BKW_03-2014 by Stichting Vakinformatie Siergewassen

7 februari 2014

IPM: hoop op mooi voorjaar

Gezondheidsraad stelt spuitvrije zones voor 6 Rondkijken op het bedrijf van Maurizio Lapponi 12 Euregio laat zich zien op TreeVention 26 Omslag-BKW14-03.indd 1

03-02-14 15:22

545478.indd 2

3-2-2014 10:57:27

Inhoud

Omslag: Arno Engels

10 Drie kwekers over lidmaatschap

Nieuws 4

Commentaar: Een goede buur...

Nieuwsinterview: ’Actie is nu echt nodig’

Stelling: Ik ben voorbereid op mogelijke strenge vorst

Onderzoek naar risico gewasbeschermingsmiddel nodig

Bedrijf

10 Voor welke lidmaatschapsvorm van FloraHolland kozen zij? 12 Lambo werkt aan gezamenlijke export

15 In 2014 presentatie noviteiten

14 Ondernemersvragen: Voldoet mijn webshop aan de wettelijke eisen?

Teelt & Gewas

15 Nieuw sortiment in aantocht 21 IDC helpt regio te innoveren 22 Teeltadvies: Zet nu biologie in tegen larven van taxuskever

Markt & Afzet

26 ’Eerste TreeVention-beurs smaakt naar meer’ 27 Boomkwekerijomzet van veilingen in de min 29 IPM: hoop op mooi voorjaar

36 Heidekwekers onderscheiden zich

36 Marktnieuws

Service

38 LTO Nederland Vakgroep Bomen en Vaste planten 39 Vaktaal en Agenda

De onderstaande icoontjes bij de artikelen hebben de volgende betekenis en zijn te vinden op de website deboomkwekerij.nl:

COLOFON Redactie

Schipholweg 1, Postbus 9324, 2300 PH Leiden E-mail: boomkwekerij@hortipoint.nl Website: deboomkwekerij.nl Hoofdredactie Wim du Mortier (071) 565 96 82 Vakredactie Arno Engels 565 96 86 Ketura Haveman 565 96 83 Ron Barendse 565 96 84 Bureauredactie Marrit Molenaar, Jenny Mostert, Carolyne de Vries Lentsch, Jolanda de Wekker Vormgeving Bert Hassing, John Jennissen Fotografie Gerdien de Nooy Directie Elbert van den Berg Secretariaat Linda Laman 565 96 78 Alice Hoogenboom

Exploitatie

Koninklijke BDU Uitgevers B.V., Afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 AB Barneveld Uitgever: Wiljo Klein Wolterink MBA T (0342) 494 263 Verkoopleider: Ron van de Hoef T (0342) 494 263 M 06 51 80 63 25 E r.v.d.hoef@bdu.nl Advertentie-exploitatie Media adviseur: Gert-Jan Bloemendal T (0342) 49 48 07 E g.bloemendal@bdu.nl, Internet: bdu.nl Verkoopleider: Ron van de Hoef T (0342) 494 263 M 06 51 80 63 25 E r.v.d.hoef@bdu.nl Abonnementenservice Aanvraag (ook via website deboomkwekerij.nl) en wijziging abonnement naar Koninklijke BDU Uitgevers, afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 AB Barneveld, T (0342) 494 844, F (0342) 494 299, E abonnementen@bdu.nl. Op werkdagen telefonisch bereikbaar van 8.30 – 14.00 uur

Filmpjes –

Foto’s –

Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Opgave via deboomkwekerij.nl of bij de abonnementenservice. Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk twee maanden voor vervaldatum bij de abonnementenservice wordt opgezegd. Dit kan schriftelijk, telefonisch of per e-mail. Ook voor informatie over een lopend abonnement kan contact worden opgenomen met de abonnementenservice. Jaarabonnement: €236,65 (exclusief 6% btw). Studenten en scholieren krijgen 25% korting. Buitenlandse abonnees betalen een kleine toeslag.

Documenten en linken naar website

Druk Koninklijke BDU Grafisch Bedrijf B.V. 25ste jaargang ISSN-nummer: 0923-2443 De Boomkwekerij is een uitgave van de Stichting Vakinformatie Siergewassen en de Koninklijke BDU Uitgevers B.V. Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Lezers worden met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Algemene voorwaarden: op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van Koninklijke BDU Uitgevers B.V. zijn van toepassing de voorwaarden, welke zijn gedeponeerd ter Griffie van de Arrondissementsrechtbanken en de KvK.

De Boomkwekerij 3 (7 februari 2014)

Inhoudspagina-BKW14-03.indd 3

03-02-14 15:22

Foto:

NIEUWSINTERVIEW

Jo Ottenheim, secretaris van Nefyto over Fonds Kleine Toepassingen:

’Actie is nu echt nodig’ LTO Nederland heeft bracheorganisatie Nefyto verzocht om een financiële bijdrage te leveren aan het Fonds Kleine Toepassingen, nu het fonds niet meer vanuit Productschap Tuinbouw wordt gefinancierd. Nyfyto liet vorige week weten dat zij dat alleen wil als telers en LTO zich inzetten voor emissiereducerende maatregelen. Jo Ottenheim Nefyto

Waarom is emissiereductie een eis voor jullie?

„Er worden nog teveel overschrijdingen van stoffen in het oppervlaktewater gevonden en dat gaat consequenties hebben voor de toelatingen. Willen we dus een effectief middelenpakket in de benen houden, dan is het belangrijk dat we zorgen voor verdergaande emissiereductie. We kunnen ons heil wel zoeken in nieuwe toelatingen of uitbreidingen van bestaande toelatingen, maar het begint met het zorgen dat bestaande toelatingen behouden blijven.”

aan het ouderwetse idee hangen dat driftreducerende eisen zorgen voor een mindere werking. Dat hoeft echter helemaal niet zo te zijn, zeker niet als er gebruik wordt gemaakt van de nieuwe spuittechnieken.” LTO en kwekers zullen alleen maar bevestigen dat zij emissie willen reduceren.

„Dat klopt, maar wij verwachten van LTO meer dan alleen die toezegging. Ze zullen met een plan moeten komen hoe zij en kwekers zich daarvoor in gaan zetten.”

Daar wordt toch al hard aan gewerkt?

2014 is al begonnen, komt dat fonds er

„Er gebeurt de laatste jaren zeker al het nodige op het gebied van emissiereductie, maar wij denken dat er meer kan. Maar bovenal zijn we ervan overtuigd dat er meer moet gebeuren. Je ziet ook nog te vaak dat kwekers

wel dit jaar?

COMMENTAAR

„Dat is natuurlijk mede afhankelijk van de reactie en de snelheid van reageren van LTO. Aan de andere kant moet je bedenken dat je met het Fonds alleen maar gaten aan de achterkant

PEILING

Een goede buur... De Gezondheidsraad heeft een advies gepresenteerd met mogelijk grote gevolgen voor u. De raad is gevraagd te bekijken wat de risico’s voor omwonenden zijn wanneer kwekers met gewasbeschermingsmiddelen werken. Het advies van de raad wordt doorgaans in de politiek zeer serieus genomen.

Ik ga aan meer beurzen deelnemen dan vorig jaar.

Kort gezegd is de conclusie dat er nog te weinig bekend is over de impact van het werken met middelen op de mensen in de directe omgeving. Daarom wordt voorgesteld daar onderzoek naar te gaan doen. Dat zal er zonder twijfel komen. En die resultaten kunnen op termijn gaan leiden tot nóg strenger beleid. Wim du Mortier Hoofdredacteur

Tot er meer bekend is, adviseert de raad zoveel als kan te doen om de verspreiding van middelen in de omgeving te voorkomen. Daarbij wordt ook een bufferzone rond woningen genoemd; iets dat zeer ingrijpend kan zijn in met name centrumgebieden waar veel

Eens 25%

Oneens 75%

kwekers en burgers bij elkaar wonen. Hoe groot de impact op uw manier van werken ook kan zijn, het is toch goed dat met onderzoek feit van fictie wordt gescheiden. Tegen zo’n onderzoek kun je nooit zijn, maar het impliceert wel dat je straks moet leven met de resultaten. Feit is ook dat velen van u al van alles doen om het gebruik van middelen te minimaliseren en te zoeken naar mensen milieuvriendelijke alternatieven. Het is raadzaam daarmee door te gaan. Ook het initiatief van LTO om u aan te sporen met uw buren te praten over wat u doet, is een goede zaak. Uitleg kan zoveel misverstanden voorkomen. Een goede buur is echt veel waard. Als kwekers moet je in elk geval niet in de verdediging

De nieuwe peiling luidt:

Spuitvrije zone rond burgerwoningen? Onzin!

schieten. Zoals de kweker die in een uitzending van Zembla suggereerde dat de buren dan misschien maar moeten verhuizen. Dat is toch ook van de zotte? Dat zorgt in elk

Stem mee op deboomkwekerij.nl.

geval niet voor begrip van burgers voor de problemen waar u in de praktijk mee kampt.

De Boomkwekerij 3 (7 februari 2014)

Nieuws opinieBKW14-03.indd 4

03-02-14 15:22

Opinie Column Coen dekkers

Seks sells

aan het dichten bent, terwijl je veel beter aan de voorkant kan zorgen dat die gaten niet ontstaan. Daar wordt nu al op ingezet.”

De tuin is stil en verlaten. Langs een rotswandje kabbelt wat water naar beneden. De lucht is helder blauw, een enkele spierwitte wolk drijft langzaam voorbij. In de lavendelborder zoemen hongerige hommels. Het gras is strak groen en de automower staat bij te tanken in zijn basisstation. Op zijn neus is een glimlach gestickerd. En een knipoog. De kussens in de loungeset liggen op een hoop. Alsof iemand hier snel vertrokken is, zonder op te

Wat bedoelt u daar mee?

ruimen. Op de tafel staat een schaaltje met nog wat restjes olie erin. Daarnaast een plankje met een

„Met het Fonds vraag je om een uitbreiding van een bestaande toelating, waarvan de fabrikant of toelatingshouder eigenlijk al heeft besloten dat een dergelijke toelating financieel niet haalbaar is. Momenteel kijken toelatingshouder en de coördinatoren effectief middelenpakket (CEMP) welke nieuwe middelen er aankomen en voor welke teelten het wenselijk of noodzakelijk is om een toelating aan te vragen. Dan is die derdenuitbreiding achter niet nodig. Dat is een effectievere aanpak.” <

mes. Er liggen nog wat restjes kaas en een paar gebruikte prikkertjes. De grote, lege fles maakt het plaatje bijna compleet. In tegenstelling tot de schitterend ingerichte tuin is het terras een bende. De plantenbakken zien er slecht uit en de klimroos hangt nog maar half aan de pergola en er zit geen enkele roos meer in. Nu valt op dat er ook geen enkele bloem meer te vinden in de buurt van de loungeset. Vreemd. Door de openstaande keukendeur worden we mee naar binnen genomen. De keuken is verlaten. Via de grote, witte trap dalen er herkenbare, ritmische geluidjes naar beneden. Een hese vrouwenstem roept ’Ja, jaaah!’. Als we voorzichtig door de slaapkamerdeur kijken, steekt de vrouw haar hoofd net onder de maagdelijk witte lakens uit. Direct begrijpen we waarom het terras in zo’n slechte staat verkeert. De kamer ligt bezaaid met rozenblaadjes. De lege champagneglazen zijn gevuld met heerlijk geurende kamperfoelie. Op het bed liggen blaadjes van de engelentrompet. Brugmansia voor de kenners. De blik in de ogen van de vrouw verraadt dat zij net de engelen heeft horen zingen. Plots verschijnt op het scherm: ’De slaapkamer, het verlengde van uw tuin’. Een gespierde, half geschoren hovenier verschijnt naast het bed in beeld: „Wilt u ook onbezorgd genieten van uw terras? Neem dan nu een abonnement op ’terras-totaal’ en maak gebruik van de onbeperkte mogelijkheden.” Hij gooit nog wat rode anjers op het bed, steekt zijn duim in de lucht, glimlacht en knipoogt. De verkoop van terrasplanten breekt alle records komend voorjaar.

stelling

Ik ben voorbereid op mogelijke strenge vorst Paul Sneijers, Sneijers

Cees Nienhuis, Fa. Corn.

Ad Kempen, F.N. Kempen

Boomkwekerij bv, Beek en

Nienhuis, Heiligerlee:

bv, Mijdrecht:

Donk:

„De heesters op ons afhaal-

„Wie is er niet voorbereid op

„In alle beurzenconsternatie

centrum

elkaar

de winterperiodes? Als kwe-

van de afgelopen weken is

geschoven, de bogen zitten

ker moet je goed voorbereid

het weer en de winter die

er over maar het plastic en

zijn, maar extremen als vorig

al dan niet nog komen gaat,

vliesdoek doen we pas als het echt gaat vrie-

jaar en jaar daarvoor zijn uitzonderlijk. Wijzelf

toch wel het meest besproken onderwerp.

zen. De bomen in pot dekken we niet speci-

hebben geen planten buiten staan in de win-

Door schade en schande wijs geworden na de

aal af. Ze staan op een voor de oostenwind

ter, alles staat in kassen, maar ook hier zie je

winters van de laatste vijf jaar zijn we op de

beschutte plaats. In de vijftien jaar dat we

dat de planten heel actief zijn door de warme

kwekerij inmiddels wel ingericht op een ste-

bomen in pot telen, hebben we alleen twee

december- en januarimaand. De planten zijn

vige winter. De algehele verwachting is dat

jaar terug in een paar vroeg uitlopende soor-

dus extra kwetsbaar als ze in maart naar bui-

klanten planten langer bij de kwekers laten

ten en bij enige fruitbomen schade gehad. Een

ten gaan. Een lekkere vorstperiode tot half

staan tot het moment dat het mooie weer

deel van de nieuwe oogst hebben we deze

februari is van harte welkom, maar later niet,

en het voorjaar echt aanbreken. De tendens

winter opgepot. Deze staan nu in de loods en

dan moet het voorjaar beginnen.’’

van het verleggen van dit voorraad- en han-

gaan bij goed weer, eind februari naar bui-

delsrisico naar de producent vergt een ander

ten. De bomen en heesters in de volle grond

soort voorbereiding. Hierop anticiperen is een

worden niet afgedekt. We jagen de planten

hele uitdaging voor de sector. Laten we maar

niet op, ze zijn op een natuurlijke manier de

gewoon hopen dat het snel mooi voorjaars-

winterrust ingegaan. Ondanks het feit dat ik

weer wordt.’’

een groot schaatsliefhebber ben, hoop ik dat

zijn

Koning Winter dit jaar aan ons voorbij gaat.’’

De Boomkwekerij 3 (7 februari 2014)

Nieuws opinieBKW14-03.indd 5

03-02-14 15:22

Foto’s: Ketura Haveman, Ron Barendse

Onderzoek naar risico gewasbeschermings m Hoe de overheid de risico’s van gewasbeschermingsmiddelen voor omwonenden kan beperken is nog onduidelijk, aldus de Gezondheidsraad. Er is te weinig informatie, daarom is het nodig dat er eerst gedegen onderzoek komt.

