BKW_06-2014

21 maart 2014

6

Welke bedrijfsrisico’s hangen boven uw hoofd?

Inhoud

Omslag: Peter Moorman

9

Nieuws

Bufferzones voor bacterievuur 4

Commentaar: Als het eens tegenzit

4

Opinie: ’Kwekers moeten beter kijken naar logistieke kosten’

5

Stelling: Ondernemen is risico nemen én voorbereid zijn op tegenslag

6

Kwekers zijn voorzichtig positief gestemd

8

Lastige onderhandelingen over cao in aantocht

9

Kwekers slaan handen ineen om bufferzones te behouden

Bedrijf

12 Ondernemersvragen: Hoe moet ik mijn plantopstanden waarderen?

13 Risico’s nemen toe, bewustwording ijlt na

28 John Janssen neemt afscheid

14 ’Vertrouwen is geen basis voor debiteurenbeheer’ 16 ’Wegvallen Baas Plantenservice erg spijtig’ 17 Windhoos startpunt voor heroverweging 18 ’Verzekering moet het sluitstuk zijn’ 20 Ontwikkeling ondernemerschap van levensbelang 22 Fytosanitaire risico’s nemen toe 23 ’Sterke specialisatie risicovoller dan tien jaar geleden’ 24 Water is broodnodig 28 ’Leden zien vaak niet waar je ze voor hebt behoed’ 30 Samenwerking exporteurs stroomlijnt logistiek Boskoop

42 Keur van inkoopmogelijkheden

Teelt & Gewas 32 Teeltadvies: Bespuit onkruid op het juiste moment

Markt & Afzet 40 ’De klok zal altijd een functie blijven houden’ 42 Plantion kent kleurrijke start van het voorjaar 44 Marktnieuws

Service 46 LTO Nederland Vakgroep Bomen en Vaste planten 47 Vaktaal en Agenda

De onderstaande icoontjes bij de artikelen hebben de volgende betekenis en zijn te vinden op de website deboomkwekerij.nl:

COLOFON Redactie

Schipholweg 1, Postbus 9324, 2300 PH Leiden E-mail: boomkwekerij@hortipoint.nl Website: deboomkwekerij.nl Hoofdredactie Wim du Mortier (071) 565 96 82 Vakredactie Arno Engels 565 96 86 Ketura Haveman 565 96 83 Ron Barendse 565 96 84 Bureauredactie Marrit Molenaar, Jenny Mostert, Carolyne de Vries Lentsch, Jolanda de Wekker Vormgeving Bert Hassing, John Jennissen Fotografie Gerdien de Nooy Directie Elbert van den Berg Secretariaat Linda Laman 565 96 78 Alice Hoogenboom

Exploitatie

Koninklijke BDU Uitgevers B.V., Afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 AB Barneveld Uitgever: Wiljo Klein Wolterink MBA T (0342) 494 263 F (0342) 413 141 Verkoopleider: Ron van de Hoef T (0342) 494 263 M 06 51 80 63 25 E r.v.d.hoef@bdu.nl Advertentie-exploitatie Media adviseur: Gert-Jan Bloemendal T (0342) 49 48 07 E g.bloemendal@bdu.nl, Internet: bdu.nl Verkoopleider: Ron van de Hoef T (0342) 494 263 M 06 51 80 63 25 E r.v.d.hoef@bdu.nl Abonnementenservice Aanvraag (ook via website deboomkwekerij.nl) en wijziging abonnement naar Koninklijke BDU Uitgevers, afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 AB Barneveld, T (0342) 494 844, F (0342) 494 299, E abonnementen@bdu.nl. Op werkdagen

Filmpjes –

Foto’s –

telefonisch bereikbaar van 8.30 – 14.00 uur Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Opgave via deboomkwekerij.nl of bij de abonnementenservice. Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk twee maanden voor vervaldatum bij de abonnementenservice wordt opgezegd. Dit kan schriftelijk, telefonisch of per e-mail. Ook voor informatie over een lopend abonnement kan contact worden opgenomen met de abonnementenservice.

Jaarabonnement: €236,65 (exclusief 6% btw). Studenten en scholieren krijgen 25% korting. Buitenlandse abonnees betalen een kleine toeslag.

Documenten en linken naar website

Druk Koninklijke BDU Grafisch Bedrijf B.V. 25ste jaargang ISSN-nummer: 0923-2443 De Boomkwekerij is een uitgave van de Stichting Vakinformatie Siergewassen en de Koninklijke BDU Uitgevers B.V. Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Lezers worden met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebru ken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren.

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Algemene voorwaarden: op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van Koninkijke BDU Uitgevers B.V. zijn van toepassing de voorwaarden, welke z jn gedeponeerd ter Griffie van de Arrondissementsrechtbanken en de KvK.

De Boomkwekerij 6 (21 maart 2014)

3

Foto:

NIEUWSINTERVIEW

Wilco Dorresteijn van DLV Plant over agrologistiek in Boskoop:

’Kwekers moeten beter kijken naar logistieke kosten’ DLV Plant heeft in opdracht van Stichting Greenport Regio Boskoop een studie gedaan naar Duurzame Agrologistiek.

Het doel was te kijken hoe boomkwekers hun transport efficiënter kunnen uitvoeren. Het project is onlangs afgerond. „Het aantal kleine partijen neemt toe en kwekers moeten zich afvragen hoe rendabel deze zijn”.

Wilco Dorresteijn van DLV Plant

„Voor de studie hebben we gesprekken gevoerd met diverse kwekers, handelsbedrijven en transporteurs en is er gekeken naar diverse agrologistieke initiatieven. Opvallend is dat nog relatief veel kwekers kiezen voor eigen vervoer en dat transportkosten niet of onvoldoende worden doorgerekend aan de klant. Dat is toch eigenlijk raar, want waarom reken je de kosten van bijvoorbeeld een etiket wel door aan de afnemer, maar kosten van eigen vervoer niet?

Voor een aantal bedrijven hebben we de arbeidskosten en de kosten van de auto zoals afschrijvingen, onderhoud, verzekering en brandstof op een rij gezet. Bedrijven schrikken dan. We hebben de eigen kosten ook vergeleken met de kosten van collectief transport. Meestal blijkt dat collectief transport net zo duur is of

COMMENTAAR

goedkoper. Daarnaast kost zelf rijden veel tijd in een periode dat het toch al druk is. Door het uit te besteden, kun je je beter concentreren op je bedrijf en hoef je zelf niet te investeren in een grote vrachtwagen of aanhangwagen.

Bij transport richting de veilingen wordt gewerkt met vaste levertijden, maar binnen Boskoop hanteert ieder handelsbedrijf eigen levertijden. Ik snap dat flexibiliteit belangrijk is vanwege just in time levering, maar meer structuur bij levertijden is wenselijk.

Snel kunnen leveren van complete orders is een belangrijke kracht van van Greenport Regio Boskoop. Deze flexibiliteit mag echter niet ten koste gaan van de efficiency en rentabiliteit. Grotere boomkwekerijbedrijven kiezen daarom voor vaste levertijden, rekenen transportkosten of vragen aan handelsbedrijven om kleinere

PEILING

Als het eens tegenzit Zelden zo vroeg zijn de buren de afgelopen weekeinden zo actief in de weer geweest in de tuin. En overal zie je dat nieuwe planten worden gepoot; ze hebben er zin in en trekken grif de portemonnee. De tuincentra hebben dus goede zaken gedaan. Een medewerker roept in deze uitgave 300% in de plus te zitten ten opzichte van rampjaar

Boomteeltonderwijs is voldoende praktijkgericht.

2013. Dat is mooi; nu maar hopen dat die afnemers u ook wat van de marge gunnen.

Tegelijkertijd komt het blad in hoog tempo tevoorschijn en nadert voor velen van u al weer het einde van het leverseizoen. Een beetje aan de korte kant zou je zeggen, ware het niet dat in de laanbomen de hele winter goed doorgeleverd kon worden. Hoe de Wim du Mortier Hoofdredacteur

balans in deze hoek van de boomkwekerij gaat uitvallen, moet nog even worden afgewacht. Maar spannend is het wel, want nogal wat laanbomenbedrijven kunnen wel een

Eens 20%

Oneens 80%

financieel hart onder de riem gebruiken.

Zo balanceert u allemaal als altijd weer tussen hoop en vrees. Het weer, de afzet, uw partners, de politiek, de economie, ziekten en plagen, een medewerker die een ongeval krijgt: het zijn allemaal zaken die mede bepalen hoe u ’boert’ zonder dat u er altijd veel grip op heeft. Het maakt allemaal deel uit van het risico dat u als ondernemer neemt.

In dit nummer wordt veel aandacht gegeven aan bedrijfsrisico’s. Omdat de boomkwekerij de afgelopen jaren hard is geconfronteerd met een aantal van die risico’s: denk aan het failissement van handelsbedrijven, de boktor en de strenge vorst in de winter van 2012. Betrokkenen in de sector hebben de indruk dat u zich niet altijd voldoende bewust bent wat u potentieel boven het hoofd hangt. En dat het misschien wel eens te voorkomen is dat er een bedrijf aan ten onder gaat. Het besef welke risico’s u elke dag weer loopt, draagt er hopelijk aan bij dat u daar zo goed mogelijk mee om kunt gaan, als het eens een keer tegenzit.

4

De Boomkwekerij 6 (21 maart 2014)

De nieuwe peiling luidt:

Wat het buitenland ook vraagt, ik ben bereid alles te doen om te mogen exporteren.

Stem mee op deboomkwekerij.nl.

Opinie

COLUMN COEN DEKKERS

De beste kant orders zelf op te komen halen.

De verwachting is dat het aantal kleine partijtjes in de toekomst zal toenemen vanwege just in time levering. Dit vraagt een hoge mate van flexibiliteit in logistiek en transport. Daar liggen kansen maar ook bedreigingen. De aflever- en transportkosten voor kleine partijen zijn nu relatief hoog, waardoor je je kunt afvragen hoe rendabel deze afzet is.

Het opzetten van een logistiek systeem voor kleine partijen en meer samenwerking tussen bedrijven bieden kansen. Om een nieuw logistiek systeem concurrerend op te zetten, moeten bedrijven wel eerst hun huidige logistieke kosten beter gaan doorrekenen.” <

’Klik, en even lachen, klik, u mag het hoofd nog een beetje draaien, klik, kin omhoog, klik.’ U herkent het. Een fotograaf die aan het werk is. En ik weet nu ook hoe dat voelt. Want naast kweker, verkoper, hoofd van de HR-afdeling, productiemanager, accountant, inkoper, onderhoudsmonteur, onderhandelaar, logistiek medewerker, gewasbeschermingsspecialist, amateurgolfer, vader, provocatief motivator en watverder-nog-ter-tafel-komt-manusje-van-alles ben ik nu ook ineens professioneel fotograaf.

Want ik was het helemaal zat om fotootjes te maken vanaf het hoofdpad. Met een pen ernaast. Of dat je pas na het uploaden dat polletje gras ziet, dat net in het zaad geschoten is. In het zijpaadje op de achtergrond. Ik schaamde me om die foto te verzenden, gemaakt vanaf die natte deen, met dat rare centimeterstokje schuin tegen de staander. En dan ook nog net niet het hele plantje erop.

Dus ben ik ook nog fotostudiobouwer geworden. Of nee, dat kan ik dan toch beter laten doen. Ik met een schroefmachine en boor, dat is gewoon gevaarlijk. Erg handig met daglichtlampen ben ik ook niet trouwens. Gelukkig zijn die vrij eenvoudig op te vegen met handveger en blik. En dat was ook een leermomentje om eerst die stekkerkabels goed weg te werken, voordat je begint met fotograferen. Die lampen zijn helemaal niet zo duur. Kuch.

Maar dat zouden jullie ook moeten doen, zo’n fotostudio maken. Werkt zo makkelijk. Geen achtergrondlijntjes meer, bijna geen schaduw. En je kan zelf je plantje zo neerzetten en draaien dat ’ie zo sexy mogelijk op de foto komt. Niet te voordelig natuurlijk, want het is net als dat ouderwetse ’real life’ uitmonsteren. Bied je te mooie planten aan, dan valt de koop misschien tegen, pak je ze net te dun of te klein, dan gaat de koop waarschijnlijk helemaal niet door.

Nu draai ik dat plantje, en draai nog een keer tot ’ie helemaal perfect voor de lens staat. Mijn pa heeft me geleerd dat elk plantje een soort van gezicht heeft. Net zoals huizen en auto’s. En het is waar. Alles heeft zijn beste kant. En die kan ik nu perfect naar voren halen. Even lachen. Klik.

STELLING

Ondernemen is risico nemen én voorbereid zijn op tegenslag Marc Lodders, Lodders

Cees Nienhuis, Fa. Corn.

Fons van Maldeghem,

Boomkwekerijen,

Nienhuis, Heiligerlee:

Boomkwekerij van

Wernhout:

„Als ondernemer loop je

Maldeghem/Verhofstadt,

„Het woord ondernemen

veel risico. Tegen heel grote

Schijndel:

betekent beginnen te doen.

risico’s kun je je verzekeren.

„Dat ondernemen risico

Als je iets gaat doen, zit er

Bij een aantal andere zaken

nemen betekent, heb ik

altijd een risico aan. Of je nu

moet je je afvragen of een verzekering nodig

mijn hele ’boomkwekersleven’ aan den lijve

producent of handelaar bent, iedereen bepaalt

is. Kun je zelf een tegenslag verwerken? Heb

ervaren. In het telen van grote maten laan-

zelf welk risico hij neemt met welke plant en

je voldoende buffer om iets op te vangen? Een

en fruitbomen is het onmogelijk precies te

welke klant. Daarmee bereid je jezelf al voor

buffer is belangrijk, dat bespaart veel premie.

voorzien welke soorten, maten en aantallen

op tegenslagen. Wil je een smal sortiment,

Verzekeringen keren vaak, hoewel ze ons

over pakweg tien jaar door de markt gevraagd

dan kies je daar bewust voor, met het risico

anders willen doen geloven, maar een deel

worden. Daarnaast kunnen soorten uit de gra-

dat een artikel niet loopt of dat de natuur

van de schade uit. Ook moeten dingen tussen

tie raken of in grote aantallen ziek worden.

tegenzit en het product onverkoopbaar maakt.

(zaken)partners goed geregeld zijn. Bespreek

En door politieke verwikkelingen kunnen

Hetzelfde geldt ook voor je klanten. Kies je

dingen van tevoren en leg dat vooral schrif-

markten plotseling worden afgesloten. De

voor een paar grote klanten en er valt er een

telijk vast. Hoewel een kweker liever buiten

Krimkwestie zal voor de Nederlandse land- en

om zoals onlangs is gebeurd, ook dan kies je

werkt, moet je je boekhouding wel goed op

tuinbouw negatieve gevolgen hebben als de

daar bewust voor. Goed ondernemerschap is

orde hebben om overzicht te houden. Als je

EU en Rusland elkaar economisch gaan boycot-

verantwoord risico’s nemen.”

een goed product hebt afgeleverd, moet de

ten. Kortom, ondernemen is niets voor bange

klant betalen binnen de gestelde termijn.

mensen en tegenslagen zullen er altijd zijn.

Houd dat in de gaten, ook als het druk is. Wees

Wie daar niet op voorbereid is, zal het in het

werkzaam en kritisch.”

huidige economische en politieke klimaat niet redden.”

De Boomkwekerij 6 (21 maart 2014)

5

Foto’s: Ron Barendse, Ketura Haveman

Kwekers zijn voorzichtig positief gestemd De planten lopen dit voorjaar twee tot drie weken voor op een normaal voorjaar. Het leverseizoen van de vollegrondsplanten komt daardoor wat sneller ten einde, terwijl de pottenhandel wat vlotter op gang lijkt te komen.

De stemming is voorzichtig positief.

Voor de consumentenmarkt zijn de eerste twee weekenden van maart positief van start gegaan. Door het gunstige weer, het was relatief warm en zonnig, hebben de tuincenta al veel klanten gehad die planten voor de tuin kwamen kopen.

Echt veel vroeger is de aanlevering

van de planten richting tuincentra echter niet. Ook dit jaar is traditioneel eind februari de handel op gang gekomen. In verhouding met vorig jaar, toen de handel door de aanhoudende kou laat op gang kwam, is die dit jaar echter wel vlot gestart. Nu is het vooral afwachten hoe vlot de verkoop loopt en hoe snel de nabestellingen komen. Kwekers signaleren echter dat tuincentra voorzichtig zijn bij de inkoop. Vorig jaar is nog niet vergeten en tuincentra zijn afwachtend, want twee mooie weekenden maken nog geen goed seizoen. Toch hebben kwekers er wel vertrouwen in. Arno Rijnbeek van Rijnbeek en Zoon in Boskoop: „De weersberichten zijn positief, dus ik verwacht eigenlijk dat we een lekker voorjaar tegemoet gaan.”

