BKW_12-2015

12 juni 2015

12

Leren door biologisch te proberen 27

Harde feiten over Xylella fastidiosa 12 Discussie over financiering 18 Test met onkruidrobot 33 Haal het meeste uit onlineverkoop 38 Omslag_BKW15-12.indd 1

08-06-15 15:46

⁄

601849_.indd 2

⁄ ⁄

⁄

8-6-2015 10:14:32

Inhoud

Omslag: Ketura Haveman

14 Eerste zomereditie EXPO TCO

Nieuws 4

Commentaar: Xylella free area

5

Stelling: Ik maak me nog geen zorgen om Xylella

6

Handelaren: zorgen en zorgeloosheid omtrent Xylella fastidiosa

Bedrijf 10 Jan de Ruyter: ’Je kunt niet genoeg om je heen blijven kijken’ Beursterrein + wandelroute

12 Harde feiten over Xylella fastidiosa

Oversteekplaats

14 Zomerse Expo TCO geeft kijkje in laanboomregio

Parkeerterrein Catering

17 Ondernemersvragen: Kan ik subsidie krijgen voor het aanbieden van

35 Noviteiten blowerspuit, onkruidrobot

een werkleerplaats?

18 Rond de Grote Groene Tafel over financiering 22 Positieve ervaringen bij samenwerking boomteeltonderwijs en bedrijfsleven

Teelt & Gewas 24 Agastache, naast borderplant steeds meer visueel product 27 Biologische bestrijding vraagt om goede strategie 28 Ervaringen per plaag 30 Schaarse spuitmomenten dit voorjaar 33 Onkruidrobot op proef

40 Onderscheiden met zware potrozen

35

Hightech op Meet&Green

Markt & Afzet 38 Hoe haalt u het meeste uit particuliere onlineverkoop?

40 ’Hacol staat ook voor potrozen’ 44 Marktnieuws

Service 46 LTO Nederland Vakgroep Bomen en Vaste planten 47 Vaktaal en Agenda

Op www.DeBoomkwekerij.nl vindt u actueel nieuws, marktnieuws, fotoreportages, video’s, blogs en het magazine in digitale vorm. Problemen met inloggen? Kijk dan op www.DeBoomkwekerij.nl/inloghulp.

COLOFON Redactie

Schipholweg 1, Postbus 9324, 2300 PH Leiden E-mail: boomkwekerij@hortipoint.nl Website: deboomkwekerij.nl Hoofdredactie Wim du Mortier (071) 565 96 82 Vakredactie Arno Engels 565 96 86 Ketura Haveman 565 96 83 Ron Barendse 565 96 84 Bureauredactie Jenny Mostert, Carolyne de Vries Lentsch, Jolanda de Wekker Vormgeving Diseno vormgeving Fotografie Gerdien de Nooy Directie Elbert van den Berg Secretariaat Linda Laman 565 96 78 Alice Hoogenboom

Exploitatie

Koninklijke BDU Uitgevers B.V., Afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 AB Barneveld Uitgever: Wiljo Klein Wolterink MBA T (0342) 494 263 F (0342) 413 141 Verkoopleider: Ron van de Hoef T (0342) 494 263 M 06 51 80 63 25 E r.v.d.hoef@bdu.nl Advertentie-exploitatie Media adviseur: Gert-Jan Bloemendal T (0342) 49 48 07 E g.bloemendal@bdu.nl, Internet: bdu.nl Verkoopleider: Ron van de Hoef T (0342) 494 263 M 06 51 80 63 25 E r.v.d.hoef@bdu.nl Abonnementenservice Aanvraag (ook via website deboomkwekerij.nl) en wijziging abonnement naar Koninklijke BDU Uitgevers, afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 AB Barneveld, T (0342) 494 844, F (0342) 494 299, E abonnementen@bdu.nl. Op werkdagen

telefonisch bereikbaar van 8.30 – 14.00 uur Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Opgave via deboomkwekerij.nl of bij de abonnementenservice. Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk twee maanden voor vervaldatum bij de abonnementenservice wordt opgezegd. Dit kan schriftelijk, telefonisch of per e-mail. Ook voor informatie over een lopend abonnement kan contact worden opgenomen met de abonnementenservice.

Jaarabonnement: €236,65 (exclusief 6% btw). Studenten en scholieren krijgen 25% korting. Buitenlandse abonnees betalen een kleine toeslag.

Druk Koninklijke BDU Grafisch Bedrijf B.V. 28ste jaargang ISSN-nummer: 0923-2443 De Boomkwekerij is een uitgave van de Stichting Vakinformatie Siergewassen en de Koninklijke BDU Uitgevers B.V. Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Lezers worden met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren.

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Algemene voorwaarden: op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van Koninklijke BDU Uitgevers B.V. zijn van toepassing de voorwaarden, welke zijn gedeponeerd ter Griffie van de Arrondissementsrechtbanken en de KvK.

De Boomkwekerij 12 (12 juni 2015)

Inhoudspagina-BKW15-12.indd 3

3

08-06-15 15:46

Foto: Arno Engels

NIEUWSINTERVIEW

Tim Edwards, Europese boomkwekersbond:

’Xylella nog geen reden tot paniek in boomkwekerij’ Stel dat Xylella fastidiosa uitbreekt in een boomkwekerijcentrum in Europa, dan zou dat een verwoestend effect hebben op de sector. Dat meent Tim Edwards, president van de European Nurserystock Association (ENA). Volgens hem is er nog geen reden tot paniek.

Tim Edwards president European Nurserystock Association

Hoezo geen reden tot paniek?

Wat als er toch een uitbraak is?

„Xylella fastidiosa is een exotische pathogeen, en de vraag is of die zich hier wel kan vestigen. De EU heeft noodmaatregelen ingevoerd tegen de verspreiding, dus die hebben naar verwachting effect. Natuurlijk maken we ons als ENA zorgen.

Italiaanse kwekers zijn duidelijk bezorgd, en ook Spaanse kwekers, omdat Xylella al veel olijfbomen heeft aangetast in Italië. Maar het is een groter probleem voor ZuidAmerikaanse landen.”

„Een uitbraak in een boomkwekerijcentrum als Pistoia, Boskoop of Pinneberg zou verwoestende gevolgen hebben voor bedrijven. Omdat de betreffende EU-lidstaat zeer scherpe maatregelen moet nemen: vijf jaar lang geen handel van waardplanten uit 10 km bufferzone. We weten wat eerder in Boskoop gebeurde na het vinden van een larve van de Oost-Aziatische boktor. We hadden in het buitenland ook niet verwacht dat de Nederlandse autoriteiten toen zo hard optraden tegen de boomkwekerij.

Ze namen het probleem zeer serieus.”

Moet import uit Italië stoppen?

„Dat is nog te vroeg om te zeggen.

Moet je niet meer olijfbomen uit bijvoorbeeld Pistoia importeren? Moet je geen enkele waardplant van Xylella meer transporteren van Pistoia naar Boskoop? Dat zou heel moeilijk zijn, en ik kan me niet voorstellen dat zo’n importstop er komt.”

COMMENTAAR

Als de sector schade lijdt, maakt de ENA zich sterk voor compensatie?

„De EU-lidstaten hebben allemaal een verschillende houding tegenover compensatie. In het Verenigd Koninkrijk is het beleid van landbouwministerie Defra duidelijk: geen compensatie voor planten. Als een EU-lidstaat wel schade

PEILING

Xylella free area Probeert u zich eens voor te stellen: een omcirkeld gebied met straal 10 km zit minimaal 5 jaar lang potdicht, er mag geen waardplant in of uit, en dat gebied heet toevallig Boskoop, Zundert, Opheusden of Aalsmeer. Veel bedrijven gaan out of business, of in het allerergste geval zelfs het complete gebied.

Dit gaat uw voorstellingsvermogen vast te boven. Maar het kan wel werkelijkheid wor-

Maak van KVBC-Award kwaliteitskeurmerk voor de markt

den als er binnen de EU een uitbraak is van Xylella fastidiosa. Als de bacterie op een locatie is gevonden, als de besmetting is uitgebreid naar meer waardplanten, als de bacterie kleeft aan zijn vervoersmiddelen – bijna alle zuigende insecten. Als...

Arno Engels Vakredacteur

U kunt nu verschillende dingen doen. In paniek raken. Net doen alsof u nog nooit van Xylella hebt gehoord en creatief omgaan met EU-regelgeving. U kunt ook vertrouwen op importcontroles, denken dat die bacterie toch nooit verder komt dan die besmette

Eens 37%

Oneens 63%

olijfboomgaarden onder in Italië. Geloven in waterdichte Italiaanse exportcontroles.

Hopen dat de bacterie overwaait omdat die Noord-Europa te koud vindt om te wonen.

Maar ja, áls Xylella opduikt in import, is de importeur wel verantwoordelijk volgens Nederland en de EU. Het is dus zaak dat u exact weet waar uw plantmateriaal (ook stek, griffel, weefselkweek) vandaan komt, dat er aandacht in de keten is om meereizen van Xylella te beletten. Bedrijfshygiëne is cruciaal. Kunt u import zelf in quarantaine zetten?

Kunt u verklaren dat uw bedrijf een Xylella free area is?

De mogelijke gevolgen van een Xylella-uitbraak gaan zóver, dat de noodzaak van pest

n op de

free areas alleen maar groter is geworden. Niet alleen voor TCO en Treeport, maar zeker

De nieuwe peiling luidt:

Xylella: Stel weer grenscontroles in binnen Europa

ook voor Italiaanse centra als Pistoia en Canneto, als mogelijke bron van import.

Als pest free areas EU-beleid worden, kan de hele EU-boomkwekerij wellicht geruster

Stem mee op deboomkwekerij.nl.

doorgaan met haar vak. Als...

4

De Boomkwekerij 12 (12 juni 2015)

Nieuws opinie BKW15-12.indd 4

08-06-15 15:46

Opinie COLUMN COEN DEKKERS

Bonus compenseert, dan kunnen wij dat wel dringend aan andere lidstaten adviseren. Maar het is aan de lidstaat of er compensatie komt of niet.”

Zo dan, die Lucas Vos van Floraholland. Ik dacht, die pleegt hier ter plekke carrière-euthanasie. Met zijn bonus. Wat een onzin, geef die man structureel een goed salaris. Hij lult zelf alleen maar over een uitdaging, spannende baan, prachtige producten; dat is toch meer waard dan welke bonus dan ook?

Dat je er gruwelijk veel plezier aan beleeft, dat is toch waar het om draait?

Maar Lucas is slim. En een mooiprater. Hij voelt zelf echt wel dat hij dit bonusstormpje kan doorstaan.

Wat doet ENA met Xylella?

Dat hij door zijn vertelsels stevig genoeg staat om er geen afstand van te doen. Hij had dat bonusje toch

„Op onze zomerbijeenkomst, van 16 tot en met 18 juni in Zweden, staat Xylella bovenaan de agenda. Een half jaar geleden onderzochten we hoe men binnen de ENA-landen over Xylella dacht. Een pathogeen uit een warm klimaat die citrusvruchten, olijven en druiven aantast, niet een probleemziekte voor de meeste boomkwekerijproducten: dat concludeerden we eerst. Daarna maakten de Fransen zich zorgen om hun gewassen. Er werd bekend dat Xylella een heel lange waardplantenreeks heeft, en dat de ziekte makkelijk kan muteren: toen was ons duidelijk dat we deze pathogeen heel serieus moeten nemen.” <

gewoon al tot zijn vaste inkomsten gerekend. En door zijn aanstekelijke, persoonlijk en enthousiaste

Lees op pagina 6 hoe de handel denkt over Xylella, en op pagina 12 en 13 feiten over het organisme.

we wel structureel wat meer verdienen.

manier van vertellen, let niemand meer op de inhoud van zijn optredens.

Want waarom ziet niemand dat hij enorm blundert met die tweede doelstelling van Floraholland? Even opfrissen: De eerste is de kosten met tweederde terugbrengen. Werd tijd ook. En de tweede is dat meer mensen meer geld gaan uitgeven aan bloemen en planten.

Hey Lucas, dat kan niet! Meer mensen die meer geld uitgeven… dat mag je nooit, maar dan ook nooit hardop zeggen. Dat is geen carrière-, maar sector-euthanasie! Welke marketing-koning van Floraholland heeft die doelstelling ooit goedgekeurd? Nee joh, wij gaan als bloemen- en plantenproducenten de wereld verbeteren met groen. Wij maken een oase van rust van alle woon-, slaap-, bad- en tuinkamers van Nederland en ons omringende landen. ’Groen! Het nieuwe prozac!’

En eindelijk vegen we het ’anti-groene-vingers-syndroom’ van tafel met goede, op maat gemaakte apps. We laten die ’Toon’ van Eneco een groen huwelijk aangaan met ’Sophie’, de groene consumentenapp van Floraholland. In 2020 zijn we een voorbeeld voor de rest van de wereld als het gaat om gezonde, state-of-the-art, moderne woon- en leefruimtes, vrij van stress, fijnstof, lawaai en meer van dat soort ongein.

De doelstelling moet zijn dat andere mensen maximaal van onze producten gaan genieten en dat het de kwaliteit van leven met minimaal 100% gaat verbeteren. Dan hoeven wij geen bonus, maar gaan

STELLING

Ik maak me nog geen zorgen om Xylella Rick Oudenampsen,

Alex Schoemaker,

Marc

Boomkwekerij

Alex Schoemaker

Boomkwekerijen,

Oudenampsen, Loo:

Boomkwekerij, Boskoop:

Wernhout:

„Voordat het te laat is, moe-

„Ik maak me wel zorgen om

„Ik maak me veel zorgen

ten wij er als sector heel

Xylella of enig andere bacte-

om Xylella! Als ik zo het

zuinig mee omgaan. Treeport

rieziekte of plaag. Het geeft

rijtje waardplanten eens

aan hoe kwetsbaar onze handel is en hoe

bekijk van deze bacterie, valt daar een zeer

goed op weg, maar dit zou in heel Nederland

weinig invloed je daarop hebt. Je hebt puike

groot gedeelte van onze kwekerij (en die van

zo moeten zijn. Importeren van waardplanten

kwaliteit, alles in de vingers, je overleeft de

mijn collega’s) onder. De kans op besmetting

uit besmette gebieden moeten wij als sector

winter, nachtvorst, hagel, wateroverlast en

wordt dus reëel op het moment dat collega’s

niet willen en ook niet doen. (Waard)planten

alles wat ik verder nog vergeten ben en dan

het niet zo nauw nemen met het invoeren

uit besmette landen, ook al is het niet uit een

van het een op het andere moment sta je toch

vanuit zuidelijk Europa. Het voortbestaan van

besmet gebied, moeten wij niet importeren

nog met lege handen. Het is moeilijk om der-

de kwekerijen staat op het spel als er bin-

of bij import uit voorzorg laten testen. Planten

gelijke bedrijfsrisico’s te vatten in cijfers. Het

nen een straal van tien kilometer een vondst

kunnen immers daar in het binnenland ook

enige dat je hoopt is, dat het jou niet over-

gedaan wordt, omdat we dan vijf jaar lang

vervoerd zijn, zonder dat wij het weten. Als

komt. Maar het kan gebeuren? Het is goed dat

geen waardplanten van Xylella meer mogen

Xylella gevonden wordt in Nederland, dan kun-

er sectororganisaties zijn, die zorgen dat niet

kweken. Tenzij we in een Pest Free Area zone

nen we de export van planten grotendeels ook

alles over een kam wordt geschoren en dat

kweken…Wellicht dat er dan een kans bestaat

op onze buik schrijven. Naktuinbouw zou hier

voor velen de weg weer vrij is, slecht is het dat

dat we kunnen doorgaan met onze teelten en

een rol in moeten spelen, desnoods adviserend

het je als ondernemer de kop kan kosten. Bij

door controle kunnen aantonen, dat we ’vrij’

bij de bezoeken aan bedrijven. Bij Xanthomonas

een goede onderneming moet het drie keer

zijn van quarantaine organismen. Snel oppak-

waren NVWA en Naktuinbouw te laat, waardoor

tegen kunnen zitten, bij een goede boomkwe-

ken die handschoen! Dan maak ik me minder

grote schade geleden is.”

kerij dus acht keer...”

zorgen…”

Opheusden en Zundert zijn

Lodders,

Lodders

De Boomkwekerij 12 (12 juni 2015)

Nieuws opinie BKW15-12.indd 5

5

08-06-15 15:46

Foto’s: Arno Engels, Jerphaas Rustenhoven (TCO)

Handelaren: zorgen en zorgeloosheid omt re De handel tussen Nederland en Italië ondervindt geen nadelige gevolgen van de uitbraak van de bacterie Xylella fastidiosa. Bij veel betrokken partijen lijkt het onderwerp niet te leven en bij sommige zelfs helemaal nog niet bekend te zijn. Toch zijn er ook zorgen.

Xylella fastidiosa. De naam van deze bacterieziekte doet zeker nog niet bij iedereen die te maken heeft met de handel tussen Nederland en Italië een belletje rinkelen. „We moeten nu vooral kwekers, handelaren en retailers die zelf inkopen bewust maken van het probleem en de

risico’s van Xylella”, zegt Hendrik Jan Kloosterboer, secretaris fytosanitaire zaken van Anthos, daarover. „Ons advies aan iedereen is de laatste weken in ieder geval geweest om nu en in de toekomst zorgvuldig om te gaan met handel die uit Italië komt.”

Anthos overlegt met andere brancheverenigingen als LTO, Plantum en VGB hoe bewustwording ten aanzien van de risico’s bij hun achterban tot stand kan worden gebracht. En dat is volgens Kloosterboer ook noodzakelijk. „Anthos ziet Xylella als een groot risico, zeker gezien de vergaande consequenties als in Nederland een uitbraak zou worden vastgesteld.

Daarom is het belangrijk dat iedereen zorgvuldig werkt, want als bedrijf ben je - zeker in een concentratiegebied net zo afhankelijk van hoe je collega’s met de bacterieziekte omgaan dan dat je dat zelf doet.”

Bekendheid minimaal

Anthos roept handelaren op om zorgvuldig om te gaan met met Italiaanse handel om verspreiding van Xylella te voorkomen.

Wat dat betreft lijkt er nog voldoende werk te liggen voor de verschillende brancheverenigingen. Een rondgang

KORT CNV wil tussen-cao

’Pak bufferzone ook collectief aan’

’Leer van andere sectoren’

Het CNV wil het liefst onderhandelen over een cao voor de open teelten die kan gelden tot het moment dat een nieuwe cao kan worden gesloten met daarin echt fundamentele vernieuwingen. Voor zo’n ’tussencao’ heeft de bond eerder voorgesteld de huidige cao nagenoeg ongewijzigd voort te zetten. Dat was volgens het CNV onacceptabel voor werkgevers.

In navolging van Tree Centre Opheusden pleit Marc Lodders voor een collectieve status van Treeport Zundert als bacterievuurvrij gebied. Op een bijeenkomst van Treeport toonde Lodders zich teleurgesteld in de deelname aan de bufferzoneregeling. „Er was eerst zoveel enthousiasme om mee te doen, maar ondanks dat zijn er kwekers afgehaakt. Ook leden van de coöperatie.

Zonder pest free area hebben we straks allemaal geen licence to produce meer.”

Elfstedentochtwinnaar Henk Angenent gaf in Boskoop, bij de afsluiting van het project Kennis & Innovatie Impuls, boomkwekers diverse adviezen in ondernemerschap. „Luister naar ondernemers in andere sectoren; hoe gaan zij met dingen in hun bedrijfsvoering om? Pak mechanisatie samen aan. Geef personeel dát wil leren, de tijd.

En leg een stip neer aan de horizon: daar wil ik naar toe.” Angenent hield voorheen koeien, teelde spruitjes en fokt nu paarden.

Meer partijen samen met Treeport

Boskoopse lobby voor IDC

Acht partijen zijn overeengekomen samen te werken aan gezonde groei binnen Treeport. Vijf zijn nieuw: Rabobank De Zuidelijke Baronie, Regio West-Brabant (samenwerking gemeenten), Prinsentuin van Cooth, Prinsentuin College en Boomtelers Federatie Noord-België. Gemeente Zundert, CLTV en European Plant Support waren eerder al bereid tot samenwerking.