Er is te weinig wetenschappelijke informatie bekend over de risico’s van gewasbeschermingsmiddelen voor omwonenden. Dat concludeerde de Gezondheidsraad in haar rapport Gewasbescherming en Omwonenden dat zij vorige week aan staatssecretaris Wilma Mansveld van Infra-

structuur en Milieu aanbood. „We verwachten wel dat er risico’s zijn. Daarvoor zijn wel aanwijzingen uit buitenlands onderzoek. Welke risico’s dit zijn en hoe groot ze zijn, kunnen we echter alleen maar raden”, aldus Fred Woudenberg, voorzitter van de adviescommissie. Het belangrijkste advies aan de staatssecretaris is daarom om gedegen onderzoek te laten doen naar de risico’s. Door het onderzoek moet vooral duidelijk worden in hoeverre omwonenden in aanraking komen met gewasbeschermingsmiddelen. Daarbij moet onderscheid gemaakt worden tussen blootstelling door landbouwpercelen en blootstelling door andere bronnen zoals consumptie, gebruik van eigen middelen en gebruik van middelen in openbaar groen. In het onderzoek moet ook gericht gekeken worden naar de blootstelling bij kwetsbare groepen zoals vrouwen in de vruchtbare leeftijd en jonge kinderen bij omwonenden en de gezinnen van de boeren en tuinders. De Gezondheidsraad is al in overleg met RIVM geweest over de onder-

kort Horatia failliet door afzetstagnatie

Brits risicoregister klaar

Handelsbedrijf Horatia bv uit Venlo is dinsdag 28 januari failliet verklaard door Rechtbank Limburg. Belangrijkste oorzaak van het faillissement is volgens curator Bob van Brink de moeizame rozenmarkt: bestelmomenten verschuiven naar achteren en tuincentra hebben nog onverkochte rozen op voorraad. Omdat het faillissement nog pril is, weet de curator nog niet hoeveel kwekers erbij betrokken zijn. Hij onderzoekt een mogelijke doorstart.

Het Britse landbouwministerie Defra heeft het aangekondigde risicoregister plantgezondheid op internet gezet. Het is een zoekmachine die helpt bij de toekenning van prioriteiten: welk organisme kan dermate bedreigend zijn voor de Britse groene ruimte, dat actie is geboden – bijvoorbeeld in de vorm van importregels. Op basis van het register kunnen bestaande regels echter ook worden versoepeld of verdwijnen. Defra zal het risicoregister maandelijks updaten. Andere landen over de hele wereld tonen belangstelling voor de Britse methodiek van risicobepaling, aldus Defra.

Fruitconsult beheert veld Randwijk Adviesbureau Fruitconsult gaat in opdracht van Wageningen UR de proefboomgaard bij PPO in Randwijk beheren. Daarmee blijft onafhankelijk onderzoek beschikbaar voor de fruitsector, aldus beide partijen. Vierkante meter-tarieven worden daarnaast verlaagd. Fruitconsult deed al de reguliere gewasverzorging.

Weg open voor ABC Opheusden De weg naar het Agro Business Centre ligt nu open, meldt het Laanboompact. Zanden grindbedrijf Kegelaar verhuist dit jaar iets naar het oosten, waardoor het ABC de ruimte heeft zich te ontwikkelen. De bedrijfsverplaatsing van Kegelaar was de

laatste hobbel die genomen moest worden ten behoeve van het clusterterrein in de laanboomregio.

Boskoops groenafval verwerken Op initiatief van Greenport Boskoop starten bedrijven in regio Boskoop een project waarbij ze biomassa van onder andere boomkwekerijen gaan verwerken tot nieuwe producten. Provincie Zuid-Holland subsidieert het project, dat Meer Uit Groen heet en waarmee totaal €2 miljoen is gemoeid. Er wordt de haalbaarheid onderzocht van een verwerkingsinstallatie, niet alleen voor groenafval, maar ook voor ander organisch afval als slib en bagger.

FloraHolland: een derde overweegt (aspirant)lidmaatschap Volgens FloraHolland overweegt een derde van de boomkwekers die vorig jaar contractzender was, dit jaar lid of aspirant-lid

De Boomkwekerij 3 (7 februari 2014)

Nieuwsbericht en KortnieuwsBKW14-03.indd 6

03-02-14 15:25

Nieuws

gs middel nodig zoeksvragen, zodat er eventueel spoedig gestart kan worden met het onderzoek. „Maar voor een degelijk onderzoek moet je minimaal twee tot drie spuitseizoenen monitoren. Dat houdt in dat het minimaal drie tot vier jaar duurt voor we onderzoeksgegevens hebben, waarna we kunnen adviseren hoe risiso’s kunnen worden geminimaliseerd”, aldus Woudenberg.

Handvatten Voor de raad was dit lange termijn een reden om toch een aantal handvatten te noemen om tussentijds risico’s te minimaliseren. Zo moeten de kennis en de naleving van de regels met betrekking tot gewasbeschermingsmiddelen verbeteren. Er moet nog meer nadruk worden gelegd op de geïntegreerde gewasbescherming. Ook moet er een duidelijk punt komen waar omwonenden met hun klachten terecht kunnen, zodat er meer zicht komt op de eventuele gezondheidsklachten. Kwekers kunnen en moeten, volgens de Gezondheidsraad bovendien actiever en beter communiceren met omwonenden over het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. LTO, Cumela Nederland, Agrodis en Nefyto hebben hiervoor onlangs een cam-

pagne gelanceerd met de naam ’Een goede buur is beter...’. „In de campagne ligt de nadruk op communiceren met buren, maar ook het zelf actief nadenken over mogelijke risicobeperking door spuittechniek, spuittijdstip en middelenkeuze”, aldus Jaap van Wenum, beleidsmedewerker bij LTO. In de bollenteelt loopt onder begeleiding van LTO Nederland ook een project om de communicatie te verbeteren. Als andere mogelijkheid voor risicoberperking noemt de Gezondheidsraad het instellen van een spuitvrije zone. Over welke breedte de overheid dan zou moeten instellen als spuitvrije zone, wil en kan de commissie echter niets zeggen. Woudenberg: „Het blootstellingsrisico is namelijk sterk afhankelijk van meer factoren zoals de teelt, het toegepaste middel, de gebruikte spuittechniek, de actuele windsnelheid en windrichting. Daardoor kan er geen globale richtlijn worden gegeven die we wetenschappelijk kunnen onderbouwen.”

Lokale aanpak Wat betreft de bufferzones pleit LTO voor een lokale aanpak waarbij afhankelijk van de teelt en de gebiedsinrichting wordt gekozen

Baas vraagt faillissement aan

te worden. De veiling verwacht dat tweederde contractzender blijft, terwijl er ook kwekers zijn die hun relatie met de veiling verbreken.

Handelaar Baas Plantenservice uit Hazerswoude-Dorp heeft faillissement aangevraagd. Na het wegvallen van haar enige klant Praktiker/Max Bahr was de toekomst van het bedrijf onzeker. Contacten met potentiële nieuwe klanten leverden vervolgens niets op. Voor het gebouw wordt een nieuwe eigenaar of huurder gezocht. Er waren nog 30 personen in dienst. <

Lozon en Te Baerts failliet Op 23 januari zijn de transporteurs Lozon Transport bv en Te Baerts Transport & Logistiek bv door de rechtbank in Limburg failliet verklaart. De bedrijven werkten sinds januari 2013 samen en gingen sinds mei 2013 onder de naam Wiell, food & flower logistics door het leven.

Vakbonden versus FloraHolland De vakbonden FNV en CNV hebben FloraHolland tot 4 februari 12.00 uur een ultimatum gesteld. Als er dan geen oplossing is voor het sociaal plan dreigen de bonden met acties in aanloop naar Valentijn. De veiling vindt de eisen van de vakbonden onrealistisch.

voor passende maatregelen. „Een spuitvrije zone of bufferzone heeft heel veel impact op bedrijven. Het kan niet zo zijn dat er landelijk een bufferzone wordt ingesteld, zonder dat daar wetenschappelijk bewijs voor is”, meent Van Wenum. Wel is het volgens Van Wenum goed mogelijk dat de teeltvrije zone die nu langs watergangen gehanteerd wordt door te trekken naar andere gevoelige objecten zoals woningen en recreatieterreinen. „Het is natuurlijk ook raar dat momenteel de watervoerende sloten beter beschermd zijn dan de mensen.” LTO wil wel lokaal met overheden kijken welke maatregelen nodig zijn om risico’s te verminderen. „We weten dat er in bepaalde gewassen meer problemen of risico’s liggen dan in andere. Maar ook de inrichting van een gebied is erg bepalend voor eventuele risico’s. Als landbouwpercelen omringd zijn door een houtwal, dan zal er weinig risico zijn op drift naar omwonenden terwijl dit risico in een open landschap natuurlijk wel aanwezig kan zijn. Het is daarom belangrijk dat we per omgeving en teelt kijken welke maatregelen wenselijk zijn.” Tevens dringt LTO bij kwekers erop aan dat zij zich houden aan goed agrarisch beleid. <

’Meer digitaal zakendoen’ Marco Vermeulen, divisiedirecteur Groothandel van de Dutch Flower Group, riep de boomkwekerijsector op om werk te maken van digitaal handelen. Hij deed dit tijdens een Floricode-bijeenkomst op 23 januari. Hij zei dat als de boomkwekerijsector wil aanhaken bij de snelle ontwikkelingen in de sierteelthandel het digitaal zakendoen verder zijn intrede moet doen.

Brits-Nederlands overleg voor meer samenwerking Britse en Nederlandse vertegenwoordigers van het bedrijfsleven en de overheid kwamen onlangs bij Naktuinbouw bijeen, om te bekijken of er meer samenwerking mogelijk is op diverse gebieden waaronder plantgezondheid. Het was een informeel overleg. Afgesproken is dat een aantal onderwerpen komend halfjaar wordt uitgewerkt. De Boomkwekerij 3 (7 februari 2014)

Nieuwsbericht en KortnieuwsBKW14-03.indd 7

03-02-14 15:25

545479.indd 8

3-2-2014 10:42:46

545480.indd 9

3-2-2014 10:43:30

Tekst: Ron Barendse Foto's: Gerdien de Nooy

Voor welke lidmaatschapsvorm van Flo Kwekers die zakendoen met FloraHolland moeten uiterlijk 1 maart beslissen of ze - met terugwerkende kracht vanaf 1 januari - lid, aspirant-lid of contractzender worden. Dit houdt de gemoederen onder boomkwekers al een tijdje bezig. Drie kwekers vertellen over de keuze die zij hebben gemaakt.

’Keuze was voor ons een kwestie van rekenen’ Bedrijf: Hoogeveen Plants Was: Contractzender Wordt: Lid

Hoogeveen Plants uit Hazerswoude was altijd contractzender maar is vanaf 1 januari lid van FloraHolland. Eigenaar Siem Hoogeveen legt uit waarom. „We hebben altijd al een aanzienlijk deel van onze productie via FloraHolland afgerekend, dus de stap om te kiezen voor lidmaatschap is minder groot dan voor contractkwekers.” Voor Hoogeveen was vooral het verschil in tarief een reden om lid te worden en niet te kiezen voor het aspirant-lidmaatschap. Als lid betaald hij voor Connecttransacties 1,6% en als aspirant-lid minimaal 3,1%. „Het is voor ons een kwestie van rekenen geweest. Omdat wij al veel

Siem Hoogeveen: „Het is goed dat contactzenders nog maar beperkt mogen klokken.”

via FloraHolland doen is de keuze ook overzichtelijk. Ik kan me voorstellen dat

als dumpkanaal. Ook al maken wij voor

het voor kwekers die een klein deel via

onze afzet geen gebruik van de klok,

FloraHolland doen, moeilijker ligt.”

wij hebben er wel last van als er te veel

’70% afzet via FloraHolland is h

handel voor de klok komt en de prijzen

Samenwerkingsvormen

daardoor onderuitgaan. Onze klanten merken dat ook direct, omdat hun

Hoogeveen ziet kansen en uitdagingen

eindklanten via andere kanalen goed-

in samenwerkingsvormen: samenwer-

kope producten krijgen aangeboden. Ik

king met FloraHolland is er daar een van.

verwacht dat deze marktverstoringen

Voor hem heeft een aantal factoren de

minder worden als contractzenders niet

doorslag gegeven. „De kredietwaar-

meer mogen veilen.”

digheid en snelheid van betalen van

Hoogeveen kan zich wel voorstellen dat

de veiling is voor ons erg belangrijk en

het nieuwe veilingbeleid leidt tot een

daarnaast de administratieve afhande-

verschraling van het boomkwekerijsor-

ling van transacties en de denenadmi-

timent. „Ik denk dat er een aantal kwe-

nistratie”.

kers met een leuk sortiment is dat geen

Hoogeveen vindt het een goede zaak

lid zal worden. Maar dat hoeft geen

dat niet-leden vanaf dit jaar nog maar

probleem te zijn omdat deze producten

beperkt gebruik mogen maken van de

- linksom of rechtsom - ook hun weg wel

klok. „De veiling wordt te veel gebruikt

zullen vinden naar de klant.” <

Peter den Hartog: „Groen-Direkt is een belangrijke klant. Daarom is het goed dat ik nog 30% naar niet-FloraHollandklanten mag verhandelen.”

De Boomkwekerij 3 (7 februari 2014)

Lidmaatscap layout.indd 10

03-02-14 13:51

Veiling

an FloraHolland kozen zij? ’Veel boomkwekers zijn duurder uit’ Bedrijf: Vergeldt en Bouten Boomkwe-

kers bv Was: Contractzender Blijft: Contractzender

Twan Bouten vindt het vooral jammer dat FloraHolland de tarieven voor contractzenders dit jaar heeft verhoogd. Een echte keuze tussen de verschillende vormen van lidmaatschap was er voor het Lottumse bedrijf niet. „We doen een kleine 10% via FloraHolland en een doorgroei naar 70% - die nodig is voor aspirant-lidmaatschap - zit er echt niet in. Dan blijft alleen het contractzenderschap over. Voor ons was er eigenlijk geen keuzemogelijkheid en ik denk dat dit voor veel boomkwekers geldt.”

Twan Bouten: „Een doorgroei naar 70% omzet via FloraHolland - die nodig is voor aspirant-lidmaatschap - zit er echt niet in”.

onze prijzen moeten aanpassen.”

Volgens Bouten verandert er aan zijn

Bouten vindt het geen probleem dat hij

klantenbestand niets en hij verwacht dat

Over het tarief van 7% dat voor con-

dit jaar niet meer mag klokken, omdat hij

door het FloraHolland-beleid er vanzelf

tractzenders geldt, zegt hij: „Het tarief

van de klok toch al geen gebruikmaakte.

andere manieren van afrekenen ont-

is zo hoog dat het in feite onbetaalbaar

Hij verwacht wel dat contractzenders

staan. „Wat mij betreft is er geen reden

is geworden. Voor klanten die graag via

meer gebruik willen gaan maken van de

tot paniek. Zonder FloraHolland blijven

de veiling willen verrekenen, zullen we

klokken van Veiling Rhein-Maas.

boomkwekers ook wel bestaan.” <

Onbetaalbaar

and is haalbaar’ Bedrijf: Boomkwekerij Hertog Noordam

dat laatste akkoord gaan.” Omdat Den

het belangrijk vindt om aan de beurzen

Was: Contractzender

Hertog als aspirant-lid op termijn mini-

van FloraHolland deel te kunnen nemen.

Wordt: Aspirant-lid

maal 70% via FloraHolland moet verhan-

Iets wat contractzenders vanaf dit jaar

delen, houdt hij nog 30% ruimte voor

niet meer mogen.

Peter den Hertog heeft per 1 januari ge-

andere klanten. „Die 30% ruimte is voor

Hij ziet in het beleid nog wel een prak-

kozen voor het aspirant-lidmaatschap

mij heel belangrijk, omdat met name

tisch probleem. Kwekers hebben niet de

van FloraHolland. Hij verhandelt met zijn

Groen-Direkt voor mij een grote klant is.”

mogelijkheid om klanten ’op te sparen’. „Wat gebeurt er als je het ene jaar met

bedrijf, Boomkwekerij Hertog Noordam in Hazerswoude-Dorp, ongeveer de helft

20% groeit en het andere jaar geen groei

van zijn producten via FloraHolland.

