op te nemen’ Snijhortensiateler Willem de Kloe was 1.500 ruiten kwijt door de hagel. Voor de schade aan de kas was hij verzekerd bij Hortisecur. „Alles is netjes en naar tevredenheid afgehandeld”, vindt hij. Toch ging het niet meteen goed. „Direct na het noodweer vond de schade-expert het eigenlijk te gevaarlijk om de schade van bovenaf op te nemen. We hebben dat dus van onderaf gedaan. Veel sterretjes en flintjes zie je dan echter niet.Tijdens de reparaties bleek het aantal beschadigde ruiten twee keer zo groot te zijn. Dat leidde tot vragen van de verzekeraar. Hoe kan het dat de reparaties nog niet af zijn en dat het bedrag steeds verder oploopt? Maar uiteindelijk had men er wel begrip voor dat de eerste taxatie niet klopte. Ook werd het gebruik van gehard glas vergoed.”

Eigenlijk heeft de taxateur meer kennis en materiaal nodig om de schade goed te kunnen beoordelen, concludeert de teler. Dat had veel vragen achteraf gescheeld.

Het gewas was niet meeverzekerd. „Daar heb ik bewust voor gekozen. Zo’n schade is even zuur, maar ik zal ook in de toekomst

Vakblad voor de Bloemisterij 40 (2016)

geen gewasverzekering nemen.”

De Kloe heeft wel het idee dat de totale schade goedkoper moet kunnen worden hersteld, als verzekeraars daar meer grip op zouden hebben. „Nu wordt er aan alle

kanten misbruik van gemaakt. Uurtarieven gaan plotseling omhoog, materialen worden duurder. Als we de verzekering betaalbaar willen houden, moet dit efficiënter worden opgelost.”

11

Groot assortiment uitgangsmateriaal • Euphorbia milii • Cupressus Wilma • Ficusvariëteiten • Sundaville • Kuipplanten en kruiden • Lavandula • Senetti

mvanveenbv.com | 0297 32 65 16

Tevens alle stoomwerkzaamheden Roelofarendsveen 071-3313356 • 06-22196960 info@klinkstoom.nl • www.klinkstoom.nl

KOEL- EN VRIESCELLEN SCHERPE PRIJZEN

erkend koeltechnisch bedrijf met servicepunt in NL

TEL: 0032-473535402 • WWW.CALSAN.EU

MACHINAAL OPPOTBEDRIJF

OPPOTTEN, POTTENPERSEN EN VERHUUR SINDS 1990 (26 JAAR) WWW.JOSVANDERHOEVEN.NL INFO@JOSVANDERHOEVEN.NL 06-54734323

Krijten en reinigen Wij helpen u graag! tel: 06-18277073 www.sproeibedrijf-os.nl

Vragen Heeft u een vraag? Mail deze naar Peter van Leth, pvanleth@hortipoint.nl

ILLUSTRATIE: PETER MOORMAN

Hoe krijg ik afgedragen btw terug bij oninbare vorderingen?

Ik heb helaas wel eens last van slecht betalende afnemers. De factuur wordt dan uiteindelijk niet of maar gedeeltelijk betaald.

Ik heb de btw dan echter al lang afgedragen. Hoe kan ik de teveel betaalde btw weer terugvragen?

n n

n n

n

n

A

n

Situatie vanaf 2017

n

Vakblad voor de Bloemisterij 40 (2016)

Drs. Ernst-Jan Hogerbrugge CFP Grant Thornton Ernstjan.hogerbrugge@gt.nl

13

Veilingcijfers

Betere prijzen in september Arie-Frans Middelburg afmiddelburg@hortipoint.nl

In september waren de prijzen voor snijbloemen, kamerplanten en tuinplanten die via Royal FloraHolland werden verhandeld ondanks het warme weer beter dan in dezelfde maand vorig jaar.

S

Tabel. Omzet, aanvoer en prijzen FloraHolland-veilingen september 2016. Mutatie tov 2015

Top 15 Snijbloemen

Omzet

Stuks verkocht

Prijs

Prijs 2016 (€)

Rosa 0,8% -9,9% 11,8% 0,23 Chrysanthemum Ind Grp TR 1,9% -2,5% 4,5% 0,23 Lilium -8,9% 1,2% -9,9% 0,40 Hydrangea 9,9% -5,7% 16,6% 1,34 Gerbera -5,8% -0,9% -4,9% 0,11 Eustoma russellianum 15,2% 12,8% 2,2% 0,44 Chrysanthemum Ind Grp GE -2,5% 3,7% -6,0% 0,38 Alstroemeria -0,9% 4,8% -5,5% 0,20 Freesia -2,8% 9,4% -11,2% 0,15 Helianthus 19,7% 20,5% -0,6% 0,22 Zantedeschia -5,1% -4,9% -0,2% 0,33 Cymbidium 2,4% 13,1% -9,4% 3,31 Dianthus 7,0% 8,9% -1,8% 0,16 Hypericum 7,3% 11,8% -4,0% 0,19 Gladiolus -0,7% -7,0% 6,8% 0,17 Snijbloemen totaal 1% -2% 3,2% 0,24

Top 15 Kamerplanten

Omzet

Phalaenopsis Chrysanthemum Kalanchoe Anthurium Bromelia Rosa Cyclamen Ficus Arrangementen Dracaena Overig kamerplanten Spathiphyllum Dendrobium Overig orchideeën Hedera Kamerplanten totaal

-2,3% 1,3% -3,5% 3,58 5,3% -0,5% 5,9% 0,97 13,5% 2,7% 10,6% 0,74 -5,8% -13,8% 9,3% 3,27 0,1% 2,4% -2,3% 2,01 -9,3% 5,6% -14,1% 0,91 -19,0% -18,5% -0,6% 0,82 -6,2% -11,9% 6,6% 3,06 -8,0% -7,9% -0,1% 3,31 1,1% -1,7% 2,9% 1,86 -4,6% -8,0% 3,8% 1,69 5,3% 0,3% 5,0% 1,25 15,9% 23,0% -5,8% 3,47 8,3% 17,5% -7,9% 3,60 5,3% 6,9% -1,5% 0,66 0,8% -1,3% 2,1% 1,72

Top 15 Tuinplanten

Omzet

Calluna Skimmia Viola Gaultheria Hebe Overig vaste planten Buxus Erica Chrysanthemum Overig perkplanten Calocephalus Overig bomen/heesters/klp Cyclamen Decoratiemateriaal Overig coniferen Tuinplanten totaal

Stuks verkocht

Stuks verkocht

Prijs

Prijs

Orchidee in de min

Prijs 2016 (€)

Prijs 2016 (€)

Lager aanbod

5,7% -7,3% 14,0% 0,66 2,7% 1,6% 1,2% 2,27 -15,5% -28,5% 18,1% 0,40 -17,9% -22,6% 6,1% 1,21 -2,1% 1,2% -3,2% 1,31 12,4% -4,9% 18,2% 0,83 -11,2% -28,9% 24,8% 2,71 -8,0% -11,6% 4,0% 0,76 101,5% 8,7% 85,3% 0,88 -16,5% -13,7% -3,2% 0,53 15,6% 3,9% 11,3% 0,51 -3,1% -21,7% 23,7% 2,09 -15,8% -12,0% -4,3% 0,61 -17,1% -29,4% 17,5% 0,90 -9,8% -5,0% -5,0% 0,67 -1,4% -11,5% 11,4% 0,88

De cijfers hebben betrekkiing op gemiddelden over de hele betreffende productgroep incl. binnenlandse productie, import, klok, bemiddeling, alle vestigingen, incl. alle sorteringen, kwaliteiten en potmaten. Deze cijfers gelden vooral als zeer globale indicatie en zijn niet representatief.

14

Vakblad voor de Bloemisterij 40 (2016)

Markt Klok prijsbeelden Snijbloemen

Groene planten

Bloeiende planten

De gemiddelde klokprijs van de bloemen kwam vorige week uit op € 0,29. Dit is vier cent hoger dan vorig jaar. De aanvoer zat 8,1% in de min ten opzichte van 2015.

Groene planten brachten gemiddeld € 1,34 op.

Een stijging van € 0,16 ten opzichte van het jaar ervoor. Er werden 8,1% minder planten aangevoerd vorige week.

Bij de bloeiende planten was de aanvoer voor de klok ook flink minder, namelijk -9,4%. Dit had een positief effect op de klokprijs. Die steeg van € 1,20 naar € 1,28.

De week van de klokinkoper

BRON: ROYAL FLORAHOLLAND

Dico Drost:

FOTO: VAKBLAD VOOR DE BLOEMISTERIJ

’Ik hoor niks anders dan verontwaardiging’ Bedrijf: dicodrost.com Veiling: FloraHolland Aalsmeer Week: 39

Maandag

Donderdag

„Het weekend was warm en mooi. Meer een zomerweekend dan een herfstweekend. Er worden vandaag 3.697 veilingkarren en 294 deense karren geveild. De eerste winterproducten dienen zich alweer aan; hyacinten en Primula acaulis. Het algehele prijs niveau ligt niet hoog.”

„Er worden flyers uitgedeeld om de afzet via klokvoorverkoop onder de aandacht te brengen. Een activiteit die erg snel ontwikkelt. Dit is te begrijpen en ik denk dat de flyers overbodig zijn. Persoonlijk vind ik dat het geld dat nu geïnvesteerd is in de tribune-renovatie beter besteed had kunnen worden aan de ontwikkelingen van de klokvoorverkoop, ondanks dat ik erken dat de tribune een behoorlijke opknapbeurt nodig had. Investeer je in iets tastbaars of in een digitale ontwikkeling? Nog even over klokvoorverkoop. Ik zie dat kwekers vanuit verschillende perspectieven de voorverkoopprijzen bepalen. Persoonlijk denk ik dat als je producten op de markt gaat verkopen de prijs ook in lijn moet zijn met de markt. Het kan zijn dat de marktprijs ver onder de kostprijs ligt, echter met een goede klokvoorverkoop kan de marktprijs stijgen.”

Dinsdag „De vierde fase van de renovatie op de tribune is opgeleverd. Nog twee fases te gaan en de tribune is gerenoveerd. Het is altijd lastig om binnen een onderneming samen te bepalen waar investeringen gedaan worden.

Mijn mening is echter dat het geld dat besteed is aan de renovatie beter voor een ander doel gebruikt had kunnen worden. Het enige voordeel dat inkopers hebben is dat we nu voor het veilen partijen kunnen selecteren. En als ik zo links en rechts met collega-inkopers praat hoor ik niks anders dan verontwaardiging. Ze begrijpen dat we moeten veranderen, maar waarom veranderingen die geen vooruitgang betekenen?

