Commentaar: Wakker schudden Opinie: ’Verkopers moeten vaker met gezondsheidsclaim op pad’ ’Nederland vrij van Xylella? Vertrouw op naleven EU-regels’
Leergierige Chinezen op bezoek in Nederland Ondernemersvragen: Ben ik verplicht medezeggenschap te organiseren voor mijn werknemers?
Verslag GrootGroenPlus 2016: Vakbeurs pleit voor vakkennis Persreis garandeert internationale aandacht Bouwteamovereenkomst voor Business Centre Gaultheria procumbens ’SpecGP11’ (Gaultier Pearl) beste noviteit Lezing over Chinese markt: ’Profiteer samen van Chinese groei’ ’Afzet kruipt uit het dal, maar bomen groeien nog niet tot in de hemel’ Zó zetten kwekers drones in Bedrijfsfilms gemaakt met drones rukken op Teeltadvies: Water geven dit najaar noodzakelijk
Spoga+gafa heeft aantal troeven in handen Markt & Afzet: Opperbeste stemming in afzet bladhoudende Prunus Hoe loopt 't?
LTO Nederland Vakgroep Bomen en Vaste planten Vaktaal en Agenda
klimaatneutraal natureOffice.com | NL-215-704490
gedrukt
„De lijst is lang, maar in het algemeen voelen mensen zich gezonder en gelukkiger in een groene omgeving. Een onderzoek van KPMG uit 2012 spreekt van een mogelijke besparing van €65 miljoen op zorgkosten en €328 miljoen aan arbeidskosten als in de omgeving 10% meer groen wordt aangelegd. Uit een ander onderzoek blijkt dat ziekenhuispatiënten in een groene omgeving een dag minder ziekenhuisopname nodig hebben.”
„Ik heb zeker het idee dat een aantal beleidsmakers de boodschap oppikt, maar het gebeurd nog niet op heel brede schaal. Als ik het vergelijk met zo'n 11 jaar geleden toen ik met on-
Xylella Xylella
Xylella
derzoek begon dan is er, bijvoorbeeld in een aantal grote steden als Amsterdam en Rotterdam, zeker veel verbeterd. In deze steden zijn ze duidelijk meer belang aan groen gaan hechten.”
„Ik heb wel het idee dat er veel mee wordt gedaan. Zo zijn er initiatieven als de ontwikkeling van groene schoolpleinen en groene ziekenhuizen en heeft Instituut voor natuureducatie en duurzaamheid factsheets met informatie gemaakt die door belanghebbenden worden gebruikt. Maar ook voor het uitdragen van de groene boodschap geldt dat dit altijd nog beter kan. Scholing van groene bedrijven kan hierbij helpen. Hoe meer bedrijven op de hoogte zijn van de inhoud van de onderzoeken hoe
beter ze dit kunnen gebruiken in hun gesprekken met potentiële klanten. Het zou goed zijn als verkopers, goed onderlegd met de gezondheidsclaim van groen onder hun arm, op pad kunnen naar hun klanten.”
„Dat komt omdat veel mensen de voordelen van groen niet goed kennen, maar ook omdat groen niet alleen maar voordelen kent. Zo is voor aanleg en onderhoud kennis en geld nodig. Gekeken naar het breakeven-point van kosten en baten ligt dit voor de kosten van huisartsbezoek op 15 jaar, maar voor bijvoorbeeld de waardestijging van huizen is dit waarschijnlijk korter. Dat laatste is wel een boodschap waarmee je naar een wethouder kan stappen.” <
Onderzoeker Jan van der Wolf (Wageningen UR) gaf op het symposium over de bacterie aan hoe groot de kans op introductie van Xylella fastidiosa is in Nederland. Hij wond er geen doekjes om. „De kans is erg groot, want symptomen kun je missen. De bacterie overleeft transport en vecto-
ren zijn aanwezig in Nederland.” Xylella kan heel wat gewassen aantasten: 300 soorten uit meer dan 60 families bomen en planten. Van der Wolf wees op diverse varianten van de bacterie. „Uit Amerikaans onderzoek bleek dat stammen vaak specifiek binnen één boomsoort voorkomen. Zo droegen aangetaste Quercus rubra, Q. palustris en Q. coccinea elk een specifieke stam mee.”
Uitbraken van de bacterie zijn tot dusver in Zuid-Italië, Zuid-Frankrijk en op Corsica. Om verdere verspreiding in de EU tegen te gaan gelden EU-noodmaatregelen. Voor bijvoorbeeld waardplanten die besmet kunnen worden met de Europese Xylellastam, geldt een EU-paspoortplicht. In Nederland heeft de NVWA nog niets gevonden, zei senior inspecteur Karin Visser tot opluchting van de aanwezigen. „Laten we daar blij om zijn. Want de gevolgen bij een uitbraak zijn heel ingrijpend: in een bufferzone met straal 10 km is minimaal
●
● ●
Brienissen Bomen, dat op 9 september failliet was verklaard door de rechtbank in Gelderland, maakt vrijwel zeker een doorstart. „Brienissen zal er zelf zijdelings bij betrokken zijn, maar hij wordt niet meer eindverantwoordelijk”, aldus curator Johan Thielen. Volgens hem leed het Opheusdense laanboombedrijf de afgelopen jaren verlies, maar hij onderzoekt nog de oorzaken van het faillissement.
Bart van de Sluis, eigenaar van Boomkwekerij ’t Herenland in Randwijk, bezit tot 31 december 2046 het Europese kwekersrecht op Ostrya carpinifolia ’FC Moree’. Het beheer is overgelaten aan Plantipp. ’FC Moree’ is vernoemd naar Frans Moree, bij zijn afscheid in 2013 als voorzitter van Kring Opheusden. De hopbeuk is niet vatbaar voor luis, roestmijt en spint. Ook groeit hij op iedere grondsoort, aldus Van de Sluis.
De Brabantse kweker Johan Tielemans is bang dat hij wordt vervolgd na gebruik van een illegaal middel. Hij wordt door het Openbaar Ministerie verdacht van het plegen van een milieumisdrijf. Dat meldt dagblad Trouw. In die krant zegt de kweker dat hij zes weken geleden een bestrijdingsmiddel heeft gebruikt die de stof Fipronil bevat. Hij kocht dit middel een paar jaar geleden bij een groothandel in België.
Adriaan van de Bijl Boomkwekerijen heeft het kwekersrecht van Acer platanoides ’Eurostar’ overgenomen van Brienissen Bomen. Volgens Van de Bijl mag ’Eurostar’, een Noorse esdoorn met onder andere een doorgaande stam tot in de top, tot diktemaat 12-14 niet worden vermeerderd, opgekweekt en verhandeld door anderen. ’Eurostar’ is veredeld door het vroegere instituut De Dorschkamp.
De Tweede Kamer heeft opnieuw gedebatteerd over de schade van het noodweer in Zuidoost Nederland. De opmerking van staatssecretaris Van Dam dat alle schade verzekerbaar is, viel bij velen verkeerd. „Als Van Dam goed was voorgelicht, had hij kunnen weten dat in de brede weersverzekering bepaalde gewassen worden uitgesloten van dekking”, aldus LLTB-voorzitter Léon Faassen.
De schaalvergroting in de boomkwekerijsector zet door, meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek. Bedrijven worden gemiddeld steeds groter. Tegelijk neemt het totaal aantal bedrijven fors af: er zijn nu nog 2300 kwekerijen en dat is bijna eenderde minder dan in het jaar 2000. De productiviteit op die grotere bedrijven neemt flink toe. Nam in het jaar 2000 elke werknemer 1,5 ha voor zijn rekening, in 2015 is dat 2,4 ha.
vijf jaar lang geen verkeer van waardplanten mogelijk.”
Visser wees wel op een duidelijk onderscheid tussen een uitbraak en een vondst. „Bij een uitbraak zijn besmette cicaden aanwezig, en de bron van de besmetting is niet meer te herleiden tot een recent geleverde partij waardplanten”, aldus de NVWA’er. „Bij een vondst zijn er geen besmette vectoren aanwezig, en er zijn dan ook geen andere besmettingen aangetoond in de omgeving.” Na een vondst wordt er dus geen bufferzone ingesteld. De besmette partij moet volgens EU-regels worden vernietigd. Daarbij kan de bacterie alleen maar met import zijn meegereisd, omdat Xylella zich amper via natuurlijke weg kan verspreiden. „Vectoren kunnen tot hooguit 1 km vanaf hun geboorteplaats vliegen”, aldus Van der Wolf. Visser adviseerde bedrijven daarom stellig om de inkoop en import van waardplanten te controleren. „Wie is uw leverancier? Check de aanwezigheid van het plantenpaspoort, en weiger de zending als er geen paspoort bij zit.” De NVWA mag een vrijverklaring van Xylella niet eisen, omdat het gaat om intern
EU-handelsverkeer. „Maar u kunt zo’n verklaring wel vragen aan uw leverancier.” De EU zit Italië en Frankrijk op de huid bij het naleven van de EU-regels, aldus Visser. „We worden maandelijks op de hoogte gehouden via Brussel wat Italië en Frankrijk doen tegen Xylella. Wij kunnen niets anders doen dan hierop vertrouwen. Volgens mij doen wij het goed, mede door risicogerichte inspecties en monsteronderzoeken. Maar dat is geen garantie dat Xylella niet in Nederland wordt gevonden. Herinnert u zich nog de boktoruitbraak in Boskoop?”
