BKW 5-2017

  

4 Commentaar: Tevreden 4 Opinie: ’De app Maatwerk is innovatief en nuttig voor de hele sector’ 6 Cao Open Teelten: de kip mag vier maanden langer broeden 8 Altijd verdienmodel achter onderzoek Botany 11 Zo denkt politiek Den Haag over ’groen’ 14 Ondernemersvragen: Moet ik toeslagen doorbetalen in de vakantie?

15 Alternatieven voor zwavel zijn schadelijker 16 Innovaties op weg naar praktijktoepassing 20 Dick Nieuwesteeg: ’Het vak zou meer gebruik mogen maken van de KVBC’ 23 Ongekend: x Mahoberberis 24 Teeltadvies: Snoei laanbomen tijdig

29 ’Wateroverlast is kans voor tuincentra’ 30 Consumentenmarkt haalt aanlegmarkt in bij vraag naar duurzaamheid 32 Boomkwekerijomzet 2016 bij alle veilingen in de plus 34 Markt & Afzet: Prijsdruk Helleborus door onstuimige groei 37 Hoe loopt ‘t?

38 LTO Nederland Vakgroep Bomen en Vaste planten 39 Vaktaal en Agenda

klimaatneutraal natureOffice.com | NL-077-331716

gedrukt

gaan heel hard en het is maar de vraag of het volgend jaar nog innovatief is.” „Ik gaf ons vooraf wel een redelijk goede kans. Naast ons, was André van Zoest genomineerd voor de bedrijfsvoering en de rupsrooier van Rijnbeek & zn. Een bedrijfsvoering kan innovatief zijn, maar daar kunnen andere kwekers niet zoveel mee. Ook de rupsrooier, wat een mooi apparaat is, is voor een beperkt aantal kwekers interessant. Onze app daarentegen is voor de hele sector bruikbaar.”

„Nee, de STIP kwam eigenlijk net te vroeg. Het draait momenteel nog in een pilot om de laatste puntjes van verbetering aan te kunnen brengen.

Als het op de markt komt, moet het namelijk helemaal goed zijn. Maar het was nu of volgend jaar voor de STIP. Ontwikkelingen op dit gebied

„Het is een tool waarmee kwekers hun gewasbescherming kunnen registeren op perceelniveau en kunnen opzoeken welk middel ze tegen een bepaalde plaag of ziekte kunnen inzetten. Als ze een keuze maken uit de middelen, kunnen ze deze dus gelijk registeren.

Als een middel geen toelating heeft of al aan het maximaal aantal toepassingen zit, geeft de app dit aan.”

„De app wordt continu bijgewerkt. Als een toelating van een middel wordt aangepast, wordt dit in de app ook gelijk aangepast. Met de nieuwe etiket-

ten is het er voor kwekers namelijk niet makkelijker op geworden nu veel middelen maar een beperkt aantal keer per jaar ingezet mogen worden.”

„We hebben het ontwikkeld voor de boomkwekerij en aardbeienteelt, de twee sectoren waar wij onze klanten hebben. Maar in theorie kan je het natuurlijk ook naar andere sectoren vertalen.”

„Wij moeten nog even kijken hoe we de app in de markt gaan zetten. We hebben het in eerste instantie met name ontwikkeld voor onze klanten.

Maar het is natuurlijk een tool die voor de hele sector interessant is.” <

Daarnaast is er overleg over een seniorenregeling. Belangenbehartigers LTO, Anthos, CNV Vakmensen en FNV Agrarisch Groen voor bedrijven en medewerkers in de boomkwekerij zijn optimistisch dat voor 1 augustus een akkoord kan worden bereikt.

Jan van Leeuwen namens de LTO

Van den Berk Boomkwekerijen reorganiseert om gezond te blijven in de huidige marktsituatie. Van 81 arbeidsplaatsen in Sint-Oedenrode komen er 11 te vervallen. „De laanboomsector zit in zwaar weer, seizoen 2015/2016 was niet goed, ook voor ons niet. En voor dit seizoen ziet het er ook niet beter uit”, verklaart Pieter van den Berk. „Dan moet je de kop niet in het zand steken, maar handelen naar de situatie.”

Na de wortelsnoeier van MDE is nog een project uit het Innovatieprogramma Boomkwekerij gestopt: draadloze omtrekmeting met RFID. Bij nadere uitwerking bleek de kostprijs per boom te hoog. De toegekende PT-gelden gaan naar een nieuw project rond residu-onderzoek en naar het lopende project Ecosysteemdiensten van boomkwekerijproducten. Lees op pagina 16 een update van de lopende projecten.

De afzet van bos- en haagplantsoen laat voor het eerst sinds jaren weer herstel zien.

Dat meldt Van Oers Agro in een nieuwste sectorupdate. Volgens het accountantskantoor uit Zundert trekt de export aan en liggen de prijzen gemiddeld iets hoger. De afzet van containerteelt zit volgens Van Oers nog steeds in de lift. Bedrijven sloten het najaar met een omzetstijging af.

9,7% van de Nederlandse boomkwekers wil het bedrijf uitbreiden. Een jaar geleden ging het om 9,4%. Dat blijkt uit een inventarisatie van AgriDirect onder ruim 900 Nederlandse kwekers vanaf 1 ha bedrijfsgrootte.

Bedrijven met meer dan 20 ha hebben de meeste uitbreidingsplannen: 15,2%. Verder rekent 26,8% van de kwekers op een bedrijfsopvolger; in 2015 ging het om 25,2%.

11,7% van de kwekers wil het bedrijf stoppen of afbouwen. In 2015 was dit 11,6%.

Vakgroep Bomen en Vaste planten: „We hebben tot juni eigenlijk de tijd voor afspraken. Daarna zijn er twee maanden om de cao door de minister algemeen verbindend te laten verklaren. Iedereen is het erover eens dat we sneller moeten gaan. Met arbeidstijden zijn we een heel eind. Dan gaat het er bijvoorbeeld om dat iemand woensdagmiddag vrij kan hebben voor zijn kinderen, in ruil voor een ochtend werken op zaterdag.”

Een belangrijk bespreekpunt is de flexibiliteit binnen het zogeheten jaarurenmodel. Dat gaat over de arbeidsduur per jaar, met afspraken tussen werkgever en werknemer om een bepaalde periode langer of korter te kunnen werken. Van Leeuwen: „Van wanneer tot wanneer is dat? En het maximum is tien uur per dag.”

Onderhandelaar Leo van der Zon van LTO Nederland wijst op de tekstuele klus die met de huidige bepalingen over arbeidstijden moet worden geklaard. „Er kan in de huidige cao al veel, maar het is moeilijk opgeschreven. Het gaat om vier verschillende regelingen waardoor

Het ministerie van Economische Zaken zet samen met het bedrijfsleven een proeftuin op om precisietechnieken door te ontwikkelen voor de land- en tuinbouw. Staatssecretaris Van Dam stelt voor deze Nationale Proeftuin Precisielandbouw €2 miljoen beschikbaar en verwacht dat het bedrijfsleven de komende vier jaar €8 miljoen erin steekt.

Waar de proeftuin komt is niet bekend, maar zeker is wel dat er de nieuwste drones, robots en sensingtechnieken worden getest op bruikbaarheid voor bedrijven.

Boomkwekers lijken weinig schade te hebben geleden door de storm die 23 februari over het land trok. Kwekers uit Boskoop, Opheusden en regio Limburg meldden eigenlijk alleen voorspelbare schade als omgewaaide planten op het containerveld. De schade bleef onder andere beperkt omdat bomen nog niet in het blad zitten.

je elke keer weer uitzonderingen hebt. Als werkgevers zetten we voor arbeidstijden in op een kostenneutrale oplossing. Echte wijzigingen zijn voor de cao-tafel.” „De verlenging van de huidige cao is ook om seizoensarbeid en de omgang met senioren te kunnen regelen. Blijven er aparte struikelblokken en wensen over, dan schuiven we dat door naar de volgende cao.”

Anthos heeft graag een goede tekst op papier om duidelijkheid te scheppen over arbeidstijden. Directeur Alfons Zwetsloot: „Voor de boomkwekerij willen we precies weten hoe flexibel we kunnen zijn met vaste krachten, ook omdat er in deze sector relatief veel van zijn. Dat is een punt, omdat je binnen de open teelten nogal wat verschillen hebt.”

Ook Zwetsloot erkent dat al veel kan binnen de huidige cao. „Maar zoals het er nu staat, kan je dat op veel manieren uitleggen.” Wat precies de knelpunten nog zijn?