Voor boomteeltregio Boskoop zijn kennis en innovatie de belangrijkste punten om de komende jaren op in te zetten. Dat zei Kees van Velzen, voorzitter van Greenport Regio Boskoop, bij de afsluiting van Kennis & Innovatie Impuls. „Boskoop moet een Innovatie- en Demonstratie Centrum krijgen.

We gaan hiervoor lobbyen bij overheden, onder andere bij Zuid-Holland.”

’Vals zaaibed goedkoopst’ Vergeleken met stomen en afbranden zullen valse zaaibedden misschien wel het goedkoopste alternatief voor chemische onkruidbestrijding zijn. Dat zei kweker John Dictus bij Treeport. Stomen kost veel diesel, bleek na testen in Zundert. Treeport wilde ook een afbrandmachine testen, maar er zou er geen beschikbaar zijn voor de bedbreedten. Er wordt gewerkt aan de toelating van een grassenmiddel, vooral tegen gras in het najaar.

6

De Boomkwekerij 12 (12 juni 2015)

Nieuwsbericht en Kortnieuws BKW15-12.indd 6

08-06-15 15:46

Nieuws

mt rent Xylella fastidiosa langs een aantal bedrijven leert namelijk dat de bekendheid van de bacterieziekte bij sommige van hen nog minimaal is. En daarin schuilt volgens andere bedrijven juist weer een risico.

Joris Lijten van handelaar La Serra Exclusive Plants in Esch vindt dat iedereen eigenlijk heel alert moet zijn, maar aan de andere kant merkt hij juist dat het onderwerp Xylella bij Italiaanse kwekers waar hij handel vandaan haalt eigenlijk helemaal niet leeft. „Geen één kweker begint erover tegen mij.”

Op zijn beurt heeft hij ook nog geen maatregelen getroffen om een mogelijke besmetting met Xylella te voorkomen. „Als ik eerlijk ben, weet ik ook niet hoe een aantasting van Xylella eruitziet. Maar het lijkt mij dat diverse fytosanitaire instanties hierop voldoende actie moeten ondernemen en daar vertrouw ik eigenlijk op.”

Geen gespreksonderwerp Toen Michiel Curvers van lijnrijder Piante di Domani een paar weken geleden in het Italiaanse Pistoia was om planten in te kopen, was Xylella onder kwekers daar ook geen gespreksonderwerp. „Ik heb er niemand over gehoord. Mij zijn mogelijke gevolgen ook

niet bekend.” Ook Antonello Tagliabue, die voor de Noord-Italiaanse kwekersgroep van boomkwekers Flora Nord de verkoop doet, merkt bij zijn kwekers weinig ongerustheid en ziet zelf ook weinig risico’s op dit moment. „Wij produceren in Noord-Italië en kopen geen handel bij uit het zuiden.

Daarnaast heeft iedereen er vertrouwen in dat de grote olijfbomen waar de besmetting in zit, niet naar het noorden komen. De oude bomen zijn namelijk onderdeel van cultureel erfgoed en verkoop is altijd al aan strikte regels gebonden geweest.”

Verantwoordelijk Wij zijn ons terdege bewust van onze verantwoordelijkheid”, zegt Fred de Koning van groothandel Greenlink in Boskoop over het zakendoen met Italiaanse bedrijven. „Onze Italiaanse handel kopen we met name in Pistoia bij bedrijven waar wij op vertrouwen dat ze hun producten goed controleren. Ons weerhoudt het daarom niet om gewoon zaken met onze Italiaanse leveranciers te doen.” Hij is er wel voorstander van dat er door Naktuinbouw goede controles op de Nederlandse bedrijven plaatsvinden en dat hun Italiaanse tegenhanger in Italië hetzelf-

de doet, zodat een mogelijke besmetting in de kiem kan worden gesmoord. Ook van een partij als FloraHolland verwacht De Koning dat ze scherp zijn op een mogelijke besmetting. „Voor de klok komt handel uit heel Europa, dus ook die aanvoer zal goed moeten worden gecontroleerd.”

Wat volgens hem een voordeel is, is dat er geen olijfbomen uit Italië worden gehaald.

Kleine en grote olijfbomen komen volgens hem eigenlijk al jaren volledig uit Spanje.

Ook halen volgens hem de meeste bedrijven in Pistoia hun olijfbomen uit Spanje. Een geluid dat ook bij andere handelaren te horen is en wat volgens hen de kans verkleint dat Xylella naar Nederland wordt versleept. Een andere reden die dat aannemelijk maakt is dat in het zuid-Italiaanse Lecce en omgeving, het gebied van de Xylella-besmetting, volgens betrokkenen geen boomkwekerijproductie van belang is waar een mogelijke besmetting met mee kan komen.

Bovendien staat voor Nederlandse handelaren de Italiaanse handel de komende maanden door de zomerperiode sowieso op een laag pitje wat de zorgen over een mogelijke uitbraak tempert. < Zie pagina 12/13 voor feiten over Xylella fastidiosa

Het laatste nieuws leest u elke dag op www.DeBoomkwekerij.nl

Nieuw middel en herregistratie

Kwekers TCO op gesprek in Brussel

In sierteeltgewassen is het slakkenmiddel Metarex INOV op basis van de stof metaldehyde toegelaten, via de procedure wederzijdse erkenningen.

Vier middelen in de boomkwekerij kregen een herregistratie. Het onkruidbestrijdingsmiddel Sultan 500 SC mag in de boomkwekerijgewassen worden toegepast, met uitzondering van laanbomen.

Herbicide U46 MCPA mag in appel, peer en boomkwekerijgewassen worden ingezet.

Insecticide Nomolt heeft een toelating in de niet-grondgebonden teelt van boomkwekerijgewassen en sierteeltgewassen. Het mijtenbestrijdingsmiddel Nissorun vloeibaar mag in de boomkwekerijgewassen en vaste plantenteelt worden gebruikt.

De toelating van mijtenbestrijdingsmiddel Nissuron spuitpoeder, met als toelatingsnummer 9704 N, is ingetrokken op verzoek van de toelatinghouder. Het middel heeft nog een aflevertermijn tot 1 oktober 2015 en een opgebruiktermijn tot 1 januari 2016.

Een grote delegatie van Tree Centre Opheusden reisde woensdag 3 juni af naar Brussel om belangen duidelijk te maken aan Europarlementariërs. Kwekers en bestuurders hebben gepleit voor meer bomenaanplant in grote steden en EUsubsidies voor het Agro Business Centre in Opheusden. TCO-voorman Eppie Klein: „Inhoudelijk was het geweldig.”

Landgard promoot Duits product

FloraXchange start Boskoop United

Landgard introduceert tijdens de beurs Spoga + Gafa in augustus het label ’Deutsche Gärtnerware’. Hiermee zet de verkooporganisatie planten van Duitse herkomst in de schijnwerpers. Met het extra onder de aandacht brengen van Duits product komt Landgard tegemoet aan de wens van haar klanten. Die zouden volgens de verkooporganisatie een voorkeur hebben voor planten met een Duitse herkomst.

FloraXchange start op 1 september het platform Boskoop United. Dit is een samenwerking tussen kopers op FloraHolland Naaldwijk, kwekers in Boskoop en transporteurs. Het is een initiatief van communicatieplatform FloraXchange en streeft naar een ’super efficiënt’ proces van leveren. Onder andere handelaren Javado, Hamiplant en Noviflora doen mee. Kwekers worden opgeroepen zich aan te melden. < De Boomkwekerij 12 (12 juni 2015)

Nieuwsbericht en Kortnieuws BKW15-12.indd 7

7

08-06-15 15:47

601850_.indd 8

8-6-2015 10:14:55

601851_.indd 9

8-6-2015 10:15:19

Tekst: Wim du Mortier Foto: ABN AMRO

Sectormanager ABN AMRO Jan de Ruyter over de boomkwekerij:

’Je kunt niet genoeg om je heen blijven kijken’ ABN AMRO heeft de boomkwekerij tegen het licht gehouden en stelt in een rapport vast dat de sector een goed toekomstperspectief heeft. „Het is een voordeel dat boomkwekers vanouds marktvoelsprieten hebben”, licht sectormanager Jan de Ruyter toe.

Bedrijven worden groter, de professionaliteit neemt toe.

Maar de sector is ook vergrijsd en bedrijfsopvolging is een probleem, staat in het ABN AMRO-rapport te lezen. „In mijn beleving staat of valt alles bij rentabiliteit. Nu zien jongeren hoeveel tijd hun ouders in het bedrijf steken en welk rendement dat oplevert. Daarom zeggen veel jongeren nu dat ze geen interesse hebben en liever in een andere bedrijfstak aan de slag gaan. Het rendement van een bedrijf, het toekomstperspectief en interesse voor bedrijfsopvolging hangen nauw met elkaar samen. Ons rapport gaat over kansen voor de sector. Als een aantal van die kansen worden ingevuld, dan ben ik overtuigd dat het opvolgingsprobleem voor groot deel opgelost wordt en de belangstelling bij jongeren er weer zal zijn.”

De bank benoemt de positieve maatschappelijke effecten van boomkwekerijproducten als een kans. De Ruyter vindt dat de sector via bijvoorbeeld iVerde die boodschap goed uitdraagt. Maar ook kwekers kunnen daaraan bijdragen. „Elk onderzoek over onder andere gunstige effecten voor de gezondheid is een aanleiding om je contacten bij instituties dat in hapklare brokken onder ogen te brengen. In de hoop dat het ze overtuigt te blijven investeren in groen. Je vertelt daarmee in feite iets over een toegevoegde waarde of eigenschap van je product. Net als de standaard-productspecificaties als vorm, kleur of ras.”

10

In het rapport ’Groen doet leven’ worden ontwikkelingen in de markt op een rij gezet, zoals verschuivingen in marktaandeel van afzetkanalen. Dat kan kansen bieden. „Weet je als kweker dat supermarkten ook tuinplanten gaan verkopen? En zit jij of een handelaar namens jou daar aan tafel? Misschien heerst er een andere mores in zo’n afzetkanaal en worden andere eisen aan de wijze van leveren gesteld. Daarin moet je je verdiepen als je wilt inspelen op dit soort ontwikkelingen.” „Het is een beetje de aard van deze tijd dat vaste structuren veranderen en blijven veranderen. Nu is dit geen pleidooi dat je steeds moet switchen. Dat moet je alleen doen als je niet tevreden bent over hoe het nu loopt. Maar ben je bewust van wat er om je heen gebeurt. Ik denk dat je in feite niet genoeg om je heen kunt blijven kijken. Heb je voelsprieten uitstaan en richt je netwerk zo in dat je van alle kanten informatie krijgt. Probeer ontwikkelingen te zien aankomen zodat je daarop kunt anticiperen als dat nodig mocht zijn.”

Actief onderzoek doen „Informatie gaat maar mondjesmaat door de keten heen.

Krijg je als kweker nog te horen van je afnemer wat hij van je product en je dienstverlening vindt? Het is moeilijk als producent te weten wat er met je product gebeurt en wat afnemers of consumenten van je verlangen. Daar moet je actief onderzoek naar doen en ernaar vragen.

Dat is lastig, maar daar zou je in moeten investeren.

Tuincentra en retail hebben technologie die dat oplost zoals barcodes, daar kun je dan wel in meegaan. Maar ook als ik een boom aan een gemeente lever, zou ik erin geïnteresseerd zijn wat ze ervan vonden. Daarvoor moet je een inspanning doen en continu op zoek zijn naar die marktinformatie en feedback waar je wat mee kunt voor je bedrijf en je producten.” „Het is een voordeel dat boomkwekers altijd al zelf verantwoordelijk waren voor de verkoop en marktvoelsprieten hebben. Als daar nog wat dimensies aan worden toegevoegd zoals: goed informeren van eindklanten over eigenschappen van het product, samenwerken en marktinformatie terughalen bij de afnemer, dan moet dat na de economische crisis weer kansen gaan geven. De rode draad in ons rapport is dat de boomkwekerij een product met zoveel goede eigenschappen heeft, dat dit in combinatie met de stappen die zijn gezet in duurzaamheid in de productie, straks een opleving moet kunnen geven.”

De Boomkwekerij 12 (12 juni 2015)

Sectorcijfers abn-amro 1.indd 10

08-06-15 14:25

Ondernemen

Boomkwekerij groeit naar grotere en professionelere kwekerijen ABN AMRO ziet perspectief voor de boomkwe-

ontwikkeling van de sector maar even stag-

Een kans biedt bijvoorbeeld de sterke toena-

kerij. Ook al stokt de ontwikkeling van de sec-

neert. Als de economie weer aantrekt, zal ook

me van het aantal eenpersoonshuishoudens;

tor door de crisis nu even, de vooruitzichten zijn

de vraag naar de producten van boomkwekers

niet alleen in Nederland maar in heel de EU.

gunstig. Dat schrijft ABN AMRO in een rapport

weer toenemen. De vooruitzichten zijn goed.

Daarmee neemt letterlijk het aantal te vullen

getiteld ’Groen doet leven’.

De bank refereert daarbij aan de toenemende

tuintjes en balkons toe, maar het gaat hierbij

De gemiddelde omvang van boomkwekerijen

belangstelling voor de positieve effecten van

wel om een consument met zijn eigen wen-

is sinds de eeuwwisseling ruim verdubbeld van

groene producten. En ook dat de Nederlandse

sen en voorkeuren.

2,51 naar 5,27 ha. En daarmee zijn de kweke-

boomkwekers in Europa vooroplopen in duur-

Een andere kans biedt de ontwikkeling van

rijen ook steeds professioneler gaan werken,

zaamheid, geeft ze een goede uitgangspositie.

marktaandelen van verkoopkanalen. In landen als Groot-Brittannië en Nederland groeit

stelt de bank vast. Met genoegen ziet de bank dat kwekers meer gaan samenwerken. Dat

het marktaandeel in de verkoop van boom-

biedt kansen in de markt, bijvoorbeeld wan-

Kansen

neer kwekers samen een compleet sortiment

Er liggen kansen voor boomkwekers, is de

In tegenstelling tot andere landen winnen in

of wensen ten aanzien van extra service voor

teneur in de visie van ABN AMRO. Maar dat

Duitsland ook tuincentra nog aan marktaan-

een afnemer gaan invullen. ABN AMRO looft

vereist wel dat kwekers alert zijn, zich laten

deel. En in heel de EU neemt de verkoop on-

ook regionale initiatieven gericht op het be-

informeren en actie ondernemen om de kan-

line stormachtig toe. <

vorderen van de afzet en noemt daarbij als

sen ook te pakken.

kwekerijproducten van supermarkten snel.

voorbeeld Tree Centre Opheusden en ABCoop.

De structuur van de boomkwekerij is verbeterd, schrijft de bank in het rapport over het perspectief van de sector. Maar in die ontwik-

Gem. Bedrijfsoppervlakte

2000

2007

2,23

de cijfers op te maken dat in de rozen het ge-

Bos- en Haagplantsoen Buxus Laan- en parkbomen Rozenstruiken Sierconiferen Sierheesters en klimplanten Trek- en besheesters Vruchtbomen Vaste planten

3,33 1,60 7,36 4,44 2,26 1,22 1,41 5,09 1,55

middelde areaal afneemt.

Bron: CBS

verschil 2000-2007

2014

verschil 2007-2014

keling zit nu wel even de klad. Door de crisis wordt er minder uitgegeven aan groen; zowel door de consument als door overheden. Die ontwikkeling zet de rendementen van kwekerijen onder druk en dat zie je de laatste jaren terug in een rem op de schaalvergroting (zie tabel). Ook zijn er verschillen te zien in deelsectoren binnen de boomkwekerij. Zo valt uit

ABN AMRO meldt in het rapport ’Groen doet leven’ dat het de verwachting is dat de verdere

4,27 1,76 1,28 0,90 3,45 0,94

49,2%

4,00 2,44 8,97 3,55 3,79 1,99 1,35 7,70 2,43

72,3% 151,7% 77,0% 34,5% 47,6% 63,9%

20,3% 51,7% 21,8% -19,9% 67,3% 64,0% -4,4% 51,4% 56,9%

De gemiddelde grootte van boomkwekerijen groeide tussen 2000 en 2007 snel en in alle deelsectoren. Daarna lopen de ontwikkelingen meer uiteen en verloopt de schaalvergroting in een langzamer tempo.

UITGELICHT

De kunst van de juiste contacten De Europese markt voor openbaar groen

den van de juiste contacten. Volgens de

architecten, planologen en parkbeheer-

zit ingewikkeld in elkaar, stelt ABN AMRO

bank is er bovendien een en ander veran-

ders of misschien die nieuwe duurzaam-

vast in het rapport over de ontwikkeling

derd in deze wereld. Niet de groendienst

heidsmanager van de gemeente.

van de Nederlandse boomkwekerij. Niet

maar bijvoorbeeld een duurzaamheids-

alleen zijn er heel veel verschillende be-

manager beslist nu over investeringen

sturen die beslissen over investeringen

in groen en beoordeelt projecten op an-

in openbaar groen, de verschillen per

dere gronden. Daarop moet een kweker

land zijn ook groot. Boomkwekers die

proberen in te spelen. Als advies geeft

deze markt bespelen moeten proberen

de bank om ook contacten op te bouwen

dit speelveld voortdurend goed in beeld

met mensen die invloed hebben op be-

te hebben; de kunst van het onderhou-

slissingen in het openbaar bestuur zoals

Lokaal/regionaal bestuur Regio’s Provincies Districten Gemeenten

NL

B

D

VK 9

12

10

393

589

16 301 388 11.192

Fr 22 96 36.781

Bron: Eurostat

De Boomkwekerij 12 (12 juni 2015)

Sectorcijfers abn-amro 2.indd 11

11

08-06-15 14:25

Tekst: Arno Engels Foto: EPPO

Harde feiten over Xylella fastidiosa Er gelden nu EU-noodmaatregelen tegen Xylella fastidiosa, maar wat is dit voor een organisme en hoe verspreidt het zich? Wat houden die noodmaatregelen precies in, en wat moet er gebeuren als het wordt aangetroffen in een importpartij? De belangrijkste feiten op een rij over een nieuwe bedreiging voor de boomkwekerij.

Wat is Xylella fastidiosa?

Xylella fastidiosa is een bacterie. Binnen de soort bestaan diverse stammen (of isolaten) die gebonden zijn aan specifieke waardplanten. Ook kan een stam een voorkeur hebben voor één bepaalde waardplant. Na infectie manifesteert de bacterie zich in het houtvatenweefsel (xyleem) van wortels, stengels en bladeren.

Waartoe kan infectie leiden?

De bacterie kan zorgen voor het verstoppen van houtvaten, dus het afknellen van de sapstroom, en daardoor in verschillende waardplanten voor bepaalde ziekten.

De oudst bekende is de ziekte van Pierce. Het ziektebeeld was eind 19e eeuw al ontdekt in druivenstruiken in Californië: bladeren worden ineens bruin, verdrogen of sterven af waarna alleen de bladsteel blijft zitten. Later werd de veroorzaker van deze ziekte bekend en benoemd, dus Xylella fastidiosa.

In bijvoorbeeld perzik leidt infectie tot de ziekte van Phony: jonge scheuten blijven achter in de groei, bladeren en bloemen verschijnen eerder dan bij gezonde bomen, maar er komen minder en kleinere vruchten.

Bij citrus zorgt de bacterie voor bonte bladchlorose, en net als bij perzik tot achterblijvende groei. In andere bomen- en plantensoorten worden bladranden bruin, waardoor het lijkt alsof ze verschroeid zijn.

Hoe kan infectie optreden?

Xylella fastidiosa kan op twee manieren een boom of plant binnen komen: via vegetatief vermeerderingsmateriaal (zoals entmateriaal) dat reeds is besmet met de bacterie,

12

en via insecten die als vectoren dienen. Vrijwel alle zuigende insecten die zich voeden met sap uit het xyleem, zijn mogelijke vectoren. De meest bekende vectoren zijn allemaal soorten cicaden die behoren tot de families Cicadellidae en Cercopidae.