Provisiebesparing

Om aspirant-lid te kunnen blijven, moet

Voor Den Hertog betekent het aspirant-

Hij merkt dat veel collega-kwekers met

zijn aandeel van producten die hij via

lidmaatschap een forse besparing op

de problematiek van het lidmaatschap

FloraHolland verhandelt per jaar met

provisie. „Als contractzender zou ik dit

stoeien, maar zelf kan hij zich wel vinden

minimaal 10% groeien, maar daarin ziet

jaar 7% gaan betalen, maar als aspi-

in het veilingbeleid. „Omdat contract-

Den Hertog geen probleem. „Ik heb een

rant-lid betaal ik voor Connect-transac-

zenders nog maar beperkt voor de klok

paar klanten die ik nu op rekening lever,

ties 3,1%.”

mogen komen, verwacht ik door minder

maar die ik ook via de veiling kan afre-

De keuze voor het aspirant-lidmaat-

aanvoer een betere prijsvorming.” <

kenen. Ik weet zeker dat die klanten met

schap werd versterkt, omdat Den Hertog

realiseert?”, vraagt Den Hertog zich af.

De Boomkwekerij 3 (7 februari 2014)

Lidmaatscap layout.indd 11

03-02-14 14:30

Tekst en Foto’s: Arno Engels

Lambo werkt aan gezamenlijke export Als president van de European Nurserystock Association vindt Maurizio Lapponi dat alle boomkwekers bij elkaar moeten blijven voor een betere afzet. Hij werkt er zelf ook aan, voor het bedrijf waarvan hij samen met Giuseppe Bozzetti eigenaar is: Lambo. Met andere Italiaanse kwekers probeert hij de bomen van Lambo buiten Italië te verkopen.

In Lambo zijn de namen van de eigenaren verenigd: LApponi, Maurizio en BOzzetti. De rolverdeling binnen het bedrijf wordt duidelijk als we de boomkwekerij bekijken met Giuseppe Bozzetti. De Italiaan trekt laarzen aan, stapt in een pick-up en hobbelt naar een perceel buiten Solarolo Rainerio, een dorpje ergens op de Povlakte, niet ver van laanboomregio Canneto sull’Oglio. „Maurizio werkt normaal gesproken niet op de kwekerij, hij verkoopt onze bomen”, zegt Bozzetti in gebrekkig Engels. Vervolgens vertelt hij in beter Frans dat het hier zoveel heeft geregend dat het nu te nat is om bomen met kluit te rooien. De laatst gemaakte kluitgaten zien er zompig uit en het perceel is verlaten. „De Pazzaglia is in de schuur.” Daarna somt Bozzetti moeiteloos officiële namen op van de merendeels kale bomen. „Parrotia persica, struik. Uit Amerika Acer platanoides ’Conquest’, Acer freemanii ’Celebration’, Fraxinus pennsylvanica ’Cimmaron’. Kweken we vanaf 6-8 op uit Canneto en uit Holland.” De kweker wijst op een ander perceel nog naar Albizia ju-

Diverse rooiers en laadkranen wachten in de schuur op orders en minder nattigheid.

librissin ’Summer Chocolate’. Een aantal bomen van deze Franse cultivar is met stok en al omgeknakt. „Door storm in de zomer.” En dan rijdt Bozzetti de pick-up weer terug naar kantoor, waar zijn compagnon zit. Aan de muur hangen plaatjes van nieuwe Amerikaanse bomen.

Introducties uit Amerika „We hebben tien variëteiten uit Amerika geïntroduceerd in Italië”, vertelt Lapponi. „Ze komen van Lake County Nursery.” Het zijn kwekersrechtelijk beschermde bomen. Lapponi kwam ze op het spoor tijdens reizen naar de Verenigde Staten. Dat opsporen heeft hij geleerd van Nederlanders. „Sommige Amerikanen hadden het over royalty’s, en ik besloot de bomen te nemen.” Zo eenvoudig als het lijkt, heeft Lapponi een contract kunnen ondertekenen over de vermeerdering en verkoop van de beschermde Amerikanen. Dat lukt niet zomaar een buitenlandse kweker met Lake County, weet de Italiaan. Maar hij denkt dat het in zijn voordeel is, dat de eigenaren van het Amerikaanse bedrijf Zampini heten. „Ze zijn van oorsprong ook Italiaans.” Lapponi reist eigenlijk de hele wereld rond, maar niet altijd alleen. Vanuit Lambo wordt namelijk ieder jaar voor klanten een reis georganiseerd. „We bezoeken bezienswaardigheden, parken en kwekerijen”, vertelt Lapponi. Het gereis is niet uitsluitend bedoeld voor klanten. „Uiteindelijk is het ten voordele van Lambo. Ik zie in NieuwZeeland bijvoorbeeld interessante, nieuwe Phormium.” Het liefst werkt de Italiaan met Amerikaanse kwekers,

De zomer is droog en warm, vandaar de regenleiding aan de bomen.

De Boomkwekerij 3 (7 februari 2014)

Lambo_NIEUW.indd 12

03-02-14 13:51

Buitenland

Lambo, Solarolo Rainerio (Italië) Sortiment: laanen sierbomen, vooral in diktematen 16-18 tot en met 20-25 Afzet: hoofdzakelijk Italiaanse landschapsmarkt Oppervlakte: 40 ha Personeel: 7 man Website: lambo.it

Om meer bomen te verkopen, zetten Giuseppe Bozzetti (links) en Maurizio Lapponi met andere kwekers gezamenlijke export op.

omdat die dezelfde seizoenen hebben als Europa. Down under is natuurlijk alles omgekeerd. „Maar de Italiaanse markt voor nieuwe variëteiten ligt nu plat door de economische crisis”, legt Lapponi uit. „En als je klanten niet alles uitlegt over een nieuwe variëteit, is het moeilijk om ermee op de markt te komen.”

Slechtere prijzen en betalers Lapponi noemt Lambo, dat 40 ha telt, een kleine maar vrije onderneming. „Niet zoals veel kwekers in Pistoia, die slaven zijn van grote bedrijven die hun werk bepalen.” Als vrije kweker heeft hij het echter moeilijk, omdat er op de markt veel minder dan vóór de crisis wordt betaald voor bomen. „Veel vrije kwekers weten ook niet wát ze moeten kweken om de grote inkoopbedrijven aan te trekken.” Behalve het prijsniveau is ook de betalingsmoraal een probleem op de markt. De EU heeft wel wettelijk bepaald dat alle bedrijven in alle lidstaten een rekening binnen dertig dagen moeten betalen, maar in Italië geldt kennelijk een dubbel zo lange termijn. „Italianen moeten binnen zestig dagen betalen”, verzekert Lapponi. „Kleine bedrijven zijn er blij mee, maar grote bedrijven niet. Die zeggen dat ze drie jaar de tijd nodig hebben om bomen te kunnen betalen, omdat de teelt zo lang duurt.” De kweker probeert betalingen te versnellen. „We moe-

ten klanten bellen, bellen en bellen, maar dan nog betalen ze moeilijk. En banken in Italië steunen ons niet”, zegt Lapponi. Genoeg redenen om export op te zetten, maar dan moet het volgens hem wel afgelopen zijn met de concurrentiestrijd tussen kwekers. „We moeten stoppen met concurreren, en beginnen met samenwerken.” Een begin is net gemaakt. Lapponi onthult dat hij en vijftien andere kwekers uit laanboomregio Canneto, die ook een klein bedrijf hebben, onlangs een herenakkoord hebben gesloten. „We gaan als één groep onze bomen in Turkije verkopen. We gaan samen onze strategie en prijzen bepalen, en we betalen samen een dame die ons in contact brengt met Turkse klanten.” Vorig seizoen was Turkije het enige land waar de Italiaanse bomenafzet goed was. Dat zeiden destijds handelaren uit Pistoia, waaraan de meeste kwekers uit Canneto leveren. Zij werken nu dus aan rechtstreekse export. Meer Italiaanse kwekers gaan een herenakkoord met elkaar sluiten, zegt Lapponi, die ook bij die initiatieven is betrokken. Zoals een akkoord over de gezamenlijke export van planten naar de Russisch sprekende landen. „We nemen een dame in dienst die Russisch spreekt.” Er volgt ook nog een akkoord over de export naar Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland. Het is allemaal noodzaak voor kleine bedrijven zoals Lambo, stelt Lapponi. „Anders blijf je met 40 ha niet op de markt.” < De Boomkwekerij 3 (7 februari 2014)

Lambo_NIEUW.indd 13

03-02-14 13:51

Ondernemersvragen

Illustratie: Studio Moor

Voldoet mijn webshop aan de wettelijke eisen? Ik heb een webshop, maar ben me niet volledig bewust van de wettelijke verplichtingen rondom de geautomatiseerde verwerking van persoonsgegevens. Werkt mijn webshop dus wel conform de Wet bescherming persoonsgegevens?

Eldert van der Spek Flynth Eldert.vanderSpek@ flynth.nl

Vrijwel elke webshop heeft een database voor het beheer van persoonsgegevens. Om de bestelde artikelen aan uw klanten te kunnen leveren, heeft u immers de naam en e-mailadresgegevens nodig. Als u deze gegevens opslaat, bijvoorbeeld in een persoonlijk profiel waarop de online klant kan inloggen, krijgt u te maken met de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp). Deze wet verplicht om de gegevens van derden zorgvuldig te verwerken en te beheren. Wie deze verplichtingen niet nakomt, pleegt in beginsel een strafbaar feit. Dat kan boetes of zelfs vervelender consequenties tot gevolg hebben.

Verwerken van gegevens

Stuur uw vragen of suggesties naar Postbus 9324, 2300 PH Leiden. U kunt ook bellen of mailen met (071) 565 96 82, boomkwekerij@hortipoint.nl

Volgens de Wbp is er sprake van persoonsgegevens als gegevens informatie bevatten over een natuurlijke persoon die met de gegevens identificeerbaar is. Gegevens over een bedrijf zijn geen persoonsgegevens, maar de naam en andere gegevens van een contactpersoon bij die onderneming wel. Onder het beheren of verwerken wordt onder andere het verzamelen, vastleggen, ordenen, bewaren en bijwerken verstaan.

14 Ondernemersvragen rechterpag-BKW14-03.indd 14

U mag niet zomaar gegevens verwerken, hiervoor moet u een uitdrukkelijk omschreven doel hebben. U moet bij elke stap in de gegevensverwerking nagaan of die stap noodzakelijk is voor het omschreven doel. De gegevensverwerking moet u steeds kunnen baseren op één van de grondslagen in de Wbp. Voor uw webshop zijn de belangrijkste grondslagen: > u heeft ondubbelzinnige toestemming gekregen voor het opslaan van persoonsgegevens. De betrokkene kan deze toestemming ook weer intrekken; > de verwerking is noodzakelijk voor het uitvoeren van een overeenkomst.

Meldingsplicht Online ondernemers die persoonsgegevens van hun klanten geautomatiseerd verwerken, moeten dit melden bij het College bescherming persoonsgegevens (Cbp). Deze wettelijke verplichting wordt nog wel eens over het hoofd gezien. De melding moet worden gedaan vóór de aanvang van de verwerking van de persoonsgegevens, maar ook wijzigingen moet u melden. U moet het Cbp melden

wat het doel is van de gegevensverwerking, onder welke categorie de betrokkenen vallen, welke gegevens per categorie betrokkenen worden verzameld, hoe u de gegevens beschermt en of er sprake is van doorgifte aan landen buiten de EU. Wie dit niet doet, pleegt een strafbaar feit en kan een boete van maximaal €4.500 en zelfs een celstraf van maximaal zes maanden krijgen. Bij het vragen om toestemming voor het opslaan van persoonlijke gegevens moet u uw klant informeren wie u bent en waarvoor u de gegevens verzamelt en verwerkt. Ook moet u altijd antwoord (kunnen) geven op de vraag of, en eventueel welke persoonsgegevens u heeft verwerkt. Betrokkenen moeten kunnen nagaan wat er met hun gegevens gebeurt. Verder schrijft de Wbp voor dat u persoonsgegevens technisch en organisatorisch moet beveiligen tegen verlies of onrechtmatige verwerking. Welke beveiligingsmaatregelen u moet treffen, is afhankelijk van de gevoeligheid van de persoonsgegevens. Hiervoor heeft het Cbp de ’Richtsnoeren beveiliging van persoonsgegevens’ opgesteld. <

De Boomkwekerij 3 (7 februari 2014)

30-01-14 15:23

Sortiment

Nieuw sortiment in aantocht 2014 brengt weer een uitbreiding van het sortiment. In december hebben veredelaars of hun licentiebureaus gemeld dat zij in 2014 van plan zijn deze introducties te presenteren. De namen en beschrijvingen zijn gebaseerd op de informatie aangeleverd door de veredelaars of licentiebureaus.

Acer palmatum ’Starfish’ Inzender: Plantipp bv Beschrijving: Starfish heeft diep ingesneden blad met een

Acer palmatum ’Silhouette’ (Tsukasa) Inzender: Plantipp bv Beschrijving: Smal opgaand

compacte opgaande groei. Het

groeiende Acer palmatum. Na 8

heeft de intens rode kleur van

jaar 4 meter hoog en 1,2 meter

’Trompenburg’.

breed. In het voorjaar en de

Introductie: Plantarium 2014

zomer groen blad dat verkleurt naar een oranje, rode herfstkleur.

Introductie: GrootGroenPlus 2014

Berberis thunbergii ’Maja’ (Coral) Inzender: Breederplants vof Beschrijving: Compact groeiende

Berberis thunbergii ’Lutin Rouge’ Inzender: Plantipp bv Beschrijving: Compacte opbouw.

Berberis thunbergii met een

In de volle zon fel rood, in de

goudgele bladrand.

volle schaduw volledig fris groen.

Verkleuring: voorjaar oranje,

Introductie: Plantarium 2014

zomer rood, najaar donkerrood. Sterke plant goed winterhard.

Introductie: 2014

Berberis thunbergii ’Natasza’ Inzender: Breederplants vof Beschrijving: Roze, wit, groen-

Carex oshimensis ’Eversheen’ (EverColor) Inzender: Plantipp bv Beschrijving: Bontbladig.

bonte selectie die tot laat in het

Chartreuse blad met een donkere

najaar de bonte kleur behoudt.

rand. Gezonde en snelle groei.

Vertakt goed, goed voor de aan-

Groenblijvend. Introductie: Plantarium 2014

plant. Sterk en winterhard.

Introductie: 2014

De Boomkwekerij 3 (7 februari 2014)

Wat Is Nieuw 2014 R1-BKW14-01.indd 15

30-01-14 15:24

Caryopteris x clandonensis ’Elst01’ (Empire Blue) Inzender: Plantipp bv Beschrijving: Diepblauwe, grote

Choisya ternata ’Royal Lace’ Inzender: Plantipp bv Beschrijving: Chartreuse, diep ingesneden blad, geurende bloemen,

bloemen. Rijke bloei.

compacte groei (75 cm).

Introductie: GrootGroenPlus 2014

Introductie: Plantarium 2014

Coreopsis x ’Solar Dance’ Inzender: Compass Plants bv Beschrijving: Zaailing van Stevige plant met halfgevulde,

Delosperma nubigenum ’Wowday2’ (Wheels of Wonder Fire Wonder) Inzender: Plantipp bv Beschrijving: Bloeit rijk met grote

licht zwavelgele bloemen. Bloei

bloemen. Snelle groei en onder-

vanaf juni tot de late zomer. Blad

houdsvriendelijk. Droogte resistent.