Zwetsloot: „Een broedende kip moet je niet storen. Het overleg is constructief, dus dat willen we zo houden. Er moeten afspraken tot stand kunnen komen tussen werkgevers en medewerkers om te kunnen variëren met

Veiling Rhein-Maas gaat in 2017 42 miljoen planten minder verhandelen dan door kwekers is aangeboden. Het gaat daarbij met name om Calluna, Lavandula en perkgoed. Aanvoerders konden tot eind 2016 via hun jaaraanvoermelding hun aanbod opgeven dat zij in 2017 via de klok wilden verhandelen. Dit aanbod is door assortimentsmanagers van de veiling beoordeeld en zij hebben hiervan vervolgens 42 miljoen stuks niet geaccepteerd. Deze producten komen dit jaar niet voor de klok, maar mogen nog wel voor bemiddeling (Klokservice) worden aangeboden.

In het artikel ’Een impressie van het nieuwe sortiment’ in de Boomkwekerij 4 staat de naam van inzender Vitroflora verkeerd.

Onno Zonneveld vertegenwoordigt niet Vitroplant, maar Vitroflora in Nederland en België.

de uren, afhankelijk van de drukte. Verder moet het mogelijk zijn dat werknemers een doordeweekse werkdag of een deel daarvan ruilen tegen werken op zaterdag. Inhoudelijk zijn we eruit maar nu moet het nog naar ieders tevredenheid op papier worden gezet.”

Dat de seniorenregeling niet zo ingewikkeld hoeft te zijn, te vergelijken met wat de glastuinbouw en hoveniers al hebben, vindt Zwetsloot voorbarig. „Het gaat om de financiering, de regeling moet worden betaald.

Denk daar niet lichtzinnig over.”

Vakbondsman Henry Stroek (CNV) is optimistisch over het afsluiten van een cao. Wel in het besef dat sommige werkgevers wat hem betreft de flexibiliteit te veel oprekken. „Voor arbeidstijden zijn we het eens over de kaders voor een jaarurenmodel, zoals bij de hoveniers. De ene dag zijn werknemers er langer bezig dan de andere en in de winter zijn ze langer thuis. Alleen heb je binnen de open teelten meer deelsectoren met eigen wensen. Alleen de kosten omlaag brengen, dat moet niet het doel zijn. Wel kan arbeid effectiever worden ingezet. Met slecht weer niet planten is dus logisch. Maar een zesde

dag invoeren binnen het jaarurenmodel; daarmee gaan we niet zo maar akkoord.

Denk aan een toeslag. En andere discussiepunten zijn dat de cao zich moet houden aan de Arbeidstijdenwet en de zeggenschap van de werknemer over zijn vrije tijd. Ik ga ervan uit dat we het eens worden. Zo'n cao is vooral bedoeld om piketpaaltjes te slaan voor de tien procent van de werkgevers die de randen opzoeken.”

Ook Marcella Bense van FNV bevestigt dat het eens worden over arbeidstijden veel tijd vergt. „De huidige regeling is ingewikkeld en ombouwen dus ook. In het algemeen blijkt de cao Open teelten niet op alle plekken waterdicht en dat levert in de praktijk problemen op. De teksten nalopen is een hele klus.”

Bense stipt aan wat er gebeurt als de cao niet op tijd gereed is. „Dan krijg je een verschil tussen bedrijven die wel en niet van de uitzondering op de WWZ gebruik mogen maken en dus een oneerlijke concurrentie op arbeidsvoorwaarden.”

Zolang er nog geen nieuwe cao is afgesloten, is er ook geen loonsverhoging. Blijft een akkoord uit, dan kunnen alleen georganiseerde bedrijven gebruik blijven maken van de uitzondering op de WWZ-regeling (ketenbepaling). <

Intratuin wil samen met de Cultuurgroep voor rozen en rozenonderstammen het imago van de tuinroos verbeteren. Dat kwam naar voren bij Intratuin in Elst, tijdens de jaarvergadering van de cultuurgroep. Bij Intratuin is de verkoop van tuinrozen sterk afgenomen, zei Niels Feller van de keten. „We willen de tuinroos via de presentatie weer sexy maken.”

Brancheorganisaties ontwikkelen voor ondernemers in de cao Glastuinbouw als Open Teelten alternatieven voor de certificeringsvereisten van huisvesting voor seizoenarbeiders. Daarnaast heeft LTO Nederland een conceptmodel van een volmacht ontwikkeld. De partijen doen dit om ondernemers toch de mogelijkheid te geven om huisvestingskosten voor werknemers in te kunnen houden op het minimum loon.

Ziekten en plagen bestrijden vanuit een weerbaar productiesysteem, de zogenoemde systeemaanpak, vergt een investering van €1 miljard, hebben de Topsectoren Agri & Food en Tuinbouw & Uitgangsmaterialen becijferd. Ze vragen de overheid daar een extra bijdrage voor van €100 miljoen in het kader van Nl Next Level. Naar verwachting verdient de investering zich binnen een termijn van 10 jaar terug.

Botany heeft een eigen R&D-afdeling (Research & Development) op het gebied van plantenteelt, met de nodige kennis en expertise. De onderneming is gevestigd in Horst-Meterik, op de voormalige proeftuin voor de glastuinbouw. De oriëntatie is tuinbouwbreed: je kunt er terecht met vraagstukken over kamerplanten, snijbloemen, groenten en fruit. „En ook boomkwekerijproducten”, zegt mededirecteur Peter Korsten.

Onderzoek en ontwikkeling aanvragen bij Botany gaat niet zoals vroeger bij het Productschap Tuinbouw, via een cultuurgroep en een sectorcommissie, maar je klopt rechtstreeks bij Botany aan. Een traject dat bijvoorbeeld naar een nieuw product leidt, een oplossing voor een probleem in de teelt of in het teeltsysteem begint met de eerste stap: een idee vormen.

Een idee kan al snel duidelijk zijn: je wilt bijvoorbeeld een nieuw product ontwikkelen om je daarmee op de markt te kunnen onderscheiden.

Dat kan een nieuwe plant, een beter ras of een innovatief teeltsysteem zijn. Het kan ook een nieuw middel voor gewasbescherming of bemesting zijn, want Botany heeft naast primaire productiebedrijven uit de tuinbouw ook bijvoorbeeld fabrikanten als opdrachtgevers. „Of een plant heeft een bepaalde inhoudsstof die waardevol kan zijn voor een bepaalde markt”, aldus Korsten.

Samen met de aanvrager wordt vervolgens het idee gescreend. Daarbij is het volgens Korsten belangrijk om antwoord te geven op deze vragen: „Is het idee op zich goed, zodat je eraan kunt verdienen? Komt er straks wel vraag naar? Wie gaat het kopen: dat kan nog wel een onzekere factor zijn. Maar er moet wel een verdienmodel achter komen.”

Een aanvrager kan zelf aan een idee willen verdienen, door verkoop dus. „Voor de fabrikant van een middel is het verdienmodel simpel: dat kwekers zijn product gaan kopen.” Het

Door opheffing van het Productschap Tuinbouw is de onderzoekswereld aan het veranderen. In een serie worden onderzoekspartijen voor de boomkwekerij belicht.

kan echter ook zo zijn dat een aanvrager een betere teelt wil bereiken dankzij een nieuw teeltsysteem.

Als een idee in principe goed is voor een verdienmodel, gaat Botany samen met de aanvrager op hoofdlijnen een businesscase opzetten.

Daarbij worden de kosten van een onderzoeks- en ontwikkeltraject afgezet tegen de verwachte baten, plus eventuele risico’s. Een kweker heeft altijd wel een verdienmodel in zijn hoofd, aldus Korsten. „Hij weet wel ongeveer wat hij wil verdienen.

Dat het iets moet opleveren, moet al wel in gedachten zijn.”

Dan worden de stappen in het traject uitgestippeld. De trajecten die via Botany lopen, nemen drie tot vijf jaar in beslag. Niet langer. „Na drie tot vijf jaar moet er wel geld verdiend worden, anders is het traject niet meer te financieren. Tenzij je een grote zak geld hebt en je het je langer kunt permitteren.”

Botany voert geen fundamenteel onderzoek uit, maar toegepast onderzoek, omdat er een businesscase achter zit. „Na vijf jaar fundamenteel onderzoek kun je geen geld verdienen; dat duurt veel langer.”

Fundamenteel onderzoek blijft volgens Korsten nodig voor de tuinbouw, wat in zijn ogen bijvoorbeeld onderzoek op moleculair niveau is. „Voor het bedenken van een ander teeltsysteem heb je geen fundamentele kennis nodig, maar toegepaste kennis: je raapt er globaal gezegd internationaal kennis voor bijeen en je geeft er een eigen draai aan.”