Woensdag „Nog iets minder karren met planten dan gisteren. Om 9.20 uur is alles geveild. Opvallend is dat de chrysanten duurder zijn geworden. Zeker de grote bolchrysanten. Verder zijn veel artikelen behoorlijk goedkoop.”

Vakblad voor de Bloemisterij 40 (2016)

Vrijdag „De verkoop via de klokken loopt terug. Ook ik merk dat en daarom word ik genoodzaakt om werkzaamheden op andere gebieden te zoeken. Vandaag heb ik geen opdrachten. Ik vraag me regelmatig af hoe de ontwikkelingen verder gaan. Gaat de klok zich ontwikkelen tot dé marktplaats van planten voor de gehele sector of zet de teruggang van de klok door.”

15

In de grafieken wordt de procentuele verandering (= index) weergegeven van de prijs en de verkochte stuks ten opzichte van vorig jaar. Week 1 + 2 van 2015 zijn samengeteld en worden als week 1 gezien. Week 3 = week 2, week 4 = week 3, week 5 = week 4, etc).

Snijbloemen Prijs hydrangea blijft goed

in procenten

Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder

week

Kamerplanten Fors meer overige orchideeĂŤn

in procenten

Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder

week

Tuinplanten Chrysant fors beter betaald

in procenten

Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder

week

16

Vakblad voor de BloemisterÄł 40 (2016)

Engeland

Over de toonbank

Kate Higgins:

’Nederlandse rozen zijn van betere kwaliteit’ omzet halen uit de feestdagen en de huis-tuinen-keuken markt. Maar ook wil ik meer events naar me toetrekken en het trouwsegment uitbreiden.”

Wat zijn uw beste producten?

FOTO: KATE HIGGINS

„Pioenrozen, tulpen en freesia’s bij de bloemen en hyacint, anthurium, cactus en succulenten bij de planten. Deze zomer heb ik veel meer hydrangea, astilbe en veronica verkocht dan anders en ook een breder assortiment aan rozen, naast de gebruikelijke Avalanche+, Naomi en Grand Prix.”

Kate Higgins

Naam: Fabulous Flowers by Kate Locatie: Blackpool Sortiment: 70% bloemen, 20% planten, 10% overig Specialiteit: huwelijken Aantal medewerkers: geen

Uw winkel is pas net open? „Ik heb de afgelopen vier jaar als trouwbloemist vanuit huis gewerkt, omdat mijn kinderen nog jong waren en ik hen in mijn eentje opvoed.

De zaken gingen zo goed, dat ik in september een winkel ben begonnen. Zo kan ik ook meer

Standpunt

Hoe koopt u in? „Van een groothandel die veel uit Nederland koopt. Ik hoop dat de Brexit daar geen verandering in brengt. Als ik voor huwelijken heel specifieke bestellingen heb, van een bepaald ras en gewenst bloeistadium, dan kom ik met Nederlandse producten het best uit de voeten.

Vooral met rozen. Als ze te duur worden door bijkomende importkosten, zullen klanten eerder naar iets anders uitwijken. Ik merk nu al dat Nederlandse producten duurder zijn geworden en sommige kan ik alleen nog krijgen als ik ze van tevoren bestel, want de groothandel wil ze bij die hoge prijzen niet meer op voor-

raad houden. Misschien kan ik ook direct van Nederlandse kwekers of exporteurs inkopen, die mogelijkheid heb ik nog niet onderzocht.

Ik zal sowieso wat strategischer moeten gaan inkopen nu ik als allround bloemist meer te maken krijg met de Europese feestdagen en stijgende prijzen. Er is altijd wel ergens een feestdag, en als ik voor een huwelijk een jaar van tevoren een offerte maak terwijl het dan net ergens grootmoederdag is, kom ik met mijn prijsopgave niet uit.”

Verkoopt u ook lokale producten? „Uiteraard. Met name narcissen en duizendschoon, voor de variatie maar ook omdat je tegenwoordig niet anders kan dan ook lokale producten aanbieden. Mensen vragen erom.

Maar rozen en trouwbloemen haal ik toch voor 99% uit Nederland. Gewoon omdat ik weet dat ze van betere kwaliteit zijn en door professionals met zorg zijn gekweekt. Het sortiment is veel breder en het aanbod stabieler dan van lokale kwekers.”

Waarmee onderscheidt u zich? „Ik denk met de persoonlijke band die ik opbouw met de bruidsparen, waardoor ik heel goed aanvoel wat bij hen past.”

Nederlandse telers moeten zich verdiepen in Russische markt

A

Natajsa Mironova Sobelj

Mee eens, oneens of denkt u er heel anders over?

Reageer dan bij de marktredactie: A.F. Middelburg, 06-23631549 of mail afmiddelburg@hortipoint.nl

Vakblad voor de Bloemisterij 40 (2016)

lle pijlen waren jaren geleden gericht op Rusland. Nu de grote groei eruit is, wordt dat minder. Ik ben ervan overtuigd dat er zeker nog kansen liggen op deze markt.

Nederland is nog altijd een belangrijke speler: zo'n 44% van de bloemen is afkomstig uit Nederland. Het aandeel binnenlandse productie neemt echter toe, dit aandeel bedraagt nu ongeveer 15%. Als Nederland niet méér aansluiting zoekt bij de Russische markt, zal het aandeel lokaal de komende jaren verder gaan toenemen, vrees ik.

Ik zie vanuit vakgebied dat er nu niet altijd een goede match bestaat tussen de Russische vraag en het Nederlandse aanbod. Nederlandse telers

kunnen nog meer creatief en commercieel meedenken met de Russen. Wat willen ze? Hoe sluit het Nederlandse bloemenaanbod aan bij de rijke en veelzijdige Russische bloemencultuur en tradities? Russen houden bijvoorbeeld echt van veelkleurigheid en ze hebben de bloemen bijvoorbeeld ook het liefst iets rijper. Denk mee met partijen, verzin activiteiten om de afzet een impuls te geven. Dit kost tijd, maar dit zouden telers ook kunnen uitbesteden aan externe partijen. Alleen maar een keertje op een Russische beurs aanwezig zijn, is niet voldoende om een belangrijke speler te zijn. Er moet een plan van aanpak zijn.

Er waren weer genoeg deelnemers

uit Nederland op de Flowers Expo.

Zij presenteren aanbod, maar na de beurs wordt daar niet altijd een vervolg aan gegeven. Dat is zonde; de PR-machine moet eigenlijk blijven draaien. Voortdurend moet je met elkaar in gesprek blijven om te kijken waarin je elkaar kan ondersteunen.

Informatie wordt nu in het Engels aangeboden, maar slechts 17% van de Russische bevolking spreekt een buitenlandse taal. Een grote groep wordt met de Engelse informatie dus niet bereikt. Zo blijf je dus anoniem. Kortom: er liggen kansen op de Russische markt. Het is echter noodzakelijk om je goed in deze markt te verdiepen, wil je de grip niet verliezen.

17

Analyses snijbloemen

FOTO: DE GRAAF VAN DER ZANDE

Hoger aanbod astilbe wordt alweer beter gewaardeerd Als de middenprijs maatgevend is, lijkt astilbe bij een hoger aanbod beter in de markt te liggen. Handelaren benadrukken het belang van continuĂŻteit in het aanbod.

Historisch hoog Assortiment n

Astrantia op voorsprong in prijs en aanvoer

FOTO: DE GRAAF VAN DER ZANDE

Het veilingaanbod astrantia ligt dit seizoen fors hoger dan vorig jaar en dat geldt ook voor de middenprijs voor Nederlandse. De markt schakelt nu helemaal over op import.

Veel meer import n

18

Vakblad voor de Bloemisterij 40 (2016)

Verbreding aanbod nerine steeds beter opgepakt De verbreding van het assortiment nerine met nieuwe types, kleuren en aanvoerwijzen wordt langzaam maar blijkbaar beter gewaardeerd. De piek van het seizoen is begonnen.

FOTO: DE GRAAF VAN DER ZANDE

Aanbod hoger

Op bol doorgerijpt

n

Marktacties Promotie n Balkonplant 2016: geranium, vanaf april mediacampagne n Terrasplant 2016: hibiscus, vanaf april mediacampagne n Woonplant van de maand oktober: aglaonema n Woonplant van de maand november: bijzondere orchideeën n Woonplant van de maand december: azalea n Tuinplant van de maand oktober: leucothoe n Tuinplant van de maand november: ilex n Tuinplant van de maand december: picea n 8 okt Rob’s grote tuinverbouwing met o.a. Air so Pure, Tisento, leu-

cothoe Red Lips, Zeblid en Curly Red, gaultheria Red Diamond, acer Japanese Jewels, Hydrangea arb. Strong Annabelle en Pink Annabelle, Green is… SBS6, 17.05 uur.

Bloemenagenda Bloemenbureau Holland, VBW en FloraHolland n wk 39 - wk 42: chrysant n wk 43 - wk 45: lisianthus n wk 46 - wk 48: orchidee n wk 49 - wk 52 amaryllis

Bloemendagen n 12 okt Nationale Feestdag (Spa) n 14 okt Lerarendag (Pol) n 26 okt Nationale Feestdag (Oos) n 28 okt Grootouderdag (Rus) n 31 okt Haloween (Ned, Dld, GB) n 1 nov Allerheiligen n 2 nov Allerzielen n 4 nov Dag van de Eenheid (Rus) n 11 nov Wapenstilstand (Fra, Bel) n 11 nov Onafhankelijkheidsdag (Pol) n 13 nov Vaderdag (Zwe) n 15 nov Feest van de Duitstalige culturele gemeenschap (Bel) n 20 nov Grootouderdag (Bel) n 27 nov Moederdag (Rus) n 25 dec Kerstmis n 26 dec Kerstmis n 21 jan Nationale Tulpendag (Nl) n 21 jan Grootmoederdag (Po) n 28 jan Chinees nieuwjaar n 14 feb Valentijnsdag

Heeft u informatie voor de agenda? Mail naar afmiddelburg@hortipoint.nl

Vakblad voor de Bloemisterij 40 (2016)

19

Analyse bloeiende planten FOTO: JOFLEX BV

Exporteur over Frankrijk

Solanum pseudocapsicum goed uit de startblokken Het afzetseizoen van het ’oranjeboompje’ Solanum pseudocapsicum start goed. Of deze lijn tot week 46 kan worden volgehouden, kan nog niemand voorspellen.