Na de presentaties van Van der Wolf en Visser ontstond een levendige discussie aan de hand van drie stellingen. Harm Horlings (Closer to Green/Anthos) stelde dat Nederlandse monitoring bij de bron nodig is, bij een concrete dreiging als Xylella. Daar waren nagenoeg alle aanwezigen het eens, maar het riep wel de vraag op wie dat gaat betalen. „De producent”, vond Horlings, „want daar ligt de verantwoordelijkheid.” Daarna stelde Lammert Kragt (Staatsbosbeheer) dat, in de beheersing van Xylella, het belang van de groene ruimte even zwaar
Stichting Groenkeur heeft een ex-deelnemer voor de rechter gedaagd. Het bedrijf voerde ten onrechte nog steeds het logo van het keurmerk op haar website. Na de aanklacht heeft het bedrijf besloten de zaak te schikken. Het bedrijf heeft alle door Groenkeur gemaakte kosten betaald en een schadevergoeding moeten overmaken.
Onder de naam Greencentre Oirschot zijn zeven kwekers uit Oirschot en omgeving een samenwerking gestart. De nadruk ligt op afzetbevordering en logistiek. Volgens kweker en mede-initiatiefnemer Jan van Rulo kunnen de kwekers elkaar versterken. „Met de zeven kwekers kunnen we onze afnemers gezamenlijk een compleet pakket boomkwekerijproducten leveren. Die afnemers kunnen in een klein gebied terecht voor hun inkoop en dat zorgt onder andere weer voor logistieke voordelen.”
weegt als het economisch belang. „Mijn boodschap is: maak de verantwoordelijkheid gemeenschappelijk.” Zijn stelling leidde echter tot verdeeldheid onder de aanwezigen. Men vroeg zich ook af wat beheersing is, laat je Xylella dan zijn gang gaan in een gebied? Jan Veltmans (boomkweker/LTO) poneerde de laatste stelling: Als het in Nederland tot een uitbraak komt, mogen we best wat (meer) risico nemen. „Als sector kunnen we zaken zelf regelen”, lichtte Veltmans toe. „Laat de sector zelf zijn verantwoordelijkheid nemen.” Ook zijn stelling leidde tot verdeeldheid. Een kweker vond dat import uit Italië moest stoppen. Een andere aanwezige vond dat het probleem Xylella gezamenlijk moet worden aangepakt. Visser herhaalde nogmaals dat de NVWA niet kan garanderen dat Nederland vrij blijft van Xylella. „We proberen in elk geval passende oplossingen voor het probleem te bedenken.” Daarop reageerde symposiumleider Eppie Klein (Tree Centre Opheusden): „Goed dat de overheid ons steunt, maar er is nog een hoop werk aan de winkel als wij met elkaar Nederland vrij willen houden van Xylella. Een verantwoordelijke houding van kwekers en handelaren is in deze kwestie noodzakelijk.” <
Dankzij de inzet van precisielandbouwtechnieken zien boomkwekerijgewassen er uniform uit. Dat constateerden collegakwekers bij boomkwekerij Liwardi, deelnemer aan het deelproject Perceelskarakteristieken (Precisielandbouw 2.0). In het bedrijfsproces zijn diverse precisietechnieken ingepast, zoals bodemsensing, gps-gestuurde apparatuur en drones.
Plantenleverancier Plant Collect uit Boskoop en de Belgische Floré groep werken vanaf 1 januari 2017 samen. De samenwerking vindt met name plaats op logistiek gebied voor producten van de afdeling Indoor. Kamerplanten bestemd voor Plant Collect kunnen door kwekers vanaf 1 januari 2017 bij Moterra, een van de bedrijven van de Floré groep, op het veilingterrein van FloraHolland Naaldwijk worden geleverd.
Het Proefcentrum voor sierteelt (PCS) in Destelbergen is op 3 oktober gestart met de bouw van een nieuwe hightech proefkas en groen kantoorgebouw. Voor de nieuwbouw wordt in totaal een investering van 5,7 miljoen gedaan. Dit bedrag is bijeen gebracht door de Vlaamse overheid, de Provincie Oost-Vlaanderen, de Provinciale Lanbouwkamer en de eigen reserves van het proefcentrum.
dert. „Grafting en T-budding”, zegt de kweker, maar dat lijken de Chinezen niet te begrijpen. Ze reageren instemmend op foto’s van enten en oculeren, maar het echte begrip komt op een perceel van Sukkel. Aandachtig bekijken de Chinezen eenjarige spillen van Malus ’Golden Hornet’, terwijl hun tolk de woorden van de kweker vertaalt. „Na het enten snijden we de onderstammen voor het grootste deel met een bosmaaier af. Daarna knippen we ze tot 0,5 cm boven de ent af met een elektrische snoeischaar. En dan zetten we er een clip omheen, want we willen dat ze recht omhoog groeien.”
De eerste indruk is blijvend. Daarom laten de drie boomkwekers die hun Chinese vakgenoten vanmiddag ontvangen, Kees Sukkel, Dirk Jager en Jan van de Bijl, zich van hun beste kant zien. Gestoken in nette kleding wachten ze hun bezoek uit het verre oosten op, in de loods van Sukkel in Kesteren. Brochures van hun bedrijven liggen op tafels klaar, er zijn drankjes om te nuttigen, er is een groot welkomstbord van Tree Centre Opheusden opgehangen. En buiten pronken gepoetste trekkers. Dan komen de Chinezen per bus aan. Zestien boomkwekers uit verschillende gebieden van China, met een tolk en organisatoren van HollandDoor erbij. „Ni hao!”, verwelkomt Van de Bijl de Chinezen, die enthousiast teruggroeten. De voertaal zal daarna hoofdzakelijk Engels zijn, want dat kan de tolk het snelst omzetten in Mandarijn. „We laten u drie bedrijven zien met opeenvolgende teelten”, vertelt Van de Bijl. „Hier bij Sukkel een- en tweejarige bomen, bij Roelofse-Jager twee- en driejarige bomen. En bij ons drie maal verplante bomen, meerstammige en containergekweekte bomen.” Vervolgens geeft Sukkel uitleg over zijn spillenteelt. Over de entmethoden waarmee hij zijn bomen vermeer-
De Chinezen maken direct foto’s van de oculatieclip die Sukkel bedoelt, want die clip kennen ze niet. Maar ook de sleufetiketten aan de spillen zegt hen niets. Daarop staat dat deze onderstammen zijn vermeerderd met gecertificeerd en virusvrij enthout van Vermeerderingstuinen Nederland, onder toezicht van Naktuinbouw. „Gecertificeerd, dus het is een garantie dat deze boom echt ’Golden Hornet’ is”, verduidelijkt de kweker. Aha, zo ongeveer reageren de Chinezen. „Maar, wat is Naktuinbouw?” Er volgt een tegenvraag aan de Chinezen. In hoeverre is de spillenteelt in China anders dan hier? „Het is meer of minder dezelfde teelt”, antwoordt de tolk na raadpleging onder haar landgenoten. Ze zegt dat sierappel in China op eigen wortel staat. „Malus om te eten? Die staat op ’M 9’.” De Chinezen laten weinig los over hun teelt. Ze zijn hier vooral om te leren van de westerse teelt, want die is nieuw voor de meesten onder hen – enkelen uit de groep waren al vorig jaar in Nederland geweest. Notities worden in Chinese karakters gemaakt. En voortdurend maken ze opnamen met fotocamera’s, smartphones en tablets. Veel van de opgedane digitale kennis gaan ze uitwisselen en bediscussiëren via een WeChat-groep, met elkaar en met andere Chinezen. WeChat is een systeem wat
voor hen prima functioneert. Het is ook opgezet door een gebrek aan organisaties voor boomkwekers. En even iets googlen is er niet bij, omdat Google is verboden in China. Het gekweekte sortiment bij Sukkel roept weinig herkenning op. Bij de Chinezen gaat er ook geen belletje rinkelen als ze een naam als Fraxinus pennsylvanica horen – laat staan met de cultivar ’Zundert’ erachter. Op het volgende perceel, van Roelofse-Jager, is het niet anders. „Dit is Sophora”, wijst Jager, „en dit is Robinia pseudoacacia als onderstam met de bolvorm ’Umbraculifera’ erop geënt.”