Die kennis moet dan wel toegankelijk zijn voor private bedrijven als Botany. „In theorie kun je kennis kopen, maar zo werkt het niet in de praktijk. Wij halen onze kennis bijna niet bij universiteiten, want kennis is hun intellectuele eigendom. In Wageningen bijvoorbeeld ligt veel

kennis op de plank, maar die is niet allemaal toegankelijk.”

Botany heeft weliswaar eigen R&D, maar de onderneming huurt veel expertise bij andere partijen in. „We kunnen niet alles zelf in huis hebben”, zegt Korsten. „Ons netwerk is misschien nog wel belangrijker dan onze eigen kennis. Dat wat ontbreekt, vullen wij aan.”

Ingehuurde expertise komt veelal uit Nederland. „Je snapt elkaar hier sneller.” Botany zoekt niet vaak in het buitenland naar expertise. Dat heeft te maken met andere systemen daar. „Een teeltsysteem in Italië is bijvoorbeeld anders dan hier. Een uitzondering is onderzoek naar city farming, ofwel daglichtloze meerlagenteelt.

Dat is internationaal.”

Onderzoek en ontwikkeling bij Botany is volledig privaat gefinancierd.

De onderneming zit niet met banken om de tafel. Die zijn ook niet in beeld, omdat Botany alles onafhankelijk van derden onderzoekt. „Wij verkopen geen product, we zijn alleen maar dienstverlenend en daarom onafhankelijk”, legt de mededirecteur

uit. „We geven ook geen advies naar buiten toe. Als een adviseur zegt ’dit product is goed en dat niet’, vraag ik me af: hoe onafhankelijk is je advies als je ook andere inkomstenbronnen hebt, zoals fabrikanten waarvoor je proeven doet?”

Botany ontvangt geen subsidie van de Nederlandse overheid of de EU in Brussel om een traject te kunnen uitvoeren. Investeringssubsidie is wel toegankelijk voor ondernemingen zoals Botany, maar het is volgens Korsten beperkt. Cofinanciering is helemaal niet weggelegd voor het bedrijf. „Dat is alleen voor publieke kennisinstellingen met een hoog wetenschappelijk gehalte, maar zonder winstoogmerk. Volgens de EU-wetgeving zijn wij dat niet.”

Botany wordt dus betaald door bedrijven zelf, individueel of in consortia. „We zien steeds meer kleine consortia van bedrijven – drie, vijf of tien – die samen een ontwikkeltraject ingaan om zich te onderscheiden van collega’s. Ook in de boomkwekerij.”

Soms wordt niet voor een volledig traject gekozen, maar voor slechts een deel ervan. „Om het traject bijvoorbeeld betaalbaarder te maken”,

>

„Bij ons kun je zien wat we doen en wat we gemeten hebben.”

Het ligt aan het onderwerp wie de rapportage maakt. Een productmanager die een bepaald vakgebied beheert, runt vanuit Botany het traject en verzorgt de communicatie.

Teeltmedewerkers doen uitvoerende werkzaamheden.

zegt Korsten. „Er zijn kwekers die zeggen: ’Ik heb liever dat je mijn probleem oplost, en dan kijk ik zelf wel hoe ik mijn teelt verder kan optimaliseren’.”

Wat een traject kost, hangt af van de opdracht. Het tarief van Botany ligt volgens Korsten ongeveer op de helft van het tarief van gesubsidieerde onderzoeken. De eigen R&D is goed voor 20% van de kosten.

Een traject bij Botany duurt dus drie tot vijf jaar. Om de werking van een nieuw middel te onderzoeken zijn volgens Korsten in principe twee groeiseizoenen nodig („Na één groeiseizoen weet je niet veel”), met nog een derde seizoen voor de toelating.

Botany krijgt wel meer vraag naar versnelling van een traject, omdat de aanvrager dat dan bijvoorbeeld beter kan financieren, en omdat er dan eerder resultaten komen.

Versnelling gebeurt bijvoorbeeld bij meststoffen, waarvoor in een kas bepaalde klimaatomstandigheden zijn na te bootsen. „Je kunt dan in één jaar meerdere teelten doen. Zo

kun je voorkomen dat je een complete groeicyclus moet volbrengen.”

Korsten begrijpt als dit voor kwekers toch een lastig item is. „Want ze willen graag de hele cyclus meemaken.”

In klimaatcellen, met dus daglichtloze meerlagenteelt, is nog veel meer snelheid te behalen. Ook voor de boomkwekerij, daar twijfelt Korsten niet aan. „Met klimaatcellen heb je nu een middel om problemen sneller op te lossen, zoals resistentie tegen een ziekte. Je kunt er ook sneller nieuwe rassen in ontwikkelen, het kiemingspercentage verhogen of de beworteling verbeteren. Op gebied van kwaliteitsverbetering kan ik wel honderd voorbeelden noemen.”

Gedurende een traject onderhoudt Botany minimaal eens in de twee weken contact met de aanvrager en de betrokken partijen. Tussentijds rapporteren en intensieve contacten, daar gaat het volgens Korsten om. „De meeste klanten willen wekelijks een update van ons krijgen.” Overleg kan op een kwekerij plaatsvinden, maar meestal gebeurt het bij Botany.

Als een klant een nieuw ontwikkeld product in de markt wil zetten, levert Botany ondersteuning. Dat kan advies betekenen voor die klant. „’Je kunt het zus of zo in de markt zetten.’ Maar we zeggen niet op de markt ’dit product is het best’. Dat is aan de klant om te vertellen”, verduidelijkt Korsten, „want de klant betaalt en bepaalt wat er met het product gebeurt.”

Alle gegevens die uit een onderzoeks- en ontwikkeltraject komen, zijn eigendom van degene die het heeft gefinancierd. „Wij baseren ons op proefresultaten, alles wat bewezen is kunnen we vertellen. Maar we vertellen er dus niet omheen. Dan staat onze onafhankelijkheid ook niet ter discussie.”

De klant krijgt een volledige rapportage van R&D en Botany houdt een (digitale) back-up. „Er zijn ook klanten die vragen: ’Kun je verder kijken op basis van cijfers die je eerder hebt verzameld?’ Dat kan dus altijd.”

En wat gebeurt er in het uitzonderlijke geval dat de ene kweker met een idee komt dat al eerder voor de andere kweker is uitgewerkt? „Dan vragen we beide klanten of ze iets zien in een samenwerking. We vinden het op zich niet erg om het wiel opnieuw uit te vinden, maar wel als partijen het niet weten van elkaar.

Achteraf horen dat een ontwikkeling al eerder is gedaan door een andere partij is erg frustrerend.” <

Van de door ons benaderde partijen kregen we bij een aantal nul op het rekest. Hoewel de PVV meermaals door ons werd benaderd, kregen we geen reactie. Datzelfde gold voor DENK en de OndernemersPartij.

GroenLinks, Partij voor de Dieren en 50PLUS konden vanwege hun beperkte menskracht niet op ons verzoek ingaan. De reacties van de negen resterende partijen zijn terug te vinden op deze en de hiernavolgende twee pagina’s.

Uit ons vragenrondje blijkt dat politici het over sommige dingen roerend met elkaar eens zijn. Zo zijn alle partijen voor meer groen in steden.

Maar hoe dat moet gebeuren en wie dat moet regelen, is minder duidelijk.

Ook vindt iedereen dat het huidige kabinet er met de Wet Werk en Zekerheid (WWZ) niet in is geslaagd meer vaste banen te creëren. Samen met de wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelatie (DBA), die was bedoeld om schijnconstructies met zzp’ers tegen te gaan, is de WWZ uitgelopen op een groot fiasco, luidt de conclusie. „Wij willen af van de wet DBA en

pleiten voor terugkeer van de VAR”, aldus Tweede Kamerlid Carla DikFaber van de ChristenUnie. Niet verwonderlijk is dat alleen de PvdA, de partij van verantwoordelijk minister Lodewijk Asscher, heel anders tegen dit dossier aankijkt.

Waarover de meningen verschillen, is de vraag of er weer een minister van Landbouw moet komen. Landbouw zit volgens de VVD prima bij het ministerie van Economische Zaken (EZ). „Het moet over de inhoud gaan, niet over de poppetjes”, zegt VVD-Kamerlid Helma Lodders. CDA en SGP zien echter niets in een EZstaatssecretaris voor Landbouw. „Wij willen in de ministerraad en Europese landbouwraad een landbouwpitbull en geen EZ-schoothondje”, vindt SGP-Kamerlid Elbert Dijkgraaf.