C. verticillata en C. grandiflora.

aan de onderkant zilverachtig en

Rode bloemen met een geel hart.

soms gedraaid. Hoogte 40-50 cm.

Introductie: Plantarium 2014

Winterhard.

Introductie: Half oktober 2014

Delosperma nubigenum ’Wowdoy3’ (Wheels of Wonder Orange Wonder) Inzender: Plantipp bv Beschrijving: Bloeit rijk met grote

Dianella revoluta ’Allyn-Citation’ (Coolvista) Inzender: Plantipp bv Beschrijving: Blauwgrijs blad, stevi-

bloemen. Snelle groei en onder-

scheuten vanuit de grond). Geschikt

ge opbouw, snelle groei (vormt zij-

houdsvriendelijk. Droogte resistent.

voor patio of balkon.

Oranje bloemen.

Introductie: IPM 2014

Introductie: Plantarium 2014

Dianthus gratianopolitanus ’Dianturi Twinkle’ Inzender: F.N. Kempen Beschrijving: In 2013 vanuit Japan

Dicentra ’Love Hearts’ Inzender: Compass Plants bv Beschrijving: Kruising van pere-

geïntroduceerd en vanaf 2014

’Love Hearts’. Bloeirijke Dicentra

beschikbaar. Compacte plant met

met geelgroene bloem met een

stevige bloemstelen en verse

witte basis en paarsrode punten.

zilvergroene bladeren. Bloemen

Compact met donker blauwgrijs

met een frisse geur. De plant

blad. Bloeit mei-juni tot eerste

bloeit meerdere keren per jaar.

vorstperiode Hoogte rond de

grina zaailing x oregana zaailing

Winterhard tot -15°C.

20-25 cm.

Introductie: Januari 2014

Introductie: Half mei 2014

De Boomkwekerij 3 (7 februari 2014)

Wat Is Nieuw 2014 Spread1-BKW14-01.indd 16

30-01-14 15:25

Sortiment

Dicentra Oregana ’Sulphur Hearts’ Inzender: Compass Plants bv Beschrijving: Kruising van oregana

Digiplexis ’Illumination Pink’ Inzender: Gootjes-AllPlant bv Beschrijving: Hybride: Digitalis pur-

zaailing x oregana zaailing ’Sulphur

is steriel en daarom lange door-

Hearts’. Bloeirijke Dicentra met

bloei vanaf het voorjaar tot diep in

zwavelgele bloem met rode stelen.

het najaar. Vertakt goed, tussen de

purea x isoplexis canariensis. Bloei

Compact met donker blauwgrijs

60-90 cm hoog.

blad. Bloeit mei-juni tot eerste

Introductie: 2014

vorstperiode. Hoogte rond de 20-25 cm.

Introductie: Half mei 2014

Echinacea purpurea ’Fourth of July’ Inzender: Breederplants vof Beschrijving: Compacte Echinacea

Echinacea ’Summer Cloud’ Inzender: Gootjes-AllPlant bv Beschrijving: Fuchsia-achtige

met lepelvormige bloemblaadjes,

donkere steel. Vertakt, bloeit door

diep roze van kleur. Paarse stelen.

van juni tot en met september.

bloemkleur, opstaande bloei en

Sterke, winterharde plant.

Wordt 55-65 cm hoog.

Introductie: 2014

Fargesia ’Obelisk’ Inzender: Grassenerf Beschrijving: Opgaande, zuilvormi-

Geranium x oxonianum ’Tess’ Inzender: Compass Plants bv Beschrijving: Donkere tekening in

ge groeiwijze; te verwachten eind-

het blad, ook in de winter. Puur

hoogte 5 m. Licht getinte schutbla-

witte bloem die doorbloeit. Hoogte

deren die het hele jaar door goed

rond de 40-50 cm. Kruising van

zichtbaar blijven. Beter wintergroen

oxonianum ’Katherine Adele’ x

dan Fargesia nitida ’Nymphenburg’.

albiflorum zaailing.

Introductie: 2014

Introductie: Half oktober 2014

Hebe ’Eyecatcher’ Inzender: Breederplants vof Beschrijving: Compact. Zilverbont.

Helenium x ’Tom’ Inzender: Compass Plants bv Beschrijving: Kruising van Helenium

Verkleurt niet door het seizoen.

Chelsey x Helenium onbenaamde

Bloemkleur is blauw. Gezonde

zaailing. Stevige, compacte plant.

plant.

Bloeirijk en bloeit vanaf juli tot en

Introductie: 2014

met oktober. Hoogte is circa 40 cm. Bloemkleur verkleurt van geel naar rood. Winterhard.

Introductie: Half oktober 2014

De Boomkwekerij 3 (7 februari 2014)

Wat Is Nieuw 2014 Spread1-BKW14-01.indd 17

30-01-14 15:25

Helenium x ’Carmen’ Inzender: Compass Plants bv Beschrijving: Kruising van Helenium Chelsey x Helenium onbenaamde

Heuchera ’Little Cuties Blondie’ Inzender: Gootjes-AllPlant bv Beschrijving: Compacte groeiwijze.

zaailing. Plant met grote bloemen,

Caramel gekleurd blad doorbloei

stevig en compact. Bloeit vanaf juli

van mei tot oktober met continu

tot en met oktober. Hoogte circa

zo’n 15 korte crème-gelige bloe-

45-50 cm. Winterhard.

men. Geschikt voor teelt van klei-

Introductie: Half oktober 2014

nere potmaten (12 - 15 cm).

Introductie: 2014

Hibiscus syriacus ’ILVOviola’ (Bella Colori Cielo) Inzender: BEST-select Beschrijving: Hibiscus met expliciet

Hibiscus syriacus ’ILVOrosa’ (Bella Colori Rossa) Inzender: BEST-select Beschrijving: Hibiscus met expliciet

kleurenpallet en grote enkelvou-

dige bloemen met tekening in

het hart.

Introductie: Green Expo,

september 2014

Hydrangea macrophylla ’H20-2’ (Miss Saori) Inzender: Plantipp bv Beschrijving: Roodpaarse bloemen

Hydrangea paniculata 'Vlasveld002' (Confetti) Inzender: Plantipp bv Beschrijving: Compacte opbouw.

met een wit hart. Bloeit op eenjarig

Zelfvertakkend. Licht geurende

hout. Vertakt goed.

bloemen. De bloemen verkleuren

Introductie: Plantarium 2014

naar roze. Gunstig bij transport; veel op een Deense kar.

Introductie: Plantarium 2014

Hydrangea paniculata ’Magical Mont Blanc’ Inzender: Kolster bv Beschrijving: Compact groeiend,

Kniphofia ’Papaya Popsicle’ Inzender: Gootjes-AllPlant bv Beschrijving: Doorbloei van midden

bloeirijk en uniform. De enigszins

40 cm hoog, heeft grasachtig blad

zomer tot diep in het najaar. Bloeit

bolvormige, roomwitte bloemen

met papajagekleurde vuurpijlen.

zijn gevuld en hard.

Introductie: 2014

Introductie: Voorjaar/zomer 2014

De Boomkwekerij 3 (7 februari 2014)

Wat Is Nieuw 2014 Spread2-BKW14-01.indd 18

30-01-14 15:26

Sortiment

Magnolia kobus ’ML1996’ (Isis) Inzender: Breederplants vof Beschrijving: Groeit in een zuil-

Nandina domestica ’Magical Lemon-Lime’ Inzender: Kolster bv Beschrijving: Compact groeiend

vorm. Helder witte bloemen, rijke

met geelgroen blad.

bloei. Bloeitijd maart/april.

Introductie: Voorjaar/zomer 2014

Introductie: 2014

Nandina domestica ’Sunset Boulevard’ Inzender: Breederplants vof Beschrijving: Compact groeiend met

Phlox paniculata ’Cleopatra’ Inzender: Compass Plants bv Beschrijving: Kruising van Windsor

een kleuren palet gedurende het

75 cm. Aparte rode bloemvorm.

x paniculata zaailing. Hoogte circa

groeiseizoen met rood, oranje, geel

Geschikt als borderplant.

en groen. In het najaar verkleurend

Introductie: Half oktober 2014

naar donker oranje-rood.

Introductie: 2014

Physocarpus opulifolius ’Jonight’ (Midnight) Inzender: Breederplants vof Beschrijving: Compact, goed vertakt. Met donker blad en wit-roze

Potentilla ’Lissdan’ (Danny Boy) Inzender: Plantipp bv Beschrijving: Rode bloemen. Introductie: Plantarium 2014

bloem. Sterke, winterharde plant.

Introductie: 2014

Prunus incisa ’Mattrilly’ (Frilly Frock) Inzender: Breederplants vof Beschrijving: Kleine treurende

Rhodohypoxis x ’Hil200802’ (Fairytale) Inzender: Plantipp bv Beschrijving: Roodroze bloemen

boom in drie seizoenen: voorjaars-

met geel hart. Bloei van mei tot

bloei; goudgroene zomerkleur;

oktober).

tweekleurig in het najaar.

Introductie: Plantarium 2014

Introductie: 2014

De Boomkwekerij 3 (7 februari 2014)

Wat Is Nieuw 2014 Spread2-BKW14-01.indd 19

30-01-14 15:26

Rosa ’CHEWsnowstorm’ (Snowstorm) Inzender: Jan Spek Rozen bv Beschrijving: Witte bloemen,

Rosa ’Dicevy’ (Evy) Inzender: Jan Spek Rozen bv Beschrijving: Roze gevulde

half gevuld in trossen.

Glimmend blad. Hoogte circa

bloemen in trossen. Rijke bloei.

Hoogte tot 70 cm.

50-60 cm; compacte groei.

Introductie: Maart 2014

Rosa ’Diclanky’ (Checkmate) Inzender: Jan Spek Rozen bv Beschrijving: Hoogte mogelijk tot

Rosa ’Dickylie’ (Mind Games) Inzender: Jan Spek Rozen bv Beschrijving: Roze met wit

350 cm. Glimmend blad. Half gevul-

gestreepte half gevulde bloemen in

de bloem met een zachtroze kleur.

trossen. Rijke bloei met glimmend

Introductie: Maart 2014

blad. Hoogte is ongeveer 50-60 cm. Compacte groei.

Introductie: Maart 2014

Rosa ’Mattcisa’ (Cupcake) Inzender: Jan Spek Rozen bv Beschrijving: Klimroos met een

Sambucus nigra ’Obelisk’

groeihoogte van 250 cm. Bloeit in

Vlierbes; geeft rijkelijk bes en

trossen, roze bloemen.

bloem. Donkergroen blad. Sterke,

Introductie: Maart 2014

Inzender: Breederplants vof

Beschrijving: Piramidaal groeiende

winterharde plant.

Introductie: 2014

Sedum x Sunsparkler ’Blue Pearl’ Inzender: Plantipp bv Beschrijving: Blauw blad, rijk aan

Spiraea ’Lonspi’ (Sparkling Champagne) Inzender: Plantipp bv Beschrijving: Hybride tussen

donkerroze bloemen.

Hayatana en Japonica Magic Carpet.

Introductie: Plantarium 2014

Loopt in het voorjaar roodpaars uit, opgevolgd door een goude bladkleur. Verbrandt niet in de volle zon. Bloei in juni en juli. Met terugsnoei opnieuw bloei in het najaar.

Introductie: Plantarium 2014

De Boomkwekerij 3 (7 februari 2014)

Wat Is Nieuw 2014 Spread3-BKW14-01.indd 20

30-01-14 15:26

Vaste planten

Tekst: Ketura Haveman Foto: Wageningen UR

IDC helpt regio te innoveren Eind 2013 kreeg het IDC Bollen & Vaste Planten groen licht. Doel is om de sector in Duin en Bollenstreek te helpen met innoveren. De eerste projecten zijn inmiddels gestart of in voorbereidende fase. Een Innovatie en Demo Centrum (IDC) is een plek waar ondernemers terecht kunnen met hun vragen op het gebied van kennis en innovatie. Doel van IDC’s is zorgen dat er kennis wordt uitgewisseld en innovaties worden gerealiseerd, zodat de sector een gezonde toekomst behoudt. Nieuw is het fenomeen IDC niet. Dergelijke centra draaien al in de glastuinbouw. Een van de eerste IDC’s is opgericht in 2005 en staat in Bleiswijk. Dit IDC is niet gericht op een regio maar op een thema, namelijk energie. Er zijn inmiddels meerdere thematische IDC’s in de glastuinbouw: voor teelt, smaak, water, robotica en energie. Het IDC Bollen & Vaste planten, gevestigd bij PPO in Lisse, is het eerste IDC dat zich op een regio richt. Barry Looman, projectleider IDC Bollen & Vaste panten: „We wilden innovatie in de Duin- en Bollenstreek initiëren. In eerste instantie was het plan opgezet voor de bollen, maar in deze streek zijn bollen en vaste planten nauw met elkaar verbonden. Uiteindelijk was het daarom niet meer dan logisch om ons in het IDC op beide sectoren te richten.”

Beweging Ieder IDC heeft als doel om nieuwe technologieën en innovatieve methoden te demonstreren. De betrokken partijen wisselen kennis uit en signaleren kansen. Gezamenlijk worden deze kansen uitgewerkt in projecten.

In een IDC participeren meerdere partijen om expertise te bundelen. „Een ondernemer kan bij het IDC terecht met een willekeurige kennisof innovatievraag, waar hij anders misschien twijfelt of hij nu naar het PPO, Naktuinbouw of bijvoorbeeld Anthos moet. Binnen het IDC wordt dan gekeken naar de vraag en welke partijen nodig zijn voor een antwoord.”

Thema Het IDC heeft 4 thema’s gekozen waar ze zich hoofdzakelijk op gaan richten, namelijk fytosanitaire aspecten, biobased productie, precisielandbouw en logistieke technologieën. PPO Bloembollen en Bomen, Hobaho, KAVB, Anthos, Bollenacademie, Naktuinbouw, BKD, Kenniscentrum Plantenstoffen en Gemeente Lisse werken samen in het IDC. Daarnaast zoekt het IDC, afhankelijk van het onderwerp, samenwerking met andere partijen die kunnen helpen. „Het voordeel is dat iedere partner zijn eigen netwerk inbrengt, waar-

door je soms verrassende samenwerkingen krijgt. Zo is inmiddels het eerste project opgestart voor de logistiek van de hyacinthenteelt, waarin we samenwerken met TU in Delft.” Voor een afweging of een innovatieof kennisvraag in aanmerking komt voor behandeling, heeft het IDC een protocol opgesteld. Een van de voornaamste eisen is dat de vraag voor meerdere ondernemers moet zijn en dat daar minimaal één ondernemer uit de Duin- en Bollenstreek bij moet zijn. De financiering kan worden gerealiseerd door een subsidie van het Europees Fonds en de investering van de betrokken partijen. Hoewel het de bedoeling is dat het Innovatie en Demo Centrum laagdrempelig is en toegankelijk voor iedere ondernemer, realiseren de partners zich dat voor veel ondernemers de barièrre hoog blijft. „Iedere partner zal daarom bij zijn eigen achterban inventariseren welke innovatievragen er leven. Op die manier kunnen we garanderen dat er daadwerkelijk actie wordt ondernomen. Maar ondernemers kunnen ook zelf gerust komen met hun vraag.” <

Het IDC Bollen & Vaste planten is gevestigd bij PPO in Lisse.

De Boomkwekerij 3 (7 februari 2014)

IDC Vasteplanten.indd 21

30-01-14 15:26

Foto: Bayer CropScience, Mijdrecht

Zet nu biologie in tegen larven van taxuskever Larven van de taxuskever zorgen voor problemen deze winter. Met name in de containerteelt ontstaat uitval door aangevreten wortels.

