BKW 2017-16

NAJAARSBEURS @FLORALLfair

DINSDAG 22 AUGUSTUS 2017 | 9U-19U

WAREGEM EXPO

BEZOEK DE FLORALL O DINSDAG 22 AUGUST Op AUGUSTUS 2017 kan u terecht in de hallen van Waregem Expo voor de FLORALL-najaarsbeurs: de Belgische vakbeurs voor de sierteeltsector waarop kwekers, toeleveranciers en handelaars hun assortiment presenteren.

GRATIS PARKING EN BEURSCATALOGUS. TOEGANG IS GRATIS VOOR PROFESSIONELEN.

BEZOEK DE FLORALL SCHRIJF U NU ONLINE IN OP WWW.FLORALL.BE

4 Commentaar: Oude vertrouwde 4 ’Veel kwekers zijn nog niet klaar voor beeldveilen’ 6 Kwekers moeten nullozing definitief aantonen 8 Blik op de wereld: Stage lopen in het buitenland 11 Ondernemersvragen: Kan ik de waarde van mijn bedrijf zelf beïnvloeden?

12 Wetteren gaat behoudend toekomst in met laanbomen 15 ’Soms rechtstreeks, soms via tussenhandel’ 16 ’Iets nieuws is hier niet makkelijk’ 17 ’Biologische middelen zijn goed voor ons imago’ 18 ’Voor samenwerking moet je collega je vriend zijn’ 19 ’Niks meer op stock verkocht’ 20 In beeld: Wilde kersen ontpitten 24 Teeltadvies: Houd klimplanten gezond 26 Lavendel Plus focust op lavendel in grote potmaten 28 Vakgeluiden; kwekers over teelttechnische zaken 32 Biologische boomkwekerij blijft achter in ontwikkeling 34 Markt & Afzet: Perovskia wordt goed verkocht 36 Hoe loopt ‘t?

38 LTO Nederland Vakgroep Bomen en Vaste planten 39 Vaktaal en Agenda

klimaatneutraal natureOffice.com | NL-077-331716

gedrukt

De publicatie in het Staatsblad (14 juli) levert kwekers meer duidelijkheid op over vermindering van emissies van gewasbeschermingsmiddelen in het oppervlaktewater en de kosten ervan. De aanscherping gaat per 1 januari 2018 in voor glastuinbouw, inclusief bedrijven met onder-

steunend glas zoals in de boomkwekerij, en open teelten.

In geval van zuivering wordt glastuinbouw verplicht minstens 95% van de werkzame stoffen uit middelen die bestaan uit organische verbindingen uit het restwater te halen. Bij bespuitingen in open teelten wordt een driftreductie vereist van ten minste 75%. Boomkwekerijen met gewassen die op- of zijwaarts worden bespoten (zoals laanbomen) krijgen tot 2021 de tijd om dat te bereiken.

Het Staatsblad meldt specifieke eisen voor spuiten en teeltvrije zones. Verplichte drukregistratie bij gebruik van veldspuitapparatur is onder druk van LTO voorlopig uitgesteld (minimaal een jaar, tot 1 januari 2019). Zo is een veldspuit verboden zonder kantdop aan de zijde van oppervlaktewater, en doppen mogen niet hoger dan 0,5 m boven een gewas hangen.

Een teeltvrije zone van 5 m is van toepassing langs oppervlaktewater dat is aangewezen in het Uitvoerings-

Acht van de zestien Duitse deelstaten zijn nog niet bezig met gebiedseigen plantmateriaal, ondanks dat dit reeds in 2009 is aangekondigd en vanaf 2020 wettelijk verplicht is te gebruiken in het Duitse landschap. Zelfs de deelstaten niet met de meeste boomkwekerijen: Sleeswijk-Holstein en Nedersaksen. Dat blijkt uit onderzoek door de Zertifizierungsgemeinschaft gebietseigener Gehölze (ZgG) die het landelijke certificeringssysteem voor gebiedseigen voert.

Ctgb heeft aangekondigd dat met ingang van 15 februari 2018 de Regeling uitzondering bestrijdingsmiddelen(RUB)-lijst verdwijnt. Tot 10 september kunnen belanghebbenden uit de sector reageren op het plan van aanpak. LTO Glaskracht en LTO Nederland hebben aangegeven zich sterk te maken om de belangrijkste middelen op de RUB-lijst te behouden. Volgens LTO komt door het vervallen van de RUBlijst de geïntegreerde gewasbescherming verder in de knel.

Bloemen en planten zijn volgens een rapport van ABN Amro extra gevoelig voor de gevolgen van de Brexit. Vooral valutarisico’s met een verder dalende Britse pond speelt hierbij een rol. Dit maakt een prijsgevoelig product als bloemen en planten in het Verenigd Koninkrijk duurder, wat ten koste gaat van de consumptie.

Een besluit over een nieuwe Europese toelating voor glyfosaat zal op zijn vroegst dit najaar worden genomen. Half juli spraken experts van de lidstaten over het voorstel van de Europese Commissie om het onkruidbestrijdingsmiddel weer voor tien jaar toe te laten. Aan het eind van dit jaar loopt de Europese toelating voor glyfosaat af.

AB Werkt en AB Brabant zijn gefuseerd. De nieuwe organisatie gaat verder onder de naam AB Werkt Zuid-Nederland. De fusie is volgens de organisatie nuttig omdat met een grotere organisatie en een aaneengesloten werkgebied beter kan worden ingespeeld op ontwikkelingen op de arbeidsmarkt voor agrarische sectoren. De coöperatie is actief in Limburg, Brabant en Zeeland, telt 4.800 leden en heeft een omzet van € 110 miljoen.

Royal FloraHolland wijkt niet van haar plan af om per 4 oktober te starten met beeldveilen van planten. Beeldveilen is volgens de veiling onderdeel van de strategie FloraHolland 2020 waarin digitaal de standaard is. Onlangs maakte een groep kwekers en handelaren bezwaar tegen de plannen van de veiling. Zij vrezen dat er door beeldveilen minder impulsaankopen plaatsvinden.

besluit Meststoffen. Zo’n zone geldt ook voor boomkwekerijgewassen die op- of zijwaarts worden bespoten.

LTO-coördinator Helma Hoff van de vakgroep Bomen en Vaste Planten is geen verrassingen tegengekomen in de bekendgemaakte regels. Wel licht ze bepaalde aspecten toe voor de boomkwekerij. „Het gaat dan bijvoorbeeld over zuiveringsplicht. Voor deze sector ligt niet-lozen meer voor de hand. In de boomkwekerij heb je dan met het zuiveren minder te maken.”

Mogelijkheden voor niet-lozen zijn het restwater in de buitenteelt gebruiken, of zelf het restwater in een bassin opvangen en afvoeren. Aangeraden wordt de waterstromen in het bedrijf goed in beeld te hebben, dus een overzicht van de leidingen. Hoff: „Nullozing moet je aantonen; na controle geeft het waterschap een verklaring af als het klopt. Een medewerker komt daarvoor kijken.”

Tot de waterstromen behoort ook het opgevangen schoonmaakwater, aldus Hoff.

De nullozing geldt ook voor tunnels en kasachtige constructies met goten. „Kan je niet voldoen aan de nullozing, dan moet je

Tijdens Plantarium wordt door Troostwijk Auctions een online veiling gehouden van tuinbouwmachines en -materialen. De online veiling start 15 augustus en sluit op 28 augustus. Tijdens de openingstijden van Plantarium zijn er kijkdagen en kunnen de machines en materialen – afkomstig van boomkwekerijen en tuinbouwbedrijven – worden bekeken. Locatie: het voormalige terrein van Floralis Boskoop (naast Plantarium).

Een idee van Erik Jeucken (Vitelia Agrocultuur) om in de boomkwekerij bodemverbetering toe te passen via het plantgat, is genomineerd voor een bijdrage uit het Innovatiefonds telers. Hierbij wordt gekeken op welke wijze, en met welke producten de bodem kan worden verbeterd op het gebied van bodemleven, organische stof en nutrienten, toegepast in het plantgat. Het idee

investeren in een zuiveringsinstallatie.”

De overheid heeft extra kosten geschat van de aangescherpte regels. Afhankelijk van de grootte van een glastuinbouwbedrijf gaat het om duizenden euro’s aan vaste lasten, en nog eens honderden euro’s aan variabele kosten. Die schatting is wel met de nodige mitsen en maren. Zo wordt veel afvalwater echter al gezuiverd.

De kosten voor open teelten zijn veel lager; niet meer dan € 200 voor kant- en spuitdoppen. Voor boomkwekerij met lage teelt kan dit zelfs op € 100 liggen. Dit onder voorbehoud: op spuitapparatuur zijn gewoonlijk meerdere soorten doppen gemonteerd, dus dan leidt het niet tot extra nalevingskosten.

De extra kosten voor nullozing vindt Hoff lastig in te schatten. „Die verschillen per bedrijf. Het hangt ervan af of een zuiveringsinstallatie nodig is, of de kas nu al gesloten is, en de kosten van de investeringen die je daarvoor moet doen.”