Over het toelatingsbeleid voor gewasbeschermingsmiddelen is in Den Haag het laatste woord ook nog niet gesproken. Weliswaar zijn de meeste partijen vóór aanpassing ervan, maar

in welke richting dat moet gebeuren, daarover denkt een partij als de SP heel anders dan bijvoorbeeld nieuwkomer VNL van lijsttrekker Jan Roos.

De SP is uit op een strenger toelatingsbeleid en een verbod op neonicotinoïden en glyfosaat. „De Wereldgezondheidsorganisatie heeft een verband vastgesteld tussen kanker en glyfosaat. Daar moet je kwekers, werknemers en andere mensen niet aan bloot stellen. Neonicotinoïden veroorzaken bijensterfte, terwijl bijen van groot belang zijn voor de sierteelt”, verklaart kandidaatKamerlid Inez Starink het SPstandpunt. VNL daarentegen verfoeit strenge regels en wil verduurzaming aan de markt overlaten. „Kwekers worden al te veel belast met regelgeving”, vindt Roos.

Ook de standpunten omtrent het ’vergroenen’ van gewasbeschermingsmiddelen zijn kleurrijk. Zo stelt de PvdA dat „chemische gewasbeschermingsmiddelen geen plaats meer hebben in een moderne maatschappij, te meer omdat er goede, milieuvriendelijke alternatieven bestaan”. D66 slaat een gematigdere toon aan: „Waar mogelijk willen wij dat kwekers groene gewasbeschermingsmiddelen gebruiken”.

Nieuwkomer de PiratenPartij is er duidelijk over. „Wij willen overheid en bedrijven onder controle houden door ze verantwoording af te laten leggen aan de samenleving en door burgers inspraak te geven.” Minder duidelijk is hoe de partij denkt over sommige ’groene’ onderwerpen.

Maar als het over weerscalamiteiten en exotenbeleid gaat, staat de partij vierkant achter kwekers.

>

2

In de wet is bepaald dat een medewerker gedurende zijn vakantie recht behoudt op loon. Het Hof van Justitie van de EU heeft gezegd dat het loon tijdens de vakantie gelijk dient te zijn aan het bedrag dat de medewerker had verdiend als hij geen vakantie had opgenomen. Concreet betekent dit dat naast het loon en vakantiegeld, ook eventuele bonussen en andere vaste toeslagen moeten worden doorbetaald als de medewerker deze structureel iedere maand heeft ontvangen.

Tot voor kort was het in de praktijk niet gebruikelijk om ook deze toeslagen door te betalen.

Rechtspraak van recente datum brengt hier mogelijk verandering in.

Eind 2016 zijn meerdere uitspraken verschenen, waarvan ĂŠĂŠn van het Hof Den Haag in hoger beroep, over de vraag of een - in dit geval - onregelmatigheidstoeslag moet worden

betaald over vakantiedagen. In deze zaak ging het om werkneemsters van een huisartsenpost. De aard van hun functie bracht mee dat zij avond-, nacht- en weekenddiensten draaien, waarvoor zij een toeslag ontvangen. In de periode 2006 tot en met 2013 was in de toepasselijke cao bepaald dat over opgenomen vakantiedagen geen toeslag was verschuldigd.

De werkneemsters eisten in de zaak dat de toeslag toch betaald had moeten worden over hun vakantiedagen. In hoger beroep overwoog het Hof - in lijn met de rechtspraak van het Hof van Justitie van de EU - dat de diensten volgens de arbeidsovereenkomst horen tot de taken van de werkneemsters. Zij ontvangen hiervoor een toeslag.

Deze toeslag dient te worden gerekend tot hun gebruikelijke beloning en moet dus tijdens de opgenomen vakantie worden doorbetaald.

De opvatting is dus dat toeslagen voor een taak die hoort bij de functie van een medewerker

moeten worden betaald over vakantie- en verlofdagen, zelfs als er in de cao iets anders staat vermeld.

In de Cao Open Teelten staat niets over het al dan niet betrekken van toeslagen in het vakantieloon. U zult dus per medewerker moeten bekijken welke toeslagen meetellen voor het vakantieloon. Zuivere kostenvergoedingen hoeven niet te worden meegenomen. Belangrijk te weten dat werknemers een vordering tot nabetaling van te weinig betaald vakantieloon tot 5 jaar na dato kunnen instellen.

In de uitzend-cao (ABU) is over de toeslagen in het vakantieloon een aanvullende afspraak gemaakt. Alle toeslagen die de uitzendkracht zou hebben ontvangen als hij had gewerkt, moeten worden meegenomen in het vakantieloon. Grote kans dus dat het inlenen van uitzendkrachten duurder wordt. <

De toelating van spuitzwavel Thiovit Jet is onlangs ingeperkt, waarbij onder andere de toepassing in de buitenteelten van boomkwekerij en vaste planten is komen te vervallen.

De verwachting is dat bij de herregistratie van Kumulus S, die binnenkort op de planning staat, de toelating voor de buitenteelten eveneens komt te vervallen (zie kader). Door de verkooptermijn van een half jaar en een opgebruiktermijn van nog eens een half jaar kunnen kwekers dit jaar nog gebruikmaken van Thiovit Jet en mogelijk begin volgend jaar nog van Kumulus S. Daarna zou de inzet van spuitzwavel in de boomkwekerij wel eens afgelopen kunnen zijn. „Een onwenselijke situatie”, formuleert Peter van ’t Westeinde, Coördinator effectief middelenpakket (Cemp) voorzichtig. „Dat is echt een ramp voor sommige teelten”, zegt teeltadviseur Wilma Windhorst van AgroPoli onomwonden.

Spuitzwavel wordt in de biologische boomkwekerij en met name in de vruchtbomenteelt al langer veelvuldig toegepast. Maar ook in de gangbare boomkwekerij en vasteplantenteelt heeft spuitzwavel zijn waarde bewezen. Hij wordt met name ingezet tegen hagelschot, bladvlekken, schurft, echte meeldauw en Cylindrocladium. Zowel tegen echte meeldauw, schurft als Cylindrocladium wordt de preventieve inzet van zwavel daadwerkelijk als onmisbaar gezien. De laatste jaren

blijkt zowel uit proeven als in de praktijk spuitzwavel goed te werken tegen Cylindrocladium. Ook in proeven en onderzoeken naar bestrijding van echte meeldauw is de afgelopen jaren het gebruik van zwavel veelvuldig getest in diverse gewassen, met goede resultaten.

Zwavel is belangrijk vanwege de goede werking in combinatie met een beperkte impact voor het milieu.

Het middel is in de Milieumeetlat ingeschaald als laag risico voor waterleven, bodemleven en grondwater, daar waar veel fungiciden wél een negatieve invloed op met name het bodemleven hebben. Bovendien is spuitzwavel, in tegenstelling tot veel andere fungiciden, niet resistentiegevoelig. Resistentiegevoeligheid is onder andere door het slinkende pakket gewasbeschermingsmiddelen een groeiend probleem in de bestrijding van onder andere schimmels.

Teeltadviseurs zijn dan ook van mening dat er alles aan gedaan moet worden om te voorkomen dat de toelatingen van spuitzwavel voor

de boomkwekerij komen te vervallen en daarin staat ze niet alleen.

Van ’t Westeinde werkt samen met toelatingshouders en Cemps uit de fruitteelt en vollegrondsgroente aan een oplossing om de toelating alsnog gerealiseerd te krijgen. Van ’t Westeinde verwacht daar in de loop van 2017 meer duidelijkheid over te krijgen. <

In dit project, ingediend door Boomkwekerij Fleuren, wordt een applicatie ontwikkeld voor smartphone of tablet die actuele en historische data van teelt en perceel ter plekke laat zien. Je moet er ook veldwaarnemingen mee kunnen registreren. Samen met uitvoerder VAA ICT Consultancy zijn afgelopen jaar de specificaties van de app verder uitgewerkt. De voorbereiding tot de ontwikkeling duurde iets langer dan gedacht, maar het ziet er naar uit dat de app volgens planning wel voor het najaar klaar is.

Een eerste versie is al ontwikkeld en wordt komende periode getest. Op basis hiervan volgen verbeterde versies totdat de app gebruiksklaar is.

In dit project, ingediend door Boomwereld, wordt gekeken naar het effect van heet water op diverse gewassen en onkruidsoorten. De bedoeling is om de techniek, die zich al heeft bewezen op verhardingen, geschikt te maken voor de boomteelt.

Afgelopen jaar zijn bij Boomwereld testen gedaan met de heetwatertechniek van Empas. Bij Boot & Co zijn ook zulke testen gedaan, maar dan met de techniek van Mankar. Uit al deze testen blijkt dat de werking tegen onkruid voldoende is, maar de snelheid is met 1,5 km/uur beperkt.