Hoewel het weer erg belangrijk is voor het verloop van het seizoen, bepaalt momenteel ook de liquide positie van de partijen een groot deel van de houding bij de inkoop. „Je merkt dat de afnemers, zowel handel als tuincentra, na afgelopen jaren voorzichtig zijn en grote risico’s

KORT GroenRijk herstart webwinkel

Onderzoek naar export Platanus

Tuincentrumketen GroenRijk is deze maand gestart met een nieuwe webwinkel voor consumenten. De ervaringen met internetverkoop in 2011 hebben dit jaar geleid tot een andere aanpak. Bestelde producten kunnen in een kleine 50 vestigingen worden opgehaald. In 2011 stopte GroenRijk de internetverkoop vanwege de hoge kosten van distributie. De 50 pick up points moeten dit probleem ondervangen.

De Raad voor de Boomkwekerij onderzoekt, in overleg met de NVWA en Naktuinbouw, of een systeem is op te zetten die het mogelijk maakt de export van Platanus naar Groot-Brittannië te hervatten. Zij roept Platanus-kwekers op zich te melden bij Anthos. Bedrijven moeten zich registreren en kunnen aantonen dat de bomen alleen in Nederland hebben gestaan.

Groenkeur klaar voor certificering Het bestuur van Stichting Groenkeur heeft op 5 maart 2014 de Groenkeur-beoordelingsrichtlijn ’Duurzame Boomkwekerijproducten’ vastgesteld. Bedrijven uit de sector kunnen nu afspraken maken met certificerende instellingen om het keurmerk te behalen. Groenkeur ontwikkelde het boomkwekerijcertificaat samen met de Vereniging Duurzame Boomkwekers Nederland.

6

De Boomkwekerij 6 (21 maart 2014)

Zundertse Moersloot schoner In het water van de Moersloot in Zundert zijn volgens het Waterschap Brabantse Delta in 2013 nagenoeg geen gewasbeschermingsmiddelen meer aangetroffen.

Het verbeterde resultaat komt volgens het Waterschap door de genomen maatregelen. Het Waterschap Brabantse Delta voert in 2015 een uitgebreid onderzoek uit in de Moersloot. Dit onderzoek moet onder andere kwekers die voorlopen blijven stimuleren en achterblijvers bestraffen.

’Fytosanitaire handelsbelemmeringen bemoeilijken groei export’ Handelaren in boomkwekerijproducten verwachten dat de exportgroei in de toekomst door fytosanitaire handelsbelemmeringen wordt bemoeilijkt. Zij zien ook een verdergaande internationalisering en een afname van de ordergrootte. Dat blijkt uit een enquête die Anthos onder haar leden heeft gehouden. De gegevens zijn verwerkt in een Boomkwekerij Barometer die Anthos twee keer per jaar wil maken.

Open Kwekerijdag in Boskoop Greenport Boskoop houdt op 21 juni voor de vierde keer de Open Kwekerijdag. Boomkwekers aan het Tweede Laag Boskoop stellen hun kwekerij open voor het publiek. Zij werken dit jaar samen met Groei en Bloei afdeling Boskoop. Vorig jaar werd de Open Kwekerijdag tegelijk gehouden in Boskoop en Zundert maar kwekers in Zundert slaan dit jaar over.

Nieuws

vermijden. Dat is overigens alleen maar gezond”, aldus Sicco de Boer van kwekerij Decker-Jacobs in Heythuysen.

Boomkwekers die uitgangsmateriaal leveren, merken dat ook kwekers voorzichtig zijn met inkopen. Bestelde planten zijn veelal wel al afgeroepen, omdat kwekers dit voorjaar tijdig van start zijn gegaan met planten en oppotten. Komende weken zal blijken of er nog nabestellingen komen. „Met uitgangsmateriaal merk je altijd net iets later of het seizoen positief verloopt. Pas als kwekers voldoende nabestellingen krijgen, gaan ze extra uitgangsmateriaal bestellen. We wachten dus nog even af, hoe het gaat lopen”, aldus Jacques van Gorcum van handelskwekerij T. Wezelenburg.

Doorlopend seizoen Voor de handel in de vollegrondsproducten betekent de warme start van het voorjaar mogelijk een vroeger einde van het leverseizoen. „Door het zachte weer zijn de landplanten, uitgangsmateriaal voor de vaste planten in container, dit jaar al tijdig afgeroepen en uitgeleverd. Momenteel loopt de handel nog wel, maar het grootste deel is inmiddels wel weg. Voor sommige vroege

soorten verwacht ik ook dat de afzet binnenkort ook stopt omdat de planten dan al gaan uitlopen”, vertelt Rijnbeek.

Vooralsnog wordt er in de laanbomen en bos- en haagplansoen ook nog volop uitgeleverd. In bos- en haagplantsoen verwachten kwekers wel dat het afleverseizoen dit jaar wat kort zal zijn. Dit komt ook omdat er in de wintermaanden relatief weinig handel is geweest.

Voor de laanbomen ligt dat anders. Daar is de afzet gedurende de hele winter, door gebrek aan vorstperiodes, door blijven lopen. „Momenteel zijn we nog volop aan het afleveren. Maar voor de vroege soorten zonder kluit zal daar wel snel een eind aan komen. Aan de andere kant moeten we daar niet te dramatish over doen. Door de zachte winter hebben we een lang afzetseizoen achter de rug. We kunnen wel stellen dat we uiteindelijk best een goed seizoen hebben gehad deze winter”, meent Wim Crum van Boomkwekerij J. W. Crum in Dodewaard. „Het blijkt echter dat het dus wel belangrijk is dat in een winter met open weer, we tijdig bomen afroepen, kopen of verkopen. Er is tijd genoeg geweest om dat te doen, voor de bomen weer uit gaan lopen.”

Meer containerplanten Met name in de laanbomen betekent het vroege voorjaar een extra impuls voor de afzet van de containerbomen. „Ik verwacht wel dat daar meer vraag naar zal zijn dit voorjaar. En dat is ook niet verkeerd, als er meer bomen in containers worden gebruikt”, aldus Crum.

Ook voor heesters en coniferen zal er naar verwachting meer vraag komen naar containerplanten. Vooralsnog is er momenteel ook nog tijd genoeg voor planten met kluit.

Van Gorcum: „Uiteindelijk is het ook sterk afhankelijk van de temperatuur hoelang we planten kunnen leveren met kluit. Die temperatuur lijkt momenteel toch weer te stabiliseren naar het langjarig gemiddelde en dan kunnen we met de kluiten nog wel een tijdje doorgaan met leveren. Mocht het echt te warm worden, dan moeten we onze afnemers op een gegeven moment wel waarschuwen dat ze niet langer leverbaar zijn. Maar uiteindelijk willen kwekers als het warm wordt hun planten ook tijdig in de grond hebben.” <

Leegstand dreigt op het platteland

Onderzoek braakliggend terrein

Uit een rapport van Alterra blijkt dat de komende vijftien jaar tussen de 16 en 24.000 boeren en tuinders stoppen met hun bedrijf. Voor de gebouwen dreigt leegstand.

Tot 2030 gaat het om naar schatting 24 miljoen m2 bedrijfsgebouwen en 8 miljoen m2 met een woonfunctie. Prijsdaling en een toename van ’plattelandsvreemde’ activiteiten kan hiervan het gevolg zijn. Een op de tien boerenerven wordt nog agrarisch gebruikt, maar dat zal nog sterk toenemen.

Kennis & Innovatie Impuls Boskoop onderzoekt mogelijkheden om braakliggende percelen nuttig te maken. Een probleem is onder andere dat het onkruid zich vanaf de braakliggende percelen verspreidt naar omliggende percelen. Een idee dat leeft is op de braakliggende terreinen gewassen te telen met nuttige toepassingen. Een voorbeeld hiervan ziet zij in Miscanthus.

’Export naar Rusland stabiel’ De zorgelijke situatie tussen Oekraïne en Rusland zorgt vooralsnog niet voor minder export naar Rusland. Maar handelaren zien deze export wel in gevaar komen als de problemen escaleren. Onlangs zei Gert Heideveld van Heideveld Bemiddeling volop boomkwekerijproducten naar Rusland uit te leveren. „Het weer is daar goed en er heerst bij onze klanten geen paniek.”

'Geen lage btw voor hoveniers'

Keuring spuitmachines aangepast

Er komt geen permanente lage btw op diensten van hoveniers. Dat schrijft eurocommissaris Semeta aan SP-Europarlementariër Dennis de Jong. De Jong had namens branchevereniging voor hoveniers VHG gevraagd of het lage btw-tarief van 6% permanent van toepassing kan zijn op hoveniersdiensten. Maar volgens Semeta leidt de toepassing van het lage tarief tot oneerlijke concurrentie op de Europese markt.

De Nederlandse regelgeving over de keuring van spuitmachines is aangepast.

Dat meldt de Stichting Kwaliteitseisen Landbouwtechniek (SKL). Meer apparaten moeten nu worden gekeurd. Nieuw is onder andere dat rijen/strokenspuiten breder dan 3 m nu ook onder de keuringsplicht vallen.

De regels voor veldspuiten en boomgaardspuiten waar al een keuring voor gold, worden ongewijzigd voorgezet.

De Boomkwekerij 6 (21 maart 2014)

7

Tekst: Wim du Mortier Foto: Arno Engels

Analyse arbeidsvoorwaarden

Lastige onderhandelingen over cao in aantocht

De onderhandelingen over een nieuwe cao voor de open teelten starten in april. Tot dat moment willen de onderhandelaars nog niet veel kwijt over wat zij willen bereiken. Toch wijst alles er op dat het lastige gesprekken kunnen worden. Ze vinden plaats in een web van tegengestelde belangen. uitbetalen. Het moet haalbaar en betaalbaar blijven, vinden werkgevers.

Onderling

Kwekerijen in het bos- en haagplantsoen werken volgens Van Oers Agro met steeds minder vast personeel.

Vakbonden zien dat met lede ogen aan.

FNV Bondgenoten heeft centraal afgesproken bij alle cao’s met een looneis te komen van 3%. Voor de cao Open Teelten zal geen uitzondering worden gemaakt. Dat levert een eerste spanningsveld op aan de onderhandelingstafel. Een van de vele belangentegenstellingen. Werkgevers zullen zeggen dat het niet zo goed gaat met veel kwekerijen en er onvoldoende vet op de botten zit om een verhoging van de beloning mogelijk te maken. De vakbondsvertegenwoordigers weten hoe het er economisch voorstaat in de boomkwekerij. Zij zullen naar verwachting ook niet vasthouden aan een looneis maar het als wisselgeld inzetten om andere belangen veilig te stellen.

Losvast Een punt waar de bonden wellicht graag een matiger looneis voor over zullen hebben, is het temperen van de groei van het aantal losse medewerkers en uitzendkrachten. Voor werkgevers is het een manier om het bedrijfsrisico in te perken en flexibeler op marktomstandigheden te

8

De Boomkwekerij 6 (21 maart 2014)

kunnen inspelen. De vakbonden zien dit met lede ogen aan. Dat vormt een tweede spanningsveld bij de onderhandelingen. Ook zal de bonden er veel aan gelegen liggen om het verschil in beloning tussen losse en vaste krachten zo klein mogelijk te houden. Omdat zij vinden dat voor gelijk werk een gelijke beloning moet worden betaald, maar ook om het zo min mogelijk aantrekkelijk te maken te kiezen voor losse krachten. Voor uitzendkrachten geldt overigens een aparte cao.

Een derde spanningsveld is het flexibel inzetten van het personeel.

Werkgevers zien op de kwekerijen een ontwikkeling dat de markt verlangt dat product op afroep precies volgens de wensen van de afnemers worden afgeleverd. Een ondernemer moet daar zijn organisatie op inrichten. De arbeidsvoorwaarden moeten die ruimte wel bieden. Werkgevers zullen daarom vragen om het moderniseren van de arbeidsvoorwaarden.

Zodat die beter passen in de 24-uurs economie en het werkgevers mogelijk maakt concurrerend te blijven; zonder al snel overuren te moeten

Verschillen tussen de sectoren binnen de open teelten hebben de onderhandelingen over de laatst afgesloten cao bemoeilijkt. De vakbonden houden er rekening mee dat de werkgevers gaan voorstellen om de cao op te splitsen in aparte afspraken per sector. De bonden zien hier geen brood in omdat zij verwachten dat dit door enkele sectoren zal worden gebruikt om een magere cao af te sluiten. De boomkwekerij wordt overigens door de bonden gezien als een constructieve sector; de fruitteelt en vollegrondsgroente hebben een minder goed imago.

Het is echter de vraag of de sectoren zich uiteen zullen laten spelen.

Vanuit LTO-zijde wordt aangegeven dat het de inzet is samen op te trekken. Maar wordt het afsluiten van een cao opnieuw moeilijk door de opstelling van één of enkele sectoren, dan zal die solidariteit weer op de proef worden gesteld.

Pensioen Hoewel het niet aan de cao voor de open teelten is verbonden, speelt op de achtergrond de beslissing van het Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw om voortaan voor gelegenheidswerk pensioenpremie af te dragen een rol. Dat maakt inzet van gelegenheidswerkers flink duurder.

Een werkgroep van werkgevers en werknemers praat over een oplossing. De cao-onderhandelingen voor de open teelten zijn al een keer uitgesteld om een afspraak over deze zaak af te wachten. <

Samenwerking

Tekst en foto: Wim du Mortier

Kwekers slaan handen ineen om bufferzones te behouden De Raad voor de Boomkwekerij trok de afgelopen dagen door het land om aandacht te vragen voor de bufferzones voor bacterievuur. De aanleiding is het wegvallen van de mede-financiering door het Productschap Tuinbouw.

De Regeling Bufferzone Bacterievuur is opgezet om het mogelijk te maken waardplanten voor de ziekte te exporteren naar tal van bestemmingen binnen en buiten de Europese Unie.

Nadat eerder de overheid zich al terugtrok als mede-financier, kwam dit jaar ook een einde aan de geldstroom die collectief via het Productschap Tuinbouw bijeen werd gebracht. Dat betekent dat de kwekers die deelnemen aan de regeling nu zelf voor alle kosten opdraaien.

De kosten voor de bufferzones bedragen zo rond de €270.000 per jaar. Elke bufferzone houdt zijn eigen broek op. Dat wil zeggen dat afhankelijk van het aantal deelnemers en de kosten die er worden gemaakt, een bijdrage per bedrijf wordt vastgesteld. Wat een kweker betaalt, verschilt dus per bufferzone.

Neerwaartse spiraal Per saldo wordt deelname aan de regeling voor de kwekers duurder nu de collectieve bijdrage wegvalt. De vrees is nu dat kwekers gaan afhaken. Dat maakt het weer duurder voor de overblijvende kwekers. Dat kan een neerwaartse spiraal in gang zetten met als eindresultaat dat bufferzones gaan verdwijnen.

Bestuurslid van de LTO Vakgroep Bomen en Vaste planten Jan Veltmans waarschuwde een groep kwekers hiervoor die 12 maart bijeen waren in Maasbree. Valt er eenmaal De Boomkwekerij 6 (21 maart 2014)

een zone weg, dan heb je die niet zo maar weer terug, legde hij uit. „Dan wordt het een moeilijk verhaal.” De Raad voor de Boomkwekerij trok daarom de afgelopen dagen door het land om kwekers te overtuigen van het belang om de zones in stand te houden. Er is haast bij. Op 1 april moet de Europese Unie weten welke bufferzones er zijn. In april is er dan nog tijd de grenzen te bepalen en deelnemers te werven. De raad bespreekt tijdens deze bijeenkomsten ook het plan om de zones in te zetten als ’pest free area’s’ om de export bedreigd door andere zieken en plagen te kunnen behouden. In Maasbree kreeg dat bijval.

Kosten delen De discussie tussen de kwekers op de bijeenkomst in Maasbree - waar de opkomst niet groot was - draaide om het vinden van mogelijkheden om de kosten te drukken én de kosten met zo veel mogelijk kwekers te delen.

De kwekers uit de Noord-Limburgse zone 19A hebben relatief hoge kosten omdat het Maasheggen-gebied binnen hun zone valt. Dit fraaie gebied

staat vol hagen die zorgen voor een forse infectiedruk. De inspectiekosten zijn daarom relatief hoog.

De kwekers zijn nu van plan het Maasheggen-gebied buiten de bufferzone te houden. Dat scheelt fors in de kosten. Om er voor te zorgen dat daar geen oncontroleerbare vuurhaard van infecties ontstaat, willen de kwekers in hun vrije tijd dit gebied gaan inspecteren. Zo kunnen ze er voor zorgen dat een infectie snel wordt opgeruimd.

Daarnaast gaan de kwekers uit dit gebied collega’s benaderen die wel waardplanten voor bacterievuur kweken, maar zich nog niet hebben aangesloten bij de bufferzone. Veel handen maakt het werk licht, is het idee. Door de kosten met meer te dragen, blijft het vol te houden.