Zo kan een kas verschillen naar leeftijd, is niet altijd bekend waar alle leidingen liggen en je moet de punten weten waar restwater uit de kas komt. Om geen verrassingen zoals

vrijkomende leidingen te hebben, zegt Hoff, is het belangrijk tekeningen van de waterstromen te hebben of te maken. In dat geval weet een kweker waar die moet aanpassen of afdoppen.

De aanscherpingen moeten in de boomkwekerij leiden tot een emissiereductie van 50%. De benodigde reductie voor die sector ligt in 2018 op 67% en in 2023 op 98%. Onder meer LTO geeft voorlichtingsbijeenkomsten hierover. Die krijgt regelmatig vragen over wat de publicatie van het Activiteitenbesluit voor een kwekerij betekent.

De overheid gaat zelf ook in op die behoefte aan nadere uitleg. Dan gaat het om zuivering van het te lozen afvalwater, wat voor bedrijven met (een relatief kleine oppervlakte) ondersteunend glas duur kan uitpakken. Net zoals Hoff stelt de overheid dat lozing op het oppervlaktewater of het riool vanuit de kassen kan worden vermeden. „Bij bedrijven leven vragen over de praktische uitvoerbaarheid daarvan. In doelgroepenoverleg met onder meer de waterschappen is afgesproken dat hierover een informatieve handreiking zal worden opgesteld.” <

Jan van den Bos is op 77-jarige leeftijd overleden.

Van 1994 tot 2009 was hij voorzitter van stichting Vakbeurs voor de Boomkwekerij en Plantarium.

Onder zijn leiding is Plantarium uitgegroeid tot internationale vakbeurs en is het Plantariumcomplex uitgebreid met de ontwikkeling van Greenpark Boskoop. Voor zijn verdiensten ontving hij de gouden Plantariumspeld met diamant.

is een van de vier nominaties. De winnaar wordt 14 september bekendgemaakt.

mige bomen waren zes jaar oud en de kweker spreekt van een schade van € 50.000.

Van boomkweker Jan van den Oever zijn op een perceel van zijn kwekerij in Zeeland (NB) zo’n 10.000 kerstbomen vernield. Dat meldt De Gelderlander. De toppen van de bomen zijn er met een snoeischaar uitgeknipt en op de grond achtergelaten. Som-

In het vorige vakblad zijn tien jonge ondernemers genoemd die op Plantarium strijden om de eretitel Jong Boomkwekerij Talent 2017. In plaats van Erik Rijnbeek doet echter Johan Stolwijk uit Boskoop mee aan deze wedstrijd.

In dit artikel wil ik met u nadenken over de waarde van uw bedrijf en de prijs die u ervoor ontvangt. Is dat dan niet gelijk, zie ik u denken? In bijna alle gevallen is dat niet zo. Hoe komt dat? Waarde is het bedrag wat na allerlei berekeningen wordt vastgesteld als gewenste overnamesom. Vervolgens komt er een koper in beeld. Die kijkt vanuit zijn perspectief naar de onderneming en zal een bepaalde prijs bieden. De uitkomst van het spel van onderhandelingen is vervolgens de prijs die partijen overeenkomen. Daarbij constateren wij in de praktijk dat de prijs veelal onder de waarde ligt. Maar dat verschil is te beïnvloeden. En wel door u zelf als ondernemer.

Als de verkoop aan een derde van uw boomkwekerij in de toekomst gaat spelen dan is het aan te raden om de tijd te nemen tussen besluit van verkoop en het moment van te

koop zetten. Daar kunt u gerust enige jaren voor rekenen. In die tijd kunt u het bedrijf zogenaamd verkoopklaar maken. Ik geef u een aantal tips.

Zorg dat uw bedrijf er altijd op en top uitziet. Rechte betonpaden, geen metershoog onkruid, goede afscheidingen, een opgeruimde loods en schoon erf zijn een visitekaartje. Een eerste indruk kan bepalend zijn. Verder is het van belang dat uw machinepark op orde is. Geen achterstallige investeringen. Dat betekent niet ieder jaar een nieuwe trekker…

Ook kunt u werken aan de continuïteit van uw bedrijf. Als u zichzelf misbaar kunt (gaan) maken, is dat positief in de waarde-ontwikkeling van uw bedrijf. Daarbij is de opbouw van het personeelsbestand belangrijk. Beoordeel in dat kader de omvang, de beloningsstructuur maar ook de leidinggevende capaciteiten.

Op financieel terrein is een nadere analyse van uw kostenstructuur en balans van

groot belang. Zijn er zaken waar u op kunt besparen? De balans opschonen kan verstandig zijn. Zijn er bijvoorbeeld machines die al jaren niet meer worden gebruikt? Maak die dan te gelde. Dat geldt ook voor voorraden. Waarom ieder jaar die hoge voorraad?

Dan grijp ik nooit mis, hoor ik iemand zeggen. Klopt, maar het zijn vaak incidenten. Laat alleen wat nodig is voor de core business staan en maak de rest te gelde. Dan creëert u feitelijk al opbrengst voor u zelf en dus waarde voordat u verkoopt. Ook het oprekken van een betalingstermijn aan uw leveranciers van bijvoorbeeld 8 naar 45 dagen levert mooie bedragen op.

In het kort heb ik u laten zien dat er mogelijkheden zijn om uw bedrijf in waarde te laten stijgen. En de kans is dat het verschil tussen waarde en prijs veel kleiner wordt als u van te voren goed nadenkt over uw verkoopstrategie. Veel succes. <

In de regio Wetteren, ten oosten van Gent, hebben veel bloeiende rozenvelden van weleer plaatsgemaakt voor rijen spillen en grotere laan- en sierbomen, globaal tot diktemaat 14-16. Het Verbond van Boomtelers Oost-Vlaanderen schat dat die bomen ongeveer 50% van de productiewaarde innemen. Plusminus 15% bestaat uit fruitbomen en 20% uit sierstruiken – inclusief rozen.

Rozen werden vroeger wel het meest gekweekt in Wetteren, maar

de meeste bedrijven stonden te boek met een typisch Wetters sortiment: dat omvatte allerlei boomkwekerijproducten. Allengs nam de rozenteelt af doordat kwekers ermee stopten vanwege teruglopende afzet en rentabiliteit en geen bedrijfsopvolging.

Wetterse bedrijven die ’Boom- en rozenkwekerijen’ op hun loodsen hadden staan (en sommigen nog steeds als herinnering aan toen), gingen specialiseren. Het zat er ook

aan te komen, want volgens kwekers is het anno 2017 bijna niet meer haalbaar om op één bedrijf een totaal boomkwekerijsortiment te produceren. Tenzij dat bedrijf rechtstreeks aan particulieren verkoopt. Dat doen de meesten in Wetteren niet.

Specialiseren in laanbomen was het meest in trek, omdat daarmee beter geld was te verdienen, omdat kwekers er hun vakmanschap goed in kwijt konden, en omdat ze er gewoon veel passie voor hadden. Dat

alles is nog steeds de huidige situatie in Wetteren. De regio kun je daarom betitelen als een laanboomcluster, zoals ook Opheusden, Pinneberg in Noord-Duitsland en Canneto en Pistoia in Italië dat zijn.

De kracht van Wetteren als cluster komt vooral tot uiting in de afzet.

Kwekers kunnen elkaar vrij makkelijk aanvullen, handelaren kunnen in de regio sneller hun sortiment bij elkaar vinden.

Sinds 1964 worden ook zij bij elkaar gebracht, door de Wetterse Plantenbeurs, die van september tot mei elke dinsdagavond wordt gehouden.

Het is een fysieke beurs waar vraag

en aanbod snel bekend zijn, doordat handelaren en tuinaanleggers vraaglijsten ophangen en de complete actuele sortimentslijst van Wetterse kwekers erop na kunnen slaan.

Maar het belang van de Plantenbeurs neemt steeds meer af. Tien jaar geleden deden er nog 70-80 kwekers aan mee, nu nog maar 30-40 kwekers. Ook de werkelijk gedreven handel daalt; er worden volgens kwekers soms meer pinten verkocht dan planten. De sociale functie blijft echter, want de beurs geeft gelegenheid om ervaringen uit te wisselen en te praten over bijvoorbeeld fytosanitaire issues.

De Wetterse handel vindt meer digitaal plaats. Tegen de 30 Wetterse kwekers zijn nu bijvoorbeeld lid van het Nederlandse VARB-systeem, wat rond 2002 in hun regio werd geïntroduceerd. Daar zijn ze content mee, want in het seizoen halen ze er bijna dagelijks wel orders uit.

De meeste kwekers in Wetteren verkopen individueel hun laanbomen. Daarnaast heeft een aantal zich verenigd in een coöperatie. Zo verkoopt Calle-Plant sinds 1990 de producten van vier broers Calle, die in Wetteren, Lochristi en Scheldewindeke ieder een gespecialiseerde kwekerij hebben.

In 1998 zetten drie andere kwekers CRV-plants op (Calle Steven, Rimbaut en Weymeersch), om samen bomen te exporteren naar Rusland en andere oude Sovjet-staten. Dat liep volgens hen prima, tot in 2013 de spanningen begonnen op te lopen tussen Rusland en Oekraïne en die export in elkaar zakte. Om die reden is CRV-plants kort geleden gestopt.

