BKW_05-2015

6 maart 2015

5

Grote bomenorder voor China 31

Werkgevers luchten hun hart 6 Van groenafval tot hoogwaardig product 14 Moeizame export op Frankrijk 36 Omslag_BKW15-05.indd 1

02-03-15 15:25

Bekalken of..

méér dan bekalken! ● ● ● ● ● ● ● ●

Inbreng van belangrijke sporenelementen Optimale haarwortelbezetting door aminopurines Snelle levering van direct beschikbare calcium Stimuleren van bodembiologie Verhoogt plantweerstand (celopbouw en transportfunctie) Hoog reactief en dus snelle pH stijging Voorjaarstoepassing door snelle werking Lage dosering van 400-800 kg/hectare

Telermaat Zundert ● Tel. 076 59 72 532 Telermaat Boskoop ● Tel. 0172 21 70 40 Telermaat Kesteren ● Tel. 026 88 000 30 Telermaat Hengelo (OV) ● Tel. 088 45 004 05

www.telermaat.nl

GEBRUIKTE TUINBOUWMACHINES & MATERIALEN

WWW.HORTITRADE.COM

Holland

Polen

IPP Holland B.V. Sluiskil 6 - 7681 KD Vroomshoop

579654_.indd 2

Tel. (+31) 0546 647255 E-mail: info@ippholland.nl www.ippholland.nl

2-3-2015 12:14:36

Inhoud

Omslag: Clootwijck Nurseries

10 Organogram handig bij groot bedrijf

Nieuws 4

Commentaar: Samen polderen

5

Stelling: Geen transitievergoeding voor seizoenswerk

6

Werkgevers blazen stoom af in Sint Oedenrode

Bedrijf 10 Organogram: nuttig hulpmiddel bij groeiend bedrijf 13 Ondernemersvragen: Welke alternatieve financieringsmogelijkheden zijn er?

Teelt & Gewas 14 Groenafval opwaarderen tot hoogwaardige producten

30 Kleine ’Ostara’ kleurt sterk

16 Aanpak onkruid in pioen: puzzelen met etiketten 19 Licentiebureau vraagt aandacht voor illegale planten 21 Naaldhout coaten tegen kever 22 Ambachtelijk gezet 24 Zet middelen in laanbomen op juiste moment in 30 Rhododendron ’Ostara’

Markt & Afzet 31 Samen bomen verschepen naar China

34 Krimp export Rusland verwacht

34 Bezorgd afwachten hoe de Russische handel gaat lopen 36 Export op Frankrijk verloopt moeizamer 38 Noviteiten op de Salon 39 Boomkwekerijomzet van veilingen steeg in 2014 40 Marktnieuws

Service 42 LTO Nederland Vakgroep Bomen en Vaste planten 43 Vaktaal en Agenda

Op www.DeBoomkwekerij.nl vindt u actueel nieuws, marktnieuws, fotoreportages, video’s, blogs en het magazine in digitale vorm. Problemen met inloggen? Kijk dan op www.DeBoomkwekerij.nl/inloghulp.

COLOFON Redactie

Schipholweg 1, Postbus 9324, 2300 PH Leiden E-mail: boomkwekerij@hortipoint.nl Website: deboomkwekerij.nl Hoofdredactie Wim du Mortier (071) 565 96 82 Vakredactie Arno Engels 565 96 86 Ketura Haveman 565 96 83 Ron Barendse 565 96 84 Bureauredactie Jenny Mostert, Carolyne de Vries Lentsch, Jolanda de Wekker Vormgeving Diseno vormgeving Fotografie Gerdien de Nooy Directie Elbert van den Berg Secretariaat Linda Laman 565 96 78 Alice Hoogenboom

Exploitatie

Koninklijke BDU Uitgevers B.V., Afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 AB Barneveld Uitgever: Wiljo Klein Wolterink MBA T (0342) 494 263 F (0342) 413 141 Verkoopleider: Ron van de Hoef T (0342) 494 263 M 06 51 80 63 25 E r.v.d.hoef@bdu.nl Advertentie-exploitatie Media adviseur: Gert-Jan Bloemendal T (0342) 49 48 07 E g.bloemendal@bdu.nl, Internet: bdu.nl Verkoopleider: Ron van de Hoef T (0342) 494 263 M 06 51 80 63 25 E r.v.d.hoef@bdu.nl Abonnementenservice Aanvraag (ook via website deboomkwekerij.nl) en wijziging abonnement naar Koninklijke BDU Uitgevers, afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 AB Barneveld, T (0342) 494 844, F (0342) 494 299, E abonnementen@bdu.nl. Op werkdagen

telefonisch bereikbaar van 8.30 – 14.00 uur Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Opgave via deboomkwekerij.nl of bij de abonnementenservice. Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk twee maanden voor vervaldatum bij de abonnementenservice wordt opgezegd. Dit kan schriftelijk, telefonisch of per e-mail. Ook voor informatie over een lopend abonnement kan contact worden opgenomen met de abonnementenservice.

Jaarabonnement: €236,65 (exclusief 6% btw). Studenten en scholieren krijgen 25% korting. Buitenlandse abonnees betalen een kleine toeslag.

Druk Koninklijke BDU Grafisch Bedrijf B.V. 28ste jaargang ISSN-nummer: 0923-2443 De Boomkwekerij is een uitgave van de Stichting Vakinformatie Siergewassen en de Koninklijke BDU Uitgevers B.V. Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Lezers worden met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren.

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Algemene voorwaarden: op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van Koninklijke BDU Uitgevers B.V. zijn van toepassing de voorwaarden, welke zijn gedeponeerd ter Griffie van de Arrondissementsrechtbanken en de KvK.

De Boomkwekerij 5 (6 maart 2015)

Inhoudspagina-BKW15-05.indd 3

3

02-03-15 18:10

OPINIE

Teeltadviseur Wilma Windhorst van Agropoli:

’Greenpeace doet de geïntegreerde teelt tekort’ Michiel van Geelen, campagneleider bij Greenpeace zegt in een interview met vakblad De Bloemisterij dat geïntegreerde teelt als flitsende term werd gepresenteerd, maar dat de inzet van natuurlijke vijanden en chemie helemaal niet samengaan. Teeltadviseur Wilma Windhorst is het niet eens met deze mening.

Wilma Windhorst

„Geïntegreerde teelt is veel breder dan uitsluitend de oplossing natuurlijke vijanden versus chemische gewasbeschermingsmiddelen.

Geïntegreerde gewasbescherming wil zeggen dat je streeft naar gezonde weerbare planten. Kwekers doen dat door optimalisering van het teeltsysteem en het streven naar een bemesting waarbij planten sterk en gezond blijven. Mochten zich desondanks toch plagen of ziekten voordoen, dan kan een kweker in een geïntegreerd systeem natuurlijke middelen of vijanden inzetten. Mocht dat niet volstaan, dan kan er eventueel ingegrepen worden met chemie. Een kweker die geïntegreerd werkt zal proberen dat te doen met middelen die zijn natuurlijke vijanden sparen.

Als dat niet gaat, kan een pleksgewijze bestrijding met een breedwerkend

COMMENTAAR

middel worden overwogen.

Greenpeace lijkt ervan uit te gaan dat geïntegreerde teelt alleen maar een flitsende term is, maar daarmee doen ze de inspanningen van de kwekers ernstig tekort. Kwekers werken heel hard om de teelt steeds verder te optimaliseren om de afhankelijkheid van chemische gewasbeschermingsmiddelen te minimaliseren. Helemaal zonder lukt nog niet altijd. En als zij chemische middelen inzetten, zijn dit bij voorkeur middelen die de natuurlijke vijanden zo min mogelijk beïnvloeden. Ze werken daarvoor met de stoplicht-aanduidingen. Groen is veilig voor natuurlijke vijanden, geel kan deels schadelijke effecten hebben, rood combineert inderdaad niet met natuurlijke vijanden.

Een kweker gaat echt niet vrijwillig zijn natuurlijke vijanden om zeep hel-

PEILING

Samen polderen De afgelopen weken verschijnen in allerlei media uitspraken van werkgevers uit verschillende sectoren die zeggen dat ze de cao ouderwets vinden. Dat ruikt naar een gecoördineerde actie. De jacht is geopend op een van de pijlers van de Nederlandse

De boomkwekerij heeft geen cao nodig

poldercratie. Aanleiding: de vakbonden staan zwak.

Vorige week kwamen werkgevers uit de boomkwekerij bijeen in Sint Oedenrode. In de discussie aldaar over de cao was het opvallend dat juist wat jongere kwekers die betrokken zijn bij onderhandelingen over de cao - en dus goed van wanten weten - hard waren in hun oordeel. Bijvoorbeeld dat zij het zat zijn dat de cao met andere sectoren moet Wim du Mortier Hoofdredacteur

worden gedeeld. Maar ook dat de cao veel te veel regelt, wat een normale flexibele omgang met je medewerkers haast onmogelijk maakt. Tegenover deze groep staan

Eens 32%

Oneens 68%

kwekers die zijn opgegroeid met het polderen. Vernieuwing voelt voor hen misschien aan als een avontuur vol onzekerheden. Laat staan de stap om maar geen cao meer af te sluiten en de voordelen die dat ook biedt op te geven.

Waar gaat dit heen? De discussie in Sint Oedenrode was wat onbevredigend omdat er geen conclusies werden getrokken. De onderhandelaars nemen de geluiden mee in het bepalen van de koers. Dat er iets gaat veranderen lijkt onvermijdelijk; veel kwekers zijn het zat en hebben ogenschijnlijk het tij mee.

Kwekers zijn ook kwaad over de Wet werk en zekerheid. En schieten in hun reactie soms door waarbij zij uit het oog verliezen dat ook hun medewerkers gerechtvaardigde belan-

n op de

gen hebben. Zij zetten zich niet zelden met hart en ziel in voor het bedrijf en worden

De nieuwe peiling luidt:

Huisvesten tijdelijke krachten op eigen bedrijf niet van deze tijd

tekort gedaan als ze alleen als kostenpost worden beschouwd. Vraagt dit niet om een meer evenwichtige benadering met oog voor elkaars belangen? Uiteindelijk moet je het

Stem mee op deboomkwekerij.nl.

op het bedrijf toch samen al polderend zien te rooien. Met of zonder cao.

4

De Boomkwekerij 5 (6 maart 2015)

Nieuws opinie BKW15-05.indd 4

02-03-15 15:19

Opinie COLUMN COEN DEKKERS

Gieter

pen. Enerzijds omdat ze die beestjes met reden hebben ingezet, namelijk om hun planten vrij van aantastingen te houden. Anderzijds kost het inzetten van natuurlijke vijanden geld en dat wil je dus niet zomaar teniet doen.

Door de geïntegreerde teelt af te doen als flitsende term die niet werkt, verloochenen ze de inspanning die kwekers leveren om het milieu zo min mogelijk te belasten. Ik kan me ook kwaad maken om dergelijke ongenuanceerde uitspraken, omdat ik me afvraag hoe een handelaar dit leest. Ik hoop dat hij beter weet, maar kwekers worden door deze eenzijdige uitingen gedwongen om zich te verdedigen en dat is nooit sterk. Terwijl het juist de voorlopers in het vak zijn, die zo hard trekken aan een goed geïntegreerd teeltsysteem.” <

Baanbrekend nieuws! Eindelijk! Het is er! De vlag kan uit. Waar ik het over heb? Klokvoorverkoop.

Het aanbod voor de veilingklok kun je vanaf nu, van tevoren gaan verkopen! Alles wat kan bijdragen aan snellere en flexibelere transacties moeten we zo snel mogelijk invoeren. Je kunt dus bij FloraHolland nu via klok, klokvoorverkoop en plantconnect, (oftewel directe verkoop), handelen.

Zoals jullie ongetwijfeld weten ben ik een enorm groot voorstander van die veilingklok. Weggooien kan namelijk altijd nog. En nu is er dus klokvoorverkoop. Dan kun je ’s middags, van een partij die je de volgende ochtend gaat veilen, al een gedeelte aanbieden voor directe verkoop. Tegen een prijs die je zelf bepaalt. Goed hè. Dat is dus toch veilen, maar zonder het prijsrisico! Heerlijk snel en efficiënt!

Ik doe daar dus aan mee. En het werkt handig! Dat is niet cynisch bedoeld hoor. Het werkt echt super makkelijk. Met een paar muisklikjes staat je aanbod klaar in de voorverkoop. Zelden zo’n mooi, overzichtelijk en handig stukje website gezien. Binnen een paar tellen kun je achterover gaan zitten en kan het verkopen beginnen. Over een efficiënte marktplaats gesproken...

Aan de voorkant, bij het vullen, dus alles oké. Maar dan. Zet alvast maar een dramatisch muziekje op.

Van elke dag op de klok komt een dagafschrift. Of twee als je op twee locaties veilt. En na al dat geklok krijg je een weekafschrift. Van de directe verkopen komt een productafrekening. Van de directe verkoop via FloraHolland. Daarvoor maakt het niet uit op welke veiling je aanvoert, dat wordt keurig bij elkaar opgeteld. Hiervan krijg je dan een weekoverzicht. Dus geen weekafschrift, maar een overzicht. Niet geschikt voor de btw. Verder maken ze ook nog een dienstenfactuur. Voor het beheer van je deentjes of stapelwagens of contributie en nog meer van die dingetjes. En dat wordt dan allemaal overzichtelijk verwerkt in je betaalspecificatie. Wel zonder btw, die moet je uit al die weekafschriftjes peuteren.

Of uit het maandoverzicht. Of ergens.

Fijn hè, FloraHolland is net een gieter. Je vult het van boven met drie straaltjes en er komen er ontelbare uit.

STELLING

Geen transitievergoeding voor seizoenswerk Harry Schrama

Hendrik Hak, Kwekerij

Cees Nienhuis, Fa. Corn.

Vruchtbomenkwekerij Mts

Vredebest, Waddinxveen:

Nienhuis, Heiligerlee:

Schrama, Biddinghuizen:

„Mee eens! Door transitie-

„Je zou van de overheid

„Voor ons is het simpel. Het

vergoeding zullen seizoens-

mogen verwachten dat ze

kan niet dat onze loonkosten

arbeiders kortere en meer

haar best doet om onderne-

nu ook nog met terugwer-

wisselende dienstverbanden

mers te helpen ondernemen.

kende kracht stijgen. We zijn mordicus tegen

hebben dan daarvoor. Dit geeft een tegenge-

We doen vreselijk ons best om het hoofd boven

om seizoenskrachten een transitievergoeding

steld effect van wat minister Asscher wil berei-

water te houden, maar het wordt ons wel heel

te verstrekken. Deze minister betoogt dat je

ken. In plaats van meer vaste banen komen er

moeilijk gemaakt. Losse krachten die hier al

hiermee vaste banen creëert. Voor banen dien

minder. Werkgevers zijn voorzichtiger bij het

jaren naar tevredenheid werken, moeten nu

je werk te hebben. Dit gaat averechts werken.

verlengen van contracten. Seizoenswerkers

steeds een half jaar lang weg om niet aan een

Wij willen graag werk doen. Maar nu zullen

zullen in de toekomst telkens minimaal zes

vast contract te komen. Dat lukt op een klein

we andere routes moeten bedenken, loons-

maanden uit dienst moeten om te voorkomen

bedrijf als de onze nu eenmaal niet. Bij open

verlagingen, geen CAO meer, arbeid uitbeste-

dat een vast contract en/of recht op de tran-

weer kun je doorwerken, maar als er een lan-

den in buitenland. Sommigen zullen illegaliteit

sitievergoeding ontstaat, waardoor ze niet op

gere vorstperiode komt wat dan? Vorstverlet

preferen. Wij prijzen ons volledig uit de markt.

de gewenste tijd beschikbaar zijn. Werkgevers

bestaat ook al niet meer. Nu weer een transi-

Ik herken dit systeem wel van jaren terug in

zullen dus telkens andere personen moeten

tievergoeding voor echte seizoenswerkers. Is

Oost-Europa, puur communisme. Je gaat er

inhuren. Dat levert rompslomp en onervaren

het vreemd dat veel productie inmiddels naar

langzaam aan kapot en het duurt nog langer

personeel op en leidt tot meer onzekerheid

Oost-Europese landen is gegaan? Overheid en

voor je er weer uit bent. Een ding is zeker: we

voor de seizoenswerkers. Seizoenswerkers

vakbonden, als jullie voor echte banen gaan,

zijn pissig.”

moeten daarom worden uitgezonderd van

help ons dan!”

deze regeling.”

De Boomkwekerij 5 (6 maart 2015)

Nieuws opinie BKW15-05.indd 5

5

02-03-15 15:19

Foto’s: Wim du Mortier, BrightBox

Werkgevers blazen stoom af in Sint Oeden ro De onvrede bij werkgevers in de boomkwekerij over allerlei wettelijke regelingen maar ook over de cao voor de open teelten loopt soms hoog op. Dat kwam aan de oppervlakte tijdens een werkgeversbijeenkomst dinsdag 24 februari in Sint Oedenrode.

In de presentatieruimte van Boomkwekerijen Gebr. Van den Berk trapte Jan van Leeuwen, binnen het bestuur van de LTO Vakgroep Bomen en Vaste planten verantwoordelijk voor werkgeverszaken, af met uitleg hoe de cao tot stand komt. De cao-wet stamt uit de jaren twintig van de vorige eeuw. „Een oud T-Fordje waar we steeds

LTO-bestuurder Jan van Leeuwen opent de werkgeversbijeenkomst. Enkele tientallen kwekers discussieerden mee.

nieuwe banden om hebben gelegd, maar echt rijden doet het niet meer.”

De Commissie Werkgeversaangelegenheden en Onderwijs Boomkwekerij geeft advies bij cao-onderhandelingen. In de commissie zitten afgevaardigden van de regionale LTOvakgroepen en Anthos, ondersteund door beleidsmedewerker Jules Sanders van LTO-Noord. Deze commissie wilde deze bijeenkomst benutten om van de achterban te horen wat zij aanmoeten met de cao.

Een eerste probleem is dat de cao wordt gedeeld met andere sectoren die verschillende belangen hebben.

Een kweker verwoordde dat het er bij cao-onderhandelingen wel eens op lijkt dat meer moet worden gevochten met andere sectoren dan met de vakbonden. In de zaal sprak niemand de impliciete suggestie tegen dat een aparte cao voor de boomkwekerij misschien een goed idee is.

Meer verdeeldheid bestaat er over de vraag of er wel een cao nodig is.