Om de drempel zo laag mogelijk te maken om mee te doen, werd in Maasbree ook voorgesteld de bijdrage niet te berekenen op basis van de totale bedrijfsoppervlakte, maar alleen de hoeveelheid waardplanten bij een kweker. Dat maakt het voor kwekers met een kleine oppervlakte waardplanten sneller haalbaar om ook mee te doen. <

Kwekers uit de Limburgse zone 19A steken de koppen bij elkaar tijdens een bijeenkomst in Maasbree. Zij bekeken op een kaart hoe zij de inspectiekosten kunnen drukken door gebieden buiten de bufferzone te laten.

9

Ondernemersvragen

Illustratie: Studio Moorman

Hoe moet ik mijn plantopstanden waarderen?

Ik ben nu bijna een jaar bezig als boomkweker en vraag mij af of het nodig is de voorraad planten jaarlijks te tellen en te waarderen. Kunt u mij vertellen hoe ik daarmee om moet gaan?

Leo Hunink Grant Thornton Leo.Hunink@gt.nl

Bij het waarderen van uw plantopstanden dient u rekening te houden met de Landelijke Landbouwnormen die door de belastingdienst jaarlijks worden vastgesteld. Alleen in uitzonderlijke gevallen mag u van de normen afwijken.

Voor boomkwekerijen moeten de kosten worden geactiveerd die nodig zijn om de aanplant (voorraad) in de afzetfase te brengen, oftewel de aanleg- en aanwaskosten. Als de marktwaarde, aan het einde van het boekjaar lager is dan de aanleg- en aanwaskosten, mag de lagere marktwaarde worden toegepast.

Aanlegkosten

Stuur uw vragen of suggesties naar Postbus 9324, 2300 PH Leiden.

U kunt ook bellen of mailen met (071) 565 96 82, boomkwekerij@hortipoint.nl

Onder de aanlegkosten vallen onder meer de kosten van structuurverbetering van de grond (zoals drainage en egaliseren) en de kosten van aanplant, voor zover de desbetreffende materialen daadwerkelijk zijn gebruikt. Voorbeelden van materialen zijn plantgoed (stammen, ogen, stekken et cetera), potten, containers en potgrond. Kosten van vermeerdering en andere duidelijk aanwijsbare kosten worden geactiveerd. Tonkinstok-

ken, behoudens nog niet gebruikte voorraad, worden niet als zodanig geactiveerd omdat die in de aanwaskosten zijn opgenomen.

Dit is geen limitatieve opsomming, zodat ook specifiek gerelateerde kosten (zaad, enten, patenten, substraat, labels, etiketten, folie, verpakkingsmaterialen etc.) geactiveerd moeten worden. Deze activering valt in tweeĂŤn uiteen. Enerzijds datgene wat gebruikt is voor de volgende teeltcyclus einde boekjaar en geactiveerd dient te worden onder de opstand tuinland. Anderzijds moeten de niet gebruikte materialen worden geĂŻnventariseerd per balansdatum en worden opgenomen onder de voorraden.

Aanwaskosten Aanwaskosten zijn die kosten, die vervolgens gemaakt worden om de bomen en planten in productie te krijgen. In de Landbouwnormen zijn normbedragen opgenomen voor de aanwaskosten, waarbij rekening is gehouden met de verschillen in soorten en plantsystemen. Wanneer het boekjaar gelijk is aan het kalen-

derjaar, begint het eerste aanwasjaar in het voorjaar direct volgend op het planten. Bij gebroken boekjaren begint het eerste aanwasjaar in het eerstvolgende boekjaar na de aanplant, als dat boekjaar niet later aanvangt dan vijf maanden na aanplant.

Jaarlijkse vaststelling Voor een correcte voorraadwaardering zult u jaarlijks op balansdatum uw voorraad moeten vaststellen.

Dit houdt in dat aan de hand van de aantallen de te activeren aanlegen aanwaskosten moeten worden bepaald. Op de daaruit voortkomende waardering van de voorraad mogen dan nog correcties worden gemaakt voor normale uitval, onverkoopbaar en uitval door weersomstandigheden en ziekten. Hiervoor zijn geen standaardpercentages, maar hangt sterk af van het soort gewas en teeltproces.

Ook het moment van het einde van uw boekjaar kan hierop van invloed zijn, bijvoorbeeld bij de vraag of er rekening kan worden gehouden met (toekomstige) vorstschade. <

De Boomkwekerij 6 (21 maart 2014)

12

Bedrijfsrisico

Tekst: Tijs Kierkels Illustratie: Studio Moor

Risico’s nemen toe, bewustwording ijlt na Ondernemen is risico nemen, maar er zit een grens aan wat verantwoord is. De tendens is dat de bedrijfsrisico’s toenemen en bovendien opstapelen.

Tegelijkertijd blijken veel ondernemers zich daarvan onvoldoende bewust. De risicoscan kan in dat geval verhelderend werken. In deze special een overzicht van risico’s en hoe u ermee om kunt gaan.

Risicomanagement gaat al snel over ondernemen zelf. Om bijvoorbeeld afzetrisico’s te verkleinen, moet je de markt kennen, evenals je eigen positie op de markt en de bewegingen van marktpartijen plus de financiële risico’s die je loopt. Precies het soort inzichten die je ook nodig hebt bij andere aspecten van het ondernemerschap. Toch is er reden om als ondernemer apart stil te staan bij de veelheid van risico’s die je loopt.

Die nemen namelijk toe. Bovendien maakt de crisis het allemaal een stuk erger en versnelt die sommige ontwikkelingen. Je krijgt een stapeling waar je soms niet op beducht bent.

Het kan koud op het dak vallen om alle gevaren op een rij te zien. Maar inzicht is de eerste stap op weg naar risicobeheersing.

Er zijn tal van oorzaken waarom de risico’s toenemen. De bedrijven worden groter en zijn zwaarder gefinancierd. Aan afnemerszijde vindt een concentratie plaats. De overblijvende afnemers stellen zich in toenemende mate hard en zakelijk op. De overheid trekt zich terug en zal niet meer bijspringen bij natuurrampen.

Tegelijkertijd is afdekken van zulke risico’s steeds lastiger. Nederland als spil in de internationale sierteelthandel is sterk vatbaar voor insleep van nieuwe ziekten en krijgt van de andere kant te maken met protectieneigingen in het buitenland.

De crisis zet de zaken op scherp. De situatie op veel markten is precair.

Banken zijn terughoudend bij het verstrekken van oogst- en overbruggingskredieten en ronduit afwerend bij aanvragen voor investeringskrediet.

Dat resulteert in een stapeling van bedrijfsrisico's. Een bedrijf dat al een lage liquiditeit heeft en opereert op een slechte markt, kan de klap van vorstschade bijna niet meer aan.

Op zich is het geen probleem om grote risico’s te lopen, als er maar een achtervang is in de vorm van verzekering, groot eigen vermogen, kredietruimte of een andere financiele buffer. Dat vergt in elk geval dat je voorbereid bent op tegenslag. <

UW SITUATIE

Doe de risicoscan Op www.groenisleven.nl staat een risicoscan die elke ondernemer voor zijn eigen bedrijfssituatie kan invullen. Er rollen adviezen uit over wat er met voorrang zou moeten worden aangepakt. „We kwamen op kwekersavonden keer op keer tegen dat het bewustzijn achterblijft bij de groei van de risico’s. Daarom hebben we de scan laten ontwikkelen”,

Inhoud special Bedrijfsrisico Pagina 16

’Vertrouwen is geen basis voor debiteurenbeheer’

Pagina 18

’Wegvallen Baas Plantenservice erg spijtig’

Pagina 19

Windhoos startpunt voor heroverweging

Pagina 20

’Verzekering moet het sluitstuk zijn’

Pagina 22

Ontwikkeling van ondernemerschap van levensbelang

Pagina 24

Fytosanitaire risico’s nemen toe

Pagina 25

’Sterke specialisatie risicovoller dan tien jaar geleden’

Pagina 25

Betalen voor ziekteverzuim na contractperiode

zegt intiatiefnemer Henk Raaijmakers, vice-voorzitter van de LTO-vakgroep Bomen en Vaste Planten. „Bij bespreking in studieclubs blijkt dat de scan inderdaad tot nieuwe inzichten leidt. Iedereen zou ’m eigenlijk moeten invullen.”

De Boomkwekerij 6 (21 maart 2014)

13

Tekst: Tijs Kierkels Foto: Gerdien de Nooy

’Vertrouwen is geen basis voor debi Onder de huidige omstandigheden staat een niet betalende klant op nummer één van de risicolijst. Het leidt op zijn minst tot grote liquiditeitsproblemen, maar kan ook de duw over de afgrond betekenen. „Debiteurenbeheer is het allerbelangrijkste voor je bedrijf. Je moet constant weten hoe je belangrijkste afnemers ervoor staan”, zegt Leo Hunink van Grant Thornton.

Het is verstandig het debiteurenrisico te spreiden door niet te afhankelijk te worden van één of enkele grote klanten. Maar in de praktijk kan het best een goede ondernemersbeslissing zijn om juist wel te kiezen voor een klant aan wie je heel grote partijen kunt afzetten. „Absolute voorwaarde is dan wel dat je die afnemer goed kent en tegen het licht houdt.

Voordat je een groot contract wilt afsluiten, moet je de cijfers van de klant achterhalen en dat vervolgens tenminste ieder jaar blijven doen”, benadrukt accountant Leo Hunink van Grant Thornton. „Een goedkope manier is om gegevens via de Kamer van Koophandel op te vragen. Verder geeft Company.info veel informatie: accountants zijn daar vaak op geabonneerd.”

Op deze manier kun je bedrijfsinformatie van je klanten en in het bijzonder van bv’s achterhalen. Maar ook bij niet-bv’s zijn er tal van mogelijkheden, geeft Hunink aan. „Bel de bank of de accountant van de afnemer. Met zijn toestemming mogen

EXPORT

Nieuwe samenwerkingsverbanden De banken zijn de laatste jaren zeer terughoudend met financieringen. Dat dreigt nieuwe exportkansen te frustreren. Maar de sector is creatief. „Je ziet nieuwe samenwerkingsverbanden ontstaan tussen producent en exporteur. Dat is echt een trend.

Als er bijvoorbeeld in Rusland kansen liggen, stappen ze samen in een bv om de export te financieren. De kweker krijgt zijn geld pas als de Rus heeft betaald. Hij heeft er dus belang bij om samen het risico te dragen en krijgt daarvoor een hogere beloning. Ook hier is de voorwaarde dat je de handelaar goed doorlicht voordat je begint. Je risico neemt immers toe.”

14

De Boomkwekerij 6 (21 maart 2014)

ze informatie geven. Als hij geen toestemming geeft, weet je soms wel genoeg. Het komt vaak voor dat leverancier en afnemer bij dezelfde bank zitten. Als de bank een grote order moet financieren, vraag dan of ze het verantwoord vindt. Als de bank terughoudend is, vormt dat een duidelijk signaal.”

De meeste ondernemers zijn schoorvoetend in informatie opvragen. Zeker in het zuiden en oosten van het land wordt het gezien als uiting van wantrouwen. „Maar als er zulke belangen spelen, moet je zakelijk zijn. Managers die op vertrouwen werken, zijn niet meer van deze tijd.

Er zullen de komende tijd nogal wat bedrijven in zwaar weer verkeren en mogelijk failliet gaan, dus de debiteurenproblemen zullen toenemen.

Als je aan veel bedrijven levert, is het natuurlijk niet zinnig overal bovenop te zitten. De eerste aandacht moet uitgaan naar de grootste debiteuren, degenen die slecht betalen en de zaken onzorgvuldig afwikkelen.

Maar vergeet ook de kleinere bedragen en klanten niet!”

Gezond verstand Naast cijfers is ook het gezonde verstand een goede raadgever. „Je hebt voortdurend contact met afnemers en collega’s en kunt dus veel oppikken. Als je van collega’s hoort dat ze niet betaald worden. Als het personeel van je afnemer over geld moppert. Als je ziet dat een bedrijf de orders niet meer compleet krijgt, zijn dat allemaal signalen om informatie te gaan opvragen.”

Een typisch patroon is dit: de eerste kleine leverantie wordt keu-

rig betaald. Hetzelfde gebeurt bij de tweede grote order. Maar bij de derde order, die fors van omvang is, komen er opeens aanmerkingen op de kwaliteit en is de betaling extreem traag of gespreid. En soms wordt helemaal niet betaald. Hunink adviseert dan ook dringend: „Lever onder strikte voorwaarden en vraag zo nodig zekerheden. Nogmaals: niet bij je kleine klanten, of bij kleine onderlinge leveranties, maar wel als je continuïteit of liquiditeitspositie ervan afhangt.”

Twee recente gevallen waar het goed fout is gegaan, zijn Ciccolella en Baas Plantenservice. Hunink heeft daar een duidelijke visie op: je kon het zien aankomen als je de informatie via de Kamer van Koophandel en de media in de gaten hield. „Daaruit kon je lezen dat de concernstructuur van Ciccolella Real Estate een wirwar

Bedrijfsrisico

teurenbeheer’ heeft, maar die kan de hulp van zijn accountant inroepen. Natuurlijk is het lastig om iets te ondernemen als je aan een meerjarig contract vastzit, maar je moet wel kijken welke maatregelen je alsnog kunt treffen.”

Betalingszekerheid

Accountant Leo Hunink van Grant Thornton over de faillissementen van Ciccolella en Baas Plantenservice: „Je kon het zien aankomen.”

van tientallen bv’s was. Zo’n ingewikkelde structuur en verstrengeling van belangen zou argwaan moeten wekken. Waarom is het nodig het risico op zo’n manier af te dekken?”

Bij Baas Holding was de situatie nog duidelijker, geeft hij aan. „Baas Holding had vroeger een breed klantenbestand. Maar juist het lucratieve onderdeel met de meeste klanten is verkocht. Daar is nooit geheimzinnig over gedaan, maar bij de kwekers hadden, uit de optiek van risicospreiding, de alarmbellen moeten gaan rinkelen. Wat overbleef was Baas Plantenservice, met maar één klant als afnemer. Als kweker moet je daar voorzichtig zaken mee doen, zeker als je een contract voorgelegd krijgt dat alle risico’s bij jou legt.”

In het laatste jaarverslag van Baas Holding kan Hunink op tal van plaatsen aanwijzen waar het moge-

lijk mis zit. „De jaarrekening is laat gepubliceerd, namelijk op de allerlaatste dag die wettelijk toegestaan is, zonder mededeling vooraf. Als een bedrijf daarvoor kiest, moet dat argwaan opwekken. Verder zitten in de geconsolideerde balans allerlei bijzondere dingen. Onroerend goed dat geherwaardeerd wordt - mogelijk tegengesteld aan de marktontwikkeling - en dat voor een rond bedrag opgenomen is. Het eigen vermogen wordt zo telkens gewijzigd. Om dat eigen vermogen te achterhalen moet je bovendien steeds verder in de rapportage doorbladeren.’’

Er is meer: „Bij het kasstroomoverzicht zie je jaarlijks grote verschillen en in één jaar een zeer grote afname.

Een financiële man ziet in tien minuten dat hier iets aan de hand kan zijn. Ik kan me voorstellen dat een kleine kweker die expertise niet

Twee manieren om het risico te verleggen, zijn levering via FloraHolland of factoring. Daar staat wel iets tegenover: het kost percentages van je omzet en je moet aan voorwaarden voldoen. „Van oudsher vinden boomkwekers hun producten niet zo geschikt voor de werkwijze van de veiling. Bovendien eist de veiling dat je alles via hen doet. Maar het beeld is aan het veranderen. Banken sturen er ook op aan dat kwekers hun risico’s spreiden en beperken.”

Wie in zee gaat met een factorbedrijf krijgt met verdergaande eisen te maken. Factorbedrijven hebben gigantische bestanden met gegevens over alle bedrijven en kunnen risico’s vaak goed inschatten. Dat kan bijvoorbeeld resulteren in een limiet aan de waarde van de partijen die de kweker mag leveren aan een afnemer. Verder zijn er strikte afspraken over de betalingstermijn. Als die overschreden wordt, gaan ze incasseren en moeten de leveringen worden stopgezet. De factormaatschappij opereert daarbij volstrekt zakelijk.

Van oudsher kent de sector lange betalingstermijnen. Hunink ziet weinig mogelijkheden om over de hele linie iets aan die gewoonte te doen.

Gevolg van dit systeem is wel dat de leverancier als bank voor de afnemer fungeert. „Je kunt dan zelf in liquiditeitsproblemen komen. Wat je wel kunt doen, is zekerheden vragen. En als het te gek wordt, kun je een incassobedrijf inschakelen.”

Hunink kan het niet genoeg benadrukken: „Debiteurenbeheer is het allerbelangrijkste voor de continuïteit van je bedrijf. Je moet er steeds bovenop zitten en zakelijk opereren, zeker in deze tijd.” < De Boomkwekerij 6 (21 maart 2014)

15

Bedrijfsrisico

Tekst: Tijs Kierkels Foto: Gerdien de Nooy

Hortensiakweker Alex Schoemaker:

’Wegvallen Baas Plantenservice erg spijtig’ Alex Schoemaker besloot in 2007 om zich te specialiseren in één soort: Hydrangea paniculata. Vanaf de eerste weken bleek dat een succes. De omzet is sinds die tijd verviervoudigd. Een van de eerste klanten was Baas Plantenservice, die daarmee een essentieel puzzelstukje in de afzet vormde.