Nu tien jaar geleden is Boweco opgezet, wat staat voor Boomkwekerijen Wetteren Coöperatie. Het is een exportbedrijf van zes kwekers dat gevestigd is bij laanboomkweker

>

Weymeersch. In het begin exporteerden ze vooral naar het Verenigd Koninkrijk, maar toen de Britse markt in een dip raakte, verlegde Boweco zijn grenzen en bedient nu ook meer klanten in Scandinavië. Daarbij zijn laanbomen het belangrijkst. De coöperatie is niet actief in Duitsland en Frankrijk, omdat leden daar al eigen klanten hebben.

Boweco functioneert goed, volgens kwekers omdat ze elkaar vertrouwen, leeftijdsgenoten zijn en tevens vrienden. Over producties en leveringen zijn geen afspraken gemaakt. In de coöperatie geldt als ongeschreven regel dat de mooiste bomen worden verkocht, ongeacht van welke kweker die zijn. Daarover wordt niet gemopperd; elkaar handel gunnen staat voorop.

De kwekers van Boweco verkopen hun meeste bomen echter op eigen houtje. Nog geen 15% van ieders omzet wordt via de coöperatie behaald. De gezamenlijke export is natuurlijk wel mooi meegenomen.

Binnen Boweco is eigenlijk maar één afspraak belangrijk om na te komen: als er hulp nodig is bij het laden, dan komt die er vanuit de leden.

Tot zover de samenwerkingsverbanden in de Wetterse laanboomteelt. Er bestaat trouwens wel Belbex, maar

dat is geen bedrijf, maar een vereniging van exporterende Belgische boomkwekers die kennis en informatie met elkaar uitwisselen.

De kwekers van Wetteren komen ook op gezette tijden bij elkaar om teeltzaken te bespreken. Dat gebeurt veelal binnen de Studiekring Boomkwekerijschool Wetteren.

Teeltadvies kan verkregen worden bij Habo Belgium, de regionale toeleverancier die nu samenwerkt met Agro De Arend in Opheusden.

Wetterse kwekers maken echter niet veel gebruik van advies. Omdat het geld kost. En omdat ze toch al bovenop de teelt zitten: als ze de hele dag tussen de bomen werken, zeggen ze dat ze een snuitkever allang hebben gespot voordat een adviseur die zou zien.

Onderzoek ten behoeve van de laanboomteelt vindt vooral plaats bij het Proefcentrum voor Sierteelt in Destelbergen. Bij het PCS loopt bijvoorbeeld onderzoek naar optimale groei en bemesting, naar gewasbescherming en nieuwe middelen. Er lopen nu ook proeven met het oorspronkelijk Amerikaanse pot-in-potsysteem. Al het onderzoek wordt opgestart in samenspraak met kwekers, maar in Wetteren heeft niet iedere kweker er behoefte aan.

De kwekers blijken nu ook niet meer behoefte te hebben aan vermeerderingsmateriaal uit Enthoutpark PCS. Dat was voor hen opgezet als een kleine collectie soortechte laan- en sierbomen. De dienstverlening liep 15-20 jaar, maar is drie jaar geleden opgedoekt omdat het niet meer rendeerde. Kwekers betrokken er wel de eerste enten van, maar vervolgens zijn ze meestal van eigen hout gaan knippen.

Voorlopig is dat hout bedoeld voor de vollegrondsteelt, want niemand in Wetteren kweekt laanbomen in containers, in teeltzakken of in een ander bovengronds systeem. Kwekers durven de investering en de andere teeltvorm niet aan, ze vinden het wel prima met de traditionele teelt omdat de Wetterse grond tot goede bomen met dito wortelpruiken leidt, of ze hebben gewoonweg nog onvoldoende vraag naar containerbomen.

Aan geïntegreerde gewasbescherming wordt zeker wel gedaan, maar inzetten op volledig biologisch doet niemand, omdat de handel er volgens kwekers geen zier om geeft. De ondernemers beseffen echter wel dat ze qua innovatief kweken achterlopen op buitenlandse laanboomclusters.

Dan is het aanpassen, zeggen ze, of verdwijnen. Voorlopig blijft het bij de Wetterse laanboomteelt bij het oude vertrouwde. <

Zijn de bomen voor Duitsland ’gebiedseigen’? „We hebben geleverd aan een Duits bedrijf dat ook gebiedseigen kweekt, maar het ging om gangbare kopveredelde bomen. Bij Quercus robur vragen Belgische gemeenten wel naar herkomsten van hier. Die krijgen ze ook, maar de herkomst Elsendorp-01 blijft wel één van de betere groeiers.”

Wat levert u aan Italië? „Allerlei bomen die daar verder in container worden gekweekt, bijvoorbeeld Quercus robur, Gleditsia triacanthos ’Sunburst’, Sorbus aucuparia, en ook vrij veel Malus en Robinia.”

Gaat de export rechtstreeks of via de handel? „Soms rechtstreeks, soms via de tussenhandel. Export naar bijvoorbeeld Frankrijk gaat via de tussenhandel. Als die bij ons komt kopen weet ik niet vaak waar de bomen naar toe gaan. Dat kunnen ook bijvoorbeeld landen in Oost-Europa zijn.”

Verkoopt u ook via beurzen? „We zitten wel in de Wetterse Plantenbeurs, maar we doen niet mee aan internationale beurzen. Dat vind ik niet echt gepast, omdat we al veel via de tussenhandel verkopen.”

Hoe onderscheidt u zich van andere kwekers? „We proberen altijd ons best te doen met het kweken van kwaliteit. 1012, 12-14 en 14-16 zijn onze beste maten. Zwaarder gaan we niet, wat te maken heeft met onze mechanisatie. Als we constant bomen met blote wortel rooien, kunnen we meer aantallen rooien dan met kluit. En met blote wortel hebben we ook minder personeel nodig.”

>

Hij ervaart echter dat het in Wetteren niet makkelijk is om kwekers iets nieuws te laten produceren. „Al die nieuwe dingen, daar moet u toch wel geluk bij hebben.” Het kan ook wel lang duren voordat de handel een nieuwe boom oppikt. Onbekend maakt eerst onbemind, dus promotie is belangrijk. De naam moet volgens Van Herreweghe ook goed in allerlei talen klinken.

Uit BEST-select zijn allerlei nieuwigheden voortgekomen, vooral heesters (zoals Hydrangea Pinky Winky), maar

ook twee appelbomen voor de sier: de smalle, zuilvormige en ziekteresistente Malus Appollo en Red Obilisk.

Zuilvormige bomen behoren tot het meest verhandelde sortiment van Boweco, samen met kopveredelde bomen, sierkersen en wilde soorten (als eik en beuk).

Van Herreweghe zoekt de wereld af naar meer zuilvormige bomen. „Om clientèle meer te kunnen bieden dan bijvoorbeeld alleen Fagus sylvatica ’Dawyck Purple’.” Zo heeft Van Herreweghe gezorgd dat Prunus

cerasifera ’Crimson Pointe’ vanuit Oregon naar Wetteren kwam. Het is een zuilvormige sierpruim van de grote Amerikaanse boomkwekerij J. Frank Schmidt & Son. „’Crimson Pointe’ wordt nu goed door de handel opgepikt.”

Nieuw kan ook betekenen dat de boom op eigen wortel staat. Er is vooralsnog één kweker in Wetteren die bijvoorbeeld Acer rubrum stekt in plaats van ent. „Dat zou veel meer mogen. Maar men is hier tevreden met de cultuur die ze goed kennen.”

„Gewasbescherming zal zeker en vast niet goedkoper worden”, meent Steyn Weymeersch (34) uit, die het 17 ha grote bedrijf in Wetteren leidt met zijn vader Paul. „Maar er komen nu biopreparaten op de markt die we gaan gebruiken. Dat geeft ons een beter gevoel. En het is ook maatschappelijk beter.”

Uitleg richting de maatschappij is wel nodig. „Of u biopreparaten en plantversterkende middelen spuit of een supercocktail: men ziet het verschil niet”, aldus Paul, die een Nederlandse kweker als voorbeeld noemt van duidelijke uitleg. „Aan zijn spuitmachine hangt een groot bord met lieveheersbeestjes erop. Dat vind ik echt heel goed.”

Opvallend bij Weymeersch zijn nestkasten op percelen. Die bieden bijvoorbeeld koolmeesjes plekken om een nest te bouwen. „In het voorjaar zijn ze zo in de weer om hun jongen te voeden”, legt Steyn uit. „We kunnen het niet bewijzen, en ieder jaar is de druk van rupsen anders. Maar als we met koolmeesjes al één bespuiting kunnen uitsparen, is ons experiment super gelukt.”

Dat soort toepassingen zijn goed voor het imago van kwekers, vult zijn vader aan. „Het zou goed zijn als meer kwekers dat doen. De overheid heeft ons geïntegreerde gewasbescherming opgelegd, maar veel kwekers weten nog niet exact wat dat inhoudt.”