Zonder cao gelden de wettelijke minimumregels voor de arbeidsvoorwaarden. Dat klinkt aantrekkelijk, maar verlies de voordelen van een cao ook

KORT ’Gewijzigde pachtwet gaat 2018 in’

Hongarije hanteert hoogste btw

Toch Brits geld voor bosaanleg

Deze maand wordt duidelijk of de aangekondigde herziening van de pachtwet doorgaat, meldt Gerard Snijders, pachtrechtadvocaat en nauw betrokken bij de herziening. De Vaste Kamercommissie voor Economische Zaken vergadert in maart namelijk over het akkoord dat afgelopen zomer tussen pachters en verpachters is bereikt. Daarna moet een wetsvoorstel door de Tweede en Eerste Kamer komen. Snijders verwacht daarom dat de wet dan over twee of drie jaar zal gelden.

Met 27% hanteert Hongarije het hoogste btw-tarief op sierplanten in Europa. Dat blijkt uit een overzicht van de European Nurserystock Association. Van de ENA-landen met de grootste boomkwekerijmarkten is de Britse btw het hoogst: 20%. Frankrijk, Italië en Spanje hanteren 10%. De Poolse btw bedraagt 8%, de Duitse btw is 7% en in de Benelux is het 6%. Met 2,5% hanteert Zwitserland de laagste btw op sierplanten.

De Britse overheid gaat dit jaar toch nog bosaanplant subsidiëren. Door een grote lobby vanuit Britse bosbouwers, aannemers en kwekers komen de subsidies eerder vrij dan gepland, meldt Horticulture Week. Vanwege bezuinigingen zouden de subsidies op zijn vroegst in 2016 weer beschikbaar worden gesteld. Bedrijven dreigden hierdoor in financiële problemen te komen.

Servië sluit aan bij ENA De boomkwekerijsector van Servië is lid geworden van de European Nurserystock Association. Daarmee komt het aantal ENA-landen op zeventien. De Servische sector bestaat uit 231 kwekerijen van bomen, heesters en vaste planten. De productiewaarde bedroeg in 2014 €11 miljoen, de exportwaarde was €2 miljoen.

6

Franse subsidie op vruchtbomen Frankrijk gaat minstens 15.000 ha van zijn fruitteelt renoveren. Dit biedt kansen voor de export van Nederlands teeltmateriaal, meent het Landbouwbureau Parijs.

De Franse overheid opent namelijk een subsidieregeling voor de renovatie van boomgaarden, waarbij teeltmateriaal moet voldoen aan EU-regelgeving. Tot 2021 wordt €4,3 miljoen per jaar beschikbaar gesteld, waarbij cofinanciering mogelijk is.

Praxis weert planten met residu Winkelketen Praxis heeft een plan opgesteld om in zes jaar tijd in alle winkels alleen nog planten te verkopen die vrij zijn van stoffen die schadelijk zijn voor bijen, vlinders en overige insecten. Na de publicatie van het rapport van Greenpeace heeft de keten een stappenplan ontwikkeld.

Plantenleveranciers moeten aan strengere eisen voldoen en Praxis stopt met de verkoop van glyfosaat bevattende onkruidbestrijdingsmiddelen.

De Boomkwekerij 5 (6 maart 2015)

Nieuwsbericht en Kortnieuws BKW15-05.indd 6

02-03-15 15:42

Nieuws

en rode niet uit het oog, bepleitten verschillende kwekers. Het geeft houvast in de omgang met het personeel en zorgt voor rust op het arbeidsfront.

Representatief?

Of de vraag nog aan de orde komt of er wel een algemeen geldende cao nodig is voor de boomkwekerij, is afhankelijk van de representativiteit van belangenorganisaties LTO en Anthos. Om een cao algemeen verbindend te kunnen verklaren moet die 60% van het personeelsbestand in de sector vertegenwoordigen.

In Sint Oedenrode werd door enkelen nadrukkelijk de vraag opgeworpen of dat percentage nog wel wordt gehaald. Is dat niet het geval dan zal er geen cao meer komen.

De werkgeverscommissie neemt de inbreng van de achterban mee. Jan van Leeuwen rondde de discussie af met het idee dat de cao wellicht kan worden gemoderniseerd door die alleen nog op hoofdlijnen af te sluiten en werkgevers op het eigen bedrijf meer ruimte te geven met hun personeel afspraken te maken. Eerder overleg daarover met de vakbonden liep nog op niets uit. <

’Kan iemand Asscher uitleggen dat hij hiermee niets bereikt’ Minister Asscher en de vakbonden zijn ervan

zorg is er over wat het betekent voor bijvoor-

overtuigd dat de nieuwe Wet werk en zekerheid

beeld de inzet van scholieren.

ertoe moet leiden dat meer vaste banen ont-

De kwekers reageerden boos op VNO-NCW dat

staan. Maar niets is minder waar, zo klonk het

instemt met de tussenoplossing van Asscher.

geagiteerd uit de rijen van boomkwekers tijdens

LTO gaat zich opnieuw verzetten tegen het plan

de werkgeversbijeenkomst in Sint Oedenrode.

van Asscher, maar staat daarin nu plotseling al-

Duidelijk werd dat werkgevers er alles aan gaan

leen. „Ga eerst met VNO-NCW en MKB praten,

doen om nadelige gevolgen zoals het uitkeren

sluit de rijen en ga er dan tegen vechten”, advi-

van een ontslagvergoeding te voorkomen. „As-

seerde een toehoorder.

scher bereikt het tegenovergestelde van wat hij

Het onbegrip voor de regelingen van de over-

wil. Kan iemand hem dat gaan uitleggen?”

heid bereikte tijdens de werkgeversbijeen-

Enkele uren voor de bijeenkomst maakte minis-

komst een hoogtepunt bij de bespreking van de

ter Asscher zijn tussenoplossing voor de ontslag-

zogenaamde ketenbepaling: de regeling die be-

vergoeding - nu transitievergoeding genoemd -

paalt wanneer een vast contract moet worden

voor seizoenskrachten bekend. Hij verzacht de

aangeboden. Nu kunnen drie contracten worden

maatregel door de terugwerkende kracht iets in

geboden en na een pauze van een maand begint

te perken. Maar daarmee lost hij het probleem

de ’keten’ opnieuw. In de nieuwe wet moet een

niet op, concludeerden de boomkwekers.

pauze van zes maanden worden aangehouden.

In de loop van de avond passeerden verschillen-

„Niemand is daar blij mee”, vertelde een kweker.

de praktijkvoorbeelden waarbij de werkgevers

„Voor het personeel is een maand nog te over-

probeerden in te schatten of er in die gevallen

bruggen, zes maanden veel moeilijker. Terwijl ze

wel of niet moet worden uitgekeerd, en hoe

tevreden zijn met hoe het nu gaat.” „En ze krij-

hoog dat bedrag dan zal zijn. Pijn doen de voor-

gen niet een maar zes maanden WW”, vulde een

beelden waarin een medewerker ziek wordt en

ander aan. „Misschien moeten we ook dat As-

die na een lang proces bij het afscheid ook nog

scher nog eens laten weten.”

een transitievergoeding krijgt uitgekeerd. En Het laatste nieuws leest u elke dag op www.DeBoomkwekerij.nl

Beleid arbeidsmigranten ter inzage

Hightech onderzoeksplek geopend

De gemeente Alphen aan den Rijn heeft een concept-beleidskader opgesteld voor huisvesting van arbeidsmigranten. De gemeente ziet een toenemende vraag naar kortdurende huisvesting voor arbeidsmigranten en het beleidskader geeft antwoorden hoe de gemeente met deze vraag wil omgaan. Inspraak op het concept-beleidskader is mogelijk tot 24 maart. Via de site van de gemeente is het rapport in te zien.

In de Innovatoren, op het voormalige Floriadeterrein in Venlo, is vorige week het nieuwe onderzoeks- en onderwijscentrum BrightBox geopend. Op bedrijfsmatige schaal wordt hier onderzoek verricht naar meerlagenteelt waarbij alle groeifactoren zijn te sturen. De BrightBox is gerealiseerd door Botany, HAS Hogeschool, Philips Horticulture LED Solutions en Provincie Limburg.

Cao algemeen verbindend

N65 als etalage

Arnold van Berkel in LTO vakgroep

De cao Open Teelten, waaronder de boomkwekerij valt, geldt met ingang van 21 februari 2015 voor de gehele bedrijfstak vollegrondstuinbouw in ons land. Dit vloeit voort uit het besluit van de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid om deze cao algemeen verbindend te verklaren. De cao Open Teelten heeft een looptijd tot 1 juli 2015 en geldt voor alle werkgevers en werknemers in de vollegrondstuinbouw.

Boomkwekers hebben de provincie NoordBrabant het bidbook ’De N65 als etalage en nog veel meer; de (boom)kwekers aan zet!’ aangeboden. Hiermee kan de N65 volgens kwekers worden omgetoverd tot mooiste rijksweg van de provincie en etalage van de boomkwekerij. Het bidbook werd 25 februari aan gedeputeerde De Boer overhandigd door kwekers Pieter Vugs, Aad Vermeer, Kees van Iersel en Joost van den Oever.

Vasteplantenkweker Arnold van Berkel neemt de plek in van Peter Bontekoe in het bestuur van de LTO Vakgroep Bomen en Vaste planten. Het gaat om een tijdelijke oplossing. Om het gat in het bestuur op te vullen wordt Arnold van Berkel nu afgevaardigd door LTO Noord. Henk Raaijmakers neemt, na het vertrek van Bontekoe, voorlopig het vakgroepvoorzitterschap waar.

De Boomkwekerij 5 (6 maart 2015)

Nieuwsbericht en Kortnieuws BKW15-05.indd 7

7

02-03-15 15:19

579655_.indd 8

2-3-2015 12:14:46

579656_.indd 9

2-3-2015 12:14:55

Tekst: Ron Barendse Illustratie: Peter Moorman

Organogram: nuttig hulpmiddel bij gr De boomkwekerijsector kent bij uitstek een cultuur van doeners. Flink aanpakken, daarmee is de sector groot geworden. Maar bij een bepaalde bedrijfsomvang is dat niet meer genoeg. De zaken goed organiseren en structureren levert dan meer op dan nog harder werken. Een organogram, en met name de discussie daarover, kan daarbij een nuttig instrument vormen.

HAER Advies is opgezet door Arvalis (dochterorganisatie van de LLTB) en AB Werkt vanwege een toenemende behoefte aan ondersteuning op het gebied van personeelsbeleid in de agrarische sector. „Terwijl ondernemers bij AB Werkt aankloppen voor uitzendkrachten, stellen ze daarnaast steeds meer vragen over het eigen personeel en de personele inrichting van de organisatie. Een duidelijke indicatie dat de adviesbehoefte op dat gebied groeit”, aldus Royakkers, manager bij het adviesbureau.

Het is helemaal niet nodig meteen een volledig personeelsbeleid op te tuigen. Maar het is wel belangrijk om af en toe eens op een andere manier naar je bedrijf te kijken, los van de dagelijkse drukte en met een blik van buitenaf. Royakkers en haar collega’s gebruiken daarbij vaak het organogram als hulpmiddel. Dat is een organisatieschema met de bedrijfsonderdelen of bedrijfsprocessen in hun onderlinge verband.

ERVARING

king en handel. En daar tussenin zitten bijvoorbeeld de administratie en het personeelsbeleid als ondersteunende onderdelen. Maar het gaat niet zozeer om dat plaatje, benadrukt de adviseur. „Het is een hulpmiddel om uit te stijgen boven de gegroeide manier van werken en de daarbij horende persoonlijke relaties om vervolgens met een helikopterview opnieuw te kijken hoe het zou moeten. Het organogram is geen beschrijving van de huidige situatie, maar van de gewenste situatie in de toekomst.”

De ervaring is dat het opstellen van zo’n schema een veelheid aan organisatievragen oproept, die allemaal om een bevredigend antwoord vragen. En daar is het juist om te doen. „Waar sta je met je bedrijf en waar wil je naartoe? Wat betekent dat voor een afdeling en voor die mensen die daar werken? Wat hebben ze nodig om dat goed te doen? Wie is eindverantwoordelijk voor een afdeling? Is dat een volwaardig leidinggevende of berust de dagelijkse leiding bij meewerkend voorman en de eindverantwoordelijkheid bij de ondernemer? In hoeverre moeten de afdelingen onderling contact hebben? Hoe structureer je dat, dagelijks, wekelijks? Welke rol moet een medewerker op een bepaalde plek vervullen? Is de organisatievorm wel een oplossing voor de geconstateerde problemen?”

’Doordachte organisatie geeft rust en duidelijkheid’

Valkuil

Wanneer is het moment gekomen dat je serieus moet gaan nadenken over de organisatiestructuur van je bedrijf? Een eenduidig antwoord is er niet, maakt Daniëlle Royakkers-von Krüchten van HAER Advies duidelijk. „Dat is niet alleen afhankelijk van het aantal medewerkers, maar ook van de bedrijfsprocessen en de ontwikkelingen binnen het bedrijf. Als tien mensen steeds hetzelfde werk doen, is er misschien niet zo veel behoefte aan. Maar soms kan het al bij een personeelsbestand van drie tot vijf mensen positief werken.

Je voelt zelf wanneer het punt gekomen is dat het niet meer allemaal vanzelf loopt. Maar onze ervaring is dat men vaak net iets te lang gewacht heeft.”

Helicopterview Voor de meeste boomkwekerijbedrijven ziet zo’n plaatje er redelijk eenvoudig uit. Je hebt een directie, daaronder vallen bedrijfsonderdelen als productie, verwerking/verpak-

Toen Caroline Michels toetrad tot het bedrijf van haar vader leidde dat tot onduidelijkheid over verantwoordelijkheden, zowel bij het personeel als bij henzelf. Met hulp van ondernemerscoach Frank van Helvert hebben ze een organogram opgesteld. Boomkwekerij Michels-Classens teelt op 55 ha in Venray-Heide laanbomen in de zwaardere maten (18 tot en met 25 cm en groter). „Mijn vader regelde altijd alles, maar toen ik erbij kwam was er een duidelijker functieonderscheid nodig. De vraag was: hoe pak je dat aan; waar begin je? Daarom hebben we de ondernemerscoach ingeschakeld”, vertelt Michels. „Voor het personeel werkte het goed dat een extern iemand de vragen stelde. Ze konden vrij praten omdat we niet bij de interviews aanwezig waren.”

Samen met de adviseur beantwoordden de ondernemers vragen als: wat is de bedrijfsstrategie? Hoe vul je die in? Welke taken komen daaruit voort? Alle taken en verantwoordelijkheden zijn benoemd en in het organogram gezet. Dat had tot gevolg dat de vader zich concentreerde op de verkoop en de dochter op de bedrijfsleiding. „Ik vond het heel interessant; stapje voor stapje puzzel je het in elkaar”, aldus Michels. „Daarna was het wel even wennen. In het begin moet je er goed op letten dat je niet vervalt in oude gewoontes. Maar nu het loopt, heeft het duidelijke voordelen: het schept zowel voor het personeel als voor ons rust en duidelijkheid.

Het personeel is meer betrokken en kan meer initiatief nemen om problemen op te lossen.”

10

De grootste valkuil is: opschrijven zoals de situatie nu georganiseerd is, waarschuwt Royakkers. Daar heb je namelijk niets aan, want je wilde het beter organiseren. „Je moet verzinnen hoe het zou moeten gaan en dan kijken hoe je daar invulling aan kunt geven.”

Zonder sparringpartner is dat een lastig proces. Het helpt als je van buitenaf geprikkeld wordt. „Wij denken dat de hulp van een deskundige wenselijk is om de zakelijke slag te maken; om los te komen van histo-

De Boomkwekerij 5 (6 maart 2015)

Organogram layout.indd 10

02-03-15 15:16

Bedrijfsorganisatie

bij groeiend bedrijf

rie, emotie en bedrijfsblindheid. De adviseur houdt je een spiegel voor, stelt kritische vragen en wijst je op de consequenties van de keuzes die je maakt. Een wijziging in de organisatie kan betekenen dat bepaalde medewerkers iets heel anders gaan doen. Wil je dat?”

De voordelen van een betere interne organisatie en duidelijke verantwoordelijkheidslijnen zitten in het voorproces – de achterliggende discussies – maar ook naderhand is het organogram nuttig. „We zien dat ondernemers het gebruiken om het overleg met de medewerkers goed aan te gaan. Je praat makkelijker op een niveau hoger dan de dagelijkse planning. Ook bij de introductie van nieuwe medewerkers is het nuttig; je wijst ze meteen de goede weg. En

het helpt je om een operationeel plan vorm te geven.”

Oude weg is risico En als je het niet doet? „Er hoeft niets mis te gaan, maar het risico bestaat dat je door blijft gaan op de oude weg en dat je aanpak niet meer past bij

de grotere bedrijfsomvang, een wat zakelijkere omgang met elkaar, de gewijzigde markt, omgeving of eigen bedrijfsdoelen. Het is altijd goed om te bedenken: de oude weg heeft je tot hier gebracht en dat is goed geweest, maar voor de toekomst is misschien een andere weg nodig.” <

TIPS OM TE KOMEN TOT EEN ORGANOGRAM > Het is lastig om zelf met ‘de blik van buitenaf’

wat ze bijdragen en wat ze kosten.

naar je eigen bedrijf te kijken. Haal er daarom een

> Doe de gratis bedrijfsscan op www.werkgeverslijn.

adviseur bij.

nl/vitaliteitsscan.

> Praat met andere ondernemers over de meerwaar-

> Lees verhalen en tips van collega’s in de brochure

de van een organogram en hoe zij de organisatie-

‘Vitaliteit in bedrijf’, tevindenvia www.agriconnect.nl/

structuur invullen.

thema/vitaliteit-bedrijf-werken-aan-een-energieke

> Vergelijk uw aanpak eens met die van bedrijven

-en-succesvolle-organisatie.

van gelijke omvang in andere sectoren.

> Kijk ook eens op www.kennisbankarbeid.nl.

> Geef uw medewerkers inzicht in wat ze doen, De Boomkwekerij 5 (6 maart 2015)

Organogram layout.indd 11

11

26-02-15 16:05

579657_.indd 12

2-3-2015 12:46:27

Ondernemersvragen

Illustratie: Peter Moorman

Welke alternatieve financieringsmogelijkheden zijn er?

Ik heb investeringsplannen waarvoor ik een lening nodig heb van €100.000.

Nu is de bank nog niet erg enthousiast omdat ik volgens hen onvoldoende eigen vermogen heb. Moet ik mij hierbij neerleggen of zijn er alternatieve oplossingen mogelijk?