Specialisatie is een relatief begrip. Weliswaar heeft de kwekerij maar één soort, maar daarmee doen ze ook werkelijk alles: veredeling, productie van jonge planten, afzet in alle potmaten en bediening van alle markten, van heel luxe tot basic. In de showgarden staan alle paniculata’s van de hele wereld. Eigen conceptontwikkeling voorziet de klanten van promotiemateriaal. „In voorgaande jaren vlogen de planten weg. Zo’n moment moet je aangrijpen om te bedenken hoe het nog beter kan. We hebben budget vrijgemaakt en veel tijd gestoken in de ontwikkeling van een marketingconcept”, vertelt Alex Schoemaker. Naast business-to-businessinformatie speelt het luxe plantenlabel een grote rol. Dat bevat begrijpelijke pictogrammen en leidt via een QRcode naar een zeer informatieve website. Ook opvallende verkooptafels voor tuincentra vallen onder het concept.

Strategie Basis van de bedrijfsstrategie is levering aan alle markten.

Baas Plantenservice, met als klanten de Duitse ketens Praktiker en Max Bahr, was daarin een belangrijk onderdeel. „Als je een afnemer hebt die de hele zomer grote partijen vraagt, heb je genoeg personeel om ook andere klanten heel snel te beleveren. We leverden 10% van de omzet aan hen en zouden doorgroeien naar 20%.” Maar zover kwam het niet: Baas Plantenservice is begin februari failliet verklaard, nadat eerder Praktiker/Max Bahr hetzelfde lot trof.

Kon je de problemen zien aan komen? „Praktiker en Max Bahr hebben veel geld gestoken in de reorganisatie van hun winkelformule. Dat zag er goed uit. Het is heel lastig de klanten van je klant in de gaten te houden. Meestal weet je niet eens wie dat zijn. Mijn betalingsrisico ligt in de eerste lijn, dus bij Baas Plantenservice. Toen het een paar jaar geleden slecht ging met dat bedrijf, hebben we gegevens bij de Kamer van Koophandel opgevraagd om beter inzicht te krijgen, zover als dat kon. Daarna ging het voor mijn gevoel weer goed. Alles liep gesmeerd en er zat genoeg potentie in.”

Eerste signalen Halverwege vorig jaar kwamen de signalen dat het mis

16

De Boomkwekerij 6 (21 maart 2014)

ging. Orders werden uitgesteld en stroopten op tot megabestellingen, die vervolgens niet geleverd konden worden.

Uiteindelijk bleef de kwekerij met partijen zitten. Een deel is aan andere klanten geleverd. Dat kostte behoorlijk wat promotiewerk. Een ander deel is met beleid geveild.

Product dat te rijp was geworden, werd gesnoeid en bleef op de kwekerij. De schade zit vooral in het extra werk en Schoemaker moet op zoek naar compensatie voor de wegvallende omzet komend seizoen. „Wij hebben op tijd ingezet op de ontwikkeling van ons verkoopconcept: de extra omzet die dat oplevert, is genoeg om de schade op te vangen”, zegt hij.

Ook emotioneel raakt het de kweker. „Ik vind het heel erg jammer wat met Baas is gebeurd. Hij was een goede klant en hij ging plezierig met ons om. Hun aanpak paste perfect bij ons. Hij heeft voor een flink deel mijn groei mogelijk gemaakt.” <

Tekst: Tijs Kierkels Foto: Boomkwekerij De Spankert

Bedrijfsrisico

Boomkwekerij De Spankert pakte de draad toch weer op

Windhoos startpunt voor heroverweging In nog geen half uur legde een windhoos een groot deel van de laanbomen van Boomkwekerij De Spankert plat. Zonder hagelverzekering was het einde oefening geweest. De tegenslag dwong de eigenaren de bedrijfsaanpak te heroverwegen. „Dat heeft ons nieuwe energie gegeven.”

Op dinsdagavond 28 juni 2011 trok een windhoos van Oirschot naar Den Bosch. In de smalle strook met forse schades lagen juist de meeste percelen van Boomkwekerij De Spankert. Domme pech. Duizenden bomen lagen om, veel stokken waren gebroken en bovendien waren grote bomen langs de weg de kwekerij in gevallen. „De moed zakt je in de schoenen. Je weet dat het gigantisch veel werk is om het goed te krijgen, en ook dat het heel snel moet. We dachten: ’Dit krijgen we nooit meer op orde’”, vertelt Ben van der Meijden, samen met broer Gerald bedrijfseigenaar.

Even speelden de kwekers met de gedachte het bijltje erbij neer te gooien. Toen belden ze de bedrijfsadviseur die er wat nuchterder tegenaan kon kijken. Met veel hartverwarmende hulp van omwonenden en collega’s werd de eerste schade hersteld. Een week na de windhoos stonden de omgewaaide bomen weer recht en stond er overal weer een stok bij. Door de positieve inzet van de eigen medewerkers en extra ingehuurde arbeid was eind augustus de kwekerij weer op orde.

sioneler wordt aangepakt. Ook het werk op de kwekerij is anders georganiseerd.

Rustig groeien Om eventuele schade in de toekomst te verkleinen worden de minst windgevoelige gewassen aan de buitenzijden van het perceel geplant. Ook laten ze het product nog iets rustiger groeien, zodat het sterker wordt. „Het zijn dingen die we al deden, maar je let er nu nog iets meer op”, zegt de kweker. „Het was veel ellende, maar de heroverweging daarna heeft wel nieuwe energie gegeven.

De vraag daarbij was steeds: ’Hoe komen we hier sterker uit?’” <

Met hulp van omwonenden en collega’s werd de eerste schade hersteld en stonden de omgewaaide bomen snel weer recht.

Hagel Extra tegenvaller was de grote hagelschade. Maar tegelijkertijd zorgde die ervoor dat een deel van de schade wel vergoed werd. De verzekeraar van de gemeente - van de omgevallen bomen langs de weg - beriep zich op overmacht. De hagelverzekering keerde wel uit. „Een paar jaar daarvoor hadden we nog overwogen de verzekering af te zeggen om kosten te besparen. Uiteindelijk hebben we het verzekerd bedrag verlaagd. De uitkering heeft het bedrijf gered.”

Druk verminderen Na de windhoos volgde een gedwongen heroverweging van de bedrijfsaanpak. „We hebben hulp van buitenaf gezocht, niet alleen van de bedrijfsadviseur maar ook van de sociaal medewerker van de ZLTO. Uitgangspunt bij de gesprekken was vermindering van de druk. Je moet plezier in het vak blijven houden”, vertelt Van der Meijden. Bij de bedrijfsdoorlichting bleek dat er een oplossing moest komen voor het vele kantoorwerk. Zijn vrouw Cindy heeft daarop haar baan opgezegd en is op kantoor komen werken. Ze bracht ervaring mee op het gebied van management en personeelsbeleid, zodat dat nu profesDe Boomkwekerij

17

Tekst: Tijs Kierkels Foto's: Achmea Agro, Archief De Boomkwekerij

Willem Snoeker, sectormanager Agro bij Interpolis:

’Verzekering moet het sluitstuk zijn’ Aan het weer doe je niets, dus ligt verzekeren voor de hand. Toch is er ook op dit vlak preventie mogelijk, vertelt Willem Snoeker, sectormanager Agro bij Interpolis. „Verzekeren is alleen maar het sluitstuk in de reeks: risicoinventarisatie, preventie, inschatting of je het eindrisico kunt dragen en dan pas invulling van de verzekering.”

Willem Snoeker: „Ondernemers zijn zich er best van bewust dat je aan risicomanagement moet doen.”

ACHTERGROND

Dure brede weersverzekering In het verleden sprong de overheid bij in geval van meteorologische calamiteiten, waarbij zelfs nauw omschreven was wanneer het een calamiteit was.

Die tijd is voorbij. De overheid wil dat de agrarische sector het zelf regelt en springt alleen met subsidie bij om een verzekering op de rails te krijgen. Daarbij eist ze dat het een ’brede’ verzekering is voor alle weersrisico’s, zoals hagel, storm, vorst, droogte, overstroming. Ook als je zeker weet dat je nooit last van overstromingen zult krijgen, moet je als verzekerde het hele pakket afnemen om voor de subsidie op de premie in aanmerking te komen. Het animo voor de verzekering is nog steeds niet groot omdat ondernemers haar te duur vinden. Dit betekent dat het risico bij de ondernemer blijft. Overheid, sector en verzekeraars zijn voortdurend in overleg. De mogelijkheid voor het kunnen afdekken van het risico van gewasschade is immers in het belang van de agrarische sector. Ondertussen lijden jaarlijks bedrijven zulke grote schade door natuurrampen, dat ze die bijna niet te boven komen.

18

De Boomkwekerij 6 (21 maart 2014)

Een storm, hagelbui of windhoos kan in korte tijd enorm veel gewasschade aanrichten. Zoveel dat de toekomst van het bedrijf op het spel kan komen te staan. Het zijn natuurverschijnselen, waar enig patroon in zit - in het oosten heb je meer kans op hagelschade - maar de onvoorspelbaarheid is te groot om er echt op te sturen. Toch is ook hier risicomanagement van belang, weet Willem Snoeker, sectormanager Agro bij Interpolis.

Meest voor de hand liggende oplossing lijkt de afscherming van het gewas van het natuurgeweld.

Bijvoorbeeld door hagelnetten, tunnels, vlakplastic of kassen. Dat werkt goed, maar vraagt om investering en stuit steeds vaker op gemeentelijke en provinciale beperkingen. Snoeker: „We adviseren ondernemers om de risico’s te spreiden door meerdere locaties aan te houden. Die moeten dan wel 10 km uit elkaar liggen om effectief te zijn. Het kost geld in de

exploitatie, maar je moet het zien als investering in risicobeheer.”.

Continuïteit Ook de continuïteit van de bedrijfsprocessen moet een aandachtspunt zijn. „Je moet een antwoord hebben op vragen als: ben je leverplichtig?

Kun je bij anderen inkopen, als je zelf niet kunt leveren? Ben je uit beeld als leverancier, als je een keer niet levert? Je moet mogelijke weerschade zien vanuit het perspectief van bedrijfsverstoring.”

Snoeker hecht erg aan deze manier van risicobeheersing en dringt erop aan dat iedereen de risicoscan op www.groenisleven.nl invult; aan de ontwikkeling daarvan heeft zijn bedrijf meegewerkt. „Ondernemers zijn zich er best van bewust dat je aan risicomanagement moet doen.

De scan is een hulpmiddel om te zien waar je nu staat en wat er nog moet gebeuren.” <

Bedrijfsrisico

ADVIES

Windhozen en valwinden

Brandgevaar neemt toe door mechanisering Het steeds toenemend aantal apparaten op het bedrijf verhoogt het risico op brand. Vaak zijn bij de komst van nieuwe machines steeds weer kabels doorgetrokken, waardoor uiteindelijk

Het is een duidelijke trend de laatste

een onveilige situatie kan ontstaan in de elektrische installatie vanwege rare spanningsver-

jaren: het aantal windhozen neemt toe.

schillen. „Regelmatig onderhoud van machines en inspectie van de hele installatie zijn dan ook

Het patroon is steeds hetzelfde: er is

van groot belang. Laat geconstateerde tekortkomingen in de installatie verhelpen door een

zeer lokaal, in een smalle strook grote

deskundig bedrijf. De aanpassingen kunnen soms duur zijn, maar steek de kop niet in het zand.

schade. Als je binnen die strook zit, is

Pak de bron van de risico’s aan in het belang van de bedrijfscontinuïteit”, geeft Willem Snoeker

dat domme pech. Vooral de gevallen

aan. Ook onzorgvuldig lassen en slijpen zijn belangrijke oorzaken van brand.

bij glasbedrijven komen in het nieuws.

Als er eenmaal een bron is, hangt het van de situatie af hoe snel het vuur zich verspreid. Be-

Die blijven hangen en zorgen voor het

ruchte verspreiders zijn oudere types isolatiemateriaal en brandbare schermdoeken in de kas.

beeld dat het de afgelopen drie jaar zo’n

„Verspreiding van de brand kun je bijvoorbeeld voorkomen door toepassing van brandvertra-

vijf keer goed mis was. Maar dat klopt

gende materialen en compartimentering van de teelt- of bedrijfsruimte. Dan wordt het dus

niet: er zijn tientallen gevallen, van klein

een bouwkundig probleem bij bestaande gebouwen. Waar kun je brandvoortzetting onder-

tot groot. Preventief is er aan een wind-

breken? Waar past een brandmuur of een branddeur? Dat kan soms lastig zijn, je hebt die grote

hoos of valwind niets te doen. Een wind-

open schuur niet voor niets. Maar we komen situaties tegen die echt onacceptabel zijn. Men

breekscherm dat de windkracht bij een

weet dat wel en is ook van plan er iets aan te doen, maar het komt er niet van. Tot het te laat

gewone storm dempt, haalt bij de brute

is. Dan krijg je een discussie met de verzekeraar. Maar die moet je juist voeren bij het afsluiten

natuurkracht van een windhoos weinig

van de verzekering, niet op het moment dat er schade is. Let bovendien op dat het product in

uit, of werkt zelfs averechts als bijvoor-

hal of koelcel is meeverzekerd. Bespreek het hele bedrijfsproces met de assurantieadviseur,

beeld een bomenhaag omvalt. De brede

zo nodig in samenwerking met de specialist van de verzekeraar. Dan kom je niet voor verras-

weersverzekering dekt een deel van de

singen bij schade te staan.”

gewasschade.

De Boomkwekerij 6 (21 maart 2014)

19

Tekst: Tijs Kierkels Foto: Wilma Slegers

Ontwikkeling ondernemerschap van Als ondernemer heb je door eigen beslissingen invloed op het risico dat je bedrijf loopt. Aan de andere kant van het spectrum staan de zaken die je overkomen: scheiding, ziekte, arbeidsongeschiktheid. Toch zit daar vaak een verband tussen.

Een bedrijf dat boven je macht is gegroeid, een sortiment dat te weinig oplevert, een te beperkt aantal afnemers. Allerlei beslissingen die op het moment logisch leken, kunnen later het bedrijf in de problemen brengen.

Veel van die problemen komen doordat in de boomkwekerij nog vaak beslissingen op gevoel genomen worden. En niet op grond van kengetallen, omzet, marges en een liquiditeitsbegroting, vertelt Frank van Helvert, ondernemerscoach bij de ZLTO. Wie hem uitnodigt kan vervelende vragen verwachten. „Waarom heb je geen liquiditeitsbegroting. Waarom maar zo weinig afnemers? Wat doe je als die beperkte klantengroep wegvalt? Waarom bespreek je de jaarcijfers niet met de accountant?

Veel bedrijven gaan gemakkelijk mee in specialisatie en schaalvergroting, maar er zijn er wellicht evenveel die vechten om rendement en niet in de positie zitten om doorslaggevende keuzes te kunnen maken. Met name

Sociaal werker Willem Leys (r) en ondernemerscoach Frank van Helvert: „Er zijn genoeg ondernemers die een groot bedrijf op hun gemak runnen.”

deze bedrijven tref ik in mijn praktijk”, vertelt de ondernemerscoach.

Sparringpartner gezocht ACHTERGROND

Coach en sociaal pastoraal werker Sociaal werker Willem Leys begeleidt mensen die geestelijke, psychische, sociale of emotionele vragen of problemen hebben.

Ondernemerscoach Frank van Helvert ondersteunt ondernemers bij keuze op het gebied van strategie, bedrijfs- en verdienmodel, rendementsverbetering, klant- en sortimentkeuze.

Ook samenwerking - binnen de familie of met medewerkers komt aan de orde.

20

De Boomkwekerij 6 (21 maart 2014)

De boomkwekerij kent heel goede ondernemers, maar ook een groep die eigenlijk hun ondernemerschap zouden moeten versterken. „De cultuur in de boomkwekerij werkt in dit opzicht belemmerend. In de glastuinbouw heb je studiegroepen waar alles op tafel komt. De leden zijn elkaars sparringpartner en toetsen elkaars ondernemerschap. In de boomkwekerij is veel minder openheid. Dat is ook wel logisch, want veel kwekers zijn ook handelaar. Die

sterke onderlinge concurrentie beperkt de mogelijkheden om te praten over ondernemerschap. Maar zoek dan een andere sparringpartner.”