Bedrijf: Joflex, Ter Aar Functie: directeur Belangrijkste afzetland: Frankrijk Inkoop: 80% klok, 20% direct bij kwekers Aantal medewerkers: 5

Jos Beckers:

’Webshops maken het werk minder leuk’

Klok dominant

Wie zijn uw Franse klanten? „Wij verkopen aan bloemisten in het noordoosten van Frankrijk.

Sinds twee jaar doen we dat als verzendexporteur; tot die tijd bedienden we onze klanten als lijnrijder. Waarom we daarmee gestopt zijn? Het internet zat ons op de hielen. Met een webshop kun je een breder assortiment aanbieden en dat is wat klanten willen. Nu werken ook wij alleen nog maar via de webshop.”

Afwisselen

Gaan uw klanten daarin mee? „De meesten wel, al gaat het bij de jongeren uiteraard gemakkelijker dan bij de ouderen, die moeten we nog een beetje opvoeden.

Toch is het ergens jammer dat het lijnrijden er langzaam uit gaat.

Zelf vind ik het prettiger om de klanten persoonlijk te spreken en ze te kunnen adviseren. Webshops maken het werk minder leuk.

Bovendien liggen de prijzen op straat, waardoor het vergelijken puur op prijs is gemakkelijker geworden. Daardoor zijn de marges gedaald ten opzichte van een paar jaar geleden.”

Wat zoeken de Fransen?

„Het gaat momenteel naar omstandigheden goed, we groeien gestaag en ik ga er vanuit dat dat zo blijft. Daar ben ik ook tevreden mee, Joflex hoeft van mij niet per se heel groot te worden, dat is niet mijn doel. Duidelijk is wel dat we meer voor moeten doen dan een aantal jaren geleden voor hetzelfde resultaat. Maar we gaan door met het leveren van een goede service en dat wordt nog steeds erg gewaardeerd.”

20

Aantallen en middenprijs van Solanum pseudocapsicum via FloraHolland van 2008 t/m 2015.

Vakblad voor de Bloemisterij 40 (2016)

BRON: ROYAL FLORAHOLLAND

Wat verwacht u van de toekomst?

n

Verkochte aantallen x duizend

„Zoals overal staat de roos bovenaan. Het liefst met zo groot mogelijke knoppen, hoewel die voor veel bloemisten ook gewoon te duur zijn. Dan stappen ze noodgedwongen over op de wat kleinere soorten. Verder verkopen we veel seizoensproducten, zoals chrysanten in het najaar en tulpen in het voorjaar. In het algemeen gaan de Fransen wel voor kwaliteit. Zo´n twintig procent van onze klanten gaat voor de absolute top en voor een andere twintig procent is vooral de prijs belangrijk. De resterende zestig procent zit daar tussenin.”

FOTO: PIETER KOLK

Afzetzaken

Analyse groene planten

Philodendron schrijft dit jaar opvallend goede cijfers De kleine productgroep philodendron groeide al tegen de dalende trend bij de groene kamerplanten in. Nu ’groen’ de wind mee krijgt, gaat het des te harder met philodendron.

FOTO: VAKBLAD VOOR DE BLOEMISTERIJ

Bedrijf: Kwekerij Pieter Kolk Aanleiding: doop Mon Amour

Pieter Kolk Waarom een doop van Mon Amour? „We hebben inmiddels ruim twintig nieuwe snijhortensia-soorten in de markt gezet, en het leek ons leuk om deze eens echt te dopen. We hebben familie, vrienden en bekenden uitgenodigd om dit te vieren. Mijn dochter Annabel heeft de bloemen met de bekende fles champagne de naam Mon Amour gegeven.”

Omschrijf Mon Amour eens? „We hebben er op twee locaties nu ruim 2.000 m2 van staan en hij doet het prima. We telen Mon Amour nu zelf voor het tweede jaar ’geblauwd’ en het blijft echt een enorme gever. De kleur is origineel felrood, en geblauwd krijgt ze een diep bordeaux paarse kleur. De prijzen waren ook erg goed dit jaar, maar dat geldt eigenlijk voor alle snijbloemen, denk ik.”

Vliegwiel

Hoe zetten jullie normaal een nieuwe cultivar in de markt? „Als een zaailing opvalt, wordt die apart gezet en maken we daar zo’n veertig stekken van, die worden dan het jaar erop opnieuw beoordeeld.

Komt die daar goed doorheen, dan zetten we, het volgende jaar, een paar bedden om het goed voor de klok te kunnen introduceren. En vandaaruit gaat het dan in het groot verder naar een tot twee kraanvakken. Uiteindelijk wordt de nieuwe hortensia, na een jaar of drie zelf geteeld te hebben, als moerplant bij Van Klaveren gezet en dan beperkt uitgegeven.”

Geleidelijk beter

Jullie werken samen met Van Klaveren? n

Verkochte aantallen x duizend

Aantallen en middenprijs van de productgroep philodendron via FloraHolland van 2008 t/m 2015.

Vakblad voor de Bloemisterij 40 (2016)

„Van Klaveren is onze agent; wij veredelen snijhortensia's, maar blijven toch snijbloemenkweker en zij doen van oudsher de pothortensia-vermeerdering. Zij verzorgen nu de commercie en uitgifte van planten voor de snijteelt.

Snijhortensia blijft uitbreiden… „Tja, er is dit jaar weer een uitbreiding geweest, tevens is het een goed jaar qua knopvorming dus zullen daar ook nog een paar procenten van bijkomen. Maar inderdaad ondanks de uitbreiding de afgelopen twintig jaar loopt het nog steeds heel aardig. Wij zitten er al vanaf 1996 in en vanaf begin 2000 wordt er jaarlijks flink uitgebreid. Het blijft bewonderenswaardig te zien hoe het areaal jaarlijks vergroot en de middenprijs zelfs nog steeds stijgt. Eind jaren ’90 kwamen er minder dan 10 miljoen stelen, en dit jaar gaan we de 43 miljoen stelen aantikken! In die twintig jaren is de kwaliteit verbeterd en het sortiment is verder verbreed. Ook de veiling(meesters) en de FPC hebben een belangrijke rol gespeeld in het verder kunnen uitgroeien naar een volwassen productgroep.”

21

Snel rozen ruimen Een kas rozen ruimt het bedrijf Modderkolk wel vaker.

Een kas van 8,5 ha nog nooit.

Er werd 3,5 week voor uitgetrokken. Het ging sneller. In ruim 2,5 week is de klus geklaard. Een specialisme.

D

Tekst en foto: Hans Neefjes hneefjes@hortipoint.nl

22

K asgeluiden Bestrijding van ziekten en plagen. Hoe gaat dat in de praktijk?

Wat houdt telers bezig en hoe gaan ze daarmee om? Wat zijn de geluiden uit de kas? Om de twee weken laat het Vakblad telers vertellen over chemische of geïntegreerde bestrijding.

Peter van Leth, Hans Neefjes, Joef Sleegers bloemisterij@hortipoint.nl

’Voortaan ga ik dopluis direct biologisch aanpakken’

Arjen Verwer Plaats: Klazienaveen Teelt: minigerbera onder 7.000 lux Oppervlakte: 2 ha

Dopluis is langzaam een bekende plaag aan het worden in de gerberateelt. „We vinden hem op meerdere plekken in de kas, vooral in de rassen waar ze vorig jaar ook zaten”, zegt Arjen Verwer. „Je sleept de dopluis heel makkelijk mee via het bloementransport. Het blijkt wel dat je ze nooit meer voor honderd procent weg krijgt.”

De sluipwesp microterys wordt ook teruggevonden, maar deze heeft

zich niet genoeg uitgebreid om de dopluis eronder te krijgen. Daarom is op sommige plekken gecorrigeerd in het hart van de plant. „In het vervolg wil ik dopluis direct biologisch bestrijden. Dan ga ik meerdere rondjes microterys uitzetten, op de plekken waar de dopluis zit en een ruime oppervlakte daar omheen. Ik denk dat de bestrijding meer succes heeft als ik meer sluipwespen uitzet.

Vorig jaar heeft microterys sommige

cultivars helemaal schoon gekregen, en daarna is hij verdwenen. Hij kan zich echter wel vestigen in het gewas. Maar het moet nog goed worden uitgezocht hoe we hiermee het beste kunnen werken.”

Spint en wittevlieg zijn heel rustig.

Hier en daar zit een tripsje, maar dat valt erg mee, vindt Verwer. Er zijn twee vakken waar hij ze chemisch bestrijdt in het hart van de plant.

Ook is hij op dit moment cucumeris aan het uitzetten.

Duponchelia is nog wel een probleem. Daarvoor giet Verwer Turex, calciumchloride en Motto in het hart van de plant. Voor de rest houden de plagen zich tamelijk rustig.

Voor Arjen Verwer is dit de laatste keer dat hij meedoet met de rubriek Kasgeluiden. Hij wenst zijn collega’s een mooie toekomst toe met goede prijzen en goede producten. Vanaf week 42 gaat deze rubriek wekelijks verschijnen in een nieuwe opzet.

’Insectenvanglampen geweldig tegen anjermot’

Arend Vreugdenhil Plaats: ’s-Gravenzande Teelt: alstroemeria Oppervlakte: 2,3 ha

24

Trips is goed onder controle in de alstroemeriakas van Arend Vreugdenhil. Elke drie weken wordt cucumeris uitgezet. „Alstroemeria is een gewas dat blijft staan, en dan is het makkelijker om een populatie roofmijten op te bouwen. Bovendien verwijderen we fanatiek het onkruid en de ’vergeten bloemen’ uit de kas.

Een kwestie van goed het personeel instrueren. Iedereen weet het eigenlijk, maar af en toe verslapt het.”

Om de zakjes cucumeris buiten het bereik van muizen te houden heeft Vreugdenhil ze op kniehoogte aan het tweede gaas gehangen.

Het maakt weinig uit. „De muizen weten altijd de meest verse zakjes uit te kiezen. Het lijkt wel of ze de weeknummers kunnen lezen.” Met kattenvoer probeert hij de wilde katten uit de buurt in de kas te lokken, in de hoop dat ze achter de muizen aan gaan. Daarnaast strooit hij muizenkorrels in boterhamzakjes, om te

voorkomen dat ze verschimmelen.