In China is het gebruikelijk om bomen onder lokale namen te verhandelen. Latijnse namen worden hier in Lienden dan ook naarstig opgezocht met behulp van mobiel internet. Zo weten de Chinezen ook niet wat Cydonia oblonga is. Jager kijkt er verwonderd naar. „Ze zoeken nu op wat ’kweepeer’ in het Chinees is.” Ook de Amerikaanse Acer platanoides Pacific Sunset kennen ze niet, maar Acer buergerianum herkennen de Chinezen weer wel. „Drietand-esdoorn”, zegt hun tolk. Die boom is immers
inheems in het oosten van China. Tussen de bomen van Roelofse-Jager staan machines klaar voor een demonstratie. De Chinezen kijken vol interesse naar het rooien met blote wortel. Ze hadden het al eerder gezien in Nederland, maar het blijft voor hen een bijzonder schouwspel – in China wordt tenslotte traditioneel met de schop gerooid. Daarna volgt het klepelen van snoeihout. Een Chinees pakt spontaan de hark van Jager en verdeelt de mulch tussen de bomen. Terug in de bus, nu naar het derde en laatste bedrijf van vanmiddag, J.D. van de Bijl in Lienden. Met een snelle kraan achter op een trekker wordt hier een trailer geladen. Met bomen in container. En met kokoskluiten. Van de Bijl legt uit wat kokoskluiten zijn, en dat ze louter bedoeld zijn om het kluitseizoen te verlengen. „Snappen ze wel dat we er niet in kweken?”, vraagt de kweker zich af. De Chinezen hebben in ieder geval veel foto’s, filmpjes en notities gemaakt van de kokoskluiten, zoals van alles wat westers en nieuw is voor hen. De bus vertrekt, ze praten driftig na over alle indrukken. De TCO-kwekers zwaaien hen uit. „We zien wel wat ervan komt. Export naar China? Dat zou wel mooi zijn.” <
De Wet op de ondernemingsraden regelt de medezeggenschap van werknemers in ondernemingen. Bij ondernemingen waarin in de regel tenminste 50 personen werken, is de ondernemer verplicht een ondernemingsraad (OR) in te stellen. Als het personeelsbestand gedurende het jaar erg wisselt, dan wordt er gekeken of over het gehele jaar genomen in de meeste perioden 50 of meer personen werken. Een OR overlegt over het ondernemingsbeleid en de personeelsbelangen. Zo bevordert de OR bijvoorbeeld dat er voldoende werkoverleg is, goede arbeidsomstandigheden zijn, de regels voor arbeidsvoorwaarden, arbeidstijden en rusttijden worden nageleefd en dat medewerkers gelijk worden behandeld en beloond. Minstens twee keer per jaar bespreken de OR en de werkgever in de overlegvergadering de algemene gang van zaken van de onderneming. De werkgever deelt mee welke belangrijke
besluiten hij voorbereidt. Ook spreekt de werkgever met de OR af hoe hij de OR in de besluitvorming betrekt.
Bij een onderneming met 10 tot 50 werknemers is de werkgever verplicht een personeelsvertegenwoordiging (PVT) in te stellen, als een meerderheid van de werknemers daar om vraagt. De PVT bestaat uit minstens drie werknemers. De leden worden rechtstreeks gekozen in een geheime, schriftelijke stemming. Alle personeelsleden zijn verkiesbaar en mogen stemmen, behalve de directie. Ondernemingen met minder dan 10 werknemers kunnen vrijwillig een PVT opzetten. De OR of PVT kan bij belangrijke kwesties de achterban raadplegen. Bijvoorbeeld als de werkgever voorstelt arbeidstijden aan te passen. De ondernemer moet zorgen dat de leden van de OR of PVT de
tijd en faciliteiten hebben om hun werk te doen. Bijvoorbeeld door een ruimte beschikbaar te stellen voor overleg of door scholing te vergoeden.
Voor ondernemingen waar geen OR of PVT is, regelt de wet een zogenaamde personeelsvergadering. Twee keer per jaar moet de ondernemer een personeelsvergadering houden over de gang van zaken van de onderneming. De cao Open Teelten vraagt op diverse onderdelen instemming van een OR of PVT. Zo staat in de cao dat het toepassen van het jaarschema pas kan na toestemming van het medezeggenschapsorgaan. Verder moeten zaken als het verschuiven van arbeidstijden, het wijzigen van pauzetijden of bedrijfstijden, een reorganisatie, bedrijfsbeĂŤindiging of bedrijfsovername ook altijd worden voorgelegd. <
In veel stands op de beurs stond dit jaar één plant centraal. En als je er naar vroeg waarom voor die ene plant is gekozen, volgde er een relaas met veel feiten over die plant. Over de achtergronden, maar vooral ook hoe die is toe te passen in de tuin of het openbaar groen. „Uw vakkennis is uw toegevoegde waarde”, zei beursvoorzitter David Bömer bij de officiële opening van GrootGroenPlus 2016. „Het maakt u de ideale samenwerkingspartner voor een afnemer.” Hij legde uit dat kwekers hun kennis over planten kunnen inzetten om klanten aan zich te binden. Want bij afnemers verdwijnt die kennis, maar is er wel behoefte aan informatie over welke plant in welke situatie goed is te benutten. „Wij moeten uitstralen dat we die kennis hebben.” Kwekers moeten in de ogen van de beursvoorzitter óf de kennis zelf in huis hebben óf op zijn minst weten waar de kennis te halen is. „Het moet topprioriteit zijn voor kwekers om die vakkennis op peil te houden.”
Op GrootGroenPlus is verder inhoud gegeven aan de focus op vakkennis met een vreemde eend in de beursbijt: een heuse bibliotheek vol boeken over het groene vak. In de kleine ruimte afgescheiden van het beursgewoel stonden stoelen en tafeltjes;
het nodigde uit om te gaan zitten en er eens zo’n mooi boek bij te pakken. In vitrines lagen stokoude werken uit de collectie van Jo Bömer, de in 2015 overleden moeder van beursvoorzitter David en erkend landschapsachitecte en plantenkenner. In de bibliotheek vertelden inwoners van Zundert vol bewondering over die omvangrijke collectie, waarvan een klein deel op de beurs was te zien. „Ik ben blij met de bieb”, zei David Bömer. „Kennis komt niet aanwaaien. Op internet staan veel fouten. Echte verdieping is op internet moeilijk te vinden. Een goed boek geeft die verdieping wel. In een goed boek is kennis duurzaam vastgelegd. Bovendien zorgt een boek voor een rustmoment. En rust heb je nodig om kennis tot je te laten komen. Als ik iets wil leren ga ik rustig zitten lezen. Via boeken kun je het verleden meepakken naar het heden.” „Als kweker moet je antwoorden hebben op vragen van klanten of consumenten. Daarvoor heb je als kweker kennis nodig. Sommige wetenschappelijke boeken staan aan de basis van populaire tuinboeken.” De beursvoorzitter stond op en pakte een boek over Agapanthus;
een intimiderend dikke pil boordevol wetenschappelijke informatie. Daarnaast legde hij een populair en veel dunner boek met mooie foto’s van Agapanthus. Dat wetenschappelijke boek was onontbeerlijk bij de totstandkoming van het populaire boek, legt Bömer uit. <
daar is Van Rijssen ook van overtuigd. „Het is een plant met potentie. Het wordt namelijk steeds lastiger om echt iets vernieuwend of aanvullend te vinden. Ik ben ervan overtuigd dat deze Gaultheria wel echt uniek is door haar witte bessen.” Van Rijssen meent dan ook dat de plant de potentie heeft om daadwerkelijk een marktaandeel te veroveren op de bestaande soorten. „Mijn inschatting is dat de plant straks 10 tot 15% van het totale aanbod Gaultheria kan innemen.”