Als het ondernemerschap achterblijft, wordt dat echt een probleem als het bedrijf flink groeit en je vervolgens merkt dat je die maat eigenlijk niet aankunt. Willem Leys, sociaal pastoraal werker van de ZLTO, ziet wekelijks waartoe dat kan leiden. „Elk bedrijf voelt de druk om te groeien. Maar er wordt veel te weinig over gepraat of de ondernemer wel de capaciteiten heeft voor een groot bedrijf. Als hij het niet goed in de vingers heeft, leidt groei tot extra werkdruk. De reactie is dan vaak:

Bedrijfsrisico

levensbelang ADVIES

Wat te doen als het echt mis is Wat doe je als het echt mis is; als één van de partners een ziekte krijgt die niet meer te genezen valt? Willem Leys: „Praten over je ziekte, wat het betekent voor jezelf en je partner. En het kan als rouwverwerking werken om te praten over de toekomst van het bedrijf. Hoe kan het voortgezet worden tot de opvolger oud genoeg is. Kan één van de kinderen versneld in het bedrijf komen? Juist door er open over te praten kun je als partners of familie nader tot elkaar komen, ook in zo’n moeilijke tijd. Je denkt misschien niet meteen aan een adviseur in zo’n geval, maar het kan heel goed zijn hulp in te roepen.”

valkuil bij een groeiend bedrijf. Ook de boomkweker die vooral een heel goede plantenkweker is en een wat minder goede manager, kan best een groot bedrijf hebben. „Dan neem je iemand aan die juist op dat vlak goede capaciteiten heeft. Een bedrijfsleider kost €50-60.000 per jaar.

De omzet moet dan dus minimaal met dat bedrag stijgen. In negen van de tien gevallen lukt dat wel als het bedrijf beter wordt geleid”, aldus de coach.

meer gaan werken. Daarmee neemt het risico van overspannenheid en lichamelijke klachten toe en ook dat van relatieproblemen. Als je te weinig tijd neemt voor je partner en voor ontspanning, gaat het mis. Een scheiding komt niet zomaar uit de lucht vallen”, vertelt hij.

Kunnen delegeren Leidt een groot bedrijf automatisch tot meer risico’s? „Zeker niet”, zeggen Leys en van Helvert bijna in koor. „Er zijn genoeg ondernemers die het op hun gemak runnen. Ze hebben overzicht, zijn goed in planning, kunnen delegeren en bovenal: ze produceren voor een duidelijke markt.”

Alles zelf willen doen, niets uit handen durven geven, is de grootste

Vader en zoon

De meest voorkomende manier van bedrijfsopvolging is nog steeds dat de zoon (soms de dochter) het bedrijf van zijn ouders overneemt en dat er een tijd lang twee ondernemers aan het roer staan. Dat dit kan leiden tot een duidelijk bedrijfsrisico, hebben de adviseurs vaak meegemaakt. „De samenwerking tussen vader en zoon gaat regelmatig moeizaam”, zegt Willem Leys. „De vader is gewend alles op zijn manier te doen, de zoon wil het anders. Dan moet je als twee ondernemers nuchter met elkaar in Samenwerking gesprek op basis van argumenten.

Ook meer onderlinge samenwerking Dat blijkt vaak moeilijk.” zou gunstig uitpakken, denkt hij. „Nu Veel opvolgers hebben tegenwooris daar weinig oog voor. Zowel aan dig een betere opleiding dan hun de inkoopkant als de verkoopkant ouders en ontwikkelen eigen ideeën laten kwekers daardoor veel geld over de bedrijfsvoering. Frank van liggen. Verder zou er op het gebied Helvert kent een geval waarbij de van sortiment meer samenwerking zoon een investeringsplan had opkunnen plaatsvinden. Als je samen gesteld en kon aantonen dat omzet kunt leveren, kun je het eigen soren winst hierdoor zouden stijgen. timent inkrimpen. Of je houdt juist Toch wilde de vader niet. Hij had een breed sortiment aan uit oogpunt geen duidelijke argumenten, maar van risicospreiding en werkt samen zijn gevoel zei ’nee’. „Als pa altijd om grote partijen te kunnen leveren. aan de rem hangt, neemt de zoon op Omdat er weinig gedeeld wordt, is de een gegeven moment de beslissing markt niet transparant. Een Duitse om het bedrijf niet over te nemen. supermarkt stuurt bijvoorbeeld een Als het fout gaat, is dat meestal om fax naar een grote groep telers en emotionele redenen. De kunst is om de meeste sturen ’m terug met een als managers met elkaar te praten. prijsopgave. Dan zit er altijd wel ieDie stap is lastig te nemen zonder mand bij die zo klem zit, dat hij zich begeleiding, zo blijkt. Inschakeling gedwongen voelt onder de kostprijs van een neutrale ondernemerscoach te leveren. Meer afstemming zou kan dan de redding van het bedrijf voor iedereen gunstig zijn.” betekenen”, zegt Leys. < De Boomkwekerij 6 (21 maart 2014)

21

Bedrijfsrisico

Tekst: Tijs Kierkels

Uitheemse ziekten en plagen liggen op de loer

Fytosanitaire risico’s nemen toe De kwetsbaarheid van bedrijven in de boomkwekerij en vasteplantenteelt op fytosanitair gebied neemt sterk toe. De redenen op een rij.

Er komt meer binnen De Oost-Aziatische boktor in Boskoop is een berucht voorbeeld, maar met verpakkingshout uit China liften nog veel meer soorten mee. Een groot gevaar vormen ook dennenhout en bark uit Portugal. Daar kan het dennenhoutaaltje Bursaphelenchus in zitten. Alle bark uit Portugal krijgt een hittebehandeling om problemen te voorkomen.

Maar er is een sluiproute: Nederlandse bedrijven importeren Portugese planten in pot, afgedekt met plaatselijke bark. De vondst van dit aaltje kan leiden tot grote kaalkapzones!

Klimaatverandering verergert de zaak Verandering van het klimaat leidt er toe dat meer organismen op eigen kracht ons land weten te bereiken.

Voorbeelden: Drosophila suzuki, Chalara fraxinea, maar ook de buxusmot.

Er wordt meer gevonden Tien jaar geleden had niemand gehoord van het Hosta Virus X. Maar de detectiemethoden worden steeds beter.

Dat zal erin resulteren dat er steeds nieuwe virussen en aaltjes gevonden worden.

Protectionisme neemt toe Verschillende landen grijpen de betere detectiemethoden aan om de grenzen te sluiten. Soms begrijpelijk, vaak speelt handelspolitiek een rol. Het Verenigd Koninkrijk wil kastanjeziekte, eikenprocessierups, Chalara elegans en recent twee ziekten in Castanea en Platanus weren. De VS stelt hoge eisen aan het vrij zijn van Phytophthora ramorum. Landen als Korea, Japan, Australië, Nieuw-Zeeland zijn berucht om hun hoge eisen.

Uitgangsmateriaal van onbekende herkomst Uitgangsmateriaal moet gekeurd zijn en van bekende herkomst. Toch komt het nog voor dat kwekers stek knippen uit openbaar groen zonder de ziektestatus te kennen.

Onachtzaamheid in de handel funest De internationale handel is kwetsbaar voor fytosanitaire risico’s maar nog erger wordt het als via de handel een nieuwe ziekte de teeltcentra binnengesleept wordt.

Kruisende productstromen zijn een groot gevaar. Uiterste zorgvuldigheid bij de import is van groot belang voor de hele sector.

Ook de import van grote bomen uit het MiddellandseZeegebied, met grond en al, vormt een groot gevaar. De grond kan allerlei bodemziekten bevatten. Een nieuw risico vormt de bacterie Xylella fastidiosa in olijf, die ook Prunus en Malus kan aantasten.

Gevaar aardappelmoeheid De Europese Unie heeft de eisen op het gebied van aardappelmoeheid (AM) enige jaren geleden versoepeld. Dat betekent dat materiaal uit andere EU-landen vaak al niet meer aantoonbaar AM-vrij is. Om de Nederlandse handelspositie vast te houden geldt nu nog een - door de sector zelf gewenste - strenge PT-verordening voor de boomkwekerijsector.

Bedrijfshygiëne kan stuk beter Op heel veel vlakken is de bedrijfshygiëne aan te scherpen en af te stemmen op het soort markt waar de kweker aan levert. <

22

De Boomkwekerij 6 (21 maart 2014)

Bedrijfsrisico

Tekst: Tijs Kierkels Foto: Arno Engels

’Sterke specialisatie risicovoller dan tien jaar geleden’ Specialiseren in een beperkt aantal gewassen is aantrekkelijk. Je doet waar je goed in bent en je kunt grote partijen leveren. Maar het maakt je ook erg kwetsbaar. Voor veranderingen in de markt, voor ziekten en plagen die het net op jouw gewas voorzien hebben, voor weerschade, omdat alle planten een vergelijkbare gevoeligheid hebben. Verschillende bedrijven komen daarom weer terug van extreme specialisatie.

Een praktijkvoorbeeld: Een Brabants containerbedrijf teelde dertig jaar geleden 250 soorten. Het specialiseerde zich twintig jaar geleden en hield vijftien soorten over. Vijf jaar geleden waren dat er nog maar drie. Vervolgens viel de conclusie dat de kwetsbaarheid te groot was geworden en nu teelt het er weer vijftien.

Zelfs echte specialisten komen tot een heroverweging. Gebr. G. en T. Rijkaart in Boskoop zijn bekend om hun Pieris-sortiment. „We zijn er al jaren in gespecialiseerd. Het blijft de

basis van ons bedrijf en we zien zeker nog steeds voordelen in specialisatie, maar inmiddels telen we daarnaast zo’n vijftien bladhoudende soorten”, vertelt Gert Rijkaart. „Dat komt door veranderingen in de markt. We specialiseren nu meer in klanten dan in soorten. En die klanten vragen ook naar andere producten dan Pieris.”

Nog steeds kan het bedrijf grote partijen leveren, maar sommige klanten bestellen juist in een hoge frequentie kleine partijen. Dat geeft een flinke logistieke uitdaging. „Vroeger

maakten wij de mix op de karren. Nu beslist de klant daarover. Daar zijn we nogal druk mee. Intern loopt de logistiek gesmeerd, maar bij de deur versnippert het tegenwoordig vaak.”

Rijkaart ziet de verbreding van zijn sortiment als een logisch antwoord op de ontwikkelingen: „Sterke specialisatie geeft meer risico’s dan tien jaar geleden. De markt staat onder druk en bovendien komen er nieuwe ziekten en plagen op. Een monoteelt is dan kwetsbaar.” <

Specialiseren heeft voordelen, maar maakt een bedrijf ook kwetsbaar.

Betalen voor ziekteverzuim na contractperiode Als een tijdelijke medewerker binnen vier weken na het einde van de contractperiode ziek of arbeidsongeschikt wordt, draait zijn (voormalige) werkgever op voor doorbetaling van het loon. Dat is het gevolg van de nieuwe wet Beperking Ziekteverzuim en Arbeidsongeschiktheid Vangnetters (BeZaVa).

De overheid wil met de nieuwe wet BeZaVa de grote instroom van flexwerkers in de Ziektewet beperken.

Belangrijk onderdeel van de wet is tevens re-integratie in het arbeidsproces.

Bij vaste medewerkers bestond al de verplichting bij arbeidsongeschiktheid twee jaar het loon door te betalen. Hierna volgt een arbeidsongeschiktheidsuitkering, waaraan de werkgever ook moet bijdragen.

Via Sazas zijn deze verplichtingen te verzekeren.

De verplichtingen voor tijdelijke medewerkers komen er nu bij. Ook deze mensen moeten nu worden doorbetaald bij langdurige ziekte.

Sazas bekijkt op dit moment de mogelijkheden om dit risico af te dekken. De wet kent een overgangsperiode tot 2016 en maakt onderscheid tussen grote en kleine werkgevers.

Kwekers met tijdelijk personeel doen er daarom goed aan om zich te oriënteren om fikse financiële tegenvallers te voorkomen. < De Boomkwekerij 6 (21 maart 2014)

23

Tekst en foto: Ron Barendse

Water is broodnodig Een werknemer bij Veluwe Plant in Lunteren blijft nog net buiten bereik van de tiksproeier die een zojuist binnengekomen partij planten uit Italië nathoudt. De werknemer - een t-shirtje is genoeg vandaag - is zelf ook in de weer met een beregeningslang. En hij is vandaag (12 maart red.) op het bedrijf niet de enige.

Volgens in- en verkoper Steven Bulsink is de huidige situatie bijzonder. „Normaal gesproken beregenen we pas vanaf half of eind april, maar we geven nu al volop met de hand water. Ook is vanaf begin week 11 bij ons de automatische beregening door middel van druppelaars en tiksproeiers al aan gegaan.” <

ij

De Boomkwekerij 6 (21 maart 2014)

25

Tekst en foto: Wim du Mortier Figuur: Antionette Schalke

John Janssen neemt afscheid na 12 jaar belangenbehartiging

’Leden zien vaak niet waar je ze voor hebt b „Ik heb mijn werk altijd op een manier gedaan waarvan ik overtuigd was dat het een goede manier van belangenbehartigen is. Misschien was dat anders dan LTO voor ogen stond. Ik werkte voor de vakgroep en we wilden herkenbaar zijn voor de achterban. Ik heb geprobeerd klantvriendelijk te zijn.”

Het is al weer een week geleden dat John Janssen zijn werk neerlegde als secretaris van de LTO Vakgroep Bomen en Vaste planten als hij terugkijkt op zijn loopbaan in de boomkwekerij. Hij is naar eigen zeggen aan een sabbatical begonnen en gaat zich rustig oriënteren op nieuw werk, binnen of buiten de boomkwekerij. Over de reden van zijn vertrek is hij kort. „Mijn keuze is het niet. Zoals het gelopen is tussen de ZLTO en mij, wordt door mij betreurd. De inzichten over de invulling van het werk waren kennelijk verschillend, wat heeft geleid tot een gedwongen vertrek.”

Janssen kreeg 12 jaar geleden voor het eerst te maken met de boomkwekerij, toen de zorg voor deze sector aan zijn takenpakket als Sectorsecretaris Tuinbouw bij de toenmalige GLTO werd toegevoegd. Vooral sinds zijn benoeming tot Secretaris van de NBvB werd hij de spin in het web in de belangenbehartiging voor de sector.

’Boomkwekers zijn werkers en geen lezers’

Integratie

Resultaat Met voldoening kijkt Janssen terug op zijn bijdrage aan de regeling bufferzones bacterievuur. „Ja, het kostte geld, maar de overtuiging was en is er absoluut dat de regeling de exportpositie heeft versterkt. Vruchtbomenkwekers bijvoorbeeld zeggen dat het een unique sellingpoint is. Dat is een mooi resultaat dat we hebben kunnen boeken in samenwerking met tal van organisaties.” „Nu dreigt het in een negatieve spiraal terecht te komen omdat kwekers het helemaal zelf moeten bekostigen. Het wordt duurder en daarom haken er kwekers af, waardoor het weer duurder wordt voor de overige, en zo verder.”

Met veel plezier kijkt Janssen terug op de Floriade van 2012. De boomkwekerijsector gaf advies over de inrichting van het park. Janssen praatte mee in de beplantingscommissie. „Ik denk dat dit echt een prachtige aankleding van het terrein heeft opgeleverd. Ik zeg wel eens voor de grap dat het park in 2011 en 2013 op zijn mooist was; toen stonden de inzendingen niet in de weg”, zegt hij met pretoogjes. „Het is natuurlijk moeilijk hard te maken, maar ik heb gehoord dat bezoekers bij borders stonden op te schrijven wat er in stond. Het heeft veel promotie opgeleverd voor de hele sector.”

In zijn loopbaan maakte hij ook crisissituaties mee. Dat zijn de momenten waarop de belangenbehartiging bij uitstek haar waarde kan bewijzen. „Ik denk dat we grotere problemen hebben kunnen voorkomen. Het is niet leuk voor bedrijven om in verband met de boktor te maken te krijgen met destructieve inspecties, maar het alternatief

28

De Boomkwekerij 6 (21 maart 2014)

was een handelsverbod voor twee jaar. Bij Xanthomonas in Prunus pakte het heel vervelend uit voor besmette bedrijven. Dat konden we niet meer voorkomen. Maar ik stel wel vast dat het sindsdien niet erger is geworden. Voor Cylindrocladium in Buxus hebben we bijvoorbeeld een poster gemaakt. Daar kwam kritiek op van mensen die zeiden dat je je problemen niet in de kantine moet hangen. Nee, dat klopt, maar het gaat erom dat medewerkers het probleem snel kunnen herkennen zodat je het beheersbaar kunt maken. En dat effect heeft het gehad.”

’Het aantal NBVB-leden dat meeging naar LTO viel gewoon tegen’

Het integreren van de NBvB in LTO vroeg veel van zijn aandacht. In 2005 mislukte dat samenvloeien nog omdat het volgens Janssen „te veel een opgelegd besluit was.”

In 2008 werd de uitdaging weer opgepakt en in 2011 met succes afgerond. „Groot verschil was dat we de vraag of we met samenwerking beter belangen kunnen behartigen voor de leden centraal hebben gesteld. Dat was de sleutel tot succes. Effectief, efficiënt, betaalbaar en herkenbaar waren de uitgangspunten. Effectief omdat we de krachten samenbundelden: de inhoudelijke kennis van de NBvB en de ingangen van LTO. Dat zorgde ervoor dat we de juiste boodschap op de juiste plek konden krijgen.”