Ook is er veel water nodig, 15-20 m3/ ha, evenals veel tijd met vullen.

De techniek van Mankar wordt nu aangepast voor de kwekerij. De

bedoeling is deze komend seizoen te testen. Verwacht wordt dat eerder beginnen een beter resultaat oplevert.

Dit project is ingediend door Boomkwekerij M. Willemsen en Zn, nu Volentis geheten. Het doel is het doorontwikkelen van een autonoom rijdend voertuig at in eerste instantie onkruid tussen laanbomen kan beheersen en graspaden kan maaien.

Later wordt gekeken naar meer opbouwopties.

Aanvankelijk zouden Probotiq (nu Precision Makers) en Damcon het project uitvoeren, maar met eerstgenoemd bedrijf is de samenwerking gestopt. Er is nu contact met drie andere bedrijven die met vergelijkbare innovaties bezig zijn: de Franse fabrikant NaĂŻo Technologies, de Belgische fabrikant Flanders Maak en vruchtboomkwekerij Fleuren.

Komende periode wordt het definitieve voertuig gekozen voor de laanbomen. De projectpartners zoeken nog hulp bij de ontwikkeling van de software. Als de sensoren zijn opgebouwd, vinden er testen plaats.

planten. Daarna zou aanpassing mogelijk zijn voor bijvoorbeeld rozen of bos- en haagplantsoen.

Weedingtech heeft afgelopen jaar doppen ontwikkeld voor montage op een frontrail, zodat het schuim tussen rijen vaste planten is toe te dienen. Dit prototype is in het seizoen vier keer getest, waarbij is gekeken naar de onkruidbestrijding in relatie tot de hoeveelheid schuim en de rijsnelheid van de tractor.

Komend seizoen wordt dit prototype verder getest.

Vasteplantenkwekerij Lucassen heeft dit project ingediend. Eerste doel is om de toedieningstechniek met plantaardig schuim, die eerder ontwikkeld is door de Engelse fabrikant Weedingtech voor verhardingen, aan te passen voor de vaste

Indiener van dit project is Boot & Co Boomkwekerijen, nu Boot & Dart geheten. Samen met Buxuskwekerij Piet Smits is het de bedoeling om een klein, lichtgewicht werktuig in portaalconstructie te laten bouwen die allerlei taken zelfstandig uitvoert.

Zoals onkruid bestrijden, bemesting

nemingen vanuit een drone die regelmatig (zeven keer per teelt) over boomkwekerijgewassen vliegt. Met de perceelskaarten, waarvoor ook bodemgegevens worden gebruikt, is bemesting en gewasbescherming plaatsspecifiek af te stemmen.

De projectdeelnemers en experts uit de precisielandbouw discussieerden over de meerwaarde van drones.

Ze concludeerden dat het grootste voordeel ligt in het in beeld brengen van percelen voordat de boomteelt begint. Knelpunt is namelijk de grote verscheidenheid aan gewassen.

Met een drone (eBee van Aurea Imaging) zijn wel goede beelden verkregen van de eerste kenmerken van een perceel, de bodem en de gewasgroei. Met name hoogtekaarten die gemaakt zijn met beelden van een multispectrale camera, bleken praktisch toepasbaar.

Dit jaar wordt bekeken of er met de drone boomhoogten zijn waar te nemen, ofwel verschillen in groei.

Ook wordt de onkruiddruk gemeten en hiervan taakkaarten gemaakt. op rijen, snoeien en transporteren.

Een bestaande portaalmachine van Baatje Grondverzet bleek te zwaar voor regelmatige inzet op veen. De machinebouwer van het loonbedrijf heeft daarop een lichtere machine geschetst. Er zou navigatietechniek van het Franse NaĂŻo op komen, maar de bouwer had hier negatieve ervaringen mee. Voor de machine moest het teeltsysteem wijzigen: niet van pad naar sloot, maar parallel aan het pad planten. Baatje moest dan omschakelen naar parallel planten, wat op korte termijn niet rendabel was.

Gesprekken met andere bouwers hebben nog geen nieuwe constructie opgeleverd. Het plan is wel om begin dit jaar een prototype te bouwen.

In dit project, ingediend door Boomkwekerij Ruijgrok, wordt de bodem van percelen gescand met de tech-

niek EM38-MK2 die precisie-aardappelteler Van den Borne toepast in zijn loonbedrijf, LoonwerkGPS. Met Van den Borne is afgelopen jaar gediscussieerd over (on)mogelijkheden.

Conclusie: EM38-MK2 heeft, net als een andere techniek genaamd DualEM, zeker mogelijkheden voor boomkwekerijpercelen, maar de interpretatie is niet gemakkelijk. De projectdeelnemers hebben afgelopen jaar daarom een cursus Akkerweb gevolgd: hoe verwerkt dit digitale platform data van een bodemscan, en hoe gebruik je die in de praktijk?

Dit jaar ligt de nadruk op afronden van veldwaarnemingen, data analyseren en uitwerken voor de praktijk.

Dit project is ingediend door Vruchtboomkwekerij Van Montfort. Doel is perceelskaarten te maken aan de hand van gedetailleerde waar-

Het doel van dit project, ingediend door Vasteplantenkwekerij Lucassen, is een geoptimaliseerd CATTprotocol (Controlled Atmosphere & Temperature Treatment) opstellen voor vaste planten.

Vorig jaar januari en april zijn 30 partijen behandeld met CATT. De gewasschade viel mee, maar de resultaten wisselden per cultivar en per seizoen. In januari was de afdoding van wortelknobbel- en bladaaltjes in bepaalde behandelingen 99,99%, terwijl de afdoding in april niet duidelijk was.

Tegen wortellesieaaltjes werkte CATT iets minder goed; te vergelijken met een warmwaterbehandeling. Algemeen was het effect van CATT vergelijkbaar of beter dan het effect van warm water.

Het project verloopt volgens plan, dus eind 2017 ligt er een protocol. <

TreeCommerce

Hét digitale communicatie platform voor de boomkwekerij.

De officiële dealer van Mayer

and ederl in N elgië. & B

Meld u aan en vergroot uw verkoopkansen!

Volg TreeCommerce ook via twitter: @Treecommerce

www.visser.eu/potmachines www.treecommerce.com

Yo u r A d j u v a n t S p e c i a l i s t

Hulpstoffen voor gewasbescherming Hasten, elasto G5 en atplus verbeteren de effectiviteit van gewasbeschermingsmiddelen en groeiremmers SURfaPLUS BV, Wageningen tel. 0317-451217 E-mail: info@surfaplus.com www.surfaplus.com

+ '( %$..(5

( ;3(57,6(%85($8

Specifieke boomkwekerij schade-expertise bij:

Compleet in teeltvloeren Telefoon: 0182 - 351144 • Bergambacht

• schade aan plantopstanden • schaderegeling • onteigening • planschade • LRGD geregistreerd deskundige • NIVRÉ Register-Expert • Lid N.V.A.E. • Tevens uitgave Prijzenregister Boomkwekerijproducten

info@houdijkdenboer.nl • www.houdijkdenboer.nl

De Akker 100, 2743 DP Waddinxveen bakkerexpertise@planet.nl

www.bakkerexpertise.nl





Leverancier van:

Floramat teeltvloeren · Licht en sterk · Gemakkelijk te verwerken · Uitstekende drainage eigenschappen www.mastop.nl com

Aan- en verkoop, onteigeningen, taxatie en bedrijfsbegeleiding van boomkwekerijen Engelandlaan 58 2391 PN Hazerswoude-Dorp I ITC Boskoop T: 0172 - 53 48 79 W: www.vdsm.nl E: info@vdsm.nl

introducties op beurzen, uiteindelijk maar weinig beklijft.

Als je daarna gaat kijken, dan denk ik dat bijvoorbeeld Hamamelis ’Evi’ en Choisya ’Londaz’ (Whithe Dazzler) toppertjes zijn. Dan zie je ook gelijk de meerwaarde van veldkeuringen ten opzichte van tentoonstellingskeuringen. Beide toppertjes zijn Award-winnaars en hebben zich dus tijdens een veldkeuring bewezen.”

„Het zijn momentopnamen. De keuring is vooral gericht op uiterlijk en zegt weinig over de kwaliteit van een plant.

De waarde zit in de pr. Als KVBC dringen wij er bij inzenders op aan om hun gewassen ook in te zenden voor een veldkeuring. Dan wordt een gewas één of meerdere jaren gevolgd en kan je dus een goed beeld vormen van de kwaliteit van een plant. Een Award is dus veelzeggender.”

„Om te beginnen zijn we natuurlijk dé keuringsinstantie als het om sortiment gaat. Waar je vroeger ook nog een VKC en technische keuringscommissie van de NakB had, is de KVBC tegenwoordig de enige die dit nog doet.