Middels voeden kunnen ze de bacterie binnen twee uur opnemen. Deze blijft aan monddelen kleven en kan direct weer worden losgelaten als het insect weer gaat eten.

Wat zijn waardplanten?

De belangrijkste waardplanten van Xylella fastidiosa zijn volgens EPPO (Europese fytosanitaire dienst) druif, perzik en citrus. Bij druif gaat het hoofdzakelijk om Vitis vinifera en de Amerikaanse soorten V. labrusca en V. riparia. Andere Amerikaanse soorten en hybriden die als onderstam worden gebruikt, zijn resistent.

Van perzik zijn alle rassen en hybriden van Prunus persica vatbaar, op eigen wortel of op een onderstam.

P. domestica (pruim), P. dulcis (amandel), P. armeniaca (abrikoos) zijn ook vatbaar voor de ziekte van Phony, veroorzaakt dus door de bacterie. Van citrus wordt het meeste Citrus sinensis aangetast, ofwel sinaasappel.

De totale waardplantenreeks is echter zeer lang. Van zo’n 200 geslachten en soorten is bekend dat ze vatbaar zijn: zowel voor de Europese als de niet-Europese stammen van de bacterie. Tot die reeks behoren geslachten die heel belangrijk zijn voor de Europese boomkwekerij, zoals Acer, Hemerocallis, Juglans, Platanus, Prunus, Quercus, Rubus, Salix en Vaccinium. Het gaat ook om soorten van bepaalde bomen en planten die veel verhandeld worden, zoals Ginkgo

biloba, Gleditsia triacanthos, Hibiscus syriacus, Hydrangea paniculata, Liquidambar styraciflua en Olea europaea.

Uit die lange reeks zijn totaal dertien soorten alleen vatbaar voor de Europese stammen van de bacterie: Acacia saligna, Catharanthus, Myrtus communis, Nerium oleander, Olea europaea, Polygala myrtifolia, Prunus avium, P. dulcis, Rhamnus alaternus, Rosmarinus officinalis, Spartium junceum, Vinca en Westringia fruticosa. Een aantal van deze zijn dus belangrijk voor de Europese handel, met name olijfbomen.

Waar komt de bacterie nu voor?

De bacterieziekten in druif, perzik en citrus komen het meest voor in Noord-, Midden- en Zuid-Amerika: in verschillende VS-staten (niet in boomkwekerijstaat Oregon, maar wel in Californië), Ontario, Mexico, volgens EPPO waarschijnlijk in alle Midden-Amerikaanse landen, en met name in Argentinië en Brazilië.

De Boomkwekerij 12 (12 juni 2015)

Xylella feiten.indd 12

08-06-15 14:25

Uitheemse bedreiging

sa

In Zuid-Italië zijn al miljoenen olijfbomen aangetast door Xylella fastidiosa. Uitroeiing van de bacterie is niet meer mogelijk, vandaar dat de EU noodmaatregelen heeft ingevoerd.

Import van Coffea uit Costa Rica en Honduras is verboden. Andere waardplanten mogen pas de EU binnenkomen als het land van herkomst heeft verklaard dat Xylella fastidiosa daar niet voorkomt. Is dat wel het geval, dan moet bij de zending een fytosanitair certificaat zitten. Het plantmateriaal moet zijn gekweekt op een locatie die vrij is van de bacterie; hierop is minstens twee keer per jaar inspectie nodig. Ook zijn fytosanitaire behandelingen tot verzending nodig tegen vectoren; dus bestrijding van zuigende insecten. Aan de EUgrens is nog een scherpe importcontrole, inclusief monstername.

Waardplanten mogen het besmette Zuid-Italiaanse gebied niet verlaten.

Het is een klein gebied waar weinig kwekers van uitgangsmateriaal zitten, aldus de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA).

Alle EU-lidstaten monitoren wel importstromen uit geheel Italië, dus de NVWA controleert ook streng op import uit bijvoorbeeld Pistoia.

Wat als de bacterie in import zit?

Daarnaast komt de bacterie geïsoleerd in India voor (in Prunus dulcis) en Taiwan (in Pyrus pyrifolia). Hoofdzakelijk buiten de EU, dus.

In de EU komt Xylella fastidiosa voorlopig alleen in Italië voor, specifiek in olijfbomen in de zuid-Italiaanse provincie Lecce. In het najaar van 2013 werd de bacterie daar voor het eerst ontdekt. Gezien de mate van verspreiding, vermoeden wetenschappers echter dat de bacterie al tien jaar eerder in Lecce was geïntroduceerd. Waarschijnlijk door geïnfecteerd plantmateriaal van Coffea uit Costa Rica, omdat de bacteriestam in Lecce overeenkomt met een stam uit het Midden-Amerikaanse land.

De bacterie komt dus voorlopig niet voor in Nederland, maar is bij importcontroles wel al incidenteel onderschept in Coffea uit Costa Rica.

Dat is ook in Duitsland en Frankrijk gebeurd. De bewuste planten zijn overal vernietigd, omdat de EU Xylella

fastidiosa al sinds 1989 als een quarantaine-organisme bestempelt.

Uitroeiing van de bacterie in Lecce blijkt niet meer mogelijk. De gehele provincie is besmet gebied verklaard. Bij een geïsoleerde uitbraak in Brindisi is ook al een bufferzone van 10 km ingesteld. Zowel Lecce als Brindisi ligt in de ’hak’ van Italië.

Om verdere verspreiding in de EU tegen te gaan, en om introductie in andere gebieden van de EU te voorkomen, heeft de EU noodmaatregelen ingevoerd. Die gelden voor import van 27 geslachten en 160 soorten bomen en planten.

Wat zijn de noodmaatregelen?

De EU maakt onderscheid tussen import uit landen buiten de EU, en handel binnen de EU vanuit het besmette gebied in Zuid-Italië. De regelgeving geldt voor plantmateriaal van waardplanten, ook voor weefselkweekmateriaal, maar niet voor zaden.

Bij vermoeden of vaststellen van de aanwezigheid van de bacterie, moet de NVWA onmiddellijk op de hoogte worden gesteld. Besmet plantmateriaal wordt direct vernietigd.

Als uit onderzoek blijkt dat de bacterie op die locatie ook andere waardplanten heeft besmet, en ook vectoren de bacterie bevatten, dan wordt een gebied van 10 km rondom de besmetting minimaal vijf jaar afgebakend. In die tijd is er geen handelsverkeer mogelijk van waardplanten binnen of vanuit die bufferzone.

Er geldt een uitzondering: een bedrijf mag waardplanten in gesloten containers binnen de bufferzone vervoeren, mits het aan allerlei voorwaarden voldoet. Het moet bijvoorbeeld een gesloten bedrijf zijn dat vectoren bestrijdt en waar nooit symptomen van de bacterie zijn aangetroffen. <

De Boomkwekerij 12 (12 juni 2015)

Xylella feiten.indd 13

13

08-06-15 14:25

Tekst: Arno Engels Beeld: TCO

Zomerse Expo TCO geeft kijkje in laanbo Op 24 en 25 juni vindt de eerste zomereditie plaats van Expo TCO. Net als met voorgaande najaarsedities presenteren vooral laanboomkwekers weer wat zij en hun regio Opheusden te bieden hebben. Met symposia over gebiedseigen en bomen op eigen wortel vestigt Expo TCO ook de aandacht op actuele marktontwikkelingen.

De organisatie van de komende zomereditie van Expo TCO is in handen van kwekers zelf. Met de afgelopen drie najaarsedities hadden ze al bewezen dat ze samen de schouders kunnen zetten onder een vakbeurs voor laanboomregio Opheusden.

De onderlinge samenwerking kreeg afgelopen maart nog verder gestalte, door het fuseren van alle kwekersorganisaties in die regio tot één vereniging: Tree Centre Opheusden.

Samen maken de kwekers zich sterk voor al hun belangen, waaronder het internationaal promoten en verkopen van hun bomen. Wat dat betreft is het doel van Expo TCO nog onveranderd gebleven, zo zeggen Wim Crum en Gijsbert van Setten namens de organiserende werkgroep. „We willen met de vakbeurs onze regio nog beter op de kaart zetten als hét bomengebied van Europa.”

De doelgroep van de zomereditie is ook nog dezelfde als van de najaarsedities. De vakbeurs richt zijn vooral op afnemers van bomen, uit Neder-

land maar zeker ook uit Duitsland en andere landen van Europa, tot aan Rusland en Turkije toe. Daarnaast richt Expo TCO zich op andere kwekers. „Alle vakbezoekers die behoefte hebben aan groen.”

Voordelen zomereditie De zomereditie wordt door de kwekers als een pilot gezien. De najaarsedities vonden tegelijk met GrootGroenPlus plaats, waardoor beide vakbeurzen wellicht van elkaar konden profiteren met uitwisseling van vakbezoekers. Nu staat Expo TCO op eigen benen. Dat kan een voordeel bieden. „Onze zomerbeurs is in een tijd dat er bijna geen andere vakbeurzen zijn”, zegt Van Setten.

Op 23 en 24 juni vindt in GrootBrittannië weliswaar de HTA National Plant Show plaats, maar deze vakbeurs richt zich op Britse sierplanten en nationale retail. In principe niet op laanbomen, de opplant, de aanleg en de export zoals Expo TCO.

SERVICE

Opening en programma > Expo TCO wordt gehouden op woensdag 24 en donderdag 25 juni, op bedrijfslocaties aan de Tielsestraat 89-95 in Opheusden. De vakbeurs is beide dagen geopend van 9.00 tot 20.00 uur. Toegang is gratis voor vakgenoten, maar registratie is wel noodzakelijk: ter plaatse of vooraf via de site treecentreopheusden.nl. > De officiële opening is woensdag om 8.00 uur. Dit gebeurt door Henk Westerhof (voorzitter handelsbond Anthos) en Wim Crum (werkgroep Expo TCO). Daarna spreken Eppie Klein (voorzitter TCO) en Hans Keuken (wethouder gemeente Neder-Betuwe). Aansluitend zijn de prijsuitreikingen voor beste noviteiten en innovaties. > Iedere beursdag zijn er techniekdemonstraties, begeleid door Damcon, telkens om 10.00 uur en 15.30 uur.

Woensdag is er tevens van 13.30 tot 14.30 uur een symposium over de gebiedseigen markt in Duitsland.

Donderdagmiddag is er een symposium over bomen op eigen wortel. Forumdiscussies worden geleid door Helma van der Louw.

14

Van Britse concurrentie om vakbezoek zal dus geen sprake zijn.

De tijd van de zomereditie kan nog een voordeel bieden, denkt Van Setten. „In juni en juli komen doorgaans al bezoekers op onze bedrijven. Er wordt in de zomermaanden veel gereisd ten behoeve van het nieuwe handelsseizoen.” Ander voordeel is dat kwekerijen in de zomer op hun mooist zijn te zien. „Bomen zijn dan in de volle groei.”

Nu op bedrijfslocaties De najaarsedities vonden tot dusver plaats op de IJsbaan in Dodewaard.

Bezoekers konden de bedrijven altijd ook wel aandoen tijdens een georganiseerde Bomentour. Die rondgang is ook mogelijk met de zomereditie; langs zo’n vijftien bedrijven. Maar om de beursbezoekers nog makkelijker een kijkje te geven in de keuken, is nu gekozen voor bedrijfslocaties als beursterrein.

Boomkwekerij Van Meerten, De Bomenspecialist en Agro ’De Arend’ stellen hun locaties beschikbaar voor de vakbeurs. Die grenzen aan elkaar, aan de Tielsestraat in Opheusden.

Crum: „Het zijn voor ons neutrale locaties, er is ruim parkeergelegenheid, we kunnen er demonstraties houden en bomen in de kwekerij laten zien.”

Deelname op laatste moment De voorbereidingen van de zomereditie waren na de afgelopen najaarseditie al begonnen. De laatste maand heeft de organisatie nog diverse bedrijven over de streep kunnen trekken om mee te doen. Begin juni stond de teller op ruim vijftig deelnemers. Meerdere bedrijven hadden al hun deelname toegezegd. „Inschrijven of bevestigen gebeurt hier nog wel eens op het laatste moment”, relativeert Van Setten.

De werkgroep realiseert zich wel dat de periode tussen de najaars- en de zomereditie misschien wat krap was. Het was immers weer een druk seizoen van bomen rooien, leveren

De Boomkwekerij 12 (12 juni 2015)

Vooruitblik Expo TCO.indd 14

08-06-15 14:25

Vakbeurs

aanboomregio

Beursterrein + wandelroute

Oversteekplaats

Parkeerterrein Catering

De eerste zomereditie van Expo TCO vindt op aangrenzende bedrijfslocaties plaats. De beursentree is achter Agro ’De Arend’. Daarnaast liggen de locaties van De Bomenspecialist en Van Meerten.

en uitplanten. Toch zijn Crum en Van Setten tevreden met het deelnemersveld. Het is verspreid over de drie bedrijfslocaties. Stands zijn zowel buiten als binnen, en er komt een extra tent voor onder andere toeleveranciers en innovaties.

Innovaties worden ook op deze Expo TCO in de schijnwerpers gezet.

Nieuwe machines of andere technieken worden gekeurd op waarde voor de laanboomteelt. Ook zullen er weer nieuwe boomsoorten te zien zijn. Om welke noviteiten het zoal gaat, was begin juni nog niet bekend – aanmelden was toen nog maar net mogelijk.

Geleide demonstraties Nieuwste machines van de laatste jaren worden tevens in bedrijf geshowd. Gedurende de vakbeurs zijn er geleide demonstraties van onder meer: een machine om de bodem te

beluchten, een kluitenrooier met een snelwisselsysteem van rooimessen, een snelwerkende kraan om kluitbomen te verladen, en spoorvolgende transportwagens voor bomen in containers of teeltzakken.

Symposia met discussies Het is niet alleen kijken, ontmoeten, bijpraten en wellicht ook bomen verhandelen. Op beide beursdagen zijn er tevens symposia over twee actuele ontwikkelingen: de Duitse markt voor gebiedseigen bomen, en de trend naar bomen op eigen wortel. Na sprekers zijn er forumdiscussies met de zaal.

Op het eerste symposium spreken twee Duitse kenners over gebiedseigen en de waarde van het certificeringssysteem ZgG: Christoph Dirksen, bedrijfsleider van Wilhelm

Ley Baumschulen, en Niels Sommer, beheerder van ZgG vanuit de Duitse kwekersbond BdB. „We zijn heel blij met hun komst”, zegt Crum. „We zijn geïnteresseerd in gebiedseigen en willen erop inspelen, maar we willen wel weten hoe dat praktisch kan.”

Op het tweede symposium zullen diverse sprekers ingaan op bomen die niet traditioneel zijn veredeld, maar zijn gestekt. Voor- en nadelen van beide vermeerderingsmethoden worden dan belicht, zowel bezien vanuit kwekers als vanuit afnemers.

Door aandacht in internationale vakmedia en het verspreiden van geprinte en digitale relatiekaarten via deelnemers, hoopt de werkgroep op goed vakbezoek. „Het gaat ons niet om aantallen bezoekers”, zeggen Crum en Van Setten. „Als er al een paar honderd waardevolle klanten tussen zitten die onze bomen kopen, is onze beurs al geslaagd.” < De Boomkwekerij 12 (12 juni 2015)

Vooruitblik Expo TCO.indd 15

15

08-06-15 14:25

601852_.indd 16

8-6-2015 10:15:47

Ondernemersvragen

Illustratie: Peter Moorman

Kan ik subsidie krijgen voor het aanbieden van een werkleerplaats?

Ik wil in mijn boomkwekerij graag opleidingsplaatsen bieden om zo leerlingen te helpen bij het leren van het vak. Weet u of hier subsidiemogelijkheden voor bestaan en hoe kom ik aan leerlingen?

Leo Hunink AA Grant Thornton Leo.Hunink@gt.nl

Hiervoor bestaat de Subsidieregeling praktijkleren. U kunt een subsidiebedrag van maximaal €2.700 krijgen per deelnemer die een beroepsgerelateerde opleiding volgt en bij u als werkgever een praktijkleerplaats en/of werkleerplaats inneemt. Deze subsidie is een tegemoetkoming voor uw begeleidingskosten. U kunt deze subsidie ook aanvragen voor loonof begeleidingskosten van een promovendus of technologisch ontwerper in opleiding (toio).

Voorwaarden

Stuur uw vragen of suggesties naar Postbus 9324, 2300 PH Leiden.

U kunt ook bellen of mailen met (071) 565 96 82, boomkwekerij@hortipoint.nl

Om in aanmerking te komen moet u aan de volgende voorwaarden voldoen: > u bent een erkend leerbedrijf (vmbo/mbo) of een privaatrechtelijke rechtspersoon die door de onderwijsinstelling aangemerkt wordt als een goede begeleider; > u werkt op basis van een geldige (praktijkleer)overeenkomst. De beroepsopleiding van de leerling/ student/deelnemer valt onder de gedefinieerde sectoren die onder deze subsidieregeling zijn aangewezen; > de beroepsopleiding is diplomagericht en is opgenomen in het Crebo

of CROHO bij DUO; > de beroepsopleiding voldoet aan de kwaliteitsnormen die de betreffende onderwijswetgeving voorschrijft.

Een specifieke boomkwekerijopleiding is bijvoorbeeld de opleiding Green Production, richting Plant (boomteelt) van het Wellantcollege (www.wellantmbo.nl).

Aanvragen Wat betekent dit voor u? U vraagt achteraf na elk studiejaar voor de door u geboden begeleiding subsidie aan. De periode waarin u subsidie kunt aanvragen is 2 juni tot en met 15 september 2015. U kunt de subsidie overigens alleen digitaal aanvragen.

U heeft daarvoor een zogenoemde ’E-herkenning’ nodig.

U vraagt in 2015 subsidie aan voor het studiejaar 2014/2015: > vmbo en mbo 1 augustus 2014 31 juli 2015; > hbo: 1 september 2014 31 augustus 2015; > promovendi/toio’s: 1 september 2014 - 31 augustus 2015.

Wat vraagt u aan en wat komt in aanmerking? Een aantal gegevens worden gevraagd, zoals:

> Wie is de werkgever; > Om welke student gaat het; > Om welke (mbo-bbl) opleiding gaat het; > Periode van begeleiding en aantal weken.

Deze periode en aantal weken begeleiding kunnen voor elke student verschillen. Verder zijn er per opleidingsvorm verschillende eisen.

Consequenties U moet per deelnemer in uw administratie de volgende stukken hebben liggen: > getekend praktijkleerovereenkomst; > aanwezigheidsregistratie deelnemer; > aantonen begeleiding; > administratie behaalde kwalificaties/kwaliteiten.

U hoeft deze stukken niet op te sturen, maar wel in uw administratie bewaren. U kunt worden gecontroleerd.

De essentie is dat u alles aantoonbaar kunt weerleggen. <

Via de website www.rvo.nl/subsidiesregelingen/subsidieregeling-praktijkleren is alle informatie beschikbaar.

De Boomkwekerij 12 (12 juni 2015)

Ondernemersvragen-BKW15-12.indd 17

17

08-06-15 14:25

Tekst en Foto’s: Arno Engels

Rond de Grote Groene Tafel over financie Financiering is een onderwerp dat enorm leeft in het vak. Je hoort geluiden dat kwekers het vertrouwen verliezen in banken. Je hoort over alternatieven voor bankkrediet. De Boomkwekerij, GrootGroenPlus en Treeport plaatsten de Grote Groene Tafel, de vaste discussietafel van de vakbeurs, in een zaal vol Treeport-leden. Debatteren aan de hand van zes stellingen.

Stelling 1

De banken staan niet meer naast de ondernemers Vanuit de zaal wordt overduidelijk gereageerd: de meeste kwekers steken een geel briefje omhoog, oftewel ze zijn het eens met deze stelling.