Terugkijkend op de integratie zegt Janssen dat „het aantal NBvB-leden dat is meegegaan naar LTO gewoon tegenviel.” Dat roept de vraag op of er dan wel draagvlak was voor het besluit waar hun gekozen vertegenwoordigers mee instemden. Weten bestuurders wel wat er onder de leden leeft? Janssen wijst erop dat bestuurders goed zijn geïnformeerd. „De boomkweker is bezig met het kweken en verkopen van bomen en die merkt niet veel van de belangenbehartiging of het PT. En een van de eerste lessen die ik in 2002 kreeg was dat boomkwekers werkers zijn en geen lezers. Dat klopt ook wel, brieven worden pas echt serieus gelezen als er een factuur aan hangt. Zo hebben we uitgelegd wat er bij de regeling voor bacterievuur noodzakelijkerwijs ging veranderen, maar kwamen de reacties pas los toen de rekeningen werden verstuurd.”

Janssen vertelt dat er ook steeds minder mensen naar bijeenkomsten komen. „Er werd gezegd dat het PT zo moeilijk communiceerde. Maar kwam het PT uitleg geven, dan zat er niemand in de zaal. Communicatie is moeilijk.

Het moet ook een wisselwerking zijn. Voor ons was het wel eens lastig om in te schatten wanneer de ontvanger zijn antennes open had staan om een boodschap te

Belangenbehartiging

ehoed’ kunnen ontvangen. Ondernemers krijgen bovendien een overkill aan informatie. Er komt zoveel informatie op kwekers af, probeer daar maar eens onderscheid in te maken.”

Als belangenbehartiger ben je bezig randvoorwaarden te scheppen waarin kwekers hun werk kunnen doen, legt Janssen uit. „We proberen problemen die zich misschien over vijf jaar voordoen, te tackelen. Lukt dat, dan hoor je daar niemand over, omdat het probleem nooit is ontstaan

en kwekers niet zien waar wij ze voor hebben behoed. Dat is inherent aan dit werk. Dat ís je werk.”

Toen Janssen 12 jaar geleden begon telde LTO meerdere gewesten, die allemaal mensen in dienst hadden die voor de boomkwekerij werkten. Door bezuinigingen en nu met het vertrek van Janssen is daar amper iets van over. „En de complexiteit van de vraagstukken neemt alleen maar toe, is mijn ervaring. Ik wens diegenen die dat nu gaan dragen alle wijsheid en succes toe.” <

st ien

O ZLT

d O nd rlan GLT j e j i i el i d r b e e e g B N k i m O v e for ZLT tall NB LTO LTO kw , j n i t G s n e i m b e r e n m oo bov ouw eta am ede inb or b rd, atie ns ecr h r u o o S a T g v m o a t g N ris to aa nte aris eta LTO rkz LTO ing ot i e ret t n g ecr c m t e w s n e i r e o lu to mi de vB ks Sec Ben Vor NB Ein Bes Oo 2001

2002

Januari 2005

Juni 2005

2010

2011

12 jaar belangenbeharting voor de boomkwekerij

31 januari 2014 De Boomkwekerij 6 (21 maart 2014)

29

Tekst: Astrid Zoumpoulis Foto: Ron Barendse

Samenwerking exporteurs stroomlij Vier Westlandse plantenexporteurs werken samen op het gebied van ophaallogistiek van boomkwekerijproducten in Boskoop.

Ze hanteren vaste besteltijden en laten de producten op gezette tijden door één vervoerder ophalen bij kwekers. Dit zorgt voor efficiency bij de exporteurs en vervoerder en voor rust in de tent bij de kwekers.

In april 2013 startte International Plant Center Westland (IPCW), een coöperatie van vier plantenexporteurs een pilot met het gezamenlijk uitvoeren van de aanvoerlogistiek (zie kader Achtergrond). Hamiplant, Moterra, Noviflora en Vida Verde wilden uittesten welke voordelen te behalen zijn door dit onderdeel van het logistieke proces samen aan te pakken. De keuze viel op Boskoop omdat het een overzichtelijk, compact gebied is waar de exporteurs doorgaans zelf verantwoordelijk zijn voor de ophaallogistiek. Een interessante testcase dus, vooral omdat er in het voorjaar een flinke piek in het aanvoerpatroon is te zien.

Vaste tijden Het werkt als volgt. De exporteurs hanteren vaste eindtijden voor het opgeven van bestellingen. Voor 14.30 uur bestellen betekent levering voor

Vier exporteurs, gevestigd op FloraHolland Naaldwijk, hebben vorig jaar gezamenlijk een pilot aanvoerlogistiek gedraaid. Regio Boskoop was als eerste aan de beurt.

9.00 uur de volgende ochtend. Deelnemers die voor 8.00 uur bestellen, krijgen hun handel dezelfde dag voor 14.00 uur in de box. De exporteurs zetten hun aankopen in hun eigen bestelsysteem en geven de bestellingen elk voor zich door aan hun vaste vervoerder L.C. Buytene uit Pijnacker,

ERVARING

’Rust, duidelijkheid en overzicht’ Voorheen kon het voorkomen dat bij boomkwekerij P.W. Captein in Alphen aan den Rijn op één dag drie verschillende vervoerders langskwamen, op meerdere momenten, om voor de vier exporteurs de handel op te halen. De kweker moest zijn Denen-administratie bij drie verschillende partijen bijhouden en was constant in de weer om orders voor te bereiden en te verdelen. „Dat deze handel nu gebundeld en gestructureerd is en via één vervoerder weggaat, heeft rust, duidelijkheid en overzicht gebracht,” zegt Tonco Captein. Zijn magnolia’s en seringen gaan in het hoogseizoen twee tot drie maal per dag via het gebundelde transport naar de vier afnemers. „Door de vaste bestel- en ophaaltijden, weet ik waar ik aan toe ben en heb ik nog maar te maken met één aanspreekpunt, de gezamenlijke vervoerder. Het voordeel voor ons als kwekers is dat het vroeg op de dag minder hectisch is.”

30

De Boomkwekerij 6 (21 maart 2014)

geen onbekende in het Boskoopse gebied. Deze werkt met één transportlijst voor de vier afnemers, haalt de bestelde producten op in Boskoop en levert die af bij Sierteelt Direct, het logistieke aanvoercentrum voor directe stromen op Trade Parc Westland. Van daaruit zorgt FloraHolland voor verdeling naar de boxen van de handelsbedrijven. De vervoerder hoeft dus niet apart aan te docken bij de verschillende exporteurs, wat weer kostbare tijd scheelt.

Minder pieken Guy Paterson, supply chain manager bij Noviflora en coördinator van de proef, is dik tevreden over de resultaten. „Voorheen wachtten we langer af met het plaatsen van bestellingen, om niet het risico te lopen dat er later weer extra orders – en dus transportkosten – bij kwamen. Nu roepen we

Logistiek

nt logistiek Boskoop De vervoerder rijdt ’s nachts sneller over het wegennet en heeft een hogere beladingsgraad, kwekers zetten ’s middags de handel klaar voor het nachttransport en hebben daardoor ’s ochtends een stuk minder hectiek.

En wij kunnen al heel vroeg aan het werk met het verwerken van de verse handel.”

De deelnemers gaan op hun eigen manier met het systeem om. De één hoeft bijvoorbeeld de handel die tot 15.00 uur is besteld pas de volgende ochtend in de box te hebben, de ander houdt strikt een eindtijd aan om dezelfde dag de planten al binnen te hebben. Zo kan iedereen zijn eigen bedrijfsstrategie aanhouden, maar maken ze wel gebruik van hetzelfde eenduidige systeem.

Vervolg in andere regio’s

eerder af. De vaste tijden zijn zowel voor onze kwekers als voor onszelf interessant. Zij hebben minder pieken gedurende de dag bij het klaar zetten van de handel en hebben voor deze vier exporteurs nog maar met één vervoerder te maken. Wij besparen op transportkosten, hebben nu allemaal zekerheid over de ontvangsttijden en hebben geen omkijken meer naar de logistiek vanaf het moment van bestellen”, legt hij uit.

Meer nachtaanvoer Noviflora heeft zelf door de nieuwe werkwijze een verschuiving zien plaats vinden naar 70% nachtaanvoer, terwijl voorheen maar 20% van de handel ’s nachts binnenkwam. „Dat komt door het gestructureerde aanvoersysteem, waardoor we meer rekening kunnen houden met elkaar. Iedereen heeft daar baat bij.

De pilot duurde van april tot september. Vanwege de positieve resultaten en ervaringen is de werkwijze sindsdien gehandhaafd. Na september is de hoeveelheid ritten van drie per dag teruggeschroefd naar hooguit twee. Straks in het voorjaar werkt het systeem weer op volle kracht.

De gehanteerde werkwijze heeft zich volgens Paterson duidelijk bewezen en de voordelen in de bedrijfsprocessen van alle betrokken partijen zijn duidelijk voelbaar. „We gaan er dan ook een vervolg aan geven. In de loop van dit jaar gaan we de ophaallogistiek ook in andere regio’s op deze wijze aanpakken, zoals

Venlo, Westland en Oostland. Ook daar zijn voordelen te behalen voor alle betrokken partijen, hoewel het vervoer er in de meeste gevallen anders is geregeld dan in Boskoop. We zijn daar veel minder vaak de betaler van het transport, dus zijn daar meer afhankelijk van andere partijen.”

Fijnmazige handel Verder kijken de exporteurs ook naar andere manieren om de nieuwe handelsrealiteit beter te faciliteren. Eindklanten bestellen in toenemen-de mate kleine hoeveelheden op meerdere momenten. Voor zowel kwekers als handelsbedrijven zorgt dat voor meer transportbewegingen en complexe logistieke processen. Noviflora heeft om die reden geïnvesteerd in de cash-and-carry Plantpoint. „Bestelhoeveelheden worden kleiner, dat geldt zeker ook bij boomkwekerijproducten. Dat maakt de logistiek, het transport en dus de kostprijs van producten duurder. Voor de heel fijnmazige handel maken we gebruik van Plantpoint, als een betrouwbaar voorraadpunt van een zeer breed assortiment. In plaats van steeds kleine bestellingen op te laten halen bij de kwekers, zetten kwekers drie karren neer bij Plantpoint en kunnen handelaren daar in beetjes producten van betrekken”, aldus Paterson. Hij verwacht dat Noviflora de komende jaren meer zal investeren in dit handelskanaal, ook op andere plekken in Europa. <

ACHTERGROND

Wat is IPCW? International Plant Center Westland (IPCW), opgericht in 2011, is een coöperatie van vier plantenexporteurs die gevestigd zijn op FloraHolland Naaldwijk: Hamiplant, Vida Verde, Noviflora en Moterra. Hoewel ze commercieel gezien elkaars concurrenten zijn, pakken ze een aantal niet-commerciële zaken gezamenlijk aan. Zoals de aanvoerlogistiek, de inkoop van verpakkingsmaterialen en het werken aan ketentransparantie door digitale standaardisatie. Uit onderzoek dat het IPCW samen met Dinalog en de Technische Universiteit Eindhoven liet uitvoeren, bleek dat het bundelen van de aanvoerstromen en het afstemmen van bestel- en aflevertijden grote voordelen kan geven.

De Boomkwekerij 6 (21 maart 2014)

31

Foto: Cultus Agro Advies

Bespuit onkruid op het juiste moment Voor de bodemtemperatuur oploopt en het gewas uit gaat lopen, is het een goede tijd om nog een winterbespuiting tegen onkruid uit te voeren.

Hans Pijpers Cultus Agro Advies hanspijpers@cultus.nl

32

De Boomkwekerij 6 (21 maart 2014)

Momenteel is het verstandig te kijken naar de mogelijkheden voor een winterbespuiting met Kerb. De optimale temperatuur voor het toepassen ligt bij een bodemtemperatuur beneden de 12째C. De huidige bodemtemperatuur ligt daar nu nog net onder.

Kerb is een bodemherbicide met lange nawerking. Daarnaast is Kerb in staat om opstaand onkruid, zoals grassen, muur, brandnetels (tot 5 cm) en liggend vetmuur (in klein stadium) te doden. De werking is te verklaren vanuit de wortelopname van Kerb. We raden aan om geen Chloor IPC meer toe te voegen omdat de al actieve knoppen hierdoor geremd kunnen worden.

Op percelen die al uitgeblazen zijn, kan Kerb beter worden gecombineerd met Butisan + Linuron, eventueel aangevuld met Finale of Basta; let nu goed op de activiteit van de ogen of dit nog mogelijk is. Dit dient dan net voor of na het afknippen te gebeuren.

Bij de inzet van bodemherbicides is het belangrijk dat de bodem voldoende vochtig is en de grond vastligt. Na het uitblazen is het verstandig te wachten tot de grond wat aangeregend is. Belangrijk daarbij is ook altijd dat de ogen nog niet uitgelopen zijn. Het standaard advies is 1,25 l Butisan (of Sultan) + 0,75 l linuron / ha.

Indien Basta of Finale wordt toegevoegd, adviseren we veiligheidshalve om binnen een week afgeknipt te hebben. Gebruik Basta of Finale niet volvelds in de stammentrekkers, met kappenspuit kan dat natuurlijk wel.

Bodemherbicides kunnen toegepast worden bij lichte regen en op donkere dagen, terwijl Basta of Finale op droog onkruid en bij voorkeur op een zonnige dag worden gespoten.

Uitvloeier Bij veel onkruidbestrijding kan een uitvloeier/hechter worden toegevoegd om de bodemherbiciden beter te laten hechten.

Wees hier echter wel voorzichtig mee! Een uitvloeier/hechter heeft wel als voordeel dat de bodemherbicide zich beter vastlegt in de bodem en daardoor ook langer werkt, maar het kan ook de contactwerking op de plant versterken. Als het gewas actief begint te worden en er wordt met Linuron, Finale of Basta gespoten, zal de kans op schade toenemen. Let op de ontwikkeling van het gewas.

Het is wel eventueel mogelijk om 1,0 l Codacide of 0,4 l Grounded/ha toe te voegen aan de bespuitingen met bodemherbiciden. <

Teeltadvies

Uitgangsmateriaal afgestemd op potmaat De maat van het uitgangsmateriaal voor coniferen in pot moet goed aansluiten bij de afkweek.

Uniformiteit is daarnaast een verbeterpunt.

Arie Schipper DLV Plant a.schipper@dlvplant.nl

De meeste coniferen in pot worden in een 2 l tot 3 l-pot afgekweekt vanuit plantgoed uit een kleine pot of kweektray. De maat van het uitgangsmateriaal moet je goed afstemmen op de potmaat van het eindproduct: kleiner plantgoed voor een 15 cm-pot en groter plantgoed voor een 19 cm-pot. Dit helpt een compacte en goed gevormde plant te krijgen.

Belangrijk verbeterpunt bij de teelt van coniferen is de uniformiteit van het uitgangsmateriaal. Streef vanaf de vermeerdering naar uniformiteit: dit geeft later in de teelt een beter teeltresultaat, minder arbeid en een betere presentatie.

Coniferen met een gevoelige wortel zijn Chamaecyparis, Taxus, Microbiota en Pinus. Het is raadzaam voor deze gewassen een structuurrijke en stabiele potgrond te kiezen.

Juniperus en Thuja kunnen in een wat eenvoudiger potgrond.

Ondergrond Bij de wortelrotgevoelige gewassen is de ondergrond van groot belang. De lava-containervelden hebben zich bij deze teelten

bewezen. De verticale waterafvoer door de lava zorgt voor zuurstof in de potgrond, ook onder natte omstandigheden.

Schubconiferen en Taxus moeten over het algemeen vochtig worden geteeld. Langzaamgroeiende naaldconiferen kunnen droger. Picea glauca ’Conica’ moet constant nat worden geteeld voor voldoende groei.

Regelmaat in de vochtvoorziening is bij coniferen van groot belang, vooral bij zomerweer.

Staan coniferen in pot even te droog, dan lever je groeisnelheid in.

Bij het wortelrotgevoelige sortiment is constant vocht van belang om de wortel gezond te houden. Te droog kan de wortel beschadigen en aantastingen van wortelrot veroorzaken. Bij een goede potgrond staan coniferen op lavavelden niet snel te nat.

Diverse schimmels veroorzaken taksterfte bij coniferen. Vooral lang bladnat en plantafstanden zijn bepalend. Door de watergift en bemesting te sturen, moet je soms te veel groei voorkomen. Ook hier speelt de maat en compactheid van het uitgangsmateriaal een rol. Begint een kweker met te groot plantgoed, dan is de kans op taksterfte groter. <

Let op de vroege insecten Alles lijkt vroeg dit jaar. Niet alleen onze gewassen zijn verder in hun ontwikkeling dan voorgaande jaren, ook de onkruiden en veel insecten zijn verder ontwikkeld door de hoge temperaturen. Kwekers moeten hier extra alert op zijn.