De rupsen zijn kort gehouden door een bespuiting met Runner. Een rondje was voorlopig genoeg. Het middel is echter niet geschikt tegen bladrollers zoals de anjerbladroller.

Vroeger werd daar Proclaim voor gebruikt, maar dat is vorig jaar weggevallen. In een poging de anjerbladroller toch aan te pakken heeft Vreugdenhil afgelopen voorjaar Ferrx insectenvanglampen opgehangen;

een lamp per 1.500 m2. „Die doen het geweldig. Ze pakken ook andere insecten. Ik zie allerlei vlinders en motjes bij de lamp.”

Met de regenleidingen in de kas is het vochtige klimaat een paradijs voor kleine naaktslakjes die de scheuten wegvreten. „Er zijn niet meer zo veel mogelijkheden om deze aan te pakken”, ervaart Vreugdenhil. „Dit is een serieus knelpunt aan het worden.”

Vakblad voor de Bloemisterij 40 (2016)

’Trips was ineens flink aanwezig’

Arjan van Noordt Bedrijfsleider bij Duynplant Plaats: De Lier Teelt: cordyline Oppervlakte: 4,2 ha

In week 34 liepen tripstellingen op tot wel 30 stuks per plaat, terwijl bij de tellingen twee weken eerder de hoogste score 11 tripsen per plaat was. Er ontstond enige bladschade, al bleven planten verkoopbaar. „Ik verwacht dat de tripsstijging komt door invlieg. In de buurt werd gemaaid en gewassen voor de zaadteelt werden geoogst.” Trips was ook meer aanwezig in de afdeling met de cordyline Chocolate Queen waar tweewekelijks de roofmijt Amblyseius Swirskii werd ingezet met een verblazer. Deze cultivar heeft blad dat iets meer hangt, zodat trips moeilijker te raken is met vocht. De roofmijten konden de trips niet de baas worden. Daarom is Van Noordt gestopt met deze proef. Hij spuit nu wekelijks steinernema-aaltjes op alle cordylines. Daar wordt Botanigard of Neemazal aan toegevoegd; steeds een blok van drie behandelingen per middel. Deze bespuiting is

op woensdag. Op zaterdag is vanaf week 34 tijdelijk een extra bespuiting uitgevoerd. Driemaal is Match ingezet en daarna volgde twee keer een bespuiting met Conserve. „Het zijn middelen die veilig zijn voor de spintroofmijten. Ik spoot ook bewust niet diep in het gewas. Spint is goed onder controle door de phytoseiulus en dat wilde ik graag zo houden.”

Om de vijf weken worden verse spintroofmijten (14.000 stuks per

3.500 m2) verblazen over de cordylines. Soms vindt Van Noordt een plant met spint, maar daar zit altijd phytoseiulus bij. „Soms grijpen we toch pleksgewijs in. Of we gooien die enkele aangetaste plant weg.”

Pleksgewijs bestrijden is ook de strategie tegen luis. Een rugketel met Plenum is dan nuttig. Tegen wolluis heeft Van Noordt dit jaar nog niets hoeven doen.

’Opeens behoorlijk veel bladschade door trips'

Guido Halbersma Adviseur gewasbescherming van Van Iperen, onder andere in chrysant

Vakblad voor de Bloemisterij 40 (2016)

Opvallend in de afgelopen weken was dat trips vooral op het blad vrij makkelijk schade veroorzaakte. Adviseur Guido Halbersma constateerde dat bij heel veel chrysantentelers, ook bij hen die relatief weinig infectiedruk van trips hebben. „Op de vangplaten en in het gewas telden we nooit echt veel extra volwassen tripsen. Afgaande op de schraapschade, zijn er toch tijdelijk meer larven in het gewas geweest. Of ze

waren actiever vanwege de mooie nazomer. Omdat we geen piek in de populatie volwassen trips zien, verwacht ik dat de meeste larven uiteindelijk wel bestreden zijn.”

Het bedwingen van trips blijft volgens Halbersma een onmogelijke klus met het huidige pakket biologische en chemische middelen. Telers die de boel nu onder controle hebben, zijn zonder uitzondering het jaar gestart met hele lage tripstellingen.

„Als je in de wintermaanden kan starten met nul of heel weinig trips in je gewas, dan kunnen meerdere systemen succesvol zijn. Het lukt echter niet meer om populaties op een legale manier voldoende laag te krijgen. Daarvoor ontbreken goede correctiemiddelen.”

Veel telers hebben momenteel nog een behoorlijke populatie trips in de kas. „Het zou mooi zijn als die rond 1 december schoon zijn, maar eigenlijk is dat niet te doen.”

Door de mooie nazomer nam spint toe. Kort daarachter volgde phytoseiulus, dus spint bleef onder controle. De roofmijt liep wel schade op bij bedrijven die veelvuldig Match hebben ingezet. Rups gaf soms nog enige schade, zodat 1-2 behandelingen met Runner nodig zijn (met een interval van een week). De kans op schade door mineervlieg neemt hard af. Luis bestrijden blijft nodig en de kans op roest gaat toenemen.

25

Energiemarkt Het Vakblad brengt elke maand de ontwikkeling van de energieprijzen in de rubriek ’Energiemarkt’. Een deskundige analyseert de belangrijkste ontwikkelingen en een teler vertelt hoe hij met de markt omgaat.

Olieprijs 70

Ervaring

Over de terugverdientijd kan Van Dam nog weinig zeggen. „Dan zou je het energieverbruik echt goed moeten gaan meten, en dat kost veel tijd en geld.” Bovendien worden op het hele bedrijf inmiddels de principes van Het Nieuwe Telen doorgevoerd. Vier teeltmanagers zijn op cursus geweest. „Een buisje, stoken en kieren om te ontvochtigen doen we niet meer. Als je een buis erin doet, loopt het vocht meteen op. We ontvochtigen dus vooral via de ramen boven het gesloten scherm.”

Deze strategie heeft het gasverbruik de laatste drie jaar met drie kuub teruggebracht. Met de lagere gasprijs zou energiezuinig telen minder interessant kunnen zijn. Van Dam denkt daar anders over. „Ik kijk niet zo naar de gasprijs.

Het gaat in de eerste plaats om een goed klimaat voor de planten. Als ik daarbij energie bespaar, dan is dat meegenomen.”

Analyse AgroEnergy

Nerveuze stemming op energiemarkten Tot half september kenden de gas- en elektriciteitsprijzen een dalende beweging. Maar de laatste twee weken heerst er een nerveuze stemming op de energiemarkten. Vooral de daggasprijzen waren behoorlijk teruggezakt, zelfs onder de 11 ect/m3, dankzij goede aanvoer en volle opslagen. Vervolgens kwamen er berichten over storingen op Noorse gasvelden en transportleidingen en begonnen de speculaties over de olieproductiebeperkingen van de Opec. Terwijl de olieprijs al maanden geen effect meer had op de gasprijsbeweging, werd dit ineens weer een belangrijke factor.

Sindsdien zien we een markt waarop gasprijzen makkelijk 0,5 ect/m3 omhoog of omlaag kunnen op een dag.

De daggasprijs vond een nieuw niveau rond 13 ect/m3 in afwachting van het nieuwe gasjaar, dat op 1 oktober begint. Vaak is de periode rond 1 oktober onrustig doordat leveranciers en handelaren hun positie opnieuw moeten tunen, maar dit jaar overheerst het productie-akkoord van de Opec de stemming.

De eerste handelsdag van dit nieuwe gasjaar, maandag, opende hoger doordat handelaren

26

het Opec-akkoord steeds serieuzer nemen.

De Brentolieprijs steeg boven 50 dollar/vat.

De bodem die de robuust stijgende steenkoolprijs onder de gas- en elektriciteitsprijzen legt, is eigenlijk belangrijker dan de beweging van de olieprijs.

Een ander opvallend gevolg van de combinatie van de grondstofprijsontwikkelingen is dat de sparkspreads van de gasgestookte centrales en WKK’s de zomer fors gestegen zijn ten opzichte van de darkspreads van de steenkoolcentrales. Er zijn behoorlijk wat gascentrales die weer draaien en de WKK sparkspread 2017 is weer boven de 15 euro/MWh. Het gevolg hiervan is lagere sparkspreads op de dagmarkt en onbalans. Innemen van een sparkspreadpositie voor 2017 is momenteel beslist te overwegen.

Meest opvallende en onverklaarbare bericht afgelopen weken was het besluit van de Engelse regering en EDF om een grote kerncentrale te bouwen. Grote kans dat deze centrale hetzelfde lot ondergaat als de pas in Nederland opgeleverde steenkoolcentrales.

Peter van den Berg, directeur AgroEnergy

30 20

augustus

september

Gasprijs Contractprijs voor een jaar (2017) in cent/m3

20 19 18 17 16 15 14 13 12 11 10

augustus

september

BRON: ENDEX.NL/AGROENERGY

Potplantenkwekerij SV.CO heeft begin 2015 een afdeling van 13.500 m2 uitgerust met luchtbehandelingskasten en slurven boven het gewas, naar het voorbeeld van chrysantenkwekerij Arcadia. De bedoeling was om de klimaatverschillen in de afdeling, die opliepen tot 6°C, op te heffen. Is dat gelukt? „Boven verwachting”, vindt teeltchef Kees van Dam. „We kunnen het klimaat nu heel strak regelen. Misschien is er nog 1°C verschil, maar dat is niks op zo’n oppervlakte.

Het heeft ons geen leergeld gekost, het werkte vanaf het eerste moment.” Alleen op momenten dat het buiten warm is met een hoge luchtvochtigheid voegt het systeem weinig toe. Voor de kwaliteit heeft het goed uitgepakt. „We komen in deze afdeling geen planten met botrytis meer tegen.”

40

Elektriciteit 46 45 44 43 42 41 40 39 38 37 36 35 34 33

augustus

september

BRON: ENDEX.NL

’Een buisje, stoken en kieren doen we niet meer’

50

Sparkspread 20 19 18 17 16 15 14 13 12 augustus

!

september

Kijk voor de ontwikkeling van prijzen op langere termijn op de site van het Vakblad. Bekijk op de website ook iedere dag de ontwikkelingen van de OTC-stroomprijzen, de TTF- en AgroEnergy-gasprijzen, de olieprijs en de dollarkoers.

Vakblad voor de Bloemisterij 40 (2016)

BRON: VAKBLAD VOOR DE BLOEMISTERIJ

Kees van Dam, teeltmanager SV.CO

BRON: FUTURES.TRADINGCHARTS.COM

60

Symposium Hydroponics

Diverse kijk op beluchten in waterteelt

FOTO: HANS NEEFJES

Teeltsystemen voor de watercultuur zijn er volop.