Dorus Rijkers Cultus Agro Advies dorusrijkers@cultus.nl

Momenteel zijn er veel problemen in onder andere Hedera, Rhododendron, vaste planten en coniferensoorten. Grijp de komende tijd in om het probleem met taxuskever te beheersen op uw bedrijf. Verwijder overjarig plantmateriaal, omdat daar de aantastingen vaak beginnen. Daarnaast is het van belang om een strategie op te zetten voor het bestrijden van larven in de potkluit. Onderneem nu actie om het aantal verpoppingen te minimaliseren. In deze periode kunt u uw potten aangieten met Steinernema kraussei (Nemasys-L, Kraussei System, enzovoort). Dit aaltje is actief vanaf 5oC bodemtemperatuur. Toepassing dient zorgvuldig te gebeuren. De dosering van Steinernema kraussei is ongeveer 0,5 miljoen aaltjes/m2. Tijdens toepassing dient de potkluit vochtig te zijn en te blijven tot 2 weken na toepassing. Het aaltje verplaatst zich niet actief in de kluit, maar moet mee â&#x20AC;&#x2122;stromenâ&#x20AC;&#x2122; in water. Het is raadzaam niet alleen curatief te werken tegen taxuskever (larven), maar werk ook aan een preventief schema. Wanneer u gevoelige gewassen teelt, overweeg dan om standaard een najaars- en voorjaarstoepassing met aaltjes uit te voeren. Het exacte toepassingsmoment is afhankelijk van temperatuur en ontwikkeling van larven.

Wanneer u wat later in het voorjaar nog een bestrijding wilt uitvoeren, kunt u behalve voor Steinernema kraussei ook kiezen voor Steinernema feltiae (vanaf 8oC) of Heterorhabditis bacteriophora (vanaf 14oC).

Preventief bestrijden Preventief zijn er ook nog mogelijkheden om taxuskever biologisch aan te pakken. Daartoe kunt u bijvoorbeeld Bio1020 laten doormengen in uw substraat. Bio1020 is een preparaat op basis van de bodemschimmel Metharizium anisopliae. De dosering van Bio 1020 is 0,5kg per m3 substraat. Wanneer u met Bio 1020 wilt werken, dan is het van belang dat daar vanaf de plantgoedteelt mee wordt gestart. De schimmel moet de kans krijgen om zich goed in de potgrond te verdelen. Houd er wel rekening mee dat de optimale temperatuur voor de schimmel ligt tussen 15-30oC (bodemtemperatuur). Bij oppottingen in najaar of winter van leverbare planten naar een grotere potmaat is de effectiviteit niet voldoende vanwege de lange periode met lagere temperatuur. U dient voorzichtig te zijn met de toepassing van fosforhoudende meststoffen. Met name de frequentie van bijmesten kunt u het beste beperken. <

De schimmel Metharizium anisopliae parasiteert de larven van de taxuskever waarna ze sterven.

De Boomkwekerij 3 (7 februari 2014)

Teeltadvies rechterpag-BKW14-03.indd 22

03-02-14 14:23

Teeltadvies

Buxus en belagers ervan niet meer in winterrust Begin januari was Buxus uit de winterrust. Die ontwikkeling is met 2 weken kou afgeremd, maar zal bij hogere temperatuur snel doorgaan. Dat vraagt om oplettendheid.

Wilma Windhorst Agropoli wwindhorst@agropoli.nl

Grotere planten uit vroeg gesnoeide percelen kunt u uitkloppen boven een wit papier om te controleren op volwassen, overwinterende Buxusbladvlo. In uitlopende ogen zet bladvlo haar eieren af. Wanneer veel eieren of de eerste larven worden gevonden, is dat een goed moment om te bestrijden met Gazelle of Calypso met uitvloeier. Bij groeizaam, niet te schraal weer kan op een uitgroeiend gewas Movento worden gebruikt. Admire is recent verboden. Voor Cylindrocladium start onze waarneming zodra het 13°C is. We halen blad op uit percelen met veel afgevallen, aangetast blad van vorig jaar en bekijken dat op aanwezigheid van schimmelsporen. Meestal vinden we bij 13°C nog niet direct sporen en wordt het blad in een kweek bij kamertemperatuur weg gezet. De snelheid waarmee de Cylindrocladium-sporen in de kweek uitgroeien is een maat voor de activiteit van de schimmel. Binnen een dag sporen kweken betekent dat één dag met wat vocht en hogere temperaturen buiten voldoende is om nieuwe sporen te veroorzaken. Bij regen en voldoende temperatuur kort daarop is de eerste infectie

mogelijk. Als de uitgroei in de kweek dagen duurt is er buiten geen risico. Op percelen zonder aantasting komt het infectierisico veel later, vaak in april of mei.

Middelenkeuze Qua preventieve middelen wordt de keuze opnieuw schraler. Daconil mag alleen nog in kassen. Captan krijgt op termijn een beperkt aantal toepassingen. Spuitzwavel kan onbeperkt worden gebruikt. Flint en het nieuwe middel Signum werken prima preventief, maar moeten vanwege de resistentiekans worden afgewisseld met middelen uit een andere groep. De curatieve middelen Mirage plus, Spirit en Switch zijn onveranderd. Mogelijk wijzigt het etiket van het curatieve Folicur dit jaar. Een goede bemesting met vooral calcium en magnesium geeft Buxus weerstand tegen Cylindrocladium. Naar biologische opties voor bestrijding hopen we dit jaar, samen met Groeibalans, een vervolgonderzoek op te zetten. <

Actuele teelthandelingen in coniferen Een aantal soorten kan nu worden gesnoeid, en ook voor het veredelen is het nu een goede periode. Controleer schubconiferen op schildluizen en bepaal uw strategie tegen taksterfte.

Alwin Scholten Plant Grow alwin@plantgrow.nl

Cultivars van Thuja occidentalis, Taxus en Juniperus kunnen nu prima worden gesnoeid. Met de snoei van Thuja orientalis en Chamaecyparis kunt u beter wachten tot na half maart, als het niet vriest. Dit laatste geldt ook voor Picea, Abies, Larix, Tsuga, Metaseqoia en Taxodium als u die wilt rondknippen. Veel coniferen kunnen nu worden veredeld, omdat de interne winterrust is afgebroken in zowel de onderstammen als de griffels – mits deze de afgelopen twee maanden buiten hebben gestaan of in een koude kas. Onderstam en griffel zijn nu even ver in ontwikkeling en kunnen na het veredelen gelijk in de warme kas worden gezet (bij 10-12°C, maximaal 15°C). Let wel op dat onderstammen van bijvoorbeeld Chamaecyparis, Juniperus en Larix licht voorgekiemd zijn of juist beginnen met kiemen. Schildluizen (Carulaspis juniperi) zijn in schubconiferen niet echt bekend, maar zijn afgelopen jaar toch op een aantal plaatsen gezien. Een bestrijding met Movento kan dan later dit jaar uitkomst bieden. Spuit de eerste keer als de eitjes van wit naar geel of roze kleuren; ze komen dan binnen een week

onder de schildjes vandaan. De plant heeft dan nog tijd om de werkzame stof van Movento (spirotetramat) op te nemen en door de plant te verspreiden. Spuit twee keer met veertien dagen tussen de bespuitingen. Als u gewend bent taksterfte te bestrijden met Captan, Daconil en/of Folicur, pas dan uw gewasbeschermingsplan aan. Sinds dit jaar mag u Captan namelijk maximaal zes keer per jaar toepassen. Daconil mag in onbedekte teelten helemaal niet meer, en Folicur in bedekte teelten nog twee keer per jaar. Ook het etiket van Folicur wordt aangepast, zodat Folicur alleen nog tegen echte meeldauw en roest mag worden gespoten. Mirage Plus mag u nog altijd vier keer per jaar spuiten. Door het wegvallen van Daconil en Folicur tegen taksterfte wordt de spoeling voor onbedekte teelten, met alleen Captan en Mirage Plus (en Flint/Ortiva) wel erg dun. Taxus kunt u niet meer volvelds spuiten met herbiciden en VBC, want knoppen schuiven al volop. Wellicht kunt u alleen nog Taxus die afgelopen najaar is verplant, volvelds spuiten met bijvoorbeeld Chloor IPC. Dat is te beoordelen bij de planten zelf. < De Boomkwekerij 3 (7 februari 2014)

Teeltadvies rechterpag-BKW14-03.indd 23

03-02-14 14:23

545481.indd 24

3-2-2014 10:44:11

545482.indd 25

3-2-2014 10:44:40

Euregio

Tekst en foto: Ank van Lier

’Eerste TreeVention-beurs smaakt naar meer’ Tegelijkertijd met de IPM vond in Venlo de eerste editie van TreeVention plaats. Ruim vijftig - met name Nederlandse - kwekers presenteerden zich op deze beurs, die was bedoeld om de Euregionale boomteeltregio in de kijker te plaatsen. ten waar de Duitsers sterk in zijn.” De organisatie koos er bewust voor de beurs te laten samenvallen met de IPM. Een succesvolle zet: veel IPMbezoekers maakten een stop in Venlo. Duitse en Nederlandse bezoekers hadden de overhand. Een veelgehoorde kreet was wel dat de beurstijden beter op elkaar afgestemd moeten worden. „Om zeven uur ’s ochtends beginnen, daar heb je weinig aan. Dan kun je ’s avonds beter langer doorgaan”, geeft kweker Ad de Bakker uit Haarsteeg mee.

Niet stampvol

Hoewel het qua bezoek niet stormliep, waren van deelnemers tevreden geluiden te horen over de kwaliteit van het publiek en de opzet van de beurs. Het Euregionale karakter van de beurs kwam echter nog niet uit de verf.

De TreeVention-beurs was de opvolger van de Euregiobeurs, die Garden Plant en Boomkwekerij Support Venlo twee jaar geleden voor het eerst organiseerden. De LLTB, The Green Connection en Boomteeltstudieclub Horst aan de Maas haakten aan bij dit evenement. TreeVention, die op 28, 29 en 30 januari plaatsvond in de hallen van FloraZON, was volgens beursorganisator Harm Van Raaij niet te vergelijken met de ’Euregiobeurs oude stijl’. Vooral omdat fors meer kwekers van de partij waren. Naast het gedeelte waar kwekers zich presenteerden, omvatte TreeVention net als vorig jaar een lagenbeurs waar Garden Plant boomkwekerijproducten toonde die meteen besteld konden waren. Daarnaast was er de Flora Trade Parc Venlo Fair, gericht op decoratieve artikelen.

Hoewel het Euregionale karakter van de beurs sterk werd gepromoot, waren het vooral Nederlandse kwekers die hun producten presenteerden. Slechts drie Belgische kwekers waren van de partij, Duitse kwekerijen ontbraken volledig. „We hadden onze oosterburen er graag bij gehad, maar dat is helaas niet gelukt”, zegt van Raaij. „Wel hebben we diverse Duitse toezeggingen voor volgend jaar, wanneer de beurs ongetwijfeld weer plaatsvindt.”

Uitbreiding Duits sortiment Vasteplantenkweker Jos Swinkels uit Sterksel, die ook in de beursorganisatie zat, voegt toe dat Duitse kwekers het assortiment kunnen complementeren. „In de rozen mag nog wel wat uitbreiding komen. Daarnaast ontbraken Erica en Calluna; produc-

Stampvol was het niet op de nieuwe beurs - de beursorganisatie heeft geen precieze bezoekerscijfers -, maar deelnemers waren wel tevreden over de kwaliteit van het publiek. „Ik vond het iets te rustig. Maar de mensen die er liepen, deden ertoe. We hebben niet veel orders geschreven, maar wel diverse bestaande contacten ontmoet en nieuwe contacten opgedaan”, zegt Bennie Nielen van Bamboo Giant uit Asten. Salixkweker Peter van Deelen uit Broekhuizen onderschrijft dit. „Ik merk wel dat de handel nog afwachtend is. De combinatie van een kwekersbeurs en een verkoopbeurs werkt overigens wel goed; dit versterkt elkaar.” Volgens Harm van Raaij was de lagenbeurs uitermate succesvol: er werd meer verkocht dan tijdens andere orderbeurzen van Garden Plant. „Dit geeft aan dat de combinatie van beurzen goed heeft uitgepakt.” Swinkels kreeg ook veel complimenten over de opzet van TreeVention. „De sfeer was goed en de banden tussen kwekers zijn aangehaald. Iedereen heeft het al over volgend jaar; deze editie smaakt naar meer.” <

De Boomkwekerij 3 (7 februari 2014)

Treevention layout.indd 26

03-02-14 14:16

Veiling

Tekst: Ron Barendse Beeld: Diseno vormgeving

Boomkwekerijomzet van veilingen in de min De omzet in boomkwekerijproducten van de veilingen FloraHolland, Veiling Rhein Maas en Plantion lag in 2013 lager dan het jaar er voor. Het koude voorjaar wordt door alle drie de veilingen als grote boosdoener gezien. 100

Omzet boomkwekerijproducten FloraHolland* (x €miljoen) 2013 t.o.v. 2012

Bomen, heesters, klimplanten

Vaste planten

Coniferen

85,8 79,5

Omzet Rhein-Maas daalt 6,2%

45,3 29,5

42,8

27,7

’12 ’13

5,5 5,1 ’12 ’13

Klok

Connect

Klok

Connect

Klok

14,5 13,4 ’12 ’13

Bron: FloraHolland

48,5

het eerst in jaren dat het klokaandeel van boomkwekerijproducten geen terrein verliest ten opzichte van de verkoop via Connect. Boomkwekerijproducten lopen daarmee niet in de pas met bloemen en potplanten, waar bij FloraHolland wel een verdere verschuiving plaatsvond van klokverkoop naar Connect.

Connect

* Exclusief veiling Rhein-Maas en Groen Groep Eelde De omzet in boomkwekerijproducten van FloraHolland daalde van bijna €229 miljoen in 2012 naar €214 miljoen in 2013. Dit betekent een omzetdaling van ruim 6,5%. De daling betrof alle productgroepen: de productgroep Bomen, heesters en klimplanten, Coniferen en Vaste planten. De productgroepen lieten zowel bij Klok als via Connect een lagere omzet zien. De klokomzet van boomkwekerijproducten kwam met €78,1 miljoen in 2013 6,5% lager uit dan het jaar ervoor. De Connect-omzet daalde met 6,6% en kwam uit op €135,7 miljoen tegen €145,3 miljoen in 2013. FloraHolland houdt het slechte voorjaarsweer en het warme weer in de zomer verantwoordelijk voor de achtergebleven omzet. Door het koude voorjaar werden bijvoorbeeld acties uitgesteld of zelfs helemaal

niet gedraaid. „Consumenten hadden minder koopbehoefte of klanten zochten naar alternatieven voor in het schap”, zegt Michel Verbeek, Coordinator Product van FloraHolland. „Vooral voor vaste planten, rozen en hortensia kostte het slechte weer omzet”.