Insecten worden niet alleen actiever door temperatuur. Daglengte is ook bepalend voor de activiteit, maar dit is voor iedere soort verschillend.

De stelling is vaak dat er tijdens een harde winter veel insecten doodvriezen. Voor een deel klopt dit, na een strenge winter zijn sommige tripssoorten verdwenen in de vollegrondsproducten en die zien we vaak pas later in het jaar voor overlast zorgen. De tripsen hebben inderdaad de harde winters buiten niet overleeft. Helaas komen er later weer voldoende uit de kassen welke dan weer de buitenproducten aantasten.

Bestrijding starten René de Lepper Telermaat rene@telermaat.nl

De rups van het anjermotje is volop actief, met name in de kas. Het is raadzaam om eventueel al een bespuiting uit te voeren met een bacteriepreparaat zoals Turex (Bacillus thuringiensis). Deze bacterie moet opgenomen worden door onder meer vraat. Zorg dus na een bespuiting voor voldoende hoge temperaturen in de kas, zodat de te bestrijden rupsen actief blijven. Bij te lage tempe-

ratuur raken de rupsen inactief en nemen niet voldoende materiaal op.

Ook de luis is al actief, met name in de koude kas. Als we niet te veel hoeven luchten, blijft de temperatuur wat hoger en is het al mogelijk wat sluipwespen uit te zetten.

Hierdoor kan er al een populatie natuurlijke vijanden in de kas worden opgebouwd.

Indien er eerst nog met chemie een correctie wordt toepast, kies dan voor een middel met weinig nawerking. Een optie op dit moment zou Calypso zijn, zodat men over enkele weken alsnog sluipwespen uit kan zetten.

Ook de larve van de taxuskever ontwikkelt zich met name onder glas sneller. Het is nu een ideaal moment om een bestrijding met parasitaire aaltjes uit te voeren in de kas.

Gebruik 0,5 miljoen aaltjes per m2, meng de inhoud van de verpakking eerst met wat water en vul daarna de spuittank met de benodigde hoeveelheid water. Verwijder de zeefjes uit de spuit en spuit met maximaal 12 bar anders drukken de aaltjes dood. Houd de grond na toepassing minstens drie weken vochtig zodat de aaltjes zich kunnen blijven verplaatsen in de grond. < De Boomkwekerij 6 (21 maart 2014)

33

Tekst: Cindy van der Zwet Foto: FloraHolland

Ina Tillema van FloraHolland:

’De klok zal altijd een functie blijven houd De plantenklok nam vorig jaar een omzet van zo’n €500 miljoen voor haar rekening.

Genoeg reden voor FloraHolland om hierin te investeren. „Er zal in de toekomst meer direct verhandeld worden, maar verdwijnen zal de klok niet. Telers en handelaren vinden het toch belangrijk dat de klok er is”, aldus Ina Tillema van FloraHolland.

Vorige week gaven telers en handelaren in het Vakblad voor de Bloemisterij hun mening over het functioneren van de plantenklok. Velen vinden het aanbod en de prijsvorming beneden peil. Van de een mag de klok worden opgedoekt. De ander kiest toch liever voor het oppoetsen ervan. Dat laatste vindt ook Ina Tillema, manager commerciële operatie bij FloraHolland. Sinds dit jaar is zij verantwoordelijk voor het commerciële proces bij de veiling.

Schrok u van de reacties?

„Nee, dat niet. Wat ik in het artikel las, zijn bekende geluiden. We zijn natuurlijk al langer in gesprek met telers en handelaren. Twee jaar geleden hebben wij de werkgroep ’Verbeter de Plantenklok’ opgericht met als doel de plantenklok te optimaliseren voor telers en kopers.”

40

De Boomkwekerij 6 (21 maart 2014)

Wat is volgens jullie het probleem?

„De prijsvorming en de koopkracht voor de klok zijn onvoldoende. Dat is het kernprobleem. Dat moet aangepakt worden. In de afgelopen twee jaar zijn er veel mogelijke oplossingen genoemd en een aantal punten zijn wij nu aan het uitwerken.

Enkele telers vinden het nu vijf voor twaalf. Is dat zo?

„Absoluut. Ik ben het er mee eens dat er iets moet gebeuren. We hebben vorige week in de werkgroep afgesproken dat in de periode april en mei er vijf mogelijke oplossingen uitgewerkt moeten zijn voor verbeteringen op korte termijn. Een daarvan is hoe we aanbod dat voor de klok komt meer inzichtelijk kunnen maken. Dat is voor kopers nu een probleem. Een ander issue zijn foto’s.

Nu wordt 83% van de partijen aangevoerd inclusief foto.

Dat aandeel moet snel verder omhoog.”

Veiling

en’ En wat zijn de andere plannen waar jullie mee bezig zijn?

„We gaan bekijken of het multitransactieveilen bij de planten ingevoerd moet worden. In de bloemen is hier ervaring mee opgedaan, maar dit moet nog nader bekeken gaan worden voor de planten. Ook gaan wij CC-veilen van planten onder de loep nemen. Nu komt er geen monsterkar meer voor de klok en daar zijn niet alle telers het mee eens. Ook hier gaan wij ons over buigen en komen binnenkort met een plan.”

En het invoeren van minimumprijzen, is dat ook nog een optie?

„Ja, dat is het vijfde actiepunt dat wij gaan uitwerken. Vorig jaar is een pilot bij grootbloemige gerbera uitgevoerd met de zogenaamde ’bidding prices’. Telers konden zelf een bodem in de prijs voor een partij leggen. Deze pilot is goed ontvangen, maar of dit een vervolg zou kunnen krijgen binnen de plantenklok, gaan wij nu bekijken. Dit gaan we ook bespreken met kopers. Ook voor hen heeft dit natuurlijk gevolgen.”

’De prijsvorming en de koopkracht voor de klok zijn onvoldoende’

Opvallend is dat het beeldveilen en het landelijk veilen nog helemaal niet genoemd zijn in het lijstje met maatregelen. Hoe zit dat? FloraHolland kondigde een paar maanden geleden nog aan dat het beeldveilen en landelijk veilen ook voor de planten van toepassing zal zijn.

Direct maar even vragen aan manager Tillema.

„In de periode 2002 tot 2008 groeide de omzet op de klok in Aalsmeer en Naaldwijk elk jaar. Sinds 2008 zijn de omzet en koopkracht dalende. We zijn nu terug bij het niveau van 2008. Maar nog altijd wordt er vijfhonderd miljoen euro omzet op de plantenklok gerealiseerd. Dat is aanzienlijk. Wat ons betreft dus zeker de inspanning waard. Maar het klopt, de klok is niet meer van en voor iedereen. Maar als je er mee stopt, bedien je een grote groep klanten niet meer.”

„De handel die voor de klok komt, is niet perse van slechte kwaliteit. Het probleem is meer dat het aanbod niet betrouwbaar en continu is. Uit cijfers blijkt dat het aantal soorten voor de klok stabiel blijft. Nieuwe soortjes worden wel minder vaak voor de plantenklok aangevoerd dan voorheen. Ik ben benieuwd naar het effect van de bloemistenklok, die in juni in Naaldwijk van start gaan. Hoe aantrekkelijk gaat dit in prijsvorming en assortiment worden? Wordt dit het platform waar telers hun noviteiten presenteren? We verwachten dat er een groot assortiment op deze klok aangevoerd zal worden. Telers die voorheen in Bleiswijk aanvoerden, kunnen eenvoudiger een karretje voor de bloemistenklok in Naaldwijk zetten, meegestuurd met de andere aanvoer.”

„Dat is op dit moment geen gespreksonderwerp. Net zoals het landelijk veilen. In de werkgroep ging het het laatste half jaar voornamelijk daarover, terwijl dat geen doel op zich is. Dat is slechts een middel om tot een optimale werkwijze te komen. Maar of dat op de plantenklok van toepassing is, is dus nog maar de vraag. We moeten eerst het kernprobleem aanpakken en dat is dus meer vingers aan de knop zien te krijgen en een betere prijsvorming realiseren.”

„Als kortetermijnoplossing wel. Ik zeg niet dat het nooit gaat gebeuren, maar op dit moment moeten we andere zaken op orde stellen. Er is te veel commotie over. Als telers en kopers het niet zien zitten, waarom zouden wij dit dan toch in gaan voeren? Uiteindelijk moeten we samen de optimale werkwijze bepalen. Bij de bloemen gaan we wel die kant op, maar bij de planten liggen de verhoudingen toch anders.

Bij planten wordt er minder voor de klok gezet en er wordt momenteel 17% op afstand ingekocht. Grote dealingsrooms zoals je bij snijbloemenexporteurs ziet, die heb je bij de planten niet. Het is dus de vraag of beeldveilen en het landelijk veilen voor planten een oplossing zijn. Het is voor FloraHolland in ieder geval geen doel op zich.”

Is het niet een beetje trekken aan een dood paard?

Die klanten menen wel dat het aanbod niet representatief is...

Wanneer gaat FloraHolland starten met het beeldveilen van planten?

Is het beeldveilen en landelijk veilen dan helemaal van de baan bij de planten?

Steeds meer planten worden direct verkocht. Die trend zet door. Op dit moment wordt 70% van de planten direct verhandeld en komt 30% voor de klok. Volgens Tillema is dat helemaal geen probleem. Niemand heeft volgens haar veilplicht, elke teler mag zelf beslissen hoe hij zijn bloemen en planten vermarkt. De markt bepaalt; het heeft volgens haar weinig zin om telers te gaan verplichten om iets voor de klok te gaan zetten. Met deze opvatting in het achterhoofd, rijst de vraag of het dan nog wel zinvol is om te investeren in de klok.

’Nu is het voor veel telers een vangnet’

Tot slot. Waar staat de plantenklok over vijf jaar?

„Het aandeel directe handel groeit nog. De verhouding zal naar onze inschatting op maximaal 80/20 komen te liggen. De klok zal dus altijd een functie blijven houden. De ene teler benut het verkoopinstrument zorgvuldig en de ander niet. Maar de algemene overtuiging is dat het wel belangrijk is dat er een klok is. Al is de functie wel wat anders dan jaren terug. Vroeger was de klok de prijszetter en vervulde hij een etalagefunctie. Daarin is de klok nu niet meer uniek. Nu is het voor veel telers een vangnet en voor kopers een aanvullend inkoopkanaal.” <

De Boomkwekerij 6 (21 maart 2014)

41

Tekst en foto's: Ron Barendse

Plantion kent kleurrijke start van he 12 maart 2014. Klanten kunnen bij Plantion kiezen uit een keur van inkoopmogelijkheden. De klok, de webshop, het Groencentrum, het Groothandelscentrum en vandaag en gisteren ook uit een lagenbeurs. De zon schijnt volop en dat zorgt voor tevreden gezichten op de veiling in Ede. Wat direct opvalt als je bij Plantion in Ede het terrein op rijdt is dat dit het domein is van de bestelbusjes en kleine vrachtwagens. Grote trailers zijn verreweg in de minderheid. Het zijn vooral zelfstandig inkopende tuincentra en bloemenspeciaalzaken die hier hun inkopen doen. Toch hebben, volgens hoofd bemiddeling Joost Joling, veel grote kopers uit het

Bij de bewegwijzering van Plantion valt het direct op: boxen van grote handelaren uit het westen ontbreken, het zijn vooral kleinere kopers die hier een plek hebben.

westen hier ook een kopersnummer.

Net als gisteravond houdt Plantion vandaag haar lagenbeurs waar ongeveer 40 kwekers in totaal zo’n 250 partijen planten laten zien. Volgens Joling zijn tegen het einde van de tweede dag veel beurspartijen uitverkocht. Het is het hele sortiment dat volgens hem deze dagen goed loopt.

Het is tijdens deze beurs voor het eerst dat de veiling met de woensdag als vaste leverdag werkt. Ofwel: alle handel die vandaag of de komende dagen wordt besteld, wordt volgende week woensdag uitgeleverd. „Woensdag is een goede klokdag en dan zijn veel kopers toch al op de veiling aanwezig. Op deze manier brengen we meer structuur in de leveringen dan voorheen.” Dit voorjaar organiseert Plantion zes lagenbeurzen en de animo onder kwekers is groot. „Sinds FloraHolland haar ledenbeleid heeft aangescherpt krijgen we sowieso meer vragen van boomkwekers wat we voor hen kunnen betekenen”. <

Het is vandaag druk op de veiling. Een aantal kopers kiest ervoor om hun op de klok gekochte handel buiten te verladen. „Binnen is het druk en hier heb ik meer ruimte”, aldus een van hen.

42

De Boomkwekerij 6 (21 maart 2014)

In de verlaadhal staan bestelbusjes tussen 9.00 en 11.00 uur mannetje aan mannetje.

Rond 12.00 uur zijn alle kopers met hun handel alweer vertrokken. De klokprijzen zijn volgens een aantal inkopers deze week (week 11) iets lager dan vorige week.

Veiling

et voorjaar

Groothandelscentrum Plantion is een cash-and-carry-inkoopcentrum voor de bloemisterijdetailhandel. De zeven hier gevestigde bedrijven leveren kamer- en tuinplanten, bloemen en bloemisterijaccessoires.

Kwekers hebben hun plek op het Groencentrum van Plantion al helemaal volgezet.

Zodoende kan deze medewerker van hovenier A. Houtman uit Kortenhoef naar hartelust winkelen. „Het is mooi spul, ik word er hebberig van”, zegt de hovenier.

Op de buitenafdeling van Buurman Planten Cash-and-Carry in het Groothandelscentrum zoekt een klant zijn bestelling bij elkaar. Volgens bedrijfsleider Theo Fonville is de handelsstemming deze week iets gematigder dan de week ervoor.

Peter Vissinga (rechts), vertegenwoordiger van Permar en Fokkens Coniferen, controleert namens de kwekers iedere twee weken hun voorraad op het Groencentrum. Hier is hij ’en passant’ in gesprek met tuincentrumeigenaar Arie Houtman.

11 en 12 maart hield Plantion een lagenbeurs. Volgens hoofd bemiddelingsbureau Joost Joling zijn tegen het einde van de tweede dag veel beurspartijen uitverkocht.

Het hele sortiment loopt volgens hem deze dagen goed.

De Boomkwekerij 6 (21 maart 2014)

43

Foto's: Sandra Sanders, Ron Barendse

P RO D U C TA N A LYS E

Gaultheria procumbens kende een goed seizoen Kwekers van Gaultheria procumbens kijken over het algemeen terug op een goed seizoen. De geproduceerde aantallen zijn redelijk stabiel en de prijsvorming was redelijk tot goed.

Omdat Gaultheria procumbens een typisch najaarsproduct is, is het een van de boomkwekerijproducten die om die reden niet te lijden had onder het koude voorjaar van 2013.

Bij FloraHolland werden over heel 2013 5 miljoen stuks aangevoerd tegen een middenprijs van €0,93.

Daarmee lag de middenprijs €0,03 hoger dan in 2012. De aanvoer was toen met 5,1 miljoen stuks ook iets hoger. Bij de cijfers moet worden aangetekend dat in deze cijfers naast

van het bedrijf in Wernhout, waren de prijzen wel redelijk en kijken ze terug op een goed seizoen.

Bij Van der Salm kijkt ook Pieter Heemskerk met tevredenheid terug. „De najaarshandel was goed en daar profiteerden we met de verkoop van Gaultheria van. Zowel de aantallen die op contract waren verkocht als de daghandel liepen goed. ” <

HANDELSSTEMMING

HOE LOOPT HET?

Te weinig leven op Belgische Florall

’Handel kwam te laat’

Vorig jaar waren er al zorgen om de Belgische beurs Florall en die zijn er na de recente editie nog steeds. Het aantal standhouders daalt en ook het aantal bezoekers lag flink lager dan vorig jaar. ’Te rustig’ en ’de beurs moet op de schop’ waren meningen die te beluisteren vielen.

Maar de beurs afschrijven willen de deelnemers niet, er viel namelijk wel degelijk zaken te doen.

De beurs Florall werd op 4 en 5 maart gehouden in het Belgische Gent.

Beursorganisator Dimitri Barbe erkent dat het op beide dagen te rustig was. Vorig jaar kwamen er zo’n 1.000 vakbezoekers, dit jaar waren dat er slechts ruim 600. Voor een belangrijk deel wijt Barbe het tegenvallende bezoek aan het feit dat de beurs samenviel met de schoolvakantie in delen van Nederland en België. De beursorganisator vindt het jammer dat er dit jaar een aantal standhouders is afgevallen en maakt zich ook wel zorgen over de volgende edities. „We moeten blijven zorgen voor voldoende aanbod om de beurs interessant te houden voor bezoekers”, zegt hij.

44

Gaultheria procumenbens ook Pernettya zijn opgenomen.

Bij Groen-Direkt lagen de verkochte aantallen in het najaar ook boven die van het jaar er voor. Gert Koert noemt dat opvallend omdat de najaarshandel over het algemeen niet zo goed was. „Blijkbaar lieten visueel aantrekkelijke producten zoals Gaultheria zich afgelopen najaar - in verhouding - beter verkopen”.