Zo wordt de toepassing van biologisch afbreekbare bindbuis overwogen. „Dat is een pluspunt, want daarmee kunnen we kosten besparen – het wint zich vanzelf terug in arbeid. Nu verzamelen we nog al het bindbuis in een zakje om de buik.”

De sector is wel als enige duurzaam bezig, meent Steyn. „Ik geloof er geen fluit van dat andere sectoren, vooral de industrie, ook duurzaam bezig zijn.” Hij ziet vooralsnog geen beloning vanuit de overheid terug voor het duurzaam kweken. „Alleen al van de gemeentepolitiek in Wetteren zou je verwachten dat die de kwekers steunt. Maar we hebben eerder het gevoel dat die ons boycot.”

>

â&#x20AC;&#x17E;Ik sta wel open voor samenwerking, maar ik verval in mijn eigen ideologie: je moet er wel een paar kopmannen voor hebben, en ik ben geen kopman. Een samenwerking moet je ook als een huwelijk zien. In een goed huwelijk vraag je je niet af of alles correct verdeeld is, maar of je samen beter af bent dan alleen. Afgunst en nijd moet je daarvoor opzij kunnen schuiven.

De eerste vereiste voor samenwerking is: je moet vertrouwen in elkaar hebben. Je collega moet eigenlijk je vriend zijn, met wie je de groene klant samen bedient. Dan stijgt de kwaliteit en stijgen

ook de aantallen bomen.

Samenwerkingsverbanden voor de verkoop: die mogen er meer komen, want kwekers moeten het idee loslaten dat ze het allemaal alleen kunnen. Dat gaat ook op voor de aankoop van bijvoorbeeld bamboestokken: samen kun je rechtstreeks bij de Chinees kopen, de handelaar opzijschuiven en zo kosten besparen.

Persoonlijk zou ik samenwerken liever in een kleiner cluster zien, want aan een groter cluster kun je je vergalopperen.

Toch sta ik alleen sterk, want ik heb een familiair bedrijf, geen hoge kosten. Een kweker vroeg ooit waarom ik niet op de

IPM stond. Ik vertelde dat ik een klein vogeltje ben dat zich heel gemakkelijk aanpast en overal wel tussendoor fladdert. Grote massa heb ik niet nodig.

Ik hol de vraag ook niet achterna, want dat werkt niet. Had je dit jaar bijvoorbeeld veel berken, dan had je een goudmijn, want die gaan goed. Maar jaren geleden gingen ze niet goed, toen moest ik driekwart van mijn spillen verbranden. Het was een dure les. Doe dus je ding, probeer te focussen op een vast sortiment, en accepteer dat je ook bomen moet weggooien. Dat hoort er eenmaal bij.â&#x20AC;?

Wat maakt de toekomst moeilijk? „Vroeger liepen de bomen vanzelf weg, al in juni moest u uwe lijst opmaken, dan werden er aantallen verkocht en verdiende u meer geld dan nu. Nu moet u de bomen doorkweken met een doorgaande kop, er wordt niks meer op stam gekocht, en het is afwachten of er wel een koper is. Kwekers moeten voor de afzet nu veel rondrijden met karren. Dat kost veel tijd: een paar bomen hier, een paar bomen daar. Dit en dat: dat noem ik een snoepwinkel. En het leveren moet sneller.”

De afzet gaat nu toch beter? „Ja, maar we hebben geen winter gehad, geen vorstschade en geen droogteschade. U zult wel met laanboomteelt een boterham verdienen, dat is algemeen zo in de land- en tuinbouw. Maar ik geloof niet dat de rentabiliteit nu hoger is, als ik zie wat toch nog verloren gaat, zelfs op

goeie kwekerijen. Ik houd mijn hart vast voor bedrijven die met 10-20 man werken, op de verdiensten van vroeger.”

Kunnen kwekers hun kosten beheersen? „Dat denk ik wel. De kosten worden ook lager, want de mechanisatie gaat heel snel. Veel kwekers hebben een familiaal bedrijf en ze werken enorm veel uren. Het is ook hard werken, net als vroeger, want als u dat niet doet, komt u er niet. Maar nu wordt er toch wel anders geleefd.

Als er vroeger zondag te enten viel, gebeurde dat. Nu niet meer.”

Hoe beziet u de jonge generatie? „Die doet meer aan specialisatie, dat voelen we. Er is veel vernieuwing, maar sommigen durven te weinig te vernieuwen. Maar ja, als u de helft van de bomen moet verbranden omdat u ze niet kon verkopen?”

Heeft de Plantenbeurs toekomst? „Oudere kwekers komen er nog steeds, voor de onderlinge handel en ook voor de sociale kant. Maar jonge mensen zetten die stap niet meer, die zijn digitaal bezig. De toekomst van de Plantenbeurs wordt moeilijk, waarschijnlijk omdat die niet meer zo rendabel is. Door internet lukt het ook moeilijk om meer tuinaanleggers op de kwekerij te krijgen, om de vraag beter af te stemmen.”

Hoe geeft u jongeren de liefde voor het vak mee? „Dat doe ik als ik boomteeltles geef, aan de tuinbouwschool in Wetteren.

Om nu nog bezig te zijn met laanboomteelt moet u wel een groot stuk passie hebben. Jonge mensen luisteren wel, maar vaak ontbreekt de passie. Realiteitszin over ons vak probeer ik mee te geven. En voorzichtig spelen met een bedrijf: ik denk dat dat niet onverstandig is.” <

Medewerkers van Staatsbosbeheer zijn met een ontpitmachine van B&B Fruit in Slijk-Ewijk bezig met het ontpitten van 3 ton wilde kersen. B&B is een van de weinige fruitbedrijven in Nederland met zoâ&#x20AC;&#x2122;n machine. De zaden van Prunus avium worden machinaal geschud en van het vruchtvlees ontdaan, waarna zoâ&#x20AC;&#x2122;n 100 kilo pitten overblijven. Die vormen het uitgangsmateriaal voor boomkwekers. Prunus avium levert hoogwaardig en kostbaar hout, maar de soort is volgens Staatsbosbeheer ook ecologisch belangrijk: daarom planten bos- en natuurbeheerders de wilde kersen ook veel aan randen van bossen aan. <

TreeCommerce

HĂŠt digitale communicatie platform voor de boomkwekerij.

Meld u aan en vergroot uw verkoopkansen!

Volg TreeCommerce ook via twitter: @Treecommerce

Yo u r A d j u v a n t S p e c i a l i s t

Hulpstoffen voor gewasbescherming

www.treecommerce.com

Hasten, elasto G5 en atplus verbeteren de effectiviteit van gewasbeschermingsmiddelen en groeiremmers SURfaPLUS BV, Wageningen tel. 0317-451217 E-mail: info@surfaplus.com www.surfaplus.com

Plantarium 23-26 Augustus 2017

+ '( %$..(5

( ;3(57,6(%85($8

Aan- en verkoop, onteigeningen, taxatie en bedrijfsbegeleiding van boomkwekerijen Engelandlaan 58 2391 PN Hazerswoude-Dorp I ITC Boskoop T: 0172 - 53 48 79 W: www.vdsm.nl E: info@vdsm.nl

Specifieke boomkwekerij schade-expertise bij: • schade aan plantopstanden • schaderegeling • onteigening • planschade • LRGD geregistreerd deskundige • NIVRÉ Register-Expert • Lid N.V.A.E. • Tevens uitgave Prijzenregister Boomkwekerijproducten

Compleet in teeltvloeren Telefoon: 0182 - 351144 • Bergambacht info@houdijkdenboer.nl • www.houdijkdenboer.nl

VDH FOLIEKASSEN BV

De Akker 100, 2743 DP Waddinxveen bakkerexpertise@planet.nl

www.bakkerexpertise.nl

Tel. 0172-235990 | www.foliekassen.com

Leverancier van:

Floramat teeltvloeren · Licht en sterk · Gemakkelijk te verwerken · Uitstekende drainage eigenschappen 



www.mastop.nl

Goed uitgangsmateriaal is de basis voor iedere teelt, maar dat geldt zeker voor een lastige teelt als Clematis. Plantgoed was in het voorjaar schaars, omdat het stekresultaat in 2016 bijna overal tegenviel als gevolg van veel regen. Vanwege de schaarste is, naast zwaar plantgoed, ook volop licht plantgoed of zelfs overjarig plantgoed opgepot. Ik zie duidelijk verschillen terug in de groei en het uitvalspercentage. De groei van licht of overjarig plantgoed is veel minder en het uitvalspercentage beduidend hoger. Bij de gangbare teelt van Clematis wordt vanaf eind mei tot eind juni van de afgesneden ranken lidstek gemaakt. Zelfs in partijen waar de ranken eerst omhoog zijn gegroeid en gestekt, vallen na de vermeerdering nog steeds planten weg.

Omdat de kwaliteit van plantgoed sterk doorwerkt in de teelt (matig stek geeft matig plantgoed, minder stek enzovoort) is het belangrijk het stek nu goed te verzorgen zodat dit zwaar en gezond plantgoed voor volgend jaar oplevert. Zorg voor een goed voedingsniveau in de stekbakken of kisten.