Gaultheria procumbens ’SpecGP11’ (Gaultier Pearl) komt uit de veredeling van Johan Jansen van Special Plant Zundert. Jansen vond zes jaar geleden deze Gaultheria tussen zijn
kruisingen en wist dat hij een plant met potentie had vanwege de opvallende unieke witte bessen. Special Plant Zundert is zelf niet gespecialiseerd in het in de markt zetten van noviteiten, en zocht daarom contact met Reinier en Peter van Rijssen van Plantipp. De plant is getest. Uiteindelijk is vorig jaar kwekersrecht aangevraagd en aan het eind van vorig jaar ook verleend. „Een introductie als noviteit was vorig jaar op GrootGroenPlus echter nog te vroeg, omdat het aantal beschikbare planten nog zeer beperkt was”, aldus Peter van Rijssen. Van Rijssen nam tijdens GrootGroenPlus de prijs voor beste noviteit in ontvangst namens Jansen, omdat deze op het moment van de beurs zelf in Zweden was. Jansen laat vanuit Zweden weten dat hij enorm blij is met de prijs. „Het krijgen van de titel ’beste noviteit’ geeft erkenning voor je werk. Het is een bevestiging dat we iets goeds in handen hebben”, aldus de veredelaar en kweker. En dat het een goede noviteit is,
Dit jaar durfde Jansen het aan om de plant op GrootGroenPlus te introduceren, omdat het aantal beschikbare planten inmiddels is gegroeid. De vraag naar het product blijkt bij de introductie al gelijk relatief groot, waardoor de voorraad van 15.000 planten inmiddels al sterk is gekrompen. „Terwijl het pas begin oktober is en de plant richting kerst zijn verkooppiek krijgt, want met de witte bessen past de plant echt in het beeld van White Christmas”, aldus Van Rijssen. De plant is momenteel alleen in Nederland geïntroduceerd. Begin februari wordt hij op IPM als noviteit ingezonden. Special Plant is de enige kwekerij die de plant aanbied. Komende jaren zullen er meer kwekers worden gezocht die de plant ook in hun sortiment willen opnemen om aan de vraag te kunnen voldoen. Naast Europa is de plant ook in de Verenigde Staten en Japan gepatenteerd. „In Amerika verwacht ik ook een groeiende vraag. In Japan zal er wel interesse zijn, maar zal afname waarschijnlijk beperkt blijven omdat de markt voor Gaultheria daar zeer beperkt is”, verwacht Van Rijssen. <
Met samenwerken doelde Wang, manager van Handan City Qicaiyanlin Landscape Engineering, in eerste instantie op kennis en teelttechnieken uit het buitenland naar China halen, zodat Chinese kwekers hun bedrijven op een hoger niveau kunnen tillen. Met dat doel bezochten Wang en landgenoten de afgelopen weken ook bedrijven in Nederland en België. „Wij moeten nog veel leren van kwekerijen in Europa.”
De Chinese tuinbouw heeft 1,3 miljoen ha in productie. Sinds 1985 wordt die sector gemoderniseerd, inclusief de boomkwekerij. „Onze focus van het kweken verandert”, zei Wang, „van volume naar kwaliteit.” Hij noemde diverse vlakken waarop China al vooruitgang boekt. „We verbeteren technieken en het management van bedrijven. Eerst exporteerden we bamboestokken, nu gebruiken we ze zelf in de kwekerij.” Chinezen kweken ook meer in containers. Wang liet in Zundert een foto zien van Chinese pot-inpot-productie van vruchtbomen. Daarmee spelen de Chinezen in op een groeiende vraag in eigen land. „Bomen in container worden populairder op onze consumentenmarkt”, aldus Wang. „De markt voor thuis tuinieren is groot; we hebben 1,3 miljard inwoners. Ook zijn er meer groene projecten in steden.”
China stimuleert het tuinieren met een nationaal ontwikkelingsplan. Om dat te laten slagen beschikt het land online over een geavanceerde infrastructuur. „Wij hebben Alibaba”, benoemde Wang de internetwinkel. „Online handel is de toekomst. Maar onze logistieke infrastructuur moet nog wel verbeteren.”
Wang stelde voor dat bedrijven uit Europa innoveren in de Chinese sector. „Samen kunnen wij ons sterker ontwikkelen.” Volgens Wang behoort export van boomkwekerijproducten naar China ook zeker tot de mogelijkheden. Op GrootGroenPlus gaf Wang echter summier antwoord op de vraag hoe Nederlandse bedrijven de exportkansen kunnen benutten. „Er zijn vorig jaar 100.000 Nederlandse planten naar de Chinese vruchtboomsector verstuurd.” Cruciale partij om de Chinese import mogelijk te maken is de Chinese overheid. Wang zei dat hij wel contact heeft met zijn overheid, maar dat contact zou niet makkelijk zijn. „En ik heb zelf ook geen ervaring met
import van bomen.” De Chinese ambassade in Den Haag was gevraagd om mee te gaan met het Chinese vakbezoek in Nederland, om uitleg te geven bij export, maar de ambassade had afwijzend gereageerd. Wang nodigde op GrootGroenPlus wel Nederlandse ondernemers uit voor een tegenbezoek aan China. <
Als voorzitter van GrootGroenPlus zoekt David Bömer vooral lichtpuntjes. „Ik wil niet voor eventuele problemen wegkijken, maar klagen voegt bij de opening van de beurs weinig toe”, zegt hij. Daarom wees hij er bij zijn openingswoord op dat de economie weer begint te draaien. „Consumenten geven weer geld uit. Ook de bouw draait op volle toeren. Bedrijven die het de afgelopen jaren moeilijk hebben gehad, herpakken zich weer”, aldus Bömer. In de stand van de Rabobank zegt René Dekkers, accountmanager Food & Agri team Midden West-Brabant, dat de beleving in de sector weer wat positiever is. „Ik spreek op de
beurs kwekers die een order hebben geschreven, terwijl ze dat vorig jaar op de beurs niet deden. Maar positief kan ik de stemming nog niet noemen, ik zou eerder zeggen dat het negatieve er af is.”
Terugkijkend naar de laatste jaren zegt Dekkers dat kwekers de kosten goed op een rij hebben moeten zetten. „Qua kostenbesparing is er bij kwekers niet veel meer te halen. Waar dat mogelijk was is dat de laatste jaren al gebeurd.” Of een goede kostprijsberekening kwekers door crisisjaren kan helpen? „Kostprijs-
berekening is voor de boomkwekerij toch vooral theorie. In de praktijk blijkt het erg lastig om voor bijvoorbeeld 20 soorten de kosten over meerdere jaren goed te berekenen.” Een van de adviezen die de Rabobank haar klanten in de afgelopen periode heeft gegeven, is om vooral aandacht te hebben voor verkoop. „In een markt van overaanbod is het kennen van je klant nog belangrijker dan anders. Neem deel aan beurzen, vraag je klant wat je als leverancier nog beter kan doen, en zorg er in ieder geval voor dat je als kweker niet anoniem bent.”
Laanboomkweker Franz Joseph van Aken zag de laatste jaren het ordervolume bij z'n klanten afnemen en heeft daarop geanticipeerd door z'n klantenkring uit te breiden. „Ik heb veel acquisitie gepleegd: van het bezoeken van een lokale hovenier, tot het langsgaan bij buitenlandse klan-
vervanging van de voormalige koeienstal die ik nu in gebruik heb.”
ten. En ik ben actiever voorraadlijsten gaan rondsturen.” Recent heeft Van Aken ook de keuze gemaakt om een nieuwe verkoper aan te nemen. „Ik denk dat ik nog meer kan halen uit aanvragen die ik binnenkrijg. Nu kijk ik met name naar m'n eigen productie, maar als ik meer tijd heb, kan ik ook meer soorten erbij zoeken bij collega-kwekers.”
Nieuwe klanten krijgen is één, maar klanten behouden is twee. En voor dat laatste werd volgens Van Aken de laatste jaren serviceverlening door de crisis extra belangrijk. „Met name qua logistiek hebben we veel in onze klanten geïnvesteerd. Waar voorheen bijvoorbeeld orders voor twee of drie klanten op een trailer gingen, waren dat er in de afgelopen jaren soms wel zeven of acht. Ik heb wel eens m'n ogen dicht moeten doen als er een auto wegreed die maar matig beladen was. Ook zijn we van vervoerder
gewisseld. We hebben nu een vervoerder die niet goedkoper is, maar qua service wel betrouwbaarder.” Van Aken hoopt dat de investeringen terug komen. „We zijn geen klanten verloren en we hopen dat nu het wat beter gaat, we de vruchten kunnen gaan plukken van de extra energie die we in serviceverlening hebben gestoken.” Kweker Bart Rijnen van BoomkwekeRijnen uit Oirschot weet eigenlijk niet beter dan dat er sprake is van moeizame jaren. „Ik ben begonnen in 2011 en heb de goede jaren van daarvoor nooit meegemaakt.” Wel heeft hij als starter altijd een stijgende lijn weten te halen en zegt hij dat z'n afzet deze zomer en het vroege voorjaar goed is geweest. Wat op mijn lijstje staat van gewenste investeringen als de handel verder blijft aantrekken? „Ik wil graag een nieuwe smalspoortrekker kopen, die ik nu heb is verouderd. Vervanging zat er de laatste jaren niet in. Ook wil ik graag een veldschuur bouwen als
„Wat ik gedaan heb om de recessie het hoofd te bieden?”, herhaalt kweker Ad Stabel de vraag. „Planten vernietigen en zelf wat meer uren werken”, zegt de kweker van bosplantsoen, haagplanten en uitgangsmateriaal van kerstbomen uit Best. „Ik zet ieder jaar hetzelfde aantal planten op, ook in jaren dat het wat minder gaat. Dat betekende de afgelopen jaren dat ik meer heb vernietigd dan voorheen.” Stabel merkt nog niet echt dat het qua afzet beter gaat, maar als dat wel het geval is, zal dat ook niet meteen leiden tot nieuwe investeringen. „Qua mechanisering kan ik bijvoorbeeld niet meer doen dan ik nu doe. En ik ga ook geen grotere aantallen opzetten.” „Positieve geluiden zijn natuurlijk goed, maar we moeten wel realistisch blijven”, zegt Gerard van de Bijl van Boomkwekerij J.D. van de Bijl. „Ik zie het positieve namelijk nog niet in de bestekken terug. De institutionele markt koopt nog altijd minder groen in dan voorheen. De huidige positieve geluiden lijken wat mij betreft op weinig gebaseerd. <
>
U kunt u nu nog aanmelden voor het symposium via www.deboomkwekerij.nl/drones-symposium.