Leo Hunink Grant Thornton Leo.Hunink@gt.nl

Stuur uw vragen of suggesties naar Postbus 9324, 2300 PH Leiden.

U kunt ook bellen of mailen met (071) 565 96 82, boomkwekerij@hortipoint.nl

Allereerst moet de investering onder de loep worden genomen. De eerste vraag die aan de orde komt is: Wat zijn de effecten van deze investering op de jaarlijkse exploitatie van de onderneming? Vragen die hierbij spelen zijn de volgende. > Welke lasten en afschrijvingen brengen de investeringen met zich mee? > Ben ik in staat om de rente en aflossingsverplichtingen te voldoen?(Zie een liquiditeitsbegroting.) > Welke voordelen kan ik bereiken?

Hierbij kan bijvoorbeeld worden gedacht aan efficiënter werken (minder algemene uren), kostenbesparing op externe huisvestingskosten en scherper inkopen omdat inkopen ten behoeve van opdrachten wat meer gebundeld kunnen worden.

Als blijkt dat er voldoende resultaat kan worden gerealiseerd en de verplichtingen ook betaald kunnen worden, dan is de investering economisch verantwoord.

Mogelijkheden bij banken Nieuwe aanvragen bij banken worden veel kritischer beoordeeld dan vroe-

ger. De bank kijkt naar de ondernemer, het rendement van de bedrijfsactiviteiten en kijkt scherp naar alle risico’s die de bank zou kunnen lopen bij een verstrekking van een lening.

In toenemende mate kun je constateren dat banken niet kunnen financieren omdat de risico’s te groot zijn.

In dat geval moet je als ondernemer niet bij de pakken gaan neerzitten, maar afwegen welke alternatieven er voorhanden zijn.

Familie als alternatief In veel gevallen is de familie een heel goed alternatief. Ze kennen de ondernemer en maken vaak andere afwegingen dan banken. Daar kan ook een gevaar in schuilen; dat er te makkelijk geld wordt geleend zonder dat de zaken goed geregeld zijn. Er worden geen zekerheden verstrekt voor het geval de lening niet kan worden terugbetaald en de verplichtingen worden niet duidelijk op papier gezet. Ook komt het voor dat er geen rente hoeft te worden betaald. Dat is fiscaal vaak niet de beste oplossing.

De familie kan de rente eventueel al-

tijd nog terugschenken. Bereken een zakelijke rente. Als er een rente wordt betaald, heeft de ondernemer een fiscale aftrekpost terwijl de geldverstrekker er in veel gevallen geen extra belastingen over betaalt.

Andere alternatieven Als andere alternatieven bij financieringen kan worden gedacht aan: > qredits (is als alternatief voor de banken in het leven geroepen); > bedrijfsborgstellingskredieten (worden vaak door banken in de afweging wel mee genomen); > crowdfunding (nog relatief onbekend, maar wel een groeiend alternatief); > derden (vaak lastig te vinden).

Het zoeken van een passende financiering wordt steeds meer maatwerk.

Schakel daarom tijdig uw adviseur in om uw mogelijkheden in kaart te brengen en deze liefst tegelijkertijd in gang te zetten. <

De Boomkwekerij 5 (6 maart 2015)

Ondernemersvragen-BKW15-05.indd 13

13

26-02-15 16:05

Tekst: Jeroen van der Meij, Cees Oele Foto: DLV Plant

Groenafval opwaarderen tot hoogwaard Groenafval en andere biomassa omzetten in nieuwe en nuttige producten zodat afval waarde krijgt. Dat is de doelstelling van het project Meer Uit Groen (MUG). DLV Plant heeft afgelopen jaar diverse van deze nieuwe producten getest als meststof, plantversterker of afdekmateriaal op potten.

In Greenport Boskoop en Waddinxveen is veel biomassa voorhanden zoals groenafval van kwekerijen en slib en waterplanten uit de waterrijke omgeving. Een deel van het groenafval wordt door middel van compostering omgezet in hoogwaardige compost. Dit kan weer op boomkwekerijen of andere land- en tuinbouwbedrijven worden gebruikt.

Veel biomassa bevat echter een hoog vochtgehalte en wordt door de lage calorische waarde gezien als afval.

Het project Meer Uit Groen (MUG) moet daar verandering in brengen.

Het project is begin 2014 gestart en duurt tot eind 2015. Het doel is de ontwikkeling en bouw van een installatie die laagwaardige biomassa kan opwaarderen tot nieuwe en nuttige producten en duurzame energie.

Zo wordt biomassa geen kostenpost meer, maar een opbrengstpost.

MUG is een initiatief van Greenport

Houtteer blijkt goed inzetbaar als wondafdekmateriaal.

Boskoop en Wagro Groenrecycling in Waddinxveen. Projectpartners zijn F&H Crone uit Moordrecht, Verkade Klimaat uit Wateringen, NettEnergy uit Boskoop, DLV Plant en Ekodorp uit Alphen aan de Rijn. Het project krijgt financiële ondersteuning via de subsidieregeling Clusterprojecten van de provincie Zuid-Holland uit

PROJECT

Efficiënte centrale Het zo hoogwaardig mogelijk hergebruiken van biomassa wordt wel biobased economy genoemd. De bedrijven zijn met MUG een grote uitdaging aangegaan. Om te komen tot één installatie die geschikt is om meerdere kwaliteiten laagwaardige biomassa te verwerken, moeten de afzonderlijke conversietechnieken eerst

het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling en wordt begeleid door DLV Plant en Haute Equipe.

De zes MKB-bedrijven hebben ieder kennis en ervaring met verschillende technieken om biomassa om te zetten zoals vergisting, compostering, pyrolyse en verbranding. (zie kader Efficiënte centrale). Vanuit de eigen expertise onderzoeken ze de haalbaarheid om één installatie te realiseren die geschikt is om verschillende soorten biomassa te verwerken tot hernieuwbare grondstoffen en duurzame energie. DLV Plant screent een aantal van deze nieuwe producten voor toepassing in de boomkwekerij wat betreft bemestende werking en gewasgezondheid.

apart worden geoptimaliseerd. Verder moet er voldoende biomassa beschikbaar zijn en van de juiste kwaliteit en genoeg afzetmogelijkheden zijn voor de uitgaande restproducten.

Daarnaast is de essentie bij de nieuwe installatie dat deze volledig kan draaien op energie die afkomstig is van de biomassa zelf (selfsupporting) en dat de restwarmte kan worden aangewend voor toepassing in nieuwbouwwijken, glastuinbouwbedrijven en publieke instellingen in de gemeenten Waddinxveen en Alphen aan den Rijn. Deze gemeenten ondersteunen het project.

14

Digestaat als meststof Op de proeflocatie van DLV Plant in Boskoop zijn in 2014 in totaal tien proeven uitgevoerd voor het project

De Boomkwekerij 5 (6 maart 2015)

MUG def.indd 14

26-02-15 16:05

Recycling

waardige producten

MUG. Het ging daarbij om de toepassingsmogelijkheden van producten als biochar, houtazijn, houtteer en digestaat.

Digestaat is een vergiste meststof en afkomstig als reststroom uit de biologische vergister van Ekodorp.

Het is er in vaste vorm met een NPKgehalte van 0,48 – 2,41 – 0 en een vloeibare formulering van 0,62 – 0,31 – 0,8. In een proef in de vollegrond op de proeflocatie was de groei van Buxus en van Picea glauca ’Conica’ die twee keer waren gestrooid met KAS vergelijkbaar met de planten die tweemaal waren bemest met vloeibare digestaat. De lage NPK-gehalten zorgen er wel voor dat je veel digestaat per ha moet strooien in vergelijking met gangbare meststoffen.

Ook is half juni vloeibare en vaste digestaat aangebracht op een leeg perceel. Vervolgens is er Tagetes gezaaid. Eind juli zijn bemestingsanalyses uitgevoerd waarbij duidelijk

de bemestende waarde in beeld is gebracht van digestaat in vergelijking tot een onbehandeld perceelsgedeelte.

Tevens is op een praktijkbedrijf bekeken of digestaat als fosfaatrijke meststof een meerwaarde heeft in de stekfase. Bij verschillende gewassen zijn enkele stektrays behandeld met 100 of 200 gram digestaat vast per tray. De proef was te kleinschalig om goede conclusies te trekken, maar de indruk bestond dat de digestaat in het stekmedium zorgde voor een iets betere kleur van het gewas. Wat beworteling betreft waren er geen verschillen zichtbaar.

wordt genoemd. Dit product mag in tegenstelling tot koolteer uit steenkool gewoon worden gebruikt. In een screening is bekeken of het product potentie heeft als wondafdekmiddel. Houtteer bleek goed te hechten en redelijk verwerkbaar. Dit is aanleiding voor vervolgonderzoek. Ook zijn screeningsproeven uitgevoerd in diverse gewassen met houtteer en houtazijn om te kijken of ze effect hebben op de gewasgezondheid en het voorkomen van ziekten en plagen. Houtazijn is de waterfractie die vrijkomt bij het pyrolyseproces.

Het is roodbruin en bevat veel carbonzuren.

Biochar, houtteer en houtazijn

Van MUG naar olifant

De andere drie geteste producten (Biochar, houtteer en houtazijn) zijn afkomstig van pyrolyse-installatie van NettEnergy. Biochar is een soort houtskool. In een uitgebreide proef bij Hydrangea in pot kwam naar voren dat het product bindende eigenschappen heeft en meststoffen kan vastleggen als het door het substraat wordt gemengd. Analyses van de potgrond geven aanleiding deze eigenschap verder in onderzoek uit te diepen. Ook heeft biochar potentie als afdekmateriaal om onkruid en mos in de pot- en containerteelt te voorkomen.

Houtteer is een donkere, kleverige substantie die ook wel bruine teer

De eerste screeningsproeven van DLV Plant laten dus zien dat digestaat bruikbaar is als meststof in de boomkwekerij en dat er diverse toepassingsmogelijkheden zijn voor de restproducten biochar, houtazijn en houtteer. In 2015 krijgt dit screeningsonderzoek een vervolg.

De andere projectpartners werken verder aan de verschillende conversietechnieken en de haalbaarheidstudie van één installatie. Mocht dit project slagen, dan is er sprake van een doorbraakinnovatie met een grote maatschappelijke meerwaarde.

Ofwel uit iets kleins kan iets heel groots groeien: van MUG een olifant maken. Dat is de uitdaging. <

ACHTERGROND

Beschikbare technieken Biomassa is op verschillende manieren om te zetten naar andere producten of duurzame energie. Compostering en verbranding zijn bekende technieken voor boomkwekers. Pyrolyse en vergisting zijn minder bekend.

Bij pyrolyse wordt met behulp van zeer hoge temperaturen en zonder zuurstof biomassa ontleed tot hoogwaardige producten als bio-olie en houtgas. De mobiele PyroFlash-installatie van Nett Ernergy is de eerste technologie in de wereld die een tweede generatie pyrolyseolie kan produceren. Restproducten die vrijkomen zijn biochar, houtazijn en houtteer.

Bij vergisting wordt mest en andere biomassa (met veel vocht erin) opgeslagen in afgesloten tanks en omgezet naar biogas en het restproduct digestaat.

De Boomkwekerij 5 (6 maart 2015)

MUG def.indd 15

15

26-02-15 16:05

Tekst: Harmen Kamminga Foto's: Hans Neefjes, De Boomkwekerij

Aanpak onkruid in pioen: puzzelen met etiketten

T

Onkruidbestrijding bezorgt pioenenkwekers hoofdbrekens. Handmatig wieden of schoffelen gaat te langzaam en is te duur. Chemische middelen kunnen maar beperkt worden ingezet. Chemisch bestrijden is bovendien balanceren op een smalle grens tussen goede werking en gewasschade.

*

FOTO: HANS NEEFjES

*

Niet alleen op dit perceel waar de slawortelboorder uitval veroorzaakt, kan onkruid welig tieren in pioen. Belangrijke reden is dat herbiciden steeds meer beperkingen en wijzigingen hebben. Handmatig of mechanisch wieden/bestrijden gaat te langzaam en is te duur.

In de pioenenteelt is de bestrijding van onkruid een toenemende uitdaging. Methoden als wieden, schoffelen of bodem afdekken zijn voor grootschalige toepassing niet praktisch in het meerjarige gewas, terwijl het pakket herbiciden beperkt is en steeds verder krimpt. Dat wordt een steeds groter probleem, vinden kwekers. Omdat zij gewasbescherming een serieuze zaak vinden en ze het moeilijk vinden de onkruid-

16

bestrijding binnen de voortdurend veranderende regels goed te doen, spreken ze hier liever niet openlijk over in de media. „Het is elk jaar een nieuwe puzzel”, zegt een van hen. „Door het vervallen van toelatingen kunnen we niet twee jaar dezelfde aanpak uitproberen. Zo vinden we nooit uit wat in dit gewas werkt, waar we mee toe kunnen en met welke middelen we extra rekening moeten houden met gewas-

schade. We zullen wel eens te veel doen omdat we te weinig weten.”

Moeilijke materie Het vinden van de juiste onkruidbestrijdingsmiddelen voor gebruik in de teelt van pioenen is moeilijke materie, bevestigt gewasbeschermingsadviseur Michel de Groot van CAV Agrotheek in Wieringerwerf.

Ondanks gedegen huiswerk vooraf

*

N v d

k v t a v i

r k m D n w

De Boomkwekerij 5 (6 maart 2015)

OnkruidP

Pioen Onkruid-BKW15-4.indd 16

26-02-15 16:05

Vaste planten Tabel. Overzicht van onkruidbestrijdingsmiddelen toegelaten (per 1-1- 2015) in de onbedekte teelt of opkweek van pioenrozen

Tabel. Overzicht van onkruidbestrijdingsmiddelen toegelaten (per 1-1- 2015) in de onbedekte teelt of opkweek van pioenrozen Naam middel*

Type Middel

Bestrijdt

Toepassing

Dosering

Aramo ***

Systemisch bladherbicide

Eenjarige grassen, straatgras, en kweekgras die goed aan de groei zijn.

Max. 1 x per jaar.

Max. 1 - 1,5 l/ha per teeltcyclus tegen eenjarige grassen.

Max. 2 l/ha per teeltcyclus tegen straatgras en kweek.

Afalon flow ***

Systemisch bodemherbicide

Tweezaadlobbige onkruiden.

Max. 1x per jaar.

1,5 - 1,7 l/ha,

Basta 200 **

Contactherbicide

Grassen en (breedbladige) onkruiden; remt meerjarige onkruiden en wortelonkruiden.

Max. 2 x per jaar met minimaal 7 dagen (bol/knol en bloemisterijgewassen) of 42 dagen (boomkw/vasteplanten) tussen de toepassingen.

Max. 3 l/ha (totale perceel).

Brabant Chloor IPC Vloeibaar / Certis Chloor IPC 40% Vloeibaar

Systemisch herbicide

Eenjarige onkruiden, (o.m. duist, straatgras, muur, hennepnetel, veelknopigen, spurrie, witte krodde en paarse dovenetel).

Max. 3 per teeltcyclus met minimaal 5 dagen tussen toepassingen.

Max. 4 - 6 l/ha, afhankelijk van de grondsoort.

Dual Gold 960 EC

Systemisch herbicide

Eenjarige onkruiden.

Vóór opkomst.

0,75 - 1,5 l/ha.

Afhankelijk van grondsoort.

Max 2 x per teeltcyclus met minimaal 10 dagen interval.

Focus Plus Fusilade Max

Systemisch herbicide Systemisch herbicide

Grasachtige onkruiden en kweek.

Grasachtige onkruiden.

Max. 1 x per jaar/teeltcyclus;

1 - 6 l/ha (tegen kweek max. 8 l/ha)

of 2x 4l tegen kweek

Tussen september en maart max. 3 l/ha.

Max. 1 x per jaar/teeltcyclus, tussen 1 april en 30 september.

1 - 3 l/ha.

Gallant 2000

Systemisch herbicide

Grasachtige onkruiden.

Max. 1 x per jaar, tussen maart en juli.

1 l/ha.

Diverse ’glyfosaten’, o.m. RoundUp, Clinic, etc. **

Systemisch bladherbicide

Eenjarige en overblijvende grasachtige en tweezaadlobbige onkruiden (kweek, riet, akkerdistel, hoefblad, munt, knolcyperus, e.a.).

Afhankelijk van het merk.

Afhankelijk van het merk.

Goltix WG

Bodem- en bladherbicide

Eenjarige onkruiden.

Max 1 x vóór opkomst en max 1 x na opkomst per teeltcyclus.

Vóór opkomst max. 3 kg/ha en max. 0,5 kg/ha na opkomst.

Kerb 50W

Bodemherbicide

Eenjarige onkruiden.

1x per jaar.

2 - 3 kg/ha.

Kerb flo

Bodemherbicide

Eenjarige onkruiden.

1 x per jaar.

2,5 - 3,75 l/ha, afhankelijk van grondsoort.

Stomp 400 SC **

Bodemherbicide

Eenjarige tweezaadlobbige onkruiden.

1 x per jaar.

3, 25 l/ha.

Ultima

Contactherbicide

Onkruiden, algen, mossen.

Max. 2 x per jaar, met minimaal 30 dagen interval.

1,6 l / 100 m2.

FOTO: HANS NEEFjES

* Blauw gekleurde middelen (Fusilade Max, Dual Gold, Galant en Kerb 50W) zijn alleen toegelaten in vaste planten. De rest is ’algemeen’ (bloemisterij, boomkwekerij, bollen, vaste plant e.d.) inzetbaar in onbedekte teelten. ** Voor*de bedektegekleurde teelt van pioen zijn alleen de herbiciden Max, Basta, Dual Stomp en diverse glyfosaaten toegelaten. etiketsoorten bruikbaar nog slechts tot respectieveBlauw middelen (Fusilade

dec. 2011. Uitgangspunt was een teelt van

*** (Aramo en Afalon flow)en zijnKerb alleen 50W) met oudzijn etiketalleen bruikbaartoegelaen nog slechts tot 1 julidit vanjaar. dit jaar. lijkrespectievelijk 31 mei en311mei julienvan Gold, Galant

pioen, voor bloemen- of plantenteelt. Herbiciden die enkel op onbeteeld land kunnen wor-

ten in vaste planten. De rest is ’algemeen’ (bloe-

NB. Bijzonderheden per middel staan op het etiket. Controleer dit altijd zelf voor gebruik. Dit overzicht kwam tot stand op basis van informatie van CAV Agrotheek, www.ctgb.nl en het ’Overzicht herbiciden Zomerbloemen’ toegepast het worden overzicht daarom niet NB. per middel staan op het dieden boomkwekerij, bollen, vaste plantUitgangspunt e.d.) van PTmisterij, en PPO Bloembollen, Boomkwekerij & Fruit, dec. 2011. was Bijzonderheden een teelt van pioen, voor bloemenof plantenteelt.