Geef zodra de eerste wortelpunten zichtbaar zijn, een fosfaatrijke oplosmeststof zoals Peters Power P. Zodra het plastic van het stek is, kan de dosering iets worden verhoogd.

Schakel na enkele giften met fosfaatrijke

oplosmeststof over op standaard oplosmeststof of strooi gecoate meststof.

Over het algemeen ziet het stek er nu beter uit dan vorig jaar. Door de warme en droge junimaand was er geen beschadiging van de ranken door regen en was het voedingsniveau van de leverbare Clematis goed op peil.

Let bij leverbare Clematis, Lonicera, Akebia en Vitis op echte meeldauw. Laat daarnaast regelmatig een potgrondmonster nemen om het voedingsniveau te controleren. Op de analyses zien we soms monsters met een EC van 0,5 waar geheel geen stikstof in zit.

Zorg zeker bij Clematis met lange stokken en blauwe soorten als ’Multi Blue’ en ’The President’ voor voldoende stikstof. Dit element bepaalt voor een flink deel de zwaarte en groei van de plant. Kijk natuurlijk ook naar de verhoudingen met andere elementen.

In Passiflora, Clematis montana en groenblijvende Clematis als armandii en ’Early Sensation’ komt volop trips voor. Trips heeft zes stadia: ei, twee larvenstadia, voorpop, pop en volwassen stadium. Spuit meerdere malen om de circa vijf dagen, omdat niet alle stadia worden gedood en de levenscyclus bij warmer weer zeer snel gaat. <

Een van de belangrijkste, maar tevens lastigste zaken, in deze periode van het jaar is het afstemmen van de watergift en het bijmesten op de waterkwaliteit en benodigde hoeveelheid groei – of juist afharden van de planten. Het is dan ook een must dat u de waterkwaliteit op uw bedrijf kent en weet welk water u naar de planten stuurt. Een (pot)grondanalyse zegt iets over wat er in de afgelopen periode is gebeurd.

Indien veel bron- of andere water is bijgemengd in het bassin, heeft dit vaak lang effect op de samenstelling van het bassinwater. Vaak ziet u dit terug in een hogere EC. Deze hogere EC wordt vaak veroorzaakt door een hoger calcium- of magnesiumgehalte in combinatie met meer bicarbonaat. In een aantal situaties lopen ook mangaan, natrium en chloride behoorlijk op. Het is goed om te weten hoe het gietwater is samengesteld.

Mochten bepaalde elementen hoger aanwezig zijn, dan kunt u hiermee rekening houden in de samenstelling van de mestbakken.

In sommige situaties kan het zelfs noodzakelijk zijn om te werken met salpeter- of zwavelzuur of een verzurende meststof.

Indien u wilt bijmesten, geef altijd minimaal 0,5 EC boven de EC van het uitgangswater: om een effect van de bemesting te mogen verwachten.

Bij veel neerslag (tussen 10-20 mm, afhankelijk van de potmaat, het type gewas en de gewasgrootte) kan de EC in de pot zeer laag worden. Zeker indien niet met een volledige dosering gecontroleerd vrijkomende meststoffen wordt gewerkt, is het raadzaam om dan bij te mesten. Ondanks dat de potgrond vochtig is en een watergift niet nodig is, kan worden bijgemest met wateroplosbare meststoffen. De planten nemen veel meststoffen op en het gewenst EC-niveau in de potten is veel sneller weer op de juiste hoogte.

Vanaf half augustus kan worden overgeschakeld op een schema met meer kalium (en magnesium). Kalium geeft een plant die vaak minder gevoelig is voor een vroege nachtvorst en schimmels, en meer afgehard de winter ingaat. Dit geldt ook in de vollegrond. Bedrijven die het gietwater aanzuren met salpeterzuur, kunnen overschakelen op zwavelzuur om minder verborgen stikstof te geven. <

Ervaring van collegakwekers kunnen kwekers aanzetten tot een minder chemische aanpak. Zo’n aanpak is in de boomkwekerij echter niet zo vlug van bedrijf op bedrijf te kopiëren.

Het begint al met het bepalen van (economische) schadedrempels; deze zijn bij vrijwel elk bedrijf en gewas verschillend.

Heeft men bijvoorbeeld bladverliezende planten, die halverwege het groeiseizoen worden verkochten, dan geldt voor dit gewas vaak een zeer lage schadedrempel. Als het gewas op dat moment wordt aangetast door bijvoorbeeld spint en het blad raakt beschadigd of er treedt zelfs bladval op, is dat niet acceptabel.

Als hetzelfde gewas in de winter wordt verkocht zonder blad, hoeft een aantasting van spint geen probleem te zijn, mits het de groei van het gewas niet te veel remt.

Een andere reden om voor biologische teelt te gaan, is omdat men niet meer tevreden is over het resultaat van een chemisch product.

Als je bijvoorbeeld lang dezelfde herbiciden spuit, krijg je vaak meer resistente soorten op de kwekerij. Voorbeelden hiervan zijn

de aanwezigheid van klein kruiskruid en varkensgras bij jarenlang gebruik van metazachloor.

Deze problemen zijn soms eenvoudig op te lossen door een ander perceel te huren, andere middelen te gebruiken of door over te gaan op mechanische onkruidbestrijding.

Wat vaak in de praktijk wordt vergeten, is ervoor te zorgen dat de onkruiden die aan de bestrijding ontsnappen, zich niet kunnen vermeerderen. Zodat er geen resistentie kan ontstaan.

Mijn ervaring is dat resistentie tegen chemie in geval van spint juist afneemt wanneer je een scala aan natuurlijke vijanden uitzet. Doordat de vijanden de populatiegroei van de spint afremmen, is het gebruik van chemie minder nodig en wordt een eventueel resistent insect ook opgeruimd door de uitgezette roofvijanden.

Overweeg goed wat de gevolgen zijn voor meer biologisch kweken voor uw teelt. Het is zeker een kans. Houd echter rekening met de schadedrempel van uw gewas en ga er vanuit dat u meer en vaker tijd moet maken om waar te nemen. <

naar bleek te zijn. Gaandeweg signaleerden we dat er ook behoefte was aan nóg grotere potmaten; inmiddels leveren we zelfs planten in P35.”

Lavendel Plus in Ulvenhout is geen doorsnee bedrijf. De ’roots’ van de ondernemers, Jac-Jan van den Wijngaart en Lydia Jansen, liggen namelijk in de aardbeienwereld.

Jarenlang focusten de Brabanders op het opkweken van aardbeiplanten, tot ze in 2005 een vraag kregen voor levering lavendelplanten. Zo gezegd, zo gedaan. ,,We begonnen onder de naam Lavendel Plus en hebben hier meteen een apart bedrijf van gemaakt”, vertelt Lydia Jansen. ,,Inmiddels gaan er van eind april tot eind juni 300.000 tot 350.000 lavendelplanten weg.”

Lavendel Plus is, als een van de weinige lavendelkwekers in ons land, gespecialiseerd in lavendel in grotere potmaten, van P23 tot P35. „Normaal gesproken wordt lavendel opgekweekt in een 19 cm-pot”, vertelt Roy Heestermans, die bij Lavendel Plus verantwoordelijk is voor de verkoop. ,,Wij zijn ruim tien jaar geleden begonnen met levering van planten in potmaten P26 en P29, omdat hier vraag

Het stekmateriaal wordt ingekocht bij diverse stekbedrijven. De stekken worden vervolgens uitgeplant in de vollegrond, waar ze twee tot drie jaar blijven staan. ,,Dan rooien we de planten op met blote wortel en potten we ze op in de potmaat die past bij de betreffende plant”, vertelt Heestermans.

Kwaliteit vormt volgens Jansen en Heestermans hét handelsmerk van Lavendel Plus; dit heeft er volgens hen mede toe bijgedragen dat de jaarproductie groeide van 10.000 planten in 2010 naar bijna 350.000 planten in het afgelopen seizoen. „De focus op kwaliteit is de rode draad door alle stappen in het productieproces”, zegt Jansen. ,,Niet alleen hebben we daartoe geïnvesteerd in goede mensen, ook hanteren we strenge selecties en houden we als eigenaren alle schakels in het productieproces in de gaten. Op deze manier lukt het ons om sterke en vitale planten af te leveren, van een constante kwaliteit.”

De groei van het bedrijf komt volgens Jansen en Heestermans ook voort uit het feit dat de populariteit van lavendel nog steeds in de lift zit en de vraag toeneemt. „Onze planten gaan naar tuincentra, groothandelaren, bloemisten en bouwmarkten in binnen- en buitenland.

We merken duidelijk dat bouwmarkten steeds meer inzetten op verkoop van groenproducten. Ook dat stuwt de vraag omhoog.”

Heestermans benadrukt dat Lavendel Plus het ook belangrijk vindt om de kwaliteit van het product op de

winkelvloer optimaal te houden. „We geven afnemers en chauffeurs verzorgingstips en nemen ook regelmatig een kijkje op de winkelvloer. Onze mening is dat je als kweker verder moet kijken dan je eigen bedrijf: voor de toekomst van je kwekerij is het ook belangrijk dat de plant het goed doet bij de consument in de tuin.”