De noodzaak en de manier van beluchten verschillen, bleek tijdens het symposium Hydroponics op het evenement Seed Meets Technology in Zwaagdijk in week 39.

Hans Neefjes hneefjes@hortipoint.nl

Borrels in een bassin afkomstig van een Airlift. Het is een bewezen techniek uit de waterzuivering en in viskwekerijende om met weinig energie veel water rond te pompen en beluchten.

T

Achtergrond Zuurstof in water Het zuurstofgehalte in water druk je uit in mg/l of ppm (parts per million). Als je praat over procenten zuurstof in water, dan heb je het over de mate van zuurstofverzadiging. Bij 200% zuurstof in water, is er dus sprake van oververzadiging; er is vrij zuurstof in het water aanwezig. Er zijn dan microbelletjes en die kunnen tot enkele uren in water aanwezig blijven voordat ze zijn uitgegast.

De oplosbaarheid van zuurstof in water is vooral afhankelijk van de temperatuur en neemt af van 10 naar 7,5 miligram per liter tussen 15 en 30 °C. Is water van 15°C voor 50% verzadigd met zuurstof, dan bevat het 5 mg/l zuurstof.

Vakblad voor de Bloemisterij 40 (2016)

Hoeveel zuurstof is nodig voor een gezonde gewasgroei in water? Het is mogelijk dat bij 2 mg/l (2 ppm) en een hoge aanvoer en/of een laag verbruik van zuurstof geen groeiproblemen zijn. Meet je in het water van ongeveer 25°C zo’n 6-8 mg/l zuurstof in water, dan is er geen noemenswaardig zuurstofverbruik. Meet je <2 mg/l, dan is er reden voor maatregelen.

Beluchten en oververzadiging zijn zinvol als er zuurstofgebrek in water is. Maar er zijn volgens onderzoeker Chris Blok van Wageningen UR drie bedenkingen: a) een wild bellenscherm kan leiden tot groei van extra haarwortels (die tamelijk makkelijk weer afsterven); b) als de

luchttemperatuur hoger is dan die van het bassin, ben je het bassin aan het verwarmen.

Warm water kan minder zuurstof bevatten; c) een bellenscherm legt waterbeweging stil en kan de aanvoer naar sommige hoeken belemmeren. Chris Blok is daarom voorstander van langzame circulatie met een onderwater stroom, eventueel aangevuld met bescheiden, niet continue geborrel. Proeftuin Zwaagdijk heeft meermaals aangetoond dat 1 uur per etmaal circuleren en beluchten al behoorlijk veel kan betekenen voor het zuurstofgehalte in water. De zuurstofconcentratie is wel hoger bij continu circuleren en beluchten.

27

Mogelijkheden worden nog weinig benut

Moderne veredelings­ technieken in de sierteelt Gavanceerde genetische en biotechnologische technieken komen langzaam binnen bereik van de sierteeltveredeling. De kosten zijn te overzien en een aantal technieken is gewoon toegestaan. Frans Krens en Paul Arens, onder­ zoekers van Wageningen UR Plant Breeding, geven uitleg over technieken en wat die kunnen betekenen voor de sierteelt.

Joef Sleegers jsleegers@hortipoint.nl

D Cis-genese

Opheffen kruisingbarrières

Trans-genese

Bestraling Moleculaire merkers

28

Vakblad voor de Bloemisterij 40 (2016)

Moderne technieken kunnen de sierteeltveredeling versnellen.

Gratis masterclass

CRISPR/Cas

De vierdaagse gratis masterclass â&#x20AC;&#x2122;Gebruik van moderne veredelingstechnieken in de sierteeltâ&#x20AC;&#x2122; wordt gehouden van 15 t/m 18 november op de Campus van Wageningen UR. Deze wordt ondersteund door Topsector Tuinbouw en Uitgangsmaterialen en Plantum. De masterclass is bedoeld voor professionals die sturing geven aan veredelingsprogrammaâ&#x20AC;&#x2122;s in de sierteelt. HBO of WO en het kunnen volgen van

Enten op GMO-onderstam

Engelse presentaties is wenselijk. Meer info en opgeven voor deelname: info.wageningenacademy@wur.nl

Vakblad voor de Bloemisterij 40 (2016)

29

Onderzoek naar condensatie en veroudering

Diffuus glas heeft optimum nog Dat diffuus glas een meerwaarde heeft, daar is iedereen het inmiddels wel over eens. Vandaag de dag ligt de focus – zowel bij leveranciers als bij ­Wageningen UR Glastuinbouw – op optimalisatie van de lichttransmissie en -spreiding. Met name de vraag wat de effecten zijn van condensatie, veroudering en vervuiling houdt de gemoederen bezig.

Ank van Lier bloemisterij@hortipoint.nl

V

FOTO: GLASCOM

Andere meetapparatuur nodig

Appels met appels vergelijken Er is nog maar weinig bekend over de effecten van condensatie, veroudering en vervuiling op de lichttransmissie en -spreiding van diffuus glas.

30

Vakblad voor de Bloemisterij 40 (2016)

Column Victor van Dijk vvandijk@fleurametz.com

niet bereikt

Ecuador

Wereld op zijn kop

Achtergrond

Nieuwe NEN-meetnormen voor diffuus glas De optische eigenschappen van tuinbouwglas worden bepaald aan de hand van twee meetnormen; de NEN2675 en de NEN2674. „Deze normen uit 1990 voldoen niet meer voor het meten van diffuus of gecoat tuinbouwglas want dit glas werd toentertijd nog niet toegepast”, zegt Michiel van Spronsen van Glascom Tuinbouw. „Eenduidige, in een norm vastgelegde methoden voor het meten van de hemisferische lichttransmissie, de lichtverstrooiing

en het lichtspectrum ontbreken nog, net als richtlijnen voor de toepassing op schermmaterialen en tijdelijke coatings of folies op glas. Om deze reden zijn de transmissiewaarden en hazefactoren die leveranciers opgeven niet altijd even betrouwbaar.”

Een NEN-commissie is bezig de optische eigenschappen van tuinbouwglas en overige kasdek- en schermmaterialen vast te leggen in een nieuwe NEN-norm. Deze is op zijn vroegst eind volgend jaar gereed.

Minder licht door vervuiling

Vakblad voor de Bloemisterij 40 (2016)

’Waar zijn die rozen nou?’ Dat zal ongetwijfeld de komende dagen de belangrijkste vraag op de tweejarige Agriflor beurs in Quito zijn. Wie je ook spreekt in de sector, het is niemand ontgaan dat er al tijden weinig handel beschikbaar is. Al drie maanden geleden berichtte ik er over in deze column, en nog steeds houdt de dip aan.

Ik heb het zelden zo nijpend meegemaakt.

De inkoopprijzen rijzen de pan uit. Soorten waarvoor we in de winter maanden nog 20 cent betaalden, gaan nu voor het driedubbele weg. Het is de wereld op zijn kop. Maar het is een fijne ontwikkeling. Voor zowel de kweker, als voor de handel. Trouwkleurtjes spannen de kroon. De vraag daarnaar is onovertreffelijk. Waar in het verleden het bruiloftenseizoen begin september wel zo’n beetje ophield, daar houdt de vraag dit jaar buitengewoon goed aan. ’Love is in the air!’, lijkt het wel.

Maar hoe komt het toch dat er al tijden zo weinig bloemen zijn? Is de productie écht zoveel lager dan voorheen? Of is de vraag nu simpelweg hoger? In het vochtige voorjaar hebben veel kwekers problemen gehad met valse meeldauw. Hele kappen zijn er teruggesnoeid, met alle consequenties van dien.

In de daarop volgende koele en droge zomermaanden zorgden de extreem grote temperatuurdelta’s (>30°C) voor problemen, wat weer leidde tot veel loos gewas. Tel daarbij op dat kwekers de zomermaanden met opzet gebruiken om oude struiken te vervangen, en voilà het dal is daar! Misschien waren de struiken ook wel gewoon uitgeput na die piekmaanden van begin dit jaar.

De verwachting is trouwens wel dat de dip nu echt op zijn einde loopt. De eerste regen is weer gevallen en de dagelijkse aanbiedingslijsten van kwekers worden langzaamaan langer. Eindelijk! Maar de volgende uitdaging dient zich al weer aan: het gebrek aan luchtvrachtruimte op routes naar Europa. Door de al maanden dalende vrachttarieven, de lage productie en het gebrek aan ’southbound’ vracht naar Zuid-Amerika toe, zijn er de laatste tijd meerdere lijnvluchten geschrapt. Zal je net zien dat de bloemen er straks weer zijn, maar de vliegtuigen juist weer niet. Het maakt ons vak niet saai!

31

Jan Noordam veredelt celosia

’Er zijn kansen voor niches’ Er is meer dan de vijf kleuren snijcelosia uit de Act-serie die de markt domineren. Dat is duidelijk als je de huurkas van Jan Noordam binnenloopt. Hier bloeien 150 lijntjes uit zijn veredeling. Noordam typeert het als het resultaat van enthousiasme en passie voor celosia. „Ik wil mooie dingen maken.”

Hans Neefjes hneefjes@hortipoint.nl

J Huurkas

Hobby

Fiona Noordam helpt haar vader bij de veredeling en selectie. In een vak Solid voor de zaadproductie vond ze een gele mutant.

32

Veel variatie in ruim 150 bedjes met zaailingen. Diverse generaties, kleuren en vormen. Pas na zorgvuldige, meerjarige selectie komen ze op de markt.

Vakblad voor de Bloemisterij 40 (2016)

Bedrijfsgegevens Bedrijf: Kwekerij Stadsland Teler: Jan Noordam Gewas: Celosia Bijzonderheden: Jan Noordam begon naast zijn werk als vertegenwoordiger van uitgangsmateriaal zo’n 10 jaar terug met de veredeling van snijcelosia. Inmiddels helpt dochter Fiona hem en is het marktaandeel in Nederland 5%. Commerciële rassen zijn Solid, Smashing, Pink Delight, Unlimited Coral, Unlimited Blush, Royal Violet en Turbo in de kleuren scarlet, lila en roze.

Jan Noordam pakte de veredeling van celosia tien jaar geleden op. Hij zag kansen voor mooie, aparte celosia. Er is een markt voor, bewijst hij inmiddels met enkele eigen cultivars.