Maar ook qua kennis van sortiment is de KVBC natuurlijk waardevol voor het vak. Dat zien we nu bijvoorbeeld in de discussie over de invasieve exoten. Enerzijds kunnen we door onze kennis LTO ondersteunen, door te signaleren welke soorten voor het vak van belang zijn. Anderzijds kunnen we kwekers helpen om alternatieven te zoeken voor soorten die niet meer gekweekt mogen of kunnen worden. Van de sortimentskennis van de KVBC wordt helaas nog onvoldoende gebruikgemaakt en dat zou ik graag anders zien.”

„Tja, hoe moet je dat meten? Onze naamsbekendheid in

het vak is goed, maar het aantal leden neemt helaas af. Momenteel hebben we ongeveer vijfhonderd leden.

Tien jaar geleden waren dat er nog zeshonderd. Wij kampen al jaren met een afnemend aantal leden. Enerzijds komt dat omdat het aantal kwekers afneemt, hoewel ze vaak nog lid van de vereniging blijven tot hun overlijden. Dit jaar hadden we echter voor het eerst ook 25 nieuwe leden erbij, en hoewel het aantal afgevallen leden net iets groter was en we dus per saldo nog een kleine afname hadden, zien we dus dat actiever werven wel resultaat geeft.’’

„Veel plezier, want ik vond het leuk om te doen en het is een leuke club mensen. Het heeft er ook voor gezorgd dat ik goed op de hoogte blijf. Dat geldt voor het sortiment, maar ook van de ontwikkelingen die de sector raken zoals de discussie over invasieve exoten.”

„Voor hand- en spandiensten blijf ik beschikbaar en voorlopig ben ik nog betrokken bij de sortimentstuin.

Dus vervelen hoef ik me nog niet.”

„Haal meer uit die Awards. En natuurlijk het werven van leden, want het afnemende ledenaantal is wel een punt van zorg, terwijl het lidmaatschap slechts €65 kost en je veel op kan leveren qua kennis. Maar hoe bereik je potentiële nieuwe leden? Hoe zorg je dat ook jonge kwekers lid worden van de KVBC? Gelukkig hebben we nu een nieuwe voorzitter met verstand van promotie en netwerken. Op beide punten zal zij wel richting kunnen geven.” <

Dat Berberis en Mahonia nauw aan elkaar verwant zijn, is duidelijk. Sterker; in grote delen van de wereld, waaronder de Verenigde Staten, worden planten die bij ons bekend zijn als Mahonia, Berberis genoemd: Berberis aquifolium en B. repens. Andere soorten, zoals M. japonica, heten dan weer gewoon Mahonia. Ook het CPVO (EU raad voor kwekersrecht) doet een duit in het zakje: van de zeven beschermde Mahonia worden er vier Mahonia genoemd, de drie andere Berberis.

Het mag duidelijk zijn dat de taxonomen het onderling niet eens zijn. Dat is niet goed en zorgt alleen maar voor verwarring. Wel maakt dit duidelijk dat beide geslachten heel nauw aan elkaar verwant zijn.

Zo nauw, dat er verschillende hybriden zijn. Rond 1850 ontstond de eerste ×Mahoberberis, ×M. neubertii, uit een kruising tussen Berberis vulgaris en Mahonia aquifolium. Bijna een eeuw later, in 1940, werd in een zaaibed op de H.O. Miethke Nursery in Washington een kruising tussen (vermoedelijk) Berberis julianae en Mahonia aquifolium ontdekt. Deze werd naar de kwekerij genoemd: ×Mahoberberis miethkeana. De laatste twee hybriden komen uit Zweden. In 1943 kruiste Holger Jensen Mahonia aquifolium met Berberis candidula en B. sargentiana. Dit resulteerde in ×Mahoberberis aquicandidula en ×M. aquisargentii.

Net zoals de kruisingsouders zijn alle ×Mahoberberis wintergroen, met uitzondering van ×M. neubertii, die halfwintergroen is en gewoonlijk pas laat in de winter het blad laat vallen. Bij ×M. aquicandidula zijn de bladeren enkelvoudig en niet geveerd, zoals in Mahonia. Bij de andere drie hybriden zijn de bladeren enkelvoudig tot drietallig. Bij alle ×Mahoberberis zijn de bladeren glanzend groen en de bladranden scherp getand tot gestekeld. Opvallend is dat de bladeren aan de jonge scheuten veel scherper gestekeld zijn dan de oudere bladeren. ×Mahoberberis miethkeana is de meest forse groeier.

De plant kan meer dan 2,5 m hoog worden. De bladeren aan jonge, sterk groeiende scheuten hebben forse stekels, aan oudere bladeren zijn deze veel kleiner. ‘s Winters kleuren de bladeren bronskleurig. De lichtgele bloemen worden gevolgd door zwarte vruchten.

Sterk gelijkend maar iets minder sterk groeiend is ×M. aquisargentii. Deze plant wordt circa 2 m hoog, bloeit eveneens lichtgeel, maar niet erg rijk. ‘s Winters kleuren de bladeren donkerpurper. De oudste hybride, ×M. neubertii heeft een wat lossere groeiwijze en wordt circa 1 m hoog. Deze hybride bloeit niet en geeft dus ook geen vruchten. ×M. aquicandidula is de minst sterke in het sortiment. Het is een dichtvertakte struik die onregelmatig groeit. De onderzijde van de bladeren is grijs berijpt. De bloemen zijn geel.

Vanwege hun groenblijvende karakter en glimmende bladeren kunnen ×Mahoberberis goed worden toegepast als alternatief voor wat hoger groeiende Prunus laurocerasus of hogere Mahonia. Deze interessante planten verdragen schaduw, maar kunnen ook goed in de zon geplant worden. Buiten het blad is de sierwaarde laag. De bloemen en vruchten zijn duidelijk minder fraai dan bij Mahonia. <

Snoei uw laanbomen die u dit voorjaar niet hoeft te leveren op tijd. Als u dit doet krijgt u de meeste groei en mooiste vertakkingen op de bomen. Kijk goed naar welke soorten u het eerst onder handen neemt, zoals Quercus, Fagus en Tilia. Snoei bomen zoals Acer pas later in het voorjaar om bloedingen te voorkomen. Snoei bijvoorbeeld het sortiment Juglans pas als de bomen gaan uitlopen, want dan bloeden ze niet meer.

Maak verder een plan om te kijken wat er van de leverbare bomen die blijven staan, als eerste gesnoeid moet worden na het rooiseizoen. Het kan veel arbeid en energie besparen als u bomen met geen tot weinig bladgroei als eerste onder handen neemt.

De bomen snoeien gaat dan gemakkelijker, nauwkeuriger en sneller als er zicht is en doorkijk in de kroon van de boom. Zo krijgt u ook nog voldoende groeischeuten, lengte en goede stevige toppen, zodat de bomen een mooie kroon krijgen.

Advies is om op percelen waar snoeiwerkzaamheden afgerond zijn, deze aan te harken en het snoeisel te klepelen, zodat de grond weer mooi kan aanregenen.

Als de grond weer mooi gesloten is kunt u op de rij afspuiten met bijvoorbeeld Wing P. Dit middel mag u maximaal één keer per jaar toepassen, en let op: tot 1 april.

U kunt ook Kerb en Butisan S gebruiken.

Gebruik Kerb bij voorkeur wel als de bodemtemperatuur laag genoeg is, tot ongeveer 5°C. Kerb neemt ook nog kleine grassen mee.

Als er meer onkruid staat kunt u Wing P of Kerb en Butisan S het best mengen met een afbrandmiddel. Let daarbij wel op beperking van de middelen: Butisan 2 l/ha in drie jaar, Finale SL14 en Basta twee keer per jaar.

Bij bomen die minimaal een jaar vast staan is Pistol Flex één keer per jaar toegestaan. Dit bestrijdt bestaand en kiemend onkruid.

Als u nog geen grasbanen heeft: overweeg om hiervoor toch te gaan. Voordelen zijn besparing op onkruidbestrijdingsmiddelen en stimulans van meer bodemleven. Door een beetje klaver door te mengen met gras, wordt natuurlijke opname van stikstof uit de lucht bevorderd wat weer van positieve invloed is op de groei van uw gewassen.

Voordat gras wordt ingezaaid, is het raadzaam geen bodemherbicide te gebruiken, omdat het zaad anders niet uitkomt. Gebruik alleen contactmiddelen (Basta en Finale) om uitspoeling naar de banen te voorkomen. De bestaande zwartstroken in percelen zijn wel met een bodemherbicide te behandelen. <

Uitgebreid assortiment in laanen sierbomen, fruitbomen, spillen, dakplantanen en leilindes (vormbomen).