Heestermans ziet vooral de vraag naar het ras ’Essence Purple’ de laatste jaren toenemen. ,,Omdat we het hele seizoen willen kunnen leveren, kweken we zowel vroege als late rassen – ’Essence Purple’, ’Little Lady’, ’Havana’ en ’Hidcote’ – op. We merken dat steeds meer afnemers een voorkeur uitspreken voor een bepaald ras. Tot enkele jaren geleden was dat meestal ’Hidcote’, vandaag de dag komt er steeds meer vraag naar ’Essence Purple’. De pro­ ductie hiervan is de laatste jaren dan ook verdubbeld.”

De onderneemster geeft aan dat veel afnemers de plant­ opbouw van ’Essence Purple’ mooier vinden dan die van ’Hidcote’, ook waarderen ze de rijke bloei en de compact­ heid van dit ras. „Daarnaast hebben we de wortelgroei beter onder controle bij de ’Essence Purple’, waardoor dit ras vitaler is en blijft. Voorheen kozen inkopers vaak puur op naam voor ’Hidcote’, nu gaan ze vooral voor een product dat een hoge doorloopsnelheid heeft en goed ver­

koopt. Vaak adviseren wij daarom ook ’Essence Purple’.”

Een nadeel van ’Hidcote’ is volgens Heestermans ook dat dit ras erg gevoelig is voor vochtig weer en daarmee voor schimmels als Botrytis. „Sowieso is lavendel een uitermate gevoelige plant, voor regen maar ook voor warmte. Wat dat betreft voorzie ik de komende jaren de nodige problemen als gevolg van het extremer wordende klimaat. Vorig jaar ging door de vele regen al een deel van de productie verloren. De klimaatverandering is mis­ schien wel de grootste bedreiging voor de toekomst.”

Ondanks de toenemende vraag, hebben de ondernemers geen uitbreidingsplannen. „Qua containerveld, hoeveel­ heid grond, personeel en machinepark zitten we aan het plafond”, zegt Lydia Jansen. „Willen we de productie ver­ der opschroeven, dan moeten we enorm veel investeren.

Té veel, zo vinden we op dit moment.”

De komende jaren blijft Lavendel Plus daarom vooral inzetten op een verdere kwaliteitsverbetering. „We heb­ ben dit voorjaar een nieuwe loods, laaddock en kantoor gerealiseerd. Hierdoor kunnen we de lavendel bijvoor­ beeld binnen verladen en droogt deze in warme perioden minder snel uit. We proberen op alle vlakken de puntjes op de i te zetten.” <

’We doen hier alles met een trapje!’

Bij Boomkwekerij Albert Leemreize staat de

ker. We doen hier alles met een trapje!”

staat hier door elkaar, dus het is ook niet echt

zomer vooral in het teken van water geven,

De ambachtelijke manier van werken, komt

schoffelen, snoeien en aanbinden. „Omdat

in het hele bedrijf terug. Zo hoeven de bomen

onze kwekerij niet zo groot is en we bovendien

bij Leemreize niet allemaal recht te zijn. En de

een heel divers sortiment hebben, is het werk

kweker heeft zijn tijd mee. „Waar de bomen

weer ernaar is, schoffelt hij tussen de bomen.

heel afwisselend.”

vroeger allemaal recht moesten zijn, komen ze

Ook heeft hij onlangs een schoffelmachine

daar nu van terug. Wij verkopen de ’kromme’

besteld bij Damcon om het onkruid tussen de

zetten en het aanbinden van de toppen, iets

bomen nog bijna eerder dan de rechte.” Ook de

rijen aan te pakken. „Alleen als het niet anders

wat de hele zomer doorgaat. Zijn zoons van

Duitse klanten vragen veel naar meerstammi-

kan, bestrijden we het onkruid chemisch.”

veertien en zeventien helpen hem daar in de

ge bomen, de ’karakterbomen’. „Die zijn heel

Daarnaast is er in de zomer tijd voor ont-

vakantietijd bij. „Het is bij ons allemaal hand-

erg in en voor ons is dat alleen maar gunstig.

spanning. „De boog kan niet altijd gespannen

werk. Doordat we meer dan vijfhonderd soor-

We hebben er minder werk aan en krijgen er

staan.” Zo is Leemreize een echte wielerfanaat

ten kweken, staat alles door elkaar. Maar het

bovendien meer geld voor.”

en mag hij bij mooi weer graag een middagje

Momenteel is Leemreize bezig met stokken

is mooi zomerwerk, waar je makkelijk bij kunt weglopen. En nee, we hebben geen hoogwer-

Door de grote variëteit aan soorten, spuit Leemreize niet tegen ziekten en plagen. „Alles

nodig. Voordeel is bovendien dat de bomen sterker zijn en we veel kosten besparen.”

Het onkruid gaat Leemreize wel te lijf. Als het

fietsen. „Ook wil ik nog wel eens een mooie bergetappe in de Tour de France kijken.” <

De handel is gedaan en op de vaste plantenkwekerij van Jos Swinkels worden momenteel de laatste restanten van planten opgeruimd. „Vroeger knipten we de planten vaak terug en bewaarden ze voor de najaarslevering, maar ervaring heeft geleerd dat ze tegen die tijd hun optimale fase wel hebben gehad. Nu ruimen we alles en beginnen opnieuw.”

’Oude planten hebben in het najaar hun beste tijd wel gehad’

Voordat de containervelden opnieuw worden volgezet, wordt eerst alles schoon gespoten. „Dat scheelt ons veel narigheid met onkruiden en ziekten en plagen. Je merkt dat het overhouden van oude planten zorgt voor overdracht van onkruidzaden en plagen. Door alles één keer per jaar leeg te ruimten en schoon te spuiten, heb je echt een schone start.”

Vervolgens wordt alles komende weken weer volgezet. Ongeveer 150 soorten worden opgepot in P11 voor de visuele najaarshandel.

Voor levering in het voorjaar wordt een breder sortiment opgepot. Het uitgangsmateriaal is in het voorjaar grotendeels zelf gestekt. „Een klein deel kopen we als onbeworteld stek in en bewortelen we zelf. En van bepaalde soorten gebruiken we landplanten als uitgangsmateriaal. De landplanten kopen we ook in.”

De laatste stekken van Clematis zijn afgelopen week op de kwekerij van Marco de Wit gestoken. In totaal zijn er ruim 20 bakken met stek vol gezet in een kleine acht weken. „We konden daar een week later aan beginnen dan vorig jaar. Het streven is altijd mei, maar het wordt vaak 1 juni. Nu konden we 5 juni pas de eerste stekken maken. We zien gelukkig dat het gewas al goed weggroeit en de latere start is niet terug te zien aan het gewas.”

De eerste bakken met stek zijn inmiddels goed aan de wortel en liggen open. De Wit verwacht dat hij binnen nu en twee weken de eerste stekken al kan maaien. „Op de eerste stekken van begin juni zit nu al ongeveer 10 cm schot. We maaien altijd tijdig omdat we een open gewas willen houden.”

Op de kwekerij wordt ondertussen opgeruimd en de opgepotte planten worden aangebonden. „Dit is altijd de tijd om de kwekerij weer op orde te brengen, alles aan te vegen en de opgepotte planten na te lopen.” Bij het nalopen worden de planten opgebonden en eventueel onkruid weggehaald. „Afgelopen week zijn we ook weer begonnen om de eerste planten klaar te maken voor levering.”

’Met twee tot drie weken kunnen we stekken al maaien’

Uitgebreid assortiment in laanen sierbomen, fruitbomen, spillen, dakplantanen en leilindes (vormbomen).

ZOWEL IN DE VOLLE GROND ALS IN CONTAINER Het juiste adres voor de beste kwaliteit!

Kijk op onze website voor meer informatie:

WWW.MABO.NL

Achterstraat 12 | 6668 AA Randwijk T +31 488 49 1271 | F +31 488 49 1342 E info@mabo.nl | I www.mabo.nl

hebe thuj a

buxus erus junip mus y euon

Smidstraat 1, 6691 ES Gendt, Nederland www.wilbertstek.nl

aris aecyp cham ilis b o n s lauru dula lavan psis o j u th

prun us rosm arin us thym us taxu s ilex

Jaarrond leverbaar Heesters, kruiden en vaste planten o.a.

Cotoneaster Euonymus Hedera Hydrangea Lavandula Rosmarinus Sedum 0031 (0) 172 587403 www.djhendriksen.nl

Werd er vijftien jaar geleden nog een gouden toekomst voorspeld voor de biologische boomkwekerij, inmiddels blijkt die toekomst toch iets minder rooskleurig. Als voornaamste reden voor het niet op gang komen van de biologische boomkwekerij, wordt de achterblijvende vraag genoemd.

Vijftien jaar geleden was de verwachting dat de overheid een deel duurzaam zou gaan inkopen, en ’biologisch’ was op dat moment het enige keurmerk op dat gebied.