FOTO’S: HANS NEEFJES

Variatie

Zaadproductie Balans

Vakblad voor de Bloemisterij 40 (2016)

33

Tuinplantendag LTO Glaskracht Nederland:

Perkplantentelers zullen duurzamer moeten telen Perkplantentelers ontkomen niet aan het duurzamer telen van hun gewassen. De twee onderwerpen tijdens de Tuinplantendag van LTO Glaskracht Nederland op 28 september waren gewasbeschermingsactualiteiten. Ook tijdens de rondleiding bij gastheer kwekerij Zuidbaak ging het gesprek grotendeels over het onder de duim houden van ziekten en plagen.

Peter van Leth pvanleth@hortipoint.nl

G

Kwekerij Zuidbaak zet in 2017 in op nog

W

tot half augustus staat de teelt van celosia’s in 10,5 cm-pot op het programma. Van begin september tot eind november telen ze najaarsviolen in 6-pack 9 cm-pot.

alter Zuijderwijk en Ronald Bruinen zijn in 2006 de pot- en perkplantenkwekerij Zuidbaak in Honselersdijk begonnen. Ze zaaien al hun gewassen zelf op op hun bedrijf van 2,5 ha glasopstanden en 0,2 ha bedrijfs- en verwerkingsruimte. Ze hebben bewust voor eigen opkweek gekozen om flexibeler te kunnen zijn en kosten te kunnen drukken. Het geeft hun ook de mogelijkheid om voor derden zaaigoed op te kweken. Grotendeels het assortiment dat ze zelf kweken, maar mondjesmaat ook andere producten als capsicum en brassica.

Van oktober tot april telen de ondernemers primula’s in 9 cm. Van begin januari tot eind maart violen in 6-pack 9 cm-pot.

De eenjarige zomerbloeiers, onder meer petunia, tagetes en vlijtig liesje, telen de ondernemers vanaf begin april tot begin mei in 24-vaks sets; van half april tot half augustus in 6-pack 9 cm-pot. Vanaf half mei

34

FOTO’S: PETER VAN LETH

In de zaaiafdelingen is de gewasbescherming biologisch.

Duurzamer telen Over de jaren zijn de partners duurzamer gaan telen. In de zaaiafdelingen worden de plagen in principe biologisch aangepakt: uitzetten van aaltjes (Steiernema feltiae) en de bodemroofmijten Stratiolaelaps scimitus (voorheen Hypoaspis miles) en Geolaelaps aculeifer (Hypoaspis aculeifer) tegen varenrouwmuggen en oevervliegen.

In de teeltafdelingen wordt ook waar mogelijk biologisch bestreden, onder meer tegen mineervlieg. Van luis hebben ze niet zo’n last, omdat vooral luisonaantrekkelijke gewassen worden geteeld. De minipetunia’s vormen daar een uitzondering op. Die worden wel met chemische middelen bestreden, die echter de biologie niet verstoren.

Het spuitschema wordt begin 2017 tegen het licht gehouden met adviseurs, om te kijken of duurzamere strategieën mogelijk zijn, met name welke traditionele middelen zijn in te wisselen voor groene middelen.

Op de duurzamere golflengte zitten Zuijderwijk en Bruinen ook wat hun substraten betreft. Ze overwegen naar minder veengrond over te gaan. Of ze voor geheel ’peatfree’ gaan, is te betwijfelen. Ze denken met ’peat reduced’ ook beter aan de weg te kunnen timmeren.

Deels geautomatiseerd Tijdens de rondleiding wordt duidelijk dat

Vakblad voor de Bloemisterij 40 (2016)

De gedragsopstelling die Marjolein Kruidhof ontwikkelde.

Push

Push-pullstrategie tegen rouwmuggen en oevervliegen

E duurzamer telen veel handelingen zijn geautomatiseerd, maar dat er ook nog diverse handmatige handelingen plaatsvinden. De twee zaaimachines zijn afgestemd op de 432-zaaitray, waarin alles wordt gezaaid. Over de oppotlijn kunnen alle verpakkingen die de partners hanteren. ’Gelabeld’ wordt aan het eind van het productieproces handmatig gedaan.

Zuijderwijk en Bruinen hebben gekozen voor een betonvloer met eb- en vloedsysteem en niet voor een teelt op rolcontainers. Alleen aan de primula’s wordt na de bloei onderdoor water gegeven vanwege kans op smet; de rest gebeurt bovendoor met de gietboom, al dan niet aangevuld met voedingsstoffen. De betonvloer geeft hun flexibiliteit in de teelten.

Intern transport De telers vinden een betonvloer makkelijker bij het interne transport. Daarvoor gebruiken ze een rondlopend kettingbaansysteem en rollende tafels. De hoeveelheid planten op een tafel is precies die van een deense kar. Het hebben van een continu vrij looppad vinden de partners prettig werken.

In de afdelingen hangen drie buizen waaraan de semi-automatische LUUK-vork is te bevestigen. Deze vork haalt de planten van de wagen die op werkhoogte staan en plaatst de planten op de gewenste plek in de kap. De vork is namelijk over de planten op de vloer te bewegen. Het wijder zetten geschiedt handmatig. Aan de buizen is tevens de gietboom te bevestigen en incidenteel een monorail voor het rapen van enkele planten. Verwarming en interne logistiek zitten elkaar niet in de weg, omdat met hijsverwarming wordt gewerkt.

Vakblad voor de Bloemisterij 40 (2016)

en nieuwe bestrijdingsmethode tegen rouwmuggen en oevervliegen is de zogenoemde push-pullstrategie. Push houdt in het teeltsubstraat minder aantrekkelijk maken voor eileg en ontwikkeling van de insecten en met pull wordt bedoeld het weglokken van de insecten met aantrekkelijke loksubstraten of lokgeuren.

Pull Om te achterhalen welke lokstof rouwmuggen lekker vinden, bedacht Marjolein Kruidhof van Wageningen University & Research een eigen testopstelling. Vanuit een centrale ronde plastic doos werden tot vijftig muggen losgelaten die de keuze hadden tussen een standaard veenmengsel of een testsubstraat, dat op twee verschillende luchtgehaltes was gebracht. Deze substraten bevonden zich in drie verschillende zijcomponenten. Terugvliegen daaruit was onmogelijk.

Rouwmuggen lijken mengsels met afbreekbaar organisch afval te prefereren, omdat hoogstwaarschijnlijk hier schimmels groeien waar hun larven dol op zijn. Veruit favoriet waren zemelen. Daarop voortbordurend blijkt uit tests dat een mengsel van veensubstraat met zemelen bij 20°C na een week aantrekkelijk wordt voor rouwmuggen voor minimaal zes weken.

Zet zo’n mengsel in de kas en volwassen muggen gaan daar hun eitjes leggen. Uit een kooiproef met violen blijkt dit idee te kloppen. De volgende stap is op welke afstanden deze loksubstraten moeten staan en bij welk vocht- en luchtgehalte. Verwisselen van het loksubstraat voordat nieuwe rouwmuggen zich ontwikkelen lijkt Kruidhof simpeler dan wegen zoeken om de muggen te doden. Verversen van het loksubstraat zal om de twee tot drie weken moeten, afhankelijk van de kastemperatuur.

Rouwmuggen zijn, ondanks dat ze aan wortels vreten, voor hun ontwikkeling afhankelijk van schimmels. Niet alle schimmelsoorten zijn echter geschikt voedsel voor rouwmuggen. Daarom onderzoekt Kruidhof momenteel of het toevoegen van ongeschikte schimmelsoorten die andere schimmels kunnen verdringen, het teeltmedium weerbaarder kan maken tegen rouwmuggen.

Ook zitten er tussen gangbare teeltmedia verschillen in aantrekkelijkheid voor rouwmuggen, al zijn de verschillen relatief klein. Zo bleek kokos iets minder aantrekkelijk dan veen. Een additionele push-optie is om substraten geuren mee te geven die de rouwmuggen onaantrekkelijk of zelfs vies vinden. Dit wordt nog verder onderzocht.

Andere strategie tegen oevervliegen Oevervliegen voeden zich met algen, maar uit het onderzoek blijkt dat ze niet worden aangetrokken door de geur ervan. Ook niet door de geur van substraten met zemelen.

Het lijkt erop dat ze helemaal niet op geuren reageren. Dus zal er voor oevervliegen een andere bestrijdingsstrategie ontwikkeld moeten worden.

Daarbij kan wellicht een toevalstreffer tijdens het onderzoek een vertrekpunt zijn. Kruidhof heeft namelijk een Beauveria bassianaisolaat weten te isoleren uit een spontane besmetting van oevervliegen. Beauveria bassiana is een zogenaamde entomopathogene schimmel die insecten kan doden en zit in producten als Botanigard en Naturalis.

Uit eerder buitenlands onderzoek is gebleken dat een niet-commercieel Beauveria bassiana-isolaat geïsoleerd uit oevervliegen een sterkere bestrijding gaf dan de commerciële isolaten. Dit komt waarschijnlijk omdat de commerciële isolaten aanvankelijk uit hele andere soorten insecten zijn geïsoleerd.

Dus het isolaat van Kruidhof biedt wellicht kansen.

Het isolaat wordt in vervolgproeven eerst met de commerciële isolaten vergeleken. Als strategie kan het schimmelisolaat worden toegevoegd aan bakken met algen in de kas. Hiermee zouden de nakomelingen van de oevervliegen die in deze bakken eitjes afzetten, gelijk kunnen worden bestreden.

Bovendien kunnen de volwassen oevervliegen besmet raken en de sporen mogelijk verder verspreiden.

35

Teelttips ZOMERBLOEMEN Licht Door de extreem mooie nazomer lijkt het of we zo van de zomer in de winter belanden. In de kasteelten is dit het beste te zien. Het is dan ook hoog tijd om het kasdek eens echt schoon te maken en elk zonnetje mee te pakken. Omdat in deze periode licht de beperkende factor is, (vergelijkbaar met begin maart) kan elk beetje licht in deze tijd van het jaar extra groei

FREESIA Plantopbouw Na een vrij warme periode komt de herfst eraan.

Voor de opkweek wordt de grondtemperatuur te laag en moet er verwarmd gaan worden. Voor de gewassen waar een lage grondtemperatuur gewenst is, kan deze zelfs ook al te

CHRYSANT Winterplanning Nu is het moment om de laatste puntjes op de i te zetten voor de winterplanning. De kerstproductie staat zo goed als vast, in de productie voor Vrouwendag en Engelse moederdag is aanpassen nog mogelijk. Wanneer zijn de verschillende dagen?