ZOWEL IN DE VOLLE GROND ALS IN CONTAINER Het juiste adres voor de beste kwaliteit!

Kijk op onze website voor meer informatie:

WWW.MABO.NL

STEKBEDRIJF G VAN DER LOO BV

Gewortelde stek: Heesters, Coniferen en Siergrassen in pluggen Hooghoutseweg 27, 5074 NA Biezenmortel tel: 0411-643094 fax: 0411-643597 e-mail: infovdloo@stekbedrijf.com

www.stekbedrijf.com

Achterstraat 12 | 6668 AA Randwijk T +31 488 49 1271 | F +31 488 49 1342 E info@mabo.nl | I www.mabo.nl

AANGEBODEN 20.000 hebe thuj a

buxus erus junip mus y n euo

Smidstraat 1, 6691 ES Gendt, Nederland www.wilbertstek.nl

aris aecyp cham ilis s nob lauru dula lavan psis thujo

prun us rosm arin us thym us taxu s ilex

15.000 15.000 15.000 1.000 20.000 3.000 1.000

Erica Darleyensis in soorten Erica Darleyensis plantgoed in soorten Calluna Garden Girls in soorten Calluna Vulgaris in soorten Calluna Garden Girls in soorten Cornus Canadensis Cornus Canadensis Vaccinium Vitis Idaea Red Pearl

p10,5 p10,5 P10,5 p10,5 p13,5 p10,5 p13,5 p10,5

Boomkwekerij Bullens

Oude Baan 491 3630 Maasmechelen (BelgiĂŤ) Tel. 089/763056 Fax. 089/767672 Mob. 0474/879327 E-mail: boomkwekerij.bullens@skynet.be

Wateroverlast door overvloedige regenval wordt door veel partijen in de tuinbranche gezien als een kans voor tuincentra om meer groen te verkopen.

Volgens Kleinbussink staat bij Intratuin de aandacht voor waterretentie – oftewel groen als middel om wateroverlast tegen te gaan – nog in de kinderschoenen. „We zijn nog zoekende, maar het is een onderwerp dat heel veel aandacht verdient.” In november had de Intratuinvestiging Heerhugowaard de primeur met de opening van een eerste Leven in de tuin-afdeling waarbij naast biodiversiteit ook aandacht wordt geschonken aan waterretentie. Dit voorjaar wordt het concept landelijk uitgerold.

Kleinbussink geeft als voorbeeld dat ze consumenten ervan willen overtuigen dat het goed is om 10-15 m2 tegels uit de tuin te halen en op die plekken te vergroenen. „Tuinen worden op die manier niet alleen leuker, maar helpen zo ook om wateroverlast tegen te gaan.” Hij beseft wel dat het niet eenvoudig is om de bewustheid hiervoor bij consumenten te vergroten. „Het heeft een lange aanloop nodig, maar het kan wel.

Kijk maar eens wat er rondom moestuinieren is gebeurd. Het duurde tien jaar, maar nu is het hip.”

Wat het proces om waterretentie tussen de oren van particulieren te krijgen in ieder geval versnelt is

dat niet alleen de groenbranche het nut van vergroenen van particuliere tuinen inziet, maar ook vanuit gemeenten, waterschappen en andere overheden het onderwerp volop in de belangstelling staat. Zo wordt een initiatief als Rainproof Amsterdam al door een groot aantal partijen uit zowel het bedrijfsleven als de overheid gedragen.

Volgens Brenda Horstra, adjunct-directeur van Tuinbranche Nederland, zijn het onder andere concepten die het consumenten makkelijk moeten maken om producten te kopen die zorgen voor waterretentie. In de stand van Tuinbranche Nederland was er onlangs tijdens de Tuinzaken Retail Experience een aantal te zien.

Een vijver bijvoorbeeld waarvan het waterpeil nog een aantal centimeter kan stijgen. Ook het aanbrengen van reliëf in de tuin werd als optie aangedragen, zodat in de lager gelegen delen na regenval tijdelijk water kan blijven staan. Deze lager gelegen delen moeten wel beplant zijn met

planten die goed tegen vocht kunnen.

Ook met de slogan ’Tegel eruit, groen erin’ kunnen tuincentra consumenten triggeren om hun tuin te vergroenen. Verder is er aandacht voor waterdoorlatende tegels, het aanschaffen van een regenton en het aanleggen van een groen dak of een geveltuintje. Horstra is blij met de initiatieven die ze om zich heen ziet ontstaan „Niet alleen Intratuin pakt water als thema op. Ook Life and Garden, GroenRijk en andere tuincentra doen dit vanaf dit jaar serieus.”

De maanden maart en juli zijn door Tuinbranche Nederland uitgeroepen tot themamaand waarin de campagne ’Natuurlijk! Water in je tuin’ voor extra belangstelling voor dit thema moet zorgen. Het thema maakt deel uit van de overkoepelende campagne De Levende Tuin die al een aantal jaar loopt. Andere onderdelen van deze campagne zijn Bijen in je tuin! (april), Vlinders in je tuin (juni) en Vogels in je tuin (oktober). <

150

Bomen, Heesters Klimplanten

Vaste planten

Coniferen

125 100 75 50 25 0

'2015

'2016

'2015

'2016

'2015

30

'2016

Bomen, Heesters Klimplanten

Vaste planten

25 20 15 10 5 0

'2015

'2016

'2015

'2016

5

Bomen, Heesters Klimplanten

Vaste planten

Coniferen

4

3

2

1

0

Coniferen

'2015

'2016

'2015

'2016

'2015

'2016

'2015

'2016

Helleborus schrijft de laatste jaren onstuimige groeicijfers. Ook dit winterseizoen werden via Royal FloraHolland - van week 32 tot en met week 6 - weer 28% meer Helleborus (tuin- en kamerplant samen) verhandeld. De grotere aantallen zorgden voor een omzetgroei van ruim 20% naar meer dan €19 miljoen. Dat het volume harder groeide dan de omzet, verklapt al de prijsontwikkeling: de middenprijs daalde met ruim 7%.

Met betrekking tot die prijsdaling

tekent zich in de veilingstatistieken een opvallend patroon af. Dat de vraag naar Helleborus op zich wel groeide, is af te leiden uit de directe handel. Langs deze weg werd een groter volume verkocht dan vorig jaar, tegen stabiele prijzen. Een evenredige volumegroei langs de veilingklokken leidde echter tot gemiddeld fors lagere prijzen. Blijkbaar groeide de vraag naar Helleborus onder klokkopers veel minder dan rechtstreeks.

Diverse kwekers uiten hun zorg over het huidige groeitempo van het aanbod van Helleborus. Hoewel zij de vraag naar kwalitatief hoogwaardige Helleborus vanuit de plantenhandel de laatste jaren zien groeien, blijft de productie een kostbare aangelegenheid in een risicovolle tijd van het jaar. De veilingcijfers laten zien dat Helleborus na een veelbelovende

start door winterweer later in het seizoen terugviel ten opzichte van voorgaande jaren. Volgens kwekers hield daarna een groot aanbod van vertraagde bloeiers de markt uit evenwicht. De klok kan deze grotere aanvoer in ieder geval niet hebben, getuige de lagere prijzen. <

De 25e editie van TuinIdee, die van 16 tot en met 19 februari plaatsvond in de Brabanthallen in ’s-Hertogenbosch, trok 25.000 bezoekers. De beursorganisatie had dit keer extra ingezet op groen. Zo was er meer aandacht voor voorbeeldtuinen dan andere jaren.

Een klein aantal boomkwekers was tijdens deze consumentenbeurs van de partij. Een van hen was Rinus Meijs die voor het tiende jaar op de beurs aanwezig was. „We hebben naast onze laanboomkwekerij ook een tuincentrum. Voor ons is verkoop aan consumenten dus van belang.

Dat hier niet veel boomkwekers staan begrijp ik wel. Je moet er echt

op ingericht zijn om aan consumenten te verkopen. Het kost je per boom veel tijd en energie; onder andere aan voorlichting en transport.”

Meijs noemt het publiek dat TuinIdee bezocht ’gericht’ en ’geïnteresseerd’. „We hebben met twee man in de stand gestaan en hadden continue aanloop. De stemming was duidelijk beter dan bijvoorbeeld vijf jaar geleden, toen er meer bezoekers als tijdverdrijf op de beurs liepen.”

Niet alleen particulieren, maar ook hoveniers bezochten TuinIdee. „De VHG organiseerde een dag voor haar leden en daar kwamen zo'n 400 leden op af. Van deze hoveniers heb ik er toch ook nog wel een aantal in mijn stand gehad.”