Herbiciden enkel op onbeteeldzijn land in kunnen toegepast zijn in het overzicht daarominzetbaar niet meegenomen.

Bronnen en redactie kunnen op geen enkele wijzeetiket. instaan voor de juistheid, dit volledigheid actualiteit de informatie. meegenomen. Bronnen en redactie kunnen op Controleer altijd enzelf voorvan gebruik. in onbedekte teelten.

** Voor de bedekte teelt van pioen zijn alleen

Dit overzicht kwam tot stand op basis van in-

geen enkele wijze instaan voor de juistheid,

de herbiciden Basta, Stomp en diverse soorten

formatie van CAV Agrotheek, www.ctgb.nl en

volledigheid en actualiteit van de informatie.

glyfosaat toegelaten.

het ’Overzicht herbiciden Zomerbloemen’ van

*** (Aramo en Afalon flow) zijn alleen met oud

PT en PPO Bloembollen, Boomkwekerij & Fruit,

informatie over de status moeten nagaan. teelt’? En wat als je de pioenen opkweekt als kost het hem anderhalf uur om tot een tabel Verder lijkt de lijst lang met bijvoorbeeld plantmateriaal? Is het dan een vaste plant, van ruim tien onkruidbestrijdingsmiddelen vier middelen tegen gras. Tegen straatgras een knolgewas of misschien zelfs een boomte komen waar pioenentelers wellicht iets hebben we binnenkort alleen nog Gallant, kwekerijproduct? Want om bijvoorbeeld aan kunnen hebben (zie tabel ’Overzicht toegelaten en nodige ervaring met advisering „We kunnen niet zomaar en dat heeft alleeneen eenlijstje toelating inWanneer vaste de werkzame stof propyzamide in te zetten vandeonkruidbestrijdingsmiddelen toegelaten Status bepalen van is bij in praktijk, kost het andervan de plank pakken”, aldus De planten.” kuneen je inmiddel de boomkwekerij en vasteplanteninde teelt of opkweek vanhem pioenrozen’). pioen lastig.

Want wanneer is een halfAlleen uur om tot een tabel van ruim Groot. „Want die heeft voor deze teelt teelt kiezen voor het poeder van Kerb 50W, al het controleren van de meest middel in deze teelt toegelaten?

Als tien onkruidbestrijdingsmiddelen te nog niemand gemaakt. En anders terwijl in de snijbloementeelt enkel de vloeirecente etiketteksten in de Ctgb-database er ’Peaonia’ op het etiket komen pioenenkwekers wel-niet zo-zouden we nog van elk middel de Wanneer toegelaten bare Kerbstaat? flo isDat toegelaten. „Het is maar hoe kost dewaar nodige tijd. „We kunnen hetinterpreteert”, geval. In de vermoedt De Groot. licht kunnen hebben meest actuele je het maariets eenaan lijstje van de plank (zie pakken”, aldus Status informatie bepalen vanover eende middel is is bijnamelijk pioen zelden opkweek valt met glyfosaat zijn er tabel ’Overzicht van nagaan.

Verderislijkt Ook bij middelen De Groot. „Want dieonkruidbestrijheeft voor deze teeltstatus moeten lastig. Want wanneer een middel in deze van plantmateriaal dehet teelt onder vaste planten.

Wordtin het etiket die maken dingsmiddelen toegelaten teelt of bijvoorbeeld per merk variaties nog niemand gemaakt.

Eninanders zoudende lijst lang teeltmet toegelaten?

Als ervier ’peaonia’ op er voor de snij gekweekt, dan moet opkweek vanelk pioenrozen’). tegen gras.Of Tegen straat- onbedekte dat je ze meer of minder waarschijnlijk bij we nog van middel de meest actuele middelen etiket staat? ’snijbloemen Alleen al het controleren van de meest recente etiketteksten in de 6 (2015) Ctgb-database kost de nodige tijd.

gras hebben we binnenkort alleen nog Gallant, en dat heeft alleen een toelating in vaste planten.”

een middel een toelating hebben als snijbloemen onbedekte teelt. Om bijvoorbeeld de werkzame stof pro-

>

27

De Boomkwekerij 5 (6 maart 2015) OnkruidPioen.indd 27

Pioen Onkruid-BKW15-4.indd 17

>

17

19-02-15 16:20

26-02-15 16:05

Achtergrond Enkele middelen die wel in de teelt van het uitgangsmateriaal zijn toegestaan, hebben geen toelating in de snijbloementeelt van Paeonia. Kwekers die beide teelten combineren, moeten hier extra alert op zijn.

pyzamide in te zetten kun je in de boomkwekerij en vasteplantenteelt kiezen voor het poeder van Kerb 50W, terwijl in de snijbloementeelt enkel de vloeibare Kerb flo is toegelaten.

Ook bij middelen met glyfosaat zijn er per merk variaties in het etiket die maken dat je ze meer of minder waarschijnlijk bij de bestrijding van onkruid op randen van pioenenakkers zou mogen toepassen.

Naast het geven van goed advies over welke herbiciden kwekers van Paeonia zouden kunnen inzetten, blijkt het ook maatwerk om aan te geven hoe deze middelen het meest effectief zouden kunnen – en mogen – ingezet.

Op de nieuwe etiketten staat steeds nauwkeurig omschreven op welke momenten in de teelt, hoe vaak en in welke doseringen middelen mogen worden toegepast. „Sommige middelen komen in de teelt van pioen beter van pas als ze iets vaker dan voorgeschreven maar met een veel lagere dosering kunnen worden toegepast via het zogenaamde lage-doseringsysteem”, aldus De Groot. „Maar de etiketten die zijn voortgevloeid uit de herettiketering van alle herbiciden maken dat in veel gevallen onmogelijk.”

goede werking van een bodemherbicide heb je vochtige aarde nodig.

Maar bij nat weer kan zo’n middel schade geven door inspoeling, met name langs neuzen die al boven de grond komen”, geeft De Groot als voorbeeld. „En wanneer kun je in een zachte winter als de neuzen van sommige cultivars al voor de jaarwisseling zichtbaar worden nog veilig werken met middelen die je moet toedienen ’voor opkomst’?

De, mede door de weersomstandigheden van de laatste jaren, beperktere kansen op succesvolle onkruidbestrijding maken volgens De Groot dat het benutten van het juiste spuitmoment voorrang moet hebben op andere zaken in de bedrijfsvoering en het privéleven van de pioenenkweker. „Als dat niet kan, betaal je met spuitschade in je gewas of ga je oogsten tussen de onkruiden.”

Emotie en feiten Zowel kwekers als adviseurs als De Groot kijken uit naar een meer eenduidig toelatingsbeleid voor gewasbeschermingsmiddelen. De Groot: „Het gewasbeschermingsbeleid door de overheid lijkt nu meer gebaseerd op emotie dan op feiten.

De onkruidbestrijding bij pioen is maar één voorbeeld van de voortdurende wijzigingen en beperkingen.

Als je hier niet voortdurend studie van blijft maken, begrijp je er al gauw helemaal niks meer van.”

De adviseur verwacht in de toekomst overigens nieuwe toelatingen en verbreding van huidige etiketten van onkruidbestrijdingsmiddelen voor de pioenenteelt. „Ook Aad Vernooy van LTO Glaskracht Nederland maakt zich daar sterk voor. Samen hebben wij al met verschillende fabrikanten constructieve gesprekken hierover gevoerd.” <

Juiste spuitmoment Omdat telers middelen nog maar een beperkt aantal keren mogen inzetten, is de juiste inzet op het goede moment alleen maar belangrijker geworden. Dat geldt ook als een middel een paar keer per teeltcyclus toegepast mag worden. „Voor een

18

Door de zachte winters, komen enkele pioenensoorten de laatste jaren erg vroeg op. Hierdoor wordt het inzetten van herbiciden ’voor opkomst’ erg lastig.

De Boomkwekerij 5 (6 maart 2015)

Pioen Onkruid-BKW15-4.indd 18

26-02-15 16:05

Kwekersrecht

Tekst en Foto: Ketura Haveman

Licentiebureau vraagt aandacht voor illegale planten Licentiebureau Van Vliet New Plants vraagt aandacht voor illegale planten die in de handel zijn. „Kwekers en handel zijn zich er vaak niet van bewust, maar handel in illegaal vermeerderde planten is strafbaar”, aldus eigenaar Sander van Vliet.

Ieder licentiebureau heeft er wel eens mee te maken; illegaal vermeerde planten van een kwekersrechtelijk beschermd soort. Soms gaat het daarbij om iemand die enkele plantjes voor eigen gebruik vermeerderd heeft of enkele planten aanbiedt op een hobbybeurs. „Wettelijk gezien mag dit niet, maar als het om particulieren gaat, kan je er niet vanuit gaan dat ze weten of een soort beschermd is en hoe het met regelgeving op dat gebied zit”, aldus Sander van Vliet. Kwekers en handelaren, oftewel mensen die beroepsmatig in het plantenvak zitten, worden echter wel geacht bekend te zijn met regelgeving omtrent kwekersrecht.

Ook dat blijkt echter niet altijd het geval te zijn. Zo werd in het verleden Prunus lauroceracus ’Anbri’ (Etna) nog wel eens illegaal gekweekt. „Vaak ging het om boeren die een stuk land inplanten met coniferen, kerstbomen of Prunus, om na enkele jaren te verkopen”, vertelt Peter van Rijssen van Plantipp, licentiebureau van dit soort. Om zicht te houden op illegale vermeerdering, laat Plantipp door Naktuinbouw jaarlijks een overzicht maken van de aantallen ’Anbri’ die worden gekweekt. „Wij weten wat er uit is gegeven aan aantal licenties, dus dan kan je snel genoeg zien of die aantallen overeenkomen met wat er daadwerkelijk op het land staat.”

Plantenkennis In de praktijk blijkt dat illegale vermeerdering vooral bij bekende

goedlopende rassen voor problemen zorgt. Van Vliet: „Van alle soorten waarvan wij de licenties beheren, blijkt vooral Hydrangea paniculata ’Limelight’ een probleemsoort als het om illegale vermeerdering gaat.”

Gezien de bekendheid van dit gewas, meent Van Vliet dat het niet om per ongeluk illegaal vermeerde planten gaat. „Kwekers die de planten illegaal vermeerderen zijn strafbaar en dat weten ze ook, maar kwekers of handelaren die de illegaal vermeerderde planten kopen en verkopen zijn ook strafbaar en zij zijn zich niet altijd bewust dat het om illegale planten gaat.” Van Vliet wil deze groep dan ook waarschuwen dat ze alert moeten zijn als ze planten kopen. „In het geval van licentieplanten die wij beheren, kunnen kwekers en handelaren aan de etiketten zien of er licentie afgedragen is. Geen officieel etiket betekent dat er geen licentie is afgedragen.”

Bij andere licentiebureaus is het etiket niet altijd het herkenningspunt of het om legale of illegale planten gaat. Wel is het op de sites van licentiebureaus te zien of een

vermeerderaar of kweker het ras mag vermeerderen. „En bij twijfel kan een kweker of handelaar altijd bellen of mailen. Als ze planten van een bepaald soort willen, zijn wij natuurlijk altijd bereid om even uit te zoeken waar ze de betreffende planten kunnen krijgen”, aldus Van Rijssen.

Als het om kwekersrechtelijk beschermde soorten gaat is dat vaak zichtbaar omdat achter de naam PBR staat, of omdat op de achterzijde van het etiket het Europees kwekersrechtnummer staat.

ACHTERGROND

Licentierassen Kwekers en handelaren, oftewel mensen die beroepsmatig bezig zijn met planten, zijn volgens de wet verplicht om te weten of een plant al dan niet kwekers- of merkenrechtelijk beschermd is. Bij twijfel kan op de site van het Europees kwekersrechtbureau, het CPVO (www.cpvo.europa.eu/main/nl), altijd worden gecontroleerd of een plant kwekersrechtelijk beschermd is en wie de licentiehouder is. De site is echter niet de meest makkelijke site om iets terug te vinden. Bij twijfel of onduidelijkheid adviseren de licentiebureaus daarom even contact met een van hen op te nemen. Zij weten vaak al of een soort beschermd is en wie de licentiehouder is en anders zijn zij altijd bereid om dat uit te zoeken.

< De Boomkwekerij 5 (6 maart 2015)

Licenties.indd 19

19

26-02-15 16:05

579658_.indd 20

2-3-2015 12:15:04

Innovatie

Tekst: Arno Engels Foto: Åssi Plantskydd

Naaldhout coaten tegen kever Het Duitse bosplantsoenbedrijf Schrader beschikt over een robot die naaldhoutgewassen voorziet van een speciale coating, voordat ze naar de bosbouw gaan. De coating beschermt de jonge planten tegen de dennensnuitkever.

De dennensnuitkever (Hylobius abietis), ook wel grote dennensnuitkever genoemd omdat er nog een slanke variant bestaat, wordt in Scandinavië en Duitsland gezien als het gevaarlijkste organisme in de bosbouw. De kever is al heel lang een probleem in die sector, maar dat probleem wordt erger als gevolg van klimaatverandering. Door de vreterij loopt bijvoorbeeld de Zweedse bosbouw miljoenen euro’s schade per jaar op.

De kever vreet het hele groeiseizoen aan naaldhoutsoorten, en extra veel in mei/juni en in augustus/september. Daarbij geeft hij de voorkeur aan jonge planten van Picea abies en Pseudotsuga menziesii. Hij heeft een levenscyclus van één tot twee jaar, maar onder gunstige omstandigheden kunnen er zelfs twee generaties in eenzelfde jaar verschijnen.

Nog meer kans op vraatschade, dus.

Niet meer chemisch Vanuit vroeger werd er voornamelijk gespoten tegen de kever, maar tegenwoordig hebben ook bosbouwers steeds minder chemische middelen voorhanden. Ze hebben bovendien hun bedenkingen bij chemische inzet. Voor aanplant kan je planten wel dompelen in een insecticide, maar dat is handwerk, en daardoor niet goed voor je gezondheid, aldus de gedachtegang in de bosbouw.

In de Zweedse bosbouw is permethrin verboden, daarom zijn alternatieve middelen ontwikkeld. Zo kwam bosbouwbedrijf Sveaskog met

Conniflex: een coating gebaseerd op zand. Sveaskog past Conniflex nu toe op zijn pluggenkwekerij.

Conniflex is alleen geschikt voor plug- of potplanten, aldus Ralf Koether, directeur van bosplantsoenbedrijf Schrader, omdat die planten los van elkaar zijn te behandelen. „Bij gebruik op wortelgoed zullen de planten aan elkaar kleven.”

Schrader kweekt uitsluitend wortelgoed: rond de 100 miljoen planten per jaar. Zweedse bosbouwers zijn de grootste afnemers. Koether zag een betere mogelijkheid in een coating van Norsk Wax: een speciale was die deze Noorse fabrikant samen met de Zweedse landbouwuniversiteit heeft ontwikkeld. De was heeft organische bestanddelen. „In onafhankelijke testen is gebleken dat de was meer dan twee jaar werkt tegen de kever.”

Robot uit autofabriek Er bestond echter nog geen automatiseringssysteem om de was te kunnen toepassen op de miljoenen planten van Schrader. Het bedrijf heeft daarom met het Zweedse Åssi Plantskydd een wasstraat ontwik-

keld. Een robot uit een autofabriek, gekocht via Robotservice.nu, speelt de hoofdrol in deze straat.

Het wortelgoed wordt eerst handmatig op een bufferlijn gelegd.

Daarna pakt de robot een twintigtal planten uit die lijn, en zwenkt naar een plek waar de was erover wordt gesproeid. De gecoate planten worden vervolgens droog geblazen en de robot legt ze op een andere bufferlijn.

Hier pakken medewerkers de planten er vanaf en stapelen ze in kisten of dozen, klaar voor de bosbouw.

Alleen de stammetjes plus de bovenste worteldelen worden met de was bedekt, omdat deze het aantrekkelijkst zijn voor de kever. Het sproeien luistert heel nauw. „De bast moet met minstens 0,6 mm was zijn bedekt, anders beschermt het niet goed. En de was mag niet te warm en niet te koud zijn, anders wordt de bast niet egaal bedekt.”

Afgelopen seizoen werkte de robot voor het eerst bij Schrader. Hij heeft toen één miljoen stuks naaldhout voorzien van was. Dit seizoen wordt de productie opgevoerd. <

De robot werkt op de hoofdlocatie van Schrader, in KöllnReisiek (Pinneberg).

Het automatiseringssysteem is gepatenteerd.

De Boomkwekerij 5 (6 maart 2015)

Duitse wasmachine.indd 21

21

26-02-15 16:05

Tekst en Foto: Arno Engels

Ambachtelijk gezet De eerste zetlingen van Alnus glutinosa ’Aurea’ zijn uit de bakken gehaald. Richard van der Horst, eigenaar van Boomkwekerij en handveredelingsbedrijf Mart Brugel in Oudenbosch, bekijkt ondertussen of ook zetlingen van Liriodendron tulipifera ’Fastigiatum’ mooi zijn vergroeid om eruit te halen. Alle planten zijn een maand geleden gemaakt zoals men dat vroeger alleen maar deed: met jute touw om de kluitjes, en met raffia om de enten. „Het slagingspercentage is goed, daar gaat het ons puur om”, aldus Van der Horst. Na het afharden buiten worden ze half mei in de vollegrond uitgeplant. „Jute en raffia verteren dan vanzelf, dat is nu al bezig.” <

22

De Boomkwekerij 5 (6 maart 2015)

FotoSpread zetlingen.indd 22

26-02-15 16:06

De Boomkwekerij 5 (6 maart 2015)

FotoSpread zetlingen.indd 23

23

26-02-15 16:06

Foto: DLV Plant

Zet middelen in laanbomen op juiste moment in In de laanboomteelt wordt het steeds belangrijker om gewasbeschermingsmiddelen op het juiste moment te spuiten. Dat blijkt uit een proef die DLV heeft uitgevoerd tegen beukenbladluis.

Jeroen van der Meij DLV Plant j.vandermeij@dlvplant.nl

Afgelopen jaar heeft DLV voor drie fabrikanten van gewasbeschermingsmiddelen verschillende strategieĂŤn tegen beukenbladluis onderzocht. De eerste strategie bestond uit een toepassing van VBC Ultra op 11 maart gevolgd door Movento op 1 mei. De tweede strategie was de inzet van twee keer Teppeki (1 mei en 22 mei). De derde strategie was de inzet van twee keer Movento (1 en 15 mei).