Goed laatste kwartaal De omzetdaling leek volgens Verbeek rond 1 oktober nog uit te komen rond 10%, maar door een goed laatste kwartaal voor met name herfst- en kerstproducten als Helleborus, Skimmia, ’Conica’ en ’Ellwoodii’ bleef de daling beperkt tot 6,5%. De marktaandelen van Klok (36,4%) en Connect (63,6%) in de omzet van boomkwekerijproducten blijven hiermee in 2013 ongeveer gelijk aan die van het jaar ervoor. Het is voor

De boomkwekerijomzet van Veiling Rhein-Maas daalde van €51,5 miljoen in 2012 naar €48,3 miljoen in 2013: een daling van 6,2%. Het betreft hier met name klokomzet, omdat de moederbedrijven FloraHolland en Landgard de bemiddelingsomzet van Veiling Rhein-Maas voor hun rekening nemen. Bij Vaste planten was de omzetdaling het grootst. De omzet daalde met 11%, van €24,2 miljoen naar €21,6 miljoen. Dit ondanks een toename van de aanvoer van 28%. Deze toename werd vooral veroorzaakt door stagnerende directe verkoop. De middenprijs van Vaste planten daalde van €0,71 in 2012 naar €0,54 in 2013. De omzet van de groep Bomen, heesters en klimplanten daalde met bijna 5%: van €24,1 miljoen in 2012 naar €23 miljoen vorig jaar. Door een goede najaarsverkoop van Picea steeg de coniferenomzet bij Veiling Rhein-Maas van €1,9 miljoen naar €2,2 miljoen.

Plantion 12% in de min De boomkwekerijomzet van Plantion daalde met 12%: van €9,9 miljoen in 2012 naar €8,7 miljoen in 2013. De bemiddelingsomzet kwam uit op €4,5 miljoen (-13%), de klokomzet op bijna €3 miljoen (-6,2%) en het Groencentrum op €1,2 miljoen (-19%). < De Boomkwekerij 3 (7 februari 2014)

Cijfers veilingen layout.indd 27

03-02-14 14:16

545483.indd 28

3-2-2014 10:58:08

IPM 2014

Tekst: Ron Barendse, Arno Engels Foto: Ron Barendse

IPM: hoop op mooi voorjaar De meeste standhouders die vorige week op de IPM stonden, zijn het slechte voorjaar van 2013 alweer vergeten. Althans zo was de stemming op de beurs. Het ziet ernaar uit dat veel seinen op groens staan voor het komende voorjaar.

Vorig jaar heerste er tijdens IPM een prima handelsstemming. De Duitse sierteeltbeurs leek toen een voorbode voor een goed voorjaar. Inmiddels weten we hoe de kou toen roet in het eten gooide, maar standhouders waren dit jaar weer onverminderd positief. Ook al hebben de meesten de indruk dat er minder planten op voorhand worden vastgelegd dan voorgaande jaren, het is volgens hen een kwestie van tijd voordat de bestellingen weer echt gaan komen. Kees van Pelt, die op de beurs het aanbod van een aantal kwekers onder de aandacht bracht, was na drie beursdagen positief gestemd. „Het is belangrijk dat inkopers weten waar ze moeten zijn als het straks mooi weer wordt. De aanloop is goed en ik vind de handelsstemming positief.” John Stolwijk van Joh.Stolwijk & Söhne deed op de beurs zelfs goede zaken. „Uiteraard moet het weer goed worden om daadwerkelijk te gaan uitleveren, maar ik heb toch al mooie orders binnen.”

’Verrassend goed’ Gert Heideveld van Heideveld bemiddeling stond voor het eerst met een stand op de IPM en noemde de aanloop verrassend goed. „Dit is een internationale beurs. Bezoekers komen echt overal vandaan. Het voordeel van IPM ten opzichte van andere beurzen is dat ze hier ook

terecht kunnen voor bijvoorbeeld techniek en snijbloemen.” Ook ondernemers die beplantingsprojecten leveren in Europa, met name grootgroenproducten als laanen sierbomen en bosplantsoen, leken over het algemeen positief te zijn over de komende afzet. Totdat de IPM begon, bleef de handel doorlopen omdat het in veel delen van Europa nog werkbaar weer was (maar inmiddels heeft de winter in diverse gebieden zijn intrede gedaan). Kwekers konden althans doorgaan met rooien, ook al vroor het ’s nachts een beetje. Wat parten speelde, was nattigheid op beplantingslocaties. Verschillende standhouders gaven aan dat er vanuit de grootgroenmarkt nog genoeg aanvragen komen voor leveringen. In de stand van Wilhelm Ley Baumschulen was de stemming dan ook goed. Vertegenwoordiger Gregor Buschkötter wees echter op het grote bomenaanbod. „Je moet wel slim handelen bij aanvragen.”

In de Duitse tuinen landschapsinrichting, kortweg de Galabau genoemd, is er nog wel sprake van nerveusiteit, aldus Buschkötter. „In het najaar waren er minder opdrachten uit de Galabau, aannemers zijn nerveus over nieuwe opdrachten. En die komen op het laatste moment: bomen worden dan bijvoorbeeld op vrijdag besteld, waarna wij de bomen nog moeten rooien en op maandag moeten verzenden.” Buschkötter houdt daarom een pleidooi voor eerder bestellen. „Dat was vroeger zo, maar kan het nog terugkomen?” <

Zo’n 1.500 standhouders uit 45 landen stonden vorige week op de IPM. De beurs lijkt de opmaat voor een goed voorjaar.

BEURSVERSLAG

Terugblik op IPM 2014 30 Steeds meer Russen naar IPM 31 Opvallende zaken op de beurs 34 Standhouders zitten boven op betalingen 35 Peter Kolster over winnende berk De Boomkwekerij 3 (7 februari 2014)

IPM Intro layout.indd 29

03-02-14 14:43

IPM 2014

Tekst en foto: Ron Barendse

Russische IPM-bezoekers zijn geen omzetgarantie Het aantal bezoekers van de IPM uit Oost-Europa, en Rusland in het bijzonder, is de laatste jaren fors gestegen. Maar het zijn geen klanten die je als standhouder zomaar even binnen haalt. „De laatste vijf jaar is het aantal Russen dat de IPM bezoekt aanzienlijk gestegen”, zegt de Russische Sonia Levize, die als agent in Rusland een aantal Nederlandse bedrijven vertegenwoordigt. De Russen vinden volgens haar de IPM een happening waarvoor ze graag een paar dagen over komen. „Hier kunnen ze meer dan een dag rondlopen, want naast planten kunnen ze ook techniek en snijbloemen zien. Daarom zie je veel van mijn landgenoten op de IPM en niet op de Nederlandse beurzen. Want Plantarium of Groot Groen Plus hebben ze binnen een dag wel gezien.” Bovendien heeft volgens Levize de Duitse boomkwekerij in Rusland een goede naam, waardoor Russen ook eerder naar Duitsland trekken dan naar Nederland.

Moeilijk voet aan de grond Levize werkt onder andere voor Heideveld bemiddeling uit Wezep, een handelsbedrijf dat het complete sortiment kan leveren. Juist dat complete sortiment ziet ze als voorwaarde om zaken te kunnen doen in Rusland. Het is een van de redenen waarom ze denkt dat het voor individuele kwekers bijna onmogelijk is om daar voet aan de grond te krijgen. De meeste Russische bedrijven zitten zowel op de consumenten- als op de aanlegmarkt en zoeken een breed sortiment. „Van plantjes in P9 tot laanbomen”, zegt Levize. Ze is dan ook niet bang dat haar Russische klanten de Nederlandse

hal op IPM binnenlopen om daar rechtstreeks zaken met kwekers te doen. En dat is niet alleen vanwege het sortiment. „Zakendoen met Rusland is voor Nederlandse bedrijven lastig. De meeste Russen spreken geen Engels of Duits, dus heb je al snel een tolk nodig. Daarnaast is er een behoorlijk cultuurverschil. Maar klanten lopen hier wel om bijvoorbeeld nieuwe dingen te zien die wij ze vervolgens weer kunnen leveren. We hebben al onze klanten uitgenodigd voor deze beurs, dat doen we niet als we denken dat ze rechtstreeks bij kwekers gaan inkopen.” Kweker Arnold van den Berg van De Bloemenkampen staat met zijn producten in de stand van Heideveld bemiddeling. „We hebben er al lang geleden voor gekozen om onze afzet naar Oost-Europa niet zelf te doen maar via exporteurs. Ik heb het wel eens zelf geprobeerd, maar dat is niet mijn ding”, zegt hij. Jaap van Zetten van handelaar ZetPlant zag op de beurs onder andere veel bezoekers uit Rusland, Oekraïne, Kazachstan en Oezbekistan voorbijkomen. „Voor ons vormen die landen

een belangrijk afzetgebied en IPM is dan ook een goede beurs om te staan”. Desgevraagt zegt hij. „Als ik bang zou zijn dat mijn klanten de Nederlandse hal inlopen om daar in te kopen, doe ik iets niet goed. De handel op die landen is grillig en er zijn al genoeg kwekers die daar hun neus hebben gestoten.”

Kweker Richard Dorst (links, in gesprek met een Nederlandse bezoeker): „Russen willen dicht bij de bron zaken doen, maar handel er naar toe opbouwen is een lange weg.” Rechts verkoper Rusland Galya Vasileva.

Meer klanten op zoek Toch zijn er wel Nederlandse kwekers op de IPM die rechtstreeks zaken doen met Rusland en verder oostwaarts gelegen landen, maar hun aantal is beperkt. Een van die kwekers is Richard Dorst. „Russen willen zo dicht mogelijk bij de bron zaken doen omdat dat voor hen goedkoper is. Ik zie dat er steeds meer kleinere Russische klanten op de beurs lopen die op zoek zijn.” Dorst wordt in de stand bijgestaan door een Russische verkoopster en dat is volgens hem een voorwaarde voor succes. „We zitten al tien à twaalf jaar op de OostEuropese markt, maar het was een lange weg om handel daar naartoe op te zetten.” <

De Boomkwekerij 3 (7 februari 2014)

IPM OostEU.indd 30

03-02-14 15:25

IPM 2014

Tekst en foto’s: Ron Barendse, Arno Engels

Opmerkelijke zaken van de IPM IPM wordt door veel vakgenoten gezien als dé sierteeltvakbeurs van Europa. Veel bedrijven kiezen de IPM als podium om hun bedrijf in de schijnwerpers te zetten of om met nieuwe producten naar buiten te treden. Een overzicht uit het aanbod van opvallende zaken.

’In de ochtend gelegd, ’s avonds al prachtig’ Gartnerei D. Labhart stond voor het eerst op de IPM met een kant-en-klaar-concept voor vaste planten. Het Zwitserse bedrijf levert matten van schapenvacht die beplant zijn met een keuze uit zestien soorten vaste planten. Klanten kunnen kiezen uit vier verschillende soorten matten. De matten worden in kisten op pallets bij de klant afgeleverd en deze kan de matten volgens een meegeleverd plan wegleggen. De slogan die het bedrijf gebruikt ’In de ochtend gelged, ’s avond al prachtig’ is wellicht wat overdreven, maar volgens verkoper Nora Lederer is binnen twee Matten van schapenvacht worden beplant geleverd met keus uit zestien soorten vaste planten.

of drie maanden na aanleg het product prachtig volgroeid. Het concept komt onder de naam Sellana op de markt.

’Helleborus als bos bloemen’ Special Plant Zundert won de Colour your Life Award IPM 2014 met zijn inzending van Helleborus King Collection. ’Met deze Helleborus op pot haal je een bos bloemen in huis’. Dat is de strekking van het winnende verhaal achter deze plant. Johan Jansen van Special Plant Zundert noemde het winnen van de award een kroontje op een toch al mooie beurs. „De reacties op deze plant waren op de beurs al ongekend. Het is super om deze prijs te winnen”, aldus een enthousiaste Jansen. De tweede plaats was voor Hydrangea macrophylla ’Black Diamonds’ van De Jong Plants uit Boskoop. De derde plaats was voor Laurus nobilis van Gova uit Nispen.

Johan Jansen (midden) met de Colour your Life Award. Links IPM- en juryvoorzitter Egon Galinnis.

’Tweemaal per jaar bosbessen oogsten’ Het Zwitserse Baumschule Steiner GmbH trok de aandacht van bezoekers met een nieuwe bosbessencultivar. Waar volgens het bedrijf de meeste cultivars maar één oogst per jaar geven, brengen zij een plant op de markt waarvan twee keer per jaar kan worden geoogst. De eerste oogst valt van begin tot eind juli, de tweede oogst begint eind augustus en loopt tot de eerste vorst. „Voor consumenten is twee keer per jaar oogsten een pluspunt. Zij hebben nu dubbel plezier van hun plant”, aldus verkoper CaIn plaats van één keer, kan van deze bosbessencultivar twee keer per jaar worden geoogst.

rola Schwanker. Door de compacte groei is de plant volgens haar ook goed in pot te kweken. De Boomkwekerij 3 (7 februari 2014)

IPM Gespot layout.indd 31

03-02-14 14:17

Robot verzet planten In de stand van Visser uit ’s-Gravendeel was een primeur voor Europa te zien: Amerikaanse robots die potplanten oppakken en verplaatsen. Lijnen op de grond dienen als referentie. De robots detecteren deze lijnen met sensoren, zien het patroon waarin de potten staan en waar vrije plekken zijn om ze neer te zetten. De robots worden gebouwd door Harvest Automation. Visser wil ze importeren en gebruikte de IPM om alvast reacties erop te polsen. Er bleek veel belangstelling voor, aldus Visser. Eén robot kost ongeveer €32.000, inclusief twee accusets. De robots zijn bedoeld als aanvulling op heftrucks met pottenvorken. Een aantal Amerikaanse kwekerijen werkt al met vier tot acht robots per bedrijf. Daar is de terugverdientijd tweeëneenhalf tot drie jaar (bij loonkosten van zo’n €7 per uur). Bekijk een filmpje van de robots via deboomkwekerij.nl.

De robots die potten volledig zelfstandig verzetten, trokken de aandacht van menig bezoeker.

Ophef over uitverkoop Verschillende bezoekers en standhouders spraken bijna schande over bordjes in de stand van Baumschulen Lehmann: het bedrijf uit Abensberg (Beieren) bood grote bomen en struiken aan met wel 95% korting. ’Dat doet de markt niet goed, want de prijzen zijn al te laag’, aldus buitenstaanders. Bij Lehmann werd de uitverkoop verklaard. „We moeten een veld opruimen omdat daar een nieuwe weg moet komen”, aldus een vertegenwoordiger. „Verplanten is te duur, en we kunnen de bomen ook wel omzagen, maar met rooien en met korting verkopen, kunnen we er nog wel wat aan verdienen.”

Met zulke hoge kortingen kan je de bomen beter gratis weggeven, oordeelden vakgenoten.

100% afbreekbare pot zonder turf Het bedrijf Fertil uit het Franse Boulogne Bellancourt stond op de beurs met een 100% afbreekbare pot waarin geen turf is verwerkt. De pot verteert volgens het bedrijf snel. Als er onder de juiste omstandigheden in het voorjaar wordt geplant is er binnen een paar maanden van de pot weinig meer terug te vinden. De laatste jaren heeft het bedrijf met name geëxperimenteerd, maar dit voorjaar komt de pot bij klanten in ’aantallen’ op de markt. Een van de klanten is het Italiaanse Vettori - giovani piante. Fertil richt zich met dit product zowel op de boomkwekerij als op de sierteelt, groenteteelt en wijnbouw. De potten kunnen volgens het bedrijf ook worden gebruikt voor kwekers die bioRechts is te zien wat er na acht maanden over is van de afbreekbare pot.

logisch kweken.

De Boomkwekerij 3 (7 februari 2014)

IPM Gespot layout.indd 32

03-02-14 14:17

IPM 2014

Nieuwe bindmachine Dylan Auffray van de Franse fabrikant ARC demonstreerde op de IPM, in een gedeelde stand met handelsonderneming Schrauwen uit Zundert, een nieuwe bindmachine voor bundels wortelgoed, bijvoorbeeld bos- en haagplantsoen of winterhandveredelingen. Schrauwen wordt de importeur voor Nederland. Er zijn al jaren diverse bindmachines op de markt, maar geen enkele bindt zo strak als deze noviteit van ARC, aldus Schrauwen. De machine draait het elastiek namelijk één, twee of drie keer rond de planten. Aan de voorkant wordt nog een trechter gemonteerd, zodat planten beter in de machine zijn te steken. De prijs van een geïmporteerde machine is nog niet bekend.