Daardoor brandt de discussie aan tafel gelijk los. Adviseurs Pijpers en De Jong zijn het niet eens. „Accountmanagers steken echt wel hun nek uit voor ondernemers”, reageert Pijpers. „Wat banken binnen hun mogelijkheden hebben, dat doen ze voor ondernemers.”

In de praktijk hoor je geluiden zoals: ’Kwekers voelen zich in de steek gelaten door hun bank’ en ’Het vertrouwen van kwekers in de bank is weg’.

Maar ook, De Jong nuanceert de stelling: „Banken moeten landelijk aan eisen van toezichthouders voldoen en die zijn de afgelopen jaren strenger geworden. Hierdoor zijn ze richting klant ook veeleisender geworden. Wel ben ik ervan overtuigd dat lokale accountmanagers het beste met hun klant voor hebben.”

De Bresser maakt in de

praktijk diverse ervaringen mee. Ook volgens de DLV’er staan banken wel naast kwekers, „mits zij een onderbouwd financieel plan meenemen waaruit een goede rentabiliteit blijkt.” Door de huidige marktsituatie gaan banken echter verschillend om met tekorten aan liquide middelen, ervaart De Bresser. „Een kweker met zo’n tekort kwam in één keer in Bijzonder Beheer terecht.”

Bij een tekort verschilt ook de communicatie per bank. „Helaas zijn er banken die met de botte bijl hakken, en botweg een mailtje sturen naar kwekers en verwijzen naar een andere aanpak van financiering.”

De relatiebeheerder speelt een belangrijke rol. „Die kan zorgen voor een goede communicatie tussen kweker en bank.”

’Excessen worden uitvergroot’ De enige bankier bij de discussie, Dekkers van de Rabobank, bevestigt dat kwekers een

kredietaanvraag goed moeten onderbouwen. „Onze grotere klanten zijn gewend om dat te doen, en om prognoses te maken. Dit vragen we nu ook bij kleine financieringen. Uit prognoses moet duidelijk zijn dat langdurige rentabiliteit mogelijk is”, legt Dekkers uit. „Vroeger maakten wij zo’n onderbouwing samen met de klant, en toen ging krediet verlenen ook makkelijker dan nu. Nu is het lastiger geworden.

We vragen meer informatie om tot een goede onderbouwing te komen.”

Bankregels zijn dan wel strenger geworden, maar Dekkers zegt dat de Rabobank nog altijd op dezelfde manier aan tafel gaat met kwekers. In de sector valt echter kritiek te beluisteren: kwekers verwachten ’zeker van die coöperatieve bank dat die met ons meedenkt’, maar ze ervaren het tegenovergestelde. „Vanuit de dagelijkse praktijk ervaar ik dat niet”, reageert Dekkers, waarna hij verwijst naar verhalen in de

media. „Excessen worden uitvergroot, positieve ervaringen komen niet op tafel.”

Voor de discussietafel waren diverse kwekers en belangenbehartigers uitgenodigd, maar ze wilden niet meedoen omdat ze voor hun relatie met de bank vreesden. ’We moeten toch verder met de bank’, zeiden ze.

Blijkt hier wantrouwen richting de bank uit, is de vraag aan Dekkers. „Vertrouwen komt te voet en gaat te paard”, antwoordt hij. „Er komen nu vaak ondernemers in het nieuws met negatieve ervaringen en emoties. Daardoor ontstaat het beeld dat zij slachtoffer zijn van de banken.”

Als er negatieve ervaringen zijn, probeert de Rabobank er lering uit te trekken, aldus Dekkers. Maar die bank zal alleen ondernemers helpen met zicht op langdurige rentabiliteit. „Met pappen en nathouden help je een ondernemer niet.”

PERSONALIA

Deelnemers aan discussie

18

Mar-

stelling, middels het opsteken van een gekleurd briefje: geel

GrootGroenPlus,

voor ’eens’, en rood voor ’oneens’.

bij Schipper Accountants (onderdeel

Daarnaast

Food & Agri Rabobank, team Mid-

Credion).

cel

den West-Brabant.

>

> Wil de Bresser: economisch stra-

dig en finan-cieel adviseur bij

met

Wim

De zaal bestond uit een zestigtal

tegisch adviseur bij DLV Plant, te-

Claassen, Moolenbeek & Part-

du Mortier, hoofdredacteur De

(overwegend) boomkwekers. De

vens erkend taxateur boomkwe-

ners.

Boomkwekerij.

discussie vond plaats in Het Wapen

kerijgewassen.

oprichting van Kredietunie Regio

Voorafgaand aan de discussie kon

van Zundert, tijdens een Treeport-

> Dick de Jong: adviseur financieren

Tilburg.

ook de zaal stemmen op iedere

bijeenkomst.

Linda

Pijpers:

Tevens

bedrijfskun-

projectleider

bij

aan

discus-

> René Dekkers: accountmanager

Haarbosch,

sieleider

van

tafel: vaste

ondersteuning

van

De Boomkwekerij 12 (12 juni 2015)

Discussie financiering.indd 18

08-06-15 14:25

Discussie

anciering

Discussie rond de Grote Groene Tafel, v.l.n.r.: Wil de Bresser (DLV), René Dekkers (Rabobank), Wim du Mortier (vakblad), Marcel Haarbosch (discussieleider), Linda Pijpers (kredietunie) en Dick de Jong (Credion).

Stelling 2

Het is goed dat banken hogere eisen stellen aan ondernemerschap Alle kwekers in de zaal zijn het eens met deze stelling. Dat tekent het realisme in de sector, reageert Dekkers van de Rabobank. „Ondernemerschap is de basis om een bedrijf te leiden.

Daar letten wij ook goed op bij het beoordelen van kredietaanvragen. Cruciaal zijn de vent en de tent.”

Het ondernemerschap is de laatste jaren wel complexer geworden. „Dat is blijvend en daar moet je mee leren omgaan”, aldus adviseur Pijpers. Volgens De Jong heb je ook ondernemerschap en creativiteit nodig om de juiste financiering te zoeken. „Bankfinanciering is meestal de eerste optie, naast een stuk financiering

door de kweker zelf. Maar als de bank zich terugtrekt, moet je wel op zoek naar een alternatief om dat gat op te vullen.”

Bij bankfinanciering staan de rentabiliteit en de continuïteit van een onderneming wel voorop, waarbij zekerheden zwaarwegend zijn, aldus De Bresser. „Maar zekerheden als onroerend goed zijn wel behoorlijk in waarde gedaald.”

De bank heeft last van waardedaling, reageert Dekkers, maar het fenomeen speelt volgens hem vooral in de glastuinbouw. „In de boomkwekerij omgeving Zundert zien we dat niet zo.”

’Produceer wel marktgericht’ Banken stellen wel hogere ondernemerseisen, maar ze beoordelen kredietaanvragen niet strenger dan anders, aldus Dekkers. „Dat is althans niet mijn beleving. Het is afhankelijk van de situatie of een bank krediet weigert.”

Eisen aan groei-investeringen, zoals een groter containerveld om meer te kunnen produceren, zijn altijd al het zwaarst geweest. „We vragen dan altijd eerst: waarom wil je groeien?

Je kunt wel marktontwikkelingen zien in een land, maar je moet wel marktgericht produceren.”

Meer zekerheden krijgen in

de afzet, dat is volgens De Bresser na marktgericht produceren het belangrijkst. „De markt is nu compleet anders dan jaren geleden, toen de economie goed was en groeide. Nu bezuinigt de institutionele markt ontzettend, en de consumentenmarkt krabbelt weer op.”

De Jong adviseert kwekers om kansen en risico’s op een markt zo goed mogelijk in beeld te brengen. „Dit is in eerste instantie van belang voor je eigen onderneming, maar ook voor de bank is dit een belangrijke pijler om een financiering te beoordelen.” > De Boomkwekerij 12 (12 juni 2015)

Discussie financiering.indd 19

19

08-06-15 14:25

Stelling 3

Kwekers moeten streven naar een hogere solvabiliteit om zelf tegenvallers te kunnen opvangen Met deze stelling is de meerderheid in de zaal het eens. De hogere solvabiliteit was in het verleden ook wel zo, want een gemiddelde boomkwekerij was voor 80% gefinancierd met eigen vermogen. „Maar dat oude verhaal is nu achterhaald”, stelt De Bresser. „Ik heb juist het gevoel dat er nu een behoorlijk groot percentage aan vreemd vermogen in de boomkwekerij zit. Dat komt door de schaalvergroting vanaf 2003.”

De DLV’er is het wel eens met de stelling. „Ik heb teveel ondernemers meegemaakt die nu alleen maar financiële problemen oplosten, wat negatieve energie kost. Je moet juist positieve energie steken in je onderneming en je afzet, zodat je zelf het financiële probleem oplost”, legt De Bresser uit. „Maar je staat voor een dilemma: enerzijds moet je streven naar zoveel mogelijk

eigen vermogen, anderzijds vraagt met name de retail om schaalvergroting, dus groei en meer vreemd vermogen. Wat is de gulden middenweg?

Ik heb daar geen standaard antwoord op.”

Bij tegenvallers in de afzet wijzen kwekers vaak naar de banken als schuldigen, omdat de bank bijvoorbeeld had voorgespiegeld dat de afzet zou groeien, en daarvoor productiegroei zou hebben mogelijk gemaakt middels extra financiering. „De ondernemer moet in elk geval goed inzicht hebben in zijn kosten”, aldus De Jong.

Schat een kweker wel goed zijn risico’s in, als hij een aantrekkelijke order krijgt van een nieuwe afnemer, maar dat hij voor die order wel meer moet produceren? Dekkers verwijst naar een netwerk in een regio zoals Zundert. „Dat netwerk is zo groot

en er zit zoveel kennis in. Als er een nieuwe afnemer komt, weet je via dat netwerk al snel hoe die bekendstaat. Kun je aan hem geld verdienen, of moet je er niet aan beginnen omdat hij een pootjelichter is? Er zijn gevallen bekend van afnemers die niet betalen.”

’Nee tegen grote order?’

Kwekers dienen zich af te vragen in hoeverre ze hun debiteurenpositie willen laten oplopen. De Bresser geeft hierbij twee adviezen: „Laat je grootste afnemer voor maximaal 10% van je omzet zorgen. En haal je centen zo snel mogelijk binnen, want de betalingstermijnen lopen op.”

Grote afnemers willen bijvoorbeeld op een bepaalde dag tien trailers vol planten hebben. Aan de discussietafel wordt de vraag opgeworpen of je wel ’nee’ zou

zeggen tegen zo’n grote order, zeker als de afzet toch al niet vanzelf loopt. Op de korte termijn kan die order wel aantrekkelijk zijn. „Maar je moet op de lange termijn kijken”, adviseert De Bresser. „Met wie wil je dan nog zakendoen? Probeer nooit afhankelijk te zijn van een of enkele afnemers.”

De DLV’er memoreert nog het faillissement Baas Plantenservice. „Hierdoor werden ook veel kwekers gedupeerd, omdat Baas voor hen een grote afnemer was. Met welke afnemer je ook in zee gaat: het is de keus van de ondernemer, zeggen alle deelnemers aan de discussie. Ze kunnen zich wel voorstellen dat kwekers vaak blij zijn met een nieuwe klant, als de totale vraag minder is. De Bresser: „Het gaat nu maar om twee dingen: omzet draaien en zwarte cijfers onder de streep schrijven.”

Stelling 4

Alternatieve financieringsvormen zijn nu nog niet interessant genoeg Voordat de deelnemers reageren op deze stelling, noemt De Jong enkele alternatieve vormen van financiering en legt ze kort uit voor de zaal. Voor vreemd vermogen stappen kwekers immers van oudsher naar een bank toe. „Factoring is een optie; dit is een soort debiteurenfinanciering. Je laat de debiteuren over aan een factoringbedrijf, waarna je in ruil voor een vergoeding direct je geld ontvangt.” Het is volgens De Jong ook mogelijk om bedrijfsmiddelen zoals een trekker in lease onder te brengen.

Daarnaast is crowdfunding een optie. „Crowdfunding is in opkomst. Voordeel is dat je bij een goed plan snel een groot bedrag kunt krijgen. Een bedrijf had

20

bijvoorbeeld onlangs €150.000 nodig. Via crowdfunding was dit bedrag in twee uur tijd door 75 particulieren bij elkaar gebracht”, vertelt De Jong. „De rente was wel 7%.”

’Combineer financieringen’ Ook andere deelnemers aan de discussie zien crowdfunding als interessant alternatief voor bankfinanciering. Een combinatie is ook mogelijk, legt Pijpers uit. „Als je een goed marketingplan koppelt aan je kredietaanvraag, kun je dit eerst naar de crowd brengen. Heb je werkkapitaal nodig? Dan kun je naar een kredietunie stappen. En voor de vaste activa kun je naar een bank

gaan. Zoek kortom financiering bij hetgeen je nodig hebt.”

Met crowdfunding hebben kwekers nagenoeg geen ervaring.

Vanuit onderzoek is deze vorm wel eens ingezet om geld bijeen te halen voor vervolgonderzoek naar ziektetolerante essen.

Daarnaast zetten technische bedrijven nu crowdfunding in om bodemvochtsensoren door te ontwikkelen voor de containerteelt.

De Bresser noemt crediteurenfinanciering nog als een optie. „Dat wordt al gedaan in de boomkwekerij, toeleveranciers doen eraan mee. Dat vind ik knap: de sector zorgt zelf voor financiering.” Besluit bijstandverlening zelfstandigen (Bbz) is ook

mogelijk, maar de DLV’er noemt gelijk een nadeel van deze overheidsregeling: „De rente is 8% en de lening moet je in tien jaar tijd aflossen.”

Particuliere investeerders zijn tot slot een mogelijkheid. Die bieden volgens De Bresser zeker perspectief voor de toekomst, maar hij wijst op verschillen in zulke investeerders. „Het is positief als mensen met een agrarische achtergrond bereid zijn om een lening te verstrekken tegen een acceptabele rente, zonder mede-zeggenschap over je bedrijf. Maar ik heb ook eens gehoord van investeerders die 20% rente vroegen en volledige mede-zeggenschap.”

De Boomkwekerij 12 (12 juni 2015)

Discussie financiering.indd 20

08-06-15 14:25

Discussie

Tijdens de discussie zaten ongeveer zestig kwekers in de zaal. Ze konden ook stemmen op iedere stelling, door een gekleurd briefje op te steken: geel betekende ’eens’, rood stond voor ’oneens’.

Stelling 5

Met een externe geldschieter ben je de regie over je bedrijf kwijt Deze stelling zorgt zowel in de zaal als aan de discussietafel voor verdeeldheid. De Bresser vindt bijvoorbeeld agrarische investeerders wel acceptabel, maar mede-zeggenschap vindt hij een lastig punt. „Waar je ook centen vandaan haalt: blijf baas in eigen huis”, adviseert

de DLV’er. „Probeer bij externen financiering te krijgen, maar stel ook je eigen voorwaarden.”

Externe geldschieters kunnen uit onverwachte hoek komen.

Zoals op een netwerkbijeenkomst. Dat leidt wel eens tot succes, aldus De Jong, ook tussen branchevreemde ondernemers.

„Dan moet er wel voldoende vertrouwen zijn om de financiering te verstrekken.”

De discussiedeelnemers kennen geen voorbeelden van bedrijven die alternatieve financiering vonden en hiervan spijt kregen, omdat ze bijvoorbeeld de zeggenschap verloren over

het bedrijf. Pijpers noemt nog wel een valkuil bij crowdfunding op de particuliere markt. „Particulieren hadden te gemakkelijk geld gegeven aan een ondernemer, omdat die zijn plan goed en leuk had gepresenteerd. Toch ging hij failliet.”

Stelling 6

Een kredietunie is geen alternatief want die gedraagt zich net als een bank Een meerderheid van de zaal is het oneens met deze stelling. Pijpers zegt echter dat een kredietunie evenzo strenge eisen aan ondernemers stelt als een bank. „En dat is ook bij crowdfunding zo. Iedere externe geldschieter stelt vergelijkbare eisen.”

Wat is eigenlijk een kredietunie? „Het is een coöperatie die een vergelijkbare samenwerkingsvorm heeft als Treeport”, legt Pijpers uit. „In een kredietunie zorgen ondernemers er samen voor dat ze elkaar geld

kunnen lenen. Ze stoppen als beleggers elk een bedrag in de unie, het risico verdelen ze onder elkaar, en ze hebben geen winst als doel. En als lid van de unie mag zowel de kredietgever als de kredietnemer bepalen wat er met het resultaat van de kredietunie gebeurt. Een kredietunie werkt zoals de vroegere boerenleenbank.”

Pijpers is bezig de Kredietunie Regio Tilburg op te richten, samen met mkb-ondernemers in die regio. „Met het toegezegde

geld zitten we nu op drie ton.”

Nederland telt bijna tien kredietunies, volgens Pijpers zijn de meeste regionaal opgezet. „In Noord-Limburg is nu een kredietunie in oprichting die een samenwerking aangaat met de Rabobank. Zo ontstaat er een cofinancieringsconstructie: een gedeelte door de bank, een gedeelte door de kredietunie. Dit spreidt het risico tussen beide partijen.”

Na het horen van de uitleg en de voorbeelden concludeert

De Bresser dat een kredietunie zeker perspectief biedt voor de boomkwekerij. „Waarom niet?

En crowdfunding is in principe ook een geschikt alternatief”, zegt de DLV’er. Hij sluit de discussie af met een advies bij familiekapitaal, gebaseerd op ervaringen in de praktijk: „Zorg dat je een achtergestelde familielening zo snel mogelijk afbouwt.”

< De Boomkwekerij 12 (12 juni 2015)

Discussie financiering.indd 21

21

08-06-15 14:26

Tekst en foto: Ron Barendse

Positieve ervaringen bij samenwerking boomt Om de kwaliteit van het boomteeltonderwijs te waarborgen in de hoop daarmee ook het leerlingaantal op peil te houden, werkt een aantal mbo-scholen sinds vorig jaar samen. Het blijkt een uitdagende logistieke operatie, maar de ervaringen zijn positief.

Ook over de samenwerking met het bedrijfsleven zijn de betrokkenen vol lof.

Johan Schoenmaker.

Terwijl leerlingen praktijkles volgen, worden op de achtergrond deelnemers aan de Docentendag Boomkwekerij door medewerkers van De Groene Campus in Helmond bijgepraat.

Mbo-Leerlingen die het boomteeltonderwijs volgen bij Helicon Opleidingen Helmond, Prinsentuin College Breda of Citaverde College Horst ontmoeten elkaar sinds dit schooljaar regelmatig op locatie. Deze locatie is veelal een boomkwekerij waar de leerlingen worden bijgespijkerd over een onderwerp dat op dat bedrijf speelt. „Voor leerlingen en docenten betekent deze manier van werken ge-

zien de afstanden een forse logistieke operatie, maar de motivatie is groot”, zei Johan Schoenmakers van Helicon Opleidingen Helmond tijdens de Docentendag Boomkwekerij op 22 mei op de Groene Campus in Helmond.

De verschillende scholen die een boomteeltopleiding aanbieden, krijgen vaak maar een beperkt aantal leerlingen binnen die voor de richting boomteelt kiezen en dat maakt het

MENING

’Te veel boekhouders bij onderwijsinspectie’ Jan van Leeuwen, portefeuillehouder Sociaal Economisch beleid en Onderwijs van LTO Vakgroep Bomen en Vaste Planten, had tijdens de Docentendag in Helmond kritiek op de huidige beleidsmakers in het mboonderwijs. „Omzet is leidend op scholen. Het aantal leerlingen dat op school staat ingeschreven, lijkt belangrijker dan de kwaliteit van het onderwijs.”