Echter, snel daarna werd Milieukeur geïntroduceerd en bovendien werd de verplichting tot duurzame inkoop binnen de criteria duurzame inkoop omgezet in een streven. „En door het omzetten van een verplichting naar een streven is het nu afhankelijk van de betreffende ambtenaren in een gemeente, hoe belangrijk een gemeente ’duurzaam geproduceerd’ vindt”, meent Jan Huiberts van kwekerij Dependens. „Waar sommige ge-

meenten soms vier jaar ’duurzaam’ of zelfs ’biologisch geproduceerd’ als stokpaard hebben, kan dat na een ambtswisseling 180° draaien.”

Daarnaast blijken regeltjes binnen aanbestedingen de biologische boomkwekers parten te spelen. „Dan blijkt er in de aanbestedingsregels te staan dat de leverancier ook al-

lerhande ISO-certificeringen moet hebben. Ik kan je vertellen dat geen enkele biologische kweker in Nederland ook ISO-certificeringen heeft, waardoor biologisch dan helemaal niet geleverd kan worden”, aldus Huiberts.

Toch zien kwekers ook wel lichtpuntjes. Nu de economie aantrekt, blijkt duurzaamheid bij bedrijven weer hoger op de agenda te komen en dus ook de aandacht voor groen rondom de bedrijven. Erjan Valk van boomkwekerij Korneland: „Het positieve is dat planten en dan met name bomen en andere buitenplanten een groen imago hebben. Mensen denken daarbij niet aan chemische gewasbescherming, kunstmest en andere maatregelen. Het nadeel daarvan is dat bedrijven dus niet zo snel nadenken over het verschil tussen

dan geloof. Want ik hoop natuurlijk al vijftien jaar dat de overstap wordt gemaakt naar biologisch geproduceerde planten en bomen.”

biologisch en gangbaar en ze dus bij ’gangbaar geproduceerd’ uitkomen.”

Huiberts merkt echter ook dat er bedrijven zijn die wél over de verschillen nadenken. „En als ze dan voor duurzaam kiezen, gaan ze liever voor biologisch dan voor Milieukeur of Groenkeur, omdat ze dan met hun keuze ook een statement willen maken.” Voor een dergelijk bedrijf met een statement, de ABN, kweekt Huiberts momenteel 36.000 vaste planten. „Het leuke is dat daarbij in eerste instantie alleen maar gesproken is over kwaliteit en duurzaamheid, in plaats van prijs.”

Huiberts hoopt dat dergelijke initiatieven vervolg gaan krijgen. „Daar liggen mogelijkheden voor onze sector. Als bedrijven de voordelen gaan zien van biologisch geproduceerde planten, komt er een vraag en dan zal het aanbod er uiteindelijk ook wel komen.” Huiberts nuanceert echter ook: „Tja, misschien is het meer hoop

Een ontwikkeling die kwekers de laatste paar jaar zien, is de groeiende interesse voor ’biologisch geproduceerd’ vanuit de consumentenmarkt. „Misschien mede vanuit de aandacht van Greenpeace voor gewasbeschermingsmiddelen op tuinplanten, maar vooral omdat consumenten in het algemeen bewuster worden”, meent Hans van Hage van rozenkwekerij Bierkreek.

Ook grotere tuincentra hebben deze ontwikkeling gesignaleerd en presenteren biologisch gekweekte planten op hun verkoopvloer. Van Hage ziet echter wel dat consumenten in tuincentra hun aankoop kiezen op basis van visueel aantrekkelijk. „Als een tafel biologische rozen naast gangbaar staat, kiezen ze alsnog voor wat mooi is. Bio is niet doorslaggevend.”

Volgens Van Hage is het succes van de verkoop van ’biologisch’ afhankelijk van het team op de winkelvloer. „Zij moeten het verhaal kunnen vertellen en uit kunnen leggen wat de meerwaarde van bio is.”

Bij de meerderheid van de tuincentra blijft het biologische aanbod momenteel nog vaak beperkt tot biologische kruiden, groenteplanten en

fruitbomen. „Logisch”, meent Erjan Valk. „Op mijn kwekerij zie ik ook dat consumenten vooral voor mij als biologische kweker kiezen als ze op zoek zijn naar bijvoorbeeld fruitbomen. Zodra het om bomen of planten gaat die niet eetbaar zijn, speelt de vraag naar biologisch minder.”

Voor Valk is dat een reden om zijn sortiment te verschuiven. Kweekte hij eerst met name laanbomen, momenteel is het sortiment laanbomen aan het krimpen en besteedt hij meer aandacht aan de teelt van hoogstamfruitbomen. „Van laanbomen heeft het geen zin om tientallen soorten te houden in beperkte aantallen. Ik kan beter enkele goedlopende soorten houden waar vraag naar is voor de aanlegmarkt en ondertussen leg ik mij voor de consumentenmarkt toe op fruitbomen.

Eetbaar is in.”

Maar ook voor ’niet eetbaar biologisch geproduceerd’ is op de consumentenmarkt ruimte, zo ervaart Huiberts. „Maar biologisch en lokaal geproduceerd ligt voor de consument schijnbaar in elkaars verlengde. Consumenten bezoeken voor biologisch gekweekte planten daarom liever een kweker dan een tuincentrum, heb ik het idee. En bij die kweker verwachten ze vervolgens een breed sortiment. Ik denk dat het beeld van de consument ook wel klopt: het merendeel van de biologische kwekers kiest bewust niet voor het grootschalige omdat het ze niet past.” <

De blauwe zomerbloeier Perovskia heeft haar eigen kleine plekje op de markt. Ook al kan zij qua afzetaantal niet in de schaduw staan van bijvoorbeeld lavendel, kwekers merken dat zij de aantallen die ze voor dit jaar leverbaar hebben vrij makkelijk kwijt raken. „Perovskia gaat goed weg”, zegt Leo Duyndam van About Plants. „Omdat we vorig jaar alles hebben verkocht, hadden we afgelopen voorjaar niets meer leverbaar. Ons seizoen begon

Met reacties als ’Kun je een andere keer terug bellen. Het is hartstikke druk.’ en ’Ja hoor de verkoop was prima, maar meer kan ik er nu niet over zeggen’, lijkt het er op dat een

dit jaar dan ook pas eind juni. De planten zijn maar kort visueel aantrekkelijk en dat maakt het seizoen voor sommige klanten kort. Maar net als vorig jaar ziet het er ook dit jaar naar uit dat we alles weer vlot kwijt raken.”

Een vergelijkbaar geluid komt van Maarten Verdaasdonk van Containerteelt Elst-Bevers. „Juli is een belangrijke maand omdat de plant dan bloeit. Maar ook daarna zijn er tuincentra die teruggeknipte Perovskia verkopen. Ook de aanlegmarkt neemt in het najaar deze blauwe zomerbloeier af en dat zorgt er bij elkaar voor dat we dit jaar wel weer door onze aantallen heen komen.”

Kweker Steef de Boer richt zich met name op de aanlegmarkt. „Ik heb Perovskia pas in juli opgepot en heb deze dit najaar leverbaar. Net als

voorgaande jaren zullen de grootste aantallen naar de Franse en Engelse aanleggers gaan.” En wat dit najaar niet wordt verkocht, wordt volgend voorjaar wel verkocht. Althans, daarvan is De Boer overtuigd. „Er is meer vraag dan aanbod”, zegt hij over de handel in Perovskia. <

aantal webshops ook in de zomerperiode nog voldoende bestellingen binnen krijgt. Maar dat komt wellicht ook omdat sommige aanbieders zoals directplant.nl er voor kiezen om in de zomer een paar weken niet uit te leveren.

Bij kwekerijonline.nl zegt kweker en ondernemer Jasper Klein tevreden te zijn over de verkoop via de webshop. „Dit jaar was het eerste jaar, maar ik merk dat consumenten niet bang zijn om planten via internet te bestellen. Voor duurdere bomen ligt dat misschien nog iets anders – die willen ze vaak eerst nog wel zien – maar voor goedkoper spul als bodembedekkers in p9 geldt dat het voor veel mensen gewoon wordt om via een webshop te kopen.” „Het wordt ieder jaar drukker”, zegt ook Jeroen van de Heijning van webshop Het Groene Paradijs. „We rekenden dit jaar op een omzetstijging van 50-60%, maar er is zelfs sprake van een verdubbeling ten opzichte van vorig jaar. De plek waar consumen-

ten inkopen verschuift steeds meer van het tuincentrum naar internet.”

Het leidde bij het internetbedrijf dit voorjaar korte tijd tot leveringsproblemen. „Het aantal bestellingen was boven verwachting en daardoor kwamen we handjes te kort. Bovendien had een aantal vaste leveranciers in Nederland en België op een bepaald moment onvoldoende leverbaar waardoor we bij andere leveranciers moesten aankloppen. Dat zorgde voor extra werk en vertraging bij de uitleveringen. Ook hebben we de prijzen op de site soms naar boven moeten bijstellen. Consumenten die al voor een lagere prijs hadden besteld zijn we tegemoet gekomen.

Uiteindelijk hebben we alles kunnen inkopen én uitleveren.”

Van de Heijning spreekt van een goede stemming onder consumenten: „Er wordt meer verhuisd en mensen geven weer geld uit.”