De behandelingen zijn vergeleken met een onbehandelde partij.

Het inzetten van twee keer Teppeki gaf het beste resultaat. Het middel is op het juiste moment gespoten. Ook de strategie met twee keer Movento werkte goed. Bij deze strategie kwam wel duidelijk naar voren dat de tweede bespuiting op 15 mei, toen het gewas vol in blad stond, veel effectiever was dan de eerste bespuiting op 1 mei toen 50% van het Fagus-blad was ontluikt. Voor Movento is een goede opname van het middel nodig. De proef laat zien dat Movento niet de beste keuze is als nog niet alle Fagus is uitgelopen. Wacht daarom met Movento tot het gewas volledig in blad staat.

De strategie met VBC Ultra en Movento leverde een minder goed resultaat op. Dit kwam door het te vroeg inzetten van Movento (1 mei). De werking van VBC Ultra zou mogelijk ook sterker zijn op een later tijdstip

in het voorjaar. De VBC Ultra is gespoten in maart, ruim voordat de knoppen van Fagus openkwamen.

Toepassing VBC Ultra In het verleden werd VBC in de winter toegepast. De huidige VBC Ultra is een totaal ander product. Het bevat geen carbolineum, is samengesteld uit verschillende zepen en valt onder de RUB-regeling. Het is veiliger en milieuvriendelijker dan in het verleden.

Hierdoor kan het ook langer worden toegepast. Sterker nog: in de fruitteelt wordt het middel juist als voorjaarstoepassing tegen perenbladvlo geadviseerd, net voor het blad zich ontvouwt. Uit fruitteeltonderzoek blijkt dat de effectiviteit beter is boven de 10°C. Bij een bespuiting komt een filmlaag over de aanwezige insecten en mijten waardoor ze verstikken. Naarmate de temperatuur hoger is, vertonen insecten meer ademhalingsactiviteit en is de werking beter.

Ook voor de inzet van Movento tegen bijvoorbeeld bladgalmuggen is voldoende blad nodig voor een goede opname. En met het mogelijke wegvallen van Vertimec voor de buitenteelt kan het een optie zijn om VBC Ultra op het juiste moment in te zetten tegen perenbladvlo. <

Als er in het najaar nog veel beukenbladluis aanwezig was, kunt u tegen overwinterstadia spuiten met VBC Ultra.

26

De Boomkwekerij 5 (6 maart 2015)

Teeltadvies BKW15-05.indd 26

26-02-15 16:06

579659_.indd 26

2-3-2015 12:15:12

Teeltadvies

Nog best veel onkruid in bos- en haagplantsoen Op veel bos- en haagplantsoenpercelen staat nog redelijk veel onkruid. Voor een schone start in het voorjaar kunt u nu nog een goede winterbespuiting uitvoeren.

Simon van Houwelingen Cultus Agro Advies simonvanhouwelingen@ cultus.nl

Voordat u zaaibedden gaat afdekken tegen vogelschade, is het aan te raden om nog te spuiten tegen opstaand onkruid. Let dan goed op de grootte en het soort onkruid. Zo is straatgras nu moeilijk te bestrijden. Een stevige dosering Finale of Basta leidt vaak tot een teleurstellend resultaat. Basta werkt minder goed op gras dan Finale, gebruik tegen straatgras daarom altijd Finale. Ook kan de concentratie te laag zijn. Zorg voor een 1%-oplossing.

Spuit daarnaast op drogend onkruid. Gras blijft vaak lang nat en kan door verdunning minder middel opnemen. Ook is de lichtintensiteit belangrijker dan temperatuur.

Spuit daarom op een zonnige dag.

Een andere mogelijkheid tegen gras is om Aramo (1-1,5 l/ha) toe te voegen aan Finale.

Aramo mag nog worden gespoten van 1 maart tot 31 mei 2015, dan vervalt de toelating van dit middel. Spuit het boven 5°C. Op veel zaaibedden is het mogelijk om een bodemherbicide in te zetten. Let wel op dat niet alle middelen veilig zijn voor elk gewas.

Ook in vaststaande teelt is soms nog veel onkruid aanwezig, met name straatgras,

wilgenroosje, zandraket, hoornbloem, kleine brandnetel en winterpostelein. Met alleen Finale of Basta kunt u deze niet gericht aanpakken. Tegen straatgras kunt u Kerb Flow (2-2,5 l/ha) toevoegen. Dit middel werkt langzaam via de wortel en doodt het gras uiteindelijk volledig af. De werkingsduur hangt wel sterk af van het tijdstip van inzetten en de temperatuur.

Tegen de andere onkruiden kunt u Linuron/Afalon of Chloor IPC toevoegen. Staat er vooral kleine brandnetel, dan is het toevoegen van Chloor IPC (2 l/ha) een meerwaarde.

Anders kunt u beter Linuron/Afalon (1-1,25 l/ ha) toevoegen. Met een uitvloeier/hechter erbij hecht het spuitmiddel bovendien sneller aan de bodem en werkt langer. Als de onkruiddruk laag is, kunt u met bovengenoemde combinatie, plus Butisan S (1 l/ha), op een later tijdstip onderdoor spuiten.

In de beuken kunt u vanaf dit jaar ook Dual Gold 960 EC inzetten. Dit middel is een breedwerkende bodemherbicide zonder contactwerking, en is veilig bij onderdoor toepassing. Gebruik Dual Gold (1 l/ha) in combinatie met Butisan S (0,5 l/ha). <

Aandachtspunten in heesterteelt Onkruidbestrijding met glyfosaat kunt u verbeteren door bijvoorbeeld fulvinezuur toe te voegen.

Zorg bij bladhoudende heesters op zandgrond voor voldoende magnesium in de bodem.

John Steenbakkers Plant Grow john@plantgrow.nl

Voor de bestrijding van overwinterde onkruiden wordt nu veelal een combinatie ingezet van blad- en bodemherbicide. Als bladherbicide wordt glyfosaat nog veelvuldig gebruikt.

Aan het gebruik van glyfosaat kleven echter nadelen. Bij het in acht nemen van onderstaande aandachtspunten kan het effect van de bespuiting verbeteren en negatieve effecten beperken. Glyfosaat heeft een optimale werking bij een pH van 2,9. Aanzuren van de spuitvloeistof (zeker als het water veel bicarbonaat bevat zoals grond- en kraanwater) zal leiden tot een beter bestrijdingsresultaat.

U kunt de pH verlagen door citroenzuur of azijn toe te voegen.

Voor een betere werking en snellere afbraak van de reststanden van glyfosaat kunt u fulvinezuur toevoegen. Door fulvinezuur worden de afbraakproducten van glyfosaat ingekapseld. Fulvinezuur is een koolstofbron voor het bodemleven. Doordat het bodemleven het fulvinezuur ’opeet’ worden tevens de ingekapselde afbraakproducten van glyfosaat sneller afgebroken. Daarnaast zorgt fulvinezuur voor een beter opname van glyfosaat.

Op zandgronden is vaak een tekort aan magnesium. U kunt de bodemvoorraad structureel op peil brengen door jaarlijks te bemesten met magnesium in carbonaatvorm. In de loop van jaren komt de magnesium voor het gewas beschikbaar. Magnesiumcarbonaat draagt bij aan herstel van de mineralenverhouding in de bodem. Bij de juiste verhouding Ca en Mg wordt ook de opname van fosfaat beter.

Het veel toegepaste kieseriet (met magnesium als magnesiumsulfaat MgSO4) is wateroplosbaar en daardoor wel voor de plant snel beschikbaar, maar spoelt relatief snel uit. Met kieseriet bouwt u echter geen bodemvoorraad op. Het is daarom zaak om de eerste jaren kieseriet te blijven geven, naast magnesiumcarbonaat.

Een onderhoudsbekalking is vaak wenselijk om het calciumgehalte in de bodem op peil te houden. Calcium is belangrijk voor de structuur van de bodem. Het element houdt gronddeeltjes op afstand waardoor poriën ontstaan die de gasuitwisseling bevorderen: zuurstof kan de bodem in, CO2 kan eruit.

Deze CO2 is weer goed voor de groei. < De Boomkwekerij 5 (6 maart 2015)

Teeltadvies BKW15-05.indd 27

27

26-02-15 16:06

579660_.indd 27

2-3-2015 12:46:49

579661_.indd 28

2-3-2015 12:46:57

579666_.indd 29

2-3-2015 12:47:06

Tekst: Ronald Houtman Foto’s: Plants and Pictures

Ongekend

Nu het voorjaar weer in zicht komt, barst ook de bloemenpracht van Magnolia, Prunus en Rhododendron weer los.

Een van de vroeger in het seizoen bloeiende Rhododendron hybriden is ’Ostara’. Deze kleinbloemige Rhododendron heeft een bescheiden formaat maar zeer sterke bloemkleuren.

Rhododendron ’Ostara’

PLUS + Vroege, rijke bloei + Verfijnde uitstraling + Zeer winterhard

MIN - Van nature een wat warrige struik - ’Harde’ bloemkleur wat lastiger te combineren

Tussen het geweld van de grootbloemige Rhododendron en de Japanse azalea wordt de kleinbloemige Rhododendron wel eens vergeten. Geheel ten onrechte overigens; de kleinbloemige soorten en cultivars hebben een veel verfijndere uitstraling en de bloemvormen en kleuren zijn net zo veelzijdig als bij de grootbloemige verwanten. De kleinbloemige Rhododendron is bij uitstek geschikt om toe te passen in combinatie met groenblijvende bodembedekkers, bollen en andere voorjaarsbloeiende heesters en bomen zoals Magnolia. Er zijn soorten, hybriden en cultivars met zacht gekleurde bloemen, maar ook planten met uitzonderlijk hard gekleurde bloemen. Rhododendron ’Ostara’ behoort tot de laatste categorie.

Het is een opgaand groeiende, halfbladverliezende struik met een ietwat grillige, vrij open habitus tot circa 2 - 2,5 m hoogte. De elliptische bladeren zijn tot circa 4,5 cm lang en 1,5 cm breed. Ze zijn donkergroen en voelen ruw aan. Bij wrijven verspreiden ze een sterke maar aangename geur, typisch voor veel kleinbloemige Rhododendron.

De bloemen verschijnen in dichte bolvormige trossen. De knoppen zijn donker purperroze. Afhankelijk van de winterkoude openen de bloemen vanaf begin maart, ongeveer tegelijk met R. ’Praecox’. De bloemen zijn 3,5 - 4,5 cm groot en diep zuurstokroze. Omdat de kleur zo ’hard’ is, kan het gebeuren dat ’Ostara’ wat moeilijker in een ontwerp in te passen is. Vooral combinaties met geel- en roodbloeiende planten kunnen lastig zijn. Door de uitgesproken kleur vindt niet iedereen 'Ostara' mooi. Maar opvallend is die zeker!

naam ’Ostara’ niet geaccepteerd te worden door het International Rhododendron Register en moest de naam veranderd worden in ’Boskoop Ostara’. Deze naam heeft echter nooit opgang gemaakt en later is deze beslissing teruggedraaid, ten faveure van de oorspronkelijke cultivarnaam ’Ostara’.

Dat het een hybride is, is wel duidelijk. Maar over de ouders blijft discussie; soms wordt de plant beschouwd als R. dauricum-hybride, soms als R. mucronulatum-hybride of zelfs -cultivar. Onder deze laatste naam stond de plant in de Japanse inzending op de Floriade 1982.

De vermeerdering geschiedt door zomerstekken en is gewoonlijk probleemloos. Vanwege de ietwat grillige en vrij losse groei verdient het aanbeveling om op jonge(re) leeftijd enige vormsnoei toe te passen.

Hierdoor zullen oudere struiken er beduidend beter uitzien qua vorm. De plant kan vervolgens zowel in pot als in de vollegrond worden afgekweekt. Net zoals alle andere Rhododendron houdt ook R. ’Ostara’ van een voldoende vochtige zure bodem. De bodem moet genoeg doorlatend zijn en de toplaag niet te veel verdicht. Plant ’Ostara’ bij voorkeur op een zonnige tot licht beschaduwde plaats. <

Verwarring over naam ’Ostara’ werd voor het eerst in Europa getoond in de Japanse inzending op de Floriade 1982. Na afloop van de Floriade werd de plant gekocht door enkele Boskoopse boomkwekerijen. Aanvankelijk leek de

30

De Boomkwekerij 5 (6 maart 2015)

Ongekend Rhodo Ostara-BKW15-05.indd 30

26-02-15 16:06

Verre markt

Tekst: Arno Engels Foto’s: Clootwijck Nurseries

Samen bomen verschepen naar China Vanuit Nederland gaan dit voorjaar grote partijen vruchtbomen, handveredelingen, onderstammen en ook machines naar China. De zending is de eerste winst van jarenlang investeren in de Chinese fruitsector. Het gebeurt allemaal door een open consortium dat zijn oorsprong vindt bij voedselindustrieel Hak.

Afgelopen vrijdag zijn bij Van Rijn-de Bruyn de eerste bomen van de grote Nederlandse zending in containers geladen. De wortels zijn uiteraard grondig gespoeld, om te voldoen aan Chinese importeisen.

Liefst 45-50 zeecontainers vol met Nederlandse producten: vruchtbomen, handveredelingen, onderstammen, machines voor de boom- en fruitteelt. Dit alles wordt dit voorjaar verscheept naar de Chinese provincie Shaanxi. Het gebeurt onder regie van Q Solution, een bedrijf dat nauw samenwerkt met Clootwijck Nurseries en diverse leveranciers: Boomkwekerij Van Rijn-de Bruyn (plantmateriaal), Basrijs, Damcon en HSS (machines). Deze bedrijven vormen samen een open consortium.

Alle bomen zijn van standaard Nederlandse kwaliteit: het zijn gecertificeerde en virusvrije knipbomen

met minimaal vijf zijtakken. Ook de onderstammen zijn gecertificeerd en virusvrij. En om de Chinese grens te mogen passeren, worden alle wortels natuurlijk goed schoongespoeld, verzekert Britt van Heteren, manager bij Clootwijck Nurseries. „Chinezen verwachten supergoede bomen.”

Het zijn diverse klanten in China, en die ontvangen veel meer dan louter Nederlands plantmateriaal en machinerie. „Onze bomen zijn best duur voor Chinezen, maar we leveren ook technologie en service mee”, aldus Van Heteren. „Wij geven klanten ook trainingen over boomen fruitteelt. Dat is onze werkwijze.”

Het is de eerste grote zending van het consortium. En er ligt nog veel meer in het verschiet als je Van Heteren beluistert.

1,8 miljard bomen nodig „Het gaat de goede kant op. We leveren nu ook 200-250.000 knipbomen per jaar die in China zijn geproduceerd, maar dat is een klein aantal ten opzichte van de totale behoefte. China wil namelijk de gehele fruitteelt moderniseren, en heeft daarvoor tien jaar lang, 180 miljoen bomen per jaar nodig. Dat hebben we uitgerekend.”

>

De Boomkwekerij 5 (6 maart 2015)

China Clootwijck.indd 31

31

02-03-15 14:48

ACHTERGROND

Hak wereldwijd actief Vanuit de familie Hak is een bedrijvengroep opgezet die over de hele wereld actief is in de voedselverwerkingsindustrie. De groep heet QuaTerNes, heeft het Brabantse Almkerk als thuisbasis en bestaat uit allerlei bedrijven. In China heeft QuaTerNes verschillende joint ventures, zoals met de honingindustrie. Met Chinese partners is bijvoorbeeld ook het Hak Handan Agricultural Park opgezet, voor de fabricage van landbouwmachines.

Clootwijck Nurseries is een dochteronderneming van QuaTerNes. De joint venture in China heet Dalian Green Fruit Tree Nurseries. De zendingen van Nederlands plantmateriaal, alsmede de teelt en begeleiding ervan in China, vinden plaats onder regie van Q Solution. Dit bedrijf wordt geleid door Willem-Jan Hak,

vermaard vanwege hun manier van zakendoen. Ze zijn meesters in het onderhandelen. Communiceren met hen kan lastig zijn, omdat veel Chinezen geen Engels spreken, en veel westerlingen geen Mandarijn. Er zijn nog wel meer hobbels te nemen in het zakendoen met Chinezen. Je hebt er als buitenlands bedrijf sowieso een lokale vestiging nodig en een samenwerking met een Chinese partner.

zoon van Jan Hak. Behalve in China is Clootwijck met partners bezig met fruit(boom) projecten in Marokko, Georgië, Moldavië, Oekraïne en Roemenië. Het bedrijf heeft ook ervaringen met (laan)boomprojecten in Kroatië, Rusland en Turkije.

Totaal 1,8 miljard bomen voor China.

Dat klinkt ongelooflijk, maar de behoefte is volgens Van Heteren wel degelijk zo gigantisch groot. En daar gaat Nederland van profiteren. „In China is veel vraag naar Nederlands plantmateriaal. Eén bedrijf kan zulke aanvragen simpelweg niet aan, maar als groep kan dat wel. Daarom opereren we als een consortium, voor de bv Nederland, want meerdere bedrijven kunnen meedoen.”

Chinezen vinden alles interessant wat uit het buitenland komt, daar staan ze om bekend. Ze zijn ook

Al sinds 1985 in China Ook voor het Nederlandse consortium ging het opzetten van zaken in China niet van een leien dakje.

Van Heteren legt uit dat Clootwijck Nurseries acht jaar geleden is begonnen met het verschepen van bomen; slechts enkele per levering. „Het liep in het begin erg moeizaam. Je moet in China echt goed de weg weten te vinden, om zaken geregeld te krijgen.”

De weg in China was voor Clootwijck Nurseries al wel voor een groot stuk geplaveid. Het bedrijf is namelijk onderdeel van QuaTerNes, een bedrijvengroep die wereldwijd in de voedselverwerkingsindustrie opereert samen met diverse partners (zie kader). Die hele groep is in feite te danken aan de grote ondernemingszin van één man: Jan Hak, telg uit de familie van een van de grootste Europese conservenfabrikanten.

Een container is gearriveerd in China. Vele handen helpen mee om de Nederlandse bomen uit te laden. Op handkarren worden ze naar de plaats van uitplanten gebracht.

32

Achter de oerhollandse reclamezin ’U moet de groenten van Hak hebben’ schuilt dus enorm veel activiteit.