Een stelling die door diverse docenten tijdens de Docentendag werd onderkend. Onder andere werd genoemd dat bekwaamheid van docenten belangrijker moet zijn dan bevoegdheid. Nu wordt volgens hen veel te veel gekeken of iemand wel een ’papiertje’ heeft om les te geven. Dat betekent bijvoorbeeld dat onderzoekers bij PPO niet zelfstandig aan leerlingen les mogen geven, maar dat daar altijd een bevoegde docent bij aanwezig moet zijn. ’Onnodige bureaucratie’ en ’er zijn te veel boekhouders bij de onderwijsinspectie’, waren termen die in dit verband te beluisteren waren. Docenten vroegen zich hardop af of hier geen rol ligt voor het bedrijfsleven om dit bij de beleidsmakers onder de aandacht te brengen.

22

voor deze scholen niet eenvoudig om een gedegen boomkwekerijlesprogramma in elkaar te draaien. „Samenwerking tussen scholen is een manier om leerlingen toch voldoende uren gericht boomkwekerijonderwijs te geven”, zegt de docent Plantenteelt.

Vijf sectorrichtingen Om aan te geven waar de schoen wringt legt Schoenmakers uit dat bij Helicon Opleidingen Helmond de boomteeltopleiding onderdeel uitmaakt van de studierichting Plantenteelt. Er zijn hierbij twee sectorrichtingen voor de boomkwekerij: Boomteelt voor containertelers en Boomteelt voor teelten in de grond.

Verder bestaat de studierichting Plantenteelt uit de sectorrichtingen Akkerbouw, Vollegronds groenteteelt en Glastuinbouw. Er zijn dus vijf sectorrichtingen binnen de opleiding Plantenteelt die, naast een behoorlijk deel gemeenschappelijke lesstof, ook

De Boomkwekerij 12 (12 juni 2015)

Docentendag layout.indd 22

08-06-15 14:26

Onderwijs

boomteeltonderwijs en bedrijfsleven Praktijkleergang Boomkwekerij schoolvoorbeeld van samenwerking met bedrijfsleven De Praktijkleergang Boomkwekerij van Helicon Opleidingen is een opleiding voor bedrijfsleiders van boomkwekerijen. De opleiding is in de afgelopen jaren twee keer georganiseerd en dit najaar start naar verwachting de derde editie. Kenmerkend aan deze opleiding is de samenwerking met de bedrijven waar de cursisten zelf werkzaam zijn. De meeste van de 28 cursusdagen vinden namelijk op een van deze bedrijven plaats, waarbij met name aandacht wordt geschonken aan een thema dat op dat bedrijf actueel is.

Projectleider Corrie van Gestel legde tijdens de Docentendag uit dat het programma van de opleiding zo

ongeveer alles behelst behalve teelttechnische zaken. Corrie van Gestel Van projectmatig werken tot marktgericht ondernemen en van duurzaam produceren tot kostprijsbepaling.

De elf deelnemers tijdens de laatste editie van het project waren tussen de 22 en 48 jaar oud. „Jong en ’oud’ kunnen op deze manier ook van elkaar leren.”

Voor de derde editie van de Praktijkleergang voor bedrijfsleiders zijn nog plaatsen beschikbaar. Bij voldoende aanmeldingen zal deze dit najaar starten.

Voor meer informatie of aanmelden: Helicon Opleidingen, Corrie van Gestel, 06-51786362, c.vangestel@helicon.nl

om op een bepaalde sector gericht onderwijs vragen.

Op de locatie in Helmond zijn dit schooljaar 49 leerlingen die Plantenteelt volgen. Verdeeld over vijf sectoren betekent dit al snel dat er een relatief klein aantal leerlingen overblijft voor gericht onderwijs.

24 leerlingen hebben gekozen voor de sector Boomkwekerij, maar deze zijn weer verdeeld over voltijdsopleidingen (bol) en - voornamelijk deeltijdopleidingen (bbl). Volgens Schoenmaker valt het aantal van 24 boomteeltleerlingen in Helmond nog wel mee, maar dat is niet overal het geval. Daarom hebben sinds dit schooljaar Helicon Opleidingen, Prinsentuin College Breda en Citaverde College Horst gekozen voor samenwerking door het opzetten van een gezamenlijk programma voor de boomteelt.

Bedrijfsbezoek Zo gaan de leerlingen uit Helmond

en Horst vijftien keer per schooljaar met elkaar op bedrijfsbezoek bij een boomkweker en vijf keer per jaar sluiten ook de leerlingen uit Breda hierbij aan. Op deze bedrijven krijgen de leerlingen les over een bepaald thema dat op het bedrijf speelt en werken de leerlingen vervolgens aan een schriftelijke opdracht. „We zien een enorme bereidheid bij bedrijven om mee te werken. Veel bedrijven hebben moeite om aan goed personeel te komen en zien daarom de noodzaak om zelf ook in het opleiden van potentiële medewerkers te investeren”, zegt Schoenmakers.

Promotie Ondanks het goede perspectief op een baan blijft de instroom van nieuwe leerlingen beperkt. Daarom wordt gewerkt aan een promotiefilm over de boomkwekerij die leerlingen warm moet maken om te kiezen voor een boomkwekerijopleiding. Dit gebeurt op initatief van LTO vakgroep

Bomen en Vaste Planten en Greenport Boskoop en wordt gefinancierd door het Boomkwekerijfonds Colland Arbeidsmarktbeleid. „Het streven is om de film voor Plantarium af te hebben”, zei Scholingsconsulent Boomkwekerij Piet Verhoeven tijdens de docentendag.

De film moet onder andere vooroordelen over de boomkwekerij wegnemen en dat kan geen kwaad volgens Jan van Leeuwen, namens LTO Vakgroep Bomen en Vaste Planten portefeuillehouder Sociaal Economisch beleid en Onderwijs. Hij constateerde ook dat er verschillen zijn tussen de verschillende boomteeltregio’s in de manier waarop potentiële leerlingen tegen de boomkwekerij aankijken. „De regio Boskoop kent diverse problemen en dat heeft z’n weerslag op het aantal aanmeldingen van leerlingen voor boomkwekerijonderwijs. In Zundert en Opheusden lijkt de stemming wat dat betreft wat positiever.” <

De Boomkwekerij 12 (12 juni 2015)

Docentendag layout.indd 23

23

08-06-15 14:26

Tekst: Emiel van den Berg Foto's: Floralook

Agastache, naast bor De rijk bloeiende Agastache staat flink in de belangstelling. In de border was de plant al geruime tijd populair. Met de vele nieuwe, compact groeiende introducties in bijzondere kleuren, stijgt ook de aandacht voor Agastache in de visuele handel.

Agastache ’Blue Fortune’.

Het geslacht Agastache is grofweg onder te verdelen in enkele bruikbare soorten en een groter aantal, vooral de laatste jaren verschenen, hybride-cultivars. Bekende soorten zijn de paarsviolet bloeiende A. foeniculum en de sterk gelijkende A. rugosa. Kortlevend is A. mexicana met roserode bloemen en relatief sterk is A. rupestris met oranjeachtige bloemen.

Veel Nederlandse liefhebberskwekers stonden aan de wieg van de ontwikkelingen bij nieuwe selecties borderplanten. Brian Kabbes introduceerde A. ’After Eight’.

Eigen selecties van Coen Jansen zijn A. ’Serpentine’, A. ’Blackadder’, A. ‘Blauwe Sangria’ en A. ‘Purple Haze’. „Selecties met een goede tot redelijke levensduur op onze lichte zandgrond.” Inmiddels is hij niet meer actief met selecteren van Agastache. „Veel nieuwe introducties zijn twijfelachtig winterhard. Vooral bij de oranje tinten. ’Kolibri’ is daarop de enige uitzondering.”

Roger Bastin introduceerde in 1999 A. ’Linda’. „Vanwege zijn standvastigheid komen klanten daar nog vaak op terug.” Inmiddels weet hij dat veredelingsbedrijven het

WAT DE SPECIALISTEN ZEGGEN

24

Peter Heutinck van Kwekerij Heu-

Bij CNB zijn de ontwikkelingen met

De Kleine Plantage richt zich op

Laurens Lageschaar test zijn plan-

tinck merkt dat de ontwikkelingen

Agastache bescheiden. „Dat zit ‘m

de particuliere markt en biedt een

ten eerst voordat hij ze in zijn sor-

binnen het sortiment gaan lijken

met name in het feit dat het een

breed sortiment Agastache. Naast

timent opneemt. Levensduur en

op die bij Hosta, Echinacea en Heu-

stekplant is die na het spoelen re-

de bekende A. ‘Blue Fortune’ ook

mate van uitzaaien zijn daarbij be-

chera. „Er komen in rap tempo veel

latief snel uitdroogt. Zo exporteren

selecties van andere liefhebbers-

langrijke criteria. „De gemiddelde

nieuwkomers bij en het is lastig om

is daarom lastig”, vertelt Henk de

kwekers en compacte selecties

hovenier maakt tuinen voor men-

de beste selecties eruit te halen.”

Jong. Stekken worden momenteel

uit de Summer-serie. „Agastache

sen die geen liefhebber zijn. Kort-

Hij maakt onderscheid in selecties

voornamelijk in Afrika en Midden-

dankt zijn succes aan de rijke bloei

levende planten en uitzaaiers zijn

die voor de tuin en die voor de vi-

Amerika gemaakt en gaan van

en de bijzondere kleuren. Maar

daarvoor niet geschikt.” De aanpak

suele markt geschikt zijn. „De regel

daaruit richting VS, Canada en Euro-

onze bevindingen zijn steeds weer

heeft geresulteerd in een selec-

is dat 80% voor de visuele markt

pa. Een compacte groeier die sterk

dat ze de winter hier op klei/za-

tie van circa zes Agastache. Goede

bestemd is en 20% als tuinplant

naar anijs ruikt is A. ‘Pink Perfume’.

velgrond niet doorkomen”, vertelt

borderplanten vindt hij ‘Blue For-

weggaat en omdat bij die laatste de

Ard Mulder: „Maar de plant is breek-

Fleur van Zonneveld. Ze beschouwt

tune’ en ‘Blackadder’. „De laatste is

omzet beperkt is, is daar niet echt

baar.” Van de selecties die CNB

de plant daarom meer en meer als

wat compacter en heeft donkerder

een keuringsrapport van.” Bij die

voor de pottenhandel vermarkt, is

rijkbloeiende eenjarige. „Omdat we

loof.” In zijn prairiesortiment zitten

tuinselecties ziet hij zelf, naast de

‘Blue Fortune’ de meest verkochte.

ook veel eenjarigen verkopen, kan

A. rupestris en A. ‘Raspberry Sum-

gezaaide A. rugosa en A. foenicu-

Noemenswaardig is nog A. rugosa

Agastache daar goed in meedraai-

mer’. ,,Beide fragiel groeiend en

lum, ‘Blue Fortune’ en ‘Blackadder’

‘Romain’. Een selectie van Delab-

en.” Koel en droog overwinterd in

passend in de prairieomgeving en

als beste. „Ook goed is de nieuwe

roye met donker blad en blauwe

pot, blijven de planten bij haar ove-

vlinderlokkend. De laatste is een

Amerikaanse selectie A. ‘Blue Boa’.”

bloemen.

rigens vaak wel enkele jaren goed.

wijker, dus kortlevend.”

De Boomkwekerij 12 (12 juni 2015)

Agastache.indd 24

08-06-15 14:26

Sortiment

st borderplant steeds meer visueel product

Agastache rugosa ’Alabaster’.

zoekwerk naar nieuw sortiment hebben overgenomen en er veel nieuwe, soms compact groeiende introducties in bijzondere kleuren bijkomen. „Ondanks dat we huiverig zijn als het gaat om de winterhardheid, bieden we ze toch aan. Klanten zijn er dolenthousiast over. Agastache is van kwekerslieveling publiekslieveling geworden.” Wel benadrukt Bastin, nu er zoveel nieuwkomers bijkomen, het belang van goed onderzoek naar de eigenschappen van al die planten. Hans Kramer, kweker op zandgrond, vult aan: „Mijn mening over veel nieuwe Agastache is alleen maar negatiever geworden. Vooral de laatste, natte winters is er praktisch niets van overgebleven.”

Compacte selecties Voor de visuele markt zijn er introducties van compact groeiende selecties in diverse kleurtinten. De Amerikaanse veredelaar TerraNova is de belangrijkste leverancier en zette de kwekersrechtelijk beschermende Summer- en Kudos-serie op de markt. Deze series zijn geselecteerd op de eigenschap dat ze in een 2 l-pot binnen tien tot twaalf weken een visuele plant leveren. In Nederland is Gootjes Allplant het bedrijf dat onbewortelde stekken inkoopt en bewortelde pluggen binnen Europa verhandelt. „De Summer-serie, in de kleuren oranje, roze, geel en blauw en tot 50 cm hoogte, heeft een veel betere doorbloei dan de bestaande soorten die tot dan toe in de markt verkrijgbaar waren”, legt Thon Groenendijk uit. „Wat nog te onbekend is, is dat ’Summer Sky’ een topper is die een nog betere doorbloei heeft dan de bekende ’Blue Fortune’.” Door verder te selecteren, met name op meeldauwresistentie en winterhardheid, heeft TerraNova inmiddels de Kudosserie gelanceerd. „Bestand tegen minstens 20 graden vorst en tot 40 cm. Daarnaast bloeien ze lang in bijzondere kleuren.” De Kudos-serie kent momenteel vier kleuren maar er zijn nog twee nieuwe kleuren in aantocht. <

Agastache rugosa ’Golden Jubilee’.

Agastache ’Kolibri’.

DE EIGENSCHAPPEN De belangrijkste soorten en hybride-cultivars A. foeniculum – paarsviolet, juli-september, 70-90 cm, kan uitzaaien A. mexicana – rozerood, juli-september, 70-90 cm, kortlevend A. rugosa – paarsviolet, juli-september, 70-90 cm, kortlevend A. rugosa ‘Alabaster’ – wit, juni-september, 70-90 cm, stevige aren A. rugosa ‘Golden Jubilee’ – paarsviolet, juli-augustus, 70-90 cm, geelbladig A. rupestris – vaaloranje, juni-september, 60-70 cm, grijsgroen loof A. ‘After Eight’ – violetpaars, juni-september, 50-60 cm, donker blad A. ’Black Adder’ – helderblauw, juni-september, tot 120 cm, donkere kelkblaadjes A. ’Blue Fortune’ – paarsblauw, juni-september, 80-100 cm, steriel A. ‘Firebird’ – oranje-bruin, juni-oktober, 50-60 cm, grijsgroen loof A. ‘Linda’ – lilablauw, juni-september, 70-80 cm, donkerbladig uitlopend A. ‘Raspberry Summer’ – rozerood, juni-september, 70-80 cm A. ‘Serpentine’ – blauwpaars, juli-oktober, tot 140 cm, vormt uitlopers Recente introducties A. rugosa ‘Romain’ – lilablauw, juni-september, 70-90 cm, bronsgroen uitlopend A. ‘Blue Boa’ – diepblauw, juli-oktober, 90-100 cm, dikke lange aar A. Summer-serie – compact groeiend tot 50 cm en lang bloeiende selecties A. Kudos-serie – compact groeiend tot 40 cm en lang bloeiende selecties De Boomkwekerij 12 (12 juni 2015)

Agastache.indd 25

25

08-06-15 14:27

601853_.indd 26

8-6-2015 11:57:01

Tekst: Pieter van Dalfsen, Francois van Abeelen, Juliette Pijnakker en Rianne Lek Foto: PPO Boomkwekerij

Gewasbescherming

Biologische bestrijding vraagt om goede strategie Plagen bestrijden met natuurlijke vijanden blijkt nog niet zo makkelijk.

Wordt een plaag biologisch bestreden, dan duiken er vaak plotseling andere plagen op. Een integrale aanpak blijkt een goede oplossing.

Biologische bestrijding van plagen wordt steeds belangrijker voor de boomkwekerij. Enerzijds is er meer druk vanuit de afnemer om minder chemische middelen te gebruiken.

Anderzijds worden de toelatingen verder ingeperkt.

Biologische bestrijding in de boomkwekerij is al jaren in ontwikkeling.

Inzetten van roofmijten tegen spint is bijvoorbeeld prima mogelijk en hier is afgelopen jaren ook al veel ervaring mee opgedaan. Bij de inzet van roofmijten tegen spint, ontstonden er na enige tijd vaak problemen met andere plagen, zoals trips, weekhuidmijten of citrusspint. Voorheen werden deze plagen bestreden tezamen met bonenspint met de chemische gewasbeschermingsmiddelen.

In het verleden is er bij biologische bestrijding te vaak gefocust op een enkele plaag, waardoor een andere plaag weer voor een uitbraak zorgde.

Dit geeft teleurstellingen, waardoor kwekers terugschakelen naar chemische bestrijding.

Praktijknetwerk Een drietal boomkwekerijbedrijven met sierheesters, Ergon Kwekerij, Van de Lockant Potcultuur en Kwekerij Van de Langenberg, hebben afgelopen twee jaar samengewerkt met PPO Boomkwekerij, DLV Plant, Koppert Biological Systems en Biobest om de biologische bestrijding van plagen in de teelt van sierheesters te verbeteren. Dit gebeurde in het praktijknetwerk ’Kies de juiste vriend

tegen je vijand’, wat financieel mede mogelijk werd gemaakt door het ministerie van Economische Zaken en het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling.

In dit praktijknetwerk is gekozen om te werken volgens een integrale aanpak, waarbij vooraf rekening wordt gehouden met alle voorkomende plagen. Per bedrijf is een inventarisatie gemaakt van aanwezige ziekten en plagen. Op basis daarvan wordt een strategie opgesteld, met daarin het testen van biologische bestrijders, gebruikmaken van natuurlijke vijanden, een minimale inzet van chemische middelen en het vermijden van breedwerkende chemische middelen. Aan het einde van het eerste jaar zijn de resultaten geëvalueerd en zijn verbeteringen aangebracht. In het tweede jaar is de strategie verder ontwikkeld.

De gekozen integrale bestrijdingsaanpak bleek een goede strategie.

Door vooraf een plan van aanpak te maken, ontstonden minder verrassingen qua aantasting tijdens de teelt. Een goede kennis van de levenswijze van zowel plaag (vijand)

als biologische bestrijder (vriend) bleek essentieel.

Meer biologie mogelijk De deelnemende kwekers hadden deels dezelfde plagen in hun teelt, zoals bladluizen en spint. Andere plagen zoals citrusspint, anjerbladroller en rouwmug speelden op het ene bedrijf meer dan op het andere bedrijf. Weekhuidmijt veroorzaakte eerder op alle drie bedrijven aantasting, maar gaf tijdens het project nauwelijks problemen.

In het praktijknetwerk is gebleken dat de inzet van chemische middelen tegen diverse plagen behoorlijk verminderd kan worden. Niet alle plagen zijn inmiddels volledig biologisch te bestrijden, maar er zijn goede stappen vooruit gezet. Citrusspint, weekhuidmijt en anjerbladroller vragen nog om het verder ontwikkelen van de strategieën.

Voor cicade is er nog geen biologisch alternatief voorhanden. Trips blijkt nog het belangrijkste knelpunt in het uitvoeren van een geïntegreerde bestrijding van andere plagen. >

Tijdens de netwerkbijeenkomsten werd er gezamenlijk gekeken naar zowel de voorkomende plagen als de aanwezige biologische bestrijders.