Bij Het Groene Paradijs waren dit jaar siergrassen en bodembedekkers in p9 de hardlopers.” <

„De tuin is leeg”, zegt Hendrik Hak van kwekerij Vredebest. „Voor een deel komt dat omdat ik afgelopen najaar al vrij veel had verkocht waardoor ik dit voorjaar iets minder potconiferen leverbaar had dan vorig voorjaar.” Het zijn volgens Hak traditioneel met name de Oost-Europese klanten die verantwoordelijk zijn voor de afname, maar hij ziet dit jaar ook een toename van de verkoop naar landen om ons heen, zoals Engeland en de Zuid-Europese landen.

„We zijn p9’s aan het afbouwen en grotere potten met vaste planten komen erin. Van grote Hosta, Nepeta tot Lytrum, er is nu een heel breed sortiment. Ook de mooie siergrassen komen nu weer, zoals Pennisetum en Miscanthus. Het fruitgedeelte, de eetbare tuin, loopt heel goed. En we

Kweker Paul Bremmer zegt dat alle coniferen dit voorjaar goed hebben gelopen, maar de haagconiferen sprongen er wat hem betreft bovenuit. „Ik heb het idee dat het kluitseizoen van haagconiferen door de droogte bij veel kwekers wat korter was dan andere jaren. Hierdoor ontstond al vroeg dit jaar meer vraag naar potconiferen. Echte runners waren daardoor Taxus baccata, Thuja occidentalis ’Brabant’ en ’Smaragd’.”

Bremmer spreekt ook van iets betere prijzen, of in ieder geval van minder restanten die aan het eind van het voorjaar voor aanbiedingsprijzen de deur uit moesten.

Bij Kwekerij De Bloemenkampen zegt Hans de Zwaan niet te mogen klagen over het eerste half jaar. „Het seizoen begon vroeg en liep lang door. Het is duidelijk dat de bouw-

verkopen veel biologisch geteelde kruiden van Radder. De vraag naar andere biologisch geteelde planten neemt ook toe, maar dat aanbod is nog wat minimaal.”

„Wat een rol speelt is dat mensen

sector in Europa aantrekt, maar ook de Russische markt is beter dan de laatste jaren.” Volgens De Zwaan loopt het hele sortiment goed. „Er is overal vraag naar en ik zie dat de prijzen – ook bij collega’s – weer voorzichtig kunnen stijgen en dat is na vijf jaar zonder prijsstijging zeker geen overbodige luxe. <

rekening willen houden met de natuur, de bijen, de beesten. Dat vinden mensen belangrijk.”

„Ja, hortensia Kanmara. Vorig jaar hadden we hem ook al, maar verkochten we er niet zo veel van. Hij is best aan de prijs, zo’n € 27. Nu verkopen we er wekelijks een hele kar van, dus een stuk of vijftig. Verder lopen alle mooie planten wel goed.

De omzet is dit jaar sowieso goed.

Niet dat het vorig jaar slecht was, maar we merken dat mensen geld gemakkelijker uitgeven.”

„Door te letten op de presentatie. De visueel aantrekkelijke planten in het middenpad, afwisselen met kleuren, werken met contrasten. Naast een groene Hosta zetten we niet een andere groene plant maar iets met kleur, zodat het contrast groot is. Dan valt alles op.” <

voor al uw coniferenstekken

www.stekbedrijf.nl Stekbedrijf van Gils de Hoef 3 5096 BJ Hulsel Nederland tel 013-5092401 fax 013-5092718 info@stekbedrijf.nl

9.000.000 in een groot assortiment perfecte kwaliteit concurrerende prijzen

„Nu de vakanties zijn begonnen, is het rustiger op onze cash-and-carry.

Toch loopt de handel nog wel leuk door. Zo worden er nog steeds visueel aantrekkelijke vaste planten en grassen in grotere potmaten meegenomen en ook artikelen als Hedera en lavendel lopen goed. Bovendien gaan er nog redelijk wat potgekweekte laanbomen van 10-12 en 12-14 weg.

Ook voorgaande jaren liep de handel in deze periode door. Dit komt ook wel doordat we bijna het hele

terrein van drie hectare vol hebben staan met potgekweekt materiaal; dan kun je het hele jaar door leveren.

Over de hele linie loopt de handel beter dan vorig jaar. We merken dat de consument bereid is om meer geld uit te geven aan de tuin en dat werkt natuurlijk door. Ook wordt er weer meer gebouwd. Gevolg is dat de hovenier vaker komt en grotere bomen en heesters meeneemt. Wel wil de klant waar voor zijn geld.

Als ik hoor hoeveel werk de hoveniers hebben, dan zet deze tendens zich ook in het najaar door. Toch is er geen sprake van de ’gekkigheid’ van voor de crisis. Gelukkig maar. Laat het maar gestaag gaan in plaats van met grote pieken en dalen; daar zijn we met z’n allen veel meer bij gebaat.

Verder merk ik, nu de voorraadlijsten weer binnenkomen, dat de prij-

zen bij kwekers – nadat ze een jaar of twee, drie gelijk zijn gebleven – iets stijgen. Zeker bij de kleinere planten. Dat is jammer voor ons, maar er is meer handel en de kosten zijn gestegen. Dan is het ook logisch dat kwekers hun prijs herzien.” <

„In de aanloop naar Zwarte Zaterdag was het de hele week al rustig. Naast het feit dat Nederland massaal leeg liep – net als België en Polen trouwens, onze andere afzetmarkten – was het regenachtige weer spelbreker. De statistieken laten zien dat we weer méér op vakantie gaan nu de economie aantrekt. De afgelopen vijf jaar was de zomerhandel best goed, mede omdat veel mensen thuis bleven en meer tijd in hun tuin doorbrachten. Nu zie je al wat eerder een dieper gat ontstaan. Vandaag kwamen er maar 1.900 karren voor de drie plantenklokken. Zowel vraag als aanbod staan op een laag pitje. We zien bij onze afnemers de vraag sterk fluctueren. Zijn inkopers op vakantie,

dan hoor je even niets. Zodra ze weer terug zijn, moeten snel de lege gaten op de tafels gevuld worden.

Er gaan in kleine porties nog best wat restanten van het voorjaarsgoed weg, met name in grote maten en hangpotten. Naast perkgoed als Petunia en Geranium zijn dat ook vaste planten als Salvia, Digitalis, Lavandula en Rudbeckia. Ook Hydrangea paniculata loopt goed. Daarnaast begint de vraag naar najaarsproducten toe te nemen. Calluna en bolchrysanten bijvoorbeeld, maar ook de eerste Brassica, Gaultheria en kalebassen gaan al weg. Hoewel het al jaren zo is, sta ik er iedere keer weer versteld van hoe vroeg de grote ketens al met najaarsproducten aan de gang gaan.

Veel van onze zelfstandige tuincentrumklanten wachten gelukkig wat langer af. Ze werken eerst de zomerhandel weg. Persoonlijk vind ik dat een goede filosofie. In de overgangsperiodes – zoals nu – loopt er zoveel door elkaar heen dat alles elkaar ook in de weg zit.

Deze week was dan wel wat minder, de eerste drie weken van juli

waren beter dan vorig jaar. Al met al boekt juli dus wel winst. Het eerste half jaar sluiten we sowieso af met een plus. Zowel door een stijgende lijn bij bestaande klanten als door nieuwe klanten. Voor het najaar verwacht ik niet veel spannends.

September en oktober zijn geen wereldmaanden. Tuincentra maken zich op voor de kerstperiode en daardoor valt de najaarshandel vaak tussen wal en schip. Jammer, maar met die realiteit hebben we nu eenmaal te maken.” <

Op 15 september organiseert Delphy met ZLTO en HAS een bijeenkomst waar demoâ&#x20AC;&#x2122;s zijn te bekijken van technieken en maatregelen waarmee een kweker de bodemkwaliteit en plantkwaliteit kan verbeteren.

De demodag is onderdeel van het driejarige Europees project Leve(n)de Bodem. Binnen dit project werken Vlaamse en Nederlandse boeren samen. De focus ligt op de kwaliteit van de organische stof, het verbeteren van de bodemstructuur en voorkomen van verdichting.

Plaats: Boomkwekerij Louis van den Broek, Klein-Zundert. Van 9.00 tot 17.00 uur.

Informatie: delphy.nl/event/demodag-levende-bodem/

Loofbomen zijn van oudsher intiem verbonden met het landschap. Dit boek beschrijft meer dan 250 loofboomsoorten en hybriden die o.a. belangrijk zijn voor openbaar groen. Aan bod komen herkenning, toepassing, ecologie en beheer. Een standaardwerk voor liefhebbers en vakmensen. Met veel achtergrondinformatie en rijk geïllustreerd.

Bestel nu voor €49,90!

• Meer dan 250 soorten loofbomen, hybriden en variëteiten • Herkenning, toepassing en beheer • Geschiedenis van het boomgeslacht en standplaatsen • Lijst van collecties van boomgeslachten en monumentale bomen • Met meer dan 1500 kleurenfoto’s

Het boek is te bestellen voor €49,90 (incl. btw, excl. verzendkosten) door een mail te sturen naar info@hortipoint.nl.