Bij Kwekerij Hoekert in Oldebroek gaan jaarlijks zo'n 250.000 Gaultheria de deur uit in met name mengtrays met onder andere Euonymus en Skimmia. Kweker Bert Hoekert noemt het seizoen redelijk goed. „We hebben vaste klanten en komen niet voor de klok. Het is voor ons een stabiel product.” Een bedrijf dat juist wel via de klok afzet is Boomkwekerij Het Slagmoer. Volgens Carina Doomen

De Boomkwekerij 6 (21 maart 2014)

Een van de Nederlandse kwekers op de beurs was Jos Swinkels uit Sterksel. Hij vindt dat de organisatie van de beurs op de schop moet. „Ik vind de beurs niet erg klantvriendelijk. Klanten moeten betalen voor de catering en moeten zoeken naar de juiste ingang van de beurs. Ook schort het aan een goede organisatie bij de opbouw van de stands.” De vasteplantenkweker vindt het jammer dat de beurs terugloopt. „Ik heb namelijk toch nog leuke contacten opgedaan met individuele tuincentra die niet bij een keten zijn aangesloten. Op zich was de beurs wel interessant en zijn de bezoekers díe er komen kwalitatief goed.”

Ook Inge De Clerk van VDW Plant uit Lokeren heeft zorgen over de terugloop van standhouders maar spreekt toch van een positieve beurs. „We hadden natuurlijk geluk met het mooie weer. Klanten waren positief en de verkoop van tuinazalea en Euonymus loopt hierdoor prima.” <

Handel in week 10

Tim Van Hulle, Sylva

'Extremen in positieve zin' Handel in week 11

Mario van der Linden, Hamiplant

Lees elke week beschouwingen over hoe de handel loopt op de boomkwekerij.nl

Markt & Afzet P RO D U C TA N A LYS E

Duitse heidekwekers kijken tevreden achterom Duitse bedrijven die grootschalig heide kweken, zijn tevreden over het afgelopen seizoen. Ze waren tevreden over de kwaliteit van hun producten en bij de klanten liep het product goed weg. Na een voor veel producten slecht voorjaar was dit voor kwekers een verademing.

De vraag naar potten met twee, drie of vier kleuren heide stijgt.

De Duitse bedrijven die net over de Nederlands-Duitse grens grootschalig heide kweken, kijken terug op een redelijk tot goed seizoen. Volgens Gerd Canders van Europlant Canders in Straelen, die 80% van zijn product op contract verkoopt, zijn alle geplande aantallen het afgelopen najaar weggegaan. „Ook bij onze klanten werd heide goed verkocht”, zegt hij. Inmiddels nemen potten met twee of drie kleuren heide zo’n 25%

van de totale productie op het bedrijf in en dit aandeel stijgt volgens hem nog steeds. Het afgelopen jaar heeft het bedrijf geëxperimenteerd met zo’n dertig cultivars en dat moet komend jaar leiden tot de productie van potten met een nog uniformere uitstraling. Ook de afzet van mini’s, plantjes in P6,5, zit bij Europlant Canders in de lift.

Van de problemen bij Praktiker/ Max Bahr merkte Canders niets. „De markt zit wel vol, maar van extra druk op de markt door de slechte situatie bij Praktiker/Max Bahr heb ik afgelopen najaar niets gemerkt.”

Bij Eurofleurs uit Kevelaer kende het heideseizoen vorig jaar in augustus een prima start. Volgens Ann Elbers-Angenendt zijn het vooral de Scandinavische landen die al vroeg

in het seizoen beginnen en vormen die landen een groeimarkt. Ook over de Franse markt is ze tevreden. „De vraag naar heide stijgt daar niet, maar de verscheidenheid in kleuren en sortiment zorgt toch voor een goede afzet.” Groei zit er volgens haar ook in de Oost-Europese markt. <

LANGS DE KASSA

Menno Verstraete:

‘Ramblersoorten en bottelrozen zijn in trek’ Naam bedrijf:

Intratuin Meppel Locatie:

Staphorst Medewerkers:

37

Maart is met prachtig weer gestart. Hoe ging de verkoop? „Ontzettend goed, maar er sprong niet echt iets uit. Veel verkoop bestaat uit Catalpa en vroegbloeiers als Prunus en meidoorn. Leilindes en dakplatanen lopen ook altijd. Bij de vaste planten zie ik steeds meer bodembedekkers, zoals maagdenpalm

en Alchemilla. Ook geraniumsoorten die wat lager blijven doen het goed.

Bij heesters valt op dat er nog steeds vraag is naar Viburnum en Skimmia.”

Zijn er nog plannen met bepaalde productgroepen? „Ja, fruit en rozen. Tweemaal per jaar houden we samen met een

kweker een fruitdag: als de boom in bloei staat en als de vruchten eraan hangen. We maken smoothies, delen fruit uit en geven informatie. Zo’n dag willen we ook voor de rozen organiseren, wanneer ze bloeien.”

Wat is ’in’? „De vraag naar Ramblersoorten, een kort maar rijk bloeiende klimroos, stijgt. Dat geldt ook voor bottelrozen.

Intratuin heeft er nu ook meer ruimte voor ingedeeld. Ook zagen we dit najaar dat grassen in trek zijn. We hebben een pilot gedaan om ze het hele jaar aan te bieden. Daar gaan we nu toe over.”

Mist u iets? „Ja, een gekleurde klimhortensia.

Verder merk je dat Intratuin en kwekers voorzichtig zijn door het koude voorjaar in 2013. Dan barst het los en vis je wel eens achter het net.

Hedera bieden we nu al extra klein aan, in 40 cm. Maar ik ben al lang blij dat ik wat krijg.” < De Boomkwekerij 6 (21 maart 2014)

45

Better Regulations, een nieuw pakket EU-regelgeving ’Better Regulations’ is het voorstel van de EU waarin vijf verordeningen de huidige EU-richtlijnen gaan vervangen. De twee belangrijkste voor de boomkwekerij zijn: > Plantengezondheid (Plant Health; vervangt de fytorichtlijn). > Teeltmateriaal (Plant Reproductive Material; vervangt de twaalf kwaliteitsrichtlijnen).

Het bestaande pakket EU-richtlijnen is van kracht sinds 1966; sindsdien is de teeltpraktijk nogal veranderd. Daarnaast is het bestaande pakket een lappendeken. Doel is om alle richtlijnen te harmoniseren tot een meer samenhangend pakket dat weer minstens dertig jaar mee kan. Het is een langdurig traject waar LTO continu aandacht aan schenkt. De belangen zijn immers groot. Een definitief besluit wordt genomen door drie partijen: het Europees Parlement, de Raad van landbouwministers en de Europese Com-

missie. Dit gaat nog wel enkele jaren duren, en zolang blijven de huidige richtlijnen van kracht. Het Europees Parlement heeft recent besloten het huidige voorstel af te wijzen.

EZ verzorgt de Nederlandse inbreng in Brussel, ondersteund door de keuringsdiensten en in afstemming met de sectororganisaties. De discussie in de vakgroep ging over de inhoudelijke en politieke lobby vanuit LTO en COPA/ COGECA voor zaken die de boomkwekerij raken. Denk dan aan het vanuit een systematiek regelen van quarantaine- en kwaliteitsziekten, de uitbreiding van het plantenpaspoort naar een gezondheidsdocument voor alle gewassen, of de registratie-eisen voor alle uitgangsmaterialen. De Nederlandse inzet voor registratie van rassen van siergewassen is: EU, houd het eenvoudig zoals het nu is. Creëer zo weinig mogelijk administratieve lasten.

Waterkwaliteit Moersloot Zundert verbeterd Dit was begin maart zomaar een persbericht van het Waterschap. Het heeft de voorpagina van de Brabantse kranten niet gehaald. Want: het is goed nieuws! Dat was jaren geleden wel anders. Berichten over ’De Moersloot’ leidden steevast tot felle discussies in de krant, en zelfs tot Statenvragen in het provinciehuis. Met altijd dat vingertje: de boomteelt doet het niet goed!

En dan nu: „In het water van de Moersloot in Zundert zijn de laatste jaren nagenoeg geen gewasbeschermingsmiddelen meer aangetroffen.

Dat blijkt uit metingen die daar in 2012

en 2013 zijn uitgevoerd.” Het staat er echt. En dan volgt een heel verhaal over genomen maatregelen: minder middelen, andere methodes, controles, grasranden, greppels, recirculatie. De belangrijkste succesfactoren ontbreken: doorzettingsvermogen, samenwerking, vertrouwen en goede afspraken. Een compliment aan iedereen die aan dit succes heeft bijgedragen.

En een extra pluim voor Waterschap Brabantse Delta, sinds 2006 de stabiele spil in dit traject. Mocht u ooit nog twijfelen of meedoen aan een jarenlang traject wel zin heeft: ja dus!

Paarden en haver Zondag 9 maart. Ik zit buiten in een zonnetje met een temperatuur van 20 graden. We hebben een winter achter de rug die een lange herfst leek, regen, wind, het bleef maar doorgaan.

Mijn hoofd zit vol met problemen.

Persoonlijke, bedrijfsmatige, sectorale maar ook nationale en internationale problemen. Je kan je overal druk over maken en met de eigenaardige instelling die ik heb doe ik dat ook. Welk probleem zal ik in deze column eens oppakken? Keuze genoeg. Wetende dat als het ene probleem is opgelost er weer nieuwe voor terugkomen.

Ik ben toch eigenlijk niet goed wijs denk ik na een tijdje. Ik maak me druk waar anderen de schouders over ophalen. Ik ga me nu eens nergens druk over maken. Ik maak me niet druk over de GLB, niet over gewasbeschermingsmiddelen, niet over onze positie binnen LTO, niet over de financiële wereld en zijn miljarden verslindende wantoestanden, niet over de ons omringende graaicultuur die gewoon doorgaat ondanks de crisis, niet over zogenaamde natuurliefhebbers die ons de les willen lezen. Niet over FloraHolland dat te weinig naar de belangen van de boomkwekerij kijkt en daarmee ook zijn eigen belang uit het oog verliest, niet over de nietleden van LTO die gratis over de rug van anderen meeliften als zogenaamde freeriders. Of mag je gewoon profiteurs zeggen?

Nee, ik houd het positief. Onze boomkwekerijsector is een mooie sector waar harde werkers de tering naar de nering zetten en doorgaan tot betere tijden komen. Zeven magere jaren worden gevolgd door zeven vette jaren. Het gezegde van de paarden en de haver kent u ook wel.

De inkomensverdeling mag wel iets rechtvaardiger.

Ik zet mijn zonnebril weer op en geniet...

Peter Bontekoe

D B m

46

V

n

De Boomkwekerij 6 (21 maart 2014)

V

m

(073 217 31 83

m

LTO V @ n

Voorzitter LTO Vakgroep Bomen en Vaste planten

Service

Foto: Ron Barendse

BEDRIJFSNIEUWS

VAKTAAL

Nieuwe gewasbeschermingsgids DLV Plant komt in april met een nieuwe gewasbeschermingsgids voor de boom- en vasteplantenteelt. De gids geeft per ziekte, plaag of onkruid advies hoe het probleem het beste is aan te pakken. De nieuwe versie is geactualiseerd. Dat betekent dat de nieuwste gewasbeschermingsmiddelen zijn opgenomen, aandacht wordt gegeven aan de nieuwe etiketten voor herbiciden en de laatste inzichten uit het onderzoek zijn verwerkt in de adviezen. De gids kost €45 en is via de website www.dlvplant.nl te bestellen.

Keurmerk voor De Winter Logistics Vervoerder De Winter Logistics heeft het Keurmerk Transport en Logistiek met als specialisatie Sierteeltvervoer in de wacht gesleept. Het keurmerk, uitgegeven door brancheorganisatie Transport en Logistiek Nederland staat volgens De Winter voor kwaliteit, vakkennis en inzet van het juiste materieel.

Conferentie Greening the City Woensdag 9 april wordt in Klarenbeek de conferentie Voorop in de Vergroening gehouden over groen in de stad.

Sprekers zijn onder andere landschapsarchitect Niek Roozen, Boj van den Berg, kwartiermaker van de jeugdfloriade 2022 en bouwondernemer Atto Harsta. Meer informatie en een mogelijkheid voor inschrijven vindt u op www.aocraad.nl.

AGENDA Binnenland 5 en 6 april Themaweekend

rozen, clematis en zaden Eenrum, De Kleine Plantage 5 en 6 april Kom in de kas Landelijk 8 en 9 april Lagenbeurs Pasen Ede, Plantion 8 t/m 10 april Kijk op de Lente Boskoop, Floralis

9 april, 30 april, 21 mei, 18 juni

Lagenbeurs Plantion Ede, Groencentrum 9 t/m 11 april Voorjaarsbeurs Naaldwijk, FloraHolland 12 april Rotsplantendag Utrecht, Fort Hoofddijk 17 april Spuitlicentie 1 Ochten, Nationaal Fruitpark 29 en 30 april Lagenbeurs Moederdag Ede, Plantion 2 t/m 18 mei Vasteplantenshow Lisse, Keukenhof

Meer informatie op: deboomkwekerij.nl/agenda

Buitenland t/m 23 maart Sierteeltvakbeurs

Flower Spring Bulgarije, Plovdiv t/m 23 maart Beurs For Garden Tsjechië, Praag t/m 23 maart Tuinbeurs Gartenträume Duitsland, Rheinberg 4 t/m 6 april Tuinbeurs Blühendes Österreich Wels, Oostenrijk 8 t/m 10 april Tuinbouwvakbeurs Flowers & Hortech Kiev, Oekraïne 10 t/m 13 april Vakbeurs voor o.a. tuinplanten Garten Stuttgart, Duitsland 11 t/m 13 april Tuinbeurs voor de groene ondernemer Ogrod I Ty Kielce, Polen 12 t/m 14 april Beurs voor o.a. boomkwekerij Flowertarg Katowice, Polen

Bijdragen

Bijdragen voor de service-pagina’s kunnen worden gestuurd naar Redactie ‘De Boomkwekerij’, Postbus 9324, 2300 PH Leiden, e-mail: boomkwekerij@hortipoint.nl.

Sjaak Merkens Leeftijd: 57 Opleiding: Middelbare Fruitteeltschool Tiel Bedrijf: Kwekerij de Koekoek Plaats: Ederveen

Waar heeft u het nu druk mee? „Ik verkoop veel aan particulieren en moet nog veel op orde brengen voor de verkoop. Door het mooie weer moet ik nu een paar weken eerder dan vorig jaar laanbomen rooien en oppotten. Maar ik klaag niet, vorig jaar lag door de kou de handel drie maanden stil.”

Bent u altijd boomkweker geweest? „Nee, met m'n broer had ik tot 15 jaar geleden een fruitteeltbedrijf in Werkhoven. Maar omdat er zoons van hem in het bedrijf kwamen werd het bedrijf eigenlijk te klein en ben ik hier opnieuw begonnen.

Ik wilde graag een bedrijf waarbij ik ook in contact met consumenten zou komen, vandaar dat ik me deels op particuliere verkoop richt.”

Wat is uw specialiteit? „Dat zijn fruitbomen. Door mijn achtergrond als fruitteler lag dit voor de hand. Bovendien zijn fruitbomen voor consumenten geen makkelijk product en kunnen zij wel wat extra advies gebruiken. Ik heb hier nog een boom staan die van mijn oude fruitteeltbedrijf afkomstig is. Deze kost van lieverlee €250.”

Consumentenverkoop bevalt? „Jazeker, het blijft leuk om mensen

Sortiment: Met name fruitbomen, Fagus, Betula, Taxus, Buxus en diverse Prunus Oppervlakte: 7 ha

te adviseren. Mensen komen soms voor een den en gaan weg met een Buxus. Ook belde er wel eens iemand 's avonds die meteen langs wilde komen. Even later liepen we in het donker met een zaklamp een mooie boom te zoeken.”

Wie komen hier nog meer? „Hoveniers zijn belangrijke klanten.

Ook bij hen sta ik verbaasd hoe weinig productkennis ze hebben. Maar eigenlijk geldt voor fruitbomen dat maar heel weinig mensen daar verstand van hebben.”

U zit in buurt van veiling Plantion en van VeluwePlant. Wat betekent dat voor uw bedrijf? „Ik verkoop een klein deel van mijn fruitbomen via Plantion, en hoveniers die een compleet sortiment zoeken gaan eerder naar VeluwePlant dan naar ons bedrijf.

Door met beide bedrijven samen te werken trekken we meer handel naar de Veluwe-regio.”

Heeft u nog tijd voor hobby’s? „Ik ben in bezit van een jachtakte maar daarvan maak ik weinig gebruik en ik heb een oldtimer-auto en een oldtimer-tractor maar daarvoor geldt hetzelfde. Ik ben toch vooral zes dagen per week op het bedrijf in de weer.” < De Boomkwekerij 6 (21 maart 2014)

47