<
Wat nieuw is, vangt snel de aandacht. Alleen dat al is een reden om drone-beelden te gebruiken. Want zichtbaarheid van het bedrijf en het assortiment is tegenwoordig een eerste levensbehoefte. Niet voor niets was het thema van Plantarium dit jaar ‘Show it!’ „Wij hebben anderhalf jaar geleden een adviestraject gedaan met PEP Business Creators waarbij onze
vraag was: hoe zet je jezelf beter op de kaart? We wilden meer naamsbekendheid, onder andere via social media. We hebben daar geleerd dat Youtube consequent in de top-drie van zoekmachines staat. Dus daar moet je aanwezig zijn. Bewegend beeld is tegenwoordig heel belangrijk”, vertelt Petra Groen-Wezelenburg van T. Wezelenburg Handelskwekerijen in Boskoop.
Via een collega-kweker met goede ervaringen vond ze een amateurfilmer, die zowel op de grond als met een drone gefilmd heeft. Ze heeft vervolgens zelf gemonteerd. De uitgaven waren daarmee gering. „De film is met name bedoeld voor nieuwe klanten die niet de tijd hebben om het bedrijf te bezoeken. We hebben de film op Plantarium en op de Engelse beurs Four Oaks gebruikt. We willen overbrengen dat we een net bedrijf zijn met een gevarieerd en aantrekkelijk sortiment”, vertelt ze. De film wordt nog verbeterd en uitgebracht in meerdere talen. Maar beelden vanuit de lucht hebben nog een bijkomend voordeel, vult Jaap Wezelenburg aan: „Ik kon aan een bepaalde strook land zien waar de groei achterbleef en waar dus iets moest gebeuren, zoals grondverbetering, meer bemesting of
drainage.” Kwekers melden stuk voor stuk dat ze veel reacties krijgen op dronebeelden en dat die zeker bijdragen aan een goed beeld van het bedrijf.
„Sommige klanten bedienen we al twintig jaar, maar zij zijn - vanwege de afstand - nog nooit hier geweest. Zij reageren heel positief: ’we wisten niet dat het zo groot was en dat jullie zoveel machines hebben’. Op deze manier krijgen ze snel een goed overzicht”, vertelt Harold Oude Luttikhuis van Leuveld Boomkwekerijen in Denekamp. Hij heeft meerdere mensen een dronefilm laten maken en de beste uitgekozen. Die was overigens gemaakt met de beste camera. De kosten waren enkele honderden euro’s. Ook Berry van den Biggelaar in Best kreeg verraste reacties van klanten die blijkbaar voorheen toch geen volledig beeld van het bedrijf hadden, vooral van de omvang. „Met zo’n luchtopname komt dat toch beter over; in een heel korte tijd zie je alles”, vertelt hij. De kweker heeft in
zijn film speciale aandacht voor een unieke snoeimachine voor coniferen. Binnenkort wil hij nog meer filmpjes van werkzaamheden op Youtube zetten. Ook hij heeft gebruik gemaakt van een kennis in de buurt.
Johan Bitter van Wencop Kwekerijen in Barneveld heeft met een professional gewerkt. „Hij had het over een ’lange film’, maar daar bedoelde hij drie minuten mee, terwijl wij aan een kwartier dachten. Verder vertelde hij dat het erg aan de muziek ligt of mensen de film afkijken”, vertelt hij. Om de kwekerij mooi over te laten komen, hebben de medewerkers een week lang gewerkt om de zaak helemaal onkruidvrij te krijgen. Er is 3,5 uur gefilmd en Bitter is er steeds bij geweest om te instrueren waar de aandacht op gericht moest worden. „De reacties zijn boven verwachting”, zegt hij. „Het is vaak lastig om klanten op de kwekerij te krijgen, maar nu zijn ze zo nieuwsgierig geworden, dat ze wel komen. Dat is wat een goed gemaakte film kan veroorzaken.” <
TreeCommerce
Hét digitale communicatie platform voor de boomkwekerij.
De officiële dealer van Mayer
and ederl in N elgië. & B
Meld u aan en vergroot uw verkoopkansen! Volg TreeCommerce ook via twitter: @Treecommerce
www.visser.eu/potmachines www.treecommerce.com
Hulpstoffen voor gewasbescherming Hasten, Elasto G5 en Atplus verbeteren de effectiviteit van gewasbeschermingsmiddelen en groeiremmers SURfaPLUS BV, Wageningen tel: 0317-451217 e-mail: info@surfaplus.com www.surfaplus.com/trading
Compleet in teeltvloeren Telefoon: 0182 - 351144 • Bergambacht info@houdijkdenboer.nl • www.houdijkdenboer.nl
+ '( %$..(5
( ;3(57,6(%85($8
Specifieke boomkwekerij schade-expertise bij: • schade aan plantopstanden • schaderegeling • onteigening • planschade • LRGD geregistreerd deskundige • NIVRÉ Register-Expert • Lid N.V.A.E. • Tevens uitgave Prijzenregister Boomkwekerijproducten De Akker 100, 2743 DP Waddinxveen bakkerexpertise@planet.nl
www.bakkerexpertise.nl
VDH Foliekassen BV com
Aan- en verkoop, onteigeningen, taxatie en bedrijfsbegeleiding van boomkwekerijen Engelandlaan 58 2391 PN Hazerswoude-Dorp I ITC Boskoop T: 0172 - 53 48 79 W: www.vdsm.nl E: info@vdsm.nl
Tel: 0031 (0) 172 2359 90 Fax: 0031 (0) 172 2359 95 Mail: info@foliekassen.com Web: www.foliekassen.com Frankrijklaan 9 2391 PX Hazerswoude-dorp (NL)
Hoewel het afgelopen weken wel heeft geregend, was dit voor veel planten aan de late kant. Het lijkt er een beetje op dat de nazomers warmer worden. De afgelopen jaren waren de maanden oktober en november extreem warm. Dit jaar is vooral september een extreem warme maand geweest. Al deze vreemde omstandigheden hebben invloed op het ritme van de plant. Voor de vaste planten is het belangrijk dat ze de kans krijgen om op tijd af te gaan sterven. Tijdens dit afstervingproces is de ondergrondse plantgroei het grootst. Tijdens de droge, warme periode hebben de planten vrij stug gestaan en misschien soms wel eens de neiging gehad om aan afsterven te denken. Door de regelval van begin oktober is hij weer helemaal opgeleefd en gaat de nu uit de grond vrijgekomen stikstof opmaken. De kans dat deze planten over een kleine maand niet in rust gaan is dus vrij groot, zeker als de temperatuur net als de vorige jaren niet zakt is het voor de planten moeilijk om een goed ritme te vinden. Door op tijd water te geven, blijft de mineralisatie op gang en zal de plant gedurende het hele seizoen de in de grond opgeslagen voeding kunnen gebruiken. De plant kan gewoon door blijven groeien terwijl in het najaar niet alle nog niet gemineraliseerde
stikstof voor de plant vrijkomt, op een moment dat het eigenlijk niet wenselijk is. Al onze goede zorgen ten spijt, maakt toch de beschikbaarheid van water uit wat de beschikbaarheid van de voeding vanuit de grond is. Door geen water te geven wordt in een jaar als dit de regie uit handen gegeven.