36

BRASSICA Gewasbescherming

en kwaliteit betekenen.

Door in deze periode van het jaar meer licht toe te laten, kan veel beter worden geprofiteerd van de nog steeds relatief hoge temperatuur. Als je in de namiddag de ramen eerder op de minimum stand van de nacht zet, wordt tevens meer warmte vastgehouden.

Deze werkwijze pakt negatief uit als het krijt nog op het dak ligt. Hoe meer

groei er nu in het gewas wordt gehouden, hoe makkelijker de plant later in het jaar doorgroeit. Nu veel licht toelaten, scheelt enorm in de uiteindelijke kwaliteit van het gewas.

laag worden. Overschakelen van grondkoeling op de grondverwarming is dan ook noodzakelijk. Bij lage nachttemperaturen wordt de ingestelde temperatuur ook de gerealiseerde grondtemperatuur. Houd hier dan ook rekening mee met de instellingen van de grondverwarming.

Zorg dat de druppelslangen netjes boven de grondverwarmingsslangen liggen. Bij een droge bovenlaag geleidt de warmte niet goed en

heeft u een steeds hogere watertemperatuur nodig om de gewenste temperatuur te behalen. Door een goede geleiding kan met een lagere watertemperatuur worden gewerkt, waardoor meer gelijkmatigheid in het bed ontstaat.

Het open houden van het gewas is belangrijk voor de lichtbenutting. Dit begin al met het regelmatig ophalen van het gaas, zodat de planten niet over elkaar groeien. Zodra de bladpunten niet meer rechtop

kunnen staan, moet er gemaaid worden. Een gewas met een planthoogte van 90 tot 95 cm lijkt de meest efficiënte hoogte en omvang te hebben. In een open gewas kan ook het vocht gemakkelijker weg, zodat de kans op botrytis vermindert. Een ander voordeel is het makkelijker oogsten van de bloemen.

a. Kerst – wk 51 dag7/wk 52 dag 1 b. Oud/Nieuw – wk52 dag 6+7 c. Valentijnsdag – wk7 dag 2 d. Vrouwendag – wk10 dag 3 e. Engelse moederdag – wk12 dag 7 Voor de kerstplanning is het bij diverse bedrijven improviseren. De reactietijden van de oogstvakken van dit moment zijn trager dan gepland. Pas waar nodig de planning aan

door sneller te telen en dunner te planten. Globaal geldt de regel dat voor plantingen in week 40/41, die 2 tot 3 dagen sneller in de Korte Dag (KD) moeten, de plantdichtheid met 2 tot 3 omlaag moet om op hetzelfde gewicht uit te komen. Belicht vakken die snel in de KD moeten in de LD-periode van 21 tot 11 uur. Bij donker weer belicht u gewoon door, ook op de KD. De oogstpiek voor Kerst kan elk jaar terug komen

voor Vrouwendag. Een gemiddeld chrysantenras dat uiterlijk met oud+nieuw in de KD gaat, is namelijk oogstbaar voor de Vrouwendag.

De Engelse moederdag aanvoer is dit jaar lastig te plannen. Grofweg kan je stellen dat planten vanaf tweede helft week 52 tot en met eind week 2 aanvoer voor Engelse moederdag is. Retailtelers kunnen ook plantweek 3 nog meenemen.

Zowel bij plantingen

Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

Hoewel het niet echt meer de tijd is voor luizen, komen in de sierkool door de warme nazomer nog regelmatig nieuwe aantastingen voor. De belangrijkste belager van de sierkool is de melige koolluis, die zich vooral in de rode soorten gemakkelijk laat zien. Al van ver zijn de verkleurde koppen te zien. De gewone luizen zijn moeilijker te vinden en meer verspreid. Op dit moment zijn er veel vliegende exemplaren te vinden. Bij de schimmelbestrijding is het vooral belangrijk om preventief te werken. Als nu de resistentie gevoelige middelen volop worden ingezet, zijn deze straks als het weer slechter wordt niet meer werkzaam.

Reserveer deze bespuitingen tot kort voor de oogst.

Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

peraturen, zowel overdag als ’s nachts, komt het nog voor dat het scherm in de (voor)nacht te laat sluit en in de ochtend te vroeg wordt geopend.

Door het laat sluiten kan de knoptemperatuur onder het dauwpunt komen, waardoor de knoppen natslaan.

In de vroege ochtend kan bij te vroeg openen hetzelfde probleem ontstaan.

Pokken voorkomen In het najaar kunt u worden verrast door pokken. Door de wens van de lage tem-

Hans Pronk, 06-21231991

voor de Vrouwendag als Engelse moederdag kan in de laatste plantvakken de plantdichtheid tijdelijk omlaag, zodat deze vakken sneller kunnen worden geteeld zonder kwaliteitsverlies. Om het maximale uit uw planning te halen, zijn een goed planningsprogramma met gewichtsvoorspelling en registratie van resultaten van voorgaande jaren onontbeerlijk.

René Corsten, Delphy 06-53 37 45 39 Vakblad voor de Bloemisterij 40 (2016)

Schoffelen

ALSTROEMERIA Voeding Nu de verdamping omlaag gaat, verloopt de opname van voedingselementen minder makkelijk. Vooral bij calcium speelt dit een cruciale rol, want de opname hiervan wordt vooral bepaald door verdamping. Om de opname van calcium op peil te houden, moet u dus andere maatregelen nemen. Hierbij is de pH van de voedingsoplossing en de concurrentie met elementen als kalium en ammonium belangrijk.

Een plantenwortel kan elementen (zowel hoofdelementen als sporenelementen) alleen goed opnemen als de pH rond de wortels tussen de 4,5 en 5,5 ligt.

Zorg er dus voor dat de pH van het gietwater tussen de 5,0 en 5,5 is. De druppel-/

GERBERA Plantbelasting Na een prachtige nazomer staan de gewassen er goed bij. September 2016 heeft 17% meer licht opgeleverd dan dezelfde periode in 2015. Dit ging op sommige dagen gepaard met extreem hoge temperaturen, maar desondanks is de knopaanleg goed doorgegaan. De plant kan hoge lichtniveaus verdragen in september en CO2 was op de meeste dagen ruim voldoende aanwezig. Met een gemiddelde transmissie van 67% zijn veel van deze joules (J) echt bij de plant gekomen. Vanaf week 37 gaat er wekelijks 1% transmissie af tot we in week 52 op 50% uit komen.

Vakblad voor de Bloemisterij 40 (2016)

giet EC mag nu ook worden verhoogd, omdat dit de kwaliteit van blad en steel ten goede komt. Giet EC 1,5 mS in de grond en druppel EC op substraat minimaal 2,5 mS. Een K:Ca verhouding van 1:3 is optimaal voor alstroemeria.

De meeste telers hebben deze verhouding bijna standaard al in de grond. Dit wil echter niet zeggen dat deze calcium ook opneembaar is.

De opneembaarheid hangt vooral af van het aanbod kalisalpeter en Amnitra/ ureum in de voeding. Een plant leeft voor een groot deel op de voeding die via de watergift wordt aangeboden. Zorg er dus voor dat deze voeding nu minder Amnitra/ureum bevat, minder kalisalpeter en juist extra

calcium. Doe dit in de vorm van calciumchloride. U hoeft dan geen extra stikstof mee te geven in deze periode.

Bovendien is bekend dat juist het element chloride de opname van calcium verbetert.

Het spreekt voor zich dat een optimale verdamping voor opname essentieel is. Dus schakel de lampen niet meer uit bij een instraling onder 200 Watt (de planttemperatuur bepaalt namelijk ook de verdamping) en zorg voor een continue uitwisseling van kaslucht met de buitenlucht door een minimum raam bij een buitentemperatuur van boven de 8 tot 10°C.

In oktober 2015 werd ruim 18.000 J gemeten over de hele maand. Dit is gemiddeld 600 J per dag. Bij een transmissie van 65% in week 40 levert een dag van 600 J nog bijna 8 mol lichtsom op, in de kas gemeten. Ter vergelijking: met een belichtingsinstallatie van 100 µmol/m2/sec maken we ruim 4 mol als we deze 11,5 uur op 100% laten branden. De lichthoeveelheid van buiten zet op een gemiddelde dag nog wel flink bij, maar neemt met dubbele stappen af. Laat de belichting nu opstarten op 100% van de capaciteit. Afschakelen kan dan in twee stappen, waarbij de actuele straling (weer aan onder 300W) en de weersverwachting voor die dag in belangrijke mate bepalen of en wanneer de lampen helemaal uit gaan.

De plantbelasting is hoger

dan normaal begin oktober.

Breng de daglengte terug naar 11,5 uur om zoveel mogelijk natuurlijk licht mee te pakken. In september is er nog weinig belicht in de namiddag. Meestal was de reden dat we bufferruimte wilden sparen om de volgende ochtend te kunnen belichten. Met de koudere en vochtigere dagen nu mag de buis er echter overdag niet meer uitgeregeld worden. Pas circa een uur voor doek sluiten op verduistering mag de buis eruit. Hiermee creëren we meer ruimte om in de namiddag de lampen weer aan te zetten. De plantbelasting vraagt om maximaal licht en een bijpassende temperatuur om geen filevorming te krijgen in de plant.

Marco de Groot, Flori Consult Group, 06-54695274

Eugenie Dings, Flori Consult Group, 06-52695289

Kees van Egmond kees@kees-ineke.nl

Schimmel ’Wil je een kopje tomatensoep proeven?’ Dat laat ik me geen tweemaal zeggen. Het is vrijdagmiddag tegen vieren en dus een uitgelezen moment. ’Mmm, heerlijk!’ zeg ik even later. ’Nou, morgen is het nóg lekkerder. Hij moet altijd even staan.’ Als ik daarna een rondje door de kas maak schrik ik toch weer even. Ik heb de afgelopen weken tijdens het oogsten best wat takken moeten weggooien door voetrot. Vooral aan de voorkant bij het pad hadden ze er last van. Maar ook tegen de gevel aan. Planten die na een week of drie slap werden en duidelijk minder groeiden. En wat het precies is?