En specifiek China ’moet veel meer van Hak hebben’. Hij zit namelijk al sinds 1985 in de Aziatische grootmacht. Daar heeft hij met Chinese partners al van alles opgezet, waaronder verschillende fabrieken die aardappelen, groenten en fruit verwerken. Recent zelfs een fabriek van tractoren en oogstmachines.

Chinese markt verandert sterk Hak is ook actief in de honingindustrie van Dalian, een havenstad ten noordoosten van China’s hoofdstad Beijing. Via die industrie rolde Hak in de Chinese fruitteelt. Die sector bleek dus toe te zijn aan modernisering. Van Heteren legt uit: „China is het grootst producerende appelland ter wereld, maar de productie is nog traditioneel: bomen staan ver uit elkaar, wat niet te vergelijken is met de hoge Nederlandse plantdichtheid. En Chinezen telen van oudsher alleen maar Fuji.”

Het Chinese fruit is bestemd voor de Chinese markt. Met 1,3 miljard inwoners is die markt gigantisch groot. En die is volgens Van Heteren wel sterk aan het veranderen. „Smaken veranderen. Oudere Chinezen houden meer van zoete en sappige

Met goed vertakte knipbomen die volgens het Nederlandse fruitsysteem worden aangeplant, willen de Chinezen hun appelproductie opvoeren.

De Boomkwekerij 5 (6 maart 2015)

China Clootwijck.indd 32

02-03-15 14:49

Verre markt

Chinezen willen niet meer alleen maar Fuji telen en eten. Ze hebben trek in appels die allang bekend zijn in het Westen, zoals Golden Delicious.

rassen, jongeren kiezen steeds vaker voor zuurdere rassen. China heeft dus niet alleen behoefte aan een hogere productie, maar ook aan meer rassen.”

China haalt weliswaar veel fruit uit andere landen (sinds dit seizoen is bijvoorbeeld import van Nederlandse peren toegestaan), maar de Aziatische grootmacht wil vooral zelfvoorzienend zijn, het grote eigen volk aan het werk houden, en leren van het Westen. Hak zag het moderniseren van de Chinese fruitteelt, met Nederlandse kennis en middelen, daarom als een nieuwe uitdaging.

Demoprojecten aangelegd Via het netwerk dat Hak al in China had opgebouwd, kon Clootwijck Nurseries met haar partners aan de slag. Ze mochten bij Dalian een demonstratiekwekerij en -boomgaard aanleggen. „We hebben een bijzonder goed netwerk in China. Wie goed doet, goed ontmoet”, weet Van Heteren. „En daarbij helpt het dat we op ons kantoor in Almkerk een Chinese collega hebben als aanspreekpunt.”

Het demonstratieproject in Dalian is met hulp van de Nederlandse overheid opgezet, in het kader van PSOM ofwel Programma Samenwerking Opkomende Markten. De benodigde

Chinese zakenpartner werd Dalian Tiansheng Green Food. Hiermee hebben Clootwijck Nurseries, Van Rijnde Bruyn (bomen) en Levarht (fruit) nu een joint venture genaamd Dalian Green Fruit Tree Nurseries.

Dalian ligt in de provincie Liaoning.

Vergelijkbare projecten zijn nu ook in andere Chinese provincies opgezet: in Shaanxi, Hebei, Yunnan, Gansu en in de autonome regio Binnen-Mongolië. Daar heersen verschillende klimatologische omstandigheden. „We zijn nu op elf locaties actief; om te ervaren hoe onze bomen zich per locatie ontwikkelen”, vertelt Van Heteren. De resultaten zijn veelbelovend. „Een jaar na planten hing er bij de meeste rassen al veel fruit aan de bomen. Daar hebben we leuke Chinese reacties op gehad.”

Alleen licentievrije rassen Een project bestaat meestal uit 1.000 knipbomen, in vijf tot tien verschillende rassen. Het zijn vrije rassen. „Clubraseigenaren geven geen toestemming om clubrassen te sturen, want Chinezen hebben moeite om licenties te betalen voor de teelt van rassen.” Over copyright denkt men in China immers andersom: het is een right to copy. Dat lot overkwam al een clubras. „Als je door China reist, kom

je vaak Pink Lady tegen.”

Met bomen van vrije rassen valt evengoed al veel winst te behalen in China, getuige de vloot die het Nederlandse consortium dit voorjaar alvast naar China verscheept.

De jarenlange investeringen in het zakendoen met Chinezen zullen de komende tien jaar nog meer vruchten afwerpen, als China vasthoudt aan het plan om totaal 1,8 miljard bomen aan te planten.

Concurrentie andere landen Maar ook al geeft China aan dat het land, na voedselproducten en machines, ook Nederlandse bomen wil hebben: Nederland is niet het enige land dat wil profiteren van de Chinese fruitslag. Zo wordt vanuit de Cornell University geprobeerd de Chinezen Amerikaanse technologie te verkopen. Ook vanuit Italië is er soortgelijke concurrentie. „Door de concurrentie is het best lastig om klanten in China te overtuigen van onze Nederlandse technologie. Met name bij Chinese professoren, omdat die door de hele wereld reizen en een grote invloed hebben op de teelt in China.” < Lees in het volgende vakblad een artikel over kansen in China voor meerdere boomkwekerijproducten.

< De Boomkwekerij 5 (6 maart 2015)

China Clootwijck.indd 33

33

02-03-15 14:49

Tekst: Ketura Haveman, Foto: Raphaël Drent

Bezorgd afwachten hoe de Russische ha Sommige handelaren en kwekers signaleren al een afnemende vraag uit Rusland. De meerderheid is echter nog in afwachting van wat er de komende twee maanden gaat gebeuren. De verwachtingen zijn in ieder geval niet hoog, want er wordt een krimp van de export naar Rusland verwacht.

In de bloemenhandel werd in januari gesproken over ruim 30% minder export naar Rusland. Bij FloraHolland bespraken kwekers en handel in februari de ontwikkelingen op de Russische markt. De geluiden waren niet positief. Voor cijfers over de boomkwekerijexport is het echter nog te vroeg. Het land is grotendeels nog gehuld in een dikke laag sneeuw en de handel van boomkwekerijproducten moet nog op gang komen.

Half maart tot half mei zijn de acht exportweken voor de boomkwekerij. „Toch durf ik nu al te zeggen dat het geen goed jaar gaat worden”, meent de Russische Evgeny Bardash van Zet-Plant in Opheusden. „Je merkt nu al dat het moeizaam gaat. Zelfs als je de orders heel scherp aanbiedt, blijkt het moeilijk om ze ook daadwerkelijk binnen te halen.” Kwekers signaleren dat orders bij veel bedrijven worden uitgezet voor de laagste prijs.

Sommige gaan al maanden rond, maar tot een koop is het nog steeds niet gekomen. Enkele orders zien kwekers nu weer terug, terwijl ze dezelfde order drie of vier maanden geleden ook kregen.

Roebelkoers Als reden voor de zorgwekkende situatie wordt de koers van de roebel genoemd. De waarde van de Russische munt is in korte tijd sterk gedaald. „De financiële situatie is moeilijk in Rusland. Consumenten hebben minder geld beschikbaar voor luxe producten, omdat door de val van de roebel de kosten van het levensonderhoud als melk en brood sterk zijn toegenomen.”

Volgens Bardash is dat echter niet het enige probleem. „De overheid

34

heroverweegt intussen de investeringen voor openbaar groen die eigenlijk al waren toegezegd. Daardoor gaan orders die eigenlijk al waren besteld, niet of maar ten dele door.”

Bardash verwacht al met al dat de Russische markt sterk zal krimpen ten opzichte van vorig jaar. „Maar aan de andere kant moet ik ook toegeven dat het eigenlijk te vroeg is om daar echt iets zinnigs over te kunnen zeggen, want Russen kopen pas op het moment dat ze het ook daadwerkelijk willen hebben.”

Uitstel Laat beslissen wat ze kopen, gebeurt steeds vaker. Dat signaleert ook Sebastiaan Hoogenraad van Handelskwekerij G. Hoogenraad in Ederveen. „Met regelmaat komen ze hier met de vrachtwagen naartoe en hoor ik pas wat ze willen hebben, op het moment dat ze op het bedrijf staan.

Vooraf een order boeken gebeurt steeds minder.”

De val van de roebel lijkt dat gedrag te versterken. Waar in de vaste planten, kwekers vaak wel van tevoren wisten wat ze in mei richting Rusland moesten versturen, blijft het nu ook angstvallig stil. Orders worden er nauwelijks geschreven. Toch verwachten vasteplantenkwekers wel dat de orders in mei wel gaan komen. „Ze willen de planten uiteindelijk wel hebben, dus verkoop komt er wel. Ik verwacht echter niet dat het dezelfde aantallen zijn, die we vorig jaar hadden”, meent Remy Lubbe van Molter in Noordwijkerhout.

Ook Gerard Heemskerk van Heemskerk Vaste Planten in Noordwijk verwacht dat de export naar Rusland uiteindelijk wel zal lopen. „Alleen de

betaling zal dit jaar wel moeizamer zijn dan andere jaren. Maar dat is niet nieuw, want dat is de laatste jaren al steeds moeilijker.”

Vanwege de moeizame betaling, leveren veel kwekers alleen aan Rusland als er vooraf of bij ophalen betaald wordt. „Daar zijn ze aan gewend en dat levert weinig problemen op. Een Rus komt met een vrachtwagen en contant geld”, weet ook Hoogenraad uit ervaring. Overigens leveren Nederlandse kwekers ook wel op rekening aan Russen, maar dan gaat het vaak om klanten die ze al langer hebben. Ze verwachten echter wel dat het ook bij deze vaste, bekende klanten komend jaar lastiger zal zijn om het geld te krijgen. „Eigenlijk weet je dat als je op rekening levert dit jaar, je een deel van de planten niet betaald zult krijgen”, meent Heemskerk. Het weerhoudt de kweker er overigens niet van om te leveren. „Ik zit met een meerjarige teelt en ik heb ook een, twee, drie

De Boomkwekerij 5 (6 maart 2015)

Rusland.indd 34

02-03-15 14:49

Export

he handel gaat lopen Voor Zet-Plant worden in Opheusden bomen geladen voor export. Het bedrijf is gespecialiseerd in export richting Oost-Europa en Rusland.

geen andere klant. Dus leveren doe ik toch en dan hoop ik dat ik uiteindelijk het merendeel betaald krijg.”

Prognose Het is nog te vroeg voor handel richting Rusland en doordat er relatief weinig orders vooraf worden geschreven, kunnen kwekers moeilijk inschatten hoe de handel gaat lopen. Als hen gevraagd wordt een schatting te maken, lopen de cijfers sterk uiteen. Bardash zegt dat de omzetvermindering voor met name laanbomen wel tot 50% kan oplopen, in de vaste planten wordt voorzichtig een exportdaling van misschien wel 20% genoemd.

Opvallend is overigens dat de leveranciers van stek- en plantgoed verwachten dat de krimp wel zal meevallen. „Als ik mijn afzet richting Rusland stabiel houd, ben ik erg blij.

Ik houd er wel rekening mee dat ik misschien een minnetje maak

ten opzichte van vorig jaar. Maar ik verwacht niet dat mijn afzet sterk zal inkrimpen ten opzichte van vorig jaar en tot en met vorig jaar was Rusland voor ons een groeimarkt”, aldus Hoogenraad.

Frans van Gils van de gelijknamige boomkwekerij in Hulsel verwacht zelfs eerder een lichte groei van de omzet in plaats van een krimping van de afzet. „Van onze kwekerij in Polen horen we heel positieve geluiden. De voorbestellingen zijn positief en momenteel wordt er bijbesteld in plaats van afbesteld. Het lijkt dus een goed jaar te worden.”

Steeds kleinere maten De stabiele tot positieve prognose van de stekleveranciers, lijkt misschien binnen de boomkwekerij en ook sierteeltbreed wars te staan op de ontwikkeling, maar Bardash heeft hier een goede verklaring voor. „Het beleid van Poetin is gericht op de

ontwikkeling van de eigen productie. Het opzetten van binnenlandse kwekerijen wordt momenteel sterk gepromoot vanuit de regering.

Poetin heeft zelfs allerhande subsidies in het leven geroepen om het voor ondernemers eenvoudiger te maken om een kwekerij te starten.

Om zelf te kweken, hebben ze echter wel uitgangsmateriaal nodig en dat halen ze dus uit Nederland en ook uit België.”

Maar de vraag naar kleinere producten heeft niet alleen met eigen productie te maken. Svetlana van Son van Van der Berk Boomkwekerijen merkt op dat de vraag naar steeds kleiner al langer speelt. „Wij zijn gespecialiseerd in grote bomen. Voorheen was daar in Rusland veel vraag naar. Planten richting Rusland waren gemiddeld groter dan elders in Europa. Dat die planten geld kosten, leek geen obstakel. Deze tendens is echter aan het veranderen. Consumenten willen wel bomen en planten, maar hebben daar steeds minder geld voor.

Ze kopen echter niet minder, maar vooral kleinere maten.”

Daarnaast spelen douaneperikelen de grote planten ook parten. „De kosten van douanepapieren voor een volle vrachtwagen kunnen momenteel met wel 30 tot 40% oplopen ten opzichte van enkele maanden geleden. Dat is vooral te wijten aan de omwegen en onofficiële routes die planten afleggen om uiteindelijk Rusland in te komen. Hierdoor kan bij export van grote planten de kostprijs per plant wel erg oplopen.

De vraag naar grote planten zal daardoor verder afnemen, terwijl de vraag naar een maatje kleiner zal groeien. Nou ja, laten we hopen dat de vraag naar die laatste komend voorjaar in ieder geval gelijk blijft”, aldus Bardash. <

De Boomkwekerij 5 (6 maart 2015)

Rusland.indd 35

35

02-03-15 14:49

Tekst en Foto: Guus Wijchman

Export op Frankrijk verloopt moeizame Exporteurs uit Nederland omschrijven de Franse markt vaak als moeilijk.

Concurrenten uit andere landen voelen zich wellicht beter thuis op die markt, maar gemakkelijker is het er de laatste twee jaar voor hen ook niet op geworden. Dat maakten buitenlandse exposanten duidelijk op de Salon du Végétal. De Franse vakbeurs vond medio februari weer plaats in Angers.

Willy De Nolf, de grootste containerteeltkweker van België, geeft op de Salon du Végétal aan dat de crisis in Frankrijk zich met name de laatste twee jaar wreekt in de export. Zijn bedrijf belevert Franse tuincentra, zowel ketens als zelfstandige winkels. Vooral bij de niet-gebonden winkels ziet De Nolf ondernemers die met het bieden van meer service toch nog redelijk scoren.

Los daarvan constateert De Nolf dat de koopkracht onder de Fransen momenteel beduidend minder is dan in het recente verleden. De Franse markt om die reden de rug toekeren, is wat hem betreft geen optie. „Wij hebben nog steeds goede contacten op die markt en onze klanten kopen nog steeds bij ons, ook als het wat minder goed gaat.”

’Transport almaar duurder’ Ook Bruno en Catia Cattaneo uit Albenga, Italië, verwijzen naar de groeiende exportproblemen van de afgelopen twee jaar. Cattaneo belevert tuincentra en groothandelaren in Frankrijk met houtachtige kruiden. Klanten nemen nog steeds af, maar voor lagere prijzen. „Onze prijzen naar boven aanpassen in tijden dat het transport alleen maar duurder wordt, is er niet bij. Wellicht dat we dit jaar nog dezelfde volumes kunnen omzetten als voorgaande jaren, maar de opbrengst zal zonder meer lager uitvallen.”

Cattaneo staat al vijftien jaar op de Salon du Végétal. In het begin was zijn product nog relatief nieuw voor de Franse markt. Het bedrijf nam aanvankelijk deel met nog een paar kwekerijen uit de regio. Inmiddels

36

staan er zeven, acht exposanten uit Albenga. Ook dat illustreert volgens de Cattaneo’s dat het dringen is op die markt.

’Amper voorraad inkopen’ Elisa Innocenti van Innocenti & Mangoni Piante uit eveneens Italië ziet Frankrijk nog steeds als een interessante markt, ook al is die de laatste paar jaar sterk veranderd. „Pakweg tien jaar geleden kochten onze Franse klanten in om hun voorraad op te bouwen en op peil te houden.

Nu doen zij dat merendeels wanneer ze weten dat er voor hun ingekochte materiaal afnemers zijn.”

Die klanten zitten vooral in de sfeer van de aanleg, in zowel de particuliere als de publieke sector. Voor Innocenti is het uitermate belangrijk dat landschapsarchitecten en projectontwikkelaars samen met hun opdrachtgevers naar het bedrijf in Pistoia komen. Om planten uit te zoeken en te bekijken, voor het materiaal daadwerkelijk wordt gekocht. „En dat gebeurt.”

’Grote Franse concurrentie’ Innocenti zegt onomwonden dat de concurrentie met de Franse bedrijven groot is. Dat is voor het bedrijf geen reden om klanten met lagere prijzen te paaien. „Wij gaan die concurrentie aan met onze kwaliteit.”

Eenzelfde geluid is te beluisteren bij Bruns Pflanzen Export. Het Duitse bedrijf werkt samen met aannemers in Frankrijk en schrijft met hen in op Europese aanbestedingen. Voor Bruno Schneider, de Franse vertegenwoordiger van Bruns, is er geen

twijfel. „Je moet weten hoe je je planten verkoopt. Wat ons betreft staat daarbij de kwaliteit voorop. De prijs mag niet bepalen of we een aanbesteding binnenhalen of niet.”

Wanneer Schneider zich uitlaat over de Franse markt, blijkt dat hij in elk probleem een uitdaging ziet. In dat opzicht ziet hij in Frankrijk zeker voldoende uitdagingen.

’Verschil met Duitse afnemer’ Ook het Duitse bedrijf zu Jeddeloh heeft een sterk internationaal georiënteerde troef op de Franse markt in huis. Thorsten Walter heeft twaalf jaar de Franse boomkwekerij Minier in Duitsland vertegenwoordigd.

Sinds vier jaar doet hij min of meer het omgekeerde: Walter is nu de man van zu Jeddeloh in Frankrijk. Hij kent daarom de Duitse en de Franse markt heel goed. Het onderscheid is volgens hem groot. „Ziet de Duitse afnemer een partij planten die hem aanstaat, dan zegt hij: ’Mooi, die wil ik kopen’.

De Franse afnemer zegt mogelijk ook ’mooi,’ maar brengt het gesprek op het persoonlijke vlak. Hij wil eerst degene met wie hij zaken doet, beter leren kennen.”