De Boomkwekerij 12 (12 juni 2015)

Plaaginsecten pag 1.indd 27

27

08-06-15 14:27

Fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: DLV Plant, Koppert Biological Systems en PPO Boomkwekerij

Ervaringen per plaag Bonenspint

Citrusspint

Regelmatig preventief

Bij citrusspint is geko-

inzetten van roofmijten

zen om voor het star-

Neoseiulus californicus

ten

of Amblyseius andersoni

het

(circa 10-20 roofmijten/

te bespuiten met een

m2) voorkwam meestal

breedwerkend middel

uitbraak van bonenspint

om zo schoon mogelijk

in diverse gewassen. Dit

te starten. Regelma-

bleek zowel in kas bij

tige inzet van Neo-

diverse boomkwekerij-

seiulus

gewassen als in teelt

(10-25/m2) vertraagde

roofmijten

Skimmia-gewas

californicus

van Skimmia in de scha-

het ontstaan van aan-

duwhal effectief. Ook in buitenteelt van Buddleja zijn hier-

tastingshaarden. Tweemaal inzet van Euseius gallicus en

mee positieve ervaringen opgedaan. Met name in gevoe-

Amblyseius swirskii, ieder 50/m2, gevolgd door tweeweke-

lige gewassen moet uitzetten op regelmatige basis blijven

lijks verblazen van stuifmeel (500 g/ha) gaf citrusspint min-

plaatsvinden, omdat gebleken is dat er toch een aantasting

der kans. Bij aantasting is Scelta een goed correctiemiddel.

kan ontstaan. De nieuwe roofmijt Euseius gallicus in combi-

Een volledig biologische bestrijding van citrusspint was in

natie met regelmatig verblazen van stuifmeel kan ook een

Skimmia nog niet mogelijk. Wel kon de inzet van chemische

bijdrage leveren aan de spintbestrijding. Bij een spinthaard

middelen tegen deze plaag flink worden verminderd, mede

moet Phytoseiulus persimilis worden ingezet of een selec-

omdat de noodzakelijke chemische bestrijding pleksgewijs

tief spintmiddel.

in plaats van volvelds werd ingezet.

Weekhuidmijt

Anjerbladroller

Ondanks diverse tes-

De

ten is het niet gelukt

overwintert in rups-

een betrouwbare stra-

vorm en kan onder

tegie te ontwikkelen

glas in april de eerste

tegen weekhuidmijten.

motjes geven die op-

In beide projectjaren

nieuw eieren gaan leg-

ontstond geen schade

gen. Deze eerste vlucht

door

weekhuidmijten

wordt vaak over het

deelnemende

hoofd gezien, waar-

bedrijven. Van diverse

door later in de teelt

roofmijten is bekend dat

de plaag een probleem

op

28

met

de

anjerbladroller

ze weekhuidmijten kun-

kan vormen. De motjes

nen bestrijden. Aandachtspunt is de locatie waar de week-

zijn klein (1 - 2 cm) en moeilijk waar te nemen. Door fero-

huidmijten zitten. Weekhuidmijten houden niet van direct

moonvallen op te hangen in het gewas, worden de eerste

zonlicht en verschuilen zich in holtes, knoppen of andere

motjes vroegtijdig waargenomen. Vervolgens kon de plaag

donkere plaatsen. Soms zijn ze zo verscholen in kleine hol-

met twee gerichte bespuitingen (Runner of Steward, beide

tes, dat roofmijten er niet bij kunnen. Daarom zijn vermoe-

veilig voor roofmijten) worden geĂŤlimineerd. Op een be-

delijk hoge doseringen van roofmijten nodig (50 - 100/m2).

drijf werden geen feromoonvallen gebruikt en mislukte een

Kandidaten zijn de roofmijten Neoseiulus cucumeris, N. ca-

bestrijding met selectieve chemische middelen. Hierdoor

lifornicus, Euseius gallicus en/of Amblyseius swirskii. Deze

moest uiteindelijk een breedwerkend middel worden inge-

roofmijten zouden heel goed gestimuleerd kunnen worden

zet, wat weer negatieve consequenties had voor de biologi-

door het regelmatig verblazen van stuifmeel.

sche bestrijding van andere plagen.

De Boomkwekerij 12 (12 juni 2015)

Plaaginsecten pag2 en 3.indd 28

08-06-15 14:27

Gewasbescherming

Bladluizen

Rouwmuggen

Bladluizen in de kas

Inzetten van aaltjes

kunnen heel goed wor-

tegen rouwmuglarven

den aangepakt door te

in de stekkas bleek in

werken met een kweek

2014 beter te werken

van sluipwespen. Hier-

dan het inzetten van

voor worden potten

Hypoaspis-roofmijt. De

bezaaid

graan.

populatie-ontwikke-

Hierop wordt graanluis

ling van Hypoaspis ver-

gezet

(=onschadelijk

loopt te langzaam. Met

voor siergewassen in

het inzetten van aaltjes

boomkwekerij). Het is

hoefde er sinds jaren

met

verstandig dit in een

niet meer chemisch

kooi op te kweken, zodat geen andere natuurlijke vijanden

gefogd te worden in de stekkas. In gevoelige gewassen

hierop af komen. Bij een goede populatie graanluis kunnen

was nog wel twee keer chemische bestrijding nodig. Dit

de sluipwespen op de potten worden aangebracht, waarna

kan mogelijk nog worden geoptimaliseerd (bijvoorbeeld

deze potten in de kas worden gezet. De nieuwe genera-

hogere dosering aaltjes in gevoelige gewassen). Inzet-

tie sluipwespen uit deze kweek bestreden goed de even-

ten van Atheta-kevers tegen rouwmuggen bleek in een

tueel aanwezige bladluizen in de kas. Inzet van chemische

test geen succes te zijn. Om de populatie-ontwikkeling

correctiemiddelen bleek niet meer nodig.

van rouwmug goed in de gaten te kunnen houden, is het

In de buitenteelt is het vooral belangrijk om selectieve mid-

verstandig om de gele vangplaten tijdig te vervangen. Een

delen toe te passen, waardoor natuurlijke vijanden de lui-

plotselinge toename van rouwmuggen op de vangplaat is

zen kunnen bestrijden. Bij de diverse bedrijven zijn volop

dan snel zichtbaar.

predatoren van bladluizen waargenomen, zoals lieveheersbeestjes, gaasvliegen, sluipwespen en Orius-roofwants.

Trips Op

deze

bedrijven

waren tripsen voorna-

Nieuwe roofmijt en stuifmeel

melijk in de buitenteelt

In het praktijknetwerk zijn verschillende testen gedaan met

een probleem. In het

een voor de boomkwekerij nieuwe roofmijt: Euseius galli-

eerste jaar bleek uit-

cus. Deze roofmijt komt van nature ook voor in Nederland.

zetten van de roofmijt

Het is een generalistische roofmijt, die een breed menu

Amblyseius andersoni

heeft: spint, trips, witte vlieg en stuifmeel. Deze roofmijt

op de stektray (Hydran-

blijkt op allerlei boomkwekerijgewassen goed te overle-

gea paniculata) een

ven, zoals Skimmia, Hydrangea, Choisya, Ribes en Rubus.

aantasting van trips

Op cultivars met harige bladeren verliep de vestiging wel

niet te voorkomen. Ook

moeilijker dan op cultivars met gladde bladeren.

na herhaaldelijk uitzet-

Deze roofmijt bouwt veel sneller een populatie op als er

ten van Amblyseius andersoni (50/m2) in Buddleja in buiten-

stuifmeel als alternatieve voedselbron wordt verblazen

teelt ontstond toch een tripsaantasting. Vermoedelijk is het

in het gewas. Biobest heeft hiervoor het product Nutri-

gewas in het begin van de teelt te open met als gevolg

mite ontwikkeld. Dit is een stuifmeel wat de roofmijten

een lage RV, waardoor de roofmijten zich niet goed kun-

E. gallicus en Amblyseius swirskii sterk stimuleert. Trips

nen vestigen. In het tweede jaar zijn geen nieuwe proeven

voedt zich ook wel met het stuifmeel, maar wordt onder-

tegen trips opgestart, maar vormde deze plaag ook geen

drukt door de vele roofmijten. Het stuifmeel is weinig al-

probleem in gewassen, waarin wel trips kan voorkomen. Al

lergeen voor de toepasser. Door wekelijks of tweewekelijks

met al is er nog geen goede strategie om trips in de buiten-

stuifmeel te verblazen (250 gr/ha respectievelijk 500 gr/

teelt op een biologische manier te bestrijden. Bij aantasting

ha) hoeven er niet steeds opnieuw roofmijten in het gewas

moet ingegrepen worden met breedwerkende chemische

te worden uitgezet.

middelen, wat dus consequenties zal hebben voor de biologische bestrijding van andere plagen.

< De Boomkwekerij 12 (12 juni 2015)

Plaaginsecten pag2 en 3.indd 29

29

08-06-15 14:27

Foto: Cultus Agro Advies

Schaarse spuitmomenten dit voorjaar De bestrijding van beukenbladluis speelt elk jaar. De luizenpopulatie was niet extreem en er waren veel natuurlijke vijanden.

Kan je wachten of moet je uiteindelijk toch chemische ingrijpen?

Simon van Houwelingen Cultus Agro Advies simonvanhouwelingen@ cultus.nl

Dit jaar waren de weersomstandigheden moeilijk om op te anticiperen. Het koude voorjaar, de aanhoudende wind en de lange periode van droogte hebben ervoor gezorgd dat spuitmomenten schaars waren. De relatieve luchtvochtigheid (RV) was te laag. Ook was gewas weinig actief en daardoor niet goed in staat om het middel op te nemen en te transporteren in het blad. Op sommige percelen is gespoten met het middel Teppeki + uitvloeier. Uiteindelijk was het resultaat nog niet zo slecht maar lang geen 100%. Dat is voor het grootste deel toe te schrijven aan de contactwerking die Teppeki heeft. Teppeki is van de beschikbare insecticiden degene die bij lage temperaturen het beste presteert.

Waar andere middelen zijn ingezet is het resultaat beduidend minder.

Nu er neerslag is gevallen, de temperatuur omhoog gaat, wordt het gewas actief. We zien nu bij de eerste percelen Beuk 1+2 en 2+0 het tweede schot komen. Omdat nu het oude blad minder goed in staat is om middelen op te nemen door de hardheid van het blad, adviseer ik nu toch nog te wachten tot het nieuwe schot begint uit te groeien.

Vanwege de natuurlijke vijanden die aanwezig zijn in het gewas en het opbouwen van de populatie Orius, als natuurlijke vijand van trips en topgalmug, raden we aan om te kie-

zen tussen de middelen Teppeki of Movento.

Bij Movento moet wel rekening worden gehouden met de aanvangswerking. Het is raadzaam om nu te kiezen voor Teppeki als er teveel luizen aanwezig zijn. Bij weinig luizen Movento inzetten. Voor beide middelen streven we naar een RV > 70%. Voor Movento is het echter nog belangrijker dat het gewas groeizaam is voor optimale werking.

Kevers Naast beukenbladluis komen we soms groene bladsnuitkever tegen. Bij een grote aantasting van deze kever, raad ik aan een kevermiddel in te zetten. Het beste middel is Steward, vanwege de goede werking en het sparen van de natuurlijke vijanden. Teppeki + Steward kunnen wel samen. Movento niet mengen met Steward.

Het spuitmoment hangt sterk af van de omstandigheden. Soms kan er beter â&#x20AC;&#x2122;s avonds worden gespoten, zodat een middel langzaam opdroogt en beter opgenomen wordt. Wanneer het overdag te schraal weer is geweest, kan er beter vroeg in de ochtend worden gespoten, wanneer het gewas door de dauw iets vochtig is en beter in staat is om middelen op te nemen. Het blijft zoeken naar het beste spuitmoment. <

Tussen de bladluizen zien we ook natuurlijke vijanden zoals de larve van zweefvliegen.

30

De Boomkwekerij 12 (12 juni 2015)

Teeltadvies BKW15-12.indd 30

08-06-15 14:27

Teeltadvies

Buxus toekomstbestendig maken Buxus is een prachtig gewas.

Voor de kwekerijgrond is Buxus echter een slecht gewas waar extra aandacht voor de bodem noodzakelijk is.

Wilma Windhorst Agropoli wwindhorst@agropoli.nl

Elk gewas maakt suikers aan voor z’n groei, en lekt daarvan een deel naar de grond.

Deze exudaten dienen om de bodembiologie rondom wortels te voeden. Dat doet een plant niet voor niets: de bodembiologie zorgt voor beschikbaarheid van vocht en voeding, en zorgt voor de ziekteweerbaarheid van de grond. Planten hebben dus baat bij het betalen van deze ’belasting’.

Mijn indruk is dat Buxus het grootste deel van de suikers zelf verbruikt en weinig aan de grond afgeeft. De verschraling van de bodembiologie veroorzaakt verdichting van de grond. Verdichte grond bevat minder zuurstof en is een goede voedingsbodem voor schadelijke plagen en ziektes zoals de vrijlevende wortelaaltjes Pp en Pv, wortelduizendpoot en wortelrotschimmels.

De laatste tien jaar zijn we met onze buxusklanten erg bezig geweest de bodembiologie te verbeteren. Stalmest, groencompost, humuscompost, compostthee: er is flink geëxperimenteerd. Niet alle toepassingen hadden op de veengrond in onze regio voldoende resultaat, maar stalmest en groencompost zijn blijvers. Ook de keuze

van groenbemesters, de manier van grondbewerking en de gebruikte aanvulgrond zijn kritisch bekeken en veranderd.

Een nieuwe benadering is ook in de bemesting gehanteerd, door te gaan sturen op bodembalans-analyses. De focus daarbij ligt meer op de verhoudingen in de grond, waarbij de rol van calcium, magnesium en sporen belangrijker zijn dan NPK. Het resultaat mag er zijn: planten wortelen dieper en zijn minder droogtegevoelig. Bovengronds zijn groei en kleur beter en tonen de percelen niet meer de typische valplekken van structuurbederf en aaltjes.

Is de Buxus daarmee ’af’? Nee, we zoeken nog alternatieven voor chemie als het gaat om Cylindrocladium. Een betere oplossing voor bladvlo. Groeikoppen zonder groeistagnatie en zaadvorming in grote pyramides. De ambitie om dit op te lossen is groot, waardoor er dicussie blijft over oplossingen en er proeven worden gedaan. Zo komen we steeds een stap verder richting een buxusteelt die qua teeltsysteem de regelgeving van de overheid en de eisen uit de markt aan kan. <

Grijp tijdig in tegen taxuskever De koude periode en met name de lage nachttemperaturen van de laatste periode hebben de biologische bestrijding van de larven van de taxuskever met Heterorhabditis bemoeilijkt.

Margareth van der Horst Plant Care Education info@plantcareeducation.nl

Momenteel zijn de larven van taxuskevers aan het verpoppen en daarmee worden ze minder gevoelig. Bij de toepassing van Heterorhabditis bacteriophora verkleuren de larven oranje/bruin. Bij de toepassing van Steinernema kraussei verkleuren ze niet. Controleer de effectiviteit van de bestrijding.

Rond eind juni kunt u beginnen met bespuiting tegen de kever. Begin te spuiten zodra de kevers uitkomen omdat jonge kevers beter te bestrijden zijn dan oudere.

Het beste middel voor de bestrijding is nog steeds Steward. Kevers raken na opname verlamd. De uiteindelijke doding kan enige dagen duren. Na toepassing is Steward binnen twee uur regenvast. De werking van Steward wordt niet beïnvloed door temperatuur en heeft geen neveneffecten op roofmijten en andere natuurlijke vijanden.

Steward met het ’oude etiket W5’ heeft een opgebruiktermijn tot 15 oktober 2015.

Verpakking met W6 etiket is toegelaten in de bedekte kruidenteelt (mits niet vaker toegepast dan drie keer per teelt en maximaal zes keer per jaar) en in de bedekte veredelingsteelt van kruiden en sierteeltgewassen, met

maximaal zes toepassingen per jaar. Voor de overige boomkwekerijteelten bent u aangewezen op Calypso gecombineerd met Decis EC. De keuze van Decis EC is vanwege de effectiviteit van de bespuiting onvermijdelijk, ondanks de dodelijke werking op natuurlijke vijanden.

Spuit tegen taxuskever laat in de avond als ze in het gewas bovengronds aanwezig zijn.

Een optimale spuittechniek is vereist, waarbij de gehele plant en alle bladeren moeten worden geraakt.

Uit het verleden is gebleken dat de combinatie van chemische keverbestrijding en biologische bestrijding van de larven met aaltjes (eind julie en oktober) eventueel aangevuld met Bio1020 belangrijk is om de taxuskever effectief te bestrijden. Veel gewassen, ook coniferen, zijn gevoelig voor vreterij aan het wortelstelsel door de larven.

Besteed aandacht aan gewassen (Thuja, Picea, Hedera) die geen duidelijke bovengrondse aantasting en/of schadesymptomen geven.

Leg vanaf half juni planken op de grond, om vroeg in de ochtend te kijken of kevers aanwezig zijn. < De Boomkwekerij 12 (12 juni 2015)

Teeltadvies BKW15-12.indd 31

31

08-06-15 14:27

601854_.indd 32

8-6-2015 11:57:12

Innovatie

Tekst en Foto: Arie Schipper (DLV), Pieter van Dalfsen (PPO)

Onkruidrobot op proef Eind mei is in Boskoop voor het eerst een onkruidrobot getest en gedemonstreerd.

Het automatisch rijden liep op zich vrij goed, maar de robot dient nog aangepast te worden aan de dichtere rijafstanden op Boskoopse boomkwekerijen.

De onkruidrobot is gebouwd door Na誰o Technologies uit Frankrijk en naar Boskoop gehaald binnen het project Kennis & Innovatie Impuls (kader). Het testen en demonstreren gebeurde op de proeflocatie van DLV Plant in Boskoop, door DLV Plant en PPO Boomkwekerij. Aanwezig was een groep boomkwekers uit de regio.

De Franse robot was nog niet aangepast aan de gangbare plantafstanden in Boskoop, vandaar dat er op de proeflocatie een speciaal veldje was aangelegd met Prunus laurocerasus.

De robot heeft elektrische vierwielaandrijving, weegt circa 150 kg en is circa 45 cm breed. Via een laserscanner en software herkent de robot de plantrij. Hij heeft daarnaast een hefinrichting waaraan verschillende apparatuur kan worden bevestigd.

Mechanische onkruidbestrijding is dan mogelijk met schoffel, eg, borstel of cultivator. Ook is er een opbouwset met het laag-volume-systeem van Mankar, specifiek bedoeld voor chemische onkruidbestrijding.

Testresultaten Op de proeflocatie zijn diverse aspecten getest en gedemonstreerd: het volgen van de rijen, het keren bij de sloot en het pad, de mate van insporing, de trekkracht op de Boskoopse veengrond, en de mechanische en chemische onkruidbestrijding.

Uit de testen bleek dat het volgen van de plantrijen en het keren aan het eind vrijwel vlekkeloos gaat. Voor een goede besturing moet de grond

voldoende vlak en niet te los zijn.

De navigatie over pas geschoffelde grond ging overigens prima.

De insporing van de robot bleef op (droge) veengrond binnen de perken.

Het keren gaf de meeste insporing.

De trekkracht bleek zeer goed.

Na de testen valt te concluderen dat de Franse onkruidrobot multifunctioneel inzetbaar is, niet alleen voor werkzaamheden tussen het gewas, maar ook voor bijvoorbeeld intern transport. De huidige versie kan namelijk een last meenemen van circa 80 kg, of een aanhanger trekken van circa 400 kg. De robot kan je daarbij in een volgmodus zetten, zodat hij je op het perceel automatisch volgt.

voor toepassing in de groenteteelt.

Zulke prototypes kunnen als basis dienen voor robots die geschikt zijn voor de (Boskoopse) boomkwekerij.

PPO, DLV en enkele kwekers gaan de mogelijkheden hiervoor gezamenlijk verkennen. Dat zal gebeuren in samenwerking met Mantis-ULV en Voets Tractoren en Werktuigen. <

De geteste robot is een soort klein trekkertje, waaraan je allerlei apparaten kunt hangen. Via een laserscanner vindt hij automatisch de weg langs de plantrijen.

ACHTERGROND

Vanuit Kennis & Innovatie Impuls Het idee van een onkruidrobot voor de Boskoopse boomkwekerij is enkele jaren geleden ontstaan binnen het project Kennis &

Lichte portaalconstructie De aanwezige kwekers waren enthousiast over de getoonde machine, maar voor de gangbare dichtere rijafstanden zal er volgens hen een lichte machine met een portaalconstructie moeten komen.

Na誰o Technologies werkt aan prototypes van diverse werktuigendragers met een portaalconstructie,

Innovatie Impuls. Doel was een klein voertuig dat zelfstandig het onkruid tussen gewassen kan beheersen, op een mechanische en/of chemische manier. Afgelopen jaren is dit idee uitgewerkt in enkele ontwerpen. Dat zou moeten leiden tot de bouw van een concrete robot, maar dat bleek niet te realiseren.