Dylan Auffray van de fabrikant liet zien hoe strak de machine bindt.

Gezamenlijke deelname Treeport-kwekers Vier kwekers stonden dit jaar voor het eerst gezamenlijk onder de vlag van Treeport op de IPM. De bedrijven ASRA plant, Boomkwekerij de Raamberg, Boomkwekerij Piet Braspenning en Roelands Boomkwekerijen waren te vinden in Hal 9. Zij stonden hier met name tussen buitenlandse bedrijven omdat de meeste Nederlandse bedrijven hun plek hebben in Hal 12. Toch had dit volgens Ton van Riel ook z’n voordelen. „Juist omdat we in de buurt van buitenlandse bedrijven staan, krijgen we veel mensen in de stand die we anders niet zo snel zouden zien. Op Groot Groen Plus zie ik meestal 90% bestaande klanten en 10% nieuwe. Op deze beurs is dat precies andersom”. Van Riel stond met een goed gevoel op de beurs. „Qua contacten versterken de vier bedrijven elkaar: iedereen kent wel weer klanten die de ander nog niet kent.”

Vier bedrijven uit het Zundertse stonden voor het eerst onder de vlag van Treeport op de IPM.

EU-kwekers bijeen Het was woensdag druk bij de BdB-stand. De Duitse kwekersbond organiseerde er namelijk met de European Nurserystock Association (ENA) een receptie voor boomkwekerijvertegenwoordigers uit heel Europa. ENA-president Maurizio Lapponi en BdB-voorzitter Helmut Selders benadrukten het belang van één sterke lobby richting de Europese politiek. „Regels uit Brussel raken ons allemaal”, verklaarde Selders. Lapponi wees op de kracht van alle kwekers samen. „In alle 27 EU-landen zijn 30.000 kwekerijen, met 127.000 ha, 125.000 werknemers en €7,5 miljard productiewaarde. De feiten spreken voor zich.” Selders wees nog op het handelsbelang in Rusland. „Handel op Rusland wordt steeds belangrijker voor ons allemaal”, zei Selders. Hij dacht dat de ENA wellicht hier een rol in kan vervullen. Maar wat die rol zou kunnen zijn, is nog niet duidelijk. < Selders (links, BdB) en Lapponi (rechts, ENA) met in hun midden de Weihnachtsbaum Koningin.

De Boomkwekerij 3 (7 februari 2014)

IPM Gespot layout.indd 33

03-02-14 14:17

IPM 2014

Tekst en Foto: Arno Engels

Iedereen achter zijn geld aan Afnemers herinneren aan onbetaalde nota’s, kredietverzekeringen afsluiten, alleen leveren na betaling: bedrijven doen van alles om hun verdiende geld aan boomkwekerijproducten te beuren. Maar dat lukt moeizaam, zo bleek op de IPM. Diverse standhouders onderkenden dat de betalingsmoraal in de Europese boomkwekerijhandel de afgelopen jaren is verslechterd. Belangrijkste oorzaak is natuurlijk de kredietcrisis, waardoor geld niet meer zo makkelijk stroomt als voor de crisis. Stroperige handel maakt het er nog moeilijker op. Sinds een jaar is er weliswaar een EU-richtlijn tegen wanbetaling van kracht: alle overheden en bedrijven in de EU moeten facturen binnen dertig dagen betalen. Maar dat is nog lang niet praktijk in de handel. Standhouders vroegen zich af of het ooit wel praktijk wordt, aangezien langebetalingstermijnen schering en inslag zijn in de sector – tenzij je levert aan een veiling die binnen tien dagen uitbetaalt. De wettelijke EU-termijn wordt in alle afzetkanalen nog ruimschoots overschreden: of je nu levert aan overheden, aan handelaren of tuincentra, of aan andere boomkwekers. Bij onbetaalde rekeningen verwijzen afnemers vaak naar het vorige voorjaar, zeiden kwekers op de IPM. ’Het was zo’n slecht voorjaar, ik heb geen geld om te betalen’.

Maanden wachten In bepaalde landen hoort laat betalen bij de cultuur. ’Rustig aan, het geld komt wel’, zegt men in landen als Frankrijk en Italië. In Frankrijk moet je volgens exporteurs drie maanden of nog langer op je geld wachten, in Italië nog langer. Dat bevestigden

Italianen op de IPM. Volgens hen is 180 dagen krediet normaal in Pistoia, en ook de houding van banken daar zou zijn: ’Het komt wel goed’. Maar in ieder land zijn er wel afnemers die laat betalen. Zo vertelde een Italiaanse kweker dat hij vorig jaar maart had geleverd in Duitsland. „Ze werden pas eind vorig jaar betaald.” Als een afgesproken betalingstermijn is overschreden, of als de betaling te lang duurt in de ogen van kwekers, pakken ze de telefoon of sturen een aanmaning. Soms komt een betaling al na één telefoontje. Een Belgische kweker zei dat hij probeert om iedere afnemer binnen dertig dagen te laten betalen. „Dat lukt me wel goed bij Franse klanten, maar vooral in België lukt het moeilijk.” Kwekers met een kredietverzekering doen daar een beroep op. Maar zo’n verzekering heeft lang niet iedereen. Volgens Italiaanse kwekers worden er in hun land bijvoorbeeld niet veel kredietverzekeringen afgesloten, omdat de premies te hoog zijn. Een Franse kweker verwees ook naar de hoge kosten. „Maar ze zijn het wel waard bij nieuwe klanten.”

Een Duitse kweker zei zich altijd in te dekken tegen mogelijke wanbetaling, of het nu een nieuwe of bestaande klant is. Volgens de kweker kan namelijk ieder bedrijf in geldnood komen. Maar voordat het zover komt, verwacht hij wel dat de klant zelf contact opneemt. „Dan kunnen we erover praten.”

In landen als Italië is het welhaast gebruikelijk om pas na maanden, of zelfs pas na een half jaar, je geld te krijgen voor leveringen.

Vooruit betalen Afnemers van buiten de EU moeten altijd al vooruit betalen, stelden standhouders. Zeker als het nieuwe klanten zijn waarvan de kredietwaardigheid onbekend is. Het incasseren van facturen zou buiten de EU namelijk niet goed mogelijk zijn. Kwekers gaven in Essen ook aan dat ze hun klanten standaard laten kiezen: of het volle bedrag binnen de afgesproken termijn betalen, of eerder betalen tegen een korting. De klant is koning, werd eens temeer gezegd op de IPM, maar dan moet hij wel afspraken nakomen en samenwerken aan een gezonde handelsrelatie. Anders zou zo’n relatie beter ten einde kunnen komen. <

De Boomkwekerij 3 (7 februari 2014)

IPM betalingen.indd 34

03-02-14 14:17

IPM 2014

Tekst en Foto: Arno Engels

Peter Kolster:

‘Er zit muziek in stamboompjes’ Op Plantarium haalde hij ‘slechts’ zilver, maar op de IPM ging Betula pendula ’Globe’ (Magical Globe) er met de hoofdprijs vandoor. De inzending van Kolster bv uit Boskoop werd er bekroond tot beste nieuwigheid onder de houtige gewassen. Directeur Peter Kolster was verrast.

80 cm-stam zetten, dat doet Tonco Captein voor ons (P.W. Captein & Zn in Alphen aan den Rijn, red.). Op zo’n stam stond het boompje ook op Plantarium. Deze op de IPM staat op 120 cm-stam, dus hoogstam is ook mogelijk. Captein heeft nu de eerste boompjes op voorraad. Amerikaanse kwekers zijn nog druk bezig getallen op te bouwen. Verder zoeken we nog meer kwekers die Magical Globe onder licentie willen kweken, op andere hoogten dan 80 cm.”

Peter Kolster met de winnaar Betula pendula ’Globe’ (Magical Globe).

De hoofdprijs kwam onverwacht? „Ja, we hadden eigenlijk niet verwacht dat we zouden winnen, omdat het boompje nu kaal is. Maar het is de eerste bolvormige berk die bestaat, en de stam is nu nog mooier wit dan vorig jaar met Plantarium. Niet alleen de kroon maar ook de stam moet mooi ogen;

MEER PRIJZEN

Beste kuipplant en voorjaarsbloeier > De keuringscategorie ‘kuipplanten‘ op de IPM was gewonnen door Dianella revoluta ’Allyn-Citation’ (Coolvista), een inzending van het Nederlandse bedrijf Plantipp. De plant is volgens de jury modern, cool en makkelijk in onderhoud. De plant is een must voor tuinarchitecten, overleeft makkelijk een hete zomer en kan best een keer worden overgeslagen met water geven. > In de categorie ‘voorjaarsbloeiers’ won het Duitse bedrijf Kientzler met Erysimum ’Winter Party’. De plant bloeit vanaf eind februari tot eind mei en de jury roemt het kleurenspel van de plant.

consumenten willen berk met een witte stam. Waar komt Magicokbe vandaan? „Uit Australië, van JFT Nurseries. Colin James van dit bedrijf heeft Magical Globe gewonnen uit zaailingen van Betula pendula, het was een dwergvorm. Hij heeft hem veredeld op een stam van B. pendula. Daarna vroeg hij of wij er wat mee konden doen. Dat was zeven jaar geleden.” Natuurlijk eerst getest? „Ja, we kregen vijf planten om te testen. JFT had die met blote wortel gestuurd, vanwege tegengestelde seizoenen was het daar winter en bij ons zomer. Drie van de vijf overleefden het niet. Het duurde dus lang voordat de productie op gang kwam, ook omdat we Magical Globe op B. utilis var. jacquemontii gingen enten, omdat die mooier wit is dan de gewone B. pendula.”

Het is volgens de jury een aanwinst voor het terras en de tuin, maar is ook een interessante uitbreiding in het sortiment voor begraafplaatsen.

Wat zijn de stamhoogten? „We laten hem voornamelijk op

De markt is dus groot? „We denken van wel. De jury op de IPM noemde het boompje ideaal voor kleine tuinen, en volgens ons is hij ook geschikt voor terrassen. Onze gedachte is om Magical Globe op die manier in de markt te zetten. Als hoogstam is hij ook geschikt als park- of straatboom, denken we.” Waarom onder merknaam? „We zetten al onze nieuwigheden in de markt binnen de serie Magical. Dat heeft als voordeel: als je marketing doet voor het ene gewas, doe je het gelijk ook voor het andere. Kwekers die voor ons in licentie kweken, kunnen dan ook gebruikmaken van diezelfde marketing.” Kolster staat vooral bekend om Hydrangea en Hypericum. Gaat het bedrijf meer richting boompjes op stam? „Hydrangea is nog steeds verreweg ons grootste gewas, en daarna Hypericum, maar we zijn inderdaad meer bezig met boompjes op stam. We hebben bijvoorbeeld al Weigela Magical Rainbow op stam, en de winner van Magical Globe komt binnenkort ook nog met een bolvormige Acer op stam. Er zit muziek in stamboompjes.” < De Boomkwekerij 3 (7 februari 2014)

IPM Derest prijzen layout.indd 35

03-02-14 14:17

Foto’s: Ketura Haveman, Arno Engels, Ron Barendse, Tuincentrum Roden

p ro d u c ta n a lys e

Er is nog markt voor kleinschalige heideteelt De heideteelt wordt gedomineerd door Duitse bedrijven die in het Nederlands-Duitse grensgebied grootschalig Calluna kweken. Toch is er voor de Nederlandse kwekers nog plek op de markt. Zij maken tot nu toe een redelijk goed seizoen door.

Nederlandse kwekers zoeken hun plek op de markt door zich te onderscheiden van hun Duitse collega's. Waar Duitse kwekers de retailmarkt in handen hebben, kiezen Nederlandse bedrijven - al dan niet gedwongen - voor een andere productiewijze. Door een breder sortiment, in combinatie met een langer afzetseizoen - kunnen zij andere klanten aan zich binden dan de Duitse bedrijven, die met name in het najaar slechts een korte periode

de prijzen voor de klok het afgelopen najaar ’niet geweldig’. Voor dit voorjaar heeft hij nog diverse Ericacultivars in P10 leverbaar en de vraag daarnaar is volgens hem goed. „De winst zit hem er in dat we vroege en aparte soorten hebben”. <

handelsstemming

hoe loopt het?

Goede stemming op Groenbeurs Brabant

’Groot verschil met vorig jaar’

Kwekers die hebben deelgenomen aan Groenbeurs Brabant kijken terug op een geslaagde editie. Zij zijn vooral erg te spreken over de kwaliteit van de bezoekers. Door het open weer waren er misschien wat minder hoveniers dan voorgaande jaren - die waren buiten aan het werk -, maar andere inkopende partijen wisten de weg naar midden-Brabant goed te vinden. De lagenbeurs van Central Point Brabant nam een prominente plek in op de beurs, die op 22 en 23 januari werd gehouden. Verkoper René Wigman kijkt terug op een editie met een goede handelsstemming. „Ook al zijn veel tuincentra voorzichtig met inkopen, je merkt toch dat iedere inkoper er weer zin in heeft.” In die voorzichtigheid ligt volgens hem juist ook een kans voor Central Point Brabant. „Voor kwekers die bij ons zijn aangesloten kunnen wij de kleine bestellingen verzamelen en hiervoor de logistiek organiseren.” Wigman zag op de beurs een breed koperspubliek voorbij komen: behalve tuincentra ook inkopers van veilingexporteurs,

Calluna leveren. Naast een breder sortiment kiezen Nederlandse bedrijven ook vaker voor een grotere diversiteit aan potmaten. „Wij kunnen nog steeds een boterham verdienen”, zegt heidekweker Jack Bollaart. „Ik heb nu ongeveer een derde van mijn productie verkocht, maar ik verwacht dat de rest het komende voorjaar nog wel weg gaat”. De Boskoopse kweker heeft zo’n honderd soorten Erica en Calluna. De mix-karren die hij maakt, zorgen er volgens hem voor dat zijn bedrijf interessant is voor hoveniers en andere bedrijven op de aanlegmarkt. Kweker Jan Bijsterbosch noemt het seizoen tot nu toe ’redelijk’. Door het faillissement van Ciccolella miste hij dit najaar een paar klanten en daardoor heeft hij meer voor de klok gebracht dan andere jaren. Hij vond

boskoopse handelaren en hoveniers. Ook kweker Ton Manders van tonTon Buxus uit Beek en Donk kijkt tevreden terug. „Groenbeurs Brabant is voor ons een prima beurs en misschien dit jaar wel de enige beurs waar we aan deelnemen. Er komt een internationaal publiek, de beurs is laagdrempelig en het is goed dat we de regio midden-Brabant op deze manier bij inkopers onder de aandacht brengen. Ik heb ongeveer net zo veel orders geschreven als vorig jaar en daarmee levert deze beurs meer concrete orders op dan bijvoorbeeld eerdere edities van Plantarium, IPM of Groot Groen Plus.” Kweker en beursorganisator Eric van den Hurk telde wat minder hoveniers - die waren volgens hem als gevolg van het open weer buiten aan het werk - maar de terughoudendheid bij inkopers lijkt volgens hem een beetje voorbij. Op de beurs stonden 53 kwekers, een paar meer dan bij de editie van vorig jaar. <

Handel in week 4

Rudy Vannevel, Willaert Boomkwekerijen

’Veel beurzen, weinig handel’ Handel in week 5

Eric Kessels, Arie Bouman Tuinplanten

Lees elke week de beschouwingen over hoe de handel loopt op deboomkwekerij.nl

De Boomkwekerij 3 (7 februari 2014)

Markt en Afzet BKW14-03.indd 36

03-02-14 14:17

Markt & Afzet p ro d u c ta n a lys e

Containerbomen verkochten redelijk tot goed De afzet van laanen sierbomen in container verliep vorig jaar redelijk tot goed. Maar de uitbreiding in dit marktsegment is voorbij. De markt voor containerbomen zit volgens kwekers net zo vol als de traditionele markt voor kluitbomen.