Ook kweker Emyl van den Brand van Boomkwekerij en tuinplantencentrum De Vossenberg spreekt van veel en goed bezoek aan zijn stand. „Eigenlijk is TuinIdee voor ons altijd wel een goede beurs. We richten ons ook op particuliere verkoop en particulieren met tuinplannen liepen er

genoeg. Zo hebben we diverse mensen in de stand gehad met bijvoorbeeld een tuintekening in hun hand.”

Extra vraag is er dit jaar naar groenblijvende leibomen. „Mensen zoeken naar privacy”, zegt Van den Brand.

Uiteindelijk moet volgens hem de toekomst uitwijzen wat de beurs heeft opgeleverd. „De waarde van deze beurs is moeilijk meetbaar. We staan hier om onze bekendheid te vergroten en bezoekers te overtuigen om een bezoek te brengen aan onze kwekerij.” <

In Nederland wordt nog wel wat Abies traditioneel in de vollegrond gezaaid, maar de productie in pluggen heeft de overhand genomen – zij het bij een klein aantal bedrijven.

Voor de opkweek van A. nordmanniana zijn zaailingen uit Denemarken in trek, vanwege specifieke herkomsten en vanwege het feit dat die worden uitgesorteerd op knoppen. Hoe meer knoppen, des te beter de Nordmann immers vertakt.

In de bosbouw is meer animo voor

naaldhout dan voor loofhout. Abies wordt dan echter hoofdzakelijk in het buitenland gevraagd. In bijvoorbeeld Duitsland en Oostenrijk planten bosbouwers vooral A. alba aan – naast aanplant van de iets sneller groeiende Picea abies. In Nederland gaat de voorkeur nu echter uit naar Pseudotsuga en Larix, omdat deze eerder kaprijp zijn.

Het geënte sortiment voor de reguliere handel is zeer divers; alleen al van A. koreana zijn er tientallen cultivars. A. koreana ’Silberlocke’ met zijn gedraaide naalden geniet echter de grootste bekendheid in de handel, en zo ook de dwergvorm ’Nana’ van A. balsamea.

Bij het zien van namen wordt Abies in de handel nogal eens verward met Picea abies, maar net als in de verkoop van bijvoorbeeld bloeiende sierhees-

„Klopt. We bieden hen een breed en diep sortiment. We hanteren particuliere prijzen waar de hovenier korting op krijgt. Daarnaast leveren we ook rechtstreeks aan begraafplaatsen. Dit alles zorgt voor veel dynamiek, maar ook voor risicospreiding.”

„Een gedeelte kopen we bij Groen-Direkt, maar het merendeel kopen we rechtstreeks bij kwekers. We halen de planten overal vandaan; van Haarlem en Zundert tot de Betuwe.

Ook kopen we regelmatig in de Achterhoek. De prijs-kwaliteitverhouding is er netjes en ook de manier

ters geldt voor geënte Abies ’monsters zien is kopen’. Geënte Abies is echter geen gemakkelijk product om te kweken; er kan ineens uitval ontstaan door schimmels. Dat maakt dat Abies een luxeproduct is. Voor de visueel ingestelde koper, maar ook voor de liefhebber die een Abies zoekt op naam. <

van zakendoen bevalt me wel.”

„De online verkoop staat op een heel laag pitje; het maakt nog geen 5% uit van de omzet. Dat komt ook doordat de webshop niet goed functioneert.

Maar we zijn deze nu aan het aanpassen. Het internet heeft de toekomst. Bovendien kan de hovenier de webshop als naslagwerk gebruiken bij de consument.”

„Goed, gelukkig hebben we de laatste jaren niet veel last gehad van de crisis. We hechten veel waarde aan het persoonlijke contact met de klant. Goed en vakkundig personeel speelt daarbij een belangrijke rol.

Ook maatwerk is heel belangrijk. Je moet altijd proberen te leveren wat de klant vraagt. En als dat niet lukt, moet je met een goed alternatief komen. Bovendien zijn we altijd op zoek naar nieuwe en betere variëteiten en bijzondere soorten.” <

„We laten ons met z’n allen toch nog gek maken: we verkopen de bomen te graag tegen te lage prijzen. Waar is het respect voor onze producten gebleven? Wij proberen andere wapens uit dan prijsvechters, om met bomen in de picture te komen: waardetoevoeging door bijvoorbeeld garanties te geven, of door ons concept Leefwereldverbeteraars. Dat is niet alleen met een knipoog bedoeld. Het gaat ons erom dat bomen op de eindplek toekomstgericht zijn. Als ze perfect

aangroeien, zorgen ze voor koolstofbuffering, fijnstofwegvang et cetera.

In onze Brabantse regio beginnen nu gaten te komen in percelen met de meest gangbare maten: van 16 tot 30 cm omtrek en drie tot vier keer verplant. Dat zie ik bij bomen als Liquidambar, maar ook bij Alnus glutinosa, Fraxinus americana en F. angustifolia – afnemers wijken nu uit naar deze essen, vanwege de gevoeligheid van F. excelsior voor Chalara.

Schaarste in de gangbare maten betekent, en dat hoop ik, dat dat de komende jaren ook gaat spelen in de dikkere maten. De laatste jaren is er eenmaal minder opgeplant. Amerika loopt altijd voor op ons, daar is nu een tekort aan bomen, dus ditzelfde gaat ook in Europa gebeuren.

Bij schaarste, dus minder aanbod, kun je een hogere prijs vragen. Ik

„De handel voor Vrouwendag trok de aandacht voor het tuingoed even helemaal weg. Zelf hadden we te maken met guur weer, vakantie in Noord-Nederland en carnaval in Zuid-Nederland; tuincentra deden het dus even rustig aan. Toch voel je wel dat het overal al begint te kriebelen. Tuincentra maken zich op voor het tuinseizoen, hun buitenafdelingen moeten er begin maart op en top uitzien. Langzaam aan gaan ze hun voorjaarsbestellingen afroepen.

Het aanbod komt ook voorzichtig op gang. We zien de eerste bloeiende Saxifraga, Iberis, Primula denticulata en Aubrieta op het toneel verschijnen en ook de Franse Geranium en Impatiens Nieuw Guinea doen al

leuk mee. Magnolia zijn er alleen nog met een dikke knop. Ik zie op de klok ook wel Thuja, Salix en Taxus voorbij komen, maar mijn klanten hebben daar nog geen interesse in. Er zijn momenteel geen echte hardlopers te benoemen. Het is de tijd voor vanalles-een-beetje.

Februari is nooit een topmaand, januari al helemaal niet. Januari bleef door de kou ook nog eens achter op 2016, februari laat vrijwel hetzelfde beeld zien als vorig jaar. Het zijn de traditionele beursmaanden en de markt zit nog tussen wal en schip.

Tijdens een goede week in mei maak je een omzet die je in heel februari nog niet haalt, dus hoge verwachtingen had ik niet. De komende weken zal dat beeld gaan veranderen. Zodra de temperatuur dubbele cijfers laat zien, gaan de remmen los.

Tuincentra hebben er na een positief 2016 weer heel veel zin in, de consument heeft wat meer uit te geven en ik zie overal nieuwbouwwoningen verschijnen met nog kale tuinen. Het wachten is alleen nog op het meteorologische startsein.

snap dat we allemaal omzet moeten draaien. Maar we moeten wel wakker worden en verstandige prijzen vragen. Er komt simpelweg meer vraag, want gemeenten halen meer projecten uit de koelkast en komen zelfs met nieuwe.” <

Op de klok is de handel nu al best aan de prijs. Ik heb het idee dat veel producten iets later zijn door vertraagde groei en dat kwekers de markt ook weer voorzichtig doseren.

De positieve resultaten van vorig jaar hebben er niet toe geleid dat iedereen nu weer fors meer durft te produceren. Gelukkig maar.” <

La Serra ExclusivePlants houdt van zondag 12 tot en met dinsdag 14 maart open dagen. Het bedrijf in Esch presenteert dan een winterhard sortiment bomen en heesters, waaronder groenblijvende leibomen. Ook is er een mediterraan sortiment te zien, inclusief olijfbomen en palmen.

Uit eigen kwekerij wordt daarnaast een sortiment kuipplanten getoond, waaronder extra grote hangpotten, terrasplanten en citrusplanten.

Zondag 12 maart is het bedrijf open van 10.00 tot 17.00 uur, maandag 13 en dinsdag 14 maart van 8.00 tot 18.00 uur.

Meer informatie en routebeschrijving: laserra.nl.

t c u d o r p Uw ! l a a t i v r e lang