Daarop zijn bestaande roboticaprojecten in de agrarische sector bekeken. Van hieruit kwam de innovatiewerkgroep van Kennis & Innovatie Impuls uit bij Na誰o Technologies. Dit Franse hightechbedrijf had reeds een onkruidrobot ontwikkeld voor toepassing in verschillende land- en tuinbouwsectoren. De test en demonstratie in Boskoop was de eerste in de boomkwekerij.

De Boomkwekerij 12 (12 juni 2015)

Onkruidrobot.indd 33

33

08-06-15 14:27

601855_.indd 34

8-6-2015 10:03:15

Evenement

Tekst: Ard Hendrix (Cultus) Foto: Abemec Geldermalsen

Hightech op Meet&Green Donderdag 18 juni vindt wederom Meet&Green plaats, ditmaal bij Gebr.

Seuren in Lottum. Er zijn noviteiten te zien waaronder een blowerspuit die autonoom werkt, en een robot die kan bemesten en schoffelen.

De formule van Meet&Green zal bekend zijn: op het regionale boomteeltevenement worden demonstraties en workshops georganiseerd, resultaten gemeld uit praktijkproeven en praktijknetwerken. En je kunt het evenement weer laten meetellen voor de spuitlicentieverlenging.

Precisielandbouwtechnieken Op het evenement bij Gebr. Seuren zijn enkele nieuwe precisielandbouwtechnieken te zien. Zo wordt een demonstratie gehouden met een smalspoor-blowerspuit die autonoom tussen bomenrijen kan rijden, waarbij de spuit automatisch aan en uit wordt gezet. Daarnaast is er een demonstratie van een robot waaraan je bemestings- of schoffelapparatuur kunt monteren.

Tevens komen nieuwe resultaten beschikbaar uit het praktijknetwerk ’Precies wat boomkwekers willen’.

In dit praktijknetwerk proberen kwekers samen met PPO en Cultus Agro Advies precisielandbouwtechnieken toepasbaar te maken voor de boomteelt. Het gaat bijvoorbeeld om gewas- en/of bodemsensing, gewasricht spuiten en bemesten.

Daarnaast worden resultaten bekendgemaakt uit het project ’Boomkwekers aan de slag met innovatief waterbeheer’. Doel van dit project is om innovatieve meetmethoden zodanig met elkaar te integreren, dat er inzicht ontstaat in bodem, waterbehoefte en gewasgroei. De watergift is dan optimaal te sturen.

Demonstratieproeven Bij Gebr. Seuren zijn ook diverse praktijkproeven te bezichtigen. Er is een demonstratieveld aangelegd om de effectiviteit van diverse herbiciden te laten zien. Om onkruid te weren kunt u ook afdekmaterialen vollegronds of op de pot leggen. Een afdekmateriaal kan echter ook tot mineralenonttrekking aan de vollegrond of de potgrond leiden. Ook dit wordt onderzocht bij Gebr. Seuren.

Op een ander demonstratieveld zijn zes groenbemesters gezaaid. Groenbemesting is een actueel onderwerp, zeker in verband met de nieuwe vergroeningseisen en de beperking van chemische grondontsmetting.

Daarnaast zijn er proeven te bezichtigen met gewasbeschermingsmiddelen die getest worden op diverse ziekten en plagen. Ook wordt de werking van een aantal plantversterkers onderzocht, specifiek tegen Cylindrocladium in Buxus, schimmels en luizen in potrozen.

Verder zijn er in de vollegronds- en containerteelt demonstraties aangelegd met diverse meststoffen. Er is ook aandacht voor het strooibeeld

van kunstmeststrooiers. Dat kan in de praktijk verschillen. Zo is het niet helemaal bekend waar de korrels terechtkomen. Is er een verschil tussen korrelgrootten, en worden alle korrels in een blend wel gelijkmatig gestrooid? Tijdens een demonstratie wordt bekeken waar de korrels precies terechtkomen. Ook kunnen kwekers hun eigen strooier meenemen om te laten testen op afgifte. Verder wordt een rijenbemester gedemonstreerd die vloeibare kunstmest op de rij doseert. <

Abemec demonstreert op Meet&Green deze Fendt met Probotiqbesturing: hierdoor kan de trekker autonoom een bespuiting uitvoeren. In de fruitteelt wordt dit gecombineerd met maaien.

SERVICE

Openingstijd en locatie Meet&Green wordt donderdag 18 juni georganiseerd bij Gebr.

Seuren Rozenkwekerijen, Grubbenvorsterweg 44 in Lottum: seurenroses.nl. Het evenement duurt van 13.00 tot 18.00 uur.

Op de site meetengreen.nl is onder het kopje ’Deelnemers’ een overzicht te zien van bedrijven en organisaties die meedoen.

De organisatie van Meet&Green is in handen van Cultus Agro Advies, Logiq Assist en Agrocultuur.

De Boomkwekerij 12 (12 juni 2015)

MeetenGreen.indd 35

35

08-06-15 14:27

Tekst: Wendy Venhorst Beeld: Webshop Boomkwekerij Van IJmeren

Hoe haalt u het meeste uit particuliere Particulieren kopen steeds vaker online. Niet vreemd dus dat ook kwekers kansen zien in die handel en webshops beginnen. Toch is het opzetten en draaien van een succesvolle webshop niet zo makkelijk als het lijkt.

Joram van Doorn (Haagwinkel), Sytse Berends (Blunt Communicatieadvies) en Jan Kastelein (Infogroen Software) geven twintig gouden tips.

1. Weet waar u aan begint

Een webschop neem je er niet zomaar even bij. Besef dat het opzetten en onderhouden van een website enorm bewerkelijk is. Denk aan het actueel houden van de voorraad, de orderverwerking, de onlinemarketing en het transport. Ook moet er een serieus budget beschikbaar zijn. Niet alleen voor het maken van de webshop, maar ook voor het vermarkten. Er moeten immers wel bezoekers komen in de webshop.

2. Pak het professioneel aan

Het verwachtingspatroon van de bezoeker is hoog. De kans is groot dat mensen die uw webshop bezoeken, ook de webshops van Bol.com en Wehkamp bezoeken. Dat zijn professionele webshops waar een goede logistiek achter zit. Denk dus goed na of u de verwachtingen van de veeleisende klant wel kunt waarmaken.

3. Zoek samenwerking

Een kweker kan zich niet met alles tegelijk bezighouden. Wilt u graag een webshop opzetten, maar bent u eigenlijk veel te druk? Ga dan op zoek naar een geschikte partij om mee samen te werken. U kunt zich dan richten op het kweken en het onlinevermarkten bijvoorbeeld uitbesteden. Op die manier kan ieder zâ&#x20AC;&#x2122;n kwaliteiten optimaal inzetten.

Ook een samenwerking met andere kwekers kan interessant zijn, bijvoorbeeld als u een breder sortiment wilt aanbieden.

4. Zorg voor goede mensen

Zorg ervoor dat u achter de schermen goede mensen heeft die de vragen via telefoon en e-mail op een juiste

38

manier kunnen beantwoorden. Vergeet bovendien niet dat in de groenbranche nog altijd veel per telefoon wordt besteld.

5. Maak de webshop duidelijk en informatief

De webshop moet een duidelijke structuur hebben en voldoende informatie bevatten die goed aansluit bij de doelgroep. Daarnaast moet de bezoeker snel kunnen navigeren.

Zo moet bijvoorbeeld direct duidelijk zijn hoe er contact kan worden opgenomen.

6. Geef de webshop een betrouwbare uitstraling

Een webshop moet een betrouwbare uitstraling hebben. Dat kan door de shop een gezicht te geven; uiteindelijk handelen we liever met mensen dan met producten. Dus laat niet alleen zien wat u verkoopt, maar ook wie de mensen achter het bedrijf zijn.

voor een landelijke dekking. Door te streven naar grote orders en samen te werken met grote transporteurs, kunt u de logistieke kosten binnen de perken houden.

9. Neem altijd uw verlies

7. Zorg voor goed en actueel beeld

Mensen vinden het prettig om te zien wat ze krijgen. Zorg daarom voor duidelijke en actuele fotoâ&#x20AC;&#x2122;s die overeenkomen met de geleverde producten. U wilt immers dat de consument tevreden is met de aankoop.

Ga bij klachten nooit de discussie aan en neem altijd uw verlies, ook als dat onterecht is. Daar wint u het meeste mee. En mochten er inderdaad fouten zijn gemaakt, erken die dan en doe er alles aan om deze weer goed te maken. U zult zien dat dit in positieve zin bij u terugkomt.

8. Regel het transport goed

De consument is verwend en wil de bestelling het liefst de volgende dag al in huis hebben. In de boomkwekerijsector is dat lastig, omdat de producten vaak nog van het land moeten worden gehaald of bij elkaar moeten worden gezocht. Dat neemt niet weg dat het transport goed geregeld moet zijn en dat u moet zorgen

10. Zorg dat uw shop responsive is

Is uw webshop geschikt voor smartphone en tablet? Inmiddels maken er al meer mensen gebruik van internet op smartphone en tablet dan op de vaste computer. Zorg er dus voor dat uw webshop aangepast is aan deze mobiele apparaten.

De Boomkwekerij 12 (12 juni 2015)

Tips webshops.indd 38

08-06-15 14:28

Webshops

liere onlineverkoop? verlopen en technisch goed in elkaar zitten. Probeer daarbij het wiel niet zelf uit te vinden, maar kijk hoe het orderproces bij andere bedrijven verloopt. Beter goed gekopieerd dan slecht bedacht.

17. Ga voor goede positie in Google

Een nieuwe webshop komt onderaan in Google terecht en moet nog waarde krijgen, zoals een nieuw winkelpand nog bezoekers moet krijgen. Zorg dat de belangrijkste zoekwoorden op allerlei manieren in uw webshop terugkomen, dat uw webshop geschikt is voor smartphone en tablet, en dat belangrijke websites naar uw webshop linken.

18. Blijf interessant voor de bezoeker

Een webshop dient onder andere duidelijk en informatief te zijn voor particuliere bezoekers.

Ook wensen ze een makkelijke bestelling en afhandeling.

11. Denk goed na over sociale media

Sociale media kunnen ervoor zorgen dat uw webshop beter scoort in zoekmachines en mensen naar uw webshop leiden. Tegelijkertijd hebben sociale media alleen zin als u er ook actief mee bezig bent, en de informatie die u erop zet relevant is.

Besef dat niet iedereen positief zal zijn over u(w webshop).

12. Zorg voor een actuele voorraad

Zorg ervoor dat voorraden up-to-date zijn en continu worden bijgewerkt.

Probeer daarbij alles zoveel mogelijk te automatiseren, bijvoorbeeld door de webshop aan te laten sluiten op uw bedrijfssoftware. Er is niets vervelender dan achteraf ’nee’ verkopen.

13. Lever een goede kwaliteit

Lever kwalitatief goede producten; doe onder geen beding concessies aan de kwaliteit. De consument weet u online te vinden als hij iets wil heb-

ben, maar weet u nog beter te vinden als hij niet tevreden is.

Een statische webshop heeft niet het eeuwige leven in de snel veranderende (digitale) wereld. Zowel inhoud als techniek moet constant worden bijgewerkt. Blijf daarom innoveren.

Speel bijvoorbeeld in op het seizoen of de actualiteit. Een webshop met een multishopfunctie, waarbij je vanuit één database webshops met verschillende ’gezichten’ kunt maken, is een optie. Daardoor bent u flexibel en kunt u inspelen op trends.

14. Vraag een juiste prijs

Nergens is de prijs zo transparant als op het internet. Kwekers die met een webshop willen beginnen, moeten zich goed realiseren dat de lat hoog ligt. U wordt makkelijk vergeleken en keihard afgerekend op de prijs.

Tenzij u een bijzonder product levert waarvoor mensen willen betalen.

15. Kies een specifiek product

Maak geen algemene webshop met bijvoorbeeld Buxus, maar richt u op buxushagen. Focus dus op een specifiek product en bied dat compleet aan, bijvoorbeeld met meststoffen, plantinstructies of mogelijkheid tot aanplant.

16. Zorg dat de webshop technisch goed op orde is

19. Houd aandacht voor uw reguliere handel

Een webshop biedt oneindig veel mogelijkheden, wat natuurlijk kansen voor uw bedrijf kan opleveren. Maar zorg dat u er niet te afhankelijk van wordt, en blijf oog houden voor de reguliere handel. De onlinehandel kan snel groeien, maar evenzo snel weer afnemen.

20. Kijk goed om u heen

Veel bedrijven beginnen een webshop zonder van tevoren om zich heen te kijken. Kijk wat er al op de markt is en doe een concurrentieanalyse. Niet zelden komen mensen na een analyse tot de conclusie dat het verstandiger is om toch maar geen webshop te beginnen. <

Het bestelproces moet makkelijk De Boomkwekerij 12 (12 juni 2015)

Tips webshops.indd 39

39

08-06-15 14:28

Tekst en Foto: Arno Engels

Ger Spreeuwenberg, rozencoöperatie Hacol:

’Hacol staat ook voor potrozen’ Het zijn spannende tijden voor Hacol. De rozencoöperatie was vorig jaar de dupe van faillissementen in de sector, maar de leden met veelal vollegrondsrozen laten zich niet uit het veld slaan. Ze proberen zich vanaf dit seizoen op de markt te onderscheiden met ’superzware kwaliteit potrozen’, zoals voorzitter Ger Spreeuwenberg het noemt.

40

De Boomkwekerij 12 (12 juni 2015)

Rozencooperatie Hacol.indd 40

08-06-15 14:28

Samenwerken

„We zijn een nieuwe speler op de markt van potrozen en we staan voor kwaliteit zoals altijd”, zegt Ger Spreeuwenberg, voorzitter van Hacol. „Maar we kunnen ons geen misser in de afzet veroorloven. We moeten het waarmaken, anders hebben we geen bestaansrecht op die markt.”

Op de markt van rozen met blote wortel heeft Hacol zich al bewezen. De coöperatie verkoopt namelijk al sinds 1970 de geoculeerde struik- en stamrozen voor de leden. Gezamenlijk weten zij zich nog steeds staande te houden op die markt door een combinatie van: een breed sortiment aanbieden, kwaliteit leveren en afspraken nakomen.

Door de jaren heen is het aantal leden min of meer stabiel gebleven. Jonge kwekers haakten bijvoorbeeld aan, oudere kwekers haakten af door bedrijfsbeëindiging. Anno 2015 heeft de Hacol achttien leden: dit zijn rozenkwekers met diverse bedrijfsgrootten uit de regio’s Lottum en Haps. De meeste leden kweken de rozen in de vollegrond, enkelen ook in pot. „Voor rozen met blote wortel hebben we al jaren vaste klanten”, vertelt Spreeuwenberg, „en die blijven ook wel bij ons, want de markt voor blote wortel is iets vaster.”

De markt van potrozen is anders. „Als je wilt pieken in de afzet, moeten potrozen er visueel super uitzien: vol in knop, kleurtonend, mooi in blad. Je bent dan wel afhankelijk van het weer. Ongeveer zes weken voor de afzet moet je de rozen terugknippen om ze dan te laten bloeien.”

’Potrozen moeten voor afzet super uitzien’

Verliezen door failliete bedrijven De laatste vijftien jaar groeide Hacol in de potrozen. De verkoop verliep via andere bedrijven die buitenlandse retail beleverde. Een grote afnemer was bijvoorbeeld Baas Plantenservice. Door het faillissement van Baas was Hacol dus een van de gedupeerden. „Al onze leveringen zijn naderhand nog uitbetaald, en dat vind ik knap van Baas. Maar we waren hem wel als afnemer kwijt.”

Afgelopen najaar werd Hacol nogmaals de dupe van een faillissement. Toen van potrozenkwekerij Ruud Vosbeek, waar tevens het kantoor- en verlaadadres was van de coöperatie. Na de bank was Hacol de grootste schuldeiser, maar alle leden waren gedwongen om hun verlies te nemen. „Er komt niets van terug en dat is heel zuur voor al onze leden.” De potrozen van Hacol hingen onder de vlag van die kwekerij, dus dit hoorde ook bij het verlies. „Hacol was zelf niet bekend om potrozen.”

De coöperatie ging het rooiseizoen dus zwaar in, maar liet zich niet uit het veld slaan. De verkoop en de leveringen moesten doorgaan. „Alle leden staan achter Hacol en hebben vertrouwen in onze gezamenlijke afzet.”

Het was eerst zaak om een andere vestigingslocatie te zoeken. Deze werd al snel binnen het ledenbestand van Hacol gevonden. Het keuren en verladen van alle Hacol-

rozen vindt nu plaats op het bedrijf van Mts. OpbroekCoenders in Lottum. Voor de administratie is een aparte medewerker aangetrokken met ervaring in de rozen.

Het kantoor is nu op het bedrijf van Spreeuwenberg in Horst. De voorzitter doet namelijk ook de verkoop voor Hacol; de gehele verkoop van rozen met blote wortel.

De verkoop van potrozen gebeurt in samenwerking met Patrick Dekker van International Plant Service (IPS) uit Numansdorp. „Hij kent de potrozenmarkt heel goed.”

Positie verwerven op markt Er was veel werk te verrichten door de coöperatie. De potrozen moesten immers nog worden opgepot. Hacol kwam bovendien als nieuwe speler op de potrozenmarkt, een markt die vorig seizoen toch al moeizaam liep, terwijl het aanbod van nieuw uitgangsmateriaal (vollegrondsrozen dus) groot was. Hoe verwerf je dan een marktpositie? „We hebben besloten om ons te onderscheiden met superzware kwaliteit potrozen”, legt Spreeuwenberg uit. „Alleen de beste vollegrondsrozen oppotten, dus een extra zware sortering maken. Struiken met minimaal drie takken vanuit de oculatie. Of drie struiken in één grote pot. Stamrozen met drie oculaties voor een mooie kroon.

Zodat alle potrozen er visueel sterk uitzien.”

Aan het besluit ging wel de nodige discussie vooraf, omdat extra zwaar sorteren feitelijk inhoudt dat je meer vollegrondsrozen overhoudt. Alle leden begrepen uiteindelijk wel de noodzaak, aldus hun voorzitter. „We moeten wel de kans krijgen om ons met potrozen te bewijzen, dus dan moeten we onszelf wel onderscheiden van anderen.”

Klanten via beurzen binnenhalen

’Wij hebben vertrouwen in gezamenlijke afzet’

In de winter zijn alle vollegrondsrozen voor de containerteelt geknipt, opgeslagen in een vriescel en onder coördinatie van jong Hacol-lid Erik Coenders opgepot. „Om het werk en de financiële lasten te dragen, hebben we besloten om het oppotten gezamenlijk als Hacol te doen.”

Ondertussen waren Hacol en IPS druk om binnen te komen bij klanten. Ze lieten zich op allerlei beurzen zien, van Groen-Direkt tot Landgard en IPM. „In Duitsland zal onze grootste afzet zijn, en daarna in Scandinavië. We richten ons nu ook op Engeland.”

Het vele werk levert dit voorjaar steeds meer goede resultaten op. De coöperatie wist al nieuwe klanten binnen te halen, de eerste potrozen waren vorige maand al geleverd voor actiematige verkoop. En daar is Hacol deze tijd nu ook druk mee. Na het zware jaar 2014 kijkt Spreeuwenberg weer positief vooruit met de coöperatie. „We blijven voor kwaliteit staan, ook met onze potrozen.

Dat willen al onze leden, dus daar gaan we voor.” < De Boomkwekerij 12 (12 juni 2015)

Rozencooperatie Hacol.indd 41

41

08-06-15 14:28

601856_.indd 42

8-6-2015 12:16:37

601857_.indd 43

8-6-2015 10:37:20

Foto’s: Arno Engels, De Boomkwekerij, Bud Garden Center

P RO D U C TA N A LYS E

Wisselend beeld bij afzet Hedera Kwekers van Hedera lijken wat de verkoop betreft dit voorjaar over het algemeen minder tevreden dan vorig voorjaar. Met name op de aanlegmarkt leidde minder vraag tot lagere prijzen.