De laatste jaren hebben diverse vollegrondsbedrijven een containerveld aangelegd, om met containerbomen het afzetseizoen te kunnen verlengen. In container zijn de bomen jaarrond te verhandelen, mits de doorworteling goed is. Doorgaans begint de vraag naar containerbomen als de kluithandel is afgelopen. Door het latere voorjaar kwam die vraag vorig jaar later op gang dan andere jaren. En omdat het groeisei-

zoen later begon, was de groei voor de langste dag ook minder. 2011 was volgens kwekers een ideaal jaar voor containerbomen, omdat de toppen al in april waren aangebonden. 2012 was daarentegen geen goed jaar, omdat de extreme vorst veel containerbomen nekte. De afzet was vorig jaar wel redelijk tot goed, maar gevestigde kwekers hopen dat er niet meer containerproductie bij komt. Volgens hen is de tijd van expansie voorbij, ook wat betreft de export naar Oost-Europa. De meeste containerbomen staan overigens niet in containers, maar in teeltzakken, omdat deze beter zijn voor het transport. Zakken zijn flexibel en beschadigen daardoor niet de bast. Bomen in zakken wegen bovendien stukken minder dan

kluitbomen, waardoor er meer op een trailer geladen kunnen worden. Het transport per boom is dus goedkoper. Voor Oost-Europa is dit prettig, omdat afnemers daar volgens kwekers op prijs kopen. De duurdere containerteelt wordt dan toch nog terugverdiend. <

langs de kassa

Hans Slijkhuis:

’We gaan gevarieerde vasteplantenborders aanbieden’ Naam bedrijf:

Tuincentrum Roden Locatie: Roden Medewerkers: 5

Wat verkoopt u op dit moment aan boomkwekerijproducten? „We hebben een redelijk compleet sortiment staan. De vraag is nu minimaal, maar het is mooi als je de planten toch weet te verkopen. We hebben nu vooral de visueel aantrekkelijke planten staan zoals Skimmia, winterjasmijn, Hamamelis, Mahonia,

wilgen, Prunus subhirtella ’Autumnalis’ en wintergroene heesters. Eind februari komen daar weer de producten als rozen, brem en hortensia bij.” Ik zie alleen containerplanten. Verkoopt u ook nog vollegrondsplanten? „We hebben ze niet staan, maar ze kunnen nog wel worden besteld.

Vroeger was de verkoop veel meer seizoensgebonden. Wij werken nu met lijsten waarop staat wanneer de bloei van planten valt. Op het moment van bloei hebben wij er dan bijvoorbeeld vijftien van staan, en vijf als ze niet bloeien. Zo hebben we toch een compleet sortiment. We hebben er nu eenmaal mee te maken – helaas – dat vooral wat bloeit goed loopt. Wij zitten puur in de particuliere verkoop. In het najaar gaat men niet meer de tuin in.” Helaas? „Een gewone vasteplantenborder met onder meer bloeiende, houtige en bladverliezende planten die het hele jaar door een spel van kleur en bloei laat zien, een die spannend is, die zie je steeds minder. Wij hebben daarom samenwerking gezocht met een tuintekenaar. Samen met haar gaan we hier dit jaar borders inrichten waarin we de mensen laten zien hoe het ook kan.” <

De Boomkwekerij 3 (7 februari 2014)

Markt en Afzet BKW14-03.indd 37

03-02-14 14:17

Convenant waterplanten Het convenant waterplanten is sinds 2010 in werking om te voorkomen dat door invasieve waterplanten watergangen dichtgroeien en het ecologisch evenwicht verstoord wordt. Het convenant is ondertekend door water-

schappen, de fytosanitaire autoriteit (NVWA), de aquariumbranche, het boomkwekerijbedrijfsleven en de overheid (ministerie van EZ). Voortvloeiend uit het convenant worden jaarlijks enkele risicosoorten nader geanalyseerd (in 2013 Cabomba caroliniana), en worden probleemlocaties in openbare wateren in kaart gebracht. Uit een controle is gebleken dat waterplantenkwekers zich uitstekend houden aan de afspraken uit het convenant. Om u nog beter te informeren, wordt gewerkt aan een gebruiksvriendelijke website en een app, waarmee u alles kunt vinden over het convenant en de achtergronden. Deze informatie vindt u nu op de website www.vwa.nl - zoek op ’convenant waterplanten’. In 2014 wordt het convenant geëvalueerd.

Ledenvergaderingen cultuurgroepen Op donderdag 13 februari organiseert de LTO Cultuurgroep voor Vaste planten (Vereniging van Vasteplantenkwekers) in Noordwijkerhout en Lisse haar jaarlijkse ledenvergadering. In het programma is onder andere een excursie naar een exportbedrijf voorzien. Op vrijdag 14 februari organiseert de LTO Cultuurgroep voor Rozen en Rozenonderstammen in Boskoop een ledenbij-

eenkomst. In deze bijeenkomst is een bezoek aan een praktijkbedrijf voorzien en een lezing over de export van rozen. De leden van LTO met de betreffende teelten hebben ondertussen een persoonlijke uitnodiging ontvangen. Voor meer informatie over de bijeenkomsten kunt u contact opnemen met de voorzitters van de cultuurgroepen of met helma.hoff@zlto.nl.

Peiling lidmaatschap LTO Een peiling over het lidmaatschap LTO, zoals onlangs gepubliceerd in De Boomkwekerij is, een cadeautje. Hoe kijken de lezers nu tegen ons aan en wat kunnen wij daarvan leren? De reacties zijn allemaal waar: het politieke en maatschappelijke speelveld verandert enorm, en vraagt om belangenbehartiging nieuwe stijl. Anders netwerken, met een grotere inbreng vanuit de basis, de leden van LTO. De ene keer over een groot politiek thema als gewasbescherming, de andere keer over RO-maatregelen in uw eigen

gemeente, en de volgende keer over een specifieke kans voor uw eigen teelt. Hiervoor bestaat binnen LTO een landelijk dekkend netwerk van onder andere afdelingen, kringen, gewesten, vakgroepen, cultuurgroepen en studiegroepen. Daar zijn de actieve leden richtinggevend voor de koers van LTO. Actief voor en met leden, dat is belangenbehartiging nieuwe stijl. Reacties: Helma Hoff, coördinator LTO-Vakgroep Bomen en Vaste Planten, via: helma.hoff@zlto.nl.

Deze bijdrage valt onder de redactionele verantwoordelijkheid van de LTO Vakgroep Bomen en Vaste planten. Voor informatie: (073) 217 31 83, e-mail: info@zlto.nl, www.lto.nl.

Beste Mark, Je zult wel tevreden zijn over de exportcijfers van agrarisch Nederland, ze zijn weer gestegen ondanks de economische malaise. De cijfers van de boomkwekerij zijn minder rooskleurig. Europese overheden (ook de Nederlandse) investeren veel te weinig in openbaar groen - ondanks mooie woorden over een gezonde leefomgeving. Die woorden dienen in daden te worden omgezet, omdat een gezonde leefomgeving nu eenmaal ziektes voorkomt. Te weinig investeren in groen gebeurt helaas niet alleen vanwege beperkingen van budgetten, maar ook omdat de maatschappij zich veel meer bezighoudt met het genezen van ziektes dan het voorkomen daarvan. Ik durf te beweren dat als elk jaar één procent van de medische uitgaven wordt besteed aan aanplant van bomen en planten in de leefomgeving, diezelfde medische uitgaven met een veelvoud zullen verminderen. Niet alleen een leuke uitdaging, maar ook een belangrijke bezuiniging. Het medicijngebruik in onze maatschappij is zo erg toegenomen dat in ons drinkwater alarmerende hoeveelheden worden gevonden. Het lijkt wel of we ons juist aan het vergiftigen zijn in plaats van genezen. De medische lobby voor medicijngebruik is machtig, er worden miljarden in verdiend. Laten we eerlijk zijn, aan zieke mensen kun je meer verdienen dan aan gezonde. Ik stel het kabinet voor om aan de medicijnindustrie een verplichte bijdrage te vragen die in zijn geheel wordt gebruikt voor aankoop van planten en bomen. Een miljard euro per jaar om mee te beginnen. Het is voor deze bedrijven maar een schijntje van de winstcijfers die ze maken. Na gebleken succes kunnen de ’groenbudgetten’ doorgroeien naar een veelvoud. Mark, je wordt onsterfelijk door zoveel durf, visie en wijsheid. Peter Bontekoe

Voorzitter LTO Vakgroep Bomen en Vaste planten

De Boomkwekerij 3 (7 februari 2014)

LTO linkerpag-BKW14-03.indd 38

03-02-14 14:39

Service

Foto: Ketura Haveman

bedrijfsnieuws

vaktaal

Bijeenkomst precisieboomteelt Vanuit het praktijknetwerk ‘Precies wat boomkwekers willen’ vindt woensdag 12 februari in Oirlo een bijeenkomst plaats over precisielandbouw in de boomkwekerij. Aan bod komen onder andere bodemscans. Doel van het praktijknetwerk is om gezamenlijk ervaring op te doen met precisielandbouwtechnieken, zodat deze toepasbaar kunnen zijn voor de boomkwekerij en kunnen leiden tot een betere gewasgroei en minder emissie. Kwekers worden ondersteund door PPO en Cultus Agro Advies. De bijeenkomst start om 19.30 uur en duurt tot 22.00 uur. Locatie: RBC De Oelderse Halte, Depute Petersstraat 27 in Oirlo (Noord-Limburg). Bijwonen is gratis, aanmelden via ton.baltissen@wur.nl of hanspijpers@cultus.nl.

Kennisdag duurzaam groen Donderdag 11 september 2014 houdt DLV Plant bij boomkwekerij Ebben een dag getiteld ’Bomen voor de toekomst’. De ochtend staat in het teken van functioneel en duurzaam groen, de middag draait om nieuwe methoden en technieken. De dag wordt georganiseerd in samenwerking met het Praktijknetwerk ’Duurzame aanpak van ziekten, plagen en onkruiden’. Bedrijven en instellingen die innovaties willen tonen, kunnen zich melden via m.joosten@dlvplant.nl.

agenda Binnenland 10 februari Spuitlicentiebijeen-

komst DLV Techniek en veiligheid Zuidlaren 11 t/m 13 februari Vakbeurs Tuinbouwrelatiedagen Gorinchem, evenementenhal

19 februari, 12 maart, 9 april, 30 april Lagenbeurs Plantion

Ede, Groencentrum

20 t/m 23 februari Tuinevenement TuinIdee Den Bosch, Brabanthallen 20 t/m 23 februari Tuinevenement Tuin & Sfeer Groningen, Martiniplaza 27 februari Verlengingsbijeenkomst spuitlicentie gewasbescherming licentie 1 en 2 Lunteren, Veluweplant 27 februari t/m 2 maart Mix van kunst, tuin en milieu Huis & Tuin Leeuwarden, WTC Expo 6 t/m 9 maart Tuin- en lifestyle-

beurs Garden Event Assen, TT-hall

Buitenland t/m 9 februari Tuinbeurs Gartenträume Duitsland, Ulm

13 t/m 16 februari Tuinbeurs

Inventa Garden Duitsland, Karlsruhe

14 t/m 16 februari Tuinbeurs

Gartenträume Duitsland, Freiburg

18 t/m 20 februari Internationale sierteeltvakbeurs Salon du Végétal Frankrijk, Angers 20 t/m 23 februari Internationale tuinbouw en groenbeurs Expojardim Portugal, Batalha 21 t/m 23 februari Tuinbeurs voor de groene ondernemer Gartenträume Duitsland, Maagdenburg

Bijdragen Meer informatie op: deboomkwekerij.nl/agenda

Bijdragen voor de service-pagina’s kunnen worden gestuurd naar Redactie ‘De Boomkwekerij’, Postbus 9324, 2300 PH Leiden, e-mail: boomkwekerij@hortipoint.nl.

Ronald Moerings Leeftijd: 42 Opleiding: LTS Bedrijf: R. Moerings bv Waterplantenkwekerij Plaats: Roosendaal

Hoe was het op de IPM? „Het was een goede beurs. De sfeer was prima, ondanks dat iedereen een matig of slecht jaar heeft gedraaid. Het is gewoon duidelijk wat daarvan de oorzaak is geweest, namelijk het weer. Daar heeft niemand invloed op. Maar je merkt dat iedereen voor dit jaar weer goede hoop heeft. Het zal toch niet zo zijn dat we twee jaar achter elkaar zo'n slecht voorjaar hebben?” Neemt u al lang deel aan de IPM? „We staan al heel lang op de IPM. Voor ons zijn IPM en Plantarium de belangrijkste twee beurzen, maar niet de enige. Wij staan op heel veel beurzen. Zo hebben we in deze periode negen beurzen in twee weken tijd. Meedoen aan beurzen vind ik erg belangrijk. Mensen moeten je zien als je wilt verkopen.” Levert deelname aan IPM nog nieuwe klanten op? „Je spreekt veel bestaande klanten op een beurs, maar ieder jaar komt ik ook thuis met nieuwe contacten. Dat verbaast me, want je denkt dat je op een gegeven moment alle afnemers in een branche wel kent. Uiteindelijk klopt dat dus niet. Daarnaast zie je bijvoorbeeld op een IPM dat de mensen steeds van verder komen. Zo zie je afgelopen jaren

Sortiment: waterplanten Oppervlakte: 15 ha, waarvan 5 ha kas

de belangstelling uit bijvoorbeeld Rusland en Roemenië toenemen. Dat zijn nieuwe markten waar mensen meer geld te besteden krijgen. En waar mensen geld hebben, kun je planten verkopen.” Hebben jullie nog nieuwe concepten geïntroduceerd? „Dit jaar geen nieuwe dingen, wel hebben we sommige bestaande concepten aangepast. Zo hebben we onze trays veranderd van 12 naar 6 stuks. We verwachten dat daardoor de kwaliteit van de planten beter blijft en we minder planten retour krijgen aan het eind van het jaar. Maar de belangrijkste reden is dat tuincentra in juni makkelijker ruimte kunnen maken voor de grote potten en manden. Komend jaar wordt een spannend jaar.” Wat verwacht je van komend jaar? „Ik verwacht een positief jaar. Afgelopen jaar heb ik gelijk gedraaid met het voorgaande jaar, maar dat was vooral te danken aan een aantal nieuwe klanten. Per klant heb ik minder omzet gedraaid door het tegenvallende weer. Als dit jaar het weer normaal doet, is de kans groot dat we kunnen plussen door de uitbreiding van onze klantenkring.” De Boomkwekerij 3 (7 februari 2014)

Service rechterpag-BKW14-03.indd 39

03-02-14 14:57

Vermako designs, produces and constructs custommade greenhouses. Every greenhouse is a challenge for us to provide you with a better product, an opportunity to innovate and to adapt so as to better serve your needs. All required demands will be taken into account for your crop. Careelstraat 11 - 8700 TIELT - T +32 51 40 10 44 - www.vermako.com - vermako1@vermako.com

545484.indd 40

3-2-2014 10:45:10