In het begin van het groeiseizoen is er op erg veel plaatsen extreem veel regen gevallen. Dit was, als de planten geen schade hebben ondervonden, een veel makkelijkere start dan vorig jaar toen de eerste echte regen pas eind juli viel. Toch hebben deze natte omstandigheden gezorgd voor een net iets oppervlakkiger wortelgestel. Dit heeft twee belangrijke gevolgen. Door de dunner bewortelde laag heeft de plant eerder last van droge periodes verder in de teelt. Tevens kan een deel van de mineralisatie in de grond vanuit de diepere lagen, waar nu geen wortels zitten, niet worden opgenomen. Juist door de omstandigheden bij de start, moet er later in de teelt eerder worden ingegrepen. Eigenlijk komt het er op neer dat we niet alleen op ervaring moeten vertrouwen, maar ook nieuwe inzichten moeten ontwikkelen. <
Als wortels na verplanten niet goed kiemen, kan de aanslag problemen geven, zeker als het droog is. Regent het deze periode niet regelmatig, dan kan het nodig zijn om zelf goed te beregenen. Ook na het rooien van plantmateriaal is het noodzakelijk om de wortels vochtig te houden. Omdat de nachten kouder worden en de daglengte afneemt, is de hoeveelheid benodigd water bij het beregenen beperkt. Overdrijf dus niet; 10 mm in het najaar is gelijk aan 30 mm in de zomer. Teveel kan structuurbederf in de hand werken en daarmee de lucht rondom de wortels schaars maken, waardoor de planten niet goed aanslaan. Structuurbederf is in veel beplanting en zaailingen die de winter over blijven staan, sowieso de grootste vijand voor de groei in het volgende seizoen. Op plaatsen waar de grond te vast zit, zijn er enkele maatregelen mogelijk om nu uit te voeren. Allereerst is er de wielpadwoeler. Hiermee kunt u het water dat eventueel in de bovenlaag blijft hangen gedurende najaar en winter, goed helpen om af te voeren naar de diepere lagen en de sloten. Voer deze behan-
deling uit na de laatste onkruidbestrijding, zodat u voorlopig niet meer over de grond hoeft te rijden. Daarnaast is mulchen met groencompost, champost of bladmulch een goede optie om de bovenlaag open te houden en te voeden. De keuze is afhankelijk van het gewas en de voedingstoestand van de bodem. Wat de onkruidbestrijding betreft is het goed kijken hoe groot de onkruiddruk nu is. Wellicht is het nu nog een optie om het perceel na te lopen en te spuiten met een contactmiddel, zodat u de bestrijding met behulp van bodemherbiciden tot begin november kunt uitstellen. U hebt dan meer keuze in middelen. Ook is er een langere nawerking, wat het effect gedurende de winterperiode vergroot. Vooruit denken is cruciaal, ook gezien de beperkingen op de etiketten en keuze aan middelen gedurende het jaar. Door goed vooruit te werken is het mogelijk om met lage volumes bodemherbiciden, in combinatie met mechanische onkruidbestrijding of laagvolume-spuittechniek, het onkruid goed te kunnen beheersen. <
Door de vele regen in Zuid-Nederland afgelopen zomer kon u zich afvragen: zullen de bomen nog de gewenste lengte en het aantal takken krijgen in het najaar? Schoffelen en lostrekken van de grond, zodat er weer zuurstof in kan komen, bleken goede teeltmaatregelen te zijn geweest. Binnen het koepelproject Plantgezondheid zijn bodemanalyses uitgevoerd waaruit is gebleken dat percelen lage waarden aan bodembacteriĂŤn bevatten. Voedingselementen bleken op de lichtere zandgronden uitgespoeld te zijn. Op basis van grondmonsters is er gewerkt met bladmeststoffen, maar ook met kunstmest. In augustus en september hebben de bomen de achterstand weer ingelopen. Bespuitingen met melasse en micro-organismen zorgden voor een snelle toename van het aantal bodemorganismen. In eenjarige appelbomen en een- en tweejarige perenbomen is het dan ook raadzaam om zo lang mogelijk te blijven doorgaan met schoffelen. Hierdoor zal de bodemstructuur verbeteren en de groei gestimuleerd worden. Op enkele kwekerijen is onlangs Japanse haver of rogge ingezaaid tussen de peren-
en soms ook appelbomen. Doel hiervan is de uitspoeling van nitraten te verminderen en de groei van bomen te remmen. Door rogge in te zaaien worden oculaties tevens beschermd. Japanse haver heeft weer als voordeel dat dit de schadelijke populatie van bodemaaltjes remt. Groenbemesters inzaaien is ook goed voor de structuur van de grond. Door de inzet van steeds meer mechanisatie zie je namelijk steeds meer verdichtingen in de grond. Inzaai voor de winter zal voorkomen dat de grond verder dichtslaat door de regen in de winter en in het voorjaar. Tegen schurft is al veel met spuitzwavel en captan gespoten. Binnenkort zult u ook tegen vruchtboomkanker spuiten. Er is nu een verruiming van de toelating van captan. Merpan Flowable mag nu neerwaarts gespoten worden in een maximale dosering van 4 l/ha. Volgens het etiket mag u dit middel maximaal twee keer spuiten. Tegen schurft mag u het middel 15 keer per jaar toepassen, in een dosering van 2,8 l/ha. Dankzij deze verruiming kunt u schurft en vruchtboomkanker onder controle houden. <
Importeur van o.a. Ferrari in de Benelux. Kijk voor meer informatie op: www.lozeman.nl of bel ons op nr. 0481-371423
EEN COMPLEET ASSORTIMENT Tuinfrezen van 5,5 pk t/m 14 pk. Veel aanbouwwerktuigen uit voorraad leverbaar: klepelmaaier, rotorkopeg, overtopfrees, frontveger etc. Neem contact op voor: een demonstratie, meer informatie of de dealer bij u in de buurt. Lozeman tuinmachines Bemmelseweg 64 6662 PC Elst tel: +31 481371423 www.lozeman.com
Uw specialist in grondbewerking en onkruidbestrijding Steketee IC Weeder
De IC is Steketeeâ&#x20AC;&#x2122;s automatische schoffel machine die camera beelden gebruikt om te berekenen waar de planten staan om zo nauwkeurig en snel om en tussen de planten te kunnen schoffelen.
Wiedeg
Met deze wiedeg is het mogelijk om de druk van de tanden centraal te verstellen. Dit gebeurd door middel van een hydraulische cilinder.
Schoffel machine
Schoffel machines kunnen voor- of achterop de tractor gemonteerd worden. Het is ook mogelijk om de schoffel bij te sturen doormiddel van een camera of GPS-besturing.
Vinger wieder
De Steketee vinger wieder is speciaal ontworpen om kleine onkruiden te verwijderen in de planten rij.
Machinefabriek Steketee BV * +31 187 616100 * www.steketee.com
Ruim 39.000 bezoekers kwamen van 4 tot en met 6 september naar de beurs in Keulen en dat waren er 6% meer dan bij de editie van vorig jaar. Leveranciers van trampolines, bloempotten en barbecues tuimelden op de beurs over elkaar heen. Bezoekers die op zoek waren naar groene producten konden van de negen hallen er dan ook gerust zeven overslaan. Toch onderschrijft de beursorganisatie het belang van groen en is het de laatste jaren beleid om het aandeel van groen op de beurs te laten groeien. Een belangrijke stap in dit vergroe-
ningsproces is de samenwerking van Spoga+gafa met Landgard geweest. Dit jaar hield de Duitse kwekerscoöperatie voor de derde keer haar huisbeurs in de vorm van een orderbeurs op de vloer van Spoga+gafa. Voorheen hield zij die altijd op eigen terrein in Straelen-Herongen, maar op de beurs was ook wel het geluid te horen dat de ontwikkeling van de najaarsbeurs van Landgard stagneerde. De samenwerking tussen Spoga+gafa en Landgard lijkt daarom beide partijen erg goed uit te komen. Tijdens de beurs werd bekend dat Landgard ook de komende drie jaar
haar orderbeurs op Spoga+gafa zal houden. Spoga+gafa is daarmee voor de komende drie jaar verzekerd van een ’groene long’ op de beurs, zoals zij het zelf noemen, en voor Landgard betekent de verlengde samenwerking dat zij doorgaat op de ingeslagen weg. ,,Met de voorjaarsbeurs Frühjahrsordertage in Herongen en de Pflanzenordertage in het najaar hier op de Spoga+gafa hebben we twee beurzen waarbij we per beurs deels een ander publiek kunnen verwelkomen. Met name op de Spoga+gafa kunnen we nieuwe, vooral internationale klanten be-
>
reiken’’, stelt Sabrina Boßmann, hoofd communicatie bij Landgard. ,,Bovendien zien we dat we hier ieder jaar meer aanloop krijgen op onze orderbeurs.’’