’Franse focus op grote tuin’ Een ander aspect dat Walter te berde brengt, heeft te maken met veranderingen op de Franse markt. Volgens hem spelen Franse toeleveranciers daar niet echt adequaat op in. In Duitsland heeft volgens Walter de trend naar kleinere tuinen allang tot een omslag geleid bij de Duitse tuincentra. Die hebben hun bakens verzet en leren omgaan met die

De Boomkwekerij 5 (6 maart 2015)

Salon du Vegetal export.indd 36

26-02-15 16:06

Salon du Végétal

zamer minder bomen en 50-60% minder heesters. Of deze percentages minder afzet of minder productie betekenen, dat kon de Spanjaard niet duidelijk maken.

De Spaanse achteruitgang uit zich volgens Cosmed ook in het aantal deelnemers aan de Salon du Végétal.

Een jaar of acht geleden namen nog acht á tien bedrijven uit Galicia deel.

Nu waren er dat slechts vier. „Dit terwijl Spaanse bedrijven zonder export het niet zullen overleven”, zegt hij met grote stelligheid.

’Spaanse teeltkosten lager’

Op de Salon gaven buitenlandse exposanten aan dat zakendoen in Frankrijk niet meevalt. Ook al is er concurrentievoordeel ten opzichte van Nederland, zoals korter transport of lagere teeltkosten.

veranderende markt. „Veel Franse tuincentra zijn nog steeds gefocust op de belevering van de consument met een grote tuin.” Bijdragen aan de draai die nodig is, biedt een bedrijf als zu Jeddeloh kansen, meent Walter. Gemakkelijk is het volgens hem niet. „Je moet vooral veel geduld hebben. Zonder geduld kom je in Frankrijk nergens.”

’Spanje moet exporteren’ Spaanse boomkwekers zullen geduld wellicht niet meer hebben. Het water

staat hen namelijk tot aan de lippen, omdat de Spaanse markt vrijwel stil ligt. Dat geeft José Cosmed van Coplant aan, een samenwerkingsverband van vijf bedrijven uit Galicia, het stukje Spanje ten noorden van Portugal. Coplant biedt een meer Noord-Europees sortiment aan dan veel andere Spaanse collega’s, die voor het overgrote deel in de mediterrane gewassen zitten. „We hebben een Atlantisch aanbod.”

Cosmed zegt dat de Spaanse sector met sprongen achteruit holt. Daarbij hanteert hij percentages van 80%

Boomkwekerijen in Spanje hebben tot op zekere hoogte wel het voordeel van wezenlijk lagere productiekosten, in vergelijking met bijvoorbeeld Frankrijk. Dat voordeel is volgens Cosmed vooral te merken bij het mediterrane sortiment. „Ons Atlantische sortiment kent dat voordeel veel minder.”

Ook Kris Hester van de Belgische boomkwekerij Van Hulle B&C verwijst naar de problemen op de Spaanse markt. Van Hulle B&C exporteert met name bos- en haagplantsoen. In Spanje ligt de aanleg praktisch stil. Met Frankrijk ligt dat anders, al is de Franse markt er een stuk problematischer op geworden. „Catalogusprijzen zijn momenteel moeilijk te realiseren”, zegt Hester.

Toch deelnemen aan de Salon du Végétal is voor hem min of meer een vanzelfsprekendheid. „Ook in lastiger tijden moet je je gezicht laten zien. Misschien zelfs juist nu.”

’Franse herkomsten gevraagd’ Een bijkomend probleem is volgens Hester de neiging van steeds meer Franse afnemers, om naar herkomsten uit Frankrijk te vragen. De situatie is volgens de Belg nog niet te vergelijken met de Duitse bos- en haagplantsoenmarkt, maar een tendens in die richting is wel merkbaar op de Franse markt. < De Boomkwekerij 5 (6 maart 2015)

Salon du Vegetal export.indd 37

37

26-02-15 16:06

Salon du Végétal

Tekst en Foto’s: Guus Wijchman

Noviteiten op de Salon Het beste nieuwe boomkwekerijproduct op de Salon du Végétal was Campsis x tagliabuana Orangeade. In de noviteitenkeuring van de Franse vakbeurs viel ook nog een mobiele fotostudio op.

Campsis x tagliabuana ’Tracamp’ (Orangeade) won op de Salon als enige een gouden medaille in de keuringscategorie ’boomkwekerij’. De klimplant was ingezonden door winner Pépinières Travers. Zilver ging naar Clematis x ’Maria Sklodowska Curie’, ingezonden door Pépinières Javoy Plantes. Twee inzendingen wonnen brons: Hydrangea paniculata ’Renba’ (Fraise Melba) van Pépinières Renault, en Hebe ’Tull 303’ (Rhubarb &

De Belgische boomkweker Pierre Demesmaeker toont zijn uitvinding om beter productfoto’s te kunnen maken op het bedrijf: de FotoCCar.

38

Campsis x tagliabuana ’Tracamp’ (Orangeade).

Custard) ingezonden door Solutions Jeunes Plants.

In buitenland al bekroond De meeste van deze medaillewinnaars zijn de afgelopen maanden of jaren al op tournee geweest in Europa en hebben onderscheidingen geoogst op andere vakbeurzen.

Zo won Campsis Orangeade vorig jaar brons op Plantarium. Zowel deze

In de keuringscategorie ’nietplantaardige producten’ kreeg FotoCCar een speciale vermelding. Het is een mobiele fotostudio gebouwd op een CC-kar, uitgevonden door de Belgische kweker Pierre Demesmaeker.

Met de FotoCCar wil hij collega’s in staat stellen betere (digitale) foto’s van hun producten te maken. Hij stoorde zich al geruime tijd aan foto’s waarop kwekers laten zien hoe groot hun planten zijn. Knullig, aldus Demesmaeker. De markt vereist juist een professionele presentatie.

Voor de FotoCCar liet Demesmaeker zich inspireren door iemand die polyester elementen produceerde voor douchecabines. Daarin zag hij de mogelijkheid om met een meetlat erin gemonteerd,

Campsis als Hydrangea Fraise Melba maakt deel uit van de portfolio van het Franse licentiebureau Sapho.

Clematis ’Maria Sklodowska Curie’ komt oorspronkelijk uit de stal van de Poolse Clematis-veredelaar Szczepan Marczynski. Hebe Rhubarb & Custard tenslotte is gewonnen door Tully Nurseries uit Ierland.

Deze Hebe was al in 2013 de beste noviteit van de Britse HTA National Plant Show.

een achtergrond te creëren voor goede en letterlijk maatgevende foto’s.

Omdat polyester stof aantrekt en te gemakkelijk breekt, stapte Demesmaeker over op aluminimum. Wel duurder, maar op de kwekerij wel zo praktisch, redeneerde hij.

Vervolgens verfijnde hij het concept steeds verder. Vorig jaar toonde hij op de IPM al een prototype. Het concept op de Salon is vrijwel uitontwikkeld.

’Mogelijke rol bij beeldveilen’ Demesmaeker heeft inmiddels tien FotoCCars verkocht, waarvan zes aan bedrijven in Nederland. FloraHolland en Landgard tonen duidelijke belangstelling. „Vanuit Flora-

Holland is zelfs voorzichtig geopperd dat dit concept een rol kan spelen bij beeldveilen.”

De achtergrond van de FotoCCar is in wit of grijs leverbaar. De versies leveren verschillende kwaliteiten foto’s op. Tegen een grijze achtergrond komen planten doorgaans mooier in beeld, aldus Demesmaeker. Op GrootGroenPlus 2015 lanceert hij een blauwe achtergrond.

Er zijn diverse accessoires mogelijk, zoals een meetlat voor gebruik op de vollegrond.

Die lat is gemakkelijk aan de steel van een spade te bevestigen. Voor het fotograferen van bos- en haagplantsoen is een aparte steunplaat mogelijk.

Een volledig opgetuigde FotoCCar kost rond €650. <

De Boomkwekerij 5 (6 maart 2015)

Salon du Vegetal noviteiten.indd 38

26-02-15 16:06

Veiling

Tekst: Ron Barendse Beeld: Diseno vormgeving

Boomkwekerijomzet van veilingen steeg in 2014 De omzet in boomkwekerijproducten van de veilingen FloraHolland, RheinMaas en Plantion liet in 2014 een stijging zien ten opzichte van 2013. Voor FloraHolland en Plantion geldt dat de omzet in 2014 nog wel achter bleef op de omzet in 2012.

150

120

Bomen, heesters, klimplanten 124,8

Vaste planten

Coniferen

124,2

Omzet Rhein-Maas stijgt 9,3%

90

71,4

60

75

30

0

2013

Omzet van de belangrijkste productgroepen boomkwekerij van FloraHolland in 2013 - 2014 (x €1 miljoen).

Bron: FloraHolland

2014

visueel aantrekkelijke producten rond de €400 miljoen ligt waardoor het marktaandeel van de veiling hierbij uitkomt rond de 55%.

2013

2014

De omzet in boomkwekerijproducten steeg vorig jaar op alle drie veilingen: FloraHolland (+1%), Veiling RheinMaas (+9,3%) en Plantion (1,7%). Bij FloraHolland steeg de omzet (klok en bemiddeling) in boomkwekerijproducten van €214,7 miljoen in 2013 naar €216,8 miljoen in 2014.

De veiling spreekt daarmee van een positief resultaat in een krimpende markt. De omzet had in 2013 een forse omzetdaling laten zien die werd toegeschreven aan het koude voorjaar.

Toch kon deze omzetdaling in 2014 niet worden goedgemaakt. De omzet lag in 2014 nog altijd €12,2 miljoen lager dan de boomkwekerijomzet in 2012 die in dat jaar uitkwam op €229 miljoen. De omzetdaling is vooral te verklaren door lagere middenprijzen.

Het totaal aangevoerde aantal stuks boomkwekerijproducten was in 2014 met 139,3 miljoen groter dan de 138,2

18,4

17,6

2013

2014

miljoen stuks die in 2012 werden aangevoerd.

Dat de boomkwekerijomzet in 2014 een positief resultaat liet zien was vooral te danken aan de productgroep Vaste planten die 5% steeg. Van de productgroepen Coniferen(-4,6%) en Bomen, heesters, klimplanten (-0,5%) daalde de veilingomzet.

Minder directe stromen Bij FloraHolland is bij bloemen en planten de tendens dat klokverkoop afneemt en de omzet via directe stromen toeneemt. Maar deze ontwikkeling ging in 2014 niet op voor boomkwekerijproducten. Het aandeel van klokverkoop lag in in 2012 en 2013 op 37,5% maar in 2014 steeg dit aandeel naar 39%. Het aandeel van directe stromen kwam in 2014 uit op 61%.

FloraHolland gaat ervan uit dat de Nederlandse productie van

De boomkwekerijomzet (klok en bemiddeling) van Veiling Rhein-Maas steeg van €48,3 miljoen in 2013 naar €52,8 miljoen in 2014. De omzet via bemiddeling (Klokservice RheinMaas) steeg hierbij met 85% van €1,5 miljoen naar €2,9 miljoen. Vooral grote klanten kiezen er volgens de veiling voor om hun product vooraf vast te leggen. De bemiddelingsomzet van Veiling Rhein-Maas is relatief laag omdat vooral de moederbedrijven FloraHolland en Landgard bemiddelingsomzet voor hun rekening nemen.

De omzet van de productgroep Coniferen steeg het hardst en kwam uit op €3 miljoen(+26%). Deze stijging komt voor een belangrijk deel door de goede verkoop van Picea in het najaar. De productgroep Bomen, heesters, klimplanten kwam uit op €25,3 miljoen (+6,7%). De productgroep Vaste planten noteerde een omzet van €24,5 miljoen (+10%) terwijl het klokaanbod van deze productgroep juist flink lager lag dan het voorgaande jaar (-17%).

Omzet Plantion +1,7% De boomkwekerijomzet van Plantion steeg in 2014 met 1,7% en kwam uit op €9,1 miljoen. Hiervan was de bemiddelingsomzet €4,6 miljoen (+1,3%), de klokomzet €3 miljoen (+1,9%) en deed het Groencentrum €1,4 miljoen (+2,7%) omzet. In 2012 bedroeg de boomkwekerijomzet €9,9 miljoen. <

De Boomkwekerij 5 (6 maart 2015)

Veilingcijfers.indd 39

39

26-02-15 16:07

Foto’s: Arno Engels, Intratuin Olen

P RO D U C TA N A LYS E

Markt Laburnum is beperkt maar veelzijdig De markt voor Laburnum is beperkt maar kwekers die vorig jaar een goed product leverbaar hadden, konden dat ook goed verkopen. De goudenregen zal volgens kwekers nooit een groot product worden, daarvoor kent de boom te veel teelttechnische nadelen.

Van de Laburnum die op de markt komt, is de cultivar Laburnum x watereri ’Vossii’ verreweg de belangrijkste.

Het aanbod lijkt wat minder dan bijvoorbeeld een paar jaar geleden en dat heeft volgens kwekers vorig jaar geleid tot een goede prijsvorming.

Er vallen volgens kwekers de laatste jaren meer kwekers af dan dat er bij komen en dat heeft volgens hen veelal teelttechnische redenen.

Kwekers noemen de goudenregen toch vooral een lastig ding om te ver-

blijft. Maar dat zorgde er wel voor dat kwekers die goede planten leverbaar hadden, vorig jaar tevreden waren over de prijsvorming. Laburnum vindt z’n weg naar binnen- en buitenlandse tuincentra. Ook komt de plant bij hoveniers terecht. En juist dit veelzijdige klantenpakket wordt door kwekers als een blijvend voordeel voor Laburnum gezien. <

HANDELSSTEMMING

HOE LOOPT HET?

Vroeg voorjaar voor Italiaanse kwekers

’Enige nervositeit op Duitse markt’

Een aantal Italiaanse kwekers geeft aan redelijk tevreden te zijn over de bestellingen aan het begin van het seizoen. Het lijkt er volgens kwekers dan ook op dat dit jaar iets beter begint dan vorig jaar. Het relatief mooie weer speelt hierbij volgens hen een rol.

Het blijft altijd koffiedik kijken waarom handel op een bepaald moment wel of niet loopt en dat geldt volgens kwekers ook voor de handel vanuit Italië. De Belg Maarten Delvaeye van Giorgio Tesi Group heeft het idee dat Nederlandse en Belgische tuincentra momenteel met meer vertrouwen het voorjaar ingaan dan voorgaande jaren. „Er komen op onze Italiaanse kwekerijen nu (eind februari, red.) veel klanten langs en in vergelijking met vorig jaar gaan er nu ook al meer vrachtauto’s met bomen weg.” Het gaat hierbij om een breed sortiment, maar volgens Delvaeye doen met name Photinia van 1,50 m, bolcatalpa en bloeiende Viburnum tinus in 18 tot 30 l-container het goed.

Ook Johan Verbruggen van Vannucci

40

meerderen, maar ook om te kweken.

Als een van de redenen wordt genoemd de beschikbaarheid van een steeds beperkter middelenpakket waardoor kopstekers een toenemend probleem vormen. Deze kopstekers worden veroorzaakt door insecten maar ook door schimmels die voor groeiremming van de plant zorgen.

Een andere reden waarom het aanbod is gedaald is de strenge vorst van een aantal jaar geleden. Door vorstschade die de plant op een aantal kwekerijen heeft opgelopen, is de productie nog steeds niet op het peil van een paar jaar geleden. Bovendien lijken volgens een Boskoopse kweker ook hazen de plant erg lekker te vinden terwijl een andere kweker vorig jaar last had van waterschade.

Het zijn allemaal redenen waarom de productie van Laburnum beperkt

Piante ziet dat het seizoen best goed is begonnen en hierin speelt volgens hem het relatief goede weer ook een rol. „We verkopen veel bomen in het duurdere segment en klanten willen deze vaak persoonlijk komen bekijken. In januari en februari is het in verhouding heel mooi weer geweest.

Hierdoor is het voor klanten prettiger om de kwekerij te bezoeken en dat maakt voor mij de verkoop ook wat makkelijker.”

Tom le Loux van Magni Piante noemt de handelsstemming binnen Europa vergelijkbaar met vorig jaar. „Engeland doet het misschien iets beter, maar Nederlandse klanten vind ik nog steeds wel afwachtend.

Gemiddeld lijkt dit jaar qua handelsstemming op vorig jaar.”

De handel in uitgangsmateriaal staat momenteel nog op een laag pitje. Italiaanse bedrijven zeggen zich pas te oriënteren op het kopen van uitgangsmateriaal bij bijvoorbeeld Nederlandse kwekers vanaf het voorjaar en de zomer. <

Handel in week

8

Peter van der Heiden, H&B Plant

’Flinke aanloop bij tuincentra’ Handel in week

9

Eric Kessels, Arie Bouman Tuinplanten

Lees van bovenstaande handelaren de volledige tekst - over hoe de handel volgens hen loopt - op deboomkwekerij.nl

De Boomkwekerij 5 (6 maart 2015)

Markt en Afzet BKW15-05.indd 40

02-03-15 14:49

Markt & Afzet P RO D U C TA N A LYS E

Metasequoia blijft nicheproduct Iedereen in de groene sector kent Metasequoia en velen vinden deze naaldverliezende conifeer ook mooi om te zien, maar de markt voor het product is klein. In de handel wordt eerder minder dan meer gevraagd naar de bekendste M. glyptostroboides. Vraag naar diverse cultivars komt alleen van sortimentskenners.

Metasequoia glyptostroboides was in 2010 nog verkozen tot Boom van het Jaar, omdat destijds ’Bomen voor schone lucht’ het thema was en omdat de boom fijnstof afvangt.

De titel was bedoeld om de boom extra te promoten bij gebruikers in Nederland, maar in de afzet lijkt het weinig te hebben opgeleverd. Kwekers en handelaren geven althans aan dat er al weinig vraag was naar M. glyptostroboides, en dat die vraag

de laatste jaren juist aan het dalen is.

Omdat gebruikers de nadelen inzien van de boom langs straten: hij groeit van onderuit vrij breed en vraagt daarom de ruimte, terwijl de naaldval in het najaar als hinderlijk wordt ervaren. M. glyptostroboides kun je wel goed snoeien, maar gemeenten bezuinigen juist op onderhoud.

Door de geringe vraag is het aanbod navenant. De zaadhandel verkoopt elk seizoen slechts een kleine hoeveelheid zaad voor de opkweek.