„De verkoop van Hedera blijft dit voorjaar achter bij voorgaande jaren”, zegt Karel van Oirschot van Gebr. van Oirschot Tuinplanten in Biezenmortel. „We zien bij onze klanten meer vraag naar bijvoorbeeld siergrassen en vaste planten. Het lijkt er op dat dit toch wel een trend is. Vooral vaste plant Waldsteinia verkoopt goed.” Van Oirschot merkt dat in plaats van Hedera nu bijvoorbeeld vaste planten vaker dan voorheen worden gebruikt als taludbekleding.

Het lukte volgens Van Oirschot wel om de opgezette aantallen Hedera

op de Scandinavische tuincentrummarkt. Eigenaar Piet de Jong: „We hadden voor de winter veel staan, maar uiteindelijk moesten we dit voorjaar bijna ’nee’ verkopen en dan met name van de grootbladige hibirnica-soorten. Andere jaren verkochten de helix-soorten beter maar daarvan hebben we nu nog wat van staan”. <

HANDELSSTEMMING

HOE LOOPT HET?

Cash-and-carry’s in de plus

’Duitse aanleg blijft goed’

Nederlandse cash-and-carry’s zien hun omzet dit voorjaar stijgen. Het zijn vooral hoveniers die het dit voorjaar druk hebben en zorgen voor tevreden gezichten bij de cash-and-carry-eigenaren. Tuincentra zijn volgens hen iets afwachtender en kopen voorzichtig in.

„Hoveniers hebben momenteel volop werk en dat is vanaf het begin van het jaar al zo”, zegt Fred de Koning van Greenlink in Boskoop. „Economisch gaat het wat beter en hoveniers merken dat particulieren weer geld uitgeven. Daarbij lijkt het er op dat de nog tot 1 juli geldende lage btw-regeling voor extra omzet heeft gezorgd.” Hij zegt dat voor hoveniers het weer al het hele jaar meezit. „Geen vorst en weinig regendagen hebben er voor gezorgd dat hun werk niet stagneerde. Het groeizame weer zorgt er bovendien voor dat ze extra veel werk hebben aan onderhoud en daar moeten ze het ook voor een belangrijk deel van hebben.”

44

in P9 kwijt te raken, maar daarvoor was de afgelopen maanden wel een prijsaanpassing naar beneden nodig.

Van de gestokte Hedera tot 2 m is nog niet alles weg, maar die afzet blijft volgens de kweker nog wel een paar weken ’rustig’ doorlopen.

Boomkwekerij de Voorste Stroom in Dongen maakt vooral gestokte Hedera in 1 tot 15 l-containers. Medeeigenaar Frank Mathijssen zegt dat dit voorjaar qua afzet beter had gekund. „We hebben sinds vorig jaar wat minder aantallen opgezet, maar nog steeds is de verkoop moeizaam.

We zien dat gemeenten en bijvoorbeeld Rijkswaterstaat minder projecten uitvoeren.”

Een positiever geluid is te horen bij De Jong Tuinplanten in Made. Het bedrijf maakt sixpacks met vierkante P9 en richt zich daarbij met name

Ook bij Veluwe Plant in Lunteren is het volgens Arjen Timmer drukker dan vorig jaar. „Maart, april en mei zorgden echt voor topdrukte en we liggen qua omzet dan ook voor op vorig jaar.” Het zijn vooral de hoveniers die voor meer omzet zorgen.

Tuincentra blijken tot nu toe voorzichtiger met hun inkopen. „Voor tuincentra vielen een aantal belangrijke weekenden niet mee. Het weer met Pasen en Pinksteren liet bijvoorbeeld te wensen over en dat merken wij meteen. Maar van hoveniers hoor ik alleen maar positieve geluiden. Ze hebben het bijna allemaal druk.”

Richard Jeucken van Garden Plant in Venlo spreekt tot nu toe van een goed seizoen. „De kluithandel met onder ander Thuja, Taxus en bladhoudende Prunus heeft goed gelopen en de laatste paar weken loopt de handel naar tuincentra ook beter dan vorig jaar. Het seizoen kwam dit jaar misschien iets later op gang dan vorig jaar, maar inmiddels liggen we qua omzet voor op vorig jaar.” <

Handel in week 22

Roy Menkehorst, Harry Menkehorst Kwekerijen bv

’Tijdelijke rem op handel’ Handel in week 23

Rob Kooij, Waterdrinker

Lees van bovenstaande handelaren de volledige tekst - over hoe de handel volgens hen loopt - op deboomkwekerij.nl

De Boomkwekerij 12 (12 juni 2015)

Markt en Afzet BKW15-12.indd 44

08-06-15 14:28

Markt & Afzet P RO D U C TA N A LYS E

Teveel beuk in vollegrond, te weinig in pot De afzet van beuken uit de vollegrond liep afgelopen seizoen zo slecht, dat een groot deel van de leverbare productie onverkocht en veelal vernietigd is. Aan de andere kant liepen beuken in pot dit voorjaar zo goed, dat ze al vrijwel uitverkocht zijn. Kwekers en handelaren noemen het contrast tussen wortelgoed en potgekweekt bizar.

Dit voorjaar bleven ongekend veel beuken in de vollegrond of in de kuilhoek zitten. Kwekers schatten dat er maar 30% van de totaal leverbare productie is verkocht. De grootste afnemer dit voorjaar was de shredder, zo zeggen kwekers sarcastisch.

De realiteit is voor hen echter hard.

Een jaar geleden was het precies andersom bij Fagus sylvatica: toen waren er grote aantallen beuken uit de vollegrond verkocht, en grotere

maten waren nog schaarser dan voorheen, terwijl de potgekweekte beuken heel wat minder goed liepen.

Dat kwam vermoedelijk door het vroeg begonnen seizoen na de winter. Beuken werden vroeger opgepot, teveel bleek later gezien de vraag.

Het overschot aan wortelgoed van afgelopen seizoen is eenvoudig te verklaren: het aanbod was veel te groot voor de vraag. Beuken zijn nog steeds een van de populairste haagsoorten, maar aan de stijgende vraag van de laatste jaren lijkt een eind te zijn gekomen. Door het grotere aanbod zakten ook de prijzen. Die stonden nog meer onder druk door goedkope aanbiedingen op Marktplaats en in webshops.

Er werd ook minder wortelgoed verkocht doordat er minder projecten

waren; nieuwbouw bevond zich nog niet in de afrondende fase en bezuinigingen waren afgelopen seizoen pas echt goed merkbaar. Daarnaast vond er meer tuinaanleg later dit voorjaar plaats. Dat kan verklaren waarom beuken in pot nu nagenoeg zijn uitverkocht. <

LANGS DE KASSA

Brenda Smith:

‘Moestuin-trend is enorm in Engeland’ Naam bedrijf:

Bud Garden Center Locatie:

Burnage (Manchester), UK Medewerkers:

2

Wat kenmerkt uw tuincentrum? „Alles komt hier voor 100% uit Engeland en zo veel mogelijk van duurzame kwekers. Ook probeer ik waar mogelijk planten in turfvrije grond aan te bieden.”

Vinden uw klanten dat belangrijk? „Het is vooral belangrijk voor mijzelf,

maar daarnaast is het zeker ook een trend aan het worden. Omdat ik een vrij klein tuincentrum heb, moest ik een unique selling point hebben. Dat is dus lokaal en duurzaam geworden.

Van alle kwekers weet ik hoe hun productieomstandigheden zijn. En eerlijk gezegd mis ik niks ’van buiten’ in het Engelse aanbod.”

Wat loopt momenteel goed? „Perkplanten, maar ook vaste planten, heesters, fruitbomen en groenteplanten. Geurende tuinrozen, Cytisus, Sorbus en Prunus avium doen het heel goed. Vanwege het veranderlijke klimaat hier in Manchester bied ik alleen afgeharde planten en bomen.”

Hoe is het voorjaar tot nu toe? „Maart was slecht vanwege de kou.

April daarentegen was een enorm goede maand. Begin mei was weer wat guur en nat en dat houdt de mensen binnen. Maar hoe dan ook, Engelsen zijn tuinliefhebbers, dus er blijft altijd voldoende aanloop.”

En de Engelse tuintrends? „Het mag nu wat wilder en vrijer dan voorheen en moestuinen zijn bijna een vast onderdeel van de Engelse tuin. Die trend is echt enorm. Verder is het voor klanten belangrijk dat producten goed zijn voor bijen, vlinders en vogels. Het natuurbewustzijn groeit.” < De Boomkwekerij 12 (12 juni 2015)

Markt en Afzet BKW15-12.indd 45

45

08-06-15 14:28

Blij met de bij In Greenport Regio Boskoop is het project ’Blij met de bij’ gestart. Dit project is onderdeel van het Koepelproject Plantgezondheid Bomen en Vaste planten en wordt uitgevoerd door DLV Plant, Agropoli en Cultus onder verantwoordelijkheid van de Raad voor de Boomkwekerij. Hiermee willen we als boomkwekerijsector laten zien dat we een belangrijke bijdrage leveren aan het behoud van vitale bijen door op een verantwoorde wijze om te gaan met de biodiversiteit op de kwekerij.

Diverse teelten zijn afhankelijk van bijen en andere bestuivers. Andersom is de bij afhankelijk van ons als producent van mooie bomen, planten en bloemen die stuifmeel en nectar leveren. In Greenport Boskoop is contact gelegd met de imkersvereniging Het Groene Hart. In samenwerking met het project Beedeals hebben kwekers randen van hun perceel ingezaaid met

bijvriendelijke bloemenmengsels en er is een leaflet gemaakt met info over een verantwoorde middelenkeuze.

Ook is samen met imkers deelgenomen aan de Boskoopse Plantendag om bezoekers uit te leggen dat zij in hun tuin zelf een bijdrage kunnen leveren aan vitale bijen. Communicatie vindt plaats via twitter @blijmetdebij en facebook www.facebook.com/blijmetdebij. Komende periode wordt het project uitgerold naar andere boomteeltregio’s. Informatie: w.dorresteijn@ dlvplant.nl.

Workshop Bacterievuur Naktuinbouw Bacterievuur kan zeer plotseling en explosief uitbreken en grote schade aanrichten aan meidoornhagen, maar ook in de fruit- en laanboomteelt.

Hoe blust u deze brand? Schrijf u vóór 30 juni in voor één van de drie workshops en leer in augustus deze bacterie kennen.

Tijdens de workshop leert u over de aard van bacterievuur en gevoelige soorten planten in heggen, boomen fruitteelt. De onderwerpen hoe u bacterievuur kunt herkennen, hoe deze ziekte zich verspreidt en de mogelijke maatregelen om de schade van deze bacterie zoveel mogelijk te beperken komen aan bod. Ook het wettelijke kader wordt besproken met onder andere de bufferzones. Indien gewenst gaat de docent ook in op

andere actuele ziekten en plagen.

Theorie is leuk, maar het echte werk is toch het zelf zien, ontdekken, ruiken en voelen. De docent neemt u dan ook al snel na de start van de workshop mee het veld in. Buiten in de natuur legt hij u in begrijpelijke taal en met aansprekende voorbeelden uit hoe u bacterievuur herkent en opspoort. Een vroegtijdige herkenning is immers van belang om de schade te beperken. Door de veldbezoeken en discussies in het open veld kunt u de theorie direct in de praktijk toepassen.

De workshop duurt een middag en wordt in augustus op drie plaatsen georganiseerd. Meer informatie en een inschrijfformulier vindt u op www.naktuinbouw.nl.

Koepelproject Plantgezondheid In het koepelproject plantgezondheid worden zoveel mogelijk onderwerpen aan de orde gesteld. Er lopen circa twintig trajecten voor emissiebeperking, preventie en plantweerbaarheid, nieuwe technieken (precisieland-

bouw), biodiversiteit, boomkwekerij MET bijen, plantgezondheid Buxus, bodemgezondheid en duurzame onkruidbestrijding. Meer informatie: peter.van.t.westeinde@zlto.nl.

Dunne lijnen Afgelopen weken werd het nieuws bepaald door het reilen en zeilen van de FIFA. Blatter c.s. blijken het niet zo nauw genomen te hebben met de integriteit bij het toewijzen van diensten en evenementen aan landen en personen. Dit ging gepaard met buitensporige vergoedingen op persoonlijke titel.

In alle treurigheid, ik vond het een intrigerend toneelstuk.

Is dit uniek? Leen je aanhanger uit aan een buurtbewoner en je hebt geen gedoe over je spuitgedrag in de nabijheid van de woning, is mijn persoonlijke ervaring. Leg een potentiële klant in de watten en de kans op een order wordt beduidend groter. Met een mooi woord: representatie.

Zo zijn er ook voorbeelden van niet-materiële dingen die hetzelfde effect teweeg brengen. Prijs het kapsel van de buurvrouw de hemel in - bij sommige kapsels kan dat letterlijk - of prijs de viscapaciteiten van de buurman, en je kinderen kunnen de radio net een tandje harder zetten. ’Voor wat hoort wat’ en ’eerst wat geven en dan wat nemen’ komt in alle lagen van de maatschappij voor. Het bepaalt ook mede het gunning- en acceptatieniveau in het dagelijks leven.

Als sierteeltsector worden we in toenemende mate geconfronteerd met de noodzaak vroegtijdig tijd en geld te investeren in communicatie naar onze afnemers over de kwaliteit en duurzaamheid van ons product. Wat krijgen we hiervoor terug? Moeilijk meetbaar maar het blijkt dat de meerderheid van de Nederlanders onze agrarische sector hoog heeft zitten.

Het antwoord op de vraag wanneer iets wel of niet integer is, hangt vaak aan een dunne lijn. Het valt niet altijd mee. Zo gauw het met veel geld gepaard gaat zijn we duidelijk in onze mening. Deze week was het ’Go FIFA, go’. Er zijn meer kleuren dan zwart en wit.

Jan Brouwer Voorzitter kring Noord, LTO-Noord

Deze bijdrage valt onder de redactionele verantwoordelijkheid van de LTO Vakgroep Bomen en Vaste planten. Voor informatie: (073) 2173263, e-mail: helma.hoff@zlto.nl., www.lto.nl.

46

De Boomkwekerij 12 (12 juni 2015)

LTO linkerpag-BKW15-12.indd 46

08-06-15 14:28

Service

Foto: Ketura Haveman

BEDRIJFSNIEUWS

VAKTAAL

Uitgebreide bomentool Ebben Boomkwekerij Ebben heeft een nieuwe internationale website gelanceerd. Inclusief de TreeEbb, een uitgebreide bomentool voor groenprofessionals. Hierin staan duizenden soorten meerstammige bomen, laan- en parkbomen, vormbomen, karakteristieke bomen en solitaire heesters.

Gebruikers kunnen eenvoudig zoeken op basis van bijvoorbeeld beplantingstype, standplaats, boomkenmerken en uiteraard botanische namen. Daarna worden bomen overzichtelijk weergegeven, met uitgebreide beschrijvingen en fotomateriaal erbij.

Meer informatie: www.ebben.nl/nl/treeEbb.

Driesvenplant sterk uitgebreid Het vernieuwde vermeerderingsbedrijf Driesvenplant in Melderslo is zaterdag 6 juni officieel geopend met een symposium ’Blauwe bes en gezondheid’. Met het vernieuwde bedrijf is de productiecapaciteit verdrievoudigd. De uitbreiding was noodzakelijk om aan de toenemende vraag te kunnen voldoen, die vooral te danken is aan het gezondheidsimago van de plant.

AGENDA Binnenland 14 t/m 21 juni Tuinevenement

Fleurig, Appeltern fleurig.nl 17 juni Demodag voor de boomkwekerij Meet & Green, regio Lottum meetengreen.nl 20 juni Open kwekerijdag Greenport Boskoop openkwekerijdag.nl 24 en 25 juni Vakbeurs Expo TCO, Dodewaard treecentreopheusden.nl 9 juli Tentoonstelling en keuringen Internationaal rozenconcours, Scheveningen denhaag.nl 24 juli t/m 2 augustus Tuinevenement Bloem & Tuin, Nuenen bloem-en-tuin.nl 30 juli Themadag kleurenborders, Nunspeet. kijktuinen.nl

Buitenland t/m 14 juni Tuinbeurs RHS Flower

Show, Birmingham, Verenigd Koninkrijk rhs.org.uk 17 t/m 19 juni Tuinbouwvakbeurs Hortitec, Sao Paulo, Brazilië hortitec.com.br 20 en 21 juni Beurs en tentoonstelling Rosen und Gartenmesse, Königsberg, Duitsland gartenmesse.de 23 en 24 juni Beurs en tentoonstelling HTA National Plant Show, Engeland, Coventry nationalplantshow.co.uk 11 t/m 14 juli Sierteeltvakbeurs Cultivate15, Ohio, Verenigde Staten americanhort.org 20 t/m 23 augustus Tuinbouwvakbeurs Flora Olomouc, Olomouc, Tsjechië flora-ol.cz

Bijdragen Meer informatie op: DeBoomkwekerij.nl/Tips

Bijdragen voor de service-pagina’s kunnen worden gestuurd naar Redactie ‘De Boomkwekerij’, Postbus 9324, 2300 PH Leiden, e-mail: boomkwekerij@hortipoint.nl.

Sandra Schouten Leeftijd: 51 Opleiding: mtus Bedrijf: Schouten’s kruiden Plaats: Boskoop

Wat verwacht je van de Open Kwekerijdag volgende week? „Ik heb geen flauw idee wat ik kan verwachten, dus ik laat het gewoon op me afkomen. Ik vind het erg leuk om mee te doen en ik ben dan ook blij dat de organisatie me heeft gevraagd om mee te doen. Leuk dat we zo het enthousiasme voor het vak mogen overdragen. Voor ons jonge bedrijf is het bovendien natuurlijk een goede promotie.”

Hoe lang bestaat de kwekerij? „Officieel zijn we sinds vorig jaar geregistreerd als kwekerij. We kweken echter al jaren kruiden als hobby. Vorig jaar hebben we echter de stap gezet, om echt als kwekerij verder te gaan.”

Waarom de overstap van hobby naar kwekerij? „Tja, dat vind ik moeilijk te benoemen. Het gebeurde gewoon, het leek de logische stap. Het kweken van kruiden en planten is leuk, zolang je echt kan werken vanuit de passie voor planten. Met onze kwekerij kunnen we ons onttrekken aan de hectiek van productiegedreven werken.”

Wat betekent het werken vanuit uw passie? „Dat we de plant laten groeien

Sortiment: breed sortiment onbespoten kruiden en vaste planten Oppervlakte: 4000 m2

vanuit zijn kracht. We spuiten niet tegen ziekten en plagen, die moet de plant zelf weerstaan. We gebruiken ook geen kunstmest; we werken uitsluitend met natuurlijke en organische meststoffen zodat planten in hun natuurlijk tempo groeien. Dat maakt ze ook sterker.

En bovendien doen we alles zelf, van stek maken en scheuren tot het afkweken tot eindproduct.”

Hoe krijgt u een klantenkring? „Facebook blijkt hiervoor goed te werken. We hebben een eigen Facebook-pagina, en ik sluit me via dit medium ook actief aan bij groepen die gericht zijn op mijn doelgroep. Vanuit die groepen krijg ik veel respons. Daarnaast hebben we een site. Mensen die googlen op onbespoten kruiden krijgen als eerste onze site te zien. Komende winter moet ik deze site nog afmaken met foto’s en beschrijvingen.

De site geeft nu een globale indruk.

Daarnaast moeten we het ook van mond-tot-mondreclame hebben.

Tevreden klanten blijken toch je sterkste promotie. Vooralsnog zetten we vooral af aan particulieren en kleine tuincentra, maar ook aan hoveniers en handel leveren we mits het om kleinere aantallen gaat.”

De Boomkwekerij 12 (12 juni 2015)

Service-BKW15-12.indd 47

47

08-06-15 14:28