Een belangrijke klantengroep die de orderbeurs van Landgard bezoekt, bestaat uit managers en inkopers van de ruim dertig eigen, overwegend Duitse cash-and-carry’s. Die nodigen op hun beurt weer hun klanten uit waardoor volgens Landgard het aantal groene inkopers op
Spoga+gafa groeit. Vergelijkbaar met bijvoorbeeld het Product Promotie Plein bij GroenDirekt staan onder de rook van de orderbeurs zo’n dertig kwekers met kamerplanten en boomkwekerijproducten. Zij zijn – onder voorwaarde van lidmaatschap van Landgard – door Landgard gevraagd om deel te nemen of hebben zelf om een plekje gevraagd. Landgard heeft de kwekers naar eigen zeggen een voordelig aanbod gedaan, waarmee kwekers net wat makkelijker over de streep zijn getrokken. Toch zijn van de kwekers die er staan positieve geluiden op te tekenen. Zo noemt Jan Schlangen van het Duitse Saterplant, dat voor de tweede keer aan de Spoga+gafa deelneemt, de beurs een prima beurs voor de klanten waarop hij zich richt. ,,Voor mijn heestersortiment in P11 zoek ik vooral klanten met grootschalige actiematige verkoop. En die klanten lopen hier. Het zijn daarbij niet alleen de inkopers van groen, maar ook de hoogste bazen van diverse bouwmarkten.’’ Twan Bouten van Vergeldt en Bouten boomkwekers spreekt ook positief over de beurs. ,,De bemiddelaars van Landgard lopen hier met hun klanten en ook de inkopers van de Landgard cash-and-carry’s komen voorbij.’’ Of deze beurs door boomkwekers wordt onderschat? ,,Ja,
dat zou best wel eens kunnen. Ik sta hier voor het tweede jaar en doe hier goede contacten op.’’
Als je de kwekers niet meerekent die deelnemen onder de vlag van Landgard, is het aantal groene bedrijven op de vingers van één hand te tellen. Eén van hen is het Duitse zu Jeddeloh Pflanzen, waar Jan Schuiver medeverantwoordelijk is voor de verkoop aan tuincentra: ,,Sinds Spoga+gafa drie jaar geleden de weg van vergroening is ingeslagen, zijn wij na een aantal jaar afwezigheid hier weer aanwezig. De beurs is voor ons vooral een meet & greet met klanten waarbij verkoop niet direct vooropstaat. We treffen hier bijvoorbeeld veel leden van Industrieverband Garten (IVG), een samenwerkingsverband van leveranciers in de groenbranche.’’ Een ander samenwerkingsverband waarvan veel leden Spoga+gafa bezoeken, is Handelsverband Heimwerken, Bauen und Garten (BHB). Deze brancheorganisatie met zo’n 220 leden, met name Duitstalige doe-het-zelf-ketens, organiseerde tijdens Spoga+gafa een congres voor haar leden en had een eigen stand op de beurs. ,,De vertegenwoordigers van deze bedrijven zie ik graag in mijn stand’’, zegt Uwe Marken van
het Duitse AVS dat boomkwekerijproducten levert aan met name grote retailers. ,,Het zijn vaak niet eens de groeninkopers die bij mij in de stand komen, maar mensen hoger in de organisatie. Als zij iets interessants zien, kunnen zij vervolgens hun groen-inkoper erop afsturen.’’ Peter Botz is voorzitter van Verband Deutscher Garten-Center, brancheverening voor Duitse tuincentra. Hij is blij dat Spoga+gafa initiatieven neemt om de beurs te vergroenen, maar ziet ook dat er wat dat betreft nog veel te winnen is. ,,De aanloop van onze leden op deze beurs is goed en we hebben daarnaast ook een groep van vijftig collega’s van Zwitserse tuincentra op bezoek gehad. Ik hoor van hen geluiden dat ze het groenaanbod beperkt vinden, maar de beurs is voor hen toch wel een goede plek om ideeën op te doen.’’
Voor ideeën kunnen bezoekers dan ook terecht bij het enorme aanbod aan standhouders met de laatste trends in ’garden living’ – van potten en vazen tot tuinmeubilair en barbecues. Op groengebied is Landgard een van de partijen die bezoekers ideeën levert en nieuwe concepten toont. Vorig jaar introduceerde de kwekers-
organisatie al een aantal concepten, en tijdens Spoga+gafa waren er dit keer wederom nieuwe initiatieven te zien. ,,Voor ons zijn eigen concepten een steeds belangrijkere manier om de verkoop te bevorderen’’, zegt Boßmann. ,,We moeten verhalen vertellen en daarmee onze producten van emotie voorzien.’’ Een nieuw Landgard-concept is Wunder Weihnacht, waarbij onder andere conifeertjes worden omgetoverd tot kerstproduct. Ook het concept Let love grow is nieuw. Hierbij speelt Landgard in op Valentijnsdag als moment om planten cadeau te geven. Op de beurs was binnen dit concept onder andere tuinhortensia te zien, maar gelet op de tijd van het het jaar waarin Valentijnsdag valt, kiest Landgard tegen die tijd voor kamerhortensia.
,,Weet je waar je echt moet zijn geweest?’’, zegt een kamerplantenkweker, om vervolgens zelf het antwoord te geven. ,,In de conceptstore van EFSA. Daar kun je echt zien wat trend is. Ik gebruik veel sierpotten voor mijn Phalaenopsis en omdat ik wil weten wat er te koop is, zorg ik dat ik daar ben geweest.’’ In de EFSA-conceptstore geeft Kees de Haan uitleg over wat er in de ongeveer 700 m² grote stand is te
zien. ,,Bij tuincentra gaat de verkoop niet vanzelf’’, zegt de eigenaar van De Haan Retail Support. ,,Hier willen we tuincentrumeigenaren aan het denken zetten, wat ze anders zouden kunnen doen. Zo laten we bijvoorbeeld een kant-en-klare tuin van 6 m bij 12 m te zien. Ik vraag tuincentrum ondernemers ook wel eens – vooral om ze te prikkelen – hoeveel tuinen ze die week verkocht hebben. Maar tuincentra verkopen dus geen complete tuinen, terwijl veel consumenten die daar binnenkomen echt niet weten wat ze moeten kopen. Kanten-klare tuinen zijn dan voor consumenten een hulpmiddel.
Alles bij elkaar lijkt de Spoga+gafa voor kwekers een paar belangrijke troeven in handen te hebben. Zo wordt de beurs goed bezocht door - de overwegend niet-groene - vertegenwoordigers van tuincentra en wereldwijde doe-het-zelf-ketens. Daarnaast komen op de orderbeurs van Landgard in ieder geval groene inkopers af. Toch lijkt het vooralsnog een beetje een kip-en-ei-verhaal. Als het aantal groene stands groeit, zal ook het aantal groene inkopers groeien. Maar om het imago van de beurs groener te maken, lijkt nog wat meer tijd nodig te zijn. <
hebe thuj a
buxus erus junip mus y euon
Smidstraat 1, 6691 ES Gendt, Nederland www.wilbertstek.nl
aris aecyp cham ilis b o n s lauru dula lavan psis o j u th
prun us rosm arin us thym us taxu s ilex
Kwekers van bladhoudende Prunus hebben niets te klagen over hun afzet. Dat geldt voor zowel planten in de volle grond als voor planten in pot. Bij Roelands Boomkwekerijen zag Jack Roelands dat dit voorjaar de meeste van hun Prunus-planten goed wegliepen. En nog steeds is de stemming onder afnemers goed. „De aanlegmarkt vraagt meer Prunus dan voorheen”, zegt Roelands. Bij Prunus in pot en vollegrond lijkt sprake van krapte in het aanbod. Zo
zegt kweker Hans Huijbregts dat al zijn leverbare planten al uitverkocht zijn. „Ik denk dat er zelfs sprake is van een ongezonde situatie. Doordat de vraag nu zo goed is, hoor ik alweer dat er veel meer gestekt wordt. Over een paar jaar ziten we dan misschien weer in een heel andere situatie.” Van de verschillende cultivars die Huijbregts kweekt ziet hij dat met name de vraag naar P. lusitanica ’Angustifolia’ groter is dan naar bijvoorbeeld P. laurocerasus-cultivars. „De kleinbladige ’Angustifolia’ is momenteel ’in’”, zegt hij daarover. Bij De Kuil Hedging heeft Gerard van Lokven hiervoor ook nog een andere verklaring. „Het is alweer een aantal jaar geleden dat juist ’Angustifolia’ veel vorstschade opliep. Na een aantal mildere winters zijn afnemers dat weer vergeten.” Hij
zegt positief het najaarsseizoen in te gaan. „Volgende week (week 41, red.) beginnen we met rooien, maar we hebben nog weinig verkocht. De handel is daghandel geworden, maar er is al wel voldoende vraag.” <
Groen-Direkt hield 27 september voor het eerst een beurs die in het teken stond van de verkoop van uitgangsmateriaal. De afzetorganisatie richt zich hierbij met name op buitenlandse klanten die naast een tuincentrum ook een eigen kwekerij hebben. „Deze eerste beurs was een goed moment om een begin te maken om de markt in kaart te brengen. We moeten er in de komende periode achter komen wat kwekers willen en waarnaar onze klanten op zoek zijn.” Daarbij wordt volgens Koert gekeken naar de rol van de lagenbeurs, naar de rol van het Product Promotie Plein en naar de mogelijkheden van verkoop via het online-
platform van Groen-Direkt. Over de eerste editie van de uitgangsmateriaalbeurs zegt hij:„We hadden de lat vooraf niet te hoog gelegd en daarom valt het nu ook niet tegen.” Jaap Wezelenburg, deelnemer aan het Product Promotie Plein en producent van met name zwaarder halfwas-materiaal, noemt de beurs voor herhaling vatbaar. „Qua verkoop wil je altijd meer, maar ik ben vrij positief. Ik heb nieuwe contacten opgedaan en wat mij betreft is de beurs voor herhaling vatbaar. En dat herhalen moeten we ook een aantal keer doen om het bij klanten bekender te maken dat Groen-Direkt ook een partij is waar ze uitgangsmateriaal kunnen kopen. Want dat is voor mij toch wel een beetje de vraag: gaan er wel voldoende klanten naar GroenDirekt komen om uitgangsmateriaal te kopen?” Deelnemer aan het Product Promotie Plein Anton Buitenhuis wist vooraf niet goed wat hij van de beurs kon verwachten. „Zo'n beurs in deze
tijd van het jaar is toch lastig. Ik vond de opkomst een beetje tegenvallen. Er was weinig aanloop van buitenlandse klanten en de klanten die er liepen kwamen vooral voor andere producten als uitgangsmateriaal. Toch was het ook weer geen slechte beurs.” Betrokkenen waren het na afloop van de beurs met elkaar eens dat het beter is om volgend jaar met de uitgangsmateriaalbeurs aan te sluiten bij de twee grote beurzen van GroenDirekt in het voor- en najaar. <
Verwachting is dat de bestellingen na de pluk van appels en peren binnenkomen. Fruittelers in diverse landen hebben namelijk al ruim van tevoren nieuwe aanplant gepland. Dat ze nu nog maar weinig leveringen van bomen hebben vastgelegd, heeft vooral te maken met hun liquiditeitspositie. Onder bedrijven zijn wel grote verschillen in die positie. Sommige fruittelers verkeren in financiële moeilijkheden door lage fruitprij-
„We verkopen dit jaar opvallend veel siergrassen, waaronder veel Pennisetum ’Hameln’. Mensen plaatsen potten bij de voordeur en vullen de open gaten in de borders op. Het was mooi weer en daarom zijn ze in hun tuin bezig geweest. Door de mooie nazomer loopt het seizoen lang door.