Het geënte sortiment is divers en omvat bijvoorbeeld de witbonte ’White Spot’, de blauwgroene ’Blue Ish’ en de zuilvormige ’Sheridan Spire’. In de bomenhandel wordt echter het meest gevraagd naar de gele ’Ogon’ (Goldrush) en de dwergvorm ’Matthaei’. Veel afnemers lijken

niet alleen onbekend te zijn met het sortiment. Ze verwarren M. glyptostroboides (Chinese moerascipres of watercipres) ook geregeld met Taxodium distichum (moerascipres), omdat de bomen – zeker ’s zomers – sterk op elkaar lijken. <

LANGS DE KASSA

René Van Doninck:

‘De levende tuin is in opmars’ Naam bedrijf:

Intratuin Olen Locatie:

Olen (B) Medewerkers:

40 - 45

Wat verkoopt u nu vooral aan boomkwekerijproducten? „Veel Helleborus en daarnaast vooral gangbare bodembedekkers zoals Pachysandra en Vinca. In België komt de tijd van de krulwilg er weer aan, omdat die als paasboom wordt gebruikt. We verkopen ze als plant en als losse takken. De krulhazelaar

wordt er ook voor gebruikt maar in mindere mate, want die groeien traag.”

Neemt u dit voorjaar nog nieuwigheden op in uw assortiment? „Nee. We hebben het er wel over gehad, maar speciale soorten verkopen altijd moeilijk omdat ze vaak

duurder zijn. Er komen een paar klanten op af. Magical-hortensia doet het wel erg goed en ook pluimhortensia - wij noemen het ’schapenkoppen’ - verkoopt goed. Verder is bijvoorbeeld een combinatie van boomschors, grassen – die zie je meer en meer – en Rhododendron, mits je genoeg schaduw hebt, echt iets van nu.”

Zijn in België nog bepaalde kleuren populair in de borders? „Nee, niet echt. De levende tuin is in opmars, met beestjes, vlinders, insecten. En ook zoiets: de vierkante meter tuin, met kruiden en groenten.”

Wat vinden uw klanten belangrijk bij de aankoop van tuinplanten? „Producten moeten goed worden gepresenteerd en er moet uitleg bij worden gegeven. Als een fruitboom bestuiving nodig heeft om vruchten te kunnen dragen bijvoorbeeld, moet je dat er wel bij zetten.” < De Boomkwekerij 5 (6 maart 2015)

Markt en Afzet BKW15-05.indd 41

41

02-03-15 14:49

Vervolg LTO-actieplannen Het LTO-actieplan Schoner, Groener, Beter bevat voor alle plantaardige sectoren maatregelen om emissies van gewasbeschermingsmiddelen te verminderen. Voor de emissieroute via water zijn veel maatregelen ook opgenomen in het LTO-Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). De uitvoering van beide plannen wil LTO gecombineerd oppakken. De regionale LTO-organisaties zetten zich volop

in om te zorgen dat in de provinciale verordeningen voor de POP-3 gelden voldoende ruimte wordt vrijgemaakt voor maatregelen.

Aan welke maatregelen moet u dan denken? Voor de boomteelt gaat het daarbij om fysieke maatregelen op het eigen bedrijf of in uw gebied, en om maatregelen die kennisoverdracht en kennisopbouw binnen de sector bevorderen.

De Iepenwacht Website degroenestad.nl wordt regelmatig gevuld met nieuwe onderzoeksresultaten wereldwijd waarin de positieve bijdragen van groen - uw product - centraal staan. Daarnaast worden producten onder de aandacht gebracht, die beheerders van groen handige informatie geven. Deze producten kunt u natuurlijk ook in uw communicatie gebruiken. Kijk daarvoor eens regelmatig op de website.

Onlangs is er bijvoorbeeld een artikel geplaatst over de Iepenwacht. De Iepenwacht is een samenwerkingsverband van verschillende organisaties voor het behoud van de iep in ons

land en heeft afdelingen in Friesland, Groningen en Zuid-Holland. Het doel is de instandhouding van de boom tegen aanvaardbare kosten. Binnen de Iepenwacht werken verschillende partijen, zoals gemeenten, provincie en private beheerders nauw samen.

Samen bestrijden zij de iepziekte en zorgen zij voor nieuwe aanwas van iepen in het straatbeeld.

De Iepenwacht heeft het boekje ’Handleiding Goed Iepenbeheer’ uitgebracht, dat vol staat met praktische richtlijnen. Het boekje kunt u downloaden.

Tariefstelling Naktuinbouw De LTO-vakgroep voert veelvuldig overleg met de Naktuinbouw over de tariefstelling. In de aanstaande bestuursvergadering van Naktuinbouw in mei worden enkele modellen behandeld, waarbij zaken als nge’s, uren en areaalbijdrage aan de orde komen.

Naast de tariefstelling zijn er discussies over de toekomstige rol en positie van Naktuinbouw. Dit betekent dat er

moet worden nagedacht over aspecten die sectoraal van belang of verplicht geregeld zijn, en vrijwillige systemen waar de markt zelf voor kan kiezen (zoals SelectPlant). Voor boomteelt worden deze discussies niet alleen binnen LTO gevoerd, maar binnen de Raad voor de Boomkwekerij ook afgestemd met Anthos.

Deze bijdrage valt onder de redactionele verantwoordelijkheid van de LTO Vakgroep Bomen en Vaste planten. Voor informatie: (073) 2173263, e-mail: helma.hoff@zlto.nl., www.lto.nl.

42

Even voorstellen: Arnold van Berkel En dan krijg je opeens een mailtje of je een column voor De Boomkwekerij wilt inleveren want LTO Noord is aan de beurt. Naast Henk Raaijmakers en Jan Veltmans wordt nu ook van mij verwacht dat ik regelmatig iets schrijf.

En ik… ik ben dus Arnold van Berkel, vaste plantenkweker in het hart van de Bollenstreek. Samen met mijn broer run ik in Hillegom een kwekerij van vaste planten, landplanten om wat preciezer te zijn. Daarnaast doe ik al jaren ’wat’ bestuurswerk. Begonnen in de commissie vaste planten van de WLTO, die opgegaan is in de Vereniging van Vasteplantenkwekers. En die nu de cultuurgroep vaste planten binnen de landelijke vakgroep is. Daar is het voorzitterschap van de Kring ’Vaste planten en bomen’ van de NBvB later bijgekomen, beter bekend als Kring West. Door die functie ben ik terechtgekomen in het bestuur van de regionale vakgroep Bomen en vaste planten van LTO Noord. Door het stoppen van Peter Bontekoe met zijn bestuurswerk moest er iemand van de regionale vakgroep naar de landelijke vakgroep en dat heb ik op me genomen. In de vakgroep hebben we de taken nu zo verdeeld dat Henk Raaijmakers het voorzitterschap op zich neemt. Ad interim wel te verstaan, want zodra er meer duidelijkheid is over een nieuwe definitieve voorzitter voor de vakgroep zal er een nieuwe verdeling van de taken komen. Een aantal zaken voor de landelijke vakgroep behartig ik al enige tijd zoals het knolcyperus overleg en sinds half vorig jaar het equivalentie dossier, een onderdeel vanuit het 5e Actieprogramma Nitraatrichtlijn. Een zeker niet eenvoudig dossier met de nodige hoofdbrekens hoe het één en ander te onderbouwen. U zal daar de komende tijd nog wel eens iets over horen of lezen.

Ik hoop op een vruchtbare samenwerking met de overige vakgroepleden en ben nu alvast blij dat ik aan het eind van mijn eerste column gekomen ben. Tot een volgende keer!

Arnold van Berkel

Bestuurslid Voorzitter LTO Vakgroep Bomen LTO Vakgroep Bomen en Vaste planten en Vaste planten

De Boomkwekerij 5 (6 maart 2015)

LTO-BKW15-5.indd 42

02-03-15 14:49

Service

Foto: Wendy Venhorst

BEDRIJFSNIEUWS

VAKTAAL

Overheid helpt bij markttoegang Het ministerie van Economische Zaken heeft een nieuwe website gelanceerd waarop agrarische ondernemers allerlei informatie vinden over zakendoen in het buitenland.

Agroberichtenbuitenland.nl biedt een overzicht van het Landbouwradennetwerk. Dit is actief vanuit Nederlandse ambassades en consulaten in 42 verschillende landen.

Exporteurs kunnen hier terecht voor ondersteuning op gebied van markttoegang.

De site geeft tevens nieuws over bepaalde ontwikkelingen in een land, over gerealiseerde marktonderzoeken, of over aankomende vakbeurzen. Ook is er informatie over wetten en regels die bij internationaal ondernemen gelden. Daarnaast worden adviezen gegeven bij zakendoen.

Buxus-symposium Erfgoedhoveniers De Vereniging van Erfgoedhoveniers houdt op 30 maart het symposium ’De Toekomst van Buxus’. Dit vindt plaats van 13.00 tot 17.00 uur op Paleis Het Loo in Apeldoorn.

Aan de orde komen onder andere de volgende vragen: Is er toekomst voor Buxus? Hoe bestrijden we ziektes?

Wat zijn de ervaringen van de tuinbaas van Het Loo met het vervangen van Buxus door Ilex crenata?

Aanmelden kan via www.erfgoedhoveniers.nl. De kosten zijn €75 per persoon.

AGENDA Binnenland 17 en 18 maart Verkoopbeurs

Lagenbeurs Plantion, Ede plantion.nl 17 t/m 19 maart Presentatiedagen Floralis, Boskoop floralisboskoop.nl 18 en 19 maart Verkoopbeurs Seasonal Trade Fair, Naaldwijk floraholland.com 31 maart Workshop Kwaliteit van boomkwekerijgewassen, Ochten naktuinbouw.nl

Buitenland 7 t/m 15 maart Tuinbouw-vak-

beurs Ortogiardino, Pordenone, Italië ortogiardinopordenone.it 11 t/m 13 maart Vakbeurs Hortikultura, Belgrado, Servië tradeshow.tradekey.com 11 t/m 15 maart Tuinbeurs Giardina, Zürich, Zwitserland giardina.ch 11 t/m 17 maart Tuintentoonstel-

Meer informatie op: DeBoomkwekerij.nl/Tips

ling Garten München, Duitsland garten-muenchen.de 13 t/m 15 maart Handelsbeurs Flora, Celje, Slovenië ce-sejem.si 13 t/m 15 maart Tuinbeurs Gartenträume, Bremen, Duitsland gartentraeume.com 18 en 19 maart Handelsbeurs Greentec, Tampereen, Finland tampereenmessut.fi 19 t/m 22 maart Vakbeurs For Garden, Praag, Tsjechië for-garden.cz 20 t/m 22 maart Tuinbeurs Gartenträume, Rheinberg, Duitsland gartentraeume.com 20 t/m 22 maart Tuinbeurs Blühendes Österreich, Wels, Oostenrijk gartenmesse.at 25 t/m 27 maart Vakbeurs Hortiflora, Addis Abeba, Ethiopië hppexhibitions.com

Bijdragen

Bijdragen voor de service-pagina’s kunnen worden gestuurd naar Redactie ‘De Boomkwekerij’, Postbus 9324, 2300 PH Leiden, e-mail: boomkwekerij@hortipoint.nl.

Jurgen Baks Leeftijd: 37 Opleiding: mtus in Nijmegen Bedrijf: Boomkwekerij Jurgen Baks

Je kweekt vooral bomen voor particuliere tuinen? „Bij overheden wordt vaak gewerkt met inschrijvingen en is de prijs doorslaggevend. Dat wil ik niet; ik wil kwaliteit leveren. De meeste soorten koop ik als plantgoed in, veredel ik zelf en kweek ik af. Dat duurt langer, maar is goedkoper en bovendien kun je dan de kwaliteit in de gaten houden.”

Ben je al lang voor jezelf bezig? „Tot 2013 heb ik bij een kweker in de buurt gewerkt. Maar ik kweek al vanaf 2002 bomen op een stukje grond bij mijn ouders thuis. Sinds 2013 richt ik me helemaal op mijn eigen bedrijf. Dat gaat op zich goed, maar ik kan er nog niet volledig van leven. Daarom verhuur ik mezelf als ZZP’er en leg ik in de zomer onder andere kunstgrasvelden aan.”

Hoe loopt de afzet? „De kleinere maten lopen prima, de grotere maten vallen nog steeds tegen. De kracht en tegelijkertijd de narigheid van internet is dat het heel makkelijk is om twintig aanvragen te doen. Er wordt daarbij nauwelijks naar kwaliteit gekeken.”

Wat wil de consument? „Ik weet vooral wat ze niet willen: bont blad! Dat verkoopt voor geen

Plaats: Lievelde Sortiment: kleinblijvende bomen tot 20/25 Oppervlakte: 2 ha

meter. Ook vormbomen zijn lang niet meer zo populair, omdat iedereen ze heeft staan. Mensen willen zich onderscheiden. Daarnaast willen ze een makkelijke boom die niet te groot wordt en geen stoeptegels omhoogduwt.”

Je gebruikt nauwelijks chemische middelen? „Klopt, ik streef ernaar om geen middelen toe te passen. Maar ik ben niet gecertificeerd. Mocht de nood aan de man zijn, dan wil ik wel iets kunnen. Op zich gaat het prima; het is een kwestie van bijhouden. Ook hangen hier veertig vogelhuisjes en wil ik dit voorjaar insectenhotels gaan maken van oude stokken.”

Wat doe je behalve bomen kweken nog meer graag? „Ik vind het leuk om met sociale media bezig te zijn. Of ik er echt klanten mee binnenhaal, weet ik niet. Maar het is wel goed om te laten weten dat je er bent.

Tegelijkertijd blijf je op de hoogte van wat er gebeurt in de sector.

Wat ik zoal online zet? De dingen die ik doe en bijzondere dingen. Zo hadden we laatst een wallaby in de kwekerij. We hadden geen idee waar die vandaan kwam en kregen hem ook niet te pakken. Maar de foto’s hebben we online gezet!”

De Boomkwekerij 5 (6 maart 2015)

Service rechterpag-BKW15-05.indd 43

43

02-03-15 14:49

gekorrelde kalkmeststof - calciumcarbonaat (NW 50)

www.dcm-info.com

Te laag calcium of grond te zuur?

Als een bodemanalyse uitwijst dat calcium en/of pH te laag is op uw perceel, raden wij u aan om vlak voor het voorjaar DCM Fossiele Zeewierkalk Korrel te strooien.

DCM Fossiele zeewierkalk Korrel is zacht, werkt snel en bevat 45% CaO, 4% MgO en heeft een neutraliserende waarde van 50.

De beste oplossing voor een voorjaarstoepassing!

Aldert Engelsman • Zuid-Holland, Zeeland 06-236 89 287 • a.engelsman@dcmnederland.com Andre de Ridder • Noord-Holland, Groningen, Friesland, Drenthe, Overijssel, Gelderland, Flevoland • 06-513 10 492 • a.deridder@dcmnederland.com Michel Jongenelen • Noord-Brabant, Limburg, Utrecht 06-105 56 403 • m.jongenelen@dcmnederland.com ook in big bags van 1000 kg & 600 kg

DCM Nederland B.V. • Valkenburgseweg 62 A • 2223 KE Katwijk • Nederland tel: +31(0)71 401 88 44 • info@dcmnederland.com

www.dcm-info.nl

Vraag onze nieuwe folder voor het Openbaar Groen aan!

Sierplantvakken Vaste en éénjarige planten…

Praktijkproeven bewijzen een sneller en beter dichtgroeien van plantvakken met DCM! Door een goede voorbereiding is er veel geld te besparen. Door gebruik van DCM VIVIMUS® en DCM MIX 2 bij het aanplanten van een plantvak met vaste planten groeit het plantvak sneller en beter dicht: meer bloei, meer blad, groenere bladkleur. Minder onkruiddruk

onbehandeld

aanplant met DCM VIVIMUS® + DCM MIX 2

Vaste planten (Nepeta cataria, Geranium endressii, Alchemilla mollis), resultaat na 60 dagen, proefveld Gazondemodag, Eemnes (Utrecht), Nederland, 2013

onbehandeld

aanplant met DCM VIVIMUS® + DCM MIX 2

18

19 Persicaria amplexicaulus, resultaat na 1 jaar, Heusden, Nederland, 2013

Aanleg Een goede inworteling is doorslaggevend voor een succesvolle aanleg. Daarom moet aan de structuur, het organisch stofgehalte

Bij de aanleg van een nieuw plantvak is een voorraadbemesting essentieel. Dankzij deze voorraadbemesting zullen de planten nieuwe

(humuspercentage) en de microbiële activiteit van het plantvak extra aandacht worden besteed. Geef planten de beste start! Door

wortels aanmaken, waardoor ze zich beter kunnen vestigen in de toplaag. Jonge wortels zijn echter nog uitermate gevoelig voor

inworDCM VIVIMUS® samen met de uitgegraven grond te mengen, wordt een optimale wortelomgeving gecreëerd voor een snelle inwor

DCM MIX 2. Deze zachtwerkende bemesting geeft de jonge planten alle noodzakelijke

teling en een goede weggroei. Voor zuurminnende planten is een aangepaste samenstelling beschikbaar.

DCM MIX 2

DCM VIVIMUS® Hoogwaardig substraat speciaal voor de aanleg en onderhoud.

Bevat DCM VIVISOL®: stimulans voor de ontwikkeling van een rijk en gevarieerd bodemleven Creëert de ideale wortelomgeving voor jonge planten: snelle inworteling en goede weggroei Voor gezonde planten en een lager uitvalpercentage

Evenwichtige voeding voor een goede inworteling, gelijkmatige groei, meer blad en een groene bladkleur Sneller dichtgroeien van het plantvak waardoor onkruiden minder kans krijgen Organische voedingselementen = zachte en lange werkingsduur (100 dagen)

Snelle dichtgroei van het plantvak waardoor er minder onkruid komt Dosis: 1 deel DCM VIVIMUS® per 2 delen uitgegraven grond 2 - 3 m³ DCM VIVIMUS per 100 m² ®

= betere verdeling voor homogene groei en kleur Dosis aanplant: 8 - 12 kg/100 m²

organisch bodemverbeterend middel verpakking: 60 L, 40 L, big bags en los gestort

579662_.indd 44

Zoals u misschien weet is het vanaf 1 januari 2015 verplicht voor alle Nederlandse gemeenten om 100% duurzaam in te kopen. Wat is duurzaam op sportvelden en openbaar groen m.b.t. aanleg en onderhoud van het groen?

En wat kan DCM hierin voor u betekenen?

In de nieuwe folder Openbaar Groen wordt het DCM Duurzaam Bodemconcept besproken!

- NPK 7-6-12 + 4 MgO verpakking: 25 kg

beschikbaar.

2-3-2015 13:53:01