Dat is ook altijd het lastige. Vraag drie mensen om hun mening en je krijgt drie verschillende diagnoses. Van sclerotium tot fusarium tot rhizoctonia. En kies daar dan maar eens de goede uit. Hoe dan ook, het lijkt een gevolg te zijn van de warme periode die we in september te verwerken kregen. Er zit niks anders op dan toch nog maar even de voorkanten te spuiten met Rizolex en Topsin M. Weer thuis vraagt mijn vrouw wat ze met de pan soep zal doen. ’In de koelkast op de tuin zetten? Of toch maar in de badkamer, daar is het best koel.’ Ik kies voor het gemak en zet de pan naast het bad. Drie liter, dat wordt smullen de komende dagen. Deze verse tomatensoep is minstens zo lekker als die van mijn schoonmoeder. En dat zegt wat.

Intussen zit die voetrotschimmel me nog niet echt lekker. Want het is toch wel handig als we precies weten om welke schimmel het gaat. Dan kun je passende maatregelen nemen. Daarom bel ik de vertegenwoordiger van onze plantenkweker of hij er een paar op wil halen om te laten onderzoeken. Meten is weten.

Het kopje soep van zaterdag is inderdaad fantastisch. Je zou er haast tomatenkweker van worden. Wát een heerlijkheid. Nee, mijn vrouw heeft niets teveel gezegd. Soep moet rijpen, dat komt de smaak ten goede. Zo’n pan in je badkamer, ideaal!

Tot zondagavond. We scheppen op. Het ruikt zurig. Zo smaakt het ook. We kijken elkaar aan. ’Had ik hem nou maar in de koelkast gezet…’

Te laat. Ik spoel de hele handel door het toilet.

Warm weer is niet alleen goed voor schimmels, maar ook voor bacteriën. Het is nog best even wennen, die Hondsdagen in september.

37

Nieuws

Opleving potplantenareaal van korte duur Areaal bloemisterij onder glas (ha).

430 minder bedrijven

2016 1.680 330 240 180 120 150 70 40 550 1.230 860 370 310

Snijbloemen Chrysant Roos Gerbera Lelie Orchidee Freesia Anthurium Overig Potplanten Bloeiende planten Groene planten Perkplanten

2015 1.880 390 280 160 170 170 70 50 590 1.330 910 420 370

Bron: Centraal Bureau voor de Statistiek

Gerbera als enige in de lift Situatie zomerbloemen

Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorg-

Colofon

vuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van

Redactie E-mail: bloemisterij@hortipoint.nl www.vakbladvoordebloemisterij.nl Hoofdredacteur Eric de Lijster edlijster@hortipoint.nl Vakredactie POLITIEK EN ECONOMIE Quincy von Bannisseht (071) 565 96 37, qvb@hortipoint.nl Peter van Leth (071) 565 96 88, pvanleth@hortipoint.nl MARKT EN AFZET Arie-Frans Middelburg (071) 565 96 87, afmiddelburg@hortipoint.nl Cindy van der Zwet (071) 565 96 30, cvanderzwet@hortipoint.nl

38

TEELT EN TECHNIEK Hans Neefjes (071) 565 96 38, hneefjes@hortipoint.nl Joef Sleegers (071) 565 96 42, jsleegers@hortipoint.nl

Uitgever Vakblad voor de Bloemisterij is een wekelijkse uitgave van Hortipoint.

Schipholweg 1, 2316 XB Leiden, Postbus 9324, 2300 PH Leiden E-mail: svs@hortipoint.nl, website: www.hortipoint.nl

de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie.

Lezers wordt met nadruk aangeraden deze informatie

Hortipoint is een activiteit van Stichting Vakinformatie Siergewassen Directeur Emile Blomme

Secretariaat Linda Laman (071) 565 96 78

niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren.

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar

Vormgeving Diseno vormgeving Fotografie Gerdien de Nooy Freelancers Hermen de Graaf, Bernadette Hoefsloot, Harmen Kamminga, Ank van Lier, Astrid ZoumpoulisVerbraeken Productiecoördinatie Jenny Mostert (print) (071) 565 96 33 Maarten Mulder (online) (071) 565 96 43

gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elek-

ABONNEMENTENSERVICE Een abonnement kunt u aanvragen bij de abonnementenservice van Abonnementenland via www.aboland.nl. Ook voor adreswijzigingen en opzeggingen kunt u daar terecht. Abonnementenland is telefonisch bereikbaar op 0900-2265263.Of via Twitter: stuur uw tweet naar: @Aboland_klanten. Ook via www.vakbladvoordebloemisterij.nl/abonneren kunt u een abonnement aanvragen. Op deze website vindt u ook de prijzen van de verschillende abonnementen. Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk 4 weken voor vervaldatum bij de abonnementenservice wordt opgezegd. Dit kan schriftelijk, telefonisch of via de site. Ook voor informatie over een lopend abonnement kunt u contact opnemen met de abonnementenservice.

ADVERTENTIE-EXPLOITATIE Accountmanager: Gert-Jan Bloemendal, (0342) 49 48 07, g.bloemendal@bdu.nl Media-adviseur: Martin ten Hoven, (0342)- 494291 Verkoopleider: Ron van de Hoef, (0342) 494 263, 06 51 80 63 25, r.v.d.hoef@bdu.nl

tronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever.

Druk: Tuijtel, Hardinxveld-Giessendam

klimaatneutraal natureOffice.com | NL-215-194179

gedrukt

Dit vakblad is gedrukt op FSC®-gecertificeerd papier en klimaatneutraal geproduceerd.

Vakblad voor de Bloemisterij 40 (2016)

Kasgenoten

A genda 8 okt Kassie Bouwen in Maadijk.

Info: wkkassiebouwen.nl 8-16 okt Bloemkunst2016!, tentoonstelling bloemen en planten, dagelijks van 10 tot 17 uur, Kasteel Groeneveld in Baarn.

12 okt Productbijeenkomst FPC Gerbera. Over het nieuwe veilen en het promotieprogramma, locatie: demokwekerij Honselersdijk.

13 okt Horticulture Connected, thema’s: generatie Z, internationaliseren en digitaliseren. Van 10:30 tot 17:00 uur, Delphy Improvement Centre, Bleiswijk. Info: www.delphy.nl 2-4 nov IFTF, Vijfhuizen. Info: www.iftf.nl 2-4 nov FHTF, Aalsmeer.

Info: www.royalfloraholland.com 17 nov Perkplantendag, over actuele en teelttechnische zaken. Start is om 13:30 en de presentaties over de verschillende proeven duren tot 17:00 uur, Delphy Improvement Centre, Bleiswijk.

29 nov-1 dec Tuinbouw Relatiedagen, Venray.

21 jan Nationale Tulpendag.

Info: www.iamsterdam.com

LTO Glaskracht Nederland 19 okt Workshop meststoffen terugwinnen in Glastuinbouw, van 10:00 tot 15:30, hotel-restaurant Thuis in Dinteloord.

9 nov Regionaal KNPV-debat: groene gewas­ bescherming. Bondgenoten of tegenstanders?

Berkel en Rodenrijs.

9 nov ALV gewascoöperatie snij-cymbidium, 15:00, Bleiswijk.

10 nov ALV gewascoöperatie potorchidee, meer informatie volgt nog.

11 nov Gewasbijeenkomst cyclaam, 13:00-17:00 uur, omgeving Westland.

24 nov Gewasbijeenkomst poinsettia, meer informatie volgt nog.

30 nov Glastuinevent, thema: reputatiemanagement,15:00 tot 20:00 uur, Energiehuis Dordrecht.

Info: www.ltoglaskrachtnederland.nl

FOTO: HANS NEEFJES

Binnenland

Leeftijd: 27 Plaats: De Lier Teelt: Amaryllis Oppervlakte: 3,8 ha verdeeld over twee locaties

Martijn van Kester Al aan het oogsten? „Op de locatie van 1,2 ha bij het huis van mijn ouders zijn we een maand geleden begonnen. Deze kas van 2,6 ha in De Lier is vooral gericht op de oogstpiek voor de kerst. Mondjesmaat komt hier de productie nu op gang. In het eerste vak Chrismas Gift hebben we al bloemen gesneden.”

Hoe belangrijk is Kerstmis voor amaryllis? „Het kan in de aanloop naar Kerstmis zo zijn dat je vrijdag 1 euro per tak krijgt, en de maandag erop 20 cent. Afgelopen seizoen bleef de prijs voor het eerst sinds jaren redelijk op niveau na de kerstdagen. Dat kwam vooral omdat het weer gunstig was voor het plannen van de oogst. De hoos van de bloemen was op tijd weg.”

Hoe lang zit u al op deze locatie? „Aanstaande februari hebben we de kas vier jaar. Op het ouderlijk bedrijf hadden we alles op de rit, maar uitbreiding was daar niet mogelijk. Ik wil verder en liefst op een groter bedrijf zodat je zaken als energie en arbeid beter kan optimaliseren. Deze kas kwam sneller in beeld dan we gepland hadden. Het was een kans en tegelijkertijd een investering in een economisch moeilijke tijd. De afgelopen jaren waren best heftig. We hadden tijdelijk een huurtuin en gingen uitbreiden. Normaal kon ik in de zomermaanden als zzp'er elders aan de slag. Nu was er jaarrond voldoende werk op het eigen bedrijf.”

Buitenland

De zaak nu onder controle?

24-27 jan IPM Essen. Info: www.ipm-essen.de 28-30 maa Flower Expo Ukraine

„Van lieverlee komen we in een goed ritme, al blijft fusarium ongrijpbaar. Alle bollen staan nu in bedden met kleikorrels en de grondkoeling kan per tralie geregeld worden.

We hebben ook een stuk kas opgeofferd en daar beton gestort. Daardoor hebben we meer opslagruimte en extra plek voor de verwerking van de bloemen. Dat helpt bij de organisatie in drukke tijden. Je kan nu sneller schakelen als dat nodig is. In de winter werken we hier met 30 personen.”

Tijd voor hobby’s? „In de winter is het nog steeds zeven dagen per week vooral werken, eten en slapen.

Extreme werktijden zijn wel voorbij en zeker in de zomer is nu meer tijd voor ontspanning. De grote verbouwingen zijn gedaan. Na de oogst is er alleen nog een korte piek vanwege rooien en herplanten.”

Wat geeft ontspanning?

Onderstaande symbolen hebben de volgende betekenis en verwijzen naar de website vakbladvoordebloemisterij.nl

Foto’s

Filmpjes

Vakblad voor de Bloemisterij 40 (2016)

„Techniek is al jaren een hobby. Voor het bedrijf maakte ik al diverse dingen, zoals een elektrische kar voor het uitstrooien van kleikorrels in de bedden. Met vrienden heb ik een rupsvoertuig met 300 pk gemaakt waarmee we op de Zwarte Cross meededen.”

39