zen in Europa. Daardoor kunnen ze bijvoorbeeld niet eens hun gewasbeschermingsmiddelen betalen. De Europese fruitteelt lijdt nog steeds onder de handelsboycot door Rusland. China is nu wel open voor peren uit Europa, maar dat land neemt nog niet zoveel fruit op waardoor de druk in Europa kan zakken. De lastige situatie in de fruitteelt vertaalt zich logischerwijs door naar de aankoop van bomen. Nederlandse kwekers ondervinden bovendien concurrentie van Poolse en Italiaanse kwekers die bijvoorbeeld wel vergunningen hebben om Rusland te bedienen. Rusland heeft al wel grond- en bladmonsters genomen in Nederland. Als de uitslag gunstig is kan Nederland weer vruchtbomen naar Rusland exporteren.
Ook de heide loopt nu erg goed. Het vult erg en voor €5 heb je er drie. Het staat meteen mooi, en dat willen de klanten. Dat geldt ook voor Gaultheria en Skimmia.”
„De verkoop van laurier, haagbeuk en gewone beuk neemt nu weer toe.
De export van bomen naar China verloopt moeizaam. Vorig jaar zijn wel zendingen toegelaten, maar ook afgelast vanwege ingetrokken importvergunningen in China. Tot nu toe bieden fruittelers in met name West-Europa de meeste vastigheid in de afzet van vruchtbomen. <
Men is terughoudender met Buxus als haag in verband met de schimmel. Bovendien is een buxushaag onderhouden veel werk.”
„Mensen kiezen meer voor schuttingen en bestrating. Dat zie je in nieuwbouwwijken goed terug. Daar zie je veel minder bomen, terwijl een boom veel diepte aan de tuin geeft. Dakplatanen en leibomen worden wel verkocht evenals fruitbomen. Dat eten uit eigen tuin in is, was dit jaar goed te merken. En omdat fruitbomen er in verschillende vormen zijn, hoeven ze niet zoveel plek in te nemen. Blauwe bes hebben we trouwens ook veel verkocht.”
„We hebben een inkoper op de veiling in Aalsmeer. Daarnaast werken we met vaste kwekers. Zo zijn heesters, bomen en fruit productgroepen met vaste leveranciers.” <
media
„De stemming op onze najaarsbeurs, eind augustus, was goed. De afgelopen jaren verkochten Gartenbaumschulen (tuincentra met vaak een hoveniersbedrijf erbij) in de zomer niet goed, maar afgelopen zomer juist wel. Die stemming is een belangrijke graadmeter voor de Duitse markt. Het gaat daar echt beter. Eenzelfde stemming merkte ik ook op de GaLaBau, waar vooral hoveniers en ook veel gemeenten kwamen.
We schenken nu wel meer aandacht aan relatiebeheer. Ons verkoopteam is meer op de weg, en onlangs is er nog een verkoper bij gekomen. Zodat we sneller contact kunnen hebben met klanten, en zodat we ook onze online-verkoop kunnen uitbreiden. In het voorjaar hebben we vooral tuincentra als klanten. Die zijn in de herfst gewoon heel voorzichtig met inkopen; ze willen voor de winter bijna geen voorraad meer hebben – helaas maar waar. Dat betekent dat wij meer op maat inkopen. We zijn twee keer per week onderweg om producten bij kwekers op te halen, dus we kunnen wel snel reageren als er bijvoorbeeld een product op is. Hoveniers kopen eigenlijk het hele jaar door in. In de herfst beleveren we ook grotere klanten die hoveniers
beleveren. En ook grotere kwekerijen in het buitenland willen in de herfst graag hun producten om op te planten, of om op te potten. Hoe de groei was dit jaar? Later gestart, maar de maatvoering verschilt nu niet veel van vorig jaar.” <
„Ondanks de omstandigheden die tegen zitten, is de aanleghandel zeker niet slecht. De vraag komt langzaam op gang, maar is nog niet wild. We sturen toch ook al flink wat kluitgoed af, hoewel dat met risico’s gepaard gaat. Voor ons zijn landen als Denemarken, Zweden, Engeland, Zwitserland en Frankrijk momenteel belangrijke afnemers. Engeland is wat terughoudender met de import vanwege de onzekerheid over de aankomende Brexit. Klanten kopen alleen wat ze op zeker nodig hebben. We proberen hen warm te houden en zo de grip op de markt niet te verliezen. Vorige maand waren we voor het eerst actief tijdens de Engelse Four Oaks Trade Show, een belang-
rijke tuinplanten- en bomenbeurs in Engeland. Dat heeft weer wat nieuwe klanten opgeleverd. Uit gesprekken op die beurs maakte ik op dat de afzet van struiken en bomen op de Engelse markt heel sterk is, maar dat ze ook wel huiverig zijn. De meeste klanten zijn tegen een Brexit, ze vrezen dat het negatief zal uitpakken voor de handel. Wat in Engeland de afgelopen weken weer aantrekt, is de postorderhandel. Dat segment is er heel populair voor het bestellen van tuinplanten. We werken er samen met verschillende postorderbedrijven, die juist wel voorraden durven aanhouden om snel te kunnen leveren. Het valt me op dat de vraag naar extra zware bomen en meerstammige struiken bij de aanleg toeneemt. Daar profiteren onder meer de Parrotia en de Liquidambar van. De consument heeft geen geduld om lang te wachten op een volgroeide boom en koopt meteen een grote. De vraag naar Buxus loopt nog altijd terug, naar Zwitserland gaat al vrijwel niets meer. Taxus blijft aardig doorlopen.
Gelukkig maar, want daar zie ik weer wat overproductie ontstaan. Deze week ga ik naar GrootGroenPlus. Voor mij is het de beste beurs van Nederland voor ons vakgebied. Ik hoop er een algemene indruk te krijgen van de stemming onder leveranciers, maar natuurlijk ook om nieuwe producten te ontdekken of leveranciers die voor bestaande producten een betere prijs of kwaliteit bieden. Het is heel belangrijk om regelmatig opnieuw afwegingen te maken.” <
In Aalsmeer vindt van woensdag 2 tot en met 4 november de Royal FloraHolland Trade Fair plaats. Thema van deze handelsbeurs is ’The future is now!’, wat terugkomt in het aanbod op de beurs en in het Royal FloraHolland House: ontmoetingsplek voor bezoekers en deelnemers. Er zijn presentaties over onder andere Urban Green Living en de invloed van digitalisering op consumentengedrag. Op de beurs laten zo’n 650 kwekers en 50 veredelaars hun nieuwste sierteeltproducten zien. De beurs is woensdag en donderdag open van 9 tot 17 uur, vrijdag van 9 tot 15 uur. Meer informatie